168 trang 20 lượt tải

Bài giảng môn Phân tích hoạt động kinh doanh | Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông

Điều 4, Luật Doanh nghiệp 2020 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã chỉ rõ: “Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận”. Tài liệu được sưu tầm gồm 168 trang, giúp các bạn ôn luyện và phục vụ cho việc học tập, đạt kết quả tốt. Mời các bạn đón xem!

Môn: Phân tích hoạt động kinh doanh (BAS1320) 11 tài liệu

Trường: Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông 1.2 K tài liệu

Tác giả:

My Lữ

2 tháng trước

Danh sách Quiz

BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG

GS.TS.BÙI XUÂN PHONG

TH.S.LÊ THỊ BÍCH NGỌC

BÀI GIẢNG MÔN

PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

HÀ NỘI, 12/2021

MC LC

CHƯƠNG 1- MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ......

1.1. KHÁI QUÁT V PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ...................................................2

1.1.1. Khái niệm v mc đch ca phân tch hoạt động kinh doanh....................................................2

1.1.2. Đối tượng phân tch hoạt động kinh doanh ..............................................................................3

1.1.3.  ngha ca phân tch hoạt động kinh doanh ............................................................................6

1.1.4. Mc tiêu v nhiệm v ca phân tch hoạt động kinh doanh ......................................................7

1.1.5 Yêu cầu ca phân tch hoạt động kinh doanh.............................................................................9

1.2. LOẠI HÌNH PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

.........................................................10

1.2.1. Theo thời điểm phân tch ........................................................................................................10

1.2.2. Theo thời hạn phân tch ...........................................................................................................10

1.2.3. Theo nội dung phân tch ..........................................................................................................10

1.2.4. Theo phạm vi phân tch ...........................................................................................................11

1.2.5. Theo lnh vực v cấp qun tr ..................................................................................................11

1.3. CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ............................................................11

1.3.1. Khái niệm chỉ tiêu phân tch ...................................................................................................11

1.3.2. Hệ thống chỉ tiêu phân tch .....................................................................................................11

1.3.3. Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tch .................................................................................................13

1.3.4. Mối liên hệ giữa các chỉ tiêu phân tch ...................................................................................14

1.4. NHÂN TỐ TRONG PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

............................................15

1.4.1. Khái niệm nhân tố ...................................................................................................................15

1.4.2. Phân loại nhân tố .....................................................................................................................16

1.5. TỔ CHỨC CÔNG TÁC PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ......................................17

1.5.1. Quy trình phân tch .................................................................................................................17

1.5.2. Hình thc t chc công tác phân tch ......................................................................................19

1.6. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .................................................20

1.6.1. Phương pháp so sánh đối chiếu ...............................................................................................20

1.6.2. Phương pháp loại tr ...............................................................................................................25

1.6.3. Phương pháp liên hệ ................................................................................................................29

CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 1 ........................................................................................................31

TÀI LIU THAM KHẢO ...................................................................................................................31

CHƯƠNG 2- PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .........................................

2.1. KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ YÊU CẦU PHÂN TÍCH ..................................32

2.2 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH V KHỐI LƯỢNG ............................33

2.2.1 Phân tch khái quát kết qu hoạt động kinh doanh ...................................................................33

2.2.2 Phân tch kết qu hoạt động kinh doanh thông qua chỉ tiêu hiện vật (sn lượng sn phẩm)....34

2.2.3 Phân tch kết qu hoạt động kinh doanh thông qua chỉ tiêu giá tr (doanh thu ) ......................35

2.3 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH V CHẤT LƯỢNG ...........................38

2.3.1 Mc đch v chỉ tiêu phân tch .................................................................................................38

2.3.2 Phân tch chất lượng sn phẩm theo chỉ tiêu hiện vật ..............................................................38

2.3.3 Phân tch chất lượng theo chỉ tiêu giá tr ..................................................................................39

CHƯƠNG 3- PHÂN TÍCH SỬ DNG CÁC YẾU TỐ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ...............

3.1. PHÂN TÍCH SỬ DỤNG LAO ĐỘNG.........................................................................................42

3.1.1 Nội dung v nhiệm v phân tch ..............................................................................................42

3.1.2 Phân tch tình hình sử dng số lượng lao động ........................................................................42

3.1.3 Phân tch sử dng lao động theo kết cấu ..................................................................................44

3.1.4 Phân tch tình hình phân b lao động .......................................................................................45

3.1.5 Phân tch sử dng thời gian lao động .......................................................................................46

3.1.6. Phân tch năng suất lao động ...................................................................................................47

3.2 PHÂN TÍCH SỬ DỤNG TÀI SẢN CỐ ĐỊNH CHO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

.................49

3.2.1 Ti sn cố đnh v yêu cầu phân tch .......................................................................................49

3.2.2 Phân tch biến động ti sn cố đnh ..........................................................................................50

3.2.3 Phân tch tình hình trang b TSCĐ ...........................................................................................51

3.2.4. Phân tch hiệu qu sử dng TSCĐ .........................................................................................52

3.3 PHÂN TÍCH CUNG ỨNG, SỬ DỤNG VÀ DỰ TRỮ VẬT TƯ CHO HOẠT ĐỘNG KINH

DOANH .............................................................................................................................................53

3.3.1 Phân tch cung ng vật tư .........................................................................................................53

3.3.2 Phân tch dự trữ vật tư ..............................................................................................................55

3.3.3 Phân tch sử dng vật tư ...........................................................................................................57

CHƯƠNG 4 - PHÂN TÍCH CHI PHÍ KINH DOANH VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ...............

4.1. CHÍ PHÍ, GIÁ THÀNH VÀ YÊU CẦU PHÂN TÍCH ...............................................................61

4.2 PHÂN TÍCH CHUNG CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ................................................62

4.3 PHÂN TÍCH CHI PHÍ TÍNH CHO 1000 ĐỒNG DOANH THU ...............................................63

4.4 PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG GIÁ THÀNH THEO KHOẢN MỤC CHI PHÍ ...............................64

4.4.1 Phân tch khon mc chi ph nhân công trực tiếp ....................................................................64

4.4.2 Phân tch khon mc chi ph vật tư ..........................................................................................65

4.4.3 Phân tch khon mc chi ph khấu hao TSCĐ .........................................................................66

4.4.4 Các khon mc chi ph còn lại .................................................................................................67

CHƯƠNG 5- PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP ....................................

5.1. MỘT SỐ VẤN Đ CHUNG V PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH .................................71

5.1.1. Khái niệm v vai trò ca hoạt động ti chnh ..........................................................................71

5.1.2 Khái niệm phân tch ti chnh ..................................................................................................72

5.1.3. Mc đch phân tch tình hình ti chnh ....................................................................................73

5.1.4. Sự cần thiết phân tch tình hình ti chnh ................................................................................74

5.1.5. Trình tự v các bước phân tch tình hình ti chnh ..................................................................75

5.1.6. Ti liệu phc v phân tch tình hình ti chnh .........................................................................76

5.1.7. Nội dung phân tch tình hình ti chnh ....................................................................................80

5.2 PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH ................................................................81

5.2.1 Yêu cầu v mc đch phân tch khái quát tình hình ti chnh ..................................................81

5.2.2 Phân tch khái quát tình hình huy động vốn .............................................................................82

5.2.3 Phân tch khái quát mc độ độc lập ti chnh ..........................................................................83

5.3 PHÂN TÍCH CƠ CẤU TÀI SẢN VÀ NGUỒN VỐN ..................................................................86

5.3.1. Phân tch cơ cấu ti sn ...........................................................................................................86

5.3.2 . Phân tch cơ cấu nguồn vốn ...................................................................................................91

5.3.3 Phân tch mối quan hệ giữa ti sn v nguồn vốn ....................................................................93

5.4 PHÂN TÍCH ĐẢM BẢO NGUỒN VỐN CHO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .........................95

5.4.1 Khái niệm v nội dung phân tch .............................................................................................95

5.4.2 Phân tch tình hình bo đm vốn theo quan điểm luân chuyển vốn .........................................96

5.4.3. Phân tch tình hình bo đm vốn theo tnh n đnh ca nguồn ti trợ

...................................101

5.5 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH VÀ KHẢ NĂNG THANH TOÁN ...................................................104

5.5.1 Phân tch khái quát kh năng thanh toán ................................................................................105

5.5.2. Phân tch tình hình các khon phi thu, nợ phi tr ..............................................................108

5.5.3. Phân tch kh năng thanh toán nợ ngắn hạn ..........................................................................113

5.5.4. Phân tch kh năng thanh toán nợ di hạn .............................................................................116

CHƯƠNG 6- PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ..................................... 120

6.1. KHÁI QUÁT V HIU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .................................................120

6.1.1 Khái niệm hiệu qu hoạt động kinh doanh .............................................................................120

6.1.2 Biểu hiện ca hiệu qu hoạt động kinh doanh .......................................................................121

6.2.  NGHA VÀ NHIM VỤ PHÂN TÍCH HIU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ...........122

6.2.1.  ngha ca phân tch hiệu qu hoạt động kinh doanh .........................................................122

6.2.2. Nhiệm v phân tch hiệu qu hoạt động kinh doanh .............................................................123

6.3. PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT HIU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .................................123

6.3.1. Phân tch khái quát hiệu qu kinh doanh thông qua các chỉ tiêu phân tch ...........................124

6.3.2. Phân tch khái quát hiệu qu hoạt động kinh doanh thông qua Báo cáo kết qu kinh doanh127

6.4 PHÂN TÍCH HIU QUẢ SỬ DỤNG TÀI SẢN ........................................................................128

6.4.1. Phân tch hiệu qu sử dng tng ti sn ................................................................................128

6.4.2. Phân tch hiệu qu sử dng ti sn di hạn ...........................................................................131

6.4.3. Phân tch hiệu qu sử dng ti sn ngắn hạn .........................................................................136

6.5. PHÂN TÍCH HIU QUẢ SỬ DỤNG CHI PHÍ

.........................................................................138

6.6. PHÂN TÍCH LỢI NHUẬN .......................................................................................................141

6.6.1 Lợi nhuận v nguồn hình thnh lợi nhuận..............................................................................141

6.6.2. Phân tch chung tình hình lợi nhuận ca doanh nghiệp ........................................................143

6.6.3. Phân tch lợi nhuận t hoạt động kinh doanh ca doanh nghiệp ...........................................145

6.6.4. Phân tch lợi nhuận hoạt động khác ......................................................................................149

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................................. 152

DANH MC BẢNG

Bng1.1. Phân tch hoạt động kinh doanh bằng phương pháp so sánh………............ 21

Bng 2.1 Bng phân tch tình hình thực hiện nhiệm v kế hoạch kinh doanh ............. 33

Bng 2.2 Bng phân tch quy mô hoạt động kinh doanh .............................................. 33

Bng 2.3 Bng phân tch tốc độ tăng trưởng hoạt động kinh doanh ............................. 34

Bng 2.4 . Phân tch sn lượng sn phẩm ......................................................................

Bng 3.1 Bng phân tch tình hình sử dng lao động ................................................... 43

Bng 5.1 Bng cân đối giữa vốn ch sở hữu với ti sn ............................................... 97

Bng 5.2 Bng cân đối giữa vốn ch sở hữu v vốn vay trong hạn với ti sn ............ 98

Bng 5.3 Kh năng v nhu cầu thanh toán .................................................................. 107

Bng 5.4 Phân tch các khon phi thu........................................................................ 112

Bng 6.1 Bng phân tch khái quát hiệu qu kinh doanh ca doanh nghiệp .............. 127

Bng 6.2 Bng phân tch hiệu qu sử dng ti sn ..................................................... 131

Bng 6.3. Bng phân tch lợi nhuận t hoạt động đầu tư ti chnh ............................. 149

Bng 6.4 Bng phân tch lợi nhuận t hoạt động khác ............................................. 1499

LỜI MỞ ĐẦU

Không ngng nâng cao hiệu qu hoạt động kinh doanh được xem l mối quan tâm

hng đầu ca các nh qun tr doanh nghiệp. Bởi vì, phi kinh doanh c hiệu qu thì

doanh nghiệp mới c thể tồn tại v phát tiển lâu di được trong môi trường cạnh tranh

ngy cng khốc liệt như hiện nay. Muốn vậy, đòi hi doanh nghiệp phi thường xuyên

tiến hnh phân tch hoạt động kinh doanh nhằm đánh giá thực trạng các mt hoạt động

kinh doanh ca doanh nghiệp, phát hiện những cơ hội kinh doanh cng như lường trước

được những ri ro c thể gp phi trong kinh doanh. Trên cơ sở phân tch, doanh nghiệp

đưa ra những gii pháp kh thi để đạt được mc đch kinh doanh.

Phân tch hoạt động kinh doanh l học phần thuộc chương trình đo tạo đại học

ngnh Qun tr Kinh doanh ca Học viện Công nghệ Bưu chnh Viễn thông. Để đáp ng

yêu cầu nghiên cu, ging dạy v học tập ca ging viên v sinh viên, chúng tôi thực hiện

hiệu chỉnh bi ging “Phân tích hoạt động kinh doanh”. Nội dung bi ging gồm 6

chương đề cập đến ton bộ những kiến thc về phân tch hoạt động kinh doanh ca doanh

nghiệp. Trong đ c một chương khái quát những vấn đề mang tnh lý luận về phân tch

hoạt động kinh doanh. Các chương còn lại trình by cách thc phân tch hoạt động kinh

doanh ca doanh nghiệp.

Trong lần hiệu chỉnh ny, nhm tác gi đ bám sát đề cương học phần “Phân tch

hoạt động kinh doanh” trong chương trình đo tạo đại học ngnh Qun tr Kinh doanh

ca Học viện Công nghệ Bưu chnh Viễn thông. Bên cạnh đ, chúng tôi kế tha nội dung

cơ bn ca giáo trình “Phân tch hoạt động kinh doanh” nh xuất bn Thông tin v Truyền

thông xuất bn năm 2010 v bi ging “Phân tch hoạt động kinh doanh” - Học viện Công

nghệ Bưu chnh viễn thông năm 2016 ca GS.TS Bi Xuân phong. Cng với tham kho

các ti liệu trong v ngoi nước, chúng tôi đ c những sửa đi, b sung quan trọng hướng

tới yêu cầu ph hợp với tình hình mới.

Nhm tác gi chân thnh cm ơn lnh đạo, các đồng nghiệp đ giúp đỡ trong quá

trình hiệu chỉnh bi ging ny v mong muốn nhận được gp ý ca các đồng nghiệp, sinh

viên để tiếp tc hon thiện nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng bi ging.

H Nội, ngy 22 tháng 11 năm 2021

Nhm tác gi

CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN

TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

1.1. KHÁI QUÁT VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

1.1.1. Khái niệm v mc đch ca phân tch hoạt động kinh doanh

Điều 4, Luật Doanh nghiệp 2020 ca nước Cộng hòa x hội ch ngha Việt Nam

đ chỉ rõ: “Kinh doanh l việc thực hiện liên tc một, một số hoc tất c các công đoạn

ca quá trình đầu tư, t sn xuất đến tiêu th sn phẩm hoc cung ng dch v trên th

trường nhằm mc đch tìm kiếm lợi nhuận”. Chnh vì vậy, c thể khẳng đnh mọi hoạt

động kinh doanh m doanh nghiệp tiến hnh đều nhắm tới mc đch sinh lợi.

Để đm bo cho hoạt động kinh doanh c hiệu qu, các nh qun tr phi tiến hnh

các hoạt động qun tr kinh doanh. Hoạt động qun tr kinh doanh được hiểu l tng hợp

các hoạt động kế hoạch ha, t chc thực hiện v kiểm tra kết hợp các yếu tố sn xuất

kinh doanh sao cho hiệu qu nhất phc v cho mc tiêu phát triển ca doanh nghiệp.

Trong quá trình tiến hnh hoạt động qun tr kinh doanh, các nh qun tr phi sử dng

rất nhiều công c khác nhau, trong đ c phân tch hoạt động kinh doanh.

Phân tch hoạt động kinh doanh l thuật nghữ sử dng quá trình nghiên cu hoạt

động ca một doanh nghiệp với mc đch sinh lợi. Ni cách khác, phân tch hoạt động

kinh doanh l việc phân chia các hoạt động, các hiện tượng, các quá trình v kết qu kinh

doanh ra thnh các bộ phận cấu thnh rồi dng các phương pháp liên hệ, so sánh, đối

chiếu v tng hợp lại nhằm rút ra bn chất, tnh quy luật v xu hướng vận động, phát triển

các hiện tượng, quá trình nghiên cu; Tnh toán, truyền đạt v xác đnh yêu cầu cho việc

thay đi quá trình kinh doanh, chnh sách kinh doanh v hệ thống thông tin. Phân tch

hoạt động kinh doanh giúp các doanh nghiệp hiểu được các vấn đề kinh doanh v cơ hội

kinh doanh, trong đ cha đựng các yêu cầu c thể, cần thiết v đề xuất các gii pháp kh

thi để đạt được mc đch kinh doanh.

Như vậy phân tch hoạt động kinh doanh l quá trình nghiên cu để phân tch ton

bộ quá trình v kết qu hoạt động kinh doanh ca doanh nghiệp, nhằm lm rõ chất lượng

hoạt động kinh doanh v các nguồn tiềm năng cần được khai thác, trên cơ sở đ đề ra các

phương án v gii pháp nâng cao hiệu qu hoạt động kinh doanh ca doanh nghiệp.

Phân tch kinh doanh gắn liên với hoạt động ca con người. Trong quá trình tiến

hnh các hoạt động, con người thường xuyên điều tra, tnh toán, cân nhắc, soạn tho v

lựa chọn các phương án hoạt động tối ưu, sao cho tng hợp chi ph thấp nhất đem lại tng

kết qu cao nhất. Mt khác cng trong quá trình hoạt động, con người cng thường xuyên

đánh giá kết qu công việc thực hiện, rút ra những thiếu st, tìm ra các nguyên nhân nh

hưởng tới kết qu, vạch rõ tiềm năng chưa được sử dng v đề ra biện pháp khắc phc,

xử lý v sử dng kp thời để không ngng nâng cao hiệu qu hoạt động.

Cng với hoạch toán hoạch toán kế toán v các khoa học kinh tế khác, phân tch

kinh doanh l một trong những công c cung cấp thông tin một cách hữu ch, giúp cho

các nh qun tr c cơ sở để điều hnh một cách hiệu qu ton bộ hoạt động ca doanh

nghiệp. Tiền thân ca phân tch hoạt động kinh doanh l phân tch kế toán. Theo đ, các

nh qun tr tiến hnh phân tch các thông tin do kế toán cung cấp liên quan đến hoạt

động để c biện pháp chỉ đạo, điều hnh kp thời các hoạt động. Theo sự phát triển ca

nền kinh tế, nhu cầu thông tin cung cấp cho qun tr ngy cng đa dạng, phc tạp, chất

lượng thông tin ngy cng cao, do vậy, phân tch kế toán không đáp ng đ. Vì thế, t

phân kế toán, các nh qun tr chuyển sang phân tch hoạt động kinh doanh v thậm ch

hiện nay ở rất nhiều doanh nghiệp bắt đầu chuyển t phân tch hoạt động kinh doanh sang

phân tch kinh doanh- phân tch ton bộ hoạt động m doanh nghiệp tiến hnh nhằm mc

đch sinh lợi.

C thể ni, mc đch tối cao v tột cng ca phân tch hoạt động kinh doanh cng

chnh l mc đch ca kinh doanh: giúp cho doanh nghiệp tạo ra nhiều lợi nhuận, nâng

cao hiệu qu kinh doanh. Phân tch kinh doanh l một công c hữu hiệu nhằm đánh giá

chnh xác thực trạng kết qu v hiệu qu hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư, hoạt

động ti chnh trong mối quan hệ biện chúng giữa chúng. Dựa vo thông tin do phân tch

kinh doanh cung cấp, các nh qun tr c căn c để đề ra các quyết đnh liên quan đến

cung cấp, sn xuất, tiêu th, đầu tư hay huy động vốn. Mt khác, phân tch kinh doanh

còn l một công c dự báo các điều kiện v kết qu, hiệu qu kinh doanh trong tương lai

v l công c “chẩn đoán bệnh”- xác đnh tình trạng hiện tại ca doanh nghiệp – khi đánh

giá các hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư v hoạt động ti chnh m doanh nghiệp

tiến hnh cng như đánh giá chnh xác các quyết đnh qun tr v các quyết đnh kinh

doanh khác.

1.1.2. Đối tượng phân tch hoạt động kinh doanh

Cng với sự phát triển ca nền kinh tế, phân tch kinh doanh nghy cng phát triển

c về chiều rộng lẫn chiều sâu, c về lý luận v thực tiễn, trở thnh một môn khoa học

độc lập c đối tượng nghiên cu riêng. Lnh vực nghiên cu ca phân tch kinh doanh

chnh l hoạt động sinh lợi cng những hoạt động phc v cho việc sinh lợi ca doanh

nghiệp. Chnh vì vậy, phân tch hoạt động kinh doanh lấy kết qu v hiệu qu kinh doanh

ca doanh nghiệp biểu hiện qua hệ thống chi tiêu kinh tế c thể gắn với môi trường kinh

doanh ca doanh nghiệp lm đối tượng nghiên cu ca mình.

Trong nền kinh tế th trường, để tồn tại v phát triển, đòi hi doanh nghiệp phi

biết cách kinh doanh, kinh doanh phi c hiệu qu. Để cho kinh doanh đạt hiệu qu cao

nhất trên cơ sở các nguồn nhân ti, vật lực hiện c, doanh nghiệp cần phi xác đnh được

phương hướng, biện pháp đầu tư, biện pháp sử dng các điều kiện sẵn c. Muốn vậy, cần

thiết phi nắm được các nguyên nhân dẫn đến kết qu v hiệu qu hoạt động ca mình.

Việc xem xét kết qu v hiệu qu kinh doanh trong mối quan hệ với môi trường

kinh doanh ca doanh nghiệp cng cho thấy được tnh ton diện, khoa học v biện chng

ca phân tch kinh doanh. Không một kết qu hay hiệu qu hoạt động no ca doanh

nghiệp lại tách khi môi trường kinh doanh m doanh nghiệp tồn tại v phát triển. Do

môi trường kinh doanh biến động không ngng, thường xuyên thay đi nên đòi hi các

nh qun tr doanh nghiệp phi nỗ lực phấn đấu không những bo đm cho doanh nghiệp

tồn tại m còn phát triển bền vững, n đnh, thắng lợi trong cạnh tranh.

Kết qu v hiệu qu kinh doanh bao gồm kết qu v hiệu qu ca tòa bộ hoạt động

cng như kết qu v hiệu qu ca tng khâu, tng giai đoạn, tng quá trình, tng hoạt

động hợp thnh (hoạt động cung cấp, hoạt động sn xuất, hoạt động tiêu th, hoạt động

đầu tư, hoạt động ti chnh, …). Kết qu v hiệu qu m doanh nghiệp đạt được phi

được biểu hiện qua các chỉ tiêu kinh tế c thể. Chỉ tiêu kinh tế l thuật ngữ được sử dng

để xác đnh nội dung v phạm vi ca đối tượng nghiên cu v do vậy, chỉ tiêu thường

mang tnh n đnh.

Mỗi chỉ tiêu c thể c nhiều giá tr ty thuộc vo thời gian v đa điểm c thể.

Những giá tr c thể đ được gọi l tr số ca chi tiêu. Do kết qu v hiệu qu kinh doanh

c nội dung v phạm vi khác nhau nên hệ thống chỉ tiêu biểu hiện cng bao gồm nhiều

loại, chẳng hạn chỉ tiêu số lượng (phn ánh qui mô v kết qu hay điều kiện kinh doanh)

v chỉ tiêu chất lượng (phn ánh hiệu qu kinh doanh hay hiệu suất sử dng các yếu tố);

chỉ tiêu thể hiện bằng số tuyết đối, thể hiện bằng số tương đối, thể hiện bằng số bình

quân, v.v…

Kết qu v hiệu qu kinh doanh m doanh nghiệp đạt được lại chu nh hưởng ca

môi trường kinh doanh v kh năng thch ng với môi trường kinh doanh m trong đ

doanh nghiệp hoạt động. Môi trường kinh doanh l tng hợp các yếu tố, các điều knh

kinh doanh c nh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến hoạt động kinh doanh ca doanh

nghiệp.

Xét theo tnh chất tác động, các yếu tố v điều kiện kiện kinh doanh cấu thnh môi

trường kinh doanh được chia thnh nhân tố v nguyên nhân. Thuộc về nhân tố bao gồm

các yếu tố v điều kiện kinh doanh m tác động ca chúng đến kết qu v hiệu qu kinh

doanh ca doanh nghiệp c thể tnh toán được, lượng ha được mc độ nh hưởng.

Ngược lại, nguyên nhân lại chỉ bao gồm các yếu tố v điều kiện kinh doanh thuộc môi

trường kinh doanh m tác động đến kết qu v hiệu qu kinh doanh ca doanh nghiệp

không thể tnh toán được, lượng ha được mc độ nh hưởng.

Nhân tố thuộc môi trường kinh doanh ca doanh nghiệp bao gồm nhiều loại (nhân

tố số lượng, nhân tố chất lượng; nhân tố tch cực, nhân tố tiêu cực; nhân tố khách quan,

nhân tố ch quan; nhân tố bên trong, nhân tố bên ngoi; nhân tố cấp 1, nhân tố cấp 2,…).

Nhưng khi phân tch cần gắn với các nhân tố ch quan l nhân tố phn ánh nỗ lực ca

bn thân doanh nghiệp để đánh giá. Mỗi một biến động ca tng nhân tố đều c thể xác

đnh được xu hướng v mc độ nh hưởng đến kết qu v hiệu qu kinh doanh. Khác với

nhân tố, nguyên nhân thuộc môi trường kinh doanh nh hưởng đến kết qu v hiệu qu

kinh doanh không xác đnh được mc độ nh hưởng m chỉ c thể xác đnh được xu

hướng nh hưởng (thúc đẩy, kìm hm hay tch cực, tiêu cực,…). Vì thế, khi phân tch

thường xem xét các nguyên nhân ch quan, nguyên nhân khách quan; nguyên nhân bên

trong, nguyên nhân bên ngoi; …

Việc phân tch các yếu tố v điều kiện kinh doanh thuộc môi trường kinh doanh

thnh nhân tố v nguyên nhân dựa trên cơ sở các yếu tố v điều kiện kinh doanh c quan

hệ cht chẽ với nhau, cng tác động đến hoạt động kinh doanh ca doanh nghiệp nhưng

mc độ v chiều hướng tác động ca các yếu tố v điều kiện kinh doanh lại khác nhau.

Tại cng một thời điểm, với cng một đôi tượng, c yếu tố v điều kiện kinh doanh lại

khác nhau. Tại cng một thời điểm, với cng một đối tượng, c yếu tố v điều kiện kinh

doanh c tác động tch cực, thúc đẩy nhưng lại c yếu tố, c điều kiện kinh doanh lại c

tác động tiêu cực, kìm hm, tạo thnh lực cn đối với sự phát triển ca doanh nghiệp.

Mt khác, tnh chất tác động ca các yếu tố c điều kiện kinh doanh thuộc môi trường

thuộc môi trường kinh doanh đến kết qu v hiệu qu kinh doanh ca doanh nghiệp cng

không giống nhau, c yếu tố v điều kiện kinh doanh c thể lượng ha được mc độ nh

hưởng (mang tnh đnh lượng) nhưng cng c những yếu tố v điều kiện kinh doanh

không thể lượng ha được mc độ nh hưởng (mang tnh đnh tnh).

Do được cấu thnh t nhiều yếu tố v điều kiện kinh doanh khác nhau nên môi

trường kinh doanh rất phc tạp v thiếu n đnh. Môi trường kinh doanh cng phc tạp,

doanh nghiệp cng kh đưa ra quyết đnh hữu hiệu. Mt khác, môi trường kinh doanh

cng thiếu n đnh, cng biến đi, doanh nghiệp cng kh dự báo trước được tình hình.

Vì thế, cần thiết phi xem xét, phân tch nh hưởng ca môi trường kinh doanh đến kết

qu v hiệu qu kinh doanh ca doanh nghiệp; qua đ, phát huy được lợi thế ca môi

trường kinh doanh cng như hạn chế hay tránh được ri ro môi trường kinh doanh đem

lại.

Khi xem xét đối tượng nghiên cu ca phân tch kinh doanh, cần chú ý phân biệt

giữa chỉ tiêu với nhân tố. Sự phân biệt ny chỉ c ý ngha tương đối m không c ranh

giới rõ rng. Khi xem xét dưới gc độ nội dung v phạm vi phn ánh, nhân tố cng chnh

l chỉ tiêu, c hai đều lượng ha được. vì thế, khi thu thập dữ liệu phc v cho công tác

phân tch, chỉ tiêu v nhân tố thường được gọi chung l “chỉ tiêu”. Sự khác biệt giữa chỉ

tiêu với nhân tố chỉ được phân tch khi dựa vo trình tự xác đnh v mc đch sử dng

ca chúng. Chỉ tiêu được xác đnh trước, căn c vo nội dung phân tch với mc đch

phn ánh ca đối tượng nghiên cu. Một nội dung phân tch (đối tượng nghiên cu) c

thể c một hay nhiều chỉ tiêu phn ánh. Khác với chỉ tiêu, nhân tố lại được xác đnh sau

khi đ xác đnh được chỉ tiêu phn ánh đối tượng nghiên cu. Trên cơ sở chỉ tiêu phn

ánh đối tượng nghiên cu đ xác đnh, các nh phân tch mới tiến hnh xác đnh nhân tố

v mc độ nh hưởng ca tng nhân tố đến tng chỉ tiêu phn ánh nghiên cu. Một chỉ

tiêu nghiên cu c thể chu tác động (nh hưởng) ca t nhất t (2) nhân tố trở lên. Ty

thuộc vo mc đch phân tch c thể, c thể l chỉ tiêu phân tch ở nội dung ny nhưng

lại l nhân tố nh hưởng ở nội dung phân tch khác. Chẳng hạn, “tng giá tr sn xuất” l

chỉ tiêu khi phân tch kết qu sn xuất về mt qui mô nhưng lại l nhân tố khi phân tch

tng quỹ lương (Tng qu lương = Tng giá tr sn xuất x Đơn giá tiền lương trên 1 đơn

v giá tr sn xuất), …

Như vậy, đối tượng nghiên cu ca phân tch kinh doanh l kết qu v hiệu qu

kinh doanh c thể biểu hiện qua hệ thống chi tiêu kinh tế gắn liền với môi trường kinh

doanh xác đnh.

1.1.3.  ngha ca phân tch hoạt động kinh doanh

Phân tch hoạt động kinh doanh c ý ngha hết sc quan trọng đối với công tác

qun tr doanh nghiệp, l cơ sở v l căn c giúp cho các nh qun tr doanh nghiệp khắc

phc được những khiếm khuyết trong hoạt động, phát huy những mt tch cực v dự đoán

được tình hình phát triển ca doanh nghiệp trong tương lai. Trên cơ sở đ, các nh qun

tr đề ra được những gii pháp hữu hiệu nhằm lựa chọn quyết đnh phương án kinh doanh

tối ưu sao cho hiệu qu được l cao nhất. C thể:

- Phân tch hoạt động kinh doanh l công c quan trọng để phát hiện kh

năng tiềm tng trong hoạt động kinh doanh.

- Thông qua phân tch hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp mới thấy rõ được

các nguyên nhân, nhân tố cng như nguồn gốc phát sinh ca các nguyên nhân v nhân tố

nh hưởng, t đ để c các gii pháp c thể v kp thời trong công tác t chc v qun lý

sn xuất. Do đ n l công c ci tiến cơ chế qun lý trong kinh doanh.

- Phân tch hoạt động kinh doanh giúp doanh nghiệp nhìn nhận đúng đắn về

kh năng, sc mạnh cng như những hạn chế trong doanh nghiệp ca mình. Chnh trên

cơ sở ny các doanh nghiệp sẽ xác đnh đúng đắn mc tiêu v chiến lược kinh doanh c

hiệu qu.

- Phân tch kinh doanh l công c quan trọng trong chc năng qun tr, l cơ

sở để đề ra các quyết đnh đúng đắn trong chc năng qun lý, nhất l trong các chc năng

kiểm tra, đánh giá v điều hnh hoạt động SXKD trong doanh nghiệp.

- Phân tch hoạt động kinh doanh l biện pháp quan trọng để phòng nga v

ngăn chn những ri ro c thể xy ra.

- Ti liệu Phân tch kinh doanh còn rất cần thiết cho các đối tượng bên ngoi,

khi họ c các mối quan hệ về kinh doanh, nguồn lợi với doanh nghiệp, vì thông qua phân

tch họ mới c thể c quyết đnh đúng đắn trong việc hợp tác, đầu tư, cho vay…đối với

doanh nghiệp nữa hay không.

1.1.4. Mc tiêu v nhiệm v ca phân tch hoạt động kinh doanh

1.1.4.1. Mc tiêu ca phân tch hot đng kinh doanh

Mc tiêu quan trọng nhất để thnh công trong hoạt động sn xuất kinh doanh ca

một doanh nghiệp l kinh doanh c hiệu qu. Để đạt được mc tiêu ca hoạt động sn

xuất kinh doanh thì các nh qun tr doanh nghiệp cần phi hiểu v nắm vững được mc

tiêu cơ bn ca phân tch hoạt động sn xuất kinh doanh.

Mc tiêu phân tch hoạt động kinh doanh nhằm nêu lên được ý ngha ca những

con số trong các ti liệu báo cáo, c ngha l lm cho các con số trong các báo cáo ‘‘biết

ni” để cho các đối tượng sử dng ti liệu báo cáo đ hiểu được mc tiêu, tình hình v

kết qu hoạt động kinh doanh ca doanh nghiệp. Nếu không c phân tch hoạt động kinh

doanh thì các ti liệu ca hạch toán kế toán v thống kê sẽ trở nên vô ngha, bởi vì tự bn

thân chúng không thể đánh giá được tình hình v kết qu ca các hoạt động trong kinh

doanh.

Phân tch hoạt động sn xuất kinh doanh không chỉ dng lại ở việc so sánh các chỉ

tiêu c sẵn trên các báo cáo kế toán, thống kê m cần phi đi sâu xem xét nhiều lnh vực,

nhiều kha cạnh khác nhau, vận dng các phương pháp thch hợp để tnh toán các chỉ tiêu

cần thiết, qua đ đánh giá chnh xác, đầy đ để đưa ra kết luận sâu sắc sẽ l cơ sở để phát

hiện v khai thác các kh năng tiềm tng trong hoạt động sn xuất kinh doanh đồng thời

l căn c để đề ra các quyết đnh kinh doanh đúng đắn v đây cng l biện pháp quan

trọng trong việc phòng nga ri ro trong kinh doanh.

1.1.4.2. Nhim v ca phân tch hot đng kinh doanh

L một công c quan trọng v hữu ch ca qun lý, phân tch kinh doanh c nhiệm

v cung cấp đầy đ các thông tin liên quan đến ton bộ hoạt động m doanh nghiệp tiến

hnh – c về kết qu v hiệu qu hoạt động – giúp cho các nh qun lý nắm được thực

trạng hoạt động ca doanh nghiệp, xác đnh chnh xác v chuẩn đoán tình trạng hiện tại

ca doanh nghiệp. Trên cơ sở đ, các nh qun lý c căn c khoa học, tin cậy để đề ra

các quyết đnh kinh doanh hữu hiệu. Để đạt được mc đch ca mình, phân tch kinh

doanh phi thực hiện tốt các nhiệm v ch yếu sau đây:

 Kiểm tra và đánh giá kết quả, hiu quả hot đng kinh doanh

Để đánh giá kết qu v hiệu qu kinh doanh đạt được trong kỳ, doanh nghiệp sử

dng phương pháp so sánh: So sánh kết qu v hiệu qu kinh doanh thực tế đạt được

trong kỳ với mc tiêu kế hoạch đt ra; so sánh kết qu v hiệu qu kinh doanh thực tế đạt

được kỳ ny với kết qu v hiệu qu kinh doanh thực tế đạt được kỳ trước so với kết qu

v hiệu qu v hiệu qu kinh doanh thực tế đạt được được cng kỳ năm trước. Qua đ,

đánh giá được mc độ thực hiện kế hoạch v tốc độ tăng trưởng ca doanh nghiệp.

Bên cạnh đ, doanh nghiệp còn so sánh kết qu v hiệu qu kinh doanh thực tế đạt

được trong kỳ ca doanh nghiệp với kết qu v hiệu qu kinh doanh thực tế đạt được ca

các doanh nghiệp cng các ngnh, cng khu vực hay so với tr số kết qu h hiệu qu

kinh doanh thực tế bình quân chung ca ngnh, ca các doanh nghiệp khác. T đ, xác

đnh được v tr hiện tại ca doanh nghiệp (trung bình, cao hay yếu kém).

Thông qua quá trình kiểm tra, đánh giá, doanh nghiệp c được cơ sở đnh hướng

để nghiên cu sâu hơn ở các bước tiếp theo, lm rõ các vấn đề cần quan tâm.

 Xác định các nhân tố ảnh hưởng và tìm các nguyên nhân

Ngoi việc đánh giá kết qu v hiệu qu kinh doanh, phân tch kinh doanh còn c

nhiệm v cung cấp kp thời, đầy đ v chnh xác thông tin về kết qu, hiệu qu kinh

doanh doanh v tác động ca môi trường kinh doanh cng các nguyên nhân, nhân tố nh

hưởng đến kết qu, hiệu qu hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư, hoạt động ti chnh

cng như các thông tin về tình hình ti chnh v hiệu qu kinh doanh ca doanh nghiệp.

Các thông tin do phân tch kinh doanh cung cấp bao gồm c thông tin chung mang tnh

tng quát v các thông tin chi tiết, c thể về tng đối tượng, tng hoạt động, tng lnh vự

thông tin.

Biến động ca các chỉ tiêu l do nh hưởng trực tiếp ca các nhân tố tác động tới

chỉ tiêu gây nên. Cho nên phi xác đnh, lượng hoá được mc độ nh hưởng ca tng

nhân tố tới chỉ tiêu v những nguyên nhân tác động vo nhân tố đ. Chẳng hạn khi nghiên

cu chỉ tiêu doanh thu kinh doanh, các nhân tố lm cho doanh thu thay đi như: sn lượng

dch v, chnh sách giá thay đi. Vậy các nguyên nhân nh hưởng tới sn lượng dch v

c thể l nhu cầu ca khách hng tăng, c thể l do số lượng dch v tăng lên, c thể l

việc đáp ng tốt hơn nhu cầu ca khách hng do công nghệ phát triển, c thể do daonh

nghiệp đầu tư thêm trang thiết b để mở rộng sn xuất... Còn nhân tố giá thay đi, c thể

l do chnh sách ca nh nước, sự lựa chọn mc cước ph ca ngnh trong khung nh

nước quy đnh thay đi...

 Đề xuất giải pháp nhằm khai thác tiềm năng và khắc phc những tồn ti

Phân tch hoạt động kinh doanh không chỉ đánh giá kết qu, xác đnh các nhân tố

nh hưởng v các nguyên nhân m trên cơ sở đ phát hiện ra các tiềm năng cần phi khai

thác v những khâu còn yếu kém tồn tại, nhằm đề ra các gii pháp, biện pháp phát huy

hết thế mạnh, khắc phc những tồn tại ca doanh nghiệp.

 Xây dựng phương án kinh doanh căn cứ vào mc tiêu đã định

Quá trình kiểm tra v đánh giá kết qu hoạt động kinh doanh giúp doanh nghiệp

biết được tiến độ thực hiện, những nguyên nhân sai lệch xy ra, ngoi ra còn giúp cho

doanh nghiệp phát hiện những thay đi c thể xy ra tiếp theo. Nếu kiểm tra v đánh giá

đúng đắn sẽ giúp cho doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch cho ph hợp v đề ra các gii

pháp tiến hnh trong tương lai.

1.1.5 Yêu cầu ca phân tch hoạt động kinh doanh

Muốn công tác phân tch hoạt động kinh doanh mang ý ngha thiết thực, lm cơ

sở tham mưu cho các nh qun tr đưa ra các gii pháp nâng cao hiệu qu hoạt động kinh

doanh ca mình, thì công tác phân tch hoạt động kinh doanh phi đáp ng các yêu cầu

sau đây:

- Tnh đầy đ: Nội dung v kết qu phân tch ph thuộc rất nhiều vo sự đầy

đ nguồn ti liệu phc v cho công tác phân tch. Tnh đầy đ còn thể hiện phi tnh toán

tất c các chỉ tiêu cần thiết thì mới đánh giá đúng đối tượng cần phân tch.

- Tnh chnh xác: Chất lượng ca công tác phân tch ph thuộc rất nhiều vo

tnh chnh xác về nguồn số liệu khai thác; ph thuộc vo sự chnh xác lựa chọn phương

pháp phân tch, chỉ tiêu dng để phân tch.

- Tnh kịp thời: Sau mỗi chu kỳ hoạt động kinh doanh phi kp thời t chc

phân tch đánh giá tình hình hoạt động, kết qu v hiệu qu đạt được, để nắm bắt những

mt mạnh, những tồn tại trong hoạt động kinh doanh, thông qua đ đề xuất những gii

pháp cho thời kỳ hoạt động kinh doanh tiếp theo c kết qu v hiệu qu cao hơn.

Để đạt được các yêu cầu trên đây, cần t chc tốt công tác phân tch hoạt động

kinh doanh ph hợp với loại hình, điều kiện, quy mô hoạt động kinh doanh v trình độ

qun tr ca doanh nghiệp. T chc công tác phân tch phi thực hiện tốt các khâu:

+ Chuẩn b cho quá trình phân tch

+ Tiến hnh phân tch

+ Tng hợp, đánh giá công tác phân tch

Các khâu ny c những nội dung, v tr riêng nhưng c mối quan hệ mật thiết với

nhau, do đ cần t chc tốt tng bước để không nh hưởng đến quá trình phân tch chung.

1.2. LOẠI HÌNH PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

1.2.1. Theo thời điểm phân tch

 Phân tch trước kinh doanh l phân tch khi chưa tiến hnh kinh doanh

như phân tch dự án, phân tch kế hoạch... Ti liệu sử dng phân tch l các bn

luận chng, bn thuyết trình về hiệu qu dự án, các bn kế hoạch. Mc đch ca

phân tch ny nhằm dự báo, dự đoán cho các mc tiêu c thể đạt được trong

tương lai, để cung cấp thông tin cho công tác xây dựng kế hoạch.

 Phân tch hin hành:

L phân tch đồng thời với quá trình kinh doanh nhằm xác minh tnh đúng đắn ca

phương án kinh doanh, ca dự án đầu tư, ca công tác kế hoạch, đồng thời điều chỉnh kp

thời những bất hợp lý trong phương án kinh doanh, trong dự án đầu tư v trong kế hoạch

ca doanh nghiệp .

 Phân tch sau kinh doanh:

L phân tch kết qu hoạt động kinh doanh nhằm đánh giá hiệu qu ca phương

án kinh doanh, dự án đầu tư, ca việc hon thnh kế hoạch kinh doanh ca doanh nghiệp,

xác đnh những nguyên nhân nh hưởng đến kết qu hoạt động kinh doanh.

1.2.2. Theo thời hạn phân tch

 Phân tch nghip v (hàng ngày):

L hoạt động phân tch nhằm đánh giá sơ bộ kết qu kinh doanh theo tiến độ thực

hiện, phc v kp thời cho lnh đạo nghiệp v kinh doanh .

 Phân tch định kỳ (quyết toán):

L phân tch theo thời hạn ấn đnh trước không ph thuộc vo thời hạn v tiến độ

kinh doanh nhằm đánh giá chất lượng kinh doanh trong tng thời gian c thể.

1.2.3. Theo nội dung phân tch

 Phân tch chuyên đề:

L phân tch vo một bộ phận hay một kha cạnh no đ ca kết qu kinh doanh

như phân tch sử dng lao động, vốn, ti sn, hiệu qu kinh doanh, hiệu qu ca công tác

qun tr . . .nhằm lm rõ tiềm năng, thực chất ca hoạt động kinh doanh để ci tiến v

hon thiện tng bộ phận, tng kha cạnh đ.

 Phân tch toàn b quá trình hot đng kinh doanh:

L phân tch, đánh giá tất c mọi mt ca kết qu trong mối liên hệ nhân qu giữa

chúnnhem xét mối quan hệ v tác động nh hưởng ca tng nhân tố đến chỉ tiêu phân

tch.

1.2.4. Theo phạm vi phân tch

 Phân tch điển hình l phân tch chỉ giới hạn phạm vi ở những bộ phận đc

trưng như bộ phận tiên

tiến, bộ phận lạc hậu, bộ phận trọng yếu, ...

 Phân tch tổng thể

L phân tch kết qu kinh doanh trên phạm vi ton bộ, bao gồm các bộ phận tiên

tiến, bộ phận lạc hậu trong mối quan hệ với các bộ phận còn lại.

1.2.5. Theo lnh vực v cấp qun tr

 Phân tch bên ngoài

L phân tch nhằm đáp ng yêu cầu qun lý cấp trên hoc các ngnh chuyên môn

c liên quan như ngân hng, ti chnh, kế hoạch,...

 Phân tch bên trong

L phân tch chi tiết theo yêu cầu ca qun lý kinh doanh doanh nghiệp.

1.3. CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

1.3.1. Khái niệm chỉ tiêu phân tch

Trong quá trình kinh doanh ca các doanh nghiệp dựa vo kết qu các loại hạch

toán, c thể rút ra những chỉ tiêu cần thiết để phân tch các mt hoạt động kinh doanh.

Các chỉ tiêu phân tch đ biểu th đc tnh về mc độ hon thnh nhiệm v, về động thái

ca quá trình kinh doanh ca các bộ phận, các mt cá biệt hợp thnh các quá trình kinh

doanh đ. Chỉ tiêu phân tch c thể biểu th mối liên hệ qua lại ca các mt hoạt động ca

doanh nghiệp, cng c thể xác đnh nguyên nhân đem lại những kết qu kinh tế nhất đnh.

Chỉ tiêu phân tch l những khái niệm nhất đnh phn ánh c số lượng, mc độ,

nội dng v hiệu qa kinh tế ca một hiện tượng kinh tế, một quá trình kinh tế ton bộ

hay tng mt cá biệt hoạt động kinh doanh ca doanh nghiệp. Nội dung ca chỉ tiêu biểu

hiện bn chất kinh tế ca các hiện tượng, các quá trình kinh tế, do đ n luôn luôn n

đnh; còn giá tr về con số ca chỉ tiêu biểu th mc độ đo lường c thể, do đ n luôn

biến đi theo thời gian v không gian c thể.

1.3.2. Hệ thống chỉ tiêu phân tch

- Căn cứ vào ni dung kinh tế: phân chỉ tiêu phân tch thnh chỉ tiêu số lượng v

chỉ tiêu chất lượng.

Chỉ tiêu số lượng phn ánh quy mô ca kết qu hay điều kiện ca quá trình kinh

doanh như doanh thu, lượng vốn,...

Chỉ tiêu chất lượng phn ánh những đc điểm về bn chất ca quá trình đ. C chỉ

tiêu chất lượng phn ánh hiệu qu ton bộ hoạt động kinh tế ca doanh nghiệp, c chỉ

tiêu chất lượng phn ánh hiệu qu một kha cạnh no đ ca quá trình kinh doanh

Chỉ tiêu số lượng v chỉ tiêu chất lượng c mối quan hệ mật thiết với nhau, chnh

vì vậy, không nên phân tch một cách cô lập m phi đt trong mối liên hệ cht chẽ với

nhau mới thu được kết qu ton diện v sâu sắc. Ngoi ra cng cần nghiên cu phân tch

các chỉ tiêu ny trong thể thống nhất trong mối liên hệ giữa chỉ tiêu số lượng v chỉ tiêu

chất lượng

- Theo cách tnh toán: Chỉ tiêu phân tch bao gồm chỉ tiêu tng lượng, chỉ

tiêu tương đối v chỉ tiêu bình quân.

Chỉ tiêu tng lượng hay chỉ tiêu tuyệt đối biểu th bằng số tuyệt đối, được sử dng

để đánh giá quy mô kết qu hay điều kiện kinh doanh tại một thời gian v không gian c

thể như doanh thu, lượng vốn, số lao động.

Chỉ tiêu tương đối l những chỉ tiêu phn ánh quan hệ so sánh bằng số tương đối

giữa hai chỉ tiêu tng lượng. Chỉ tiêu ny c thể tnh bằng tỷ lệ hoc phần trăm (%). N

được sử dng để phân tch quan hệ kinh tế giữa các bộ phận.

Chỉ tiêu bình quân phn ánh mc độ chung bằng số bình quân hay ni một cách

khác, chỉ tiêu bình quân phn ánh mc độ điển hình ca một tng thể no đ . N được

sử dng để so sánh tng thể theo các loại tiêu thc số lượng để nghiên cu sự thay đi

về mt thời gian, mc độ điển hình các loại tiêu thc số lượng ca tng thể; nghiên cu

quá trình v xu hướng phát triển ca tng thể

- Chỉ tiêu phân tch còn được phân ra chỉ tiêu tng hợp v chỉ tiêu cá biệt.

Chỉ tiêu tng hợp phn ánh một tng ho nhất đnh ca quá trình kinh doanh, tng

ho ny biểu th sự tng hợp ca các quá trình kinh doanh, biểu th kết cấu v chất lượng

ca những quá trình đ.

Chỉ tiêu cá biệt không c nh hưởng số lượng ca quá trình kinh doanh ni trên.

Sử dng các chỉ tiêu trong phân tch l để nêu ra những đc điểm ca quá trình kinh

doanh, đồng thời xác đnh các nhân tố nh hưởng đến kết qu hoạt động m doanh nghiệp

đạt được trong một chu kỳ kinh doanh nhất đnh, khi biểu th đc tnh ca hiện tượng

kinh doanh, quá trình kinh doanh, c thể thấy kết cấu ca chỉ tiêu phân tch. Các chỉ tiêu

phân tch ni rõ doanh nghiệp đ hon thnh nhiệm v như thế no? đạt đến mc độ no?

quá trình kinh doanh xy ra như thế no?..

Cng như các chỉ tiêu kinh tế khác, chỉ tiêu phân tch đều c đơn v tnh. Đơn v

tnh c thể l hiện vật như đơn v tự nhiên (con,cái ); đơn v đo lường (mét, kilôgam, tạ,

tấn ); đơn v thời gian( ngy, giờ). Cấu thnh ca đơn v được dng để tnh chỉ tiêu phân

tch cng gồm c đơn v đơn v đơn v kép. Đơn v đơn như mét, kilôgam,..; còn đơn v

kép như Kw/h điện, máy điện thoại/100 dân...Trong các đơn v trên, chỉ c đơn v giá tr

v đơn v lao động l c tác dng tng hợp, còn các đơn v khác không c tác dng tng

hợp.

Hệ thống chỉ tiêu phân tch c nhiều loại, việc sử dng loại chỉ tiêu no l do nội

dung, yêu cầu v nhiệm v ca công tác phân tch c thể quyết đnh.

1.3.3. Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tch

Để phân tch hoạt động kinh doanh ca các doanh nghiệp được sâu sắc v kết qu,

nếu chỉ dựa vo các chỉ tiêu tng hợp thì chưa đ, cần phi c những chỉ tiêu c thể chi

tiết. Cần phi chi tiết các chỉ tiêu phân tch nhằm phn ánh các mt tốt, xấu, phn ánh kết

qu đạt được theo thời gian, đa điểm v bộ phận cá biệt hợp thnh chỉ tiêu đ.

Thông thường chỉ tiêu phân tch được chi tiết hoá theo thời gian thực hiện, theo

đa điểm v theo bộ phận cá biệt hợp thnh các chỉ tiêu đ.

1.3.3.1. Chi tiết hoá chỉ tiêu theo thời gian

Chi tiết ha chỉ tiêu phân tch theo thời gian tc l các chỉ tiêu năm được chi tiết

thnh chỉ tiêu quý hoc chỉ tiêu tháng. N c tác dng tìm ra những chỉ tiêu lớn nhất, c

thể xác đnh được xu hướng ca quá trình hoạt động ca bộ phận kinh doanh ny hoc

bộ phận kinh doanh khác, c thể tìm thời gian tốt nhất theo kết qu đạt được khi doanh

nghiệp sử dng kh năng ca mình. N cng cho phép tìm ra sự không đều đn ca tình

hình tiến triển trong quá trình kinh doanh ca doanh nghiệp. Ngoi ra chi tiết hoá chỉ tiêu

phân tch theo thời gian còn c tác dng trong việc nghiên cu sử dng thời gian trong

ngy lm việc. Bằng cách chp nh bấm giờ ngy lm việc cng như bằng những cách

điều tra khác c thể xác đnh thời gian người lao động sử dng để sn xuất v những hao

ph không sn xuất, t đ c thể xác đnh được hiệu qu công tác ở những khong thời

gian khác nhau trong ngy lm việc ca người lao động.

1.3.3.2.Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tch theo địa điểm

Mỗi doanh nghiệp đều bao gồm một số khâu, một số đơn v sn xuất nhất đnh.

Chnh vì vậy chỉ tiêu tng hợp về công tác ca doanh nghiệp được hình thnh t các chỉ

tiêu cá biệt về công tác ca tất c các khâu, các đơn v sn xuất đ.

Chi tiết chỉ tiêu phân tch theo đa điểm c tác dng đối với việc nêu rõ những

bộ phận, những đơn v sn xuất no tiên tiến, những lao động no tiên tiến. Đồng thời

cng nêu ra những khâu, những đơn v chậm tiến. Nhiều doanh nghiệp, chất lượng sn

phẩm không đm bo, nh hưởng đến doanh thu. Nhờ chi tiết chỉ tiêu phân tch theo đa

điểm c thể xác đnh được các khâu, các đơn v c t hoc nhiều sn phẩm không đm

bo chất lượng, trên cơ sở đ tìm nguyên nhân v biện pháp khắc phc.

Chi tiết chỉ tiêu phân tch theo đa điểm sẽ b sung cho chi tiết theo thời gian. Một

chỉ tiêu nếu được chi tiết c thời gian v đa điểm khi phân tch sẽ cho kết qu đầy đ v

sâu sắc hơn.

1.3.3.3. Chi tiết chỉ tiêu phân tch theo b phận cá bit hợp thành

Được sử dng để tìm kết cấu ca quá trình kinh tế v xác lập vai trò ca các bộ

phận cá biệt hợp thnh chỉ tiêu tng hợp. Chi tiết theo bộ phận cá biệt c tác dng đối với

việc tìm các nhân tố nh hưởng đến kết qu kinh doanh m doanh nghiệp đ đạt được.

N cng c tác dng vạch rõ mc độ hon thnh hiện tượng kinh tế hoc quá trình kinh

tế.

Trong thực tế không t doanh nghiệp hon thnh được nhiệm v chung, nhưng lại

không hon thnh nhiệm v cá biệt. Ngoi ra n còn giúp cho người lm công tác phân

tch tập trung kh năng sao cho đạt được kết qu tốt hơn. Tác dng ny rất quan trọng khi

chi tiết quá trình lao động theo những hao ph lao động nhiều nhất nhằm t chc cơ giới

hoá, tăng năng suất lao động...v.v... Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tch theo bộ phận cá biệt

hợp thnh còn c thể xác đnh được mối quan hệ qua lại ca những chi tiêu khác nhau.

Xác đnh được mc độ nh hưởng ca các nhân tố khác nhau đến hiện tượng v quá trình

kinh tế.

Tm lại, chi tiết chỉ tiêu phân tch theo thời gian, theo đa điểm v theo bộ phận

cá biệt hợp thnh c sự b sung mật thiết cho nhau. Nhờ đ c thể đi sâu nghiên cu ton

bộ quá trình kinh doanh, tìm ra những mối liên hệ qua lại v những mt khác nhau ca

các chỉ tiêu phân tch. Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tch c thể tiến hnh một cách liên tc,

tc l sau khi chi tiết lần đầu các chỉ tiêu phân tch theo chỉ tiêu cá biệt ny lại c thể

được chi tiết thêm nữa theo những chỉ tiêu cá biệt khác. Chẳng hạn, chỉ tiêu giá thnh sn

phẩm dch v, sau khi được chi tiết hoá theo bộ phận c thể chi tiết theo yêú tố chi ph

tiền lương, bo hiểm x hội, vật liệu, dch v mua ngoi, chi khác..v.v...

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

Preview text:

BỘ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
GS.TS.BÙI XUÂN PHONG
TH.S.LÊ THỊ BÍCH NGỌC BÀI GIẢNG MÔN
PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH HÀ NỘI, 12/2021 MỤC LỤC
CHƯƠNG 1- MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ...... 2
1.1. KHÁI QUÁT VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ...................................................2
1.1.1. Khái niệm và mục đích của phân tích hoạt động kinh doanh....................................................2
1.1.2. Đối tượng phân tích hoạt động kinh doanh ..............................................................................3
1.1.3. Ý nghĩa của phân tích hoạt động kinh doanh ............................................................................6
1.1.4. Mục tiêu và nhiệm vụ của phân tích hoạt động kinh doanh ......................................................7
1.1.5 Yêu cầu của phân tích hoạt động kinh doanh.............................................................................9
1.2. LOẠI HÌNH PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
.........................................................10
1.2.1. Theo thời điểm phân tích ........................................................................................................10
1.2.2. Theo thời hạn phân tích ...........................................................................................................10
1.2.3. Theo nội dung phân tích ..........................................................................................................10
1.2.4. Theo phạm vi phân tích ...........................................................................................................11
1.2.5. Theo lĩnh vực và cấp quản trị ..................................................................................................11
1.3. CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ............................................................11
1.3.1. Khái niệm chỉ tiêu phân tích ...................................................................................................11
1.3.2. Hệ thống chỉ tiêu phân tích .....................................................................................................11
1.3.3. Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tích .................................................................................................13
1.3.4. Mối liên hệ giữa các chỉ tiêu phân tích ...................................................................................14
1.4. NHÂN TỐ TRONG PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
............................................15
1.4.1. Khái niệm nhân tố ...................................................................................................................15
1.4.2. Phân loại nhân tố .....................................................................................................................16
1.5. TỔ CHỨC CÔNG TÁC PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ......................................17
1.5.1. Quy trình phân tích .................................................................................................................17
1.5.2. Hình thức tổ chức công tác phân tích ......................................................................................19
1.6. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .................................................20
1.6.1. Phương pháp so sánh đối chiếu ...............................................................................................20
1.6.2. Phương pháp loại trừ ...............................................................................................................25
1.6.3. Phương pháp liên hệ ................................................................................................................29
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 1 ........................................................................................................31
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................................31
CHƯƠNG 2- PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ......................................... 32
2.1. KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ YÊU CẦU PHÂN TÍCH ..................................32
2.2 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VỀ KHỐI LƯỢNG ............................33
2.2.1 Phân tích khái quát kết quả hoạt động kinh doanh ...................................................................33
2.2.2 Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh thông qua chỉ tiêu hiện vật (sản lượng sản phẩm)....34
2.2.3 Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh thông qua chỉ tiêu giá trị (doanh thu ) ......................35
2.3 PHÂN TÍCH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VỀ CHẤT LƯỢNG ...........................38
2.3.1 Mục đích và chỉ tiêu phân tích .................................................................................................38
2.3.2 Phân tích chất lượng sản phẩm theo chỉ tiêu hiện vật ..............................................................38
2.3.3 Phân tích chất lượng theo chỉ tiêu giá trị ..................................................................................39
CHƯƠNG 3- PHÂN TÍCH SỬ DỤNG CÁC YẾU TỐ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ............... 42
3.1. PHÂN TÍCH SỬ DỤNG LAO ĐỘNG.........................................................................................42
3.1.1 Nội dung và nhiệm vụ phân tích ..............................................................................................42
3.1.2 Phân tích tình hình sử dụng số lượng lao động ........................................................................42
3.1.3 Phân tích sử dụng lao động theo kết cấu ..................................................................................44
3.1.4 Phân tích tình hình phân bổ lao động .......................................................................................45
3.1.5 Phân tích sử dụng thời gian lao động .......................................................................................46
3.1.6. Phân tích năng suất lao động ...................................................................................................47
3.2 PHÂN TÍCH SỬ DỤNG TÀI SẢN CỐ ĐỊNH CHO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .................49
3.2.1 Tài sản cố định và yêu cầu phân tích .......................................................................................49
3.2.2 Phân tích biến động tài sản cố định ..........................................................................................50
3.2.3 Phân tích tình hình trang bị TSCĐ ...........................................................................................51
3.2.4. Phân tích hiệu quả sử dụng TSCĐ .........................................................................................52
3.3 PHÂN TÍCH CUNG ỨNG, SỬ DỤNG VÀ DỰ TRỮ VẬT TƯ CHO HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH .............................................................................................................................................53
3.3.1 Phân tích cung ứng vật tư .........................................................................................................53
3.3.2 Phân tích dự trữ vật tư ..............................................................................................................55
3.3.3 Phân tích sử dụng vật tư ...........................................................................................................57
CHƯƠNG 4 - PHÂN TÍCH CHI PHÍ KINH DOANH VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ............... 60
4.1. CHÍ PHÍ, GIÁ THÀNH VÀ YÊU CẦU PHÂN TÍCH ...............................................................61
4.2 PHÂN TÍCH CHUNG CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM ................................................62
4.3 PHÂN TÍCH CHI PHÍ TÍNH CHO 1000 ĐỒNG DOANH THU ...............................................63
4.4 PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG GIÁ THÀNH THEO KHOẢN MỤC CHI PHÍ ...............................64
4.4.1 Phân tích khoản mục chi phí nhân công trực tiếp ....................................................................64
4.4.2 Phân tích khoản mục chi phí vật tư ..........................................................................................65
4.4.3 Phân tích khoản mục chi phí khấu hao TSCĐ .........................................................................66
4.4.4 Các khoản mục chi phí còn lại .................................................................................................67
CHƯƠNG 5- PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP .................................... 71
5.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH .................................71
5.1.1. Khái niệm và vai trò của hoạt động tài chính ..........................................................................71
5.1.2 Khái niệm phân tích tài chính ..................................................................................................72
5.1.3. Mục đích phân tích tình hình tài chính ....................................................................................73
5.1.4. Sự cần thiết phân tích tình hình tài chính ................................................................................74
5.1.5. Trình tự và các bước phân tích tình hình tài chính ..................................................................75
5.1.6. Tài liệu phục vụ phân tích tình hình tài chính .........................................................................76
5.1.7. Nội dung phân tích tình hình tài chính ....................................................................................80
5.2 PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH ................................................................81
5.2.1 Yêu cầu và mục đích phân tích khái quát tình hình tài chính ..................................................81
5.2.2 Phân tích khái quát tình hình huy động vốn .............................................................................82
5.2.3 Phân tích khái quát mức độ độc lập tài chính ..........................................................................83
5.3 PHÂN TÍCH CƠ CẤU TÀI SẢN VÀ NGUỒN VỐN ..................................................................86
5.3.1. Phân tích cơ cấu tài sản ...........................................................................................................86
5.3.2 . Phân tích cơ cấu nguồn vốn ...................................................................................................91
5.3.3 Phân tích mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn ....................................................................93
5.4 PHÂN TÍCH ĐẢM BẢO NGUỒN VỐN CHO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .........................95
5.4.1 Khái niệm và nội dung phân tích .............................................................................................95
5.4.2 Phân tích tình hình bảo đảm vốn theo quan điểm luân chuyển vốn .........................................96
5.4.3. Phân tích tình hình bảo đảm vốn theo tính ổn định của nguồn tài trợ
...................................101
5.5 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH VÀ KHẢ NĂNG THANH TOÁN ...................................................104
5.5.1 Phân tích khái quát khả năng thanh toán ................................................................................105
5.5.2. Phân tích tình hình các khoản phải thu, nợ phải trả ..............................................................108
5.5.3. Phân tích khả năng thanh toán nợ ngắn hạn ..........................................................................113
5.5.4. Phân tích khả năng thanh toán nợ dài hạn .............................................................................116
CHƯƠNG 6- PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ..................................... 120
6.1. KHÁI QUÁT VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .................................................120
6.1.1 Khái niệm hiệu quả hoạt động kinh doanh .............................................................................120
6.1.2 Biểu hiện của hiệu quả hoạt động kinh doanh .......................................................................121
6.2. Ý NGHĨA VÀ NHIỆM VỤ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ...........122
6.2.1. Ý nghĩa của phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh .........................................................122
6.2.2. Nhiệm vụ phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh .............................................................123
6.3. PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH .................................123
6.3.1. Phân tích khái quát hiệu quả kinh doanh thông qua các chỉ tiêu phân tích ...........................124
6.3.2. Phân tích khái quát hiệu quả hoạt động kinh doanh thông qua Báo cáo kết quả kinh doanh127
6.4 PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÀI SẢN ........................................................................128
6.4.1. Phân tích hiệu quả sử dụng tổng tài sản ................................................................................128
6.4.2. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn ...........................................................................131
6.4.3. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn .........................................................................136
6.5. PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CHI PHÍ
.........................................................................138
6.6. PHÂN TÍCH LỢI NHUẬN .......................................................................................................141
6.6.1 Lợi nhuận và nguồn hình thành lợi nhuận..............................................................................141
6.6.2. Phân tích chung tình hình lợi nhuận của doanh nghiệp ........................................................143
6.6.3. Phân tích lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ...........................................145
6.6.4. Phân tích lợi nhuận hoạt động khác ......................................................................................149
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................................. 152 DANH MỤC BẢNG
Bảng1.1. Phân tích hoạt động kinh doanh bằng phương pháp so sánh………............ 21
Bảng 2.1 Bảng phân tích tình hình thực hiện nhiệm vụ kế hoạch kinh doanh ............. 33
Bảng 2.2 Bảng phân tích quy mô hoạt động kinh doanh .............................................. 33
Bảng 2.3 Bảng phân tích tốc độ tăng trưởng hoạt động kinh doanh ............................. 34
Bảng 2.4 . Phân tích sản lượng sản phẩm ...................................................................... 35
Bảng 3.1 Bảng phân tích tình hình sử dụng lao động ................................................... 43
Bảng 5.1 Bảng cân đối giữa vốn chủ sở hữu với tài sản ............................................... 97
Bảng 5.2 Bảng cân đối giữa vốn chủ sở hữu và vốn vay trong hạn với tài sản ............ 98
Bảng 5.3 Khả năng và nhu cầu thanh toán .................................................................. 107
Bảng 5.4 Phân tích các khoản phải thu........................................................................ 112
Bảng 6.1 Bảng phân tích khái quát hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp .............. 127
Bảng 6.2 Bảng phân tích hiệu quả sử dụng tài sản ..................................................... 131
Bảng 6.3. Bảng phân tích lợi nhuận từ hoạt động đầu tư tài chính ............................. 149
Bảng 6.4 Bảng phân tích lợi nhuận từ hoạt động khác ............................................. 1499 LỜI MỞ ĐẦU
Không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh được xem là mối quan tâm
hàng đầu của các nhà quản trị doanh nghiệp. Bởi vì, phải kinh doanh có hiệu quả thì
doanh nghiệp mới có thể tồn tại và phát tiển lâu dài được trong môi trường cạnh tranh
ngày càng khốc liệt như hiện nay. Muốn vậy, đòi hỏi doanh nghiệp phải thường xuyên
tiến hành phân tích hoạt động kinh doanh nhằm đánh giá thực trạng các mặt hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp, phát hiện những cơ hội kinh doanh cũng như lường trước
được những rủi ro có thể gặp phải trong kinh doanh. Trên cơ sở phân tích, doanh nghiệp
đưa ra những giải pháp khả thi để đạt được mục đích kinh doanh.
Phân tích hoạt động kinh doanh là học phần thuộc chương trình đào tạo đại học
ngành Quản trị Kinh doanh của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông. Để đáp ứng
yêu cầu nghiên cứu, giảng dạy và học tập của giảng viên và sinh viên, chúng tôi thực hiện
hiệu chỉnh bài giảng “Phân tích hoạt động kinh doanh”. Nội dung bài giảng gồm 6
chương đề cập đến toàn bộ những kiến thức về phân tích hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp. Trong đó có một chương khái quát những vấn đề mang tính lý luận về phân tích
hoạt động kinh doanh. Các chương còn lại trình bày cách thức phân tích hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Trong lần hiệu chỉnh này, nhóm tác giả đã bám sát đề cương học phần “Phân tích
hoạt động kinh doanh” trong chương trình đào tạo đại học ngành Quản trị Kinh doanh
của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông. Bên cạnh đó, chúng tôi kế thừa nội dung
cơ bản của giáo trình “Phân tích hoạt động kinh doanh” nhà xuất bản Thông tin và Truyền
thông xuất bản năm 2010 và bài giảng “Phân tích hoạt động kinh doanh” - Học viện Công
nghệ Bưu chính viễn thông năm 2016 của GS.TS Bùi Xuân phong. Cùng với tham khảo
các tài liệu trong và ngoài nước, chúng tôi đã có những sửa đổi, bổ sung quan trọng hướng
tới yêu cầu phù hợp với tình hình mới.
Nhóm tác giả chân thành cảm ơn lãnh đạo, các đồng nghiệp đã giúp đỡ trong quá
trình hiệu chỉnh bài giảng này và mong muốn nhận được góp ý của các đồng nghiệp, sinh
viên để tiếp tục hoàn thiện nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng bài giảng.
Hà Nội, ngày 22 tháng 11 năm 2021 Nhóm tác giả
CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÂN
TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
1.1. KHÁI QUÁT VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
1.1.1. Khái niệm và mục đích của phân tích hoạt động kinh doanh
Điều 4, Luật Doanh nghiệp 2020 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
đã chỉ rõ: “Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn
của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị
trường nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận”. Chính vì vậy, có thể khẳng định mọi hoạt
động kinh doanh mà doanh nghiệp tiến hành đều nhắm tới mục đích sinh lợi.
Để đảm bảo cho hoạt động kinh doanh có hiệu quả, các nhà quản trị phải tiến hành
các hoạt động quản trị kinh doanh. Hoạt động quản trị kinh doanh được hiểu là tổng hợp
các hoạt động kế hoạch hóa, tổ chức thực hiện và kiểm tra kết hợp các yếu tố sản xuất
kinh doanh sao cho hiệu quả nhất phục vụ cho mục tiêu phát triển của doanh nghiệp.
Trong quá trình tiến hành hoạt động quản trị kinh doanh, các nhà quản trị phải sử dụng
rất nhiều công cụ khác nhau, trong đó có phân tích hoạt động kinh doanh.
Phân tích hoạt động kinh doanh là thuật nghữ sử dụng quá trình nghiên cứu hoạt
động của một doanh nghiệp với mục đích sinh lợi. Nói cách khác, phân tích hoạt động
kinh doanh là việc phân chia các hoạt động, các hiện tượng, các quá trình và kết quả kinh
doanh ra thành các bộ phận cấu thành rồi dùng các phương pháp liên hệ, so sánh, đối
chiếu và tổng hợp lại nhằm rút ra bản chất, tính quy luật và xu hướng vận động, phát triển
các hiện tượng, quá trình nghiên cứu; Tính toán, truyền đạt và xác định yêu cầu cho việc
thay đổi quá trình kinh doanh, chính sách kinh doanh và hệ thống thông tin. Phân tích
hoạt động kinh doanh giúp các doanh nghiệp hiểu được các vấn đề kinh doanh và cơ hội
kinh doanh, trong đó chứa đựng các yêu cầu cụ thể, cần thiết và đề xuất các giải pháp khả
thi để đạt được mục đích kinh doanh.
Như vậy phân tích hoạt động kinh doanh là quá trình nghiên cứu để phân tích toàn
bộ quá trình và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, nhằm làm rõ chất lượng
hoạt động kinh doanh và các nguồn tiềm năng cần được khai thác, trên cơ sở đó đề ra các
phương án và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Phân tích kinh doanh gắn liên với hoạt động của con người. Trong quá trình tiến
hành các hoạt động, con người thường xuyên điều tra, tính toán, cân nhắc, soạn thảo và
lựa chọn các phương án hoạt động tối ưu, sao cho tổng hợp chi phí thấp nhất đem lại tổng
kết quả cao nhất. Mặt khác cũng trong quá trình hoạt động, con người cũng thường xuyên
đánh giá kết quả công việc thực hiện, rút ra những thiếu sót, tìm ra các nguyên nhân ảnh
hưởng tới kết quả, vạch rõ tiềm năng chưa được sử dụng và đề ra biện pháp khắc phục,
xử lý và sử dụng kịp thời để không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động.
Cùng với hoạch toán hoạch toán kế toán và các khoa học kinh tế khác, phân tích
kinh doanh là một trong những công cụ cung cấp thông tin một cách hữu ích, giúp cho
các nhà quản trị có cơ sở để điều hành một cách hiệu quả toàn bộ hoạt động của doanh
nghiệp. Tiền thân của phân tích hoạt động kinh doanh là phân tích kế toán. Theo đó, các
nhà quản trị tiến hành phân tích các thông tin do kế toán cung cấp liên quan đến hoạt
động để có biện pháp chỉ đạo, điều hành kịp thời các hoạt động. Theo sự phát triển của
nền kinh tế, nhu cầu thông tin cung cấp cho quản trị ngày càng đa dạng, phức tạp, chất
lượng thông tin ngày càng cao, do vậy, phân tích kế toán không đáp ứng đủ. Vì thế, từ
phân kế toán, các nhà quản trị chuyển sang phân tích hoạt động kinh doanh và thậm chí
hiện nay ở rất nhiều doanh nghiệp bắt đầu chuyển từ phân tích hoạt động kinh doanh sang
phân tích kinh doanh- phân tích toàn bộ hoạt động mà doanh nghiệp tiến hành nhằm mục đích sinh lợi.
Có thể nói, mục đích tối cao và tột cùng của phân tích hoạt động kinh doanh cũng
chính là mục đích của kinh doanh: giúp cho doanh nghiệp tạo ra nhiều lợi nhuận, nâng
cao hiệu quả kinh doanh. Phân tích kinh doanh là một công cụ hữu hiệu nhằm đánh giá
chính xác thực trạng kết quả và hiệu quả hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư, hoạt
động tài chính trong mối quan hệ biện chúng giữa chúng. Dựa vào thông tin do phân tích
kinh doanh cung cấp, các nhà quản trị có căn cứ để đề ra các quyết định liên quan đến
cung cấp, sản xuất, tiêu thụ, đầu tư hay huy động vốn. Mặt khác, phân tích kinh doanh
còn là một công cụ dự báo các điều kiện và kết quả, hiệu quả kinh doanh trong tương lai
và là công cụ “chẩn đoán bệnh”- xác định tình trạng hiện tại của doanh nghiệp – khi đánh
giá các hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính mà doanh nghiệp
tiến hành cũng như đánh giá chính xác các quyết định quản trị và các quyết định kinh doanh khác.
1.1.2. Đối tượng phân tích hoạt động kinh doanh
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, phân tích kinh doanh nghày càng phát triển
cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, cả về lý luận và thực tiễn, trở thành một môn khoa học
độc lập có đối tượng nghiên cứu riêng. Lĩnh vực nghiên cứu của phân tích kinh doanh
chính là hoạt động sinh lợi cùng những hoạt động phục vụ cho việc sinh lợi của doanh
nghiệp. Chính vì vậy, phân tích hoạt động kinh doanh lấy kết quả và hiệu quả kinh doanh
của doanh nghiệp biểu hiện qua hệ thống chi tiêu kinh tế cụ thể gắn với môi trường kinh
doanh của doanh nghiệp làm đối tượng nghiên cứu của mình.
Trong nền kinh tế thị trường, để tồn tại và phát triển, đòi hỏi doanh nghiệp phải
biết cách kinh doanh, kinh doanh phải có hiệu quả. Để cho kinh doanh đạt hiệu quả cao
nhất trên cơ sở các nguồn nhân tài, vật lực hiện có, doanh nghiệp cần phải xác định được
phương hướng, biện pháp đầu tư, biện pháp sử dụng các điều kiện sẵn có. Muốn vậy, cần
thiết phải nắm được các nguyên nhân dẫn đến kết quả và hiệu quả hoạt động của mình.
Việc xem xét kết quả và hiệu quả kinh doanh trong mối quan hệ với môi trường
kinh doanh của doanh nghiệp cũng cho thấy được tính toàn diện, khoa học và biện chứng
của phân tích kinh doanh. Không một kết quả hay hiệu quả hoạt động nào của doanh
nghiệp lại tách khỏi môi trường kinh doanh mà doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Do
môi trường kinh doanh biến động không ngừng, thường xuyên thay đổi nên đòi hỏi các
nhà quản trị doanh nghiệp phải nỗ lực phấn đấu không những bảo đảm cho doanh nghiệp
tồn tại mà còn phát triển bền vững, ổn định, thắng lợi trong cạnh tranh.
Kết quả và hiệu quả kinh doanh bao gồm kết quả và hiệu quả của tòa bộ hoạt động
cũng như kết quả và hiệu quả của từng khâu, từng giai đoạn, từng quá trình, từng hoạt
động hợp thành (hoạt động cung cấp, hoạt động sản xuất, hoạt động tiêu thụ, hoạt động
đầu tư, hoạt động tài chính, …). Kết quả và hiệu quả mà doanh nghiệp đạt được phải
được biểu hiện qua các chỉ tiêu kinh tế cụ thể. Chỉ tiêu kinh tế là thuật ngữ được sử dụng
để xác định nội dung và phạm vi của đối tượng nghiên cứu và do vậy, chỉ tiêu thường mang tính ổn định.
Mỗi chỉ tiêu có thể có nhiều giá trị tùy thuộc vào thời gian và địa điểm cụ thể.
Những giá trị cụ thể đó được gọi là trị số của chi tiêu. Do kết quả và hiệu quả kinh doanh
có nội dung và phạm vi khác nhau nên hệ thống chỉ tiêu biểu hiện cũng bao gồm nhiều
loại, chẳng hạn chỉ tiêu số lượng (phản ánh qui mô và kết quả hay điều kiện kinh doanh)
và chỉ tiêu chất lượng (phản ánh hiệu quả kinh doanh hay hiệu suất sử dụng các yếu tố);
chỉ tiêu thể hiện bằng số tuyết đối, thể hiện bằng số tương đối, thể hiện bằng số bình quân, v.v…
Kết quả và hiệu quả kinh doanh mà doanh nghiệp đạt được lại chịu ảnh hưởng của
môi trường kinh doanh và khả năng thích ứng với môi trường kinh doanh mà trong đó
doanh nghiệp hoạt động. Môi trường kinh doanh là tổng hợp các yếu tố, các điều kịnh
kinh doanh có ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Xét theo tính chất tác động, các yếu tố và điều kiện kiện kinh doanh cấu thành môi
trường kinh doanh được chia thành nhân tố và nguyên nhân. Thuộc về nhân tố bao gồm
các yếu tố và điều kiện kinh doanh mà tác động của chúng đến kết quả và hiệu quả kinh
doanh của doanh nghiệp có thể tính toán được, lượng hóa được mức độ ảnh hưởng.
Ngược lại, nguyên nhân lại chỉ bao gồm các yếu tố và điều kiện kinh doanh thuộc môi
trường kinh doanh mà tác động đến kết quả và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp
không thể tính toán được, lượng hóa được mức độ ảnh hưởng.
Nhân tố thuộc môi trường kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại (nhân
tố số lượng, nhân tố chất lượng; nhân tố tích cực, nhân tố tiêu cực; nhân tố khách quan,
nhân tố chủ quan; nhân tố bên trong, nhân tố bên ngoài; nhân tố cấp 1, nhân tố cấp 2,…).
Nhưng khi phân tích cần gắn với các nhân tố chủ quan là nhân tố phản ánh nỗ lực của
bản thân doanh nghiệp để đánh giá. Mỗi một biến động của từng nhân tố đều có thể xác
định được xu hướng và mức độ ảnh hưởng đến kết quả và hiệu quả kinh doanh. Khác với
nhân tố, nguyên nhân thuộc môi trường kinh doanh ảnh hưởng đến kết quả và hiệu quả
kinh doanh không xác định được mức độ ảnh hưởng mà chỉ có thể xác định được xu
hướng ảnh hưởng (thúc đẩy, kìm hãm hay tích cực, tiêu cực,…). Vì thế, khi phân tích
thường xem xét các nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan; nguyên nhân bên
trong, nguyên nhân bên ngoài; …
Việc phân tích các yếu tố và điều kiện kinh doanh thuộc môi trường kinh doanh
thành nhân tố và nguyên nhân dựa trên cơ sở các yếu tố và điều kiện kinh doanh có quan
hệ chặt chẽ với nhau, cùng tác động đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhưng
mức độ và chiều hướng tác động của các yếu tố và điều kiện kinh doanh lại khác nhau.
Tại cùng một thời điểm, với cùng một đôi tượng, có yếu tố và điều kiện kinh doanh lại
khác nhau. Tại cùng một thời điểm, với cùng một đối tượng, có yếu tố và điều kiện kinh
doanh có tác động tích cực, thúc đẩy nhưng lại có yếu tố, có điều kiện kinh doanh lại có
tác động tiêu cực, kìm hãm, tạo thành lực cản đối với sự phát triển của doanh nghiệp.
Mặt khác, tính chất tác động của các yếu tố có điều kiện kinh doanh thuộc môi trường
thuộc môi trường kinh doanh đến kết quả và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp cũng
không giống nhau, có yếu tố và điều kiện kinh doanh có thể lượng hóa được mức độ ảnh
hưởng (mang tính định lượng) nhưng cũng có những yếu tố và điều kiện kinh doanh
không thể lượng hóa được mức độ ảnh hưởng (mang tính định tính).
Do được cấu thành từ nhiều yếu tố và điều kiện kinh doanh khác nhau nên môi
trường kinh doanh rất phức tạp và thiếu ổn định. Môi trường kinh doanh càng phức tạp,
doanh nghiệp càng khó đưa ra quyết định hữu hiệu. Mặt khác, môi trường kinh doanh
càng thiếu ổn định, càng biến đổi, doanh nghiệp càng khó dự báo trước được tình hình.
Vì thế, cần thiết phải xem xét, phân tích ảnh hưởng của môi trường kinh doanh đến kết
quả và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp; qua đó, phát huy được lợi thế của môi
trường kinh doanh cũng như hạn chế hay tránh được rủi ro môi trường kinh doanh đem lại.
Khi xem xét đối tượng nghiên cứu của phân tích kinh doanh, cần chú ý phân biệt
giữa chỉ tiêu với nhân tố. Sự phân biệt này chỉ có ý nghĩa tương đối mà không có ranh
giới rõ ràng. Khi xem xét dưới góc độ nội dung và phạm vi phản ánh, nhân tố cũng chính
là chỉ tiêu, cả hai đều lượng hóa được. vì thế, khi thu thập dữ liệu phục vụ cho công tác
phân tích, chỉ tiêu và nhân tố thường được gọi chung là “chỉ tiêu”. Sự khác biệt giữa chỉ
tiêu với nhân tố chỉ được phân tích khi dựa vào trình tự xác định và mục đích sử dụng
của chúng. Chỉ tiêu được xác định trước, căn cứ vào nội dung phân tích với mục đích
phản ánh của đối tượng nghiên cứu. Một nội dung phân tích (đối tượng nghiên cứu) có
thể có một hay nhiều chỉ tiêu phản ánh. Khác với chỉ tiêu, nhân tố lại được xác định sau
khi đã xác định được chỉ tiêu phản ánh đối tượng nghiên cứu. Trên cơ sở chỉ tiêu phản
ánh đối tượng nghiên cứu đã xác định, các nhà phân tích mới tiến hành xác định nhân tố
và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến từng chỉ tiêu phản ánh nghiên cứu. Một chỉ
tiêu nghiên cứu có thể chịu tác động (ảnh hưởng) của ít nhất từ (2) nhân tố trở lên. Tùy
thuộc vào mục đích phân tích cụ thể, có thể là chỉ tiêu phân tích ở nội dung này nhưng
lại là nhân tố ảnh hưởng ở nội dung phân tích khác. Chẳng hạn, “tổng giá trị sản xuất” là
chỉ tiêu khi phân tích kết quả sản xuất về mặt qui mô nhưng lại là nhân tố khi phân tích
tổng quỹ lương (Tổng quĩ lương = Tổng giá trị sản xuất x Đơn giá tiền lương trên 1 đơn
vị giá trị sản xuất), …
Như vậy, đối tượng nghiên cứu của phân tích kinh doanh là kết quả và hiệu quả
kinh doanh cụ thể biểu hiện qua hệ thống chi tiêu kinh tế gắn liền với môi trường kinh doanh xác định.
1.1.3. Ý nghĩa của phân tích hoạt động kinh doanh
Phân tích hoạt động kinh doanh có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với công tác
quản trị doanh nghiệp, là cơ sở và là căn cứ giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp khắc
phục được những khiếm khuyết trong hoạt động, phát huy những mặt tích cực và dự đoán
được tình hình phát triển của doanh nghiệp trong tương lai. Trên cơ sở đó, các nhà quản
trị đề ra được những giải pháp hữu hiệu nhằm lựa chọn quyết định phương án kinh doanh
tối ưu sao cho hiệu quả được là cao nhất. Cụ thể: -
Phân tích hoạt động kinh doanh là công cụ quan trọng để phát hiện khả
năng tiềm tàng trong hoạt động kinh doanh. -
Thông qua phân tích hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp mới thấy rõ được
các nguyên nhân, nhân tố cũng như nguồn gốc phát sinh của các nguyên nhân và nhân tố
ảnh hưởng, từ đó để có các giải pháp cụ thể và kịp thời trong công tác tổ chức và quản lý
sản xuất. Do đó nó là công cụ cải tiến cơ chế quản lý trong kinh doanh. -
Phân tích hoạt động kinh doanh giúp doanh nghiệp nhìn nhận đúng đắn về
khả năng, sức mạnh cũng như những hạn chế trong doanh nghiệp của mình. Chính trên
cơ sở này các doanh nghiệp sẽ xác định đúng đắn mục tiêu và chiến lược kinh doanh có hiệu quả. -
Phân tích kinh doanh là công cụ quan trọng trong chức năng quản trị, là cơ
sở để đề ra các quyết định đúng đắn trong chức năng quản lý, nhất là trong các chức năng
kiểm tra, đánh giá và điều hành hoạt động SXKD trong doanh nghiệp. -
Phân tích hoạt động kinh doanh là biện pháp quan trọng để phòng ngừa và
ngăn chặn những rủi ro có thể xảy ra. -
Tài liệu Phân tích kinh doanh còn rất cần thiết cho các đối tượng bên ngoài,
khi họ có các mối quan hệ về kinh doanh, nguồn lợi với doanh nghiệp, vì thông qua phân
tích họ mới có thể có quyết định đúng đắn trong việc hợp tác, đầu tư, cho vay…đối với
doanh nghiệp nữa hay không.
1.1.4. Mục tiêu và nhiệm vụ của phân tích hoạt động kinh doanh
1.1.4.1. Mục tiêu của phân tích hoạt động kinh doanh
Mục tiêu quan trọng nhất để thành công trong hoạt động sản xuất kinh doanh của
một doanh nghiệp là kinh doanh có hiệu quả. Để đạt được mục tiêu của hoạt động sản
xuất kinh doanh thì các nhà quản trị doanh nghiệp cần phải hiểu và nắm vững được mục
tiêu cơ bản của phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh.
Mục tiêu phân tích hoạt động kinh doanh nhằm nêu lên được ý nghĩa của những
con số trong các tài liệu báo cáo, có nghĩa là làm cho các con số trong các báo cáo ‘‘biết
nói” để cho các đối tượng sử dụng tài liệu báo cáo đó hiểu được mục tiêu, tình hình và
kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu không có phân tích hoạt động kinh
doanh thì các tài liệu của hạch toán kế toán và thống kê sẽ trở nên vô nghĩa, bởi vì tự bản
thân chúng không thể đánh giá được tình hình và kết quả của các hoạt động trong kinh doanh.
Phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh không chỉ dừng lại ở việc so sánh các chỉ
tiêu có sẵn trên các báo cáo kế toán, thống kê mà cần phải đi sâu xem xét nhiều lĩnh vực,
nhiều khía cạnh khác nhau, vận dụng các phương pháp thích hợp để tính toán các chỉ tiêu
cần thiết, qua đó đánh giá chính xác, đầy đủ để đưa ra kết luận sâu sắc sẽ là cơ sở để phát
hiện và khai thác các khả năng tiềm tàng trong hoạt động sản xuất kinh doanh đồng thời
là căn cứ để đề ra các quyết định kinh doanh đúng đắn và đây cũng là biện pháp quan
trọng trong việc phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh.
1.1.4.2. Nhiệm vụ của phân tích hoạt động kinh doanh
Là một công cụ quan trọng và hữu ích của quản lý, phân tích kinh doanh có nhiệm
vụ cung cấp đầy đủ các thông tin liên quan đến toàn bộ hoạt động mà doanh nghiệp tiến
hành – cả về kết quả và hiệu quả hoạt động – giúp cho các nhà quản lý nắm được thực
trạng hoạt động của doanh nghiệp, xác định chính xác và chuẩn đoán tình trạng hiện tại
của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, các nhà quản lý có căn cứ khoa học, tin cậy để đề ra
các quyết định kinh doanh hữu hiệu. Để đạt được mục đích của mình, phân tích kinh
doanh phải thực hiện tốt các nhiệm vụ chủ yếu sau đây:
 Kiểm tra và đánh giá kết quả, hiệu quả hoạt động kinh doanh
Để đánh giá kết quả và hiệu quả kinh doanh đạt được trong kỳ, doanh nghiệp sử
dụng phương pháp so sánh: So sánh kết quả và hiệu quả kinh doanh thực tế đạt được
trong kỳ với mục tiêu kế hoạch đặt ra; so sánh kết quả và hiệu quả kinh doanh thực tế đạt
được kỳ này với kết quả và hiệu quả kinh doanh thực tế đạt được kỳ trước so với kết quả
và hiệu quả và hiệu quả kinh doanh thực tế đạt được được cùng kỳ năm trước. Qua đó,
đánh giá được mức độ thực hiện kế hoạch và tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn so sánh kết quả và hiệu quả kinh doanh thực tế đạt
được trong kỳ của doanh nghiệp với kết quả và hiệu quả kinh doanh thực tế đạt được của
các doanh nghiệp cùng các ngành, cùng khu vực hay so với trị số kết quả hà hiệu quả
kinh doanh thực tế bình quân chung của ngành, của các doanh nghiệp khác. Từ đó, xác
định được vị trí hiện tại của doanh nghiệp (trung bình, cao hay yếu kém).
Thông qua quá trình kiểm tra, đánh giá, doanh nghiệp có được cơ sở định hướng
để nghiên cứu sâu hơn ở các bước tiếp theo, làm rõ các vấn đề cần quan tâm.
 Xác định các nhân tố ảnh hưởng và tìm các nguyên nhân
Ngoài việc đánh giá kết quả và hiệu quả kinh doanh, phân tích kinh doanh còn có
nhiệm vụ cung cấp kịp thời, đầy đủ và chính xác thông tin về kết quả, hiệu quả kinh
doanh doanh và tác động của môi trường kinh doanh cùng các nguyên nhân, nhân tố ảnh
hưởng đến kết quả, hiệu quả hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư, hoạt động tài chính
cũng như các thông tin về tình hình tài chính và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Các thông tin do phân tích kinh doanh cung cấp bao gồm cả thông tin chung mang tính
tổng quát và các thông tin chi tiết, cụ thể về từng đối tượng, từng hoạt động, từng lĩnh vự thông tin.
Biến động của các chỉ tiêu là do ảnh hưởng trực tiếp của các nhân tố tác động tới
chỉ tiêu gây nên. Cho nên phải xác định, lượng hoá được mức độ ảnh hưởng của từng
nhân tố tới chỉ tiêu và những nguyên nhân tác động vào nhân tố đó. Chẳng hạn khi nghiên
cứu chỉ tiêu doanh thu kinh doanh, các nhân tố làm cho doanh thu thay đổi như: sản lượng
dịch vụ, chính sách giá thay đổi. Vậy các nguyên nhân ảnh hưởng tới sản lượng dịch vụ
có thể là nhu cầu của khách hàng tăng, có thể là do số lượng dịch vụ tăng lên, có thể là
việc đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng do công nghệ phát triển, có thể do daonh
nghiệp đầu tư thêm trang thiết bị để mở rộng sản xuất... Còn nhân tố giá thay đổi, có thể
là do chính sách của nhà nước, sự lựa chọn mức cước phí của ngành trong khung nhà
nước quy định thay đổi...
 Đề xuất giải pháp nhằm khai thác tiềm năng và khắc phục những tồn tại
Phân tích hoạt động kinh doanh không chỉ đánh giá kết quả, xác định các nhân tố
ảnh hưởng và các nguyên nhân mà trên cơ sở đó phát hiện ra các tiềm năng cần phải khai
thác và những khâu còn yếu kém tồn tại, nhằm đề ra các giải pháp, biện pháp phát huy
hết thế mạnh, khắc phục những tồn tại của doanh nghiệp.
 Xây dựng phương án kinh doanh căn cứ vào mục tiêu đã định
Quá trình kiểm tra và đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh giúp doanh nghiệp
biết được tiến độ thực hiện, những nguyên nhân sai lệch xảy ra, ngoài ra còn giúp cho
doanh nghiệp phát hiện những thay đổi có thể xảy ra tiếp theo. Nếu kiểm tra và đánh giá
đúng đắn sẽ giúp cho doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp và đề ra các giải
pháp tiến hành trong tương lai.
1.1.5 Yêu cầu của phân tích hoạt động kinh doanh
Muốn công tác phân tích hoạt động kinh doanh mang ý nghĩa thiết thực, làm cơ
sở tham mưu cho các nhà quản trị đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh
doanh của mình, thì công tác phân tích hoạt động kinh doanh phải đáp ứng các yêu cầu sau đây: -
Tính đầy đủ: Nội dung và kết quả phân tích phụ thuộc rất nhiều vào sự đầy
đủ nguồn tài liệu phục vụ cho công tác phân tích. Tính đầy đủ còn thể hiện phải tính toán
tất cả các chỉ tiêu cần thiết thì mới đánh giá đúng đối tượng cần phân tích. -
Tính chính xác: Chất lượng của công tác phân tích phụ thuộc rất nhiều vào
tính chính xác về nguồn số liệu khai thác; phụ thuộc vào sự chính xác lựa chọn phương
pháp phân tích, chỉ tiêu dùng để phân tích. -
Tính kịp thời: Sau mỗi chu kỳ hoạt động kinh doanh phải kịp thời tổ chức
phân tích đánh giá tình hình hoạt động, kết quả và hiệu quả đạt được, để nắm bắt những
mặt mạnh, những tồn tại trong hoạt động kinh doanh, thông qua đó đề xuất những giải
pháp cho thời kỳ hoạt động kinh doanh tiếp theo có kết quả và hiệu quả cao hơn.
Để đạt được các yêu cầu trên đây, cần tổ chức tốt công tác phân tích hoạt động
kinh doanh phù hợp với loại hình, điều kiện, quy mô hoạt động kinh doanh và trình độ
quản trị của doanh nghiệp. Tổ chức công tác phân tích phải thực hiện tốt các khâu:
+ Chuẩn bị cho quá trình phân tích + Tiến hành phân tích
+ Tổng hợp, đánh giá công tác phân tích
Các khâu này có những nội dung, vị trí riêng nhưng có mối quan hệ mật thiết với
nhau, do đó cần tổ chức tốt từng bước để không ảnh hưởng đến quá trình phân tích chung.
1.2. LOẠI HÌNH PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
1.2.1. Theo thời điểm phân tích
 Phân tích trước kinh doanh là phân tích khi chưa tiến hành kinh doanh
như phân tích dự án, phân tích kế hoạch... Tài liệu sử dụng phân tích là các bản
luận chứng, bản thuyết trình về hiệu quả dự án, các bản kế hoạch. Mục đích của
phân tích này nhằm dự báo, dự đoán cho các mục tiêu có thể đạt được trong
tương lai, để cung cấp thông tin cho công tác xây dựng kế hoạch.
 Phân tích hiện hành:
Là phân tích đồng thời với quá trình kinh doanh nhằm xác minh tính đúng đắn của
phương án kinh doanh, của dự án đầu tư, của công tác kế hoạch, đồng thời điều chỉnh kịp
thời những bất hợp lý trong phương án kinh doanh, trong dự án đầu tư và trong kế hoạch của doanh nghiệp .
 Phân tích sau kinh doanh:
Là phân tích kết quả hoạt động kinh doanh nhằm đánh giá hiệu quả của phương
án kinh doanh, dự án đầu tư, của việc hoàn thành kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp,
xác định những nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh.
1.2.2. Theo thời hạn phân tích
 Phân tích nghiệp vụ (hàng ngày):
Là hoạt động phân tích nhằm đánh giá sơ bộ kết quả kinh doanh theo tiến độ thực
hiện, phục vụ kịp thời cho lãnh đạo nghiệp vụ kinh doanh .
 Phân tích định kỳ (quyết toán):
Là phân tích theo thời hạn ấn định trước không phụ thuộc vào thời hạn và tiến độ
kinh doanh nhằm đánh giá chất lượng kinh doanh trong từng thời gian cụ thể.
1.2.3. Theo nội dung phân tích
 Phân tích chuyên đề:
Là phân tích vào một bộ phận hay một khía cạnh nào đó của kết quả kinh doanh
như phân tích sử dụng lao động, vốn, tài sản, hiệu quả kinh doanh, hiệu quả của công tác
quản trị . . .nhằm làm rõ tiềm năng, thực chất của hoạt động kinh doanh để cải tiến và
hoàn thiện từng bộ phận, tứng khía cạnh đó.
 Phân tích toàn bộ quá trình hoạt động kinh doanh:
Là phân tích, đánh giá tất cả mọi mặt của kết quả trong mối liên hệ nhân quả giữa
chúnãnhem xét mối quan hệ và tác động ảnh hưởng của từng nhân tố đến chỉ tiêu phân tích.
1.2.4. Theo phạm vi phân tích
 Phân tích điển hình là phân tích chỉ giới hạn phạm vi ở những bộ phận đặc trưng như bộ phận tiên
tiến, bộ phận lạc hậu, bộ phận trọng yếu, ...
 Phân tích tổng thể
Là phân tích kết quả kinh doanh trên phạm vi toàn bộ, bao gồm các bộ phận tiên
tiến, bộ phận lạc hậu trong mối quan hệ với các bộ phận còn lại.
1.2.5. Theo lĩnh vực và cấp quản trị
 Phân tích bên ngoài
Là phân tích nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý cấp trên hoặc các ngành chuyên môn
có liên quan như ngân hàng, tài chính, kế hoạch,...
 Phân tích bên trong
Là phân tích chi tiết theo yêu cầu của quản lý kinh doanh doanh nghiệp.
1.3. CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
1.3.1. Khái niệm chỉ tiêu phân tích
Trong quá trình kinh doanh của các doanh nghiệp dựa vào kết quả các loại hạch
toán, có thể rút ra những chỉ tiêu cần thiết để phân tích các mặt hoạt động kinh doanh.
Các chỉ tiêu phân tích đó biểu thị đặc tính về mức độ hoàn thành nhiệm vụ, về động thái
của quá trình kinh doanh của các bộ phận, các mặt cá biệt hợp thành các quá trình kinh
doanh đó. Chỉ tiêu phân tích có thể biểu thị mối liên hệ qua lại của các mặt hoạt động của
doanh nghiệp, cũng có thể xác định nguyên nhân đem lại những kết quả kinh tế nhất định.
Chỉ tiêu phân tích là những khái niệm nhất định phản ánh cả số lượng, mức độ,
nội dụng và hiệu qủa kinh tế của một hiện tượng kinh tế, một quá trình kinh tế toàn bộ
hay từng mặt cá biệt hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nội dung của chỉ tiêu biểu
hiện bản chất kinh tế của các hiện tượng, các quá trình kinh tế, do đó nó luôn luôn ổn
định; còn giá trị về con số của chỉ tiêu biểu thị mức độ đo lường cụ thể, do đó nó luôn
biến đổi theo thời gian và không gian cụ thể.
1.3.2. Hệ thống chỉ tiêu phân tích
- Căn cứ vào nội dung kinh tế: phân chỉ tiêu phân tích thành chỉ tiêu số lượng và chỉ tiêu chất lượng.
Chỉ tiêu số lượng phản ánh quy mô của kết quả hay điều kiện của quá trình kinh
doanh như doanh thu, lượng vốn,...
Chỉ tiêu chất lượng phản ánh những đặc điểm về bản chất của quá trình đó. Có chỉ
tiêu chất lượng phản ánh hiệu quả toàn bộ hoạt động kinh tế của doanh nghiệp, có chỉ
tiêu chất lượng phản ánh hiệu quả một khía cạnh nào đó của quá trình kinh doanh
Chỉ tiêu số lượng và chỉ tiêu chất lượng có mối quan hệ mật thiết với nhau, chính
vì vậy, không nên phân tích một cách cô lập mà phải đặt trong mối liên hệ chặt chẽ với
nhau mới thu được kết quả toàn diện và sâu sắc. Ngoài ra cũng cần nghiên cứu phân tích
các chỉ tiêu này trong thể thống nhất trong mối liên hệ giữa chỉ tiêu số lượng và chỉ tiêu chất lượng -
Theo cách tính toán: Chỉ tiêu phân tích bao gồm chỉ tiêu tổng lượng, chỉ
tiêu tương đối và chỉ tiêu bình quân.
Chỉ tiêu tổng lượng hay chỉ tiêu tuyệt đối biểu thị bằng số tuyệt đối, được sử dụng
để đánh giá quy mô kết quả hay điều kiện kinh doanh tại một thời gian và không gian cụ
thể như doanh thu, lượng vốn, số lao động.
Chỉ tiêu tương đối là những chỉ tiêu phản ánh quan hệ so sánh bằng số tương đối
giữa hai chỉ tiêu tổng lượng. Chỉ tiêu này có thể tính bằng tỷ lệ hoặc phần trăm (%). Nó
được sử dụng để phân tích quan hệ kinh tế giữa các bộ phận.
Chỉ tiêu bình quân phản ánh mức độ chung bằng số bình quân hay nói một cách
khác, chỉ tiêu bình quân phản ánh mức độ điển hình của một tổng thể nào đó . Nó được
sử dụng để so sánh tổng thể theo các loại tiêu thức số lượng để nghiên cứu sự thay đổi
về mặt thời gian, mức độ điển hình các loại tiêu thức số lượng của tổng thể; nghiên cứu
quá trình và xu hướng phát triển của tổng thể -
Chỉ tiêu phân tích còn được phân ra chỉ tiêu tổng hợp và chỉ tiêu cá biệt.
Chỉ tiêu tổng hợp phản ánh một tổng hoà nhất định của quá trình kinh doanh, tổng
hoà này biểu thị sự tổng hợp của các quá trình kinh doanh, biểu thị kết cấu và chất lượng
của những quá trình đó.
Chỉ tiêu cá biệt không có ảnh hưởng số lượng của quá trình kinh doanh nói trên.
Sử dụng các chỉ tiêu trong phân tích là để nêu ra những đặc điểm của quá trình kinh
doanh, đồng thời xác định các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động mà doanh nghiệp
đạt được trong một chu kỳ kinh doanh nhất định, khi biểu thị đặc tính của hiện tượng
kinh doanh, quá trình kinh doanh, có thể thấy kết cấu của chỉ tiêu phân tích. Các chỉ tiêu
phân tích nói rõ doanh nghiệp đã hoàn thành nhiệm vụ như thế nào? đạt đến mức độ nào?
quá trình kinh doanh xảy ra như thế nào?..
Cũng như các chỉ tiêu kinh tế khác, chỉ tiêu phân tích đều có đơn vị tính. Đơn vị
tính có thể là hiện vật như đơn vị tự nhiên (con,cái ); đơn vị đo lường (mét, kilôgam, tạ,
tấn ); đơn vị thời gian( ngày, giờ). Cấu thành của đơn vị được dùng để tính chỉ tiêu phân
tích cũng gồm có đơn vị đơn và đơn vị kép. Đơn vị đơn như mét, kilôgam,..; còn đơn vị
kép như Kw/h điện, máy điện thoại/100 dân...Trong các đơn vị trên, chỉ có đơn vị giá trị
và đơn vị lao động là có tác dụng tổng hợp, còn các đơn vị khác không có tác dụng tổng hợp.
Hệ thống chỉ tiêu phân tích có nhiều loại, việc sử dụng loại chỉ tiêu nào là do nội
dung, yêu cầu và nhiệm vụ của công tác phân tích cụ thể quyết định.
1.3.3. Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tích
Để phân tích hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp được sâu sắc và kết quả,
nếu chỉ dựa vào các chỉ tiêu tổng hợp thì chưa đủ, cần phải có những chỉ tiêu cụ thể chi
tiết. Cần phải chi tiết các chỉ tiêu phân tích nhằm phản ánh các mặt tốt, xấu, phản ánh kết
quả đạt được theo thời gian, địa điểm và bộ phận cá biệt hợp thành chỉ tiêu đó.
Thông thường chỉ tiêu phân tích được chi tiết hoá theo thời gian thực hiện, theo
địa điểm và theo bộ phận cá biệt hợp thành các chỉ tiêu đó.
1.3.3.1. Chi tiết hoá chỉ tiêu theo thời gian
Chi tiết hóa chỉ tiêu phân tích theo thời gian tức là các chỉ tiêu năm được chi tiết
thành chỉ tiêu quý hoặc chỉ tiêu tháng. Nó có tác dụng tìm ra những chỉ tiêu lớn nhất, có
thể xác định được xu hướng của quá trình hoạt động của bộ phận kinh doanh này hoặc
bộ phận kinh doanh khác, có thể tìm thời gian tốt nhất theo kết quả đạt được khi doanh
nghiệp sử dụng khả năng của mình. Nó cũng cho phép tìm ra sự không đều đặn của tình
hình tiến triển trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. Ngoài ra chi tiết hoá chỉ tiêu
phân tích theo thời gian còn có tác dụng trong việc nghiên cứu sử dụng thời gian trong
ngày làm việc. Bằng cách chụp ảnh bấm giờ ngày làm việc cũng như bằng những cách
điều tra khác có thể xác định thời gian người lao động sử dụng để sản xuất và những hao
phí không sản xuất, từ đó có thể xác định được hiệu quả công tác ở những khoảng thời
gian khác nhau trong ngày làm việc của người lao động.
1.3.3.2.Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tích theo địa điểm
Mỗi doanh nghiệp đều bao gồm một số khâu, một số đơn vị sản xuất nhất định.
Chính vì vậy chỉ tiêu tổng hợp về công tác của doanh nghiệp được hình thành từ các chỉ
tiêu cá biệt về công tác của tất cả các khâu, các đơn vị sản xuất đó.
Chi tiết chỉ tiêu phân tích theo địa điểm có tác dụng đối với việc nêu rõ những
bộ phận, những đơn vị sản xuất nào tiên tiến, những lao động nào tiên tiến. Đồng thời
cũng nêu ra những khâu, những đơn vị chậm tiến. Nhiều doanh nghiệp, chất lượng sản
phẩm không đảm bảo, ảnh hưởng đến doanh thu. Nhờ chi tiết chỉ tiêu phân tích theo địa
điểm có thể xác định được các khâu, các đơn vị có ít hoặc nhiều sản phẩm không đảm
bảo chất lượng, trên cơ sở đó tìm nguyên nhân và biện pháp khắc phục.
Chi tiết chỉ tiêu phân tích theo địa điểm sẽ bổ sung cho chi tiết theo thời gian. Một
chỉ tiêu nếu được chi tiết cả thời gian và địa điểm khi phân tích sẽ cho kết quả đầy đủ và sâu sắc hơn.
1.3.3.3. Chi tiết chỉ tiêu phân tích theo bộ phận cá biệt hợp thành
Được sử dụng để tìm kết cấu của quá trình kinh tế và xác lập vai trò của các bộ
phận cá biệt hợp thành chỉ tiêu tổng hợp. Chi tiết theo bộ phận cá biệt có tác dụng đối với
việc tìm các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh mà doanh nghiệp đã đạt được.
Nó cũng có tác dụng vạch rõ mức độ hoàn thành hiện tượng kinh tế hoặc quá trình kinh tế.
Trong thực tế không ít doanh nghiệp hoàn thành được nhiệm vụ chung, nhưng lại
không hoàn thành nhiệm vụ cá biệt. Ngoài ra nó còn giúp cho người làm công tác phân
tích tập trung khả năng sao cho đạt được kết quả tốt hơn. Tác dụng này rất quan trọng khi
chi tiết quá trình lao động theo những hao phí lao động nhiều nhất nhằm tổ chức cơ giới
hoá, tăng năng suất lao động...v.v... Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tích theo bộ phận cá biệt
hợp thành còn có thể xác định được mối quan hệ qua lại của những chi tiêu khác nhau.
Xác định được mức độ ảnh hưởng của các nhân tố khác nhau đến hiện tượng và quá trình kinh tế.
Tóm lại, chi tiết chỉ tiêu phân tích theo thời gian, theo địa điểm và theo bộ phận
cá biệt hợp thành có sự bổ sung mật thiết cho nhau. Nhờ đó có thể đi sâu nghiên cứu toàn
bộ quá trình kinh doanh, tìm ra những mối liên hệ qua lại và những mặt khác nhau của
các chỉ tiêu phân tích. Chi tiết hoá chỉ tiêu phân tích có thể tiến hành một cách liên tục,
tức là sau khi chi tiết lần đầu các chỉ tiêu phân tích theo chỉ tiêu cá biệt này lại có thể
được chi tiết thêm nữa theo những chỉ tiêu cá biệt khác. Chẳng hạn, chỉ tiêu giá thành sản
phẩm dịch vụ, sau khi được chi tiết hoá theo bộ phận có thể chi tiết theo yêú tố chi phí
tiền lương, bảo hiểm xã hội, vật liệu, dịch vụ mua ngoài, chi khác..v.v...

Bài giảng môn Phân tích hoạt động kinh doanh | Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông

Tài liệu liên quan:

Bản báo cáo Phân tích kinh doanh 2023 Công ty cổ phần sữa Việt Nam (Vinamilk) môn Phân tích hoạt động kinh doanh | Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông

Bài giảng môn Phân tích hoạt động kinh doanh | Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông

Câu hỏi Phân tích tình hình kinh doanh của công ty môn Phân tích hoạt động kinh doanh | Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông

Bài tập lớn môn Phân tích hoạt động kinh doanh | Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông

Chương 1: Nguồn, vai trò và nhiệm vụ môn Phân tích hoạt động kinh doanh | Học viện Công Nghệ Bưu Chính Viễn Thông