Phép biện chứng trải qua mấy hình thức cơ bản:

Chính trị

Tôn giáo

Pháp quyền

Nhận thức kinh nghiệm

Nhận thức thông thường

Nhận thức khoa học

CM văn hóa ở Trung hoa.

CM xanh ở Ấn Độ.

CM Khoa học kỹ thuật ở Mỹ

Khái niệm

Tri giác

Biểu tượng

2

4

5

Hai sự vật

 Hai quá trình 

Hai thuộc tính

Mác

Ph.Ănghen

C.Mác, Ănghen và V.I.Lênin

Bước nhảy toàn bộ

Bước nhảy cục bộ

Bước nhảy đột biến 

Khái niệm

Biểu tượng

Tri giác

 Đứng im tách rời vận động

Đứng im có quan hệ với vận động

Có những sự vật chỉ có đứng im, còn những sự vật khác thì luôn vận động

Thế giới thống nhất ở một dạng cụ thể của vật chất

Thế giới thống nhất ở lĩnh vực tư tưởng, tinh thần

Đó là sự thống nhất giữa ý thức và vật chất và do Thượng đế qui định

Nguồn gốc nhận thức và nguồn gốc xã hội. 

Nguồn gốc nhận thức, nguồn gốc xã hội và nguồn gốc giai cấp. 

Nguồn gốc tự nhiên và nguồn gốc tư duy.

Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến

Quy luật Lượng –chất

Quy luật mâu thuẫn

Triết học cổ điển Đức

Sự phát triển của Chủ nghĩa tư bản

Mâu thuẫn giữa Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất

Những quy luật của thế giới khách quan 

Những quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy 

Những vấn đề chung nhất của giới tự nhiên, của xã hội và con người, mối quan hệ của conngười với thế giới xung quanh.