Truyện "Chử Lầu" và Nữ thần Mặt Trời, Mặt Trăng | Môn Văn học dân gian - Đại học Sư phạm Hà Nội 2

lOMoAR cPSD| 58950985 Câu 5 điểm Chử Lầu
Đánh giá chủ đề - T
ruyện viết ra cho ta thấy được khao khát muốn tìm hiểu và khám phá các hiện
tượng tự nhiên của thế giới xung quanh. - N
hằm lí giải, giải đáp những thắc mắc về hiện tượng ngày và đêm : Vì sao có mặt
trời, mặt trăng, vì sao lại có ánh sáng. - Co
n người xuất hiện từ đâu? Và tại sao con người lại chết? - Sự
xuất hiện của cỏ cây mọc ngoài đồng lúc cần chăm bón và đợi ngày gặt hái (Lí
giải qua phân tích các chi tiết trong truyện). => T
ruyện “Chử Lầu” đã cho thấy khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng của con
người trong những buổi đầu sơ khai.
2. Những nét nghệ thuật đặc sắc - nội dung và chủ đề. - N
ghệ thuật được sử dụng như tương phản để làm rõ nét thêm những giá trị của
giản sử dụng những gam màu cơ bản và hình ảnh quen thuộc. - Bứ c tra t n ro h n gt ro t ng ru t yệru
n yện vẽ lên không quá cao xa hay sặc sỡ mà nó vô cùng đơn mang tính ước lệ vT ớrí i tưở không tư g ợn ia g n b đ ay
a bổng cùng lối tư duy đơn sơ nhưng lại rất logic, thời gian chiều. - Các n thâ ư n vậ ợng t đềut ma
ự ng những chức năng riêng cắt nghĩa và giải đáp các hiện nhiên.
- t hời gian trong truyện mang tính ước lệ với không gian đa chiều. => N
hờ vào đó người xưa thể hiện những mong ước chinh phục thế giới tự nhiên.
3. Giá trị tác phẩm - L
à những khát khao đẹp đẽ phản ánh nhận thức của con người, là khao khát truy
tìm về cội nguồn cũng như giá trị hình thành của mình. t D ới ẫu m c ộth o t ư su ơnyg nlg aih ĩt củ ốt a đ h ẹp ọ
. là từ những tư duy sơ khai xong họ vẫn luôn cố gắng từng
ngày không ỷ lại và thiên nhiên, biết cách sáng tạo ra những cái mới hướng -
Có lẽ những bí ẩn về thiên nhiên vẫn là một câu hỏi lớn đối với người Việt cổ. Vì
vậy họ đã sáng tạo ra các câu chuyện để giải đáp những thắc mắc của mình, truyện lOMoAR cPSD| 58950985
“Chử Lầu” cho ta thấy được quá trình hình thành và tạo lập Thế Giới. Qua truyện,
người Việt cổ muốn giải thích về sự hình thành của mặt trăng và mặt trời và sự sống
của loài người cùng các hiện tượng tự nhiên khác. Tác giả dân
gian đã sáng tác ra truyện “Chử Lầu” với chủ đề đặc sắc, phù hợp với tâm lý của
người xưa. Truyện viết ra cho ta thấy được khao khát muốn tìm hiểu và khám phá
các hiện tượng tự nhiên của thế giới xung quanh. Người xưa sáng tạo ra truyện nhằm
mục đích giải đáp những thắc mắc về hiện tượng ngày và đêm về tuổi thọ của con
người. Sự xuất hiện của cỏ cây mọc ngoài đồng lúc cần chăm bón và đợi ngày gặp
hái. Tác phẩm viết về quá trình hình thành của mặt trăng và mặt trời Chử Lầu sau
khi tạo ra trời đất bèn tạo một lúc mười mặt trời và chín mặt trăng cùng rất nhiều vì
sao để làm khô ráo và cho sáng. Mười mặt trời là nữ, chín mặt trăng là nam được
Chử Lầu cho một cái hồn vào miệng và thổi hơi cho hoạt động. Những tinh cầu ấy
hun đốt trong bảy năm liền. Lầu làm ra mọi thứ cỏ cây muôn vật và con người. Suốt
thời gian đó chỉ có ngày mà không có đêm. Làm cho trái đất nóng lên con người bèn
chặt cây lớn làm cung tên khổng lồ bắn vào mặt trời và mặt trăng. Chín mặt trời và
tám mặt trăng trúng tên còn hai cái nữa đã may mắn trốn thoát. Trong khoảng thời
gian đó con người không có ngày mà chỉ sống
trong cảnh đen tối lạnh lẽo. Nhờ có công trạng của gà trái đất đã hình thành ra ngày
và đêm. Câu chuyện còn lý giải về tuổi thọ của con người sự hình thành của cây
cùng các hiện tượng tự nhiên khác. Truyện “Chử Lầu” đã cho thấy khả năng sáng
tạo và trí tưởng tượng của con người trong những buổi đầu sơ khai. Người xưa đã
xây dựng ra nhân vật “Chử Lầu” một vị thần thần có sức mạnh siêu nhiên thực hiện
lý giải các hiện tượng của mặt trời và mặt trăng, của tuổi thọ con người và các sinh vật trên trái đất.
Truyện sử dụng rất nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc. Nội dung và nghệ thuật
của truyện được kết hợp với nhau rất nhuần nhuyễn. Nội dung truyện nói về sự hình
xuất hiện của mặt trăng và mặt trời, lý giải tuổi thọ của con người cùng sự xuất hiện
của các hiện tượng trên trái đất. Nghệ thuật được sử dụng như tương phản để làm rõ
nét thêm những giá trị của nội dung và chủ đề. Bức tranh trong truyện vẽ lên không
quá cao xa hay sặc sỡ mà nó vô cùng đơn giản sử dụng những gam màu cơ bản và lOMoAR cPSD| 58950985
hình ảnh quen thuộc. Nhờ trí tưởng tượng phong phú cùng các yếu tố kỳ ảo được xây dựng vô cùng chân
thật chúng ta dễ dàng thấy được những ước muốn khám phá và tìm hiểu của người
xưa về thế giới tự nhiên. Thể hiện ước mơ được chinh phục thiên nhiên. Một trong
những điểm đặc sắc nghệ thuật là việc xây dựng các nhân vật có sức mạnh siêu
nhiên. Trí tưởng tượng bay bổng cùng lối tư duy đơn sơ nhưng lại rất logic, thời gian
trong truyện mang tính ước lệ với không gian đa chiều. Các nhân vật đều mang
những chức năng riêng cắt nghĩa và giải đáp các hiện tượng tự nhiên. Nhờ vào đó
người xưa thể hiện những mong ước chinh phục thế giới tự nhiên. Cuộc sống hiện
thực và khát vọng của con
người thời cổ rất đáng được ghi nhận và trân trọng. Đó là những khát khao đẹp đẽ
phản ánh nhận thức của con người, là khao khát truy tìm về cội nguồn cũng như giá
trị hình thành của mình. Dẫu cho suy nghĩ của họ là từ những tư duy sơ khai xong
họ đã lý giải được những hiện tượng cơ bản của tự nhiên bằng nỗ lực và trí tưởng
tượng phong phú của mình. Họ vẫn luôn cố gắng từng ngày không ỷ lại và thiên
nhiên, biết cách sáng tạo ra những cái mới hướng tới một tương lai tốt đẹp.
So sánh với thần trụ trời:
Thần trụ trời cũng là một tác phẩm tiêu biểu thuộc thể loại thần thoại. Thần Trụ trời
lí giải quá trình tạo lập thế giới, trời đất, các sự vật dưới bàn tay của Thần Trụ trời
và các vị thần khác. Đây là một truyện thần thoại lí giải nguồn gốc sự xuất hiện của
vũ trụ và các sự vật tự nhiên dưới góc độ dân gian. Cùng là những tác phẩm thần
thoại lí giải về vũ trụ và tự nhiên nhưng nếu ở Chủ Lầu đã lí giải vì sao trái đất có
ánh sáng, con người được tạo ra từ đâu và tại sao lại chết đi, cây cối, sự vật xuất hiện
như thế nào thì trong thần trụ trời lại lí giải sự hình thành của thế giới, của đất trời.
Qua những nét đặc sắc về chủ đề cũng như các giá trị nghệ thuật truyện “Chử Lầu”
đã mang đến cho con người những giá trị vô cùng cao đẹp. Con người xưa không
thụ động dựa dẫm vào thiên nhiên mà nỗ lực sáng tạo và trao dồi bản thân để hướng
tới những nhận thức mới mẻ và sâu sắc, hướng tới một xã hội phát triển. Các vị thần
linh đã có công tạo ra vũ trụ, con người. Vì vậy ta cần luôn biết ơn giữ gìn để xứng đáng với công lao đó. lOMoAR cPSD| 58950985
Nữ thần mặt trời và mặt trăng
Giải thích hiện tượng tự nhiên liên quan đến mặt trời và mặt trăng.
- lí giải cho việc có hôm ngày dài, có hôm ngày ngắn
- Lí giải màu sắc của mặt trăng với hình dáng khác nhau
- Lí giải hiện tượng nguyệt thực, nhật thực
Sử dụng yếu tố kì ảo, trí tưởng tượng phong phú, logic
- Không gian trong truyện Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng là không gian vũ trụ,
đang trong quá trình tạo lập, không xác định nơi chốn cụ thể, không có chi tiết
nào nhắc về địa điểm diễn ra những sự việc trên.
- Thời gian trong truyện diễn ra từ thời cổ sơ và ta cũng thể xác định được câu
chuyện đó diễn ra vào thời gian cụ thể nào
Mặt trăng và mặt trời là hai sự vật không thể nào thiếu để duy trì sự sống của con
người. Đây là hai vật thể đặc biệt của vũ trụ, cả hai đều có thể chiếu sáng xuống trái
đất và lúc ẩn, lúc hiện trên bầu trời. Chính vì sự đặc biệt và kì bí cũng như to lớn của
mình, con người luôn không ngừng muốn khám phá về mặt trăng và mặt trời.
Từ thuở xa xưa, trên thế giới có rất nhiều câu chuyện do dân gian truyền lại được
sáng tác để giải thích về nguồn gốc của mặt trăng và mặt trời. Trong kho tàng văn
học Việt Nam cũng có một tác phẩm thần thoại nói về nguồn gốc của hai vật thể kì
diệu này, đó chính là tác phẩm “Nữ thần Mặt Trời và Mặt trăng”. Tác phẩm đã đưa
người đọc đến một thế giới thật kì ảo và mơ mộng, bằng cách xây dựng nội dung và
sử dụng nghệ thuật đặc sắc. Vậy nội dung và nghệ thuật của tác phẩm “Nữ thần Mặt
Trời và Mặt Trăng” đặc sắc ra sao?
Về nội dung, tác phẩm được xây dựng với nội dung thu hút, khiến cho người đọc tò
mò và thích thú. Câu truyện “Nữ thần mặt trời và mặt trăng” kể về hai người con gái
của Ngọc hoàng có tên là Mặt Trăng và Mặt Trời. Họ được giao cho công việc hằng
ngày thay phiên nhau đi xem xét mọi việc trên nhân gian. Mặt Trời sẽ ngồi kiệu có
bốn người khiêng đi xem xét, chia ra thành tốp già và tốp trẻ, tốp già đi nhanh do có
trách nhiệm với công việc, còn tốp trẻ do ham chơi nên thường đi mất nhiều thời
gian hơn. Từ đó, đã lí giải cho việc có hôm ngày dài, có hôm ngày ngắn. Còn Mặt
Trăng thì do tính tình nóng nảy nên mẹ nữ thần phải trát tro vào mặt, khiến cho tính
cô trở nên hiền dịu hơn. Còn có một lí giải khác cho màu sắc của Mặt Trăng là do
hay xuống nhân gian làm cho mọi người sợ nên đã bị Quải vung cát vào mặt, khiến
từ đó mặt cô trở nên bớt nóng và hiền dịu hơn. Trong nội dung truyện còn chỉ ra Mặt
Trăng có hình dáng khác nhau do lúc thì Trăng nhìn thẳng, khi lại quay lưng,...Ngoài
ra, để giải thích cho nhật thực và nguyệt thực, chuyện còn xuất hiện một nhân vật là
một con Gấu, chồng của hai nữ thần Mặt Trăng và Mặt Trời. Nội dung của tác phẩm lOMoAR cPSD| 58950985
quả thật rất thu hút và dễ nhớ đối với bất kì một người đọc nào, đọc tác phẩm, người
đọc chúng ta như đang được du ngoạn trên thế giới kỳ ảo, mơ mộng của vũ trụ bao
la ngoài xa kia. Qua đó, như để khẳng định đến với tất cả mọi người rằng, mọi sự
vật, hiện tượng trên thế gian này đều có nguồn gốc nhất định.
Để tạo nên thành công của tác phẩm, ngoài nội dung thu hút, mới lạ, “Nữ thần Mặt
Trời và Mặt Trăng” còn có biện pháp nghệ thuật đặc sắc, đó là sử dụng những yếu
tố kì ảo. Trong truyện, cả hai nữ thần đều có những sức mạnh mà người bình thường
không thể có được. Cả hai đều có khả năng chiếu sáng cho thế gian và ảnh hưởng
tới đời sống của con người. Mặt Trời có thể tạo ra ban ngày, rồi ngày lại có cả ngày
dài, ngày ngắn. Mặt Trăng có thể tạo ra ban đêm, có thể quay các vị trí khác nhau để
cho con người đếm ngày trong một tháng. Đây hoàn toàn là những công việc mà một
con người không thể nào làm được, mà con người chỉ biết phụ thuộc vào nó. Nhờ
những sức mạnh siêu nhiên của mình mà Nữ thần Mặt Trời và nữ thần Mặt Trăng đã
cùng với những vị thần khác như Thần Trụ Trời, Thần Gió, Thần Sấm sét tạo ra thế
giới này và giúp thế giới vận hành, cuộc sống con người được diễn ra. Việc chọn
nghệ thuật sử dụng những chi tiết kì ảo đã giúp cho thần thoại Nữ thần Mặt Trời và
Mặt Trăng được lưu truyền rộng rãi cho tới ngày nay. Đây là một biện pháp nghệ
thuật thú vị và mang đậm sự huyền ảo, kì bí. Qua đó đã thể hiện được tính sáng tạo
và trí tưởng tượng phong phú của người xưa.
Với mong muốn ước mơ chế ngự thiên nhiên khám khá mọi vật, các nhà thần thoại
xưa luôn đưa ra các đề tài các tác phẩm dựa theo trí tưởng tượng phong phú logic
nhằm tạo ra giải đáp những hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ, loài người: như Thần
Sấm, thần Sét, Nữ thần mặt trời và mặt trăng,… Các tác phẩm đều có cốt truyện
xoay quanh việc các vị thần tạo lập thế giới, giải thíc các hiện tượng tự nhiên. Nhân
vật đều mang những sức mạnh diệu kì và có khả năng làm được nhwungx việc mà
con người không có khả năng thực hiện nó. Tuy nhiên ở mỗi tác phẩm lại lí giải
nhwungx hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ khác nhau. Điều đoa đã chứng minh sự đa
dạng của thiên nhiên và trí tưởng tượng phong phú của văn học dân gian.
Nhờ xây dựng nội dung và sử dụng biện pháp nghệ thuật đặc sắc, tác phẩm Nữ thần
Mặt Trời và Mặt Trăng đã để lại dấu ấn trong lòng người đọc. Tác phẩm đã giải thích
cho người đọc nguồn gốc của thế giới và các hiện tượng diễn ra xung quanh chúng
ta dưới con mắt sáng tạo của người xưa. Qua đó như muốn nhắn nhủ tới chúng ta
hãy luôn không ngừng khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh và phải biết yêu thiên nhiên hơn. lOMoAR cPSD| 58950985 Thánh Gióng:
- Chủ đề: công cuộc xây dựng đất nước buổi đầuchống giặc ngoại xâm
- Câu chuyện kể về nhân vật Thánh Gióng với sự ra đời thần kì và sức mạnh
chống giặc ngoại xâm bảo vệ đất nước.
Các chi tiết đặc biệt trong truyền thuyết Thánh Gióng thể hiện rất nhiều ý nghĩa. Thứ
nhất, tiếng nói đầu tiên của Gióng là tiếng nói đòi đi đánh giặc. Chi tiết này chứng
tỏ nhân dân ta luôn có ý thức chống giăc ngoại xâm. Khi có giặc, từ người già đến
trẻ con đều sẵn sàng đánh giặc cứu nước. Đây là một chi tiết thần kì: chưa hề biết
nói, biết cười, ngay lần nói đầu tiên, chú đã nói rất rõ ràng về một việc hệ trọng của
đất nước. Tiếp đến, Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để đánh giặc. Gióng không
đòi đồ chơi như những đứa trẻ khác mà đòi vũ khí, những vật dụng để đánh giặc.
Đây cũng là mội chi tiết thần kì. Gióng sinh ra đã là một anh hùng và điều quan tâm
duy nhất của vị anh hùng đó là đánh giặc. Chi tiết bà con làng xóm vui lòng góp gạo
nuôi cậu bé cũng là một chi tiết đặc biệt. Gióng là đứa con của nhân dân, được nhân
dân nuôi nấng. Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của nhân dân, sức mạnh của tinh
thần đồng sức, đồng lòng. Bên cạnh đó, Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành
tráng sĩ. Đây cũng là chi tiết thể hiện sức mạnh của nhân dân, sức mạnh của dân tộc.
Khi hoà bình là những người lao đông rất bình thường, nhưng khi chiến tranh xảy
ra, sự đoàn kết đã hoá thành sức mạnh phi thường, vùi chôn quân giặc. Lúc xung
trận, khi roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc. Chi tiết này khẳng định
rằng: gậy sắt là vũ khí của người anh hùng nhưng khi cần thì cả cỏ cây cũng biến
thành vũ khí. Điều đó thể hiện sự linh hoạt, sáng tạo trong chiến đấu của nhân dân
ta. Trong nhiều cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, cha ông ta đã dùng đến cả gậy
tầm vông, giáo mác, cày, cuốc,... để đối chọi với súng ống, xe tăng của giặc. Và cuối
cùng Gióng đánh giặc xong, cởi áo giáp sắt để lại và bay thẳng lên trời.
- Nhân vật mang sức mạnh phi thường, trí tuệ tài năng và có lí tưởng cao đẹp tình yêu đất nước
- Nó không giống như chính sử, nhưng lại luôn được dân gian thừa nhận ca ngợi đánh giá
Nhân dân ta, dân tộc ta luôn tự hào về tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm bất
khuất kiên cường của mình. Cùng với niềm tự hào ấy, chủ đề này đi vào văn học và
mang đến cho độc giả nhiều bông hoa đẹp. Thánh Gióng là truyện dân gian thể hiện
rất tiêu biểu và độc đáo chủ đề này. Truyện kể về ý thức và sức mạnh đánh giặc có
từ rất sớm của người Việt cổ. Thánh Gióng có nhiều chi tiết nghệ thuật hay và đẹp
chứng tỏ tài năng sáng tạo của tập thể nhân dân ở nhiều nơi, nhiều thời. Câu chuyện
đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục lòng yêu nước và bảo vệ truyền thống
anh hùng dân tộc qua các thời đại cho đến ngay hôm nay. lOMoAR cPSD| 58950985
Truyện nằm trong hệ thống truyền thuyết về thời đại Hùng Vương dựng nước.
Qua câu chuyện này ta thấy ngay từ buổi đầu dựng nước, dân tộc ta đã phải
đối mặt với nạn giặc xâm lược, công cuộc dựng nước luôn gắn liền với công
cuộc giữ nước, đồng thời thấy được tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí quyết
tâm chống giặc ngoại xâm của ông cha.
Nhân vật chính là Thánh Gióng, xuất hiện xuyên suốt văn bản với những chi
tiết thần kì, khác lạ từ sự xuất hiện cho đến khi biến mất. Hình tượng Thánh
Gióng là biểu tượng cho tinh thần yêu nước, sức chiến đấu kiên cường, quật
khởi của dân tộc ta. Thánh Gióng được sinh ra một cách thần kì, bà mẹ đi ra
đồng ướm chân vào một bàn chân lớn, về nhà bà thụ thai, mười hai tháng sau
sinh ra Thánh Gióng – một cậu bé khôi ngô tuấn tú, nhưng lên ba vẫn chưa
biết nói, biết cười, đặt đâu nằm đấy. Và cậu bé ấy chỉ cất tiếng nói khi nghe
sứ giả tìm người đi đánh giặc. Lời nói đầu tiên của cậu chính là lời xin đi đánh
giặc cứu nước, điều đó cho thấy ý thức công dân của con người phi thường này.
Kể từ hôm gặp sứ giả, Thánh Gióng cơm ăn không biết no, áo mặc mấy cũng
không vừa. Điều đó khiến cho bố mẹ Gióng phải nhờ đến dân làng giúp sức,
mang gạo sang nuôi Gióng. Chi tiết này cho thấy rõ lòng yêu nước và sức
mạnh tình đoàn kết của dân tộc ta. Khi có giặc đến dân ta đồng lòng, giúp sức
để đánh đuổi giặc xâm lược, hơn thế nữa sự trưởng thành của người anh hùng
Thánh Gióng còn cho thấy, sự lớn mạnh của Gióng xuất phát từ nhân dân,
được nhân dân nuôi dưỡng mà lớn lên. Gióng lớn nhanh như thổi. Khi giặc
đến chân núi Trâu cậu bé ba tuổi vươn vai trở thành một tráng sĩ, oai phong
và lẫm liệt. Sự lớn lên của Gióng càng đậm tô hơn mối quan hệ giữa sự nghiệp
cứu nước và người anh hùng. Để đáp ứng yêu cầu lịch sử, Gióng phải lớn
nhanh để phù hợp với hoàn cảnh của đất nước, Gióng phải khổng lồ về vóc
dáng, ý chí thì mới có thể đảm đương được trọng trách lúc bấy giờ. Sức mạnh
của Gióng là sức mạnh đoàn kết của nhân dân, tinh thần chống giặc ngoại xâm
của Gióng là tinh thần yêu nước của nhân dân. Gióng là hiện thân cho sức
mạnh của nhân dân, tinh thần đoàn kết của nhân dân, tình yêu nước chống
giặc ngoại xâm của nhân dân.
Bằng sức mạnh phi thường, Gióng đánh tan hết lớp giặc này đến lớp giặc
khác. Khi roi sắt gãy, Thánh Gióng không hề nao núng, nhổ những bụi tre ven
đường để tiếp tục chiến đấu với kẻ thù cho đến khi chúng hoàn toàn bị tiêu
diệt. Để làm nên những chiến công thần kỳ, không chỉ có những thứ vũ khí
hiện đại (roi sắt, áo giáp sắt) mà còn là cả những vũ khí thô sơ nhất (bụi tre).
Sau khi đánh tan giặc xâm lược, Gióng đến chân núi Sóc rồi bỏ lại áo giáo
một mình một ngựa bay về trời. Người anh hùng sau khi hoàn thành nhiệm lOMoAR cPSD| 58950985
vụ cứu nước không màng danh lợi, phần thưởng, trở về tiên giới. Gióng đến
trần gian chỉ với một mục đích duy nhất đó là dẹp quân xâm lược để mang lại
bình yên cho nhân dân, cho đất nước. Điều đó càng đậm tô hơn nữa phẩm chất
anh hùng của Thánh Gióng. Đồng thời chi tiết này cũng thể hiện sự bất tử của
Gióng trong lòng nhân dân. Gióng về trời cũng là về cõi vô biên, bất tử mãi
mãi trường tồn cùng đất nước, dân tộc. Đoạn cuối truyện giới thiệu về những
dấu tích còn lại. Ở huyện Sóc Sơn (ngoại thành Hà Nội) vẫn còn đền thờ
Thánh Gióng. Ngày hội làng - Hội Gióng hằng năm, nhân dân văn biểu diễn
mô phỏng cách đánh giặc ngày xưa. Nhân dân vẫn tin rằng : những bụi tre
cháy, những vết chân ngựa lún thành hồ ao là có thật cốt để chứng minh lòng
yêu nước của nhân dân ta có từ ngàn xửa ngàn xưa. Câu truyện mang ý nghĩa
nhân văn sâu sắc qua đó tác giả đưa dạy chúng ta về lịch sử dựng nước giữ
nước và ca ngợi truyền thống yêu nước, dựng nước của dân tộc ta.
Câu chuyện được xây dựng một phần dựa vào lịch sử có thật một phần là trí
tưởng tượng logic của tác giả dân gian. Đầu tiên là cốt truyện mang yếu tố
lịch sử có thật, không gian ở Làng Gióng diễn ra vào thời vua Hùng, giặc Ân
sang xâm lược nước ta. Bên cạnh đó sự độc đáo đặc sắc còn được thể hiện
qua các chi tiết hoang đường, kì ảo: sự xuất thân của Gióng, sự lớn lên thần
kì, sức mạnh phi thường của Gióng. Nhân vật Thánh Gióng đã được tác giả
xây dựng bằng các thủ pháp nghệ thuật so sanh: lớn nhanh như thổi; Nói quá,
phóng đại: Câu nói đầu tiên là đòi đánh giặc; ăn bao nhiêu cũng không no,
Gióng bỗng vươn vai trở thành tráng sĩ - mình cao hơn trượng, oai phong lẫm
liệt. Điều này thể hiện ước mơ của nhân dân, tinh thần đoàn kết, tình yêu nước,
đã tạo thành một Thánh Gióng diệu kì, sưc mạnh phi thường. So sánh: Hai Bà Trưng
Đều nói về sự kiện lịch sử dựng nước giữ nước có thật trong quá khứ, được
nhân dân ca tụng, tung hô và tôn thờ. Tuy nhiên giữa hai truyền thuyết có
những nét khác biêt Thánh gióng được xây dựng mang những sức mạnh phi
thường/ còn hai bà trưng được xây dựng với sự dũng cảm thông minh, giỏi võ
nghệ mang chí lớn. Kết truyện Thánh Gióng bay về trời thể hiện ước mơ tư
tưởng của người nhân dân còn Hai bà TRưng thì vì thua trận nên đã tự vẫn.
Tác phẩm là sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố thần kì (sinh nở thần kì, lớn nhanh
như thổi, bay về trời) với hình tượng người anh hùng. Thánh Gióng là một hình
ảnh đẹp đẽ biểu tượng cho lòng yêu nước và sức mạnh quật khởi của dân tộc ta
trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm xâm lược. Tấm cám lOMoAR cPSD| 58950985
Tấm Cám - một câu chuyện cổ tích gắn liền với biết bao thế hệ. Một câu chuyện mà
dù người lớn hay trẻ con đều biết. Hồi bé, ai mà chả ước mình được làm cô Tấm,
được cưới hoàng tử làm hoàng hậu, mỗi lần khó khăn đều có bụt giúp đỡ hay được
bất tử, chết đi sống lại nhiều lần. Thế mới thấy được cách xây dựng chủ đề cùng
những đặc sắc nghệ thuật trong Tấm Cám rất đặc biệt và sâu sắc.
Là câu chuyện cổ tích, tiêu biểu cho chủ đề về những mâu thuẫn trong gia đình, đặc
biệt là mối quan hệ mẹ kế - con chồng; cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, cùng
ước mơ cái thiện thắng cái ác của người Việt Nam. Đây là chủ đề rất phổ biến trong
văn học dân gian việt nam, ta có thể bắt gặp rất nhiều chuyện được viết theo motip
này. Qua đó thể hiện tu tưởng, ước mơ của nhân dân về một xã hội công bằng, ở hiền gặp lành.
Tấm Cám là câu chuyện kể về hai nhân vật chính là Tấm và Cám. Tấm là người chị
hiền lành, chăm chỉ nhưng do hoàn cảnh bố mất sớm nên cô phải ở với dì ghẻ và
người em cùng cha khác mẹ là Cám. Tấm luôn bị mẹ con Cám đối xử tàn nhẫn, bất
công, mọi công việc trong nhà đều do Tấm làm hết còn hai mẹ con ả chỉ việc ngồi
chơi hưởng thụ. Một lần dì ghẻ sai Tấm và Cám đi bắt tép, ai bắt được nhiều sẽ được
thưởng một chiếc yếm đào. Tấm chăm chỉ bắt nên được giỏ được đầy còn Cám mải
chơi nên giỏ trống không. Khi sắp đến giờ về nhà, thấy giỏ của Tấm đầy ắp tôm cá,
Cám liền nghĩ cách lừa chị và trút hết giỏ tép của Tấm và giỏ của mình. Tấm ngây
thơ không biết nên vẫn mải gội đầu mà không hay biết rằng mình đã bị lừa. Đến khi
lên bờ mới vỡ lẽ ra và ôm mặt ngồi khóc. Đúng lúc đó bụt hiện lên giúp đỡ. Nhờ Bụt
mà Tấm có người bạn để tâm sự là cá bống, có quần áo mặc đi chơi hội, và được bầy
chim sẻ giúp đỡ. Ít lâu sau, nhà vua mở hội, thông báo rằng nếu ai đi vừa đôi hài
xinh xắn này sẽ được làm vợ vua. Và thật vui sao khi Tấm chính là người mang vừa
đôi hài đó và trở thành hoàng hậu. Mẹ con Cám rất ghen tị, nên nhân một lần Tấm
về giỗ cha đã tìm cách hại chết Tấm. Sau lần ấy, Cám vào cung thay chị. Tuy nhiên
Tấm lần lượt hóa thành chim vàng anh, cây xoan đào, khung cửi để phá hoại Cám
và cuối cùng là biến thành quả thị để trở thành con gái bà cụ. Sau bao nhiêu khó
khăn, Tấm cũng trở lại làm người và quay trở về cung sống bên vua. Còn mẹ con
Cám phải lấy cái chết làm hình phạt thích đáng.
Qua bản tóm tắt trên, ta có thấy chủ đề của câu chuyện là miêu tả cuộc đời bất hạnh
của Tấm và con đường dẫn đến hạnh phúc của cô. Tấm và dì ghẻ đại diện cho mâu
thuẫndif ghẻ con chồng, Tấm- với Cám đại diện cho mâu thuẫn chị em cùng cha
khác mẹ. Trong cổ tích lúc nào cũng sẽ có hai phe nhân vật là phe nhân vật chính
diện và phe nhân vật phản diện. Từ các chi tiết ta có thấy rằng Tấm là một nhân vật
hiền lành, đảm đang,nhưng lại có cuộc đời bất hành- nhân vật đặc trưng của truyện lOMoAR cPSD| 58950985
cổ tích, còn cám và dì ghẻ là nhân vật phản diện, đọc ác, gây khó khăn, tạo ra các
cửa ải để nhân vật chính diện phải vượt qua, bên cạnh đó còn nhân vật siêu năng,
nâng vật trợ giúp đó là ông bụt. Ông bụt xuất hiện để giúp đỡ Tấm vượt qua những
trở ngại. Ông bút xuất hiện với tư cách như cán cân công lí luôn bảo vệ những người
lương thiện. Tác giả dân gian đã mang ước mơ của nhân dân vào trong chuyện.
Câu chuyện không chỉ thể hiện chủ đề độc đáo mà nó còn thể hiện những đặc sắc
nghệ thuật tiêu biểu như nghệ thuật hư cấu, tưởng tượng kì ảo, cách xây dựng cốt
truyện độc đáo và ngôn ngữ truyện giản dị, gần gũi. Mở đầu bằng thời gian ngày
xửa, ngày xưa cách mở đầu quen thuộc trong các motip truyện cổ tích. Truyện sử
dụng nhiều nghệ thuật hư cấu như hình tượng ông bụt chỉ xuất hiện trong những thể
loại cổ tích hay truyền thần thoại mang tính kì ảo. Hay thông qua những chi tiết như
Tấm trò chuyện cùng cá bống hay đàn chim sẻ giúp đỡ Cám nhặt hạt đỗ. Thậm chí
là chi tiết Tấm hóa thân thành chim vàng anh hay khung cửi, trái thị. Tất cả đều cho
thấy nghệ thuật hư cấu, tưởng tượng kì ảo. Đặc sắc nghệ thuật còn thể hiện ở cách
xây dựng cốt truyện độc đáo và ngôn ngữ truyện giản dị, gần gũi. Cốt truyện với
nhiều tình tiết thú vị và bộc lộ rõ bản chất của mỗi người. Ngôn từ giản dị và gần
gũi, bất cứ ai dù người lớn hay trẻ con đều có thể hiểu.
Một chủ đề không còn mấy xa lạ trong thể loại truyện cổ tích, tương tự như các
truyện cổ tích khác như Lọ Lem. Cũng là truyện cổ tích về mâu thuẫn dì ghr, con
chồng, có các nhân vật siêu năng và có hoàng tử. Nhưng nếu ở Tấm Cám, nhân vật
tấm có một em gái cùng cha khác meh, thì ở truyện Lọ Lem nhân vật lọ lem có tậm
2 chị em gái là con riêng của bà mẹ kế. Cả Tấm và Lọ Lem đều phải chịu nhiều
những bất công, bị mẹ kế cùng chị em hãm hại. Tuy vậy đến cuối cùng cả hai đều
được giúp đỡ và cưới được hoàng có cuộc sống viên mãn hạnh phúc. Là một chủ đề
dễ thấy nhưng được thể hiện một cách mới mẻ và đặc sắc. Là một chủ đề phê phán
những người ở phe xấu và khẳng định rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác và cái
thiện sẽ luôn được bảo vệ.
Dù đã có nhiều dị bản nhưng Tấm Cám vẫn khẳng định được mục đích của truyện
rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Không dừng lại như kết thúc của sách giáo
khoa hay lười mẹ kể, lời kể dân gian còn tiếp diễn với việc Cám và bà mẹ của ả bị
trừng phạt thích đáng. Đây đúng là một câu chuyện muôn thuở và đáng để truyền lại cho con cháu.
Người con út hiếu thảo lOMoAR cPSD| 58950985
Truyện cổ tích là những tác phẩm không thể thiếu trong tuổi thơ của mỗi người. Là
những câu chuyện phản ánh đời sống từ đó mà giáo dục con người ta về đạo lí về
cách sống, cách làm người. Với chủ đề về lòng hiếu thảo, ta không thể không nhắc
tới câu chuyện “Người con út hiếu thảo” mang nhiều ý nghĩa nhân sinh sâu sắc.
Chủ đề về lòng hiếu thảo không còn xa lạ với chúng ta. Trong quan niệm đạo đức
làm người của ta thì chứ hiếu là chữ đứng đầu. Thể hiện lòng biết ơn vô tận đối với
công lao sinh dưỡng của mẹ cha.
Trong chuyện người con út hiếu thảo đã kể về gia đình có ba anh em trai. Trong đó
hai người anh lớn thì tham lam, lười biếng, sợ chết; còn người em út lại có tấm lòng
hiếu thảo, hiểu chuyện, chăm chỉ và hiền lành. Một ngày khi cha bị bệnh nan y và
được mách bảo cần tới thảo hương trên núi Trúc Lĩnh thì mới khỏi được bệnh. Người
cha nói rằng nếu ai trong số các con lấy được thảo hương người cha sẽ giao toàn bộ
tài sản của mình cho người đó. Dù nghe gặp nhiều khó khăn nguy hiểm hai người
anh trai run sợ nhưng vì tài sản nên đã bảo em út ở nhà chăm cha còn hai anh sẽ đi
lấy thảo hương. Thế nhưng khi đứng trước cây cầu chỉ bé bằng sợ dây, bên dưới là
suối sâu thì hai người đã run sợ và khước từ lời nhờ vả của ông cụ gánh củi quay trở
về. Thấy hai người anh mình trở về tay không cậu em út đã sắp đồ để đi lên núi.
Đứng trươc nguy hiểm cậu em không hề run sợ mà lại còn nhiệt tình giúp ở ông cụ
gánh củi sang sông. Kì diệu thay đi trên cầu cậu út lại cảm thấy không hề run sợ hay
nguy hiểm. Sang bên kia cậu được ông cụ chỉ cách lên núi. Và từ đấy bao điều thần
kì xảy ra, cậu được Hạc trắng đưa qua sông, núi mở lối cho cậu đi. Trên núi cậu gặp
được ông cụ đã giúp mình lên núi và được ông cụ đưa thảo hương và hướng dẫn
cách pha chế. Trên đường trở về hai người anh đã có ý định cướp cong lao của em
út khi lừa em ngồi nghỉ rồi mình mang thuốc về trước. Thế nhưng vì không biết cách
làm mà khiến người cha uống vào bệnh càng trở nặng, đúng lúc này cậu em về vội
đem thuốc đi đun theo lời cụ ông và đem cho cha uống. Sau khi khoẻ lại người cha
đã đem toàn bộ tài sản cho cậu con trai út và chia cho hai người còn lại mỗi người
mẫu ruộng và một con trâu. Thế nhưng cới tấm lòng hiếu thảo, nhân hậu cậu út đã
cầu xin cha chia đều tài sản cho cả hai anh. Từ đó hai người anh cũng thay đổi trở nên tốt hơn.
Chủ đề của câu chuyện mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đã giáo dục con người về
lòng hiếu thảo và sự biết ơn, người tốt sẽ luôn chiến thắng kẻ ác. Phù hợp với đặc
trưng của thể loại truyện cổ tích. Đây cũng là một motip quen thuộc trong truyện cổ
tích về mâu thuẫn giữa anh em trrong gia đình. Các nhân vật được xây dựng mang
đặc điểm nổi bật của nhân vật cổ tích. Nhân vật chính diện là người em với phẩm
chất hiền lành, tốt bụng khi gặp khó khăn sẽ được nhân vật siêu năng như ông cụ
trên núi giúp đỡ, còn hai người anh là nhân vật tham lam, ích kỉ, nhút nhát, sợ chết
đại diện cho nhân vật phản diện. Qua đó tác giả dân gian đã ca ngợi tấm lòng hiếu lOMoAR cPSD| 58950985
thảo, sự chăm chỉ lương thiện của người em, phê phán lòng tham lam, sự ích kỉ, hèn
nhát của hai người anh. Đồng thời thể hiện ước mơ của nhân dân về tư tưởng ở hiền
thì gặp lành, còn kẻ ác thì sẽ bị trừng phạt, con người biết quay đầu đáng được chân trọng.
Cốt truyện được xây dựng với nhiều nhân vật, yếu tố thần kì, hoang đường. Nhân
vật thần kì như ông cụ và hạc trắng. Các chi tiết hoang đường như núi tự mở đường,
hạc trăng đưa cậu em út qua sông. Qua các chi tiết kì ảo này đã giúp cho câu chuyện
thêm phần kịch tính, hấp dẫn. Giúp đẩy tình tiết câu chuyện lên đến cao trào và giúp
nhân vật chính diện đạt được mong muốn. Các thử thách được tạo dựng đã làm nổi
bật lên tính cách, phẩm chất của các nhân vật và chứng minh rằng xã hội luôn công
bằng và chiến thắng luôn thuộc về người tốt.
Trong kho tàng bất hủ của văn học có rất nhiều các tác phẩm truyện cổ tích được
xây dựng theo môtip như vậy. Sự tích hoa cúc trắng, cũng là một câu chuyện kể về
lòng hiếu thảo của một cô gái đối với mẹ. Cả hai câu chuyện đều được thử thách
bằng việc cha, mẹ bị ôm nặng cần phải đi tìm thuốc hiếm mới chữa được để thử
thách tấm lòng hiếu thảo của những người con và hai nhân vật chính đều gặp được
những nhân vật thần kì và được nhân vật này trợ giúp và trải qua những thử thách
để cứu người thân. Mỗi câu chuyện có những nhân vật riêng, với nhwungx tình tiết
riêng thế nhưng chung quy lại đều mang nội dung ca ngợi tấm lòng hiếu thảo ở con
người. Câu chuyện đã giúp chúng ta hiểu được ý nghĩa lớn lao của chữ hiếu. Dạy
chúng ta cần phải biết ơn về công lao sinh dưỡng lơn lớn của mẹ cha. Luôn biết trân
trọng nâng niu những gì tốt đẹp nhất, tình cảm gia đình, tình cảm quý giá của cha
mẹ, của những người thân.
Câu chuyện cổ tích mang lại cho người đọc những bài học ý nghãi và những giá
trị nhân văn sâu sắc không chỉ đối với đối tượng thiếu nhi mà dành cho tất cả mọi
người. Con út hiếu thảo không chỉ mang giá chị nghệ thuật mà còn mang tính giáo dục.