Cơ học ❖ Để 2
1. Cách thức điều khiển máy bay lại hướng trái phải (Turning)
1. Lái liệng (Ailerons):
Lái liệng là các cánh nhỏ nằm dọc theo mép sau của mỗi cánh máy bay. Khi phi công muốn
quay sang trái, họ sẽ hạ aileron bên trái và nâng aileron bên phải. Điều này làm tăng lực nâng
trên cánh trái và giảm lực nâng trên cánh phải, khiến máy bay nghiêng sang trái. Khi máy bay
nghiêng, lực nâng tổng hợp (lift) sẽ không còn vuông góc với mặt đất, mà có một thành phần
hướng sang trái tạo ra lực ly tâm, khiến máy bay quay sang trái.
2. Lái hương (Rudder):
Lái hương là cánh nhỏ nằm dọc theo đuôi máy bay. Khi phi công muốn quay sang trái, họ sẽ
đạp lái hương sang trái. Điều này làm cho phần đuôi máy bay hướng sang trái, khiến mũi máy
bay cũng hướng sang trái. Lái hương giúp phối hợp với lái liệng để đảm bảo máy bay quay trơn
tru và không bị lệch hướng.
3. Phối hợp lái liệng và lái hương:
Lái liệng và lái hương cần được phối hợp nhịp nhàng để đảm bảo máy bay quay chính xác và an
toàn. Khi phi công muốn quay sang trái, họ sẽ: •
Hạ aileron bên trái và nâng aileron bên phải để nghiêng máy bay sang trái. •
Đạp lái hương sang trái để hướng mũi máy bay sang trái. •
Điều chỉnh độ cao bằng lái cao độ (elevator) để g ữ
i cho máy bay bay ở độ cao mong muốn.
Vì sao phải phối hợp lái liệng lái hương: •
Lái liệng chỉ giúp nghiêng máy bay, nhưng không giúp thay đổi hướng bay. Nếu chỉ
sử dụng lái liệng, máy bay sẽ nghiêng sang trái nhưng mũi máy bay vẫn hướng về phía trước. •
Lái hương chỉ giúp thay đổi hướng bay, nhưng không giúp nghiêng máy bay. Nếu
chỉ sử dụng lái hương, mũi máy bay sẽ hướng sang trái nhưng máy bay sẽ không
nghiêng, dẫn đến việc bay không ổn định và có thể bị mất kiểm soát. •
Phối hợp lái liệng và lái hương giúp máy bay quay trơn tru và chính xác. Khi
nghiêng máy bay sang trái, lực ly tâm sẽ giúp máy bay quay sang trái. Lái hương giúp giữ
cho mũi máy bay hướng theo hướng quay mong muốn.
3. Longitudinal Stability bị ảnh hưởng bởi 2 nhân tố :
+ Vị trí của Center of Gravity (G) - trọng tâm của tàu bay
+ Vị trí & kích thước của horizontal stabilizer
• Tàu càng dài thì càng ôn định, cánh máy bay có thể được thiết kế để có một angle of attack
effective dương, nghĩa là cánh sẽ tạo ra một lực nâng lớn hơn khi máy bay bay xuống và ngược
lại. Điều này giúp máy bay duy trì một góc tấn công ổn định và tránh bị lật ngược.
• Vị trí tâm trọng lực. Tâm trọng lực là điểm mà tất cả t ọ
r ng lượng của máy bay được tập trung.
Nếu tâm trọng lực nằm trước tâm áp lực (center of lift), nơi mà tất cả lực nâng được tập trung,
thì máy bay sẽ có xu hướng trở về tư thế ban đầu khi bị nghiêng lên hoặc xuống. Nếu tâm trọng
lực nằm sau tâm áp lực, thì máy bay sẽ có xu hướng bị lật ngược, máy bay còn có thể sử dụng
các bề mặt điều khiển như đuôi ngang (elevator) hoặc cánh lật (flap) để đ ề i u chỉnh góc tấn công
và lực nâng, từ đó ảnh hưởng đến sự định dọc, on The line CG-C -
L T represents the airplane's longitudinal axis from the center of gravity (CG) to
a point T on the horizontal stabilizer. The center of lift (or center of pressure) is represented by the point CL. 2. bai tap ❖ Để 1
1. Cánh tà (flaps) là một phần quan trọng của hệ t ố
h ng điều khiển máy bay. Chúng được sử
dụng trong các giai đoạn bay khác nhau để cải thiện hiệu suất và độ an toàn. Dưới đây là mô tả
về cách điều khiển máy bay và sử dụng cánh tà:
• Cánh liệng (Ailerons): Đây là bề mặt điều khiển chính để xoay máy bay quanh trục dọc. Khi
bạn đẩy cần điều khiển qua trái, cánh liệng bên trái gập lên và cánh liệng bên phải gập xuống,
làm máy bay xoay về phía trái. Ngược lại, khi bạn đẩy cần điều khiển qua phải, cánh liệng thực hiện ngược lại .
• Cánh lái độ cao (Elevators): Cánh lái độ cao điều khiển độ nghiêng của máy bay. Khi bạn
đẩy cần điều khiển lên, cánh lái độ cao gập lên, làm máy bay bay lên. Kéo cần điều khiển
xuống, cánh lái độ cao gập xuống, làm máy bay bay xuống .
• Cánh lái hướng (Rudder): Cánh lái hướng điều khiển hướng của máy bay. Khi bạn đẩy cần
điều khiển sang trái, cánh lái hướng gập về phía trái, làm máy bay xoay về bên trái. Đẩy cần
điều khiển sang phải, cánh lái hướng thực hiện ngược lại .
• Cánh tà (Flaps): Cánh tà là bề mặt điều khiển phụ được sử dụng để thay đổi hình dáng cánh.
Trong giai đoạn cất cánh và hạ cánh, cánh tà được gập xuống để tăng lực nâng và giảm tốc độ
cần để cất cánh hoặc hạ cánh an toàn. Trong giai đoạn bay đồng cấp, cánh tà thường được đặt ở
vị trí gần bằng để g ả
i m kháng không khí và tăng tốc độ máy bay .
3. Đảm bảo sự ổn định ngang (lateral stability) của máy bay là một yếu tố quan trọng để đảm
bảo an toàn và hiệu suất trong chuyến bay. Dưới đây là mô tả về cách đảm bảo sự ổn định ngang của máy bay:
• Thiết kế khí động học:
Cánh máy bay được thiết kế với độ cong thích hợp để tạo ra lực nâng lớn hơn ở phía trước so
với phía sau. Điều này giúp tạo ra một mô men (moment) hướng về phía sau, giúp giữ cho máy bay bay
Vị trí của trọng tâm máy bay (center of gravity) cũng được tính toán cẩn thận để đảm bảo máy
bay có độ ổn định dọc.
• Hệ thống điều khiển:
Lái liệng (aileron) được sử dụng để đ ề
i u chỉnh độ nghiêng của máy bay. Khi phi công muốn
nghiêng sang trái, họ sẽ hạ aileron bên trái và nâng aileron bên phải.
Lái hương (rudder) được sử dụng để điều chỉnh hướng bay của máy bay. Khi phi công muốn
quay sang trái, họ sẽ đạp lái hương sang trái.
• Hệ thống lái tự động:
Hệ thống lái tự động (autopilot) có thể được sử dụng để giúp phi công duy trì độ ổn định ngang của máy bay. Hệ t ố
h ng lái tự động sẽ tự động điều chỉnh lái liệng và lái hương để giữ cho máy bay bay. \