Vai Trò Của Pháp Luật Trong Vấn Đề Phòng Chống Tham Nhũng Của Nước Ta Hiện Nay | Tiểu luận Pháp luật đại cương

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN -------------------- TIỂU LUẬN Pháp Luật Đại Cương
Đề Tài: Vai Trò Của Pháp Luật Trong Vấn Đề
Phòng Chống Tham Nhũng Của Nước Ta Hiện Nay
Họ và tên sinh viên : Nguyễn Phương Hoa Mã sinh viên : 2176540009 Lớp PLĐC : 5 Lớp : Quản Lý Xã Hội HÀ NỘI 2020 Mục Lục
Mục Lục.....................................................................................................2
Danh mục viết tắt......................................................................................3
Phần Mở Đầu............................................................................................4
Phần Nội Dung..........................................................................................6
I. Cơ sở lý luận...........................................................................................6
1. Khái niệm tham nhũng................................................................6
2. Chủ thể tham nhũng....................................................................9
3. Các hành vi tham nhũng...........................................................10
II. Thực Trạng về vấn đề tham nhũng của nước ta hiện nay....................12
1. Tình hình tham nhũng ở nước ta hiện nay................................12
2. Thực trạng công tác phòng chống tham nhũng ở Việt Nam.....21
III. Một số giải pháp để nâng cao hiệu quả phòng chống tham những của
nước ta trong bối cảnh thời đại hiện nay..................................................24
Phần Kết..................................................................................................29
Tài Liệu Tham Khảo..............................................................................30 2 Danh mục viết tắt BCS đảng Ban Cán sự đảng Bộ TT&TT
Bộ Thông Tin và Truyền Thông CCD
Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh PCTN Phòng, chống tham nhũng UBKT Ủy ban Kiểm tra TP Thành Phố ĐBTQ Đại biểu toàn quốc CAND Công an nhân dân KSND Kiểm sát nhân dân 3 Phần Mở Đầu
Bước sang thế kỷ 21, cả thế giới đều có những bước tiến phát triển lớn.
Vận hành theo xu hướng chung là hòa bình, đối thoại, hội nhập và cùng phát
triển. Sự ngăn cách về các yếu tố như: kinh tế, chính trị, tôn giáo… dần được xóa bỏ.
Việt Nam cũng thực hiện phát triển theo xu hướng đó. Là một nước đang
trên đà phát triển, Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn và thách thực trong quá
trình hội nhập nhất là về các vấn đề: kinh tế, khoa học - kỹ thuật và công
nghệ. Bằng việc sáng tạo, phát huy cao trình độ của người dân và sử dụng
hiệu quả các nguồn vốn hỗ trợ từ nước ngoài, Việt Nam đang từng bước cố
gắng xây dựng một nền kinh tế vững mạnh. Kết quả là Việt Nam đã đạt được
những thành tựu quan trọng, kinh tế - xã hội không ngừng phát triển và lớn
mạnh, trật tự an ninh quốc gia được giữ vững, đời sống nhân dân không
ngừng được nhân cao. Tuy nhiên, đi cùng với những bước phát triển, chúng ta
cũng đối mặt với những thách thức lớn, tình hình tham nhũng diễn ra ngày
càng phức tạp. Những vụ tham những với quy mô lớn được phát hiện và xử lý
ở nhiều nơi, nhiều lĩnh vực khác nhau từ khu vực nhà nước (khu vực công)
cho đến cả khu vực tư nhân, doanh nghiệp nước ngoài. Những vụ việc tham
nhũng có xu hướng ngày càng gia tăng về cả quy mô và mức độ nghiêm
trọng, đặc biệt là trong khu vực nhà nước. Điều đó thể hiện, tài sản Nhà nước
bị chiếm đoạt, thất thoát ngày càng lớn mà người phạm tối có khi lại là các
các bộ công chức, viên chứ, hay cả cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt của đất nước.
Trong nghị quyết Đại hội đại biểu toàn dân lần thứ IX của Đảng đã đánh
giá: tình trạng tham nhũng, những suy thoái trong tư tưởng, chính trị, văn hóa,
đạo đức và lối sống của một bộ phận không nhỉ cán bộ, đảng viên hiện nay là
rất nghiêm trọng. Nạn tham những kéo dài và diễn biến ngày càng quan trọng
trong bộ máy chính trị và nhiều tổ chức kinh tế, có nguy cơ đe dọa sự sống 4
còn của chế độ ta. Nghị quyết lần thứ X, XI của Đảng tiếp tục đánh giá tình
hình, hậu quả và tác hại to lớn của tình trạng tham nhũng hiện nay. Điều này
cũng thể hiện sự quyết tâm của Đảng, của Nhà nước trong công tác phòng, chống tham những.
Có thế nói, tham nhũng là một vấn đề toàn cầu. Hiện tượng xã hội tiêu
cực là tham nhũng xảy ra ở tất cả các quốc gia công nghiệp hóa và cần phải
có giải pháp để ngăn chặn hiệu quả. Hơn nữa, vấn đề tham nhũng xảy ra với
tình trạng cao hơn đang diễn ra phức tạp ở các nước đang phát triển với nền
kinh tế đang chuyển đổi còn tồn tại nhiều lỗ hổng. Tham nhũng sẽ ngăn cản
các nước phát triển, gây thiệt hại nghiêm trọng đến các nguồn lực công, xâm
hại đến các hoạt động của bộ máy nhà nước, cản trở khả năng đầu tư về tài
chính của cả trong nước và ngoài nước. Tình trạng tham nhũng cũng làm suy
đồi về đạo đức, làm sai lệch công lý, công bằng xã hội, làm suy giảm niềm tin
của nhân dân, cản trở nỗ lực xóa đói giảm nghèo của đất nước. Công tác
phòng chống tham nhũng (PCTN) được Đảng và Nhà nước xác định là nhiệm
vụ trọng tâm, quan trọng, thường xuyên vừa cấp bách, vừa khó khăn, phức
tạp, cần kế hoạch lâu dài. 5 Phần Nội Dung I. Cơ sở lý luận 1. Khái niệm tham nhũng
Tham nhũng, tiếng anh gọi là: “Corruption” có nghĩa là hư hỏng, phá hoại hay thối nát.
Còn theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế (Transparency International -
TI), tham nhũng là những hành vi lợi dụng quyền hành, chức vị của bản
thân để gây khó khăn, phiền hà, và lấy của dân. Tham ô là hành vi lợi dụng
quyền hành để lấy cắp của công. Tham nhũng và tham ô là một hệ quả tất yếu
của nền kinh tế kém phát triển, quản lý kinh tế - xã hội lỏng lẻo tạo ra nhiều
sơ hở cho các hành vi tiêu cực, hiện tượng tham nhũng và các tệ nạn có điều
kiện phát triển và tại đó một phần quyền lực chính trị được biến thành quyền lực kinh tế.
Hình ảnh minh họa về tham nhũng 6
Ở nước ta hiện nay, theo Khoản 2, Điều 1 Luật phòng, chống tham
nhũng định nghĩa: “Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền
hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”.
Trên thực tế còn rất nhiều định nghĩa khác nhau về tham nhũng và hiện
đang đề tài nghiên cứu của rất nhiều người. Hiện nay, tham nhũng được coi
như là “một căn bệnh” phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Vào những năm
50 cảnh sát Cam-pu-chia đã từng úp mở khi nói rằng: Làm ruộng ăn lúa, làm
làng ăn hối lộ. Thời gian trước, Chủ tịch Đảng, người cầm quyền Um nô, Thủ
tướng Malaixia – Mahathir Mohamad đã khóc trước đại hội đảng về vấn nạn
tham nhũng đang hoành hành…
Còn ở Việt Nam, từ thời Hồng Đức và Gia Long đã ban hành các các bộ
luật về vấn đề phòng chống tham nhũng. Thời Vua Minh Mạng có “phép làm
liêm”, thời Tự Đức - Nguyễn Trường Tộ đã cho xây dựng bộ “chính sách báo liêm”.
Đến Chủ tịch Hồ Chí Minh trong tác phẩm: “chống bệnh quan liêu tham
ô, lãng phí” Người đã chỉ ra: “Tham ô, lãng phí và quan liêu dù cố ý hay
không cũng là bọn đồng minh của thực dân phong kiến” “ Những kẻ tham ô,
lãng phí và quan liêu thì phá hoại tinh thần, phí phạm sức lực, tiêu hao của cải
của Chínhphủ và nhân dân” “Trộm cắp tiền bạc của nhân dân, làm tổn hại
kinh tế của Chính phủ cũng là mật thám, phản quốc, nếu không phải là tệ hại
hơn”’. Ngay từ khi mới giành được chính quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký
Sắc lệnh số: 223 ngày 27/11/1946 về việc “Xử phạt đối với tội đưa hối lộ cho
công chức, tội công chức nhận hối lộ, biển thủ công quĩ hoặc của công dân”.
Đây được coi là đạo luật về phòng chống tham nhũng đầu tiên của nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hoà. Đạo luật ra đời chỉ trước Ngày toàn quốc kháng
chiến chưa đầy một tháng. Điều đó đã nói lên sự cấp bách của vấn nạn chống
tham nhũng mà Bác Hồ gọi là “giặc nội xâm” trước nguy cơ giặc ngoại xâm 7
đang rập rình ngay trước cửa. Bài học mà Bác Hồ chỉ ra cho toàn Đảng, toàn
chính quyền và toàn dân rất cụ thể, rất rõ ràng và vô cùng quan trọng:
“Vì những người và những cơ quan lãnh đạo từ cấp trên đến cấp dưới
không sát công việc thực tế, không theo dõi và giáo dục cán bộ, không gần
gũi quần chúng… chỉ biết khai hội, viết chỉ thị, xem báo cáo trên giấy, chứ
không kiểm tra đến nơi đến chốn… thành thử có mắt mà không thấu suốt, có
tai mà không nghe thấu, có chế độ mà không giữ đúng, có kỷ luật mà không
nắm vững, kết quả là những người xấu, những cán bộ kém tha hồ mà tham ô,
lãng phí. Thế là bệnh quan liêu đã ấp ủ, dung túng, che chở cho nạn tham ô,
lãng phí.” Những cảnh báo cách đây hơn nửa thế kỷ của Bác Hồ mà cứ như
Bác đang nóichuyện ngày hôm nay! Cứ như Bác đang nhìn thấu những
chuyện đau lòngxảy ra ngày hôm nay bởi “quốc nạn” tham nhũng, lãng phí,
và bắt đầu từ gốc của nó là bệnh quan liêu, giấy tờ, xa rời dân của các cấp chính quyền, của
những người vẫn là “đầy tớ của nhân dân”.
Tham nhũng đã trở thành quốc nạn, là 1 trong 4 nguy cơ đe dọa đến
sự tồn tại và sụp đổ của một chế độ. Có thể nói, tham nhũng như là căn bệnh
hiểm nghèo, bệnh truyền nhiễm gắn liền với mọi nhà nước, bởi có lẽ chừng
nào nhà nước còn tồn tạo, còn có quyền lực thì sẽ tồn tại vấn nạn tham nhũng.
Vì có quyền lực thì rất dễ xuất hiện những người sử dụng sai mục đích của
quyền lực, dùng quyền lực nhằm chuộc lợi cho bản thân. Cuộc đấu tranh để
loại bỏ những người sử dụng sai quyền lực ra khỏi bộ máy nhà nước các cấp
là cuộc đấu tranh lâu dài, liên tục và bền bỉ nó đòi hỏi tính kiên định, kiên
nhẫn của mọi nhà nước, chống mạnh thì thịnh, chống yếu thì suy.
Hay nói vắn tắt, thì tham nhũng là việc sử dụng các quyền lực, uy tín và
địa vị xã hội để chiếm đoạt các giá trị vật chất và tinh thần của xã hội hoặc
của người khác. Như vậy, đối tượng của tham nhũng rất rộng, không chỉ là 8
những giá trị vật chất như người ta thường nghĩ, quan niệm, mà còn là những giá trị tinh thần.
Có thể nói rằng mức độ nguy hiểm của vấn nạn tham nhũng về mặt
tinh thần ghê gớm hơn rất nhiều lần so với tham nhũng vật chất. Vì trong lĩnh
vực tinh thần, nạn tham nhũng diễn ra tinh vi hơn, tàn phá xã hội khốc liệt và
để lại những tổn thất nặng nề hơn. 2. Chủ thể tham nhũng
Những đối tượng được coi là người có chức vụ, thẩm quyền hay quyền
hạn được quy định tại khoản 3 Điều 1 Luật phòng, chống tham nhũng gồm:
“Cán bộ, công chức, viên chức; Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân
quốc phòng trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ
quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn - kỹ thuật trong cơ quan, đơn
vị thuộc Công an nhân dân; Cán bộ lãnh đạo, quản lý trong doanh nghiệp của
Nhà nước; cán bộ lãnh đạo, quản lý là người đại diện phần vốn góp của Nhà
nước tại doanh nghiệp; Người được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ có
quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó”.
Như vậy, có bốn nhóm đối tượng được coi là người có chức vụ, quyền hạn:
Nhóm thứ nhất nêu tại điểm A khoản 3 Điều 1 là cán bộ, công chức, viên
chức được quy định cụ thể tại Điều 4 Luật Cán bộ, công chức năm 2010
và Điều 2 Luật Viên chức năm 2010.
Nhóm thứ hai gồm những người có chức vụ, quyền hạn nêu tại điểm
B khoản 3 Điều 1 là nhóm đối tượng có địa vị pháp lý tương đối đặc thù,
thuộc các lực lượng vũ trang nhân dân và được quy định cụ thể tại Luật
Quốc phòng và Luật Công an nhân dân.
Nhóm thứ ba nêu tại điểm C khoản 3 Điều 1 có thể được chia thành
hai loại: thứ nhất, những cán bộ lãnh đạo, quản lý trong doanh nghiệp của 9
Nhà nước (Doanh nghiệp một trăm phần trăm vốn nhà nước); thứ hai, cán
bộ lãnh đạo, quản lý là người đại diện phần vốn góp của Nhà nước tại các doanh nghiệp khác.
Nhóm thứ tư là những người nêu tại điểm D khoản 3 Điều 1 bên cạnh đối
tượng là cán bộ, công chức nhà nước, những người tuy không phải là cán
bộ, công chức nhưng được giao nhiệm vụ, công vụ và có quyền hạn trong
khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó cũng được coi là người có chức vụ,
quyền hạn và thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Phòng, chống tham nhũng. 3. Các hành vi tham nhũng
Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng quy định 12 hành vi tham nhũng bao gồm: Tham ô tài sản. Nhận hối lộ.
Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi.
Lạm quyền trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi.
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng với người khác để trục lợi.
Giả mạo trong công tác vì vụ lợi.
Đưa hối lộ, môi giới hối lộ được thực hiện bởi người có chức vụ, quyền
hạn để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc địa phương vì vụ lợi.
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản của Nhà nước vì vụ lợi. Nhũng nhiễu vì vụ lợi.
Không thực hiện nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi. 10
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che cho người có hành vi vi phạm
pháp luật vì vụ lợi; cản trở, can thiệp trái pháp luật vào việc kiểm tra,
thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án vì vụ lợi.
Các hành vi tham nhũng được quy định cụ thể trong Luật phòng, chống tham
nhũng và cũng được quy định thành các tội phạm hình sự ở các
điều 278, 279, 280, 281, 282, 283 và 284 của bộ Luật hình sự năm 1999.
Như vậy, so với những hành vi tham nhũng tại Pháp lệnh Chống tham nhũng
năm 1998 (sửa đổi, bổ sung năm 2000) thì Luật Phòng, chống tham nhũng có
bổ sung 5 hành vi tham nhũng mới. Đây là những hành vi xuất hiện ngày càng
phổ biến trong thời gian gần đây. Việc quy định thêm 5 loại hành vi mới này
là cần thiết và là cơ sở pháp lý để đấu tranh với những biểu hiện ngày càng
phức tạp của tham nhũng. Tuy nhiên, không phải mọi hành vi tham nhũng đều
bị xử lý về hình sự mà chỉ những hành vi hội đủ các dấu hiệu cấu thành tội
phạm quy định trong Bộ luật Hình sự thì mới được xác định là tội phạm và bị
truy cứu trách nhiệm hình sự (khoản 1 đến khoản 7). Riêng các hành vi từ
khoản 8 đến khoản 12 được thể hiện như sau:
Việc “đưa hối lộ, môi giới hối lộ được thực hiện bởi người có chức vụ,
quyền hạn để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc địa
phương vì vụ lợi”. Đây là một biểu hiện mới của tệ nạn tham nhũng. Khác với
trước kia, đây là hành vi tham nhũng không trực tiếp mà “vòng vèo”. Do vẫn
còn tồn tại cơ chế “xin - cho” trong nhiều lĩnh vực nên có nhiều cá nhân đại
diện cho cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc địa phương đã tìm cách hối lộ cho
người có chức vụ, quyền hạn phụ trách việc phê duyệt chương trình, dự án,
cấp kinh phí, ngân sách để được lợi cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương
mình vàn thông qua đó để đạt được các lợi ích cá nhân. Hành vi “lợi dụng
chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản của Nhà nước vì vụ lợi”. Đây là
hành vi lợi dụng việc được giao quyền quản lý tài sản của Nhà nước để phục
vụ lợi ích cá nhân hoặc một nhóm người nào đó thay vì phục vụ cho lợi ích 11
công. Biểu hiện cụ thể của hành vi này thường là cho thuê tài sản như: Nhà
xưởng, trụ sở, xe ô tô và các tài sản khác để lấy tiền chia nhau, nhiều khi là
một số lượng rất lớn và tình trạng này có ở hầu hết các cấp, từ Trung ương
đến địa phương và cần phải ngăn chặn kịp thời.
Hành vi “nhũng nhiễu vì vụ lợi”. Nhũng nhiễu là hành vi đã được mô
tả trong phần giải thích từ ngữ của Luật phòng, chống tham nhũng. Thực chất
của hành vi này là sự ép buộc đưa hối lộ được che đậy dưới hình thức tinh vi,
rất khó có căn cứ để xử lý. Cũng có thể coi hành vi nhũng nhiễu là hành vi
“đòi hối lộ” một cách gián tiếp hoặc ở mức độ chưa thật nghiêm trọng và có
thể dùng biện pháp xử lý hành chính.
Hành vi “không thực hiện nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi”. Đây là hành vi
được thực hiện dưới dạng không hành động. Theo đó, người có chức vụ,
quyền hạn đã không làm một việc mà pháp luật buộc phải làm, chủ yếu là
không ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật, không thực hiện các nghĩa vụ
vềbảo đảm an toàn, an ninh hay bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích
hợp pháp của cá nhân, tổ chức để tạo điều kiện cho các hành vi vi phạm pháp
luật. Và đổi lại, với việc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ, người có chức
vụ, quyền hạn sẽ được trao một lợi ích nhất định nào đó. Đây là hiện tượng
hết sức nguy hại, xuất hiện ngày càng nhiều và cần phải đấu tranh mạnh mẽ.
Việc “lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che cho người có hành vi, vi
phạm pháp luật vì vụ lợi, cản trở, can thiệp trái pháp luật vào việc kiểm tra,
thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án vì vụ lợi”. Không ít
hành vi tham nhũng được che chắn, thậm chí là đồng lõa của những người có
chức vụ, quyền hạn ở cấp cao hơn. Việc bao che cho người có hành vi tham
nhũng, việc cản trở quá trình phát hiện tham nhũng nhiều khi được che
đậydưới rất nhiều hình thức khác nhau: thư tay, điện thoại, nhắc nhở, tránh
không thực hiện trách nhiệm của mình hoặc có thái độ, việc làm bất hợp tác
với cơ quan có thẩm quyền,… 12
II. Thực Trạng về vấn đề tham nhũng của nước ta hiện nay
1. Tình hình tham nhũng ở nước ta hiện nay
Vấn nạn tham nhũng đã được sử sách ghi lại từ rất sớm trong thời phong
kiến ở Việt Nam và cho đến nay nó luôn là mối quan tâm hàng đầu của đất nước.
Theo cuộc điều tra năm 2010, Ban Nội chính Trung ương công bố danh
sách liệt kê 10 cơ quan tham nhũng phổ biến nhất Việt Nam. Trong đó ba cơ quan dẫn đầu là: 1. Địa chính nhà đất,
2. Hải quan/quản lý xuất nhập khẩu 3. Cảnh sát giao thông
Các ý kiến phát biểu tại phiên thảo luận về tham nhũng trong Hội nghị
nhóm tư vấn các nhà tài trợ giữa kỳ ngày 9/6/2006 đều nhận định: "Tham
nhũng ở Việt Nam đến mức báo động".Theo báo Vietnam Investment
Review thì tham nhũng tại Việt Nam đã gây "thiệt hại cho nguồn ngân sách
chính phủ... ước lượng 30% đầu tư hạ tầng".
Tình trạng tham nhũng được đẩy lên mức báo động cao nhất khi chỉ
trong năm 2020, có 69 người đứng đầu và cấp phó bị xử lý kỷ luật, 12 người
bị xử tử hình do sự thiếu tránh nhiệm để xảy ra tham nhũng. Các bộ, ngành,
địa phương đã tiến hành hơn 3.940 cuộc kiểm tra việc thực hiện các chế độ,
định mức, tiêu chuẩn, phát hiện 394 vụ việc và 521 người vi phạm (tăng hơn
38% số vụ và hơn 80% số người vi phạm so với năm 2019). Đã xử lý kỷ luật
65 người, xử lý hình sự 64 người; kiến nghị thu hồi và bồi thường hơn 44 tỉ
đồng, đã được thu hồi và bồi thường trên 24 tỉ đồng. Theo Chính phủ, trong
kỳ báo cáo, các bộ, ngành, địa phương đã tiến hành kiểm tra việc thực hiện
quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức tại hơn 4.640 cơ quan, tổ chức, đơn vị
(tăng gần 59% so với năm 2019); phát hiện, chấn chỉnh các sai phạm và xử lý
192 cán bộ, công chức, viên chức vi phạm quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức 13
nghề nghiệp (tăng hơn 40% so với năm 2019).
Đáng chú ý hơn là trong năm 2020 có 8 trường hợp bị đình chỉ việc thực
hiện nhiệm vụ, công vụ được giao do có xung đột lợi ích. Có 3 trường hợp
nộp lại quà tặng theo quy định, trị giá gần 32 triệu đồng. Qua hoạt động thanh
tra phát hiện một cơ quan (Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh) nhận quà tặng
không đúng quy định, đã thu hồi số tiền vi phạm là 210 triệu đồng và đang
tiến hành xử lý vi phạm.
Cũng theo số liệu từ báo cáo Chính phủ, năm 2020 có 69 người đứng đầu
và cấp phó bị xử lý kỷ luật (tăng 39 người so với năm 2019) và 12 người bị
xử lý hình sự do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng. Bình Thuận là địa
phương có số lượng người đứng đầu, cấp phó bị xử lý kỷ luật nhiều nhất (23
người). Về phía bộ, ngành, hai bộ Tài chính và Xây dựng đứng đầu danh sách,
mỗi bộ có bốn người bị xử lý kỷ luật.
Hình ảnh xét xử 2 cựu bộ trưởng Bộ TT&TT về vụ án Mobifone mua AVG
Vấn nạn tham nhũng xảy ra ở tất cả mọi lĩnh vực từ Nhà nước cho tới doanh
nghiệp. Dưới đây là 7 vụ đại án lớn về tham nhũng những năm gần đây để lại 14
hậu quả nghiêm trọng đến quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, có cả những vụ
án do các quan chức cấp cao gây nên:
Đầu tiên không thể không kể đến là vụ án của Ông Đinh La Thăng bị
truy tố vì tội cố ý làm trái pháp luật.
Ngày 7-5-2017, ông Đinh La Thăng - lúc đó đang giữ chức Bí thư Thành ủy
TP.HCM bị Ban Chấp hành Trung ương Đảng áp dụng kỷ luật cảnh cáo và
cho thôi chức Ủy viên Bộ Chính trị. Ngày 10-5 Bộ Chính trị cho ông Thăng
thôi chức Bí thư Thành ủy TP.HCM. Tiếp theo, ông Thăng bị tạm đình chỉ đại
biểu quốc hội, đình chỉ sinh hoạt Đảng và ngày 8-12, bị khởi tố, bắt tạm giam.
Ngày 26-12, Viện KSND Tối cao ra cáo trạng truy tố ông Thăng về tội cố ý
làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”
và “Tham ô tài sản” xảy ra tại Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN). Đây là vụ
án kinh tế lớn, được cAND tp Hà Nội đưa ra xét xử sơ thẩm tháng 01/2018
với bị cáo Đinh La Thăng và 21 bị cáo đồng phạm. Quá trình điều tra cho
thấy, trong quá trình thực hiện Dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, bị cáo
Đinh La Thăng, nguyên Chủ tịch HĐ Thành viên Tập đoàn dầu khí Việt Nam
(PVN), đã chỉ định Tổng công ty cổ phần xây lắp dầu khí (PVC) thực hiện gói
thầu EPC, chỉ đạo PVPower ký hợp đồng EPC số 33 với PVC trái quy định,
sau đó chỉ đạo cấp dưới tại PVN và Ban quản lý dự án căn cứ hợp đồng này
cấp tạm ứng hơn 6,6 triệu USD, trên 1.312 tỷ đồng cho PVC để bị cáo Trịnh
Xuân Thanh và đồng phạm sử dụng hơn 1.115 tỷ đồng sai mục đích không
đưa vào dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, gây thiệt hại cho Nhà nước số
tiền gần 120 tỷ đồng. Với hành vi này, TAND Thành phố Hà Nội đã tuyên
phạt Đinh La Thăng 13 năm tù. Các bị cáo đồng phạm khác trong vụ án bị
tuyên phạt từ 03 năm đến 22 năm tù, buộc bồi thường số tiền Nhà nước bị thất thoát.
Ngoài ra, bị cáo Đinh La Thăng còn chỉ đạo cấp dưới góp vốn trái pháp luật
vào Ngân hàng thương mại cổ phần Đại dương (Oceanbank) gây thất thoát 15
cho Nhà nước 800 tỷ đồng. Tháng 3/2018, TAND thành phố Hà Nội đã mở
phiên tòa sơ thẩm tuyên phạt Đinh La Thăng 18 năm tù về tội “Cố ý làm trái
quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”. Tổng
hợp hình phạt của cả hai vụ án, bị cáo Đinh La Thăng phải chấp hành mức án là 30 năm tù.
Về trách nhiệm dân sự, tòa tuyên buộc bị cáo Đinh La Thăng cùng 6 đồng
phạm liên đới bồi thường 800 tỉ cho cho PVN. Trong đó, bị cáo Đinh La
Thăng, chịu trách nhiệm bồi thường 600 tỉ đồng vì là người phải chịu trách nhiệm chính.
Tháng 6/2018, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội mở phiên xét xử phúc
thẩm, đã bác toàn bộ kháng cáo và y án sơ thẩm đối với Đinh La Thăng cùng
6 bị cáo đồng phạm khác.
Thứ hai là vụ đánh bạc nghìn tỷ của Nguyên cục trưởng Nguyễn Thanh Hóa.
Tháng 3/2018, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Phú Thọ quyết định
khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam 4 tháng đối với ông Nguyễn Thanh
Hóa, nguyên Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm sử dụng Công nghệ
cao (C50 - Bộ Công an) về tội “Tổ chức đánh bạc” Căn cứ Quyết định khởi tố
vụ án hình sự: Sử dụng mạng Internet thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản, tổ
chức đánh bạc, đánh bạc, mua bán trái phép hóa đơn và rửa tiền xảy ra tại Phú
Thọ và một số tỉnh thành; căn cứ kết quả điều tra vụ án, có đủ căn cứ xác
định, Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Phú Thọ đã ra quyết định khởi
tố bị can số 09 và ra lệnh bắt bị can số 205 để tạm giam 4 tháng đối với ông
Nguyễn Thanh Hóa về tội “Tổ chức đánh bạc”.
Phó chủ tịch UBND Hậu Giang Trịnh Xuân Thanh bị bắt về tội “Cố ý
làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm
trọng” và “Tham ô tài sản” xảy ra tại Tổng Công ty Cổ phần Xây lắp 16
dầu khí Việt Nam – PVC và Công ty Cổ phần Bất động sản Điện
lực dầu khí Việt Nam – PVP Land.
Cùng liên quan đến hành vi phạm tội của bị cáo Đinh La Thăng, bị cáo Trịnh
Xuân Thanh, nguyên Chủ tịch HĐQT, nguyên Tổng Giám đốc Công ty cổ
phần xây lắp dầu khí (PVC) và đồng phạm đã có hành vi “cố ý làm trái quy
định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và “tham ô
tài sản”, xảy ra tại PVC và Công ty cổ phần Bất động sản Điện lực dầu khí
Việt Nam (PVP land). Cụ thế, Trịnh Xuân Thanh đã chỉ đạo cấp dưới ký hợp
đồng trái phép, để nhận tạm ứng tiền từ PVN và sử dụng hơn 1.115 tỷ đồng
trong số tiền tạm ứng này vào mục đích khác, không đưa vào Dự án Nhà máy
nhiệt điện Thái Bình 2, gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền gần 120 tỷ đồng.
Ngoài ra, Trịnh Xuân Thanh đã chỉ đạo lập khống hồ sơ, rút 13 tỷ đồng từ
Ban điều hành Dự án Vũng Áng – Quảng Trạch để chia nhau sử dụng cá nhân.
Ở một diễn biến khác, với trách nhiệm quản lý tài sản là cổ phần của PVP
land tại Công ty cổ phần Xuyên Thái Bình Dương, nhưng Trịnh Xuân Thanh
cùng đồng phạm đã thông đồng với các đối tượng liên quan, ký và thanh toán
hợp đồng chuyển nhượng cổ phần của PVP land tại Công ty Xuyên Thái Bình
Dương thấp hơn mức gía đã thỏa thuận đặt cọc, tạo chênh lệch cổ phần trị giá
87 tỷ đồng (trong đó có tài sản Nhà nước). Giá trị tài sản các đối tượng chiếm
đoạt là 49 tỷ đồng, trong đó Trịnh Xuân Thanh đã chiếm đoạt 14 tỷ đồng.
Tháng 01/2018, TAND Thành phố Hà Nội xét xử sơ thẩm đã tuyên phạt Trịnh
Xuân Thanh 14 năm tù về tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản
lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”, tù chung thân về tội “Tham ô tài sản”,
tổng hợp hình phạt cho cả hai tội, bị cáo Trịnh Xuân Thanh phải chấp hành
hình phạt là tù chung thân. 17
Hình ảnh Ông Trịnh Xuân Thanh hầu tòa 03/01/2018
Về trách nhiệm dân sự, HĐXX TAND Thành phố Hà Nội tuyên buộc các bị
cáo phải liên dới bồi thường số tiền thất thoát; riêng Trịnh Xuân Thanh phải
bồi thường số tiền gần 35 tỷ đồng; kiến nghị cơ quan chức năng tiếp tục duy
trì lệnh kê biên tài sản, bao gồm: Biệt thự, căn hộ, và phong tỏa tài khoản, sổ
tiết kiệm của vợ chồng Trịnh Xuân Thanh để đảm bảo thi hành bản án.
Vụ án VN Pharma bán thuốc ung thư giả.
Theo cáo buộc, năm 2013 - 2014, Nguyễn Minh Hùng (cựu Chủ tịch Công ty
dược VN Pharma) đặt Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty hàng hải quốc tế
H&C) mua lô hàng 9.300 hộp thuốc Capita 500mg Caplet điều trị ung thư của
công ty dược tại Canada để cung cấp cho các bệnh viện ở Việt Nam. Để có hồ
sơ xin Cục quản lý dược (Bộ Y tế) cấp phép, Hùng chỉ đạo nhân viên thuê
người viết hồ sơ giả. Tuy nhiên, sau khi nhập khẩu, lô hàng này được Bộ Y tế
xác định là không rõ nguồn gốc, không đủ các điều kiện sử dụng cho người
nên cấm lưu hành. Sau khi TAND TP.HCM tuyên án 12 năm tù cho tổng giám
đốc Nguyễn Minh Hùng, TAND Cấp cao tại TP.HCM đã xử phúc thẩm, tuyên 18
hủy án để điều tra lại và ra lệnh bắt tạm giam bị cáo Hùng ngay tại tòa (trước
đó bị cáo Hùng được tại ngoại). Thế nhưng, vụ án này còn đặt ra những câu
hỏi “Có bất thường trong việc Bộ Y tế cấp phép "thần tốc" cho các lô thuốc
nhập lậu của VN Pharma? Sao không làm rõ số tiền huê hồng hơn 15 tỉ đồng
mà VN Pharma chi cho bác sĩ? Vụ án còn bỏ lọt người, lọt tội?”
Vụ đại án tham nhũng tại Ocean bank.
Vụ án đặc biệt nghiêm trọng (tham nhũng hơn 2000 tỷ đồng) liên quan nhiều
đại gia ngân hàng như Hà Văn Thắm, Phạm Công Danh, Hứa Thị Phấn...
cũng là nguyên nhân khiến hàng loạt cựu lãnh đạo của Tập đoàn dầu khí PVN
như ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh, Phùng Đình Thực... bị khởi tố
bắt giam sau đó khoản 800 tỉ mà PVN mất trắng khi đầu tư vào OceanBank.
Trong vụ án này, Nguyễn Xuân Sơn - nguyên Tổng giám đốc OceanBank đã
có nhiều lời khai về các khoản tiền qua lại giữa ngân hàng với lãnh đạo PVN.
Nguyễn Xuân Sơn đã bị TAND TP Hà Nội kết án tử hình, Hà Văn Thắm bị tuyên án tù chung thân.
Vụ án Trần Phương Bình và đồng phạm phạm tội “Cố ý làm trái quy
định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và
“Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Ngân
hàng Thương mại cổ phần Đông Á – DAB.
Trần Phương Bình, cựu Tổng Giám đốc Ngân hàng Đông Á đã chỉ đạo cấp
dưới xuất quỹ chi sai nguyên tắc 1.160 tỷ đồng để mua 74,2 triệu cổ phần
Ngân hàng Đông Á, xuất quỹ 497,8 tỷ đồng để mua 13,4 triệu USD chuyển
cho Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ nhôm) và mua cổ phần Đông Á. Ngoài ra, bị
cáo Trần Phương Bình chỉ đạo thuộc cấp thực hiện 9 hành vi trái pháp luật,
như: Xuất quỹ chi lãi ngoài sai nguyên tắc 467,8 tỷ đồng; chi trên 55 tỷ đồng
để tất toán các khoản vay cá nhân; thu khống trên 31 tỷ đồng thanh toán tiền
hợp đồng mua trước quyền nhận tiền bán chứng khoán; xuất khẩu vàng trái 19
phép gây thiệt hại trên 600 tỷ đồng; kinh doanh ngoại hối trái phép làm Ngân
hàng thiệt hại gần 400 tỷ đồng…
Hành vi của Trần Phương Bình đã phạm hai tội “Lạm dụng chức vụ, quyền
hạn chiếm đoạt tài sản” gây thất thoát trên 2000 tỷ đồng, và “Cố ý làm trái
quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” gây
thiệt hại trên 1.500 tỷ đồng. Tháng 12/2018, CAND Tp Hồ Chí Minh mở
phiên tòa xét xử Trần Phương Bình cùng đồng phạm, đã tuyên phạt Trần
phương Bình tù chung thân; Tuyên phạt Nguyễn Thị Kim Xuyến (nguyên Phó
tổng giám đốc Ngân hàng Đông Á) 30 năm tù về hai tội “Lạm dụng chức vụ,
quyền hạn chiếm đoạt tài sản”, và “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về
quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”. Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ
“nhôm”) bị tuyên phạt từ 17 năm tù về tội “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn
chiếm đoạt tài sản”. Tổng hợp với bản án cũ mà bị cáo Vũ đã bị tuyên trước
đó (8 năm tù) nên tổng mức hình phạt là 25 năm tù, tuyên bị cáo nộp 100 triệu
đồng xung quỹ nhà nước. Các bị cáo khác trong vụ án bị tuyên phạt từ 6 năm đến 16 năm tù.
Về trách nhiệm dân sự, Viện KSND buộc bị cáo Trần Phương Bình bình bồi
thường cho ngân hàng Đông Á hơn 27.000 lượng vàng SJC, gần 1.500 tỉ
đồng; bị cáo Phan Văn Anh Vũ phải bồi thường hơn 203 tỉ đồng. Bị cáo Bình
và Vũ liên đới bồi thường cho DongA Bank hơn 52 tỉ đồng. Bị cáo Nguyễn
Thị Kim Xuyến bồi thường 34 tỉ đồng cho ngân hàng Đông Á. Viện KSND
kiến nghị tiếp tục kê biên toàn bộ số cổ phần đứng tên tập thể và cá nhân có
liên quan để đảm bảo thi hành án.
Hay vụ án xảy ra gần đây nhất là là vụ án của Nguyễn Nhật Cảm
"Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng"
Xảy ra tại CDC Hà Nội đã được đưa ra xét xử nhưng dư âm của nó vẫn còn
đọng lại. Với thủ đoạn tinh vi, thông đồng và "thổi giá" của Nguyễn Nhật
Cảm nguyên giám đốc bệnh viện CDC Hà Nội và các đồng minh, hệ thống 20