Các Nhân Tố tác động đến Công Bố Báo Cáo Phát Triển Bền Vững | Môn Nghiên cứu khoa học - Đại học Kinh Tế Quốc Dân

lOMoAR cPSD| 59691467
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI THAM GIA GIẢI THƯỞNG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN NĂM 2024 ĐỀ TÀI
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI HOẠT ĐỘNG CÔNG
BỐ BÁO CÁO PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN SÀN CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Lĩnh vực khoa học và công nghệ: Khoa học xã hội
Chuyên ngành thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ:
Kinh tế và kinh doanh lOMoAR cPSD| 59691467 LỜI CAM ĐOAN
Nhóm tác giả chúng tôi xin cam đoan công trình là do chúng tôi nghiên cứu,
không sao chép lại của người khác. Trong toàn bộ công trình nghiên cứu, những điều
được trình bày hoặc là của cá nhân, hoặc là được tổng hợp chọn lọc từ nhiều nguồn tài
liệu khác nhau. Tất cả nguồn tài liệu đều được trích dẫn hợp pháp với xuất xứ rõ ràng.
Nếu có bất kỳ sự không trung thực, minh bạch trong quá trình sử dụng nguồn thông tin,
nhóm tác giả chúng tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và chịu mọi hình thức kỷ luật theo quy định. lOMoAR cPSD| 59691467 LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu “Ảnh hưởng của các nhân tố tới hoạt
động công bố báo cáo phát triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng
khoán Việt Nam”. Nhóm tác giả đã nhận được nhiều sự giúp đỡ và xin cảm ơn các tổ
chức, cá nhân đã tạo điều kiện thuận lợi để công trình được hoàn thành. Bài nghiên cứu
dựa trên sự tham khảo kinh nghiệm từ các tài liệu, sách báo và các kết quả nghiên cứu
có liên quan trong cùng lĩnh vực. Với tình cảm chân thành, nhóm tác giả bày tỏ lòng
biết ơn đặc biệt tới:
• Các thầy cô lãnh đạo, giảng viên trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã tổ chức và
tạo điều kiện cho cho sinh viên thực hiện các bài nghiên cứu. Đây là cơ hội cho
sinh viên học tiếp cận và vận dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học để giải
quyết vấn đề của khoa học và thực tiễn.
● Giáo viên hướng dẫn đã trực tiếp hướng dẫn tận tình về kiến thức, phương pháp
và tài liệu để nhóm tác giả hoàn thành công trình nghiên cứu. MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................
1 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
............................................................................... 2
CÁC PHỤ LỤC TRONG CÔNG TRÌNH ............................................................ 3
TÓM TẮT ............................................................................................................. 4
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1
1.1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 2
1.3. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................... 4
1.4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 4
1.6. Các kết quả nghiên cứu dự kiến ................................................................ 5
1.7. Kết cấu của đề tài ....................................................................................... 6 lOMoAR cPSD| 59691467
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ................................. 7
1.1. Các nghiên cứu về hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững ......... 7
1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài .................................................................... 7
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước ................................................................... 12
1.2. Các nghiên cứu về nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động báo cáo phát triển 15
bền vững .......................................................................................................... 15
1.2.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ............................................................... 15
1.2.2.1. Các nghiên cứu trong nước ................................................................ 21
1.4. Khoảng trống nghiên cứu ........................................................................ 25
1.5. Hướng phát triển cho nghiên cứu ............................................................ 25
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ................................................................... 27
2.1. Khái quát chung về các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán .. 27
Việt Nam ......................................................................................................... 27
2.2. Khát quát chung về báo cáo phát triển bền vững .................................... 28
2.3. Hệ thống các quy định về công bố báo cáo phát triển bền vững trên thế
........................................................................................................................ 30
giới .................................................................................................................. 30
2.4. Thực trạng công bố phát triển bền vững tại Việt Nam ............................ 32
2.4.1. Tình hình công bố báo cáo phát triển bền vững tại Việt Nam .............. 32
2.4.2. Vướng mắc và hạn chế ......................................................................... 35
2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động công bố thông tin phát triển bền 38
vững của các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam .......................................... 38
2.5.1. Quy mô công ty..................................................................................... 38
2.5.2. Lĩnh vực tham gia ................................................................................. 39
2.5.3. Ủy ban giám sát .................................................................................... 40
2.5.4. Khả năng sinh lời .................................................................................. 40
2.5.5. Đòn bẩy tài chính .................................................................................. 41
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 42
3.1. Quy trình nghiên cứu ............................................................................... 42
3.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 43
3.3. Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu ........................................ 44
3.3.1. Mô hình nghiên cứu .............................................................................. 44 lOMoAR cPSD| 59691467
3.3.2. Xây dựng giả thuyết nghiên cứu ........................................................... 45
3.4. Xác định thang đo .................................................................................... 49
3.5. Quy trình chọn mẫu ................................................................................. 56
3.6. Quy trình phân tích dữ liệu ...................................................................... 58
4.1. Kết quả nghiên cứu .................................................................................. 64
4.1.1. Kết quả nghiên cứu định tính................................................................ 64
4.1.2. Kết quả nghiên cứu định lượng ............................................................ 65
4.1.2.1. Thống kê mô tả nghiên cứu và kiểm định độ tin cậy các thang đo ... 65
4.1.2.2. Phân tích nhân tố khám phá EFA ...................................................... 71
4.1.2.3. Đánh giá thang đo công bố báo cáo phát triển bền vững tại các doanh
........................................................................................................................ 75
nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán tại Việt Nam ...................................... 75
4.1.2.4. Phân tích tương quan và hồi quy ....................................................... 76
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH .................................... 85
5.1. Kết luận .................................................................................................... 85
5.2. Hàm ý chính sách với các nhân tố ........................................................... 86
5.2.1. Khả năng sinh lời .................................................................................. 86
5.2.2. Quy mô công ty..................................................................................... 88
5.2.3. Đòn bẩy tài chính .................................................................................. 90
5.3. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ......................... 92
KẾT LUẬN CHUNG ......................................................................................... 94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 96
PHỤ LỤC.......................................................................................................... 107 lOMoAR cPSD| 59691467 1
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng Tên gọi Bảng 4.1
Bảng thang đo điều chỉnh Bảng 4.2
Thống kê miêu tả mẫu nghiên cứu Bảng 4.3
Đánh giá độ tin cậy của các thang đo Bảng 4.4
Kiểm định KMO và Bartlerrs Bảng 4.5
Ma trận xoay của các nhân tố Bảng 4.6
Tổng phương sai chính của các nhân tố khám phá Bảng 4.7
Tổng phương sai trích của thang đo công bố BCPTBV tại
các Doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán tại Việt Nam Bảng 4.8
Bảng liên hệ tương quan giữa các biến Bảng 4.9
Kết quả R Square của thang đo công bố BCPTBV tại các
Doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán tại Việt Nam Bảng 4.10
Kiểm định ANOVA của biến phụ thuộc Bảng 4.11 Kết quả hồi quy Đồ thị 4.12
Biểu đồ phần dư chuẩn hóa Biểu đồ 4.13
Kiểm định giả thuyết liên hệ tuyến tính
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT lOMoAR cPSD| 59691467 2
Chữ viết tắt và chữ viết đầy đủ (nếu Dịch nghĩa
viết tắt bằng tiếng Anh) BCPTBV
Báo cáo phát triển bền vững BCTNXH
Báo cáo trách nhiệm xã hội
CSI (Corporate Social Index)
Chỉ số bền vững doanh nghiệp
CSR (Corporate Social Responsibility)
Chỉ số trách nhiệm xã hội DNNVV
Doanh nghiệp nhỏ và vừa DNNY Doanh nghiệp niêm yết
ESG (Environment, Social, Governance) Các tiêu chí về môi trường, xã hội, quản trị)
GRI (Global Responsibility Initiative)
Tổ chức sáng kiến báo cáo toàn cầu KTQT Kế toán quốc tế PTBV Phát triển bền vững TNXH Trách nhiệm xã hội TTCK
Thị trường chứng khoán
CÁC PHỤ LỤC TRONG CÔNG TRÌNH Phụ lục Tên gọi
Phụ lục 3.1 Biểu mẫu câu hỏi trao đổi với ứng đáp viên là chuyên gia lOMoAR cPSD| 59691467 3 Phụ lục 3.2
Kết quả bổ sung các nhân tố tác động tới hoạt động công bố báo cáo
phát triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam. Phụ lục 3.3
Kết quả trao đổi ứng đáp viên là chuyên gia về số lượng thang đo
của các biến độc lập trong nghiên cứu Phụ lục 3.4
Kết quả trao đổi chi tiết các ứng đáp viên về thang đo các nhân tố
Phụ lục 4.1 Danh sách công ty nhận khảo sát và nhận phiếu hợp lệ
Phụ lục 4.2 Biểu mẫu khảo sát các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động công bố
báo cáo phát triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam Phụ lục 4.3 Kết quả nghiên cứu lOMoAR cPSD| 59691467 4
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc TÓM TẮT Tên nghiên cứu
Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững tại các
doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam Tóm tắt
Nghiên cứu này với mục đích tìm hiểu tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt
động công bố báo cáo phát triển bền vững và đánh giá mức độ tác động của các nhân tố
tới hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên
sàn chứng khoán Việt Nam. Bằng việc khảo sát trực tiếp 239 đối tượng dựa trên các đặc
điểm về giới tính, kinh nghiệm làm việc, trình độ, độ tuổi của các doanh nghiệp niêm
yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam với kỹ thuật phân tích định lượng và định
tính, kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố ảnh hưởng đáng kể tới hoạt động công bố
thông tin báo cáo phát triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng
khoán Việt Nam, sự ảnh hưởng của các nhân tố theo thứ tự giảm dần: khả năng sinh lời,
quy mô công ty, đòn bẩy tài chính. Đây là các nhân tố ảnh hưởng cùng chiều đến hoạt
động công bố báo cáo phát triển bền vững tại của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam. lOMoAR cPSD| 59691467 5
Từ khóa: Báo cáo phát triển bền vững, doanh nghiệp, đặc tính doanh nghiệp.
SOCIALIST REPUBLIC OF VIETNAM
Independence - Freedom - Happiness ABSTRACT Title:
Factors Affect The Disclosure of Sustainability Report of Listed Companies in Vietnamese Stock Market Abstract:
This study investigated the factors that affect the publication of sustainability
reports and evaluated the impact of factors on the level of publication of sustainability
reports at companies listed on the Vietnamese stock exchange. By directly surveying
239 subjects based on characteristics of nature, work experience, qualifications, and age
of businesses listed on the Vietnamese stock market with quantitative and qualitative
analysis techniques. The results showed that the extent of factors has significantly
affected the disclosure of sustainability reports at companies listed on the Vietnamese
stock exchange. The influence of factors is listed in descending order: profitability,
company size, and main financial leverage. These are factors that are reasonably
favourable for the ability to publish sustainability reports at businesses listed on the Vietnamese stock exchange. lOMoAR cPSD| 59691467 6
Keywords: Corporate characteristics, enterprises, sustainability report lOMoAR cPSD| 59691467 1 PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Sự quan tâm về phát triển bền vững (PTBV) đang là chủ đề nóng trong những
năm gần đây, bên cạnh sự phát triển kinh tế, PTBV bao gồm quan tâm đến môi trường
và xã hội trong quá trình kinh doanh và trong mối quan hệ với các bên liên quan. Các
doanh nghiệp hiện đang thực hiện các hoạt động PTBV như một phần của chiến lược
quan hệ công chúng, nhằm cải thiện hình ảnh của họ và đồng thời tập trung vào trách
nhiệm xã hội của mình. Các hoạt động PTBV của doanh nghiệp là thiết yếu trong quá
trình kinh doanh, chứng minh sự cam kết của doanh nghiệp về sự thịnh vượng và an
toàn cho các thế hệ sau, là một công cụ quan trọng thu hút sự đồng hành của các bên
liên quan, chính sách của chính phủ và niềm tin khách hàng. Việc đánh giá sự PTBV
của doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn đối với các bên liên quan bên ngoài nếu chỉ
dựa vào thông tin có sẵn trong Báo cáo tài chính (BCTC). BCTC được xem là công cụ
thông tin chính để trình bày tình hình kinh tế và tài chính của công ty cho các nhà quản
lý, nhà đầu tư, và các chuyên gia phân tích, nhằm hỗ trợ họ trong việc đưa ra các quyết
định phù hợp. Tuy nhiên, BCTC có giới hạn ở việc cung cấp thông tin liên quan đến các
khía cạnh xã hội và môi trường, không thể đáp ứng đầy đủ các câu hỏi đang được quan
tâm trong thời đại hiện nay. Để giảm bớt sự bất cân xứng thông tin này, các công ty
được mong đợi sẽ cung cấp thông tin về hoạt động trách nhiệm xã hội (TNXH) của
mình cũng như tuân thủ các nguyên tắc về tính minh bạch thông tin PTBV. Một trong
những kênh quan trọng để công bố thông tin này là thông qua Báo cáo thường niên hoặc Báo cáo bền vững.
Với nhu cầu gia tăng về thông tin PTBV, các nghiên cứu về đề tài phát triển bền
vững thu hút sự quan tâm của cả doanh nghiệp và cộng đồng học thuật. Tuy nhiên, công
bố thông tin về PTBV còn nhiều khó khăn. Các doanh nghiệp quan tâm lợi ích của việc
công bố thông tin so với chi phí thực hiện thu thập và xử lý thông tin. Do đó, xuất hiện
nhiều nghiên cứu tại các lĩnh vực khác nhau để xem xét tác động của thông tin PTBV
trong nhiều bối cảnh đa dạng. Dựa trên các lý thuyết cơ bản, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra
công bố thông tin PTBV mang lại lợi ích cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể tận lOMoAR cPSD| 59691467 2
dụng nhiều cơ hội thông qua việc xây dựng cái nhìn tốt đẹp về doanh nghiệp, phát triển
mối quan hệ tốt giữa doanh nghiệp và khách hàng, cộng đồng xã hội. Tuy nhiên, tại các
nước đang phát triển chưa nhiều do gánh nặng kinh tế, PTBV chưa được quan tâm bằng các nước phát triển.
Trên thị trường chứng khoán (TTCK), thông tin đóng vai trò quan trọng, có tác
động trực tiếp đến quyết định của các nhà đầu tư. Do đó, việc công bố thông tin là một
trách nhiệm cực kỳ quan trọng của các tổ chức và doanh nghiệp tham gia thị trường.
Điều này đảm bảo tính hiệu quả và công bằng của hoạt động tài chính, đồng thời góp
phần vào sự phát triển lành mạnh của TTCK. Các nhà đầu tư yêu cầu việc công bố thông
tin không chỉ là thông tin bắt buộc mà còn cả thông tin tự nguyện. Trong những năm
gần đây, việc công bố thông tin tự nguyện đang nhận được sự quan tâm đặc biệt, đặc
biệt là các thông tin liên quan đến TNXH của doanh nghiệp và PTBV. TNXH của doanh
nghiệp và PTBV ngày càng thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư, khách hàng, cơ quan
quản lý và các bên liên quan khác. Cùng với các thông tin về quản trị hoạt động kinh
doanh và quản trị tài chính, thông tin về các hoạt động liên quan đến xã hội và môi
trường trở thành một phần quan trọng của công bố thông tin, đòi hỏi tính minh bạch và
công khai để đánh giá hiệu quả và TNXH của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh.
Việc công bố thông tin PTBV tại các DNNY trên TTCK Việt Nam đang như thế nào và
những ảnh hưởng của các nhân tố tới hoạt động công bố thông tin PTBV của các DNNY
trên TTCK ở Việt Nam ra sao thì chưa có nhiều nghiên cứu đề cập tới vấn đề này. Đây
chính là những lý do nhóm nghiên cứu chọn đề tài “Ảnh hưởng của các nhân tố tới hoạt
động công bố thông tin phát triển bền vững của các doanh nghiệp niêm yết trên thị
trường chứng khoán ở Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu khoa học. .
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
● Đánh giá hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững: Mục tiêu này là định
lượng và đánh giá hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững của các doanh
nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam.
● Xác định các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động công bố báo cáo phát triển bền
vững: Các nhân tố này có thể bao gồm văn hóa tổ chức, quy định pháp lý, áp lực lOMoAR cPSD| 59691467 3
từ bên ngoài (như yêu cầu từ cổ đông và nhà đầu tư), và lợi ích kinh tế của công bố thông tin.
● Phân tích mối quan hệ giữa các nhân tố và hoạt động công bố báo cáo phát triển
bền vững: Nghiên cứu sẽ xem xét sự tương quan giữa các nhân tố và xác định
hoạt động ảnh hưởng của mỗi nhân tố đối với hoạt động công bố.
● Đề xuất biện pháp cải thiện công bố báo cáo phát triển bền vững: Các biện pháp
này có thể bao gồm việc tăng cường quy định pháp lý liên quan đến công bố lOMoAR cPSD| 59691467 4
thông tin, xây dựng văn hóa tổ chức ủng hộ công bố thông tin, và đẩy mạnh tầm
quan trọng của phát triển bền vững trong quản trị doanh nghiệp.
1.3. Câu hỏi nghiên cứu
● Hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết
trên sàn chứng khoán Việt Nam là như thế nào?
● Những nhân tố bên trong ảnh hưởng tới hoạt động công bố báo cáo phát triển
bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam là gì?
● Những nhân tố bên ngoài nào có tác động đến hoạt động công bố báo cáo phát
triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam?
● Mối tương quan giữa các nhân tố ảnh hưởng và hoạt động công bố báo cáo phát
triển bền vững như thế nào?
● Các giải pháp nào có thể được đề xuất để nâng cao hoạt động công bố báo cáo
phát triển bền vững tại các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam?
1.4. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về nội dung nghiên cứu:
Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững tại các
doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam.
Phạm vi về khách thể nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam,
đạt đủ điều kiện về vốn, lợi nhuận và những quy định khác trong khoản 1 Điều 15
Luật chứng khoán năm 2019 sẽ được coi là doanh nghiệp niêm yết.
Phạm vi về thời gian nghiên cứu:
Nghiên cứu thu thập thông tin về hoạt động công báo cáo phát triển bền vững
của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam từ 06/04/2022 đến 06/10/2023. lOMoAR cPSD| 59691467 5
1.5. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu này áp dụng một phương pháp hỗn hợp, kết hợp cả phương pháp
định tính và định lượng, nhằm đảm bảo tính đa chiều và toàn diện trong việc khám phá
hoạt động công bố BCPTBV cho DNNY.
● Phương pháp định tính của nghiên cứu bao gồm việc tiến hành nghiên cứu lý
thuyết, tổng hợp thông tin, thực hiện quy chiếu, và thiết kế mẫu bài trao đổi.
Tiếp theo, sử dụng phương pháp trao đổi với ứng đáp viên chuyên gia nhằm
xác định các yếu tố có ảnh hưởng tới hoạt động công bố BCPTBV cho DNNY.
Quá trình này tập trung thiết kế mẫu câu hỏi với mục đích lấy ý kiến từ các
chuyên gia, những người có kinh nghiệm làm việc và giảng dạy các cấp. Từ
đó mô hình nghiên cứu phù hợp với môi trường và đặc điểm DNNY tại Việt Nam được đề xuất.
● Phương pháp định lượng:
● Khảo sát DNNY ở Việt Nam: Sử dụng một bảng câu hỏi được thiết kế dựa
trên thang đo Likert 5 mức độ, chúng ta sẽ tiến hành khảo sát để đánh giá ảnh
hưởng của các nhân tố đối với hoạt động công bố BCPTBV cho DNNY tại
Việt Nam. Các câu hỏi sẽ được tập trung vào những khía cạnh quan trọng của BCPTBV.
● Đánh giá giá trị và độ tin cậy: Sử dụng hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích
nhân tố khám phá (EFA) để đánh giá giá trị và độ tin cậy của bảng câu hỏi.
● Đánh giá và kiểm định mô hình: Sử dụng phần mềm SPSS 26.0 để đánh giá
và kiểm định sự phù hợp của mô hình.
● Đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố: Thực hiện đo lường mức độ
ảnh hưởng của từng nhân tố đối với hoạt động công bố BCPTBV cho DNNY.
1.6. Các kết quả nghiên cứu dự kiến
Kết quả của nghiên cứu này đã có nhiều đóng góp quan trọng về mặt lý luận và thực tiễn: ● Về mặt lý luận: lOMoAR cPSD| 59691467 6
Nghiên cứu có thể giúp tổng hợp và phát triển lý thuyết về mối quan hệ giữa các
nhân tố và hoạt động công bố thông tin phát triển bền vững. Điều này có thể bao gồm
việc xác định các yếu tố quan trọng như tính minh bạch tài chính, kích thước doanh
nghiệp, lĩnh vực hoạt động, và sự tương quan với cấu trúc tài chính.
Kết quả nghiên cứu có thể góp phần vào việc xây dựng và đề xuất một khung
quản lý trách nhiệm xã hội và môi trường phù hợp cho các doanh nghiệp tại Việt Nam,
từ đó giúp họ quản lý và công bố thông tin về phát triển bền vững một cách hiệu quả. ● Về mặt thực tiễn:
Kết quả từ nghiên cứu có thể được phân tích để đưa ra các đề xuất chính sách
và khuyến nghị cho các doanh nghiệp và cơ quan quản lý về cách cải thiện công bố
thông tin phát triển bền vững và thúc đẩy phát triển bền vững trong nền kinh tế Việt Nam.
Dựa trên các lý thuyết và dữ liệu thu thập, nghiên cứu dự kiến sẽ xây dựng mô
hình thống nhất để đánh giá ảnh hưởng của các nhân tố lên hoạt động công bố thông tin phát triển bền vững.
1.7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, các phụ lục, danh mục bảng biểu và tài liệu tham
khảo, bài nghiên cứu được chia làm 5 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Chương 5: Kết luận và hàm ý chính sách lOMoAR cPSD| 59691467 7
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Các nghiên cứu về hoạt động công bố báo cáo phát triển bền vững
1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài
Từ góc độ lịch sử, sự phát triển và trọng tâm của báo cáo liên quan đến PTBV đã
có một số thay đổi (Fifka, 2012; Kolk, 2010). Trong những năm 1970, báo cáo thường
niên của công ty phương Tây thường đi kèm báo cáo riêng biệt về ảnh hưởng của công
ty tới xã hội. Trong thập kỷ 1980, báo cáo tài chính thường niên thường đi kèm với tác
động của doanh nghiệp về khí thải ra môi trường. Cuối thế kỷ 20, giới học thuật và các
nhà quản lý doanh nghiệp ngày càng bắt đầu xem xét khía cạnh xã hội và môi trường
đồng thời trong một báo cáo chung thường được xuất bản cùng với các BCTC truyền
thống. Kết quả là từ năm 1999, khi phiên bản đầu tiên của hướng dẫn báo cáo PTBV
(GRI) được xuất bản. Xu hướng này có thể liên quan trực tiếp đến việc xây dựng tiêu
chuẩn tự nguyện của sáng kiến báo cáo toàn cầu (GRI) (Kolk, 2010; Vormedal và Ruud,
2009). Ngày nay, GRI được coi là “tiêu chuẩn toàn cầu” (KPMG, 2011: 20) cho báo cáo
PTBV. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực xây dựng tiêu chuẩn chung, vẫn có sự khác
biệt đáng kể giữa các công ty từ các môi trường, thể chế khác nhau về nội dung và chất
lượng của các báo cáo PTBV (Fortuner và cộng sự, 2011), ngụ ý cũng có sự khác biệt
trong mối quan tâm học thuật toàn cầu.
Các tạp chí uy tín về kinh tế xã hội trên thế giới đã đăng tải nhiều công trình
nghiên cứu liên quan tới phát triển bền vững trong ngành kế toán. Một ví dụ là công
trình của Deegan và Gordon (1996), nơi họ tiến hành nghiên cứu về CBTT liên quan
đến môi trường của các tập đoàn kinh tế lớn tại Úc. Nghiên cứu này đạt được ba mục
tiêu quan trọng. Dữ liệu của nghiên cứu được thực hiện năm 1911 đã chỉ ra việc công
bố hoạt động phát triển bền vững có lợi cho doanh nghiệp, đồng thời che giấu những
thông tin tiêu cực. Thứ hai, nghiên cứu theo dõi xu hướng gia tăng chất lượng và tính
minh bạch của việc tiết lộ thông tin môi trường trong các báo cáo giai đoạn từ năm 1980
đến năm 1991, thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng từ các bên liên quan đối với vấn đề lOMoAR cPSD| 59691467 8
môi trường. Cuối cùng, thông qua bảng câu hỏi khảo sát các nhóm vận động CBTT liên
quan đến môi trường, nghiên cứu cho thấy mối liên kết giữa CBTT môi trường và các
nhóm vận động môi trường trong từng ngành cụ thể.
Nghiên cứu của Kolk (2004) đã xem xét nhiều quan điểm về PTBV trên thế giới,
làm rõ sự khác biệt giữa các quốc gia, ngành nghề kinh doanh và quy mô doanh nghiệp
với dữ liệu được thu thập trong thập niên cuối của thế kỷ 20. Các khía cạnh kinh tế, môi
trường và xã hội đều được đưa ra để đánh giá xu hướng PTBV. Nghiên cứu đã chỉ ra
các doanh nghiệp tại các nước phát triển như Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Úc có sự phát triển
công bố BCPTBV trong khi các nước như Na Uy và Đan Mạch đang có dấu hiệu chậm
lại trong quá trình công bố các thông tin môi trường và xã hội trên báo cáo thường niên của họ.
Mối quan tâm của các bên liên quan và phát triển bền vững của doanh nghiệp
được nghiên cứu trong công trình của Perrini và Tencati (2006). Nghiên cứu này đặt
nặng vào việc hiểu rằng hướng tới PTBV của một công ty, có nghĩa là khả năng duy trì
hoạt động trong thời gian dài, chịu ảnh hưởng lớn từ sự chặt chẽ của mối liên kết giữa
các bên. Quan điểm của nhà nghiên cứu này vượt xa các nghiên cứu tiền nhiệm về điểm
số cân bằng. Công trình của Perrini và Tencati (2006) đã nhấn mạnh sự cần thiết của hệ
thống đo lường các vấn đề của các bên liên quan có được thực hiện hiệu quả hay không.
Hệ thống kế toán hướng đến PTBV này cần lớn hơn và đi kèm các phương pháp tiếp
cận tài chính lâu đời để đo đánh giá kết quả hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm cả
các khía cạnh kinh tế và xã hội.
Cùng với xu hướng thể hiện tầm quan trọng của CNTT đối với PTBV, một
nghiên cứu đáng chú ý về việc công khai thông tin hướng đến PTBV trong lĩnh vực
xây dựng là của Renard và cộng sự (2013). Nghiên cứu đã chỉ ra mối quan tâm về các
công ty xây dựng khi công bố thông tin về PTBV nhằm đáp ứng nhu cầu của công
chúng. Dữ liệu được thu thập và phân tích đã chỉ ra các công ty xây dựng niêm yết
trên sàn chứng khoán có công bố thông tin PTBV hoạt động tốt hơn các công ty xây
dựng không công bố. Nghiên cứu này đã khẳng định tầm quan trọng của PTBV và xu
hướng PTBV đã đi sâu vào các ngành có ảnh hưởng tới môi trường. lOMoAR cPSD| 59691467 9
Một nghiên cứu quan trọng về vai trò của KTQT trong việc thực hiện nhiệm vụ
kế toán hướng đến PTBV được thực hiện bởi Vinal Mistry và cộng sự (2014). Mục tiêu
của nghiên cứu là đánh giá vai trò của hệ thống KTQT trong việc định hình PTBV trong
tổ chức. Nghiên cứu này là điển hình chứng minh sự liên kết qua lại chặt chẽ giữa các
hoạt động công bố thông tin PTBV với bộ phận kế toán. Nghiên cứu đã trao đổi các
nhân viên KTQT thuộc các DNNVV tại New Zealand cho thấy sự nhận thức và xu
hướng PTBV tại các DNNVV không đáng kể so với các tập đoàn lớn. Hạn chế của
nghiên cứu là chỉ phỏng vấn một lượng nhỏ DNNVV tại New Zealand, tuy nhiên vẫn
đưa ra cái nhìn rõ để giải quyết các vấn đề tồn tại trong PTBV
Nghiên cứu của Rezaee được thực hiện năm 2016 đã thực hiện việc tổng hợp lý
thuyết và kết hợp lý thuyết để lý giải mối liên quan giữa việc thực hiện ghi nhận, phân
tích, báo cáo PTBV và hoạt động của công ty, với vai trò quan trọng của kế toán trong
quá trình này. Nghiên cứu này đã tổng hợp và phát triển lý thuyết liên quan tới phát triển
bền vững trong doanh nghiệp theo kinh tế, môi trường, xã hội. Nhấn mạnh lợi ích của
các bên liên quan nhận được khi các nhà quản lý quan tâm tới vấn đề PTBV
Tính đến thời điểm hiện tại, theo nghiên cứu của Lamberton thực hiện vào năm
2015, đã có sự tổng hợp một lượng lớn công trình nghiên cứu đáng chú ý về kế toán
PTBV. Từ đó tác giả đã hình thành và phát triển lý thuyết, mục đích và nguyên tắc kế
toán PTBV, bao gồm thu thập, xử lý và đo lường hiệu quả PTBV và các thang đo định
tính về PTBV. Nghiên cứu này là một nguồn tư liệu quan trọng giúp các bên liên quan
hiểu rõ các yếu tố không thể thiếu trong mô hình kế toán hướng đến sự PTBV trong
doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nghiên cứu của Lamberton đã mở ra hướng nghiên cứu tiếp
theo cho giới học thuật hướng tới PTBV, cụ thể về kế toán.
Một nghiên cứu của Palazzani, Wan-Hussin (2013) về nội dung báo cáo môi
trường - sáng kiến báo cáo toàn cầu, tập trung vào tám công ty dầu khí hàng đầu trên
thế giới, đã làm rõ sự tự nguyện áp dụng các báo cáo phát triển bền vững trong hoạt
động sản xuất kinh doanh. Kết quả cho thấy năm trong số 8 công ty có sự đảm bảo từ
bên thứ ba về các báo cáo PTBV đóng góp tích cực vào tính minh bạch, khả năng so
sánh đối chiếu, và độ tin cậy của thông tin.