Vai trò văn hóa trong tư tưởng Hồ Chí Minh | Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Đại học Bách Khoa Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61601688
*Vai trò của văn hóa phương Đông thể hiện trong tư tưởng HCM -Nho giáo
Sinh ra trong 1 gia đình Nho giáo, nên ảnh hưởng của Nho giáo đối với Hồ Chí Minh
là lẽ đương nhiên. Hồ Chí Minh đã đánh giá đúng đắn vai trò của Nho giáo và người
sáng lập ra nó là Khổng Tử. Hơn ai hết, Hồ Chí Minh hiểu rõ những mặt bất cập,
hạn chế của Nho giáo. Đó là trong Nho giáo có những yếu tố duy tâm, lạc hậu, phản
động như tư tưởng đẳng cấp, khinh lao động chân tay, khinh phụ nữ, khinh thường
thực nghiệm, doanh lợi…Tuy nhiên, Người cũng thấy được những mặt tích cực của
nó. Đó là đề cao văn hóa, lễ giáo, tạo ra truyền thống hiếu học với châm ngôn “Học
không biết chán, dạy không biết mỏi”. Về điểm này, Nho giáo hơn hẳn các học thuyết
cổ đại, bởi vì nhiều học thuyết cổ đại chủ trương ngu dân để dễ cai trị.
Người đã khai thác Nho giáo, lựa chọn những yếu tố tich cực, phù hợp để phục vụ cho nhiệm vụ cách mạng -Phật giáo
Tiếp thu tư tưởng vị tha ở Phật giáo, Hồ Chí Minh là hiện thân của lòng nhân ái, độ
lượng, khoan dung - những nét đặc trưng của giáo lý đạo Phật.
Người đã gạn lọc, kế thừa, cách mạng hóa những hạt nhân hợp lý trong triết lý đạo
Phật, nhất là triết lý đề cao nếp sống đạo đức trong sáng, chủ trương bình đẳng, yêu
thương đồng loại, chống điều ác. Người đã nâng nó lên thành ngọn lửa hun đúc
cho truyền thống yêu nước, nhân ái của dân tộc, động viên khích lệ đồng bào theo
đạo Phật đồng lòng xây dựng đất nước. Từ triết lý, giáo lý của nhà Phật, Hồ Chí Minh
đã tích lũy và hình thành cho mình tư tưởng mang giá trị triết lý nhân văn sâu sắc
và chính Người luôn luôn hướng đến Phật pháp
-Chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn
Chủ nghĩa Tam dân (với 3 nội dung chủ yếu là dân tộc, dân quyền, dân sinh) đã thể
hiện khá hoàn chỉnh tư tưởng dân chủ tư sản của Trung Quốc thời kỳ cận đại. Trên
nền tảng lý luận của chủ nghĩa Tam dân, Trung Quốc Đồng minh hội - (chính đảng
của giai cấp tư sản Trung Quốc) ra đời và lãnh đạo nhân dân Trung Quốc tiến hành
thành công cuộc cách mạng Tân Hợi. Cuộc cách mạng đã lật đổ nền thống trị gần
300 năm của vương triều Mãn Thanh, kết thúc chế độ chuyên chế phong kiến hơn
2000 năm, lập nên nước Trung Hoa dân quốc.
Khi đã trở thành người mác-xít, Nguyễn Ái Quốc vẫn tìm hiểu thêm về Chủ nghĩa
Tam dân của Tôn Trung Sơn và tìm thấy trong đó “những điều thích hợp với điều lOMoAR cPSD| 61601688
kiện nước ta”. Các tiêu chí của chủ nghĩa Tam dân là dân tộc - độc lập; dân quyền tự
do; dân sinh - hạnh phúc đã được Hồ Chí Minh rút gọn trong quốc hiệu của Việt
Nam “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”.
Bên cạnh việc tiếp thu sáng tạo những nội dung của chủ nghĩa Tam dân, Hồ Chí
Minh còn chú trọng nghiên cứu các phương pháp cách mạng của Tôn Trung Sơn,
đặc biệt là phương pháp vận dụng đạo đức Nho giáo để tuyên truyền và giáo dục
tinh thần cách mạng cho quần chúng.
*Vai trò của văn hóa phương tây thể hiện trong tư tưởng HCM - Thiên chúa giáo
Với tư duy sắc bén, tinh thần đấu tranh vì chính nghĩa, tự do và hạnh phúc con người,
Người đã nhìn ra những quan điểm tốt đẹp, hướng thiện trong Đạo Thiên chúa, chứ
không coi đó chỉ là một công cụ xâm lược của thực dân Pháp. Đứng trên lập trường
duy vật và phương pháp luận biện chứng, Hồ Chí Minh dã chắt lọc những yếu tố
hợp lý, có giá trị lâu dài đối với đời sống thiết thực của con người nói chung, của
đạo hữu Thiên chúa giáo nói riêng trong những tư tưởng cơ bản của đạo Thiên chúa
nêu trên để làm phong phú thêm tư tưởng của Người trên nhiều lĩnh vực của đời
sống xã hội, góp phần lãnh đạo cách mạng Việt Nam tới thành công.
- Triết học Khai sáng Pháp
Cuối năm 1917, Người từ Anh sang Pháp và quyết định sống và hoạt động ở thủ đô
nước Pháp có ý nghĩa lịch sử rất lớn, mở ra một thời kỳ mới trong cuộc đời mình
Đến với quê hương của lý tưởng tự do, bình đẳng, bác ái, Hồ Chí Minh được tiếp
xúc trực tiếp với tác phẩm của các nhà tư tưởng khai sáng: Von-te, Rút-xô, Montét-
xki-ơ,…những lý luận gia của đại cách mạng Pháp 1789, như Tinh thần pháp luật
của Mông-tét-xki-ơ, Khế ước xã hội của Rút-xô, v.v…tư tưởng dân chủ của các nhà
khai sáng đã có ảnh hưởng tới tư tưởng của Người. Ngoài ra, Người còn hấp thụ
được tư tưởng dân chủ và hình thành được phong cách dân chủ của mình từ trong cuộc sống thực tiễn
- Tuyên ngôn độc lập của cách mạng Mỹ -1776
Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ là văn bản chính trị tuyên bố ly khai khỏi Vương lOMoAR cPSD| 61601688
quốc Anh của 13 bang thuộc địa Bắc Mỹ. Là cảm hứng cho nhiều bài phát biểu nổi
tiếng khác như của nhà hoạt động nhân quyền Martin Luther King Jr. và Tổng thống
Abraham Lincoln cũng như bản Tuyên ngôn độc lập của nướcViệt Nam
Câu trích dẫn nổi tiếng của bản tuyên ngôn "Tất cả mọi người đều sinh ra có
quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được;
trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”
- Tuyên Ngôn Đảng Cộng Sản Đức – 1848
Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản là tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa xã hội khoa
học. Những nguyên lý mà C. Mác và Ph. Ăngghen trình bày trong tác phẩm này là
nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.
Trải qua nhiều thử thách, hơn một thế kỷ qua, phong trào cộng sản và công nhân
quốc tế đặt ra nhiều vấn đề mới, nhiều đòi hỏi, thách thức của thời đại cần giải quyết
nhưng chủ nghĩa Mác và những nội dung được đưa ra trong bản Tuyên ngôn Đảng
Cộng sản vẫn không hề lỗi thời. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đã đặt nền móng tư
tưởng, mang ý nghĩa thiết thực cho những vấn đề về Đảng và xây dựng Đảng