lOMoARcPSD|44744371 lOMoARcPSD|44744371
Họ và tên: Nguyễn Xuân Trúc MSSV: 050609211602 Lớp: L11
Trong "Báo cáo chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn
của Mỹ" vào cuối năm 2020, chính quyền Trump đã đưa Thụy Sĩ và Việt Nam là
những nước thao túng tiền tệ và thêm Ấn Độ, Thái Lan và Đài Loan vào danh sách
giám sát. Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Ý, Singapore và Malaysia tiếp tục
có tên trong danh sách này. Theo anh chị, cơ sở nào để Mỹ đưa ra cáo buộc này cho
Việt Nam? Các khuyến nghị chính sách vĩ mô nào để Việt Nam tránh khỏi các cáo
buộc này? Phương án nào theo anh chị là khả thi nhất? Tại sao? Bài làm
Mỹ đưa ra 3 tiêu chí về thao túng tiền tệ bao gồm: Thặng dư thương mại song
phương với Mỹ, thặng dư cán cân vãng lai và mua ròng ngoại tệ.
Đây là lần đầu tiên, Mỹ gắn mác “thao túng tiền tệ” đối với Việt Nam.
Ở vòng kiểm duyệt đầu tiên, Mỹ sẽ xem xét các đối tác thương mại chính có tổng kim
ngạch thương mại hàng hóa song phương trên 40 tỷ USD (thay cho tiêu chí cũ là xem
xét 12 đối tác thương mại lớn nhất).
Ở vòng thứ hai, Mỹ vẫn đưa ra 3 tiêu chí (ngưỡng) đánh giá khả năng một quốc
gia thao túng tiền tệ, cụ thể: Có thặng dư thương mại song phương với Mỹ trên 20
tỷ USD; thặng dư cán cân tài khoản vãng lai tương đương 2% GDP (trước đây là
3%) và can thiệp 1 chiều (mua hoặc bán ròng) và kéo dài trên thị trường ngoại tệ
trong liên tục 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng, với tổng lượng mua ròng trên 2% GDP.
Đối với Việt Nam, trong các báo cáo bán niên (từ tháng 5/2019 đến tháng
6/2020), Việt Nam đã 2 lần bị Bộ Tài chính Mỹ đưa vào danh sách giám sát.
Đến ngày 16/12(tại báo cáo tháng 12/2020 cho đợt rà soát từ tháng 7/2019 đến tháng
6/2020), Bộ Tài chính Mỹ đã xác định Việt Nam là nước thao túng tiền tệ bởi cho
rằng Việt Nam đã đạt và vượt ngưỡng cả 3 tiêu chí nêu trên. lOMoARcPSD|44744371
PIIE: Cáo buộc từ Bộ Tài chính Mỹ là chưa thỏa đáng và không phù hợp với điều kiện của Việt Nam
Việc gắn mác Việt Nam thao túng tiền tệ là một việc làm mang tính chủ quan, đơn
phương từ phía Bộ Tài chính Mỹ, chưa nhìn nhận đa chiều và chưa xét đến đặc điểm
của nền kinh tế Việt Nam cũng như những khuyến cáo của các tổ chức quốc tế (như
Ngân hàng Thế giới-WB, Quỹ tiền tệ Quốc tế-IMF) đối với Việt Nam, một nền kinh
tế đang phát triển nhanh, độ mở cao và cần thiết phải có các công cụ (phù hợp thông
lệ quốc tế) cho phát triển kinh tế bền vững, an toàn, có khả năng chống chịu với
những cú sốc từ bên ngoài.
Việc điều hành tỷ giá những năm qua của Ngân hàng Nhà nước trong khuôn khổ
chính sách tiền tệ chung nhằm thực hiện mục tiêu nhất quán là kiểm soát lạm phát, ổn
định kinh tế vĩ mô, không nhằm tạo lợi thế cạnh tranh thương mại quốc tế không công bằng.
Kể từ năm 2016 đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện cơ chế điều hành tỷ
giá theo biến động của rổ tiền tệ các nước có quan hệ kinh tế lớn với Việt Nam.
Chính sách điều hành tỷ giá chủ động, linh hoạt cùng với chính sách tài khóa thận
trọng (kiểm soát nợ cộng và thâm hụt ngân sách) đã giúp ổn định kinh tế vĩ mô của
Việt Nam trong giai đoạn 2016- 2020.
“Thứ nhất, trái với nhận định của Bộ Tài chính Mỹ, thực tế trong 3 năm (2017-2019), giá
trị thực của VND theo tính toán của chúng tôi tăng khoảng 2,6%. Theo đó, cán cân
thương mại của Việt Nam với Mỹ có thể bị tác động tiêu cực do đồng VND tăng giá so
với USD trong 3 năm 2017-2019, chứ không hẳn là tạo lợi thế xuất khẩu cho Việt Nam.
Vì vậy, việc Bộ Tài chính Mỹ khẳng định đồng VND bị định giá thấp có tạo ra lợi thế
xuất khẩu cho Việt Nam cần phải được xem xét kỹ lưỡng và chính xác hơn,”.
Thứ hai, thặng dư thương mại song phương với Mỹ và thặng dư cán cân vãng lai
là kết quả của rất nhiều yếu tố liên quan tới đặc thù của nền kinh tế Việt Nam.
VND giảm giá không hỗ trợ nhiều cho xuất khẩu (từ đó hỗ trợ cán cân thương mại
thặng dư) do đặc thù cơ cấu nền kinh tế Việt Nam. Đó là xuất khẩu nhiều thì cũng
đồng nghĩa với nhập khẩu nhiều. Điều này là do hoạt động xuất nhập khẩu của Việt lOMoARcPSD|44744371
Nam do khối doanh nghiệp nước ngoài (FDI) chi phối. Khối này chiếm
70% kim ngạch xuất khẩu, 59% kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn 2017- 2019.
Theo đó, để sản xuất hàng xuất khẩu, do công nghiệp phụ trợ của Việt Nam còn yếu,
nên khối doanh nghiệp FDI vẫn phải nhập khẩu nguyên phụ liệu đầu vào cho dù tỷ
giá VND được điều chỉnh tăng hay giảm.
Thứ ba, việc Ngân hàng Nhà nước mua ngoại tệ can thiệp thời gian qua nhằm đảm
bảo hoạt động thông suốt của thị trường ngoại tệ trong bối cảnh nguồn cung ngoại tệ
dồi dào, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời tăng dự trữ ngoại hối (vốn ở mức
thấp) so với các nước trong khu vực để tăng cường an ninh tài chính, tiền tệ quốc
gia, chứ không phải là tạo lợi thế thương mại.
Theo IMF, dự trữ ngoại hối của Việt Nam cuối năm 2019 chỉ ở mức tương đương
3,5 tháng nhập khẩu (cao hơn một chút so với mức khuyến nghị tối thiểu 3 tháng nhập
khẩu của IMF), thấp hơn nhiều so với mức 5 tháng nhập khẩu của Singapore, 8 tháng của
Philippines, Hàn Quốc hay 9 tháng của Thái Lan và 14 tháng của Trung Quốc.
Một số tổ chức quốc tế uy tín, trong đó có Viện Nghiên cứu kinh tế Quốc tế
Peterson (PIIE, hay còn gọi là Viện Peterson) thường xuyên nghiên cứu về vấn đề
cáo buộc thao túng tiền tệ của Mỹ với các nước.
Ngày 16/12, Viện Peterson đã nhận định rằng cáo buộc từ Bộ Tài chính Mỹ rằng Việt
Nam thao túng tiền tệ là chưa thỏa đáng và không phù hợp với điều kiện của Việt
Nam đồng thời nhấn mạnh rằng Bộ Tài chính Mỹ đã có những sai sót khi đưa ra các
tiêu chí để xác định một nền kinh tế là thao túng tiền tệ.
Theo đó, Viện Peterson nhận định: Các quốc gia có nhu cầu hợp pháp về một lượng
dự trữ ngoại hối vừa phải để chống chịu với các cú sốc bất ngờ. Trong số 2 quốc gia
bị gắn mác thao túng tiền tệ và 10 quốc gia bị đưa vào danh sách theo dõi, tất cả các
nước đều vượt tiêu chí dự trữ ngoại hối với biên độ rộng, trừ Việt Nam.
Việc sử dụng tiêu chí có thặng dư cán cân thương mại song phương với Mỹ như là
tiêu chí chính để xác định một nền kinh tế là thao túng tiền tệ là không có cơ sở lOMoARcPSD|44744371
trong kinh tế học, nhất là trong bối cảnh xu thế toàn cầu hóa mạnh mẽ, các nền kinh tế
tham gia sâu và đa dạng trong các chuỗi giá trị toàn cầu (thí dụ, theo Viện Peterson,
Singapore nhập khẩu nhiều từ Mỹ khiến Mỹ có thặng dư thương mại với Singapore,
nhưng thực tế là hàng hóa nhập khẩu này lại được xuất đi Trung Quốc và các
nước châu Á khác, làm nguyên liệu đầu vào cho hàng xuất khẩu sang Mỹ. Như vậy
là Singapore đóng góp đáng kể vào thâm hụt thương mại của Mỹ với các nước khác).
Ngoài ra, Viện Peterson cũng cho rằng sẽ hợp lý hơn khi chỉ xem xét việc thao túng
tiền tệ đối với các quốc gia có thu nhập cao hoặc thu nhập trung bình cao; trong khi
đó Việt Nam là quốc gia có thu nhập trung bình thấp nên không phù hợp để đánh giá thao túng tiền tệ.
“Qua các vụ việc liên quan đến thao túng tiền tệ mà Mỹ cáo buộc các nước, có thể
thấy rằng, các tiêu chí đánh giá thao túng tiền tệ mà Mỹ áp dụng vẫn chưa nhận được
sự đồng thuận của các đối tác thương mại, sự thừa nhận từ các tổ chức quốc tế và cộng
đồng chuyên gia cũng như các Viện Nghiên cứu uy tín trên thế giới,” Tiến sỹ Cấn Văn
Lực và nhóm tác giả nhấn mạnh.
Chính sách vĩ mô để Việt Nam tránh khỏi các cáo buộc:
Theo Đạo luật xúc tiến và tăng cường thương mại năm 2015, Bộ Tài chính Mỹ sẽ đệ
trình báo cáo lên quốc hội Mỹ, tiến hành các cuộc thương lượng giữa cơ quan chức
năng hai bên (Việt Nam và Mỹ) để thống nhất và thực hiện các giải pháp chung
nhằm cân bằng hơn cán cân thương mại và một số yêu sách cụ thể khác.
Nếu hai bên không tìm được tiếng nói chung, phía Mỹ mới có thể tìm đến các biện pháp cứng rắn hơn.
Khả năng này khó xảy ra trong ngắn hạn nhưng Việt Nam cũng không thể chủ
quan mà cần có kịch bản ứng phó.
Trong bối cảnh diễn biến kinh tế thế giới, cấu trúc thương mại toàn cầu còn nhiều
bất định, việc bị Bộ Tài chính Mỹ chính thức đưa vào danh sách các nước thao túng
tiền tệ sẽ có những tác động bất lợi nhất định tới quan hệ thương mại, đầu tư Việt-
Mỹ, cũng như tới nền kinh tế Việt Nam. lOMoARcPSD|44744371
Đề xuất 4 giải pháp cơ bản.
Một là, các cơ quan chức năng Việt Nam cần bình tĩnh, thận trọng, phối hợp tốt, chủ
động và tích cực trao đổi thông tin với phía Mỹ. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước đã lên
tiếng và sẽ phối hợp với các bộ, ngành hữu quan để trao đổi, làm việc về các vấn đề
mà phía Mỹ quan tâm trên tinh thần hợp tác, hai bên cùng có lợi, tiến đến quan hệ
thương mại hài hòa, công bằng theo Kế hoạch hành động hợp tác giữa hai nước.
Hai là, đẩy nhanh tiến độ cân bằng hơn cán cân thương mại với Mỹ do vấn đề cốt lõi
mà Mỹ quan tâm là vấn đề giảm thâm hụt thương mại với các nước (trong đó có Việt
Nam) hơn chỉ là vấn đề tiền tệ thuần túy. Theo đó, Việt Nam cần tăng cường nhập khẩu
hàng hóa, dịch vụ từ Mỹ, đặc biệt là nông sản, sản phẩm năng lượng, vận tải, máy móc,
thiết bị công nghệ cao, thiết bị y tế, vaccine phòng chống COVID-19...
Ba là, các cơ quan chức năng, địa phương cần tăng cường, quyết liệt, phối hợp
nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi đội
lốt thương mại, đội lốt đầu tư để lợi dụng những ưu đãi từ hợp tác Việt-Mỹ và các
Hiệp định FTA khác cũng như hành vi trốn thuế.
Bốn là, các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ, đẩy nhanh tiến độ, giải
quyết hiệu quả các vấn đề khác mà phía Mỹ quan tâm (như sở hữu trí tuệ, an ninh
mạng, thanh toán điện tử…).
Phương án nào theo anh chị là khả thi nhất? Tại sao?
Theo quan điểm của em, chính sách khả thi nhất là phát triển mối quan hệ giữa 2 quốc gia Việt Nam- Hoa Kỳ.
Vì hiện nay, chủ trương của Việt Nam là “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”. Gác
lại những thời kỳ chiến tranh của 2 nước, hiện nay 2 nước cùng nhau hợp tác cùng có
lợi, bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
Với sự nỗ lực của người dân cả 2 nước, quan hệ Việt Nam- Hoa Kỳ hiện nay đã phát
triển mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực. lOMoARcPSD|44744371
Cụ thể trong quan hệ chính trị- ngoại giao đã và đang từng bước mở rộng. Trao đổi
song phương liên tục được diễn ra. Lãnh đạo của 2 quốc gia thường xuyên có những
chuyến thăm giữa đôi bên và đã để lại những dấu mốc mới.
Đối với đầu tư, Hoa Kỳ là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 11 tại Việt Nam với nhiều
hình thức đầu tư và nhiều dự án.
Hợp tác khoa học- công nghệ giữa hai nước cũng tiến triển tích cực hơn, mở rộng
sang nhiều lĩnh vực mới. Nhiều doanh nghiệp hàng đầu của Hoa Kỳ mong muốn thúc
đẩy hợp tác trong lĩnh vực mà cả 2 nước đều đang quan tâm như trí tuệ nhân tạo, khởi nghiệp,..
Có thể thấy rõ khi phát triển mối quan hệ giữa Việt Nam- Hoa Kỳ, cả 2 quốc gia đều
sẽ được nhận lợi ích. Đặc biệt Việt Nam là một quốc gia đang phát triển, dưới sự giúp
đỡ của Hoa Kỳ sẽ ngày càng phát triển không chỉ về kinh tế mà còn nhiều lĩnh vực khác. Tài Liệu Tham Khảo
VietNamPlus. (2020, 12 21). Mỹ cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ. Retrieved from
https://www.vietnamplus.vn/my-cao-buoc-viet-nam-thao-tung-tien-te-can-
nhin-nhan-dung-va-da-chieu/683337.vnp