Bài Tập Dược Động Học | Đại học Y dược Cần Thơ

KHOA DƯỢC lOMoAR cPSD| 46342985
BỘ MÔN DƯỢC LÝ – DƯỢC LÂM SÀNG BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Cần , Thơ 2025 KHOA DƯỢC
BỘ MÔN DƯỢC LÝ – DƯỢC LÂM SÀNG Phần I BÀI TẬP CÁC PHA DƯỢC ĐỘNG HỌC Cần , 2025 Th ơ lOMoAR cPSD| 46342985
VẬN CHUYỂN THUỐC QUA MÀNG SINH HỌC VÀ HẤP THU THUỐC Bài 1:
Thuốc kháng nấm itraconazol là base rất yếu (pKa=3,7). Dạng
base của thuốc không tan trong nước và rất thân lipid.
Nghiên cứu trên người tình nguyện khỏe mạnh cho thấy SKD
của viên nang itraconazol tăng 60% khi uống cùng với thức
ăn. Mặt khác, SKD của dạng bào chế này cũng tăng khi uống
cùng với thức uống làm giảm pH dịch vị.
1. Dựa vào kiến thức về ảnh hưởng của pH đến quá trình hấp
thu thuốc, giải thích những kết quả của nghiên cứu trên.
2. Cho biết tương tác nào có thể diễn ra giữa chế phẩm với
các thuốc khác trong pha hấp thu thuốc. 3
VẬN CHUYỂN THUỐC QUA MÀNG SINH HỌC VÀ HẤP THU THUỐC Bài 2:
Bệnh nhân nam được đưa đến Khoa Cấp cứu do ngộ độc
thuốc ngủ phenobarbital. Với pH của máu là 7,4; pKa của
phenobarbital là 7,24; bệnh nhân được truyền dung dịch
NaHCO3 1,4% (3,5L, truyền tĩnh mạch liên tục 24 giờ) để kiềm
hóa nước tiểu. Khoảng 30% phenobarbital được thải trừ qua thận.
Nếu nước tiểu được kiềm hóa với pH tăng từ 5,8 đến 8, hãy
phân tích sự thay đổi tốc độ thải trừ của thuốc qua thận. 4 lOMoAR cPSD| 46342985
QUÁ TRÌNH PHÂN PHỐI THUỐC Bài 3:
Nghiên cứu lâm sàng trên 06 BN đang được sử dụng
phenytoin với liều từ 200 đến 350mg/ngày để kiểm soát động
kinh toàn thể nguyên phát. Sau đó cả 06 BN được CĐ thêm
phenylbutazon, uống, với liều 100mg x 3 lần/ngày, nồng độ
toàn phần /huyết tương của phenytoin được định lượng mỗi
ngày. Trong 3 ngày đầu, [C] toàn phần của phenytoin trong
huyết tương trung bình giảm từ 15 ug/ml xuống còn 13 ug/ml,
sau đó tăng dần trong những ngày tiếp theo và đạt đến 19
ug/ml vào ngày thứ 11. Một trong 06 BN đã xuất hiện nhưng
triệu chứng ngộ độc phenytoin. Nồng độ phenytoin dạng tự
do trong huyết tương ở BN này tăng gấp đôi so với trước khi dùng phenylbutazol. 5
QUÁ TRÌNH PHÂN PHỐI THUỐC Bài 3:
Dữ liệu dược động học cho biết:
✓ Tỷ lệ liên kết với protein huyết tương của phenyltoin và
phenylbutazol lần lượt là 95% và 98%.
✓ Phenytoin là chất cảm ứng enzym trong khi
phenylbutazol là chất ức chế enzym chuyển hóa thuốc tại gan.
Giải thích nguyên nhân gây giảm nồng độ toàn phần trong
huyết tương của phenytoin trong những ngày đầu dùng
thuốc, sau đó tăng lên trong những ngày tiếp theo. lOMoAR cPSD| 46342985 6
QUÁ TRÌNH PHÂN PHỐI THUỐC Bài 4:
BN nam 23 tuổi, nặng 65 kg quay trở lại Khoa Khám bệnh để
kiểm tra định kỳ sau 1 tháng điều trị bằng phenytoin, liều
100mg, 3 lần/ngày để kiểm soát động kinh toàn thể nguyên
phát. BN than phiền có cảm giác say, không ổn định, nhìn một
hóa hay khi uống phenytoin. BN có tiền sử viêm đốt sống
cứng khớp từ 1 năm trước, được điều trị ban đầu bằng
ibuprofen, sau 6 tháng đã được chuyển sang dùng
phenylbutazol để kiểm soát triệu chứng đau tốt hơn. Khám
lâm sàng thấy rõ biểu hiện rung giật nhãn cầu, nồng độ
phenytoin toàn phần trong máu là 16 mg/l.
Giải thích nguyên nhân xuất hiện các biểu hiện lâm sàng ngộ
độc phenytoin trong khi [phenytoin toàn phần]/ máu vẫn nằm
trong khoảng điều trị. 7
CHUYỂN HÓA VÀ THẢI TRỪ THUỐC Bài 5:
Trình bày các yếu tố ảnh hưởng đến hệ số thanh lọc
tại gan của những thuốc có hệ số ly trích tại gan, ERH >0,7 và <0,3. lOMoAR cPSD| 46342985 8
CHUYỂN HÓA VÀ THẢI TRỪ THUỐC Bài 6:
Thuốc A được thải trừ gần như hoàn toàn bằng chuyển hóa
qua gan với độ thanh thải nội tại là 1000 mL/phút. Biết tỷ lệ
liên kết với protein huyết tương của thuốc là 95%.
1. Tính độ thanh thải gan của thuốc A trên người khỏe mạnh
với lưu lượng máu qua gan là 1,5 L/phút.
2. Tính và so sánh sự thay đổi độ thanh lọc của thuốc A trong
2 trường hợp sau:
a. BN có suy tim sung huyết với lưu lượng máu qua gan
giảm xuống 1,0 L/phút nhưng không ảnh hưởng đến độ
thanh thải nội tại.
b. BN mắc hội chứng thận hư có giảm nồng độ protein toàn
phần trong huyết tương, dẫn đến giảm tỷ lệ liên kết với
protein huyết tương xuống còn 75%. 9
CHUYỂN HÓA VÀ THẢI TRỪ THUỐC Bài 7:
SKD đường uống của propranolol là 22%. Thuốc có tỷ lệ liên
kết với protein huyết tương là 87%, thể tích phân bố biểu kiến
Vd là 4,3 L/kg. Thuốc được hấp thu gần như hoàn toàn tại ruột
và thải trừ chủ yếu bằng chuyển hóa qua gan
1. Tính độ thanh thải gan của propranolol ở BN nam, 43 tuổi, cân
nặng 80Kg, biết lưu lượng máu qua gan là 1,5 L/phút.
2. Tính lại độ thanh thải propranolol trong 2 trường hợp sau:
a. BN có suy tim sung huyết với lưu lượng máu qua gan
giảm xuống 1,0 L/phút. lOMoAR cPSD| 46342985
b. BN sử dụng đồng thời với omeprazol, là thuốc ức chế
CYP2C19 là enzym chuyển hóa propranolol, dẫn đến giảm
độ thanh thải nội tại 1,5 lần. 10 KHOA DƯỢC lOMoAR cPSD| 46342985
BỘ MÔN DƯỢC LÝ – D ƯỢC LÂM SÀNG Phần II
BÀI TẬP ỨNG DỤNG DƯỢC ĐỘNG HỌC Cần , Thơ 2025
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC
Baøi 1: Vôùi lieàu 1000mg thuoác, löôïng thuoác ñöôïc thaûi tröø theo
thôøi gian ño ñöôïc nhö baûng döôùi ñaây. Tính tyû leä thuoác ñöôïc
thaûi tröø theo thôøi gian. Cho bieát ñoäng hoïc thaûi tröø cuûa
thuoác dieãn bieán nhö theá naøo. Thôøi ñieåm
Löôïng thuoác
Löôïng thuoác Tyû leä ñaõ duøng
trong cô theå ñöôïc loaïi tröø thuoác ñöôïc thuoác (mg)
ôû giôø tröôùc
loaïi tröø ôû (giôø) (mg)
giôø tröôùc 0 1000 1 850 2 723 3 614 4 522 lOMoAR cPSD| 46342985 12
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC
Baøi 2: Vôùi lieàu 1000mg thuoác, löôïng thuoác ñöôïc thaûi tröø theo
thôøi gian ño ñöôïc nhö baûng döôùi ñaây. Tính tyû leä thuoác ñöôïc
thaûi tröø theo thôøi gian. Cho bieát ñoäng hoïc thaûi tröø cuûa thuoác
dieãn bieán nhö theá naøo. Thôøi ñieåm
Löôïng thuoác
Löôïng thuoác
Tyû leä thuoác ñaõ duøng
trong cô theå
ñöôïc loaïi tröø ñöôïc loaïi tröø
thuoác (giôø) (mg)
ôû giôø tröôùc
ôû giôø tröôùc (mg) 0 1000 1 900 2 800 3 700 4 600 13
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Bài 2:
Nhận xét về diễn biến nồng độ thuốc trong cơ thể ở các thuốc này.
Phân biệt thuốc có động học bậc I (tuyến tính) và động
học bậc zero (phi tuyến tính). lOMoAR cPSD| 46342985 14
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Baøi 3:
Aspirin laø moät acid yeáu coù pKa = 3,5. Coù bao nhieâu phaàn
traêm lieàu duøng cuûa aspirin (döôùi daïng khoâng ion hoùa)
ñöôïc haáp thu ôû pH daï daøy laø 2,5. Baøi 4:
Moät beänh nhaân bò ngoä ñoäc quinin, laø moät base coù pKa=
5,5, Vaäy coù theå ñieàu chænh pH nöôùc tieåu laø bao nhieâu ñeå
ñaøo thaûi 90% löôïng quinin qua ñöôøng tieåu. 15
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Bài 5:
Một thuốc có Cl toàn phần là 10L/ngày, biết thể tích
phân phối của thuốc Vd=100L. Cho biết tốc độ đào thải của thuốc. Bài 6:
Một kháng sinh được dùng bằng đường uống với
liều 200mg cho một bênh nhân 40 tuổi, cân nặng
78Kg. Biết diễn biến động học của thuốc là 1 ngăn
với Vd= 15L; t1/2= 2 giờ. Tính độ thanh lọc toàn phần của thuốc (mL/phút). lOMoAR cPSD| 46342985 16 lOMoAR cPSD| 46342985 Bài 7:
Một thuốc đạt nồng độ trong máu tại thời điểm C1
là 5mg/L và thời điểm C2 là 2mg/L trong khoảng
thời gian cách nhau 8 giờ. Cho biết thời gian bán thải của thuốc. Bài 8:
Một thuốc có thể tích phân bố Vd=200L, thuốc có hệ
số ly trích tại gan ERH=1. Tính thời gian bán thải của
thuốc, biết lưu lượng máu qua gan QH là 1,5L/phút. 17
BAØI TAÄP DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC Bài 9:
Sau khi tiêm tĩnh mạch 0,5g thuốc K, nồng độ C0 đo được là
5ug/mL, hằng số tốc độ thải trừ ke=0,7 giờ-1. Biết thuốc
được thải trừ theo dược động học bậc 1 và mô hình 1 ngăn.
1. Tính các giá trị thông số: Vd, t1/2, Cl toàn phần.
2. Cho độ thanh thải của thuốc qua thận là 110mL/phút.
Thuốc được thải trừ chính qua cơ quan nào.
3. Tính khoảng cách cần thiết để tiêm tĩnh mạch liều tiếp
theo, biết nồng độ tối thiểu cần có tác dụng là 0,1ug/mL. 18 lOMoAR cPSD| 46342985
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC
BAØI TAÄP DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC
Baøi 10: Moät beänh nhaân ñöôïc cho uoáng moät lieàu thuoác A vaø theo doõi
noàng ñoä thuoác trong maùu. Cho bieát Cmax vaø Tmax cuûa thuoác ôû lieàu
naøy. Tính Dieän tích döôùi ñöôøng bieåu dieãn noàng ñoä-thôøi gian (AUC). Thôøi gian [Thuoác] trong Khoaûng [Thuoác] trung AUC (mg x (Giôø) maùu (mg/lit) thôøi gian bình (mg/lit) giôø/lít) (Giôø) 0 0 1 7 1 3,5 2 10 1 8,5 3 5 1 7,5 4 2,5 1 3,75 5 1,25 1 1,88 6 0,6 1 0,93 7 0,2 1 0,4 8 0 1 0,1 AUC toång coäng: 19
BAØI TAÄP DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC Baøi 11:
Moät thuoác A ñöôïc IV ôû 3 lieàu: 100, 200 vaø 400mg cho 12 ngöôøi
tình nguyeän laønh maïnh, moãi lieàu caùch nhau moät tuaàn. Trung
bình AUC ñöôïc tính töø thôøi ñieåm 0 ñeán voâ cöïc laàn löôït laø 12,
25 vaø 49 mg.h. l -1 cho lieàu 100, 200 vaø 400mg. Cuõng treân nhoùm
ngöôøi naøy, khi cho cheá phaåm A baèng ñöôøng uoáng vôùi lieàu
100mg, AUC ño ñöôïc laø 7,2 mg.h.l -1. Hoûi: - Sinh khaû duïng daïng uoáng cuûa cheá phaåm A. lOMoAR cPSD| 46342985 - Ñoä thanh loïc toaøn phaàn cuûa A ôû daïng thuoác uoáng. 20 Baøi 12:
Moät thuoác coù thôøi gian baùn thaûi laø 2h vaø Vd laø 80 lít, ñöôïc
tieâm truyeàn vôùi vaän toác 20mg/giôø.
- Cho bieát noàng ñoä trong huyeát töông cuûa thuoác ôû traïng thaùi caân baèng. - Thôøi gian tieâm truyeàn
ñeå coù theå ñaït traïng thaùi caân baèng.
- Tính lieàu söû duïng ban ñaàu cho tieâm truyeàn ñeå ñaït ñöôïc
noàng ñoä trong huyeát töông naèm trong khoaûng trò lieäu laø 5 ñeán 10mg/l. 21
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Bài 13:
Một thuốc sau khi tiêm tĩnh mạch đạt nồng độ đỉnh
trong máu là 50mg/L. Biết thuốc có diễn biến động
học 1 ngăn tuyến tính và thời gian bán thải của
thuốc là 3 giờ. Xác định diễn biến nồng độ thuốc
trong máu theo thời gian. lOMoAR cPSD| 46342985
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC 22
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC
Baøi 14: Moät thuoác ñöôïc duøng baèng ñöôøng IV nhanh vôùi lieàu
100mg. Söï giaûm noàng ñoä thuoác trong huyeát töông ñöôïc bieãu
dieãn qua phöông trình: C = 7,1 * e -0,3t
Cho bieátdieãnbieánñoänghoïcvaøtoácñoäthaûi tröø cuûa thuoác. Tính: - Theå tích phaân boá. - Thôøi gian baùn thaûi. - Dieän tích döôùi ñöôøng cong. - Ñoä thanh loïc toaøn phaàn. 23
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC
Baøi 15: Moät thuoác ñöôïc cho IV vôùi lieàu 30mg cho moät BN naëng
95 kg. Söï suy giaûm noàng ñoä thuoác trong huyeát töông theo thôøi
gian ñöôïc theå hieän qua phöông trình sau:
C = 0,388 * e -0,912t + 0,239 * e -0,022t Vôùi
C tính theo ug/ ml; t ñöôïc tính theo giôø (h). Tính: - Thôøi gian baùn phaân
boá vaø thôøi gian baùn thaûi tröø cuûa thuoác. - Dieän tích döôùi ñöôøng cong. - Ñoä thanh loïc toaøn phaàn (ml/phuùt). lOMoAR cPSD| 46342985 - Theå tích phaân boá (L/Kg). 24 lOMoAR cPSD| 46342985
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Baøi 16:
Beänh nhaân nöõ, caân naëng 50 kg, nhaäp vieän do nhieãm truøng
Gr(-) naëng (nguy hieåm ñeán tính maïng), ñöôïc chæ ñònh ñieàu trò
vôùi gentamicin. Lieàu ban ñaàu (loading dose) ñöôïc baùc só chæ
ñònh laø 2 mg/kg gentamicin, tieâm truyeàn IV trong 1 giôø. Noàng
ñoä mong muoán ñaït ñöôïc ngay sau khi döøng tieâm laø 8µg/ml.
- Cho bieát lieàu chæ ñònh treân coù giuùp ñaït ñöôïc möùc noàng
ñoä ñænh mong muoán khoâng, bieát Vd cuûa gentamicin theo y vaên laø 0,22 L/kg.
- Ngöôøi ñieàu trò caàn quan taâm nhöõng ñieàu gì ñoái vôùi BN
ñöôïc chæ ñònh gentamicin. 25
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Baøi 17
Beänh nhaân 35 tuoåi, caân naëng 70 kg, coù chöùc naêng thaän bình
thöôøng, ñöôïc chæ ñònh ñieàu trò vôùi carbenicillin, tieâm tónh
maïch. Khaùng sinh naøy ñöôïc truyeàn trong 10 giôø ñeå ñaït ñöôïc
noàng ñoä oån ñònh mong muoán trong huyeát töông laø 15mg/dL.
a. Caàn thôøi gian bao laâu ñeå noàng ñoä thuoác trong huyeát töông
ñaït 95% noàng ñoä oån ñònh theo lyù thuyeát.
b. Neáu khoâng duøng lieàu naïp (loading dose), tính toác ñoä
truyeàn thuoác cho beänh nhaân naøy. c. Tính
lieàu naïp neáu caàn söû duïng. d. Tính ñoä thanh thaûi toaøn phaàn cuûa carbenicillin. e. Hoøa tan 10g khaùng sinh trong 500ml dung dòch 5% dextrose. lOMoAR cPSD| 46342985
Tính toácñoätruyeànkhaùngsinh(ml/giôø). 26
BÀI TẬP DƯỢC ĐỘNG HỌC Baøi 18:
Nghieân cöùu Döôïc ñoäng hoïc cuûa moät thuoác treân moät nhoùm
beänh nhaân. Döõ lieäu döôïc ñoäng hoïc ñöôøng IV ñöôïc moâ taû
nhö baûng döôùi ñaây.
1. Xaùc ñònh phöông trình bieåu dieãn noàâng ñoä thuoác theo thôøi
gian döïa treân giaû ñònh moâ hình ñoäng hoïc 1 ngaên, thaûi tröø baäc 1.
2. Tính AUC theo phöông phaùp tích phaân vaø phöông phaùp tính
dieän tích hình thang. Vôùi phöông phaùp tính dieän tích hình thang,
tính tyû leä AUC ngoaïi suy so vôùi AUCo-∞. 3. Tính caùc thoâng soá Vd, Cl, t1/2. 27 Liều dùng: 300mg Baøi 18: Thời gian (giờ) Nồng độ (ng/mL) 0 427,8 0,25 426,9 0,5 429,1 0,75 351,6 1 374,2 1,5 313,4 2 330,7 3 323,4 4 257,2 5 234,6 28 lOMoAR cPSD| 46342985
BAØI TAÄP DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC 6 246,7 8 200,9 10 147,5 12 119,1 16 72,3 Bài 19:
CHUYÊN LUẬN PIROXICAM, PHẦN DƯỢC ĐỘNG HỌC, TRONG DƯỢC
THƯ QUỐC GIA VIỆT NAM:
Piroxicam được hấp thu tốt qua đường tiêu hóa. Nồng độ đỉnh trong
huyết tương xuất hiện từ 3-5 giờ sau khi uống thuốc. Thức ăn làm thay
đổi tốc độ nhưng không làm thay đổi mức độ hấp thu thuốc. Các thuốc
antacid không làm thay đổi tốc độ và mức độ hấp thu thuốc.
Do piroxicam có chu kỳ gan-ruột và có sự khác nhau rất nhiều về hấp
thu giữa các BN, nên nửa đời thải trừ của thuốc trong huyết tương biến
đổi từ 20-70 giờ, điều này giải thích tại sao tác dụng của thuốc rất khác
nhau giữa các BN, khi dùng cùng liều, cũng có nghĩa trạng thái ổn định
của thuốc đạt được sau thời gian điều trị rất khác nhau, từ 7-12 ngày,
có thể lên đến 2-3 tuần ở người có t1/2 của thuốc kéo dài (trên 50 giờ). 29
BAØI TAÄP DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC Bài 19:
CHUYÊN LUẬN PIROXICAM, PHẦN DƯỢC ĐỘNG HỌC, TRONG DƯỢC
THƯ QUỐC GIA VIỆT NAM:
Thuốc gắn rất mạnh với protein huyết tương (khoảng 99,3%). Thể tích
phân bố xấp xỉ 0,12-0,14 lít/kg. Nồng độ thuốc trong hoạt dịch xấp xỉ lOMoAR cPSD| 46342985
40% nồng độ thuốc trong huyết tương, tuy nhiên lại thay đổi rộng ở các
cá thể khác nhau. Dưới 5% thuốc thải trừ theo nước tiểu và phân ở
dạng không đổi. Chuyển hóa chủ yếu của thuốc là hydroxyl-hóa vòng
pyridin của chuổi bên của piroxicam, tiếp theo là liên hợp với acid
glucuronic, sau đó chất liên hợp này được thải theo nước tiểu. Lượng
thải trừ qua phân ở dạng chuyển hóa bằng ½ so với lượng thải trừ qua nước tiểu. 30 lOMoAR cPSD| 46342985
BAØI TAÄP DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC Bài CHUYÊN 19:
LUẬN PIROXICAM, PHẦN DƯỢC ĐỘNG HỌC, TRONG
DƯỢC THƯ QUỐC GIA VIỆT NAM:
Từ những thông tin trên:
1. Đề xuất thời gian sử dụng piroxicam so với bửa ăn.
2. Dự kiến khả năng phân bố của piroxicam trong cơ thể.
3. Tương tác dược động học có thể xảy ra với piroxicam.
4. Giải thích tại sao “đáp ứng với piroxicam tăng lên từ từ và
chỉ đạt ổn định sau 1-2 tuần dùng thuốc”. 31
BAØI TAÄP DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC Bài 20:
CHUYÊN LUẬN ITRACONAZOL, PHẦN DƯỢC ĐỘNG HỌC,
TRONG DƯỢC THƯ QUỐC GIA VIỆT NAM:
SKD đường uống của itraconazol phụ thuộc nhiều vào dạng
thuốc và thức ăn. Itraconazol dưới dạng dung dịch được hấp thu
tốt nhất khi đói. Thức ăn làm giảm tốc độ và mức độ hấp thu của
thuốc ở dạng dung dịch. Trong khi đó, thuốc dưới dạng viên
nang được hấp thu tốt và đạt nồng độ tối đa khi uống ngay sau