Bản Chất Giai Cấp Công Nhân trong Nhà Nước Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam | Học viện Báo chí và Tuyên truyền

lOMoAR cPSD|11660883 1 lOMoAR cPSD|11660883 LỜI CẢM ƠN!
Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Học viện Báo Chí và Tuyên Truyền
đã đưa môn học Chính Trị Học Nâng Cao vào trương trình giảng dạy. Đặc biệt, em
xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các thầy cô khoa Chính Trị Học đã dạy dỗ, truyền đạt
những kiến thức quý báu cho em trong suốt thời gian học tập vừa qua. Trong thời
gian tham gia lớp học, em đã có thêm cho mình nhiều kiến thức bổ ích, tinh thần học
tập hiệu quả, nghiêm túc. Đây chắc chắn sẽ là những kiến thức quý báu, là hành trang
để em có thể vững bước sau này.
Bộ môn Chính Trị Học Nâng Cao là môn học thú vị, vô cùng bổ ích và có tính thực
tế cao. Đảm bảo cung cấp đủ kiến thức, gắn liền với nhu cầu thực tiễn của sinh viên.
Tuy nhiên, do vốn kiến thức còn nhiều hạn chế và khả năng tiếp thu thực tế còn nhiều
bỡ ngỡ. Mặc dù em đã cố gắng hết sức nhưng chắc chắn bài tiểu luận khó có thể
tránh khỏi những thiếu sót và nhiều chỗ còn chưa chính xác, kính mong cô xem xét
và góp ý để bài tiểu luận của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn! 2 lOMoAR cPSD|11660883 MỤC LỤC 3 lOMoAR cPSD|11660883
CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU
A. Lý do chọn đề tài.
1. Tính cấp thiết của đề tài
- Giai cấp công nhân là một bộ phận đặc biệt trong lịch sử con người nói
chung, trong xã hội tư bản nói riêng. Khái niệm phản ánh về giai cấp công nhân
cũng là một bộ phận quan trọng trong chủ nghĩa duy vật lịch sử, học thuyết giá trị thặng
dư và trong chủ nghĩa xã hội khoa học. Với vị trí như vậy, cho nên trong nhiều tác
phẩm kinh điển, C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin thường xuyên đề cập tới khái
niệm giai cấp công nhân với những dấu hiệu khác nhau. Từ đây đặt ra nhu cầu
nghiên cứu khái niệm giai cấp công nhân từ góc nhìn triết học (vì các nhà kinh
điển cũng tiếp cận từ góc nhìn triết học) nhằm hệ thống hóa những dấu hiệu ấy
trong sự vận động, phát triển của chúng.
Ở nước ta, tuy nghiên cứu lý luận về khái niệm giai cấp công nhân đã đạt được
nhiều kết quả, song vẫn còn không ít những hạn chế. Chẳng hạn như các thuộc
tính của giai cấp công nhân chưa được sắp xếp thành hệ thống; vị trí, vai trò của
các thuộc tính chưa được xác định rõ ràng; liên hệ giữa khái niệm giai cấp công
nhân với các khái niệm khác của chủ nghĩa xã hội khoa học khoa học còn mờ
nhạt; khái niệm giai cấp công nhân trong tư tưởng V.I.Lênin về chủ nghĩa đế quốc
chưa được khai thác đầy đủ; sự sinh thành, biến đổi, mất đi những nội dung của khái niệm giai cấp
công nhân theo dòng chảy của lịch sử chưa được làm sáng tỏ,… Trong những thập
niên gần đây, dưới tác động của những thành tựu khoa học - công nghệ, quá trình
toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và nền kinh tế tri thức, giai cấp công nhân có nhiều
biến đổi. Những biến đổi ấy đòi hỏi cần được khái quát bằng cách nghiên cứu sự
vận động của khái niệm giai cấp công nhân. Phong trào công nhân quốc tế từ
những năm 70 của thế kỷ XX đến nay có biểu hiện lắng xuống, một phần nguyên
nhân là do lý luận chưa hoàn toàn theo kịp sự biến đổi và yêu cầu của thực tiễn.
giai cấp công nhân đang tự đòi hỏi nhận thức rõ hơn về chính mình để hoạt động
của nó đạt được hiệu quả hơn. Ở Việt Nam, nơi giai cấp công nhân đang giữ vai trò
lãnh đạo xây dựng đất nước thông qua chính đảng của mình là Đảng Cộng sản Việt
Nam, thì nhu cầu đó lại càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Việc làm rõ khái
niệm giai cấp công nhân cũng góp phần trang bị thêm cơ sở lý luận cho nghiên cứu
lý luận về khái niệm giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay.
Xuất phát từ những lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề Sự vận động
của khái niệm giai cấp công nhân nhìn từ quan điểm triết học biện chứng duy
vật làm đề tài luận án triết học của mình. 4 lOMoAR cPSD|11660883
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích: Phân tích làm rõ nguồn gốc ra đời, bản chất, logic vận động và phát
triển của khái niệm nói chung trong tư duy lý luận và của khái niệm giai cấp
công nhân nhìn từ quan điểm triết học biện chứng duy vật. Nhiệm vụ: -
Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến lý luận chung về khái
niệm,vận động của khái niệm lý luận và khái niệm giai cấp công nhân nói riêng; -
Chỉ ra các điều kiện kinh tế - xã hội, tiền đề lý luận cho sự hình thành, vận động
của khái niệm giai cấp công nhân thời kỳ trước Mác; -
Làm rõ sự vận động của khái niệm giai cấp công nhân trong tư tưởng
C.Mác,Ph.Ăngghen và V.I. Lênin; -
Phân tích sự vận động của khái niệm giai cấp công nhân trong tư duy lý luận từ sau khi V.I.Lênin mất đến nay;
- Bước đầu khảo sát sự vận động của khái niệm giai cấp công nhân ở Việt Nam.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Logic vận động của khái niệm giai cấp công nhân nhìn từ
quan điểm triết học biện chứng duy vật. Phạm vi nghiên cứu:
Sự vận động của khái niệm giai cấp công nhân chủ yếu được nghiên cứu trong tư tưởng
xã hội chủ nghĩa trước Mác, trong các tác phẩm kinh điển của C.Mác,
Ph.Ăngghen và V.I. Lênin, trong lịch sử phong trào cộng sản, công nhân quốc tế
từ sau khi V.I.Lênin mất đến nay.
Luận án tập trung nghiên cứu sự biến đổi nội hàm và ngoại diên theo logic vận
động của khái niệm giai cấp công nhân nhìn từ quan điểm triết học biện chứng duy vật.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận: Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở thế giới quan duy vậtbiện
chứng và phương pháp luận biện chứng duy vật, những luận điểm logic biện
chứng mácxít về những quy luật, nguyên tắc chi phối, chiều hướng và nguyên
nhân vận động của khái niệm trong tư duy lý luận.
Phương pháp nghiên cứu: Luận án vận dụng các phương pháp thống nhất phân
tích - tổng hợp, lịch sử - logic, diễn dịch - quy nạp, khái quát hóa, trừu tượng hóa,
so sánh, phương pháp đọc hiểu tài liệu, văn bản, chú giải học... 5. Đóng góp mới của tiểu luận 5 lOMoAR cPSD|11660883
- Xây dựng khung mẫu lý thuyết về các điều kiện cần cho sự ra đời của mộtkhái
niệm, lý thuyết, học thuyết nói chung.
- Hiện thực hóa khung mẫu lý thuyết trên chất liệu logic vận động của khái
niệm giai cấp công nhân, qua đó khẳng định: Khái niệm giai cấp công nhân vận
động từ trừu tượng đến cụ thể, có nội hàm ngày càng sâu sắc, ngoại diên ngày
càng mở rộng; bản chất giai cấp công nhân được phản ánh trong khái niệm trở
thành nhân tố qui định tính chất, sự biến đổi các vấn đề của chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Từ khung mẫu lý thuyết và lịch sử vận động khái niệm giai cấp công nhân,
bước đầu dự báo xu hướng phát triển tiếp theo của khái niệm này trong xã hội
đương đại. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của tiểu luận
Luận án góp phần hệ thống hóa và làm rõ hơn những cách hiểu và nội dung
khái niệm giai cấp công nhân trong lịch sử tư tưởng xã hội chủ nghĩa; từ đó tóm
lược, khái quát hóa logic vận động của khái niệm giai cấp công nhân trong tư
duy lý luận. Kết quả của luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong
nghiên cứu, giảng dạy môn logic học biện chứng, triết học Mác - Lênin, CNXH
khoa học… 7. Kết cấu của tiểu luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, các công trình khoa học đã công bố của tác
giả, tài liệu tham khảo, luận án được cấu trúc thành 3 chương 7 tiết. II.CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. KHÁI NIỆM GIAI CẤP CÔNG NHÂN TRONGTƯ TƯỞNG CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNGGHEN
1.1. Tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về bản chất giai cấp công nhân
và sự phát triển của giai cấp công nhân.
1.1.1 . Định Nghĩa Giai Cấp Công Nhân:
Theo C.Mác, giai cấp công nhân là nhóm lực lượng lao động có mối quan hệ chủ
động với quá trình sản xuất.
Mối Quan Hệ Chủ Động với Sản Xuất: Giai cấp công nhân không chỉ tham gia vào
quá trình sản xuất mà còn là người tạo ra giá trị gia tăng thông qua lao động của
họ. Mối quan hệ này không chỉ là một mối quan hệ lao động tư sản thông thường
mà còn là sự chủ động trong quá trình sản xuất.
Không Sở Hữu Tư Sản: Đặc trưng chính của giai cấp công nhân theo Mác là họ
không sở hữu tư sản, tức là không có quyền sở hữu đất đai, nhà máy, hoặc các 6 lOMoAR cPSD|11660883
phương tiện sản xuất khác. Sự thiếu hụt tư sản là điều kiện mà họ phải bán sức lao
động của mình để kiếm sống.
Bán Sức Lao Động Để Có Thu Nhập: Giai cấp công nhân phải bán sức lao động
của mình để có thu nhập. Sự sống còn của họ phụ thuộc chủ yếu vào khả năng bán
sức lao động này và thu được một mức lương đủ để duy trì cuộc sống hàng ngày.
1.1.2. Chia Rẽ Trong Giai Cấp Công Nhân:
Mác nhận ra sự chia rẽ và đa dạng trong giai cấp công nhân, từ người làm công
việc đơn giản cho đến những người làm công việc phức tạp trong quá trình sản xuất.
Chia Rẽ Theo Mức Độ Tư Sản Hóa: Giai cấp công nhân có thể được chia thành các
phân khúc dựa trên mức độ tư sản hóa. Từ những người làm công việc thủ công
đơn giản đến những người tham gia vào quá trình sản xuất công nghiệp với kỹ năng và chuyên môn cao.
Đa Dạng Nghề Nghiệp: Có sự đa dạng lớn về nghề nghiệp trong giai cấp công
nhân, từ lao động chân tay trong ngành nông nghiệp, công nhân chế biến đến
những chuyên gia kỹ thuật và công nghệ cao. Sự đa dạng này không chỉ xuất phát
từ mức độ tư sản hóa mà còn từ sự phát triển của các ngành công nghiệp đa dạng.
Chia Rẽ Về Thu nhập và Điều Kiện Lao Động: Sự chia rẽ không chỉ xuất phát từ
mức độ tư sản hóa mà còn từ sự chênh lệch về thu nhập và điều kiện lao động.
Những người làm công việc phức tạp thường có thu nhập và điều kiện lao động tốt
hơn so với những người làm công việc đơn giản.
Thông qua sự mở rộng này, bạn có thể hiểu rõ hơn về định nghĩa và đa dạng của
giai cấp công nhân trong tư tưởng của C.Mác.
1.2Sự Phát Triển Của Giai Cấp Công Nhân Theo Mác:
1.2.1 Vai Trò Quan Trọng Trong Sự Phát Triển Công Nghiệp:
Mác đặt giai cấp công nhân ở vị trí quan trọng trong sự phát triển của xã hội,
đặc biệt là trong quá trình chuyển từ nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp.
Người Tạo Ra Giá Trị Gia Tăng: Giai cấp công nhân là nhóm lực lượng tạo ra
giá trị gia tăng trong quá trình sản xuất. Sự chuyển động từ nông nghiệp sang 7 lOMoAR cPSD|11660883
công nghiệp đánh dấu sự chuyển đổi này, với công nhân đóng vai trò quan
trọng trong việc sản xuất hàng hóa và dịch vụ cần thiết cho sự phát triển xã hội.
Quá Trình Công Nghiệp Hóa và Mối Liên Kết Với Giai Cấp Công Nhân: Quá
trình công nghiệp hóa không chỉ thay đổi cách sản xuất mà còn tạo ra mối liên
kết sâu sắc giữa sự phát triển công nghiệp và vai trò của giai cấp công nhân.
Công nhân trở thành lực lượng chủ động thúc đẩy sự phát triển này thông qua lao động của họ.
Động Lực Cho Sự Đổi Mới Khoa Học và Công Nghệ: Giai cấp công nhân
chính là những người tiêu thụ và áp dụng những đổi mới khoa học và công
nghệ trong quá trình sản xuất. Sự sáng tạo và nâng cao kỹ năng của họ đóng vai
trò quan trọng trong việc đưa xã hội từ mô hình nông nghiệp cổ điển sang mô
hình công nghiệp hiện đại.
1.2.2 Mâu Thuẫn Giai Cấp và Phong Cách Sống:
C.Mác nhấn mạnh mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản, và sự
chênh lệch trong phong cách sống của họ. Ông nhấn mạnh rằng sự mâu thuẫn
này là động lực đằng sau sự phát triển của giai cấp công nhân.
Chênh Lệch Về Mức Thu Nhập: Mâu thuẫn giai cấp nảy sinh từ chênh lệch rõ
ràng về mức thu nhập giữa giai cấp công nhân và tư sản. Công nhân, bằng cách
bán sức lao động, phải đối mặt với mức thu nhập thấp hơn so với những người sở hữu tư sản.
Phong Cách Sống và Điều Kiện Lao Động Khác Nhau: Giai cấp công nhân và
tư sản có những phong cách sống và điều kiện lao động khác nhau. Giai cấp
công nhân thường phải làm việc trong điều kiện khó khăn và có thể không có
nhiều quyền lợi xã hội, trong khi giai cấp tư sản thường sống trong những điều
kiện thoải mái và đôi khi hưởng lợi từ những chính sách xã hội.
Mâu Thuẫn Như Nguồn Động Lực Phát Triển: C.Mác đặt mâu thuẫn giữa giai
cấp công nhân và tư sản không chỉ là một hiện thực xã hội mà còn là động lực
đằng sau sự phát triển. Mâu thuẫn này thúc đẩy sự cạnh tranh và sáng tạo, tạo
điều kiện cho sự phát triển xã hội và kinh tế.
1.2.3 Hiểu Biết Về Bản Chất Giai Cấp:
Mác kỳ vọng rằng qua thời gian, giai cấp công nhân sẽ hiểu rõ bản chất của
mình và tạo ra ý thức giai cấp, dẫn đến sự tự tổ chức và tự giác trong cuộc sống lao động. 8 lOMoAR cPSD|11660883
Tự Ý Thức Giai Cấp và Tổ Chức: Mục tiêu của Mác là khuyến khích sự tự ý
thức giai cấp trong người lao động. Ông tin rằng khi công nhân hiểu rõ bản chất
của mình, họ sẽ tự tổ chức và tự giác, tăng cường sức mạnh đòi hỏi quyền lợi
và cải thiện điều kiện sống.
Tạo Nên Cộng Đồng Đoàn Kết: Hiểu biết về bản chất giai cấp có thể tạo ra sự
đoàn kết giữa các công nhân, hình thành cộng đồng đoàn kết mạnh mẽ. Sự tự
giác và tự tổ chức của giai cấp có thể dẫn đến các phong trào lao động và các
hình thức tổ chức chính trị mới.
Động Lực Cho Những Thay Đổi Xã Hội: Hiểu biết về bản chất giai cấp là động
lực cho sự thay đổi xã hội. Khi giai cấp công nhân trở nên tự giác và tự tổ chức,
họ có thể đóng góp vào các phong trào xã hội, đưa ra những đòi hỏi và thách
thức mới đối với hệ thống xã hội và chính trị.
1.3Ảnh hưởng lên xã hội Chủ Nghĩa Việt nam
1.3.1 Áp Dụng Tư Tưởng Mác Trong Bối Cảnh Xã Hội Chủ Nghĩa:
Trong ngữ cảnh của xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tư tưởng của Mác về giai cấp
công nhân có thể được áp dụng để hiểu rõ hơn về vai trò của lao động trong sự
phát triển và xây dựng quốc gia.
Tư Tưởng Mác và Xây Dựng Quốc Gia Xã Hội Chủ Nghĩa: Tư tưởng Mác về
giai cấp công nhân và vai trò của họ trong sự phát triển có thể được áp dụng để
giải thích tại sao lao động đóng góp quan trọng vào xây dựng quốc gia xã hội
chủ nghĩa. Công nhân, như nhóm lực lượng tạo ra giá trị gia tăng, đóng vai trò
quan trọng trong việc xây dựng nền kinh tế và xã hội.
Chia Sẻ Quyền Lợi và Thương Lượng: Tư tưởng về mâu thuẫn giai cấp và sự
chênh lệch về mức thu nhập có thể được áp dụng để thúc đẩy sự chia sẻ quyền
lợi và thương lượng công bằng giữa giai cấp công nhân và tư sản. Điều này có
thể giúp tạo ra một xã hội công bằng và bền vững.
Tự Tổ Chức và Tự Giác: Tư tưởng về tự giác và tự tổ chức của giai cấp công
nhân theo Mác có thể là nguồn động lực để khuyến khích sự tự tổ chức trong
cộng đồng lao động. Điều này có thể đưa đến việc hình thành các tổ chức lao
động mạnh mẽ và những phong trào yêu cầu quyền lợi công bằng.
2. Thách Thức và Cơ Hội Đối Mặt: 9 lOMoAR cPSD|11660883
Mức độ thích ứng của tư tưởng Mác với thực tế xã hội chủ nghĩa Việt Nam và
cách giai cấp công nhân đối mặt với thách thức và cơ hội trong thị trường lao động đương đại.
Thách Thức Từ Thị Trường Lao Động Đương Đại: Sự thay đổi nhanh chóng
trong thị trường lao động đương đại có thể là một thách thức đối với giai cấp
công nhân. Tư tưởng Mác có thể giúp họ đối mặt với những thách thức này
bằng cách tập trung vào sự tự tổ chức và sự đoàn kết trong cộng đồng lao động.
Cơ Hội Từ Quyết Tâm và Sự Năng Động: Tư tưởng về mâu thuẫn giai cấp và
sự chênh lệch về mức thu nhập có thể tạo cơ hội cho sự năng động và quyết tâm
của giai cấp công nhân. Họ có thể sử dụng những thách thức này như động lực
để cải thiện điều kiện làm việc và đạt được quyền lợi công bằng.
Cơ Hội Từ Sự Tự Giác và Phát Triển Kỹ Năng: Tư tưởng về sự hiểu biết về bản
chất giai cấp và sự tự giác có thể tạo cơ hội cho giai cấp công nhân phát triển
kỹ năng và năng lực cá nhân. Điều này có thể giúp họ thích ứng với những thay
đổi trong công nghiệp và thị trường lao động.
Khả Năng Tạo Ra Thay Đổi Xã Hội: Tư tưởng Mác có thể giúp giai cấp công
nhân nhìn nhận vai trò lớn của họ trong sự phát triển xã hội và có khả năng tạo
ra những thay đổi tích cực thông qua sự tự giác và tự tổ chức. Các phong trào
lao động và xã hội có thể phát triển từ lòng cam kết của họ đối với quyền lợi và công bằng. 10