Bài tập tự luân kinh tế chính trị - Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin (KTCT01) | Đại học kinh tế quốc dân NEU
Bài tập tự luân kinh tế chính trị - Kinh tế Chính trị Mác-Lê Nin (KTCT01) | Đại học kinh tế quốc dân NEU được siêu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuận bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đón xem!
Môn: Kinh tế chính trị Mác-Lênin (KTCT2D02)
Trường: Đại học Kinh Tế Quốc Dân
Thông tin:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
lOMoAR cPSD| 44820939
Họ và tên: Nguyễn Đình Sơn MSSV: 19235478
Đề số 4: Phân tích mối quan hệ giữa cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường?
Vì sao trong nền kinh tế thị trường phải bảo vệ cạnh tranh, hạn chế độc quyền? Liên hệ với thực tiễn nước ta. BÀI LÀM
Phân tích mối quan hệ giữa cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị trường?
Cạnh tranh và độc quyền được coi là hai mặt tồn tại khách quan và là xu hướng phát triển
tất yếu của nền kinh tế thị trường
Cạnh tranh là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa những người sản xuất, kinh doanh
hàng hoá nhằm giành giật những điều kiện có lợi về sản xuất và tiêu thụ hàng hoá, để thu lợi nhuận cao nhất
Độc quyền là sự liên minh giữa các doanh nghiệp lớn, có khả năng thâu tóm việc sản xuất
và tiêu thụ một số loại hàng hóa, có khả năng định ra giá cả độc quyển, nhằm thu lợi nhuận độc quyển cao
Cạnh tranh sinh ra độc quyền: Cạnh tranh gay gắt làm cho một bên phá sản, bên còn lại
cũng bị suy yếu, Để tiếp tục phát triển thì họ phải tăng cường tích tụ, tập trung sản xuất,
liên kết với nhau tạo thành các doanh nghiệp có quy mô ngày càng to lớn hơn.
Độc quyền không thủ tiêu cạnh tranh. Trái lại, độc quyền làm cho cạnh tranh trở nên đa dạng và gay gắt hơn.
- Đối với canh tranh giữa các tổ chức độc quyền và các doanh nghiệp ngoài độc
quyền. Các tổ chức độc quyền sẽ tìm cách để chi phối, thôn tính hoặc bóp ngẹt và
loại bỏ các chủ thể yếu hơn ra khỏi thị trường
- Đối với cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền với nhau. Cạnh tranh giữa các tổ
chức độc quyền trong cùng một ngành, kết thúc bằng một sự thỏa hiệp hoặc bằng
sự phá sản của một bên cạnh tranh; cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền khác
ngành có liên quan với nhau về nguồn lực đầu vào...
- Đối với cạnh tranh trong nội bộ các tổ chức độc quyền. Những doanh nghiệp tham
gia các tổ chức độc quyền cũng có thể cạnh tranh với nhau đề giành lợi thế trong hệ
thống. Các thành viên trong các tổ chức độc quyền cũng có thể cạnh tranh nhau để
chiếm tỷ lệ cổ phần khống chế, từ đó chiếm địa vị chi phối và phân chia lợi ích có lợi hơn. lOMoAR cPSD| 44820939
Trong nền kinh tế thị trường hiện đại, cạnh tranh và độc quyền luôn cùng tồn tại song hành
với nhau. Mức độ khốc liệt của cạnh tranh và mức độ độc quyền hóa phụ thuộc vào hoàn
cảnh cụ thể của mỗi nền kinh tế thị trường khác nhau.
Vì sao trong nền kinh tế thị trường phải bảo vệ cạnh tranh, hạn chế độc quyền? Liên hệ với
thực tiễn nước ta. Nên bảo vệ cạnh tranh vì:
Cạnh tranh có vai trò tạo động lực cho sự phát triển: tạo môi trường để các chủ thể kinh tế
luôn cạnh tranh với nhau, không ngừng ứng dụng kỹ thuật công nghệ, nâng cao trình độ
người lao động, phân bổ linh hoạt các nguồn lực, hướng tới những điều kiện sản xuất tốt
nhất nhằm thu được lợi nhuận cao nhất. Nhờ đó thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển,
không ngừng hoàn thiện nền kinh tế thị trường, thúc đẩy năng lực thỏa mãn nhu cầu của xã hội.
Bảo vệ cạnh tranh lành mạnh giúp đảm bảo mong muốn của người tiêu dùng và đồng thời
đảm bảo chất lượng của hàng hóa trên thị trường.
Nên hạn chế độc quyền vì:
Độc quyền xuất hiện làm cho cạnh tranh không hoàn hảo gây thiệt hại cho người tiêu dùng
và xã hội. Vì mục đích lợi nhuận độc quyền cao, độc quyền tạo ra sản xuất lớn, có thể giảm
chi phí sản xuất và do đó giảm giá cả hàng hóa, nhưng độc quyền không giảm giá, mà họ
luôn áp đặt giá bán hàng hóa cao và giá mua thấp, thực hiện sự trao đổi không ngang giá,
hạn chế khối lượng hàng hóa... tạo ra sự cung cầu giả tạo về hàng hóa, gây thiệt hại cho
người tiêu dùng và xã hội.
Độc quyền có thể kìm hãm sự tiến bộ kỹ thuật, theo đó kìm hãm sự phát triền kinh tế, xã
hội. Mặc dù có khả năng về nguồn lực tài chính tạo ra khả năng trong nghiên cứu, phát
minh các sáng chế khoa học, kỹ thuật, nhưng các tổ chức độc quyền không tích cực thực
hiện các công việc đó. Điều này chứng tỏ, độc quyền đã ít nhiều kìm hãm thúc đẩy sự tiến
bộ kỹ thuật, theo đó kìm hãm sự phát triển kinh tế, xã hội.
Khi độc quyền nhà nước bị chi phối bởi nhóm lợi ích cục bộ hoặc khi dộc quyền tư nhân
chi phối các quan hệ kinh tế, xã hội sẽ gây ra hiện tượng làm tăng sự phân hóa giàu nghèo.
Với địa vị thống trị kinh tế của mình và mục đích lợi nhuận độc quyền cao, độc quyên có
khả năng và không ngừng bành trướng sang các lĩnh vực chính trị, xã hội, kết hợp với các
nhân viên chính phủ để thực hiện mục đích lợi ích nhóm, kết hợp với sức mạnh nhà nước
hình thành độc quyền nhà nước, chi phối cả quan hệ, đường lối đối nội, đối ngoại của quốc
gia, vì lợi ích của các tổ chức độc quyền, không vì lợi ích của đại đa số nhân dân lao động.
Cạnh tranh và độc quyền cũng tồn tại trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam. lOMoAR cPSD| 44820939
Cạnh tranh ở Việt Nam hiện nay chưa nhất quán, các doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức
được vai trò của nhà nước trong nền kinh tế nên chưa có quan điểm dứt khoát về ủng hộ
hay cạnh tranh lành mạnh và chống độc quyền trong kinh doanh. Tình trạng cạnh tranh bất
bình đẳng còn đang xuất hiện giữa các doanh nghiệp thuộc khối sở hữu nhà nước với các
doanh nghiệp thuộc tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư trong nước và doanh nghiệp có
vốn đầu tư nước ngoài.
Độc quyền ở Việt Nam hiện nay chủ yếu là kết quả của cơ chế hành chính trước đây và
một số quy định của pháp luật cũng như các chính sách kinh tế hiện hành. Các doanh nghiệp
nhà nước thường được ưu ái và hưởng nhiều đặc quyền từ phía nhà nước như vốn đầu tư,
vị trí địa lý, thị trường tiêu thụ. Ngoài ra những doanh nghiệp này còn nắm trong tay những
ngành công nghiệp quan trọng như điện, dầu lửa, bưu chính viễn thông, giao thông vận tải.
Lấy ví dụ trường hợp của Tổng công ty điện lực Việt Nam (EVN). Ở nước ta đã có một số
doanh nghiệp sản xuất điện nhưng chỉ EVN được nắm giữ hệ thống truyền tải điện. Trong
thị trường điện lực, việc sản xuất điện có liên quan mật thiết đến việc truyền tải điện. Điều
này làm cho các doanh nghiệp sản xuất điện phải phụ thuộc vào EVN - một đối thủ cạnh
tranh trên cùng thị trường. Chính vì vậy, độc quyền của EVN đối với việc kinh doanh điện
là điều không thể tránh khỏi.