Bài ôn cơ sở bào chế dược phẩm | Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch

lOMoAR cPSD| 47206521 BÀO CHẾ -
Ngành Dược thế giới: Galien - Việt Nam:
• Y: Hải Thượng Lãng Ông (Lê Hữu Trác) tác phẩm: Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh
•  Dược: Tuệ Tĩnh (Nguyễn Bá Tĩnh) tác phẩm: Nam Dược Thần Hiệu SINH DƯỢC HỌC
Cmax : Nồng độ thuốc tối đa
Tmax : Thời gian đạt nồng độ đỉnh
AUC: diện tích dưới đường cong, phản ánh mức độ hấp thu thuốc
MEC: nồng độ tối thiểu thuốc có hoạt tính
MTC: nồng độ tối thiểu gây độc
 MIC: Nồng độ ức chế tối thiểu
 MBC: Nồng độ diệt khuẩn tối thiểu
 Khoảng MEC – MIC: thể hiện khoảng an toàn, khoảng tác dụng.
KỸ THUẬT BÀO CHẾ
Hỗ trợ hòa tan: xay mịn, gia nhiệt, khuấy, siêu âm, thêm chất trợ tan (Việc thêm
chất trợ tan nhưng k đc làm thay đổi tác dụng dược lý ban đầu)
• Quinin dùng chất trợ tan: Uretan
• Cafein dùng Natri benzoat • Iod : dùng KCL
• Aminophyllin dùng Ethylenidianmine
• Prednisolon dùng Ethanol 96% Các phương pháp lọc:
-  Lọc áp suất thường
• Giấy lọc không xếp: thu tủa •
• Giấy lọc hình quạt: Thu dịch
Giấy lọc chữ V: lọc nhớt - Lọc áp suất thấp
- Lọc áp suất cao  bào chế thuốc nhỏ mắt. Lọc với màng lọc 
màng lọc 0.22μm  lọc Vi khuẩn
màng lọc 0.45μm  Lọc trong lOMoAR cPSD| 47206521
PHƯƠNG PHÁP TIỆT KHUẨN
- Nhiệt khô (160-180oC) tiệt trùng dụng cụ
- Nhiệt ẩm (121oC) hấp quần áo trong BV - Luộc sôi 100oC
-  Tiệt khuẩn Tyndall (70-80oC)  bào chế thuốc nhỏ mắt, thuốc tiêm
PHƯƠNG PHÁP LÀM KHÔ
 Phơi âm can, sấy đối lưu khí nóng, sấy phun (làm khô nhiên liệu), đông khô
(dùng cho acid amin, huyết tương, protein, hoocmon).
 Thứ tự trộn bột: theo nguyên tắc đồng lượng: không màu (lót cối)  Có màu  dễ bay hơi  bay hơi
 Có 5 cỡ bột : Thô, nửa thô, nửa mịn, mịn, rất mịn.  Có 12 cỡ rây
 Các nồng độ trong bào chế: KL/KL (mg/mg) TT/TT (ml/ml)  Dung dịch Lugol: KL/TT (mg/ml) TT/KL (ml/mg)
Do Iod khó tan, độ tan chỉ: 1:3000  thêm chất trợ tan KI tạo KI3  dễ tan. 
SIRO ĐƠN (Nồng độ 64%) Pha nóng Pha nguội Đường 165 g 180 g Tỉ trọng 1.26 1.32 Độ Baume 35 PHA LOÃNG SIRO
Dùng dụng cụ xác định tỉ trọng: Phù kế và Pycnomet
Tính lượng nước thêm vào để pha loãng Đề
cho Độ Baume D dưới 35  Không tính
Độ Baume trên 35 : 𝐸 = 𝑆
× 𝐷 = 𝐾𝐿𝑆𝑖𝑟𝑜 × 𝐷𝐵𝑎𝑢𝑚𝑒 30 30
Độ cồn > 56% dùng bảng Gay Lusac
PHÂN BIỆT POTIO và SIRO
 Potio có nồng độ đường 10 – 20%, dử dụng trong 7 – 14 ngày, dùng 10 – 15 ml/ lần 2 lOMoAR cPSD| 47206521
Có 3 loại Potio: dung dịch, nhũ tương, hỗn dịch
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NƯỚC THƠM - Chưng cất
- Hòa tan / phân tán tinh dầu trong nước
• Chất trung gian hòa tan (diện hoạt)
• Chất mang để phân tán (Bột talc)
• Dung môi trung gian (cồn)
 Các dạng đường tiêm: IV: tiêm tĩnh mạch; IM: tiêm bắp; SC hay ID: tiêm
dưới da hay trong da
DUNG MÔI PHA TIÊM: nước, dầu (IM), nhũ tương, hỗn dịch, bột pha tiêm
CÁC DẠNG BÀO CHẾ THUỐC TIÊM :
- Đơn liều hoặc đa liều
- Thể tích lớn hoặc nhỏ - Theo đường tiêm
- Thể chất: Nước/dầu/rắn
- Cấu trúc: dung dịch/ hỗn dịch/ nhũ dịch THUỐC NHỎ MẮT TÁ DƯỢC:
1. Chất đẳng trương hóa: điều chỉnh áp suất thẩm thấu của dung dịch Gồm:
NaCl, Na2SO4 , NaNO3 , KNO3 , acid boric, glucose,…
2. Chất điều chỉnh PH: giúp hoạt chất ổn định, không kích ứng, dễ hấp thu
3. Chất chống Oxy hóa: bảo vệ các dược chất nhạy cảm với O2
Thường dùng: citrat; citric; EDTA (tạo phức cation đa hóa trị)
4. Chất bảo quản: Hg hữu cơ, Amino bậc 4 (Benzalkonium clorid), Nipagin,
Alcol, Clocresol (sát khuẩn, kháng sinh)
5. Chất tăng độ nhớt: kéo dài tg lưu thuốc, giảm khô mắt: Methyl cellulose, HMPC, PVP, CMC, PEG.
6. Chất diện hoạt: tăng tính tan, tăng phân tán, tăng tiếp xúc, hấp thu nhanh  tăng SKD: Tween 20, Tween 80
ĐẲNG TRƯƠNG THUỐC NHỎ MẮT bằng phương pháp nào?
- Phương pháp dùng đương lượng NaCl 3 lOMoAR cPSD| 47206521
- Trị số Sprowls - White vincent - Độ hạ băng điểm
HÒA TAN CHIẾT XUẤT (nhược điểm: KHÔNG hòa tan hoàn toàn)
 Phương pháp: Sắc, hầm, hãm, ngâm, ngấm kiệt
Cao thuốc: Đặc, lỏng, khô
 1 ml cao lỏng tương đương 1g dược liệu
Rượu thuốc (uống) ; Cồn thuốc (dùng ngoài); % Ethanol ≤ 45%
HỆ PHÂN TÁN DỊ THỂ Các kiểu nhũ tương: Đơn (2 pha) : D/N hay N/D Kép (3 pha): N/D/N hay D/N/D
Nhận biết kiểu nhũ tương: - Pha loãng - Đo độ dẫn điện
- Nhuộm màu, soi kính HV  cho kết quả chính xác Nhận biết dung dịch
keo: thí nghiệm Tyndall
Phân loại chất nhũ hóa Tự nhiên
- Sapoin: dạng cồn  dùng ngoài do tính phá huyết
- Cholesterol: Lanolin, dầu cá, mỡ lợn, lòng đỏ trứng
- Phospholipid: Lecithin có tronglofng đỏ trứng  nhũ tương Tiêm Tổng hợp -  Chất diện hoạt:
• Anion: xà phòng, K, Na, Ca • Không ion hóa: Span, Tween
• Cation: muối Amoni bậc 4 • Lưỡng tính
- Chất nhũ hóa ổn định: PEG, PVA
- Dẫn chất cellulose: MC, HMC, CMC, NaCMC, …
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ NHŨ TƯƠNG
- Keo khô: thêm pha ngoại vào pha nội
- Keo ướt: thêm nội vào ngoại - Đặt biệt 4 lOMoAR cPSD| 47206521
Làm bền nhũ tương bằng pp : nổi kem, lắng cặn, lên bông, kết tụ.
BÀO CHẾ HỖN DỊCH 1. Phân tán cơ học 2. Ngưng kết - Phản ứng kết tủa - PỨ trao đổi ion - Thay đổi dung môi 5 lOMoAR cPSD| 47206521
3. Phối hợp (phân tán + ngưng kết)  4. Tạo bột/ cốm pha
Làm bền hỗn dịch:  sức căng bề mặt,  độ nhớt,  kích thước tiểu phân, sd các chất thấm.
HBL của chất nhũ hóa: biểu thị tỷ số cân bằng giữa nước và dầu HBL từ 8 – 18 Nhũ hóa D/N HBL từ 3 – 6 N/D HBL từ 0 – 10 Thân nước HBL từ 10 – 20 Thân dầu THUỐC DẠNG MỀM
Tá dược thân dầu: Lanolin, Castoriol
Tá dược thân nước: PEG, Celullose, Carbopol Tá dược nhũ hóa THUỐC DẠNG MỀM Điều chế: - PP dung dịch  hòa tan
- PP kiểu hỗn dịch  trộn đều đơn giản
- PP kiểu nhũ dịch  trộn điều nhũ hóa hoặc nhũ hóa trực tiếp
Yêu cầu thuốc mỡ tra mắt
Độ nhiễm khuẩn: Không có tụ cầu vàng, không có trực khuẩn mủ xanh THUỐC ĐẶT
- Đạn: đặt trực tràng  tránh chuyển hóa qua gan lần 1 
- Trứng: đặt âm đạo  tác dụng tại chỗ
- Bút chì: đặt niệu đạo
Phương pháp bào chế thuốc đặt: nặn, ép, đun chảy đổ khuôn Tá dược:
- Thiên nhiên: gelatin, glycerin lOMoAR cPSD| 47206521
- Keo thân nước tổng hợp: PEG dạng rắn (PEG 1350), dạng lỏng (PEG 200- 300) - Chất nhũ hóa
- Bơ ca cao: nhiệt độ 36,5oC - Witepsol: đa dạng H Khoảng chảy Hẹp W Dễ bay hơi S Dễ lắng E Khí hậu nhiệt đới
BỘT CỐM: giới hạn độ ẩm:  - Bột: ≤ 9% - Cốm: ≤ 5%
Tá dược: Lactose là tá dược độn thông dụng để sấy phun.
Kiểm tra độ đồng đều khi trộng: dùng tá dược màu Kiểm soát nồng độ: dùng tá dược trơ
THUỐC VIÊN NÉN  Phương pháp: Dập trực tiếp, Xát hạt ướt (Trộn, xát, sấy, nghiền), Xát
hạt khô (Nén cán xay), Xát hạt từng phần. Tá dược: đa năng, siêu rã, sấy phun
 Giai đoạn nén viên
PP trực tiếp: chuẩn bị, trộn, dập, đóng gói = 4 giai đoạn
PP xát hạt khô: chuẩn bị, trộn, dập sơ, sửa, thêm trơn, dập, đóng gói = 7 giai đoạn
PP xát hạt ướt: chuẩn bị, trộn, ẩm, sấy, sửa, thêm trơn, dập, đóng gói = 8 giai đoạn  Các ký hiệu LA: tác dụng kéo dài Long acting LP: giải phóng kéo dài Liberation Prolongée
CR: giải phóng có kiểm soát Controlled release SR: phóng thích chậm Sustained release
MR: phóng thích với tác dụng đã đc điều chỉnh Modified release
ER, XR, XL: phóng thích kéo dài Exended release THUỐC VIÊN BAO
Giai đoạn bao đường và đặc tính lớp bao (5 bước): 6 lOMoAR cPSD| 47206521 Bao cách ly  bảo vệ Bao nền  định hình Bao nhẵn  sửa Bao màu  màu
Bao bóng  đẹp Tá dược bao: Hóa dẽo: DEP, PEG Tạo màng: MC, HPMC, PVP
Bóng: talc, mg stearat, sáp ong
Tiêu chuẩn: không yêu cầu đồng đều KL ở viên bao đường
 Yêu cầu rã: Bao phim ≤ 30 phút Bao đường ≤ 60 phút
Bao tan trong ruột: bền 2h (ở pH 1,2)  rã 60 phút (ở pH 6,8) NANG MỀM
Đặc tính bỏ nang:
- Gelatin (Hạn chế bởi TC Halall) dạng rắn - Tinh bột bắp - Dãn chất Cellulose
 Cỡ nang: có 6 cơ nang từ 0 đến 5
Thông số nang số 0: 0,67ml Thông số nang số 5: 0.13ml 7 lOMoAR cPSD| 47206521