Chủ nghĩa xã hội không tưởng là gì? Tích cực và hạn chế?
1. Chủ nghĩa xã hội không tưởng là gì?
Chủ nghĩa xã hội không tưởng là hệ thống những quan điểm xã hội hiện đại đầu tiên.
Chủ nghĩa xã hội không tưởng ra đời sau khi con người có ý thức và được biểu hiện
thông qua sử thi và các câu chuyện cổ tích. Chủ nghĩa xã hội không tưởng là hệ thống
các quan niệm và tư tưởng nhằm cải tạo xã hội, giải phóng loài người. Nó xây dựng lên
một xã hội mới tốt đẹp. Chúng hướng về một xã hội không có bất công, bóc lột. Bên
cạnh đó là bảo đảm rằng mọi người dân đều có đời sống ấm no, tự do. Tuy nhiên, chủ
nghĩa xã hội không tưởng vẫn đưa ra con đường lối và phương pháp sai lầm. Nó thể
hiện thông qua đấu tranh, thuyết phục và truyền bá hoà bình,… đối với lí tưởng của
họ. Ngoài ra, chủ nghĩa xã hội không tưởng cũng là sự phê phán gay gắt chủ nghĩa tư
bản. Bên cạnh đó là đấu tranh để giải phóng cho giai cấp công nhân.
Đây cũng đồng thời là nguồn thúc đẩy người công nhân hành động. Chủ nghĩa xã hội
không tưởng cũng chính là cơ sở để chủ nghĩa Mác ra đời.
1.1. Mặt tích cực của chủ nghĩa xã hội không tưởng: –
Nhận thức được những mặt hạn chế của xã hội tư bản, mong muốnxây dựng
một xã hội tốt đẹp hơn. –
Phê phán sâu sắc xã hội tư bản, có ý thức bảo vệ quyền lợi cho giaicấp công nhân. –
Là một trào lưu tư tưởng tiến bộ có tác dụng cổ vũ người laođộng và là một
trong những tiền đề cho học thuyết Mác sau này.
1.2. Mặt hạn chế của chủ nghĩa xã hội không tưởng: –
Chủ nghĩa xã hội không tưởng không giải thích được bản chất củacác chế độ nô
lệ làm thuê. Đặc biệt là nó không thấy được bản chất của chế độ tư bản chủ nghĩa,
chưa khám phá ra được quy luật ra đời, phát triển và diệt vong của các chế độ đó, đặc
biệt là chủ nghĩa tư bản nên cũng không chỉ ra được con đường, biện pháp đúng đắn
để cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới. –
Chủ nghĩa xã hội không tưởng đã không phát hiện ra lực lượng xãhội tiên phong
có thể thực hiện cuộc chuyển biến cách mạng từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội
và chủ nghĩa cộng sản là giai cấp công nhân. –
Chủ nghĩa xã hội không tưởng muốn cải tạo xã hội bằng con đườngcải lương
chứ không phải bằng con đường cách mạng.
2. Hoàn cảnh ra đời của chủ nghĩa xã hộikhông tưởng:
Chủ nghĩa xã hội không tưởng xuất hiện khi chủ nghĩa tư bản và những mặt trái của
nó. Chủ nghĩa tư bản bóc lột những người công nhân của chủ nghĩa tư bản.
Ngoài ra, cuộc sống của người công nhân chỉ tính bằng những đồng lương eo hẹp. Họ
phải lao động trong điều kiện tệ hại. Ở trong nước thì tình trạng tham nhũng và tệ nạn
xã hội ngày một phổ biến. Từ những lý do trên mà những người tư sản có tiến bộ đã
thông cảm với nỗi thống khổ của những người nông dân. Họ mong muốn xây dựng
một chế độ tốt đẹp hơn, không có sự xuất hiện của tư bản bóc lột.
Những nhà tư tưởng tiêu biểu cho chủ nghĩa xã hội không tưởng phải nói đến như:
Thomas Moore, Saint-Simon, Robert Owen, Etienne Cabet, Icaria, Jean-Baptiste Godin, Wilhelm Weitling.
3. Trình bày các giai đoạn phát triển của chủnghĩa xã hội không tưởng:
Chủ nghĩa xã hội không tưởng phát triển qua 3 giai đoạn. 3 giai đoạn có thể kể đến như sau:
Giai đoạn thứ nhất: Những mầm mống và khuynh hướng của tư tưởng xã hội chủ nghĩa thời cổ đại.
Chế độ chiếm hữu nô lệ là sự ra đời tất yếu của lịch sử. Giai cấp quý tộc tư sản và giai
cấp nô lệ là hai giai cấp có tính chất đối kháng gay gắt. Mâu thuẫn giữa các giai cấp và
cuộc đấu tranh làm phát sinh các mầm mống tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Tư tưởng xã
hội chủ nghĩa thời cổ đại thể hiện trong dòng văn học chưa thành văn. Qua các câu
chuyện dân gian như truyền thuyết hay truyện cổ tích, chủ nghĩa xã hội không tưởng
đã một mặt phản ánh nỗi bức xúc của đại đa số quần chúng nhân dân. Họ lên án những
hành động bất công, vô nhân đạo của giai cấp thống trị. Ngoài ra, họ cũng nêu những
mơ ước và nguyện vọng của những người dân đang bị bóc lột và áp bức về một xã hội
bình đẳng, công bằng, bác ái. Tuy nhiên, những khát vọng này còn khá mơ hồ, vụn vặt.
Thậm chí họ còn muốn quay trở lại với thời vàng son xa xưa.
Giai đoạn thứ hai: Tư tưởng xã hội chủ nghĩa từ thế kỷ XV đến cuối thế kỷ XVIII
Chủ nghĩa tư bản ra đời và xuất hiện ở một số nước. Sự phân hoá giai cấp đã diễn ra
một cách nhanh chóng và kèm theo đó là các mâu thuẫn giai cấp cũng xảy ra gay gắt.
Giai cấp địa chủ cũng từng bước thiết lập địa vị giai cấp của mình. Họ đã dùng nhiều
thủ đoạn đàn áp, bóc lột tàn nhẫn với nhân dân lao động. Tại thời điểm lịch sử ấy, đã
xuất hiện những nhà văn xã hội chủ nghĩa không tưởng. Thể hiện những tác phẩm văn
học kinh điển của mình, những nhà nhân đạo thời cận đại đã lên án và tố cáo hệ thống
xã hội dựa trên chủ nghĩa tư bản. Họ đòi hỏi phải thay chế độ xã hội cũ thành một xã
hội mới thực sự công bằng, nhân ái. Tại hội nghị này đã có khá đông diễn giả tham dự
như Thomas Moore, Tommaso Campanella, . .. Giai đoạn thứ ba: Chủ nghĩa xã hội
không tưởng – phê phán đầu thế kỷ XIX
Từ cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XIX, cuộc cách mạng công nghiệp đã cơ bản hoàn
thành ở nước Anh. Sau đó tiếp diễn tại một số quốc gia ở Tây Âu. Đây là giai đoạn chủ
nghĩa tư bản chiến thắng phong kiến. Giai cấp tư sản đã bắt đầu thể hiện một cách rõ
rệt bản chất xấu xa của nó. Chúng phản động áp bức bóc lột nhân dân lao động vì lợi
ích của giai cấp mình. Và đây là giai đoạn mà giai cấp vô sản đã thức tỉnh và bước đầu
giác ngộ về chính trị. Trong giai đoạn này, các tư tưởng xã hội chủ nghĩa được biểu hiện
như là một học thuyết. Chủ nghĩa xã hội không tưởng – phê phán đã tố cáo, lên án gay
gắt xã hội tư sản, phủ nhận nó. Đồng thời chủ nghĩa xã hội không tưởng đã đề xuất
con đường, giải pháp cùng các dự báo thiên tài cho xã hội tương lai. Tại thời điểm này
cũng đã xuất hiện khá nhiều những nhà xã hội tư tưởng vĩ đại mới