Bài báo cáo: Nghiên cứu thị trường OTC. Liên hệ thực tiễn ở Việt Nam

lOMoARcPSD| 50205883
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
KHOA THỐNG KÊ – TIN HỌC BÀI BÁO CÁO
Nghiên cứu thị trường OTC. Liên hệ thực tiễn ở Việt Nam
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Văn Hân
Nhóm thực hiện: Nhóm 2
Thành viên: Huỳnh Thị Anh Tô Huyền Anh Trần Hoàng Nhật Hoàng Phương Thảo Trương Văn Thuyên Trần Huy Hải Việt
Đà Nẵng, tháng 4 năm 2023 I. lOMoARcPSD| 50205883 I.
NGHIÊN CỨU VỀ THỊ TRƯỜNG OTC 1. Giới thiệu
Thị trường OTC là gì?
Thị trường OTC là thì trường không có trung tâm giao dịch tập trung, đó là một
mạng lưới các nhà môi giới và tự doanh chứng khoán mua bán với nhau và với các nhà đầu
tư, các sàn giao dịch của thị trường OTC được diễn ra tại các quầy (sàn giao dịch) của các
ngân hàng và công ty chứng khoán. 2. Đặc điểm
- Không có sự niêm yết công khai - các tài sản được giao dịch trong thị trường
OTC không được niêm yết công khai trên các sàn giao dịch chính thống.
- Linh hoạt hơn - thị trường OTC cho phép các nhà giao dịch tự do đàm phán về
giá cả và điều kiện giao dịch, giúp nâng cao tính linh hoạt trong giao dịch.
- Thường dành cho đối tượng nhỏ hơn - thị trường OTC thường được sử dụng bởi
các công ty khởi nghiệp, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoặc các tài sản không
đủ điều kiện niêm yết trên các sàn giao dịch chính thống.
- Thiếu tính minh bạch - do không có sự niêm yết công khai và thông tin lưu thông
chưa đầy đủ, do đó, giá cả và điều kiện giao dịch được quyết định dựa trên các
thông tin và đánh giá từ người mua và người bán.
- Rủi ro cao - do thiếu tính minh bạch và khả năng thanh khoản kém, thị trường
OTC có rủi ro cao hơn so với các thị trường chính thống. 3.
Các chủ thể tham gia 3.1 Nhà phát hành
- Là các tổ chức thực hiện huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán, tạo ra
nguồn cung hàng hóa cho thị trường chứng khoán 3.2 Nhà đầu tư
- Là những người thực sự mua và bán chứng khoán trên thị trường chứng khoán,
Nhà đầu tư chia thành 2 loại: Nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư có tổ chức.
+ Nhà đầu tư cá nhân là những người có vốn nhàn rỗi tạm thời, tham gia mua
bán trên thị trường chứng khoán với mục đích kiếm lời 2 lOMoARcPSD| 50205883
+ Nhà đầu tư có tổ chức là các nhà định chế đầu tư thường xuyên mua bán
chứng khoán với số lượng lớn trên thị trường. Các định chế này có thể tồn
tại dưới các hình thức công ty đầu tư, công ty bảo hiểm, quỹ lương hưu, công
ty tài chính ngân hàng thương mại,..
=> Sự tham gia của các nhà đầu tư có vai trò rất lớn đối với sự phát triển của thị trường chứng khoán 3.3
Các công ty chứng khoán:
- Là những công ty hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, có thể đảm nhận một
hoặc nhiều trong số các nghiệp vụ chính là môi giới, quản lý quỹ đầu tư bảo lãnh
phát hành, tư vấn đầu tư chứng khoán và tự doanh 3.4
Nhà tạo lập thị trường
- Là các thành viên tham gia trên các thị trường mua bán công cụ tài chính thực
hiện theo phương thức khớp giá, thực hiện chức năng đặt các lệnh chào mua,
chào bán. Họ ngoài việc đóng vai trò là môi giới, nhà đầu tư họ còn là nhà cân
bằng giá, tạo ra sự cân bằng, trật tự ngắn hạn trong các giao dịch chứng khoán. 3.5
Các tổ chức có liên quan đến thị trường chứng khoán
- Cơ quan quản lý nhà nước: thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với thị trường chứng khoán
- Sở giao dịch chứng khoán: là cơ quan thực hiện vận hành thị trường và ban hành
những quyết định điều chỉnh các hoạt động giao dịch chứng khoán phù hợp với
các quy định của luật pháp và ủy ban chứng khoán nhà nước
- Công ty dịch vụ máy tính chứng khoán: là tổ chức phụ trợ, phục vụ các giao dịch chứng khoán
- Công ty đánh giá hệ số tín nhiệm: là công ty chuyên cung cấp dịch vụ đánh giá
năng lực thanh toán các khoản vốn gốc và lãi đúng thời hạn theo những điều
khoản đã cam kết của công ty phát hành đối với một đợt phát hành cụ thể. 4.
Cơ chế quản lý thị trường OTC
- Cấp quản lý thị trường OTC cũng giống như quản lý hoạt động của thị trường
chứng khoán tập trung và được chia thành 2 cấp là cấp quản lý nhà nước và cấp tự quản:
- Một là, Cấp quản lý Nhà nước: Do cơ quan quản lý thị trường chứng khoán trực
tiếp quản lý theo các quy định của pháp luật về lĩnh vực chứng khoán, thị trường 3 lOMoARcPSD| 50205883
chứng khoán và các luật có liên quan, cơ quan này thường là Ủy ban chứng khoán ở các nước.
- Hai là, Cấp tự quản: Ngoài sự quản lý của các Ủy ban chứng khoán; thị trường
chứng khoán phi tập trung còn có thể do Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng
khoán quản lý như ở Mỹ, Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản… hoặc do trực tiếp Sở
giao dịch đồng thời quản lý như ở Anh, Pháp, Canada,…
- Nhìn chung, nội dung và mức độ quản lý ở mỗi nước có khác nhau, tùy thuộc
vào đặc thù và tình hình của từng nước nhưng nhìn chung mục tiêu hướng đến
đều là đảm bảo sự an toàn và ổn định, phát triển liên tục của thị trường chứng
khoán nói riêng và thị trường cả nước nói chung. 5.
Cơ chế vận hành của thị trường OTC
Thị trường OTC có sự tham gia và vận hành của các nhà tạo lập thị trường, đó là các
công ty giao dịch - môi giới. Các công ty này có thể hoạt động giao dịch dưới hai hình
thức: Thứ nhất là mua bán chứng khoán cho chính mình, bằng nguồn vốn của công ty - đó
là hoạt động giao dịch. Thứ hai là làm môi giới đại lý chứng khoán cho khách hàng để
hưởng hoa hồng - đó là hoạt động môi giới. Khác với Sở giao dịch chứng khoán chỉ có một
người tạo ra thị trường cho mỗi loại chứng khoán đó là các chuyên gia chứng khoán, thị
trường OTC có sự tham gia và vận hành của các nhà tạo lập thị trường cho một loại chứng
khoán bên cạnh các nhà môi giới, tự doanh. Nhiệm vụ quan trọng nhất và chủ yếu của các
nhà tạo lập thị trường là tạo tính thanh khoản cho thị trường thông qua việc nắm giữ một
lượng chứng khoán để sẵn sàng mua bán, giao dịch với khách hàng. Để tạo ra thị trường
cho một loại chứng khoán, các công ty giao dịch, môi giới sẽ xuống mức giá cao nhất sẵn
sàng mua (giá đặt mua) và giá thấp nhất sẵn sàng bán (giá chào bán), các mức giá này là
giá yết của các nhà tạo thị trường và họ sẽ được hưởng các chênh lệch giá thông qua việc mua bán chứng khoán.
5.1 . Muốn tham gia trên thị trường OTC, các công ty môi giới phải đăng ký hoạt động với
các cơ quan quản lý (Ủy ban chứng khoán, Sở giao dịch hoặc Hiệp hội các nhà kinh
doanh chứng khoán) và có trách nhiệm tuân thủ các chuẩn mực về tài chính, kỹ
thuật, chuyên môn và đạo đức hàng nghề. Là thị trường sử dụng hệ thống mạng máy
tính điện tử diện rộng liên kết tất cả các đối tượng tham gia thị trường để đặt lệnh
giao dịch, đàm phán thương lượng giá, truy cập và thông báo các thông tin liên
quan đến giao dịch chứng khoán…. Vì vậy, thị trường OTC còn được=gọi là thị
trường mạng hay thị trường báo giá điện tử. 4 lOMoARcPSD| 50205883 6.
Cơ chế giao dịch của thị trường OTC
Cơ chế giao dịch của thị trường OTC là sự trao đổi trực tiếp giữa các bên tham gia, không
thông qua sàn giao dịch truyền thống. Các bên tham gia tự thỏa thuận về giá cả, số lượng
và thời gian giao dịch, và không bị ràng buộc bởi các quy định pháp lý nghiêm ngặt như
trên các sàn chứng khoán chính thống.
Các phương thức thanh toán trên thị trường OTC bao gồm thanh toán tiền mặt, chuyển
khoản, thanh toán bằng chứng khoán hoặc qua ngân hàng trung gian.
Tuy nhiên, việc tiến hành giao dịch trên thị trường OTC có thể mang lại rủi ro cao hơn so
với các sàn giao dịch truyền thống và yêu cầu các bên tham gia phải thận trọng và đảm
bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin trong quá trình giao dịch
Các sản phẩm tài chính được giao dịch trên thị trường OTC có thể bao gồm các loại hợp
đồng tương lai, các hợp đồng trao đổi cố định, các quyền chọn, các sản phẩm phái sinh và
các chứng khoán phi niêm yết. Tuy nhiên, thị trường OTC cũng có những ưu điểm, bao
gồm khả năng linh hoạt trong các giao dịch và khả năng tùy chỉnh hợp đồng cho phù hợp
với nhu cầu của các bên tham gia. II.
NGHIÊN CỨU VỀ THỊ TRƯỜNG OTC TẠI VIỆT NAM 1.
Đặc điểm thị trường OTC tại Việt Nam
- Không niêm yết: Các sản phẩm trên thị trường OTC ở Việt Nam không được
niêm yết trên các sàn giao dịch chính thức. Thay vào đó, giao dịch được thực
hiện thông qua các đơn vị môi giới tài chính.
- Thanh khoản thấp: Do không được niêm yết trên sàn giao dịch chính thức, nên
thanh khoản trên thị trường OTC ở Việt Nam thường thấp hơn so với các sản phẩm được niêm yết.
- Không có quy định về giá: Giá các sản phẩm trên thị trường OTC ở Việt Nam
được xác định bởi sự thỏa thuận giữa các bên giao dịch, không có quy định cụ
thể về giá như trên sàn giao dịch chính thức.
- Thiếu thông tin và minh bạch: Do tính chất giao dịch trên thị trường OTC là phi
công khai, nên thông tin và minh bạch về các sản phẩm giao dịch thường không
đầy đủ và dễ dàng truy cập. 5 lOMoARcPSD| 50205883
- Có rủi ro cao: Do tính chất giao dịch phi công khai, thanh khoản thấp, và thiếu
thông tin và minh bạch, nên thị trường OTC ở Việt Nam có rủi ro cao hơn so với
các sản phẩm được niêm yết trên sàn giao dịch chính thức.
- Đòi hỏi kiến thức chuyên môn: Việc tham gia vào thị trường OTC ở Việt Nam
đòi hỏi các nhà đầu tư có kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm giao dịch tài
chính để đảm bảo an toàn và hiệu quả. 2.
Các chủ thể tham gia của thị trường OTC tại Việt Nam
Các chủ thể tham gia vào thị trường OTC ở Việt Nam bao gồm: 6.1
Các công ty chứng khoán:
- Các công ty chứng khoán là đơn vị trung gian giữa các nhà đầu tư và thị trường
OTC. Các công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ môi giới giao dịch, hỗ trợ tư
vấn đầu tư và cung cấp thông tin về các sản phẩm tài chính được giao dịch trên thị trường OTC. 6.2 Các nhà đầu tư:
- Các nhà đầu tư là các cá nhân, tổ chức hoặc các quỹ đầu tư tham gia vào thị
trường OTC để mua bán các sản phẩm tài chính như chứng khoán, trái phiếu và
hợp đồng tương lai. Các nhà đầu tư có thể là nhà đầu tư lớn hoặc nhà đầu tư nhỏ lẻ. 6.3
Các tổ chức tài chính:
- Ngoài các công ty chứng khoán, các tổ chức tài chính khác như các ngân hàng,
các quỹ đầu tư, các công ty bảo hiểm và các tổ chức tài chính khác cũng có thể
tham gia vào thị trường OTC để đầu tư hoặc bảo vệ rủi ro tài sản. 6.4
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC):
- Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là cơ quan quản lý và giám sát hoạt động của
thị trường chứng khoán và thị trường OTC ở Việt Nam. Ủy ban Chứng khoán
Nhà nước đảm bảo rằng các hoạt động giao dịch trên thị trường OTC được thực
hiện theo đúng quy định và luật pháp của Việt Nam. 6.5
Các tổ chức đầu tư nước ngoài:
- Các tổ chức đầu tư nước ngoài cũng có thể tham gia vào thị trường OTC ở Việt
Nam để đầu tư vào các sản phẩm tài chính địa phương hoặc để bảo vệ rủi ro tài
sản. Tuy nhiên, các tổ chức này cần phải tuân thủ đầy đủ các quy định và luật pháp của Việt Nam. 6 lOMoARcPSD| 50205883 7.
Cơ chế quản lý của thị trường Otc tại Việt Nam
- Cơ chế quản lý thị trường OTC tại Việt Nam được thực hiện bởi các cơ quan quản
lý như Sở Giao dịch Chứng khoán (HOSE, HNX, UPCOM), Ủy ban Chứng
khoán Nhà nước (SSC), Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, và các tổ chức liên quan khác.
Các quy định chung về giao dịch OTC tại Việt Nam bao gồm: 1.
Điều kiện đăng ký và cấp phép: Các công ty chứng khoán phải đáp ứng các điều
kiện về tài chính, quản lý và nhân sự, và được cấp phép giao dịch trên thị trường OTC
bởi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. 2.
Quy định về sản phẩm giao dịch: Các sản phẩm được giao dịch trên thị trường
OTC tại Việt Nam phải tuân thủ các quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về
đăng ký, thông tin công bố và bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư. 3.
Quản lý rủi ro: Các công ty chứng khoán phải thiết lập các hệ thống quản lý rủi ro
hiệu quả để đảm bảo an toàn cho các giao dịch OTC. 4.
Quy định về thanh khoản: Thị trường OTC tại Việt Nam gặp nhiều hạn chế về
thanh khoản, do đó các quy định liên quan đến việc cải thiện thanh khoản và hỗ trợ thanh
khoản cho các sản phẩm giao dịch OTC được đưa ra để đảm bảo tính thanh khoản và độ
tin cậy của thị trường. 5.
Quản lý và giám sát: Các cơ quan quản lý thị trường OTC tại Việt Nam có trách
nhiệm giám sát và kiểm tra các hoạt động giao dịch trên thị trường OTC, đảm bảo tính
minh bạch và công bằng cho các nhà đầu tư.
- Với cơ chế quản lý chặt chẽ này, thị trường OTC tại Việt Nam đang ngày càng
phát triển và thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư. Tuy nhiên, việc tham
gia vào thị trường OTC vẫn đòi hỏi các nhà đầu tư có kiến thức và kinh nghiệm
giao dịch tài chính để đảm bảo an toàn và hiệu quả. 8.
Cơ chế vận hành của thị trường OTC tại Việt Nam
- Thị trường OTC (Over-the-counter) là một thị trường giao dịch tài chính nơi các
sản phẩm tài chính được giao dịch trực tiếp giữa các bên mà không thông qua
sàn giao dịch. Tại Việt Nam, thị trường OTC được quản lý và điều hành bởi Sở
Giao dịch Chứng khoán (OTC) thuộc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và Sở
Giao dịch Chứng khoán TP.HCM.
Cơ chế vận hành của thị trường OTC tại Việt Nam bao gồm các bước sau: 1.
Tạo tài khoản giao dịch: Nhà đầu tư cần đăng ký một tài khoản giao dịch tại một
công ty chứng khoán để tham gia vào thị trường OTC. 7 lOMoARcPSD| 50205883 2.
Chọn sản phẩm và đặt lệnh giao dịch: Nhà đầu tư chọn sản phẩm tài chính mà mình
muốn giao dịch và đặt lệnh mua hoặc bán tại công ty chứng khoán. 3.
Xác nhận giao dịch: Công ty chứng khoán sẽ xác nhận lệnh giao dịch và tìm kiếm
người mua hoặc bán phù hợp để thực hiện giao dịch. 4.
Thực hiện thanh toán: Sau khi giao dịch được hoàn thành, các bên sẽ thực hiện thanh
toán bằng cách chuyển tiền hoặc chuyển chứng khoán tới tài khoản của nhau.
- Trên thị trường OTC tại Việt Nam, việc giá cả, thanh khoản và rủi ro của các sản
phẩm tài chính được định giá bởi các chuyên gia tài chính và các công ty chứng
khoán. Các thông tin liên quan đến các sản phẩm tài chính và giao dịch cũng
được công bố trên các phương tiện truyền thông và trang web của các công ty
chứng khoán để đảm bảo minh bạch và trung thực.
- Tuy nhiên, việc giao dịch trên thị trường OTC cũng đòi hỏi các nhà đầu tư có
kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm giao dịch tài chính để đảm bảo an toàn và
hiệu quả, và cần tuân thủ các quy định và luật pháp của Việt Nam liên quan đến thị trường tài chính. 9.
Cơ chế giao dịch của thị trường OTC tại Việt Nam
Cơ chế giao dịch trên thị trường OTC tại Việt Nam có một số đặc điểm như sau: 1.
Không có sàn giao dịch: Khác với các sàn chứng khoán truyền thống, thị trường
OTCkhông có sàn giao dịch cụ thể. Thay vào đó, các giao dịch được thực hiện thông qua
các công ty chứng khoán và các tổ chức tài chính khác. 2.
Thông qua các công ty chứng khoán: Các nhà đầu tư muốn tham gia giao dịch trên
thịtrường OTC cần mở tài khoản giao dịch tại các công ty chứng khoán và được cấp phép
giao dịch trên thị trường OTC. Các công ty chứng khoán sẽ giúp các nhà đầu tư tìm kiếm
các sản phẩm tài chính phù hợp và thực hiện các giao dịch. 3.
Giao dịch không niêm yết: Các sản phẩm tài chính được giao dịch trên thị trường
OTCthường không niêm yết trên các sàn chứng khoán chính thức. Thay vào đó, các giao
dịch được thực hiện thông qua các thỏa thuận giữa các bên. 4.
Thanh khoản thấp: Thị trường OTC tại Việt Nam đang gặp phải vấn đề về thanh
khoảndo số lượng các sản phẩm giao dịch thấp và thiếu sự tham gia của các nhà đầu tư lớn. 5.
Điều chỉnh và giám sát chặt chẽ: Thị trường OTC tại Việt Nam được điều chỉnh
vàgiám sát chặt chẽ bởi các cơ quan quản lý như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Ngân
hàng Nhà nước. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho các nhà đầu tư. 8