Báo cáo Tìm hiểu về việc đào tạo kỹ năng sống cho học sinh phổ thông môn Làm việc nhóm và kỹ năng giao tiếp | Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
──────── * ──────── BÁO CÁO
LÀM VIỆC NHÓM VÀ KỸ NĂNG GIAO TIẾP
NGÀNH CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Chủ đề 2: Tìm hiểu về việc đào tạo kỹ năng sống cho học
sinh phổ thông ở Việt Nam trong thời gian gần đây
Nhóm sinh viên thực hiên: ̣ Nhóm 4
1. Nguyễn Như Đoàn - 20229089 2. Ngô Huy Thắng - 20229128 3. Đinh Thanh Trà - 20229133
4. Nguyễn Trọng Trường - 20229137
5. Phạm Tuấn Đạt - 20221132P
Lớp: VB2 – CNTT K67
Giáo viên hướng dẫn: Th.S: Lê Thị Hoa HÀ NỘI 06-2023 MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH ẢNH ............................................................................................. 2
I. Đăt ṿ ấn đề .................................................................................................................. 4
1. Kĩ năng sống là gì? ................................................................................................. 4
2. Tầm quan trọng kĩ năng sống ................................................................................ 4
3. Tầm quan trọng kĩ năng sống đối với học sinh THPT ........................................ 4
II. Các kỹ năng cần thiết cho học sinh trung học phổ thông ..................................... 5
1. Kĩ năng tự nhận thức .......................................................................................... 5
2. Kĩ năng giao tiếp ................................................................................................. 6
3. Khả năng ứng phó với căng thẳng .................................................................... 6
4. Kĩ năng thể hiện sự tự tin ................................................................................... 7
5. Kĩ năng hợp tác ................................................................................................... 8
6. Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ ................................................................................ 9
III. Thực trạng kỹ năng sống cho học sinh trung học phổ thông ở Viêt Nam ̣ trong
thời gian gần đây ......................................................................................................... 11
1. Thực trạng kĩ năng sống của học sinh trung học phổ thông ........................ 11
2. Thực trạng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông ......... 11
IV. Viêc đ ̣ ào tạo kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông ........................... 12
1. Tạo sự tương tác ................................................................................................ 12
2. Tạo các hoạt đông trải nghiệṃ ........................................................................ 13
3. Tạo lâp tiến tṛ ình ............................................................................................. 14
4. Thay đổi hành vi theo hướng tích cực ............................................................. 14
5. Cho học sinh thời gian ...................................................................................... 14
V. Kết luâṇ .................................................................................................................... 15
VI. Câu hỏi thảo luận .................................................................................................. 15
VII. Tài liêu tham kḥ ảo .............................................................................................. 16
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1: Biết được, hiểu được bản thân là khởi đầu của mọi tri thức..................................6
Hình 2: Hợp tác là chìa khóa của nhiều vấn đề..................................................................9
Hình 3: Làm viêc nhóm trong giờ học của c ̣ác em học sinh THPT.................................9
Hình 4: Học sinh cần tìm sự trợ giúp khi cần thiết, không chỉ trong viêc học tập mà
trong ̣cả đời sống, tinh thần..................................................................................10
Hình 5: Môt cuộc thi rung chuông vàng được tổ chức cho c ̣ác học sinh THPT...............12
Hình 6: Thời đại genz, viêc đào tạo kĩ năng sống gắn liền ṿới các cổng truyền thông trên
Mạng xã hôi.̣ .................................................................................12
Hình 7: Hoạt đông dã ngoại, camping.̣...................................................................13
Hình 8: Hôi thao tuyền thống.̣...............................................................................13
Hình 9: Nick Vujicic – môt diễn giả khuyết tật truyền cảm hứng nổi tiếng..................14 I. Đăt ṿấn đề
- Trong quá trình dạy học, giáo dục, bên cạnh việc hình thành các kĩ năng mang
tính kĩ thuật, gắn với chuyên môn, các kĩ năng sống khác như tìm kiếm và xử lí
thông tin; phân tích đổi chiếu; phản hồi, lắng nghe tích cực; trình bày suy nghĩ/ý
tưởng; giao tiếp ứng xử với người khác; quản lí thời gian; kiềm chế cảm xúc;
đặt mục tiêu... cũng luôn được hình thành, đôi khi một cách không chủ định.
Tuy nhiên, những kĩ năng này, được hiểu là mục tiêu ẩn của quá trình giáo dục,
lại là những thứ người học cần có, cần sử dụng để giải quyết các tình huống của cuộc sống.
1. Kĩ năng sống là gì?
Khái niệm: Kĩ năng sống là năng lực điều chỉnh hành vi của con người và là sự
thay đổi để có những hành vi tích cực. Như đó, con người có khả năng điều chỉnh
và quản lí hiệu quả hành vi, thái độ của mình trước các tình huống nảy sinh trong cuộc sống.
2. Tầm quan trọng kĩ năng sống
Kĩ năng sống có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển cá nhân và xã hội.
Người có kĩ năng sống sẽ biết ứng xử phù hợp trong mọi tình huống, có khả
năng làm chủ xúc cảm, tình cảm và hành vi, có thói quen và lối sống lành mạnh,
vượt qua được mọi khó khăn và đạt được nhiều thành công trong cuộc đời.
Trong thực tế, nhiều khi người có nhận thức đúng nhưng lại có hành vi sai trái,
tiêu cực. Đó là do họ thiếu kĩ năng sống. Nếu có được kĩ năng sống thì sự tác
động của họ sẽ khác. Vì vậy, việc trang bị, rèn luyện cho mình những kĩ năng
sống là vô cùng quan trọng.
Giáo dục kĩ năng sống là quá trình hình thành những hành vi tích cực, lành
mạnh và thay đổi những hành vi, thói quen tiêu cực trên cơ sở giúp học sinh có
cả kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng thích hợp; là giáo dục những kĩ năng
mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp học sinh chuyển dịch kiến thức (cái học
sinh biết), thái độ, giá trị (cái mà học sinh cảm nhận, tin tưởng, quan tâm) thành
hành động thực tế (làm gì và làm cách nào) trong những tình huống khác nhau
của cuộc sống. Kĩ năng sống thường xuyên được ứng dụng trong cuộc sống,
chúng có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả công việc và sự thành công của mỗi cá nhân và tập thể.
3. Tầm quan trọng kĩ năng sống đối với học sinh THPT
Học sinh trung học phổ thông đang ở trong độ tuổi thanh niên, lứa tuổi đang
phát triển mạnh về cả thể chất và tinh thần. Nhu cầu hoạt động và giao tiếp của
các em đang phát triển mạnh. Do đó, ý thức về cuộc sống, về bản thân, về con
người cũng phát triển; các năng lực cá nhân cũng dần hình thành. Đào tạo kĩ
năng sống sẽ tạo điều kiện thuận lợi giúp các em phát triển nhân cách.
Bên cạnh đó, môi trường xã hội cũng ảnh hường rất lớn đến nhân cách của học
sinh trung học cơ sở. Bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường hiện nay
với những tác động tích cực và tiêu cực đan xen khiến trẻ luôn luôn phải có sự
lựa chọn, phải đương đầu với những áp lực, thử thách, nếu không được hướng
dẫn, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực như nghiện hút, bạo lực, ăn
chơi sa đoạ. Giáo dục kĩ năng sống giúp các em ứng phó với những vấn đề của
lứa tuổi học sinh trung học phổ thông như phòng tránh lạm dụng game, phòng
tránh rủi ro trong quan hệ giới tính, phòng tránh sử dung chất gây nghiện, phòng
tránh bạo lực học đường.
Kĩ năng sống đã được đưa vào nhà trường để giáo dục cho học sinh trung học
phổ thông từ hơn 10 năm nay; tuy nhiên, hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh chưa cao. Do đó, chúng ta cần tăng cường đào kĩ năng sống cho học
sinh trung học cơ sở nhằm trang bị cho học sinh những kĩ năng sống phù hợp
với những phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực và con đường phù hợp hơn.
Từ đó, hình thành cho các em những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại
bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống
hằng ngày, tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của
mình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. II.
Các kỹ năng cần thiết cho học sinh trung học phổ thông
Theo UNESCO, WHO và UNICEF, có thể Xem kĩ năng sống gồm các kĩ năng cổt lõi sau:
Kĩ năng giải quyết vấn đề
Kĩ năng suy nghĩ/tư duy phân tích có phê phán.
Kĩ năng giao tiếp hiệu quả.
Kĩ năng ra quyết định.
Kĩ năng tư duy sáng tạo.
Kĩ năng giao tiếp ứng xử cá nhân.
Kĩ năng tự nhận thức/tự trọng và tự tin của bản thân, xác định giá trị
(SelfAwareness building skills).
Kĩ năng thể hiện sự cảm thông.
Kĩ năng ứng phó với căng thẳng và cảm xúc.
Tuy nhiên vì thời hạn nghiên cứu có giới hạn, nên nhóm em xin giới thiêu nḥ
ững kĩ năng cần thiết sau:
1. Kĩ năng tự nhận thức
Kĩ năng tự nhận thức là hiểu rõ tình cảm, sở thích, thói quen, điểm mạnh, điểm
yếu, của bản thân mình, vị trí của mình trong lòng người khác, luôn ý thức được
mình đang làm gì hoặc mình có thể thành công ờ những lĩnh vực nào.
Đề có kĩ năng tự nhận thức, ta phải luôn đặt ra và trả lời được câu hỏi: Mình là
ai? Mình có ưu thế gì? Điểm khác biệt của mình với người khác là gì? Điểm mạnh,
điểm yếu của mình về tính cách và năng lực ra sao? Sở thích của mình là gì? Mình
hay thành công trong những công việc nào? Người khác đánh giá về mình ra sao?
Mình biết cách thức để phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu của bản thân
như thế nào? Từ đó, ta cần mạnh dạn nhận công việc mà mình thấy có khả năng
đảm nhiệm và làm tốt, tạo sự tin tưởng với người khác; đặt ra mục đích cho bản
thân và mục tiêu cho công việc; điều chỉnh bản thân để thích nghi với những hoàn cảnh khác nhau.
Hình 1: Biết được, hiểu được bản thân là khởi đầu của mọi tri thức
2. Kĩ năng giao tiếp
Nếu kỹ năng thứ nhất về tư duy độc lập, thì kỹ năng này bàn đến sự hòa hợp, gắn
kết .Vì độc lập không có nghĩa là tách rời mình với thế giới. Để gây thiện cảm
ban đầu thì không có gì hiệu quả bằng giao tiếp tốt.
Để giao tiếp có hiệu quả, phải sử dụng những cử chỉ, lời nói đẹp và cách nói phù
hợp; ngôn từ phải đơn giản, sử dụng những từ mà người đối thoại muốn được
nghe, tránh sử dụng các từ phản đổi. Các thông tin phải chính xác và đầy đủ; tỏ
thái độ ân cần, quan tâm đến người nghe. Chú ý đến âm điệu, điểm nhấn và âm
lượng của giọng nói, diễn đạt trôi chảy, lưu loát; luôn hướng về người đang đối thoại.
Lắng nghe tích cực là một phần quan trọng của kĩ năng giao tiếp. Người có kĩ
năng lắng nghe tích cực biết thể hiện sự tập trung chủ ý và thể hiện sự quan tâm
lắng nghe ý kiến hoặc phần trình bày của người khác , biết cho ý kiến phản hồi
mà không vội đánh giá.
3. Khả năng ứng phó với căng thẳng
Chúng ta có thể ứng phó với trạng thái căng thẳng bằng cách quan tâm đến cơ thể
và hành vi của mình, tránh các tình huống căng thẳng nếu có thể, nghỉ ngơi và
ngủ nhiều, xác định nguyên nhân gây căng thẳng và làm gì đó để thay đổi các
nguyên nhân này, quản lí thời gian - hoàn thành tùng việc một, suy nghĩ lạc quan,
ăn uống hợp lí, tập các bài tập thư giãn, đọc sách hoặc làm gì đó để không bị bận
tâm về nguyên nhân gây căng thẳng.
Chúng ta cũng có thể hạn chế những tình huống căng thẳng bằng cách sống và
làm việc điều độ, có kế hoạch, thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, sống vui
vẻ, chan hòa, tránh gây mâu thuẫn không cần thiết với mọi người xung quanh,
không đặt ra cho mình những mục tiêu quá cao so với điều kiện và khả năng của bản thân...
4. Kĩ năng thể hiện sự tự tin
Tự tin là một điều nhỏ bé mà phức tạp. Chúng ta rất dễ lệ thuộc vào ý muốn người
khác để có cảm giác hài lòng về bản thân, điều mà lẽ ra phải do chính chúng ta
quyết định. Tự tin là một kỹ năng mà bạn có thể học được thông qua luyện tập.
Đầu tiên là ra dáng tự tin: Dáng dấp của chúng ta truyền đạt nhiều điều đến những
người xung quanh, vì vậy bạn cần cho mọi người thấy rằng bạn tự tin và quyết
đoán. Đưa vai ra sau, giữ cột sống thắng và cằm ngẩng cao. Bước những bước đi
dứt khoát chứ đừng kéo lê chân, và nhớ ngồi thẳng lưng. Khi có vẻ ngoài tự tin,
bạn cũng sẽ khiến cả thế giới xung quanh tin rằng bạn là người như vậy.
Không chỉ đánh lừa được người khác – bạn còn đánh lừa được cả bản thân mình
nữa. Các nghiên cứu cho thấy dáng điệu thả lỏng của cơ thể cũng sẽ giúp giảm căng thẳng.
Thứ 2, luôn suy nghĩ tích cực:
Mỗi khi có suy nghĩ tiêu cực xuất hiện thì hãy ngay lập tức thay nó bằng một ý nghĩ tích cực khác.
Bằng cách đó, đến một lúc nào đó sự tiêu cực sẽ không còn tồn tại trong tâm trí
bạn nữa. Thay vào đó, những suy nghĩ tích cực sẽ đến một cách rất tự nhiên.
Thứ 3, bắt đầu đặt mục tiêu và đạt những mục tiêu nhỏ:
Xét về tâm lý chung, khi bạn đạt được một thành quả gì đấy, bạn cảm thấy tin
tưởng hơn vào khả năng của mình. Tinh thần bạn sẽ trở nên phấn chấn, cảm
xúc bạn cũng vui vẻ hẳn lên. Bạn thấy rằng mình có thể làm được những điều
hơn thế nữa. Tuy vậy, bạn đừng nên mắc sai lầm khi đặt mục tiêu quá lớn, rất
khó để đạt được. Khi bạn thất bại, tinh thần của bạn sẽ trì trệ, sự tự tin của bạn cũng biến mất.
Đó là lý do bạn nên bắt đầu với những mục tiêu nhỏ trước. Tuy nhỏ, nhưng
khi bạn đạt được những mục tiêu như vậy, sự tự tin của bạn cũng tăng lên.
Đó cũng là bàn đạp để bạn có thể lập nên những mục tiêu to hơn sau này.
Cuối cùng, đó là luôn có sự chuẩn bị:
Ví dụ như bạn cần chuẩn bị những thông tin hữu ích để thu hút người nghe khi
thuyết trình, cần nắm được những yêu cầu của công ty bạn sắp phỏng vấn,
kiến thức chuyên môn cần thiết để hoàn thành công việc được giao. Nhờ sự
chuẩn bị đầy đủ, mà bạn có được sự tự tin để đối mặt với những gì sắp diễn ra.
5. Kĩ năng hợp tác
Hợp tác là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong một công
việc, một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung.
Kĩ năng hợp tác là khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm, biết cam kết và
cùng làm việc có hiệu quả với những thành viên khác trong nhóm.
Biểu hiện của người có kĩ năng hợp tác:
Tôn trọng mục đích, mục tiêu hoạt động chung của nhóm; tôn trọng những quyết
định chung, những điều đã cam kết.
Biết giao tiếp hiệu quả, tôn trọng, đoàn kết và cảm thông, chia sẻ với các thành viên khác trong nhóm.
Biết bày tỏ ý kiến, tham gia xây dựng kế hoạch hoạt động của nhóm. Đồng
thời biết lắng nghe, tôn trọng, xem xét các ý kiến, quan điểm của mọi người trong nhóm.
Nỗ lực phát huy năng lực, sở trường của bản thân để hoàn thành tốt nhiệm vụ
đã được phân công. Đồng thời biết hỗ trợ, giúp đỡ các thành viên khác trong quá trình hoạt động.
Biết cùng cả nhóm đồng cam cộng khổ vượt qua những khò khăn, vướng mắc
để hoàn thành mục đích, mục tiêu hoạt động chung.
Có trách nhiệm về những thành công hay thất bại của nhóm, về những sản phẩm do nhóm tạo ra.
Có kĩ năng hợp tác là một yêu cầu quan trọng đối với người công dân trong một
xã hội hiện đại, bởi vì:
Mọi người đều có những điểm mạnh và hạn chế riêng. Sự hợp tắc trong công
việc giúp mọi người hỗ trợ, bổ sung cho nhau, tạo nên sức mạnh trí tuệ, tinh
thần và thể chất, vượt qua khó khăn, đem lại chất lượng và hiệu quả cao hơn cho công việc chung.
Trong xã hội hiện đại, lợi ích của mọi cá nhân, moi cộng đồng đều phụ thuộc
vào nhau, ràng buộc lẫn nhau; mọi người như một chi tiết của một cơ quan
lớn, phải vận hành đồng bộ, nhịp nhàng, không thể hành động đơn lẻ.
Kĩ năng hợp tác còn giúp cá nhân sống hài hoà và tránh xung đột trong quan hệ với người khác.
Để có được sự hợp tác hiệu quả, chúng ta cần vận dụng tốt nhiều kĩ năng sống
khác như: tự nhận thức, xác định giá trị, giao tiếp, thể hiện sự cảm thông, đảm
nhận trách nhiệm, ra quyết định, giải quyết mâu thuẫn, kiên định, ứng phó với căng thẳng.
Hình 2: Hợp tác là chìa khóa của nhiều vấn đề.
5 yếu tố thành công trong hợp tác:
Xây dụng mục tiêu chung để tất cả cùng biết. Đoàn kết, tin cậy
Đảm bảo mọi người đều có việc vừa tầm, vừa sức, phù hợp với khả năng.
Nhìn người khác làm và lắng nghe người khác nói để phỏi hợp nhịp nhàng.
Phát triển các kĩ năng khác trong hợp tác như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc
nhóm, kĩ năng xây dựng và duy trì mối quan hệ Liên cá nhân.
Hình 3: Làm viêc nhóm trong giờ học của các em học sinh THPT.̣
6. Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ
Trong cuộc sống, nhiều khi chúng ta gặp những vấn đề, tình huống phải cần
đến sự hỗ trợ, giúp đỡ của những người khác. Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ bao gồm các yếu tố sau:
Ý thức được nhu cầu cần giúp đỡ.
Biết xác định được những nơi hỗ trợ đáng tin cậy (người thân, bạn bè xung quanh…).
Tự tin và biết tìm đến các nguồn đó.
Biết bày tỏ nhu cầu cần giúp đỡ một cách phù hợp.
Khi tìm đến các địa chỉ hỗ trợ, chúng ta cần:
Cư xử đúng mực và tự tin.
Cung cấp thông tin đầy đủ, rõ ràng, ngắn gọn.
Giữ bình tĩnh nếu gặp sự đổi xử thiếu thiện chí. Nếu vẫn cần sự hỗ trợ của
người thiếu thiện chí, cổ gắng tỏ ra bình thường kiên nhẫn nhưng không sợ hãi.
Nếu bị cự tuyệt, đừng nản chí hãy kiên trì tìm sự hỗ trợ từ các nguồn khác.
Hình 4: Học sinh cần tìm sự trợ giúp khi cần thiết, không chỉ
trong viêc học tậ p mà trong cả đời sống, tinh thần.̣
Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ giúp chúng ta có thể nhận được những lời khuyên,
sự can thiệp cần thiết để tháo gỡ, giải quyết những vấn đề, tình huống của
mình; đồng thời là cơ hội để chúng ta chia sẻ, giãi bày khỏ khăn, giảm bớt
được căng thẳng tâm lí do bị dồn nén cảm xúc. Biết tìm kiếm sự giúp đỡ kịp
thời sẽ giúp cá nhân không cảm thấy đơn độc, bi quan và trong nhiều trường
hợp, giúp chúng ta có cách nhìn mới và hướng đi mới.
Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ rất cần thiết để giải quyết vấn đề, giải quyết mâu
thuẫn và ứng phó với căng thẳng. Đồng thời, để phát huy hiệu quả của kĩ năng
này, cần kĩ năng lắng nghe, khả năng phân tích thấu đáo ý kiến tư vấn, kĩ năng
ra quyết định lựa chọn cách giải quyết tối ưu sau khi được tư vấn.
III. Thực trạng kỹ năng sống cho học sinh trung học phổ thông ở
Viêt ̣ Nam trong thời gian gần đây
1. Thực trạng kĩ năng sống của học sinh trung học phổ thông
− Thực tế cho thấy, tình trạng học sinh thiếu kĩ năng sống vẫn xảy ra, biểu hiện qua
hành vi ứng xử không phù hợp trong xã hội, sự ứng phó hạn chế với các tình
huống trong cuộc sống như: ứng xử thiếu văn hóa trong giao tiếp nơi công cộng;
thiếu lễ độ với thầy cô giáo, cha mẹ và người lớn tuổi; chưa có ý thức bảo vệ môi
trường, chưa có ý thức giữ gìn vệ sinh công cộng; gây khó chịu cho người khác
khi sử dụng điện thoại di động ở nơi công cộng...
2. Thực trạng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông
− Trong thực tế, khi xây dựng chương trình dạy học, giáo viên cần tạo ra ba mục tiêu
chính: cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ. Tuy nhiên, vì
áp lực thời gian và số lượng nội dung phải truyền đạt trong thời gian hạn chế, giáo
viên thường tập trung vào việc truyền đạt kiến thức và ít quan tâm đến việc phát
triển kỹ năng cho học sinh, đặc biệt là kỹ năng xã hội, khả năng thích ứng và hòa
nhập với cuộc sống.
− Theo khảo sát Tạp chí Giáo dục, Số 436 (Kì 2 - 8/2018), mức độ tổ chức hoạt động
CLB ở các nhà trường còn hạn chế có 66,7% ở mức “ít tổ chức” và “không tổ
chức”, mức độ hiệu quả của các CLB trong nhà trường chỉ ở mức thấp với độ ít
hiệu quả và không hiệu quả chiếm đến 58,9%.
− Măc ḍ ù vây, thời gian gần đây, gị áo dục KNS cho học sinh đã được quan tâm
nhiều hơn. Tuy không được bố trí là môt học riêng, nhưng gị áo dục kĩ năng sống
được thực hiên thông qua ṭ ừng môn học, từng hoạt đông gị áo dục, ở mọi lúc mọi
nơi khi có điều kiên, cơ hộ i pḥ ù hợp. Có thể kể đến môt số phương thức tổ chức ̣
sau: Dạy học qua chủ đề tự chọn; hoạt đông gị áo dục ngoài giờ lên lớp; hoạt đông ̣ trải nghiêṃ
− Sự phối hợp chặt chẽ giáo dục kĩ năng sống với các hoạt động giáo dục vốn đã được
lồng ghép vào chương trình giáo dục từ nhiều năm nay như giáo dục bảo vệ lOMoAR cPSD| 59545296
môi trường, phòng chống ma túy, giáo dục pháp luật, sức khỏe sinh sản vị thành
niên, … tạo nhiều cơ hội và điều kiện để triển khai giáo dục KNS. IV.
Viêc đ ̣ ào tạo kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông
1. Tạo sự tương tác
− Kĩ năng sống không thể được hình thành chỉ qua việc nghe giảng và tự đọc tài liệu
mà phải thông qua các hoạt động tương tác với người khác.
− Việc nghe giảng và tự đọc tài liệu chỉ giúp học sinh thay đổi nhận thức về một vấn
đề nào đó. Nhiều kĩ năng sống được hình thành trong quá trình học sinh tương tác
với bạn và với những người xung quanh hay thông qua hoạt động học tập hoặc
các hoạt động xã hội trong nhà trường.
− Trong khi tham gia các hoạt động có tính tương tác, học sinh có cơ hôi để đưa rạ
các ý tưởng của mình, tiếp nhân c ̣ ác ý tưởng của người khác, được đánh giá và
xem xét lại những kinh nghiệm sống của mình trước đây theo một góc nhìn khác khác.
− Vì vậy, cẩn tổ chức các hoạt động có tính chất tương tác cao trong nhà trường;
Xây dựng các “sân chơi” như fanpage để học sinh có thể tương tác ngoài giờ lên Hình 5: Môt cuộ
c thi rung chuông vàng được tổ chức
cho các học ̣ sinh THPT.
lớn, tạo cơ hội giáo dục kĩ năng sống hiệu quả cho học sinh.
Hình 6 : Thời đại genz, viê c đào tạo kĩ năng sống gắn liền với các cổng Downloaded by Thi Nhien (thinhien326@gmail.com)
2. Tạo các hoạt đông trải nghiệṃ
− Kĩ năng sống chỉ được hình thành khi người học được trải nghiệm qua các tình
huống thực tế. Học sinh chỉ có kĩ năng khi các bạn ấy tự áp dụng, chứ không phải
thông qua viêc ṇ ói về việc nó.
− Khi học sinh được tham gia các tình huống đa dạng (có thể kể đến tổ chức các hoạt
đông thiệ n nguyệ n, c ̣ ác gian hàng 0 đồng, team building, các lễ hôi văn hóạ đa
quốc gia, các hoạt đông phản biệ n…) ṣ ẽ giúp các bạn có kinh nghiêm. ̣
Hình 7: Hoạt đông dã ngoại, camping.̣
− Từ vốn kinh nghiêm ấy có thể ̣ áp dụng vào thực tế và điều chỉnh các kĩ năng phù
hợp với điều kiện của bản thân.
− Thiết kế và tổ chức thực hiện các hoạt động trong và ngoài giờ học sao cho học
sinh có cơ hội thể hiện ý tưởng cá nhân, tự trải nghiệm và biết phân tích kinh
nghiệm sống của chính mình và người khác.
Hình 8 : Hô i thao tuyền thống.
3. Tạo lâp tiến tṛ ình
− Viêc đào tạo ḳ ĩ năng sống không thể hình thành trong “ngày một, ngày hai" mà đòi
hỏi phải có cả quá trình: đi từ nhận thức, đến hình thành thái độ và sau đó là thay
đổi hành vi. Vì là môt qụ á trình nên môt ṭ ác đông có thể ḍ ẫn đến môt kết qua ̣
khác biêt, nên nḥ à giáo dục cần chỉ ra được: thay đổi thái độ sẽ dẫn đến sự thay
đổi nhận thức và hành vi như thế nào. Từ đó giúp học sinh hiểu được tầm quan
trọng của viêc tham gia đào tạo kĩ năng sống.̣
4. Thay đổi hành vi theo hướng tích cực
− Mục đích cốt lõi của viêc giáo dục ḳ ĩ năng sống là giúp người học thay đổi hành
vi theo hướng tích cực. Các cá nhân, tổ chức phát triển viêc gị áo dục kĩ năng
sống phải định hướng và thúc đẩy người học thay đổi các giá trị, thái độ và hành đông ̣
Hình 9: Nick Vujicic – môt diễn giả khuyết tậ t truyền cảm hứng nổi tiếng.̣
của mình theo hướng phát triển bản thân và phát triển xã hôi.̣
5. Cho học sinh thời gian
− Thay đổi hành vi, thái độ và giá trị ở từng con người là một quá trình rất khó khăn.
Do đó, cần kiên trì chờ đợi và tổ chức các hoạt động liên tục để học sinh duy trì
hành vi mới và có thói quen mới; tạo động lực cho học sinh điểu chỉnh hoặc thay
đổi giá trị, thái độ và những hành vi trước đây, thích nghi hoặc chấp nhận các giá
trị, thái độ và hành vi mới.
− Bất kì kĩ năng nào đều cần thời gian luyên tậ p để có thể làm chủ và ̣ áp dụng được,
vì vây việ c đào tạo ḳ ĩ năng sống cần thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc và thực hiện
càng sớm càng tốt đối với trẻ em. Phải tạo được môi trường giáo dục để học sinh
có cơ hội áp dụng kiến thức và kĩ năng vào các tình huống “thực" trong cuộc sống.
− Giáo dục kĩ năng sống cần được thực hiện trong gia đình, trong nhà trường và cộng
đồng. Người giáo dục kĩ năng sống có thể là bố mẹ, là thầy cô, là bạn cùng học
hay các thành viên cộng đồng.
− Trong nhà trường phổ thông, giáo dục kĩ năng sống được thực hiện trên các giờ
học, trong các hoạt động lao động, hoạt động đoàn thể - xã hội, hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp và các hoạt động giáo dục khác. V. Kết luâṇ
Từ những tìm hiểu, nghiên cứu trên, có thể thấy, kĩ năng sống là môṭ loạt các kĩ
năng cần thiết cho cuộc sống hằng ngày của con người. Bản chất của kĩ năng
sống là kĩ năng tự quản bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực
trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả. Nói cách khác, kĩ năng sống là
khả năng làm chủ bản thân của mọi người, khả năng ứng xử phù hợp với những
người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của
cuộc sống. Chính vì vây, việ
c gị áo dục, đào tạo kĩ năng sống cho mỗi cá
nhân, tâp thể nói ̣ chung, và đào tạo kĩ năng sống cho học sinh THPT nói riêng
là rất cần thiết và cần được sự chung tay của tất cả mọi người để hướng đến
mục tiêu chung là phát triển xã hôi.̣ VI.
Câu hỏi thảo luận
1. Kỹ năng nào chúng mình chưa đề cập trong bài thuyết trình?
a. Kỹ năng thể hiện sự tự tin
b. Kỹ năng thoát hiểm c. Kỹ năng giao tiếp
d. Kỹ năng đối phó với căng thẳng
2. Trong những cách dưới đây, cách nào để đối phó với căng thẳng?
a. Không đặt mục tiêu quá cao b. Ăn uống khoa học
c. Tập thể dục và đọc sách
d. Tất cả phương án trên
3. Kỹ năng nào bạn nghĩ là sẽ giúp người học tìm kiếm thông tin hiệu quả a. Kỹ năng giao tiếp b. Kỹ năng lắng nghe
c. Kỹ năng tìm kiếm thông tin
d. Kỹ năng tự nhận thức
4. Tại sao cần có dáng vẻ tự tin mặc dù mình chưa thực sự chưa tự tin
a. Để đánh lừa người khác
b. Để đánh lừa chính mình
c. Cả hai ý kiến trên
5. Để có định hướng tốt nhất cho tương lai thì kĩ năng nào sau đây là quan trọng nhất
a. Kỹ năng thấu hiểu chính mình
b. Kỹ năng lắng nghe
c. Kỹ năng thích nghi
d. Kỹ năng đối phó với căng thẳng
VII. Tài liêu tham kḥảo
Bài báo cáo này được viết dựa trên sự tham khảo và trích xuất số liêu của c ̣ ác tài liêu sau đây:̣
1. Tạp chí Giáo dục, Số 436 (Kì 2 - 8/2018).
2. Module THPT 35: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông
(thptluongthevinhdienbien.edu.vn).