Triết Học xã hội: Ý Thức xã hội và các Khái Niệm Cơ Bản

Triết học: Ý thức xã hội 1.Khái niệm.
- Ý thức xã hội là mặt tinh thần của đời sống xã hội, bao gồm toàn bộ
những quan điểm tư tưởng cùng những tình cảm, tâm trạng. . của
những cộng đồng xã hội, nảy sinh từ tồn tại xã hội và phản ánh tồn tại
xã hội trong những giai đoạn phát triển nhất định (nói chung YTXH
thuộc về mặt tinh thần của đời sống xã hội)
-Ví dụ: truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam
+) Tình thần yêu nước, đoàn kết +) Hiếu học +) Cần cù, chăm chỉ
2. Kết cấu của ý thức.
a) Theo nội dung và lĩnh vực phản ánh đời sống xã hội.
-Ý thức chính trị: phản ánh qua các quan hệ chính trị, kinh tế, xã hội
giữa các giai cấp, dân tộc, quốc gia. Cũng như thái độ của các giai cấp
với quyền lực nhà nước.
-Ý thức pháp quyền: quan điểm về bản chất và vai trò của pháp luật,
về quyền và nghĩa vụ của nhà nước, các tổ chức xã hội và công dân,
về tính hợp pháp của hành vi con người trong xã hội.
-Ý thức đạo đức: quan niệm, tri thức và các trạng thái cảm xúc tâm lý
chung của con người về các giá trị thiện-ác, tốt-xấu, lương tâm, trách
nhiệm,. .và những quy tắc đánh giá, điều chỉnh hành vi ứng xử giữa
cá nhân với xã hội, giữa cá nhân với cá nhân.
-Ý thức khoa học: là hệ thống tri thức phản ánh chân thực dưới dạng
logic trừu tượng về thế giới đã được kiểm nghiệm. Trong đó thì đối
tượng phản ánh của ý thức khoa học bao quát mọi lĩnh vực của tự nhiên, xã hội và tư duy.
-Ý thức thẩm mỹ: là sự phản ánh hiện thực vào ý thức con người trong
quan hệ với nhu cầu thưởng thức và sáng tạo Cái Đẹp. -Ý thức tôn giáo
b) Theo trình độ phản ánh
-Ý thức xã hội thông thường là toàn bộ những tri thức, những quan
niệm. . của những người trong một cộng đồng người nhất định, được
hình thành một cách trực tiếp từ hoạt động thực tiễn hàng ngày, chưa
được hệ thống hóa, khái quát hóa thành lý luận.
+) Ví dụ: khi nghe dự báo thời tiết báo mưa thì khi đi ra ngoài ta sẽ tự
có ý thức mang ô, áo mưa đi.
khi nhắc đến thời tiết thì chắc hẳn ai cũng biết đến câu:
“Chuồn chuồn. .” sở dĩ có được câu nói đó là do quá trình lao động,
hoạt động thực tiễn hằng ngày mà người lao động đã đúc kết ra câu
nói đó để dự báo về thời tiết sắp xảy ra, khi mà không có các thiết bị
máy móc đo đạc dự báo chính xác nhưng bây giờ.
-Ý thức lý luận là những tư tưởng quan điểm đã được hệ thống hóa,
khái quát hóa thành các học thuyết xã hội, được trình bày dưới dạng
những khái niệm, phạm trù, quy luật.
+) Ví dụ: môn triết học mà chúng ta đang nghiên cứu đây chính là ý
thức lý luận nó được thể hiện bằng hệ thống các khái niệm, phạm trù, quy luật
c) Theo trình độ và phương thức phản ánh đối với tồn tại xã hội.
-Tâm lý xã hội bao gồm toàn bộ tình cảm, ước muốn, tâm trạng, tập
quán,. . của con người, của một bộ phận xã hội hoặc của toàn xã hội
hình thành dưới ảnh hưởng trực tiếp của đời sống hàng ngày của họ
và phản ánh đời sống đó.
+) Ví dụ: trong thời buổi đại dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp
ở Việt Nam đã dẫn đến chúng ta có tâm lý xã hội là cẩn thận hơn
trong việc phòng chống dịch, vệ sinh dịch tễ; biểu hiện cụ thể là khi đi
đâu cũng thấy mọi người đeo khẩu trang, sát khuẩn tay, hạn chế đến
những nơi đông người,. .Tâm lý của người Việt Nam ưa thích con trai, tâm lý sính ngoại
-Hệ tư tưởng là trình độ nhận thức lý luận về tồn tại xã hội, là hệ
thống những quan điểm, tư tưởng (chính trị, triết học, đạo đức, nghệ
thuật, tôn giáo), kết quả của sự khái quát hóa những kinh nghiệm xã
hội. Hệ tư tưởng được hình thành một cách tự giác nghĩa là tạo ra bởi
các nhà tư tưởng của những giai cấp nhất định và được truyền bá trong xã hội.
+)Ví dụ:Từ nhà Lý-Trần là giai đoạn cực thịnh của hệ tư tưởng Phật
giáo biểu hiện là nhiều chùa, tháp có quy mô lớn, kiến trúc độc đáo
được xây dựng chùa Phật tích, hệ thống chùa Yên tử,. .
Hay thời hậu Lê đến cuối thế kỉ XIX hệ tư tưởng Nho giáo là quốc giáo
-Giữa tâm lý xã hội và hệ tư tưởng có mối liên hệ tác động qua lại lẫn
nhau: tâm lý tình cảm giai cấp tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp
thu hệ tư tưởng của giai cấp. Ngược lại đến lượt mình, hệ tư tưởng lại
củng cố và phát triển tâm lý, tình cảm giai cấp.
+) Ví dụ: Người sinh ra trong gia đình thành phần công nhân sẽ tiếp
thu Tư tưởng của CN Mác thuận lợi, người sinh ra trong gia đình tầng
lớp tư sản tiếp thu hệ tư tưởng Mác khó khăn hơn. Ngược lại, người
thuộc thành phần giai cấp công nhân nếu được học tập giáo dục hệ tư
tưởng của CN Mác thì sẽ cảm thấy tự hào về giai cấp của mình hơn.
3. Tính giai cấp của ý thức xã hội.
-Trong xã hội có giai cấp thì thức xã hội mang tính giai cấp bởi vì
trong xã hội có những giai cấp khác nhau, những giai cấp khác nhau
sẽ có những điều kiện sinh hoạt vật chất khác nhau, lợi ích khác nhau
nên ý thức xã hội cũng khác nhau.
-Tính giai cấp của ý thức xã hội biểu hiện ở cả tâm lý xã hội lẫn hệ tư tưởng
+) Ví dụ: người thuộc giai cấp thống trị và người thuộc giai cấp bị trị
thì hệ tư tưởng sẽ khác
Hay tâm lý xã hội cái thói quen sinh hoạt hằng ngày của người
sinh ra trong gia đình giàu có, quý tộc thì họ có sinh hoạt cầu kỳ, sang
chảnh,. . hoặc người sinh ra trong gia đình thuần nông thì sinh hoạt
của họ rất chân chất, giản dị
Document Outline

• 1.Khái niệm.
• 2.Kết cấu của ý thức.
  • a)Theo nội dung và lĩnh vực phản ánh đời sống xã hội
  • b)Theo trình độ phản ánh
  • c)Theo trình độ và phương thức phản ánh đối với tồn