Bài tập kinh tế vĩ mô ôn tập chung cho sinh viên - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

ĐẠ I HỌ C MỞ TP. HỒ CHÍ MINH ---------------------
TÀI LIỆ U HƯ Ớ NG DẪ N HỌ C TẬ P
KINH TẾ HỌ C VĨ MÔ
PGS.TS. LÊ BẢ O LÂM
ThS. LÂM MẠ NH HÀ
ThS. NGUYỄ N THÁI THẢ O VY Lư u hành nộ i bộ -2006-
MỤ C LỤ C Trang Phầ n mở đ 4
Chư ơ ng 1 : Khái quát về kinh tế họ c vĩ mô 10
Chư ơ ng 2: Đo lư ờ ng sả n lư ợ ng quố c gia 16
Chư ơ ng 3: Xác đị nh sả n lư ợ ng cân bằ ng trong nề n kinh tế mở 35
Chư ơ ng 4: Thị trư ờ ng tiề n tệ 62
Chư ơ ng 5: Thị trư ờ ng ngoạ i hố i và cán cân thanh toán 85
Chư ơ ng 6: Tổ ng cung - Tổ ng cầ u 106
Chư ơ ng 7: Phân tích chính sách kinh tế vĩ mô thông qua 125 mô hình AS-AD
Chư ơ ng 8: Lạ m phát và Thấ t nghiệ p 146
Tài liệ u tham khả o .......................................................... 17 4 2
MỘ T SỐ TỪ VIẾ T TẮ T C
Chi tiêu củ a dân cư mua hàng hóa và dị ch vụ hay tiêu dùng I:
Chi cho đầ u tư củ a các doanh nghiệ p G:
Chi tiêu củ a chính phủ mua hàng hóa và dị ch vụ X:
Chi củ a nư ớ c ngoài mua hàng hóa và dị ch vụ trong nư ớ c hay xuấ t khẩ u M:
Chi củ a ngư ờ i trong nư ớ c mua hàng hóa và dị ch vụ củ a nư ớ c ngoài hay nhậ p khẩ u S: Tiế t kiệ m Yd: Thu nhậ p khả dụ ng C0: Tiêu dùng tự đị nh S0 : Tiế t kiệ m tự đị nh E: Điể m trung hoà 3 NGUYEN LY KINH TE HOC VI MO
PHẦ N MỞ ĐẦ U
GIỚ I THIỆ U MÔN HỌ C
Chào mừ ng các bạ n sinh viên đế n vớ i chư ơ ng trình đào tạ o từ
xa củ a Đạ i họ c Mở TP. Hồ Chí Minh.
Nhóm biên soạ n hy vọ ng cuố n sách “Hư ớ ng dẫ n họ c môn Kinh tế
họ c vĩ mô” này giúp bạ n tự họ c dễ dàng môn Kinh tế họ c vĩ mô và
vư ợ t qua kỳ thi hế t môn vớ i kế t quả như ý.
KHÁI QUÁT VỀ NỘ I DUNG MÔN HỌ C
Kinh tế họ c vĩ mô là mộ t bộ phậ n củ a môn kinh tế họ c, nghiên
cứ u hoạ t độ ng củ a tổ ng thể nề n kinh tế . Dư ớ i góc nhìn vĩ mô, ngư ờ i
ta không còn đề cậ p đế n sả n lư ợ ng củ a mộ t loạ i hàng hóa cụ thể nữ a
mà là tổ ng sả n lư ợ ng quố c gia, mứ c giá chung đư ợ c sử dụ ng thay cho
giá bán riêng lẻ củ a từ ng loạ i hàng hóa,…
Trong kinh tế họ c vĩ mô, vai trò củ a Chính phủ đư ợ c nhấ n mạ nh.
Thông qua các chính sách kinh tế , Chính phủ có thể điề u tiế t mứ c sả n
lư ợ ng quố c gia, từ đó làm thay đổ i tình trạ ng lạ m phát, thấ t nghiệ p và cán cân thanh toán.
Thậ t ra các vấ n đề kinh tế vĩ mô không xa lạ mà chúng hiệ n diệ n
trong cuộ c số ng hàng ngày củ a mỗ i chúng ta. Giả sử bạ n đang thấ t
nghiệ p và bạ n bè củ a bạ n cũng đang trong tình trạ ng củ a bạ n. Tạ i sao
lạ i xả y ra tình trạ ng thấ t nghiệ p hàng loạ t? Hay bạ n nhậ n thấ y giá cả
tăng liên tụ c làm ả nh hư ở ng đế n đờ i số ng củ a nhữ ng ngư ờ i có thu
nhậ p cố đị nh. Nguyên nhân nào dẫ n đế n hiệ n tư ợ ng giá tăng như
vậ y? Sự gia tăng không ngừ ng củ a giá cả và thấ t nghiệ p có mố i quan 4
hệ gì vớ i nhau không? Chính phủ nên có nhữ ng biệ n pháp gì để giả i
quyế t tình trạ ng trên?… Nhữ ng vấ n đề trên thuộ c về kinh tế họ c vĩ
mô và việ c tìm ra câu trả lờ i cho từ ng câu hỏ i trên là hoàn toàn nằ m
trong tầ m tay củ a bạ n, mộ t khi bạ n đã đư ợ c trang bị nhữ ng kiế n thứ c
kinh tế họ c vĩ mô căn bả n.
MỤ C TIÊU CỦ A MÔN HỌ C
Trang bị cho sinh viên nhữ ng kiế n thứ c tổ ng quát về kinh tế vĩ mô như :
- Các khái niệ m căn bả n về kinh tế vĩ mô: tổ ng sả n lư ợ ng quố c gia,
lạ m phát, thấ t nghiệ p,…
- Các chính sách kinh tế và nhữ ng công cụ chủ yế u củ a từ ng chính
sách đư ợ c chính phủ vậ n dụ ng như thế nào trong việ c điề u hành nề n kinh tế .
Biế t cách phân tích và giả i thích các vấ n đề kinh tế tổ ng thể thư ờ ng
xuyên đư ợ c đề cậ p đế n trên các phư ơ ng tiệ n truyề n thông đạ i chúng.
- Giá dầ u thô tăng cao sẽ ả nh hư ở ng như thế nào đế n sự phát triể n kinh tế ?
- Tạ i sao Cụ c Dự trữ Liên bang Mỹ lạ i điề u chỉ nh tăng liên tụ c lãi suấ t đồ ng USD?
- Nguyên nhân nào dẫ n đế n tình trạ ng suy thoái kinh tế ?
- Sả n lư ợ ng quố c gia tăng có đồ ng nghĩa vớ i chấ t lư ợ ng cuộ c số ng tăng tư ơ ng ứ ng?
- Ngân hàng Trung ư ơ ng bán ra trái phiế u củ a Chính phủ nhằ m mụ c đích gì? - …. 5
Biế t đánh giá về sự hợ p lý và chư a hợ p lý củ a các chính sách vĩ mô
củ a chính phủ đư ợ c áp dụ ng trong việ c giả i quyế t mộ t vấ n đề kinh tế ở tầ m vĩ mô.
- Chính phủ nên tăng hay giả m thuế để giả i quyế t tình trạ ng thấ t nghiệ p?
- Chính phủ tăng chi tiêu ngân sách trong điề u kiệ n nề n kinh tế
đang suy thoái là đúng hay không đúng?
- Ngân hàng Trung ư ơ ng can thiệ p vào thị trư ờ ng ngoạ i hố i, làm
giả m giá trị đồ ng nộ i tệ để kích thích xuấ t khẩ u, như vậ y có hợ p lý không? - …
Giúp cho sinh viên, trên cơ sở kế t hợ p vớ i nhữ ng kiế n thứ c về kinh
tế vi mô, đư a ra nhữ ng quyế t đị nh hợ p lý cho nhữ ng hoạ t độ ng củ a
cá nhân hoặ c củ a doanh nghiệ p.
- Nề n kinh tế đang lạ m phát cao. Nế u bạ n có nhu cầ u vay tiề n,
bạ n nên vay ngay vì các ngân hàng sẽ điề u chỉ nh tăng lãi suấ t danh
nghĩa liên tụ c để bả o toàn lãi suấ t thự c.
- Nề n kinh tế đang bư ớ c vào giai đoạ n đầ u củ a sự suy thoái. Là
nhà đầ u tư , bạ n sẽ giả m đầ u tư hoặ c chuyể n hư ớ ng đầ u tư vì nế u duy
trì quy mô đầ u tư như cũ, bạ n sẽ chậ m thu hồ i vố n vì sứ c mua củ a
dân cư sụ t giả m rấ t nhiề u.
- Chính phủ thự c hiệ n chính sách giả m thuế để kích thích nề n
kinh tế phát triể n. Là nhà doanh nghiệ p, bạ n có thể giả m giá bán sả n
phẩ m tư ơ ng ứ ng để kích thích sứ c mua củ a ngư ờ i tiêu dùng mà lợ i
nhuậ n củ a bạ n vẫ n không bị ả nh hư ở ng.
- Nề n kinh tế có dấ u hiệ u hồ i phụ c. Nhiề u nhà doanh nghiệ p có
nhu cầ u vay tiề n để mở rộ ng quy mô đầ u tư . Là ngư ờ i quả n lý mộ t 6
ngân hàng, bạ n sẵ n sàng tăng vay tiề n củ a ngân hàng trung ư ơ ng vớ i
lãi suấ t chiế t khấ u, để cho vay lạ i vớ i lãi suấ t cho vay.
YÊU CẦ U CỦ A MÔN HỌ C
Môn kinh tế họ c vĩ mô là mộ t họ c phầ n 4 tín chỉ (60 tiế t), gồ m 45
tiế t lý thuyế t và 15 tiế t dành cho câu hỏ i tự luậ n và bài tậ p. Để có thể
tự họ c môn họ c này, bạ n cầ n có nhữ ng kiế n thứ c căn bả n về :
- Kinh tế họ c vi mô vì mộ t số lậ p luậ n củ a kinh tế vĩ mô dự a trên
nề n tả ng củ a kinh tế họ c vi mô.
- Các họ c thuyế t kinh tế giúp bạ n phân biệ t quan điể m củ a các nhà
kinh tế lớ n thuộ c nhiề u trư ờ ng phái kinh tế khác nhau.
- Đạ i số giúp bạ n hiể u rõ hơ n mố i quan hệ giữ a các đạ i lư ợ ng
kinh tế thư ờ ng đư ợ c diễ n đạ t dư ớ i dạ ng các hàm số .
TÀI LIỆ U THAM KHẢ O
1. Sách: ngoài tài liệ u hư ớ ng dẫ n này, các bạ n nên tham khả o
thêm cuố n Kinh tế họ c vĩ mô củ a các tác giả Lê Bả o Lâm, Lâm Mạ nh
Hà, Nguyễ n Thái Thả o Vy là tài liệ u lư u hành nộ i bộ củ a Đạ i họ c Mở
TP. Hồ Chí Minh, năm 2005.
2. Các phư ơ ng tiệ n nghe-nhìn: băng cassette, đĩa VCD.
3. Các phư ơ ng tiệ n truyề n thông đạ i chúng (radio, truyề n hình, internet, báo chí). 7
CÁCH HỌ C VÀ SỬ DỤ NG TÀI LIỆ U THAM KHẢ O
Cuố n sách “Kinh tế họ c vĩ mô” là tài liệ u bao gồ m lý thuyế t, câu
hỏ i tự luậ n và bài tậ p vớ i nộ i dung sát vớ i chư ơ ng trình củ a môn họ c.
Bạ n nên đọ c cuố n sách này để nắ m nộ i dung chủ yế u củ a môn họ c và
kiể m tra lạ i kiế n thứ c thông qua các câu hỏ i tự luậ n và bài tậ p ở cuố i
mỗ i chư ơ ng. Bạ n cũng có thể nghe băng cassette, xem đĩa VCD bài
giả ng do Trung tâm Đào tạ o từ xa phát hành hoặ c theo dõi bài giả ng
qua radio hoặ c truyề n hình.
Sau khi đã nắ m tư ơ ng đố i vữ ng nhữ ng điể m căn bả n củ a kinh tế
họ c vĩ mô, bạ n có thể tham khả o thêm nhữ ng cuố n sách “Kinh tế họ c
vĩ mô” khác củ a các tác giả trong nư ớ c hoặ c nư ớ c ngoài.
Ngoài ra, bạ n nên thư ờ ng xuyên đọ c báo và các tạ p chí như Thờ i
báo Kinh tế Saigon, Thờ i báo Kinh tế Việ t Nam, Tạ p chí Khoa họ c
củ a Đạ i họ c Mở TP.HCM, Tạ p chí Kinh tế phát triể n củ a Đạ i họ c
Kinh tế TP.HCM,… hoặ c khai thác thông tin có liên quan trên mạ ng
Internet để củ ng cố thêm kiế n thứ c về lý thuyế t, đồ ng thờ i tậ p đánh
giá, phân tích và giả i thích các sự kiệ n kinh tế xả y ra trong nư ớ c và
trên thế giớ i. Mộ t khi bạ n biế t suy luậ n và tìm đư ợ c lờ i giả i đáp thích
hợ p cho mộ t sự kiệ n kinh tế , xem như bạ n đã thành công trong việ c
tiế p cậ n môn họ c này.
CẤ U TRÚC CỦ A MÔN HỌ C
Môn họ c đư ợ c trình bày thành 8 chư ơ ng như sau:
Chư ơ ng 1: Khái quát về kinh tế họ c vĩ mô. 8
Chư ơ ng 2: Đo lư ờ ng sả n lư ợ ng quố c gia.
Chư ơ ng 3: Xác đị nh sả n lư ợ ng cân bằ ng trong nề n kinh tế mở .
Chư ơ ng 4: Thị trư ờ ng tiề n tệ .
Chư ơ ng 5: Thị trư ờ ng ngoạ i hố i và cán cân thanh toán
Chư ơ ng 6: Tổ ng cung - Tổ ng cầ u
Chư ơ ng 7: Phân tích chính sách kinh tế vĩ mô thông qua mô hình AS-AD
Chư ơ ng 8: Lạ m phát và Thấ t nghiệ p 9 CHƯ Ơ NG 1
KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ HỌ C VĨ MÔ
Chư ơ ng này giúp cho các bạ n có cái nhìn tổ ng quát về môn Kinh
tế họ c vĩ mô. Chắ c chắ n rằ ng các bạ n đã họ c xong môn Kinh tế họ c vi
mô, cho nên ở chư ơ ng đầ u tiên này, các bạ n sẽ thấ y đư ợ c sự khác
biệ t giữ a kinh tế họ c vi mô và kinh tế họ c vĩ mô và đâu là mố i quan
tâm chính củ a kinh tế họ c vĩ mô.
Về cơ bả n, phư ơ ng pháp họ c môn này cũng giố ng như kinh tế họ c
vi mô. Tứ c là, chúng ta vẫ n sẽ dùng các mô hình vớ i các giả thiế t, và
mộ t vài công thứ c đạ i số . MỤ C TIÊU
Sau khi họ c xong chư ơ ng này, sinh viên có thể :
Ôn tậ p lạ i bả n chấ t và khái niệ m củ a kinh tế họ c.
Phân biệ t đư ợ c đố i tư ợ ng nghiên cứ u củ a kinh tế họ c vi mô và kinh tế họ c vĩ mô.
Biế t đư ợ c các vấ n đề căn bả n củ a kinh tế họ c vĩ mô.
Biế t đư ợ c mụ c tiêu chung củ a kinh tế họ c vĩ mô. 10
NỘ I DUNG CHÍNH
Khái niệ m kinh tế họ c
Bả n chấ t củ a kinh tế họ c là sự khan hiế m.
Như cầ u củ a con ngư ờ i là vô hạ n, trong khi nguồ n lự c (vố n, đấ t
đai, lao độ ng…) là có hạ n Ł sự khan hiế m.
Chính vì sự khan hiế m này bắ t buộ c con ngư ờ i hay xã hộ i phả i lự a
chọ n cách thứ c phân bổ và sử dụ ng nguồ n lự c mộ t cách hợ p lý. Do
đó nế u không có sự khan hiế m thì sẽ không cầ n Kinh tế họ c.
Như vậ y, kinh tế họ c là môn họ c nghiên cứ u cách thứ c phân bổ và
sử dụ ng các nguồ n tài nguyên khan hiế m để đáp ứ ng nhu cầ u vô hạ n củ a con ngư ờ i.
Kinh tế họ c vi mô và kinh tế họ c vĩ mô: là hai nhánh chính củ a kinh tế họ c.
Kinh tế họ c vi mô nghiên cứ u hành vi củ a các bộ phậ n trong nề n
kinh tế (hộ gia đình, doanh nghiệ p) và các tác độ ng qua lạ i giữ a các bộ phậ n này.
Kinh tế họ c vĩ mô nghiên cứ u nề n kinh tế ở góc độ tổ ng thể .
Nhữ ng vấ n đề chính củ a kinh tế họ c vĩ mô
Kinh tế họ c vĩ mô nghiên cứ u nhiề u vấ n đề khác nhau trên nhữ ng
góc độ khác nhau. Tuy nhiên, trong phạ m vi chư ơ ng trình đạ i cư ơ ng,
chúng ta chỉ tậ p trung vào ba vấ n đề chính sau đây.
Vấ n đề 1: Sả n lư ợ ng quố c gia 11
Vấ n đề này là mộ t trong nhữ ng mố i quan tâm hàng đầ u củ a kinh
tế họ c vĩ mô. Vì sao vậ y? Theo mộ t trong nhữ ng nguyên tắ c củ a
Kinh tế họ c có liên quan đế n Kinh tế họ c vĩ mô, “mứ c số ng củ a mộ t
quố c gia phụ thuộ c vào khả năng sả n xuấ t hàng hóa và dị ch vụ củ a
quố c gia đó”1, tứ c là muố n nói đế n sả n lư ợ ng quố c gia. Đồ ng thờ i,
đây cũng là mộ t vấ n đề rấ t phổ biế n và gầ n gũi vớ i cuộ c số ng hàng
ngày khi các phư ơ ng tiệ n thông tin đạ i chúng như TV, báo đài… rấ t
hay đề cậ p đế n, do đó các bạ n có thể dễ dàng liên tư ở ng và hiể u đư ợ c.
Sả n lư ợ ng quố c gia đư ợ c đo lư ờ ng thông qua mộ t số chỉ tiêu như
GDP, GNP… Các chỉ tiêu này cũng như vấ n đề đo lư ờ ng sả n lư ợ ng
quố c gia sẽ đư ợ c đề cậ p chi tiế t trong chư ơ ng 2.
Vấ n đề 2: Lạ m phát
Nói mộ t cách tổ ng quát, lạ m phát là sự tăng lên củ a mứ c giá
chung trong nề n kinh tế . Khi lạ m phát tăng cao, tứ c là mặ t bằ ng giá
củ a hàng hóa và dị ch vụ trong nề n kinh tế tăng sẽ làm cho ngư ờ i tiêu
dùng “nghèo” đi, giá trị đồ ng tiề n bị giả m, và còn nhiề u tác độ ng nữ a
mà chúng ta sẽ nghiên cúu trong chư ơ ng 8.
Tỷ lệ lạ m phát cũng sẽ phả n ánh tình trạ ng “sứ c khỏ e” củ a mộ t
nề n kinh tế . Khi mộ t nề n kinh tế có mứ c lạ m phát cao, có nghĩa là
hoạ t độ ng củ a nề n kinh tế đó có vấ n đề . Đây cũng là mộ t trong nhữ ng
chỉ tiêu rấ t quan trọ ng đố i vớ i nhữ ng ai quan tâm đế n các vấ n đề vĩ mô.
Vấ n đề 3: Thấ t nghiệ p
1 Joshua Gans và các tác giả (2002, tr. 12) 12