Chương 5: kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt nam và các quan hệ lợi ích kinh tế ở Việt Nam môn Kinh tế chính trị | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 47708777
CHƯƠNG 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở
VIỆT NAM VÀ CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM File ảnh:
https://drive.google.com/drive/folders/16ip5s8MToC5dIcoLBcZVlLYBDPIcJ_QI? usp=drive_link
( Ảnh thêm bớt thay đổi tùy cho phù hợp với pp nhé )
1. Khái niệm KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam (Mai Anh)
Kinh tế thị trường là gì?
- KTTT là nền kinh tế được vận hành theo cơ chế thị trường. Đó là nền kinh tế
hàng hóa phát triển cao, ở đó mọi QHSX và trao đổi đều được thông qua thị
trường, chịu sự tác động, điều tiết của các quy luật thị trường.
- Mỗi quốc gia có những mô hình kinh tế thị trường khác nhau như:
+ Kinh tế thị trường tự do mới ở Mỹ
+ Kinh tế thị trường xã hội của Cộng hòa Liên bang Đức
+ Kinh tế thị trường ở Nhật Bản
+Kinh tế thị trường chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc
+Ở Việt Nam, sau khi xóa bỏ kinh tế kê khóa tập trung bao cấp => trung thành
với mục tiêu là tiến lên chủ nghĩa xã hội.
⇨ Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN vừa bao hàm đầy đủ các đặc trưng
chung vốn có của nền kinh tế thị trường nói chung vừa có những đặc trưng riêng của Việt Nam lOMoAR cPSD| 47708777
- KTTT định hướng XHCN: là nền kinh tế vận hành theo các quy luật của thị
trường, đồng thời góp phần hướng tới từng bước xác lập một xã hội mà ở đó dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, có sự điều tiết của nhà nước do ĐCS Việt Nam lãnh đạo
- So sánh với nền kinh tế thị trường nói chung
Giống nhau: đều vận hành theo quy luật KTTT mang tính khách quan Khác nhau:
+ Tính định hướng: XHCN
+ Cơ chế vận hành: Có sự điều tiết quản lý của Nhà nước, do Đảng lãnh đạo
+ Mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”
2. Tính tất yếu khách quan của việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam (Trần Dung + tổng kết) Sự tất yếu đó xuất phát từ những lý do cơ bản:
- Tính quy luật: Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là phù
hợp với tình quy luật phát triển khách quan. lOMoAR cPSD| 47708777
- Tính kinh tế: Do tính ưu việt của kinh tế thị trường trong thúc đẩy phát triển. +
Dưới sự tác động của quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh sẽ phân bổ các
nguồn lực hiệu quả. Vd: sinh viên đi học xa có nhu cầu thuê nhà trọ
+ Là động lực thúc đẩy lực lượng xuất phát triển nhanh và hiệu quả c ao, kích
trích tiến bộ kỹ thuật công nghệ. Nâng cao năng xuất lao động và hạ giá thành sản
phẩm. VD: các nhà sản xuất điện thoại luôn phải tìm cách cải tiến mẫu mã, nâng
cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh
- Tính xã hội: Là mô hình kinh tế phù hợp với nguyện vọng của nhân dân mong
muốn dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. lOMoAR cPSD| 47708777
3. Các đặc trưng của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. ( Diệp, Đức ) a. Về mục tiêu
- Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là phương tiện để phát triển lực
lượng sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội.
- Nâng cao đời sống cho nhân dân, thực hiện “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
b. Về quan hệ sở hữu và thành phần kinh tế
- Là nền kinh tế có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng
; kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể cùng với kinh tế tư nhân là nòng cốt để phát
triển một nền kinh tế độc lập tự chủ.
- Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo vì là đòn bẩy thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
nhanh, bền vững. Giải quyết các vấn đề XH. Mở đường, hướng dẫn, hỗ trợ các
thành phần kinh tế khác. Và là lực lượng vật chất để Nhà nước điều tiết, chi phối
kinh tế, đảm bảo ANQP và phục vụ lợi ích công cộng;
- Các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác, cạnh tranh cùng
phát triển theo pháp luật. lOMoAR cPSD| 47708777
c. Về quan hệ quản lý nền kinh tế:
Nhà nước quản lý nền kinh tế bằng:
- Pháp luật, chiến lược, kế hoạch, chính sách.
- Đồng thời sử dụng cơ chế thị trường, các hình thức kinh tế và phương pháp quản
lý kinh tế thị trường.
=> Mục đích: kích thích sản xuất, giải phóng sức sản xuất, phát huy tính tích cực và
khắc phục những tiêu cực, hạn chế do cơ chế thị trường mang lại, bảo vệ lợi ích của nhân dân và xã hội.
+ Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đại diện cho đa số nhân dân trong xã hội và
phải bảo vệ quyền lợi, lợi ích của nhân dân.
Vd: Thị trường xăng dầu việt nam hoạt động khách quan theo quy luật cung cầu và thị
trường thế giới. Nếu giá cả biến động quá lớn gây sốc cho nền kinh tế thì nhà nước sẽ
sử dụng công cụ điều tiết thông qua thuế hoặc quỹ bình ổn xăng dầu để điều hoà giá xăng dầu trong nước.
d. Về quan hệ phân phối:
- Quan hệ phân phối là hình thức thực hiện về mặt kinh tế của quan hệ sở hữu.
- Chế độ phân phối chủ yếu tại Việt Nam: thực hiện theo kết quả lao động, hiệu
quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng các nguồn lực khác và lOMoAR cPSD| 47708777
thông qua phúc lợi xã hội. => Tạo động lực để kích thích các chủ thể kinh tế
nâng cao hiệu quả hoạt động, sản xuất, kinh doanh, đồng thời hạn chế những bất công trong xã hội.
e. Về quan hệ giữa gắn tăng trưởng với công bằng xã hội
- Thực hiện gắn tăng trưởng kinh tế với công bằng xã hội.
- Phát triển kinh tế đi đội với phát triển văn hóa – xã hội.
- Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng chính sách, chiến lược,
quy hoạch, kế hoạch và từng giai đoạn phát triển của kinh tế thị trường.
4 . Liên hệ ( Đăng, Lan anh ) - Thứ nhất
+ Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tiếp tục phát triển với sự ổn định
vĩ mô, các cân đối lớn được bảo đảm, tốc độ tăng trưởng khá cao, và chất lượng tăng trưởng cải thiện. lOMoAR cPSD| 47708777
+ Hệ thống pháp luật, cơ chế và chính sách đang được hoàn thiện để phù hợp với nền
kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế.
+ Các yếu tố thị trường và các loại thị trường phát triển đồng bộ. Quy mô và phạm vi
tự do hóa thị trường được mở rộng, thu hút vốn cho phát triển kinh tế - xã hội. +
Thị trường tiền tệ phát triển mạnh
+ Hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với các yếu tố thị trường và cải cách hành chính được nâng cao. lOMoAR cPSD| 47708777
+Doanh nghiệp nhà nước được sắp xếp lại, kinh tế tư nhân trở thành động lực quan
trọng, kinh tế tập thể đổi mới theo cơ chế thị trường, và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài phát triển nhanh.
+ Hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước. - Thứ 2:
+ Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa: Đã tạo ra những thay đổi
to lớn cho Việt Nam, với mức tăng trưởng trung bình 7% mỗi năm.
+ Thành tựu kinh tế: Việt Nam thoát khỏi nhóm thu nhập thấp từ năm 2008.; GDP năm
2022 đạt 409 tỷ USD, bình quân đầu người 4.110 USD.; Cơ cấu GDP: Kinh tế nhà
nước (27%), kinh tế tư nhân (10%), khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (20%).
+ An sinh xã hội: Cải thiện giáo dục, y tế, hỗ trợ người khó khăn; tỷ lệ suy dinh dưỡng
và tử vong ở trẻ sơ sinh giảm; nông thôn phát triển đáng kể.
+ Cải thiện đời sống văn hóa: 70% dân số sử dụng internet, đời sống văn hóa phát triển đa dạng.
=> Đường lối đổi mới đã giúp Việt Nam phát triển kinh tế, giảm nghèo, ổn định xã hội
và tăng cường vị thế quốc gia. lOMoAR cPSD| 47708777 Tăng trưởng GDP
An sinh xã hội– mục tiêu, động lực để phát triển nhanh và bền vững
- Những hạn chế, khuyết điểm:
+ Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa còn nhiều bất cập.
+ Doanh nghiệp nhà nước chậm cơ cấu lại và đổi mới quản trị.
+ Nhiều doanh nghiệp tư nhân quy mô nhỏ, công nghệ thấp, quản trị và tài chính yếu.
+ Đổi mới kinh tế hợp tác chậm, hợp tác xã chưa làm tốt vai trò liên kết, hỗ trợ.
+ Thực hiện cơ chế giá thị trường đối với hàng hóa, dịch vụ công còn lúng túng.
+ Thị trường các yếu tố sản xuất và phương thức giao dịch hiện đại chậm phát triển.
+ Hội nhập kinh tế quốc tế còn chưa đạt hiệu quả cao.
- Mục tiêu của Việt Nam là
Năm 2025: Là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt
qua mức thu nhập trung bình thấp;
Đến năm 2030: Là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao
Đến năm 2045: trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
⇨ Việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có vai trò quan
trọng, là một trong những trụ cột, nhiệm vụ trọng tâm, cần phải được quán triệt
sâu sắc cả về nhận thức và hành động. lOMoAR cPSD| 47708777
Một góc Thành phố Hồ Chí Minh qua hơn 35 năm đổi mới _Nguồn: nhiepanhdoisong.vn 5 . Tổng kết
Đưa ra quan niệm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một đột
phá lý luận rất cơ bản và sáng tạo của Đảng ta, là thành quả lý luận quan trọng qua 38
năm thực hiện đường lối đổi mới.
Điều này không chỉ tạo tiền đề xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Việt
Nam mà còn góp phần bổ sung, phát triển lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin trong thời đại mới.