Đạo Hiếu và Triết Lý Vô Thường trong Phật Giáo | Môn Tôn giáo và xã hội - Đại học Thủ đô Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61178690
Câu 1: Trình bày ngắn gọn hiểu biết của anh/ chị về Đạo hiếu trong Phật giáo, từ
đó cho biết ý nghĩa của nó đối với việc thực hành hiếu đạo ở Việt Nam hiện nay. Bài làm
Đạo hiếu trong Phật giáo:
Theo quan niệm Phật giáo, con cái phải hiếu thảo với cha mẹ bằng cách tôn thờ, phụng
dưỡng cha mẹ ốm đau sớm tối. Cha mẹ chỉ dạy điều hay điều tốt phải biết vâng lời. Nếu
một người ngay cả việc Hiếu đạo với cha mẹ không tròn thì làm sao được bạn bè, thầy
cô, làng xóm, xã hội… yêu mến và kính trọng. Tại Việt Nam, mỗi người từ khi sinh ra
trên cõi đời, lớn lên và trưởng thành đều nhờ vào ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ.
Công lao ấy trải qua bao nhiêu thế hệ vẫn to lớn tựa biển trời.
Phât giáo cho rằng cung kính tận hiếu đạo nên chú ý ba điểm sau đây: ̣
• Hiếu thuân nhất thiết phải lâu dài, không phải trong chốc lát. ̣
• Hiếu thuân nhất thiết phải thực chất, không được hình thức bên ngoài. ̣
• Hiếu thuân nhất thiết phải được toàn diệ n, mà không phải một phần. ̣
Đức Phật đã đưa ra rất nhiều lời dạy về hạnh hiếu, nhằm giáo dục con người một đức
tính biết ơn, trước hết là ơn cha mẹ. Những ai là người có may mắn nghĩa là người ấy
được phụng dưỡng cha và mẹ. “Phụng dưỡng cha và mẹ, là vận may tối thượng”. Từ
nhận thức đó, con người tự thấy trách nhiệm của mình phải như thế nào đối với cha mẹ.
Ý nghĩa chữ hiếu:
Trước hết chúng ta cần trang bị cho mình đầy đủ những phẩm chất đạo đức chuẩn mực
nhất để góp phần gìn giữ nét văn hóa của dân tộc ta trong thuyền thống giáo dục xưa và
nay, giúp đất nước ngày càng ổn định văn minh, giàu đẹp hơn.
Chữ Hiếu được thể hiện qua lòng hiếu thảo đối với cha mẹ có nghĩa là tình cảm, thái độ
kính trọng, tôn thờ, biết ơn cha mẹ của mình. Lòng hiếu thảo thể hiện phẩm chất đạo
đức tốt mà chúng ta cần có, là nghĩa vụ mà chúng ta phải làm. Đó còn là thước đo để
đánh giá phẩm chất, đạo đức của con người.
Qua đây chúng ta thấy chữ hiếu theo đạo Phật có tầm nhìn xa hơn, vì nó không chỉ dạy
con người đền trả công ơn cha mẹ đầy đủ về vật chất và tinh thần mà còn hướng cha mẹ
đến con đường giải thoát ra khỏi vòng sinh tử luân hồi, đoạn tận mọi khổ đau ngay trong
đời sống hiện tại và mãi mãi về sau. Hãy làm tròn bổn phận của người con hiếu theo
tinh thần Phật giáo. Có như thế mới mong đền đáp ân đức lớn lao của hai đấng sanh
thành một cách đầy đủ và trọn vẹn.
Góp phần củng cố, sâu sắc hơn tư tưởng truyền thống uống nước nhớ nguồn.
Câu 2: Anh/ chị hãy cho biết quan điểm của mình về triết lý Vô thường trong Phật
giáo, từ đó hãy phân tích giá trị xã hội của triết lý này và rút ra bài học đối với bản thân.
* QUAN ĐIỂM BẢN THÂN VỀ TRIẾT LÝ VÔ THƯỜNG TRONG PHẬT GIÁO:
Vô thường là một trong những học thuyết nền tảng của Đạo Phật, được đề cập trong
Tam pháp Ấn: Vô thường – Khổ – Vô ngã. “Vô” trong “vô thường” tức là “không” hoặc
“không thật”. Còn từ “thường” trong vô thường tức là “bền vững” hoặc “thường còn”.
Vô thường là sự thật không thể thay đổi, điều thực sự tồn tại chính là những khoảnh khắc ở hiện tại. lOMoAR cPSD| 61178690
* GIÁ TRỊ XÃ HỘI CỦA TRIẾT LÝ NÀY: -
Phản ánh bản chất mọi sự vật, sự việc, hiện tượng trong cuộc sống luôn biến đổi
vàkhông bao giờ dừng lại -
Không có vô thường thì không có sự biến đổi, không có sự phát triển, cuộc
sốngkhông còn ý nghĩa vì mọi sự bất biến, con người dù cố gắng cũng không thay đổi
được điều gì, cái tốt tốt mãi nhưng cái xấu cũng xấu mãi. -
Thấu hiểu vô thường, con người có thể cảm thấy bình an, an yên hơn cả, nhất là
khi phải đối diện với những khổ đau, chia ly của đời người. Nhờ vậy mà con người có
thể giác ngộ được và tìm thấy niềm vui và hạnh phúc thực sự, chân chính. -
Nhờ vô thường, người ta có thể thẳng thắn và thành thực thừa nhận quy luật
muônthuở Sinh - Lão - Bệnh - Tử của cuộc đời, rằng đây là điều tất yếu phải xảy đến
và không một ai hay bất kỳ điều gì có thể chống lại được. Như vậy, người có tâm vô
thường sẽ không còn tự trách mình, trách người rồi làm khổ mình lẫn người, biết quý
trọng những gì mình đang có, không ngừng phát triển và tìm kiếm chân lý để cuộc đời được ý nghĩa hơn.
* BÀI HỌC ĐỐI VỚI BẢN THÂN:
+ Theo Thiền sư Thích Nhất Hạnh, để có thể thực tập vô thường, ta cần có một tâm thế
vững chãi, có sự kiên định, rồi sau đó ta cần thực tập nhìn sâu. Ngược lại, nếu chỉ giác
ngộ về vô thường trong chốc lát rồi để đấy, không tiếp tục nhìn sâu, hiểu sâu hơn nữa
thì trong cuộc sống ta sẽ dễ dàng quên mất vô thường, rồi lại tiếp tục nhìn mọi sự vật,
sự việc thường hằng bất biến như ta chưa từng có nhận thức về vô thường. Đó là lý do
vì sao nhiều cha mẹ, con cái đối xử với nhau như thể họ sẽ sống cùng nhau mãi mãi. Có
nhiều khi trong cuộc sống ta quên mất hoặc không nghĩ tới việc chỉ vài năm nữa thôi,
con cái sẽ lấy vợ lấy chồng và có gia đình riêng của chúng. Hoặc vài năm nữa thôi, ba
mẹ già yếu bệnh tật cũng không thể mãi ở bên chúng ta. Nhưng trong hiện tại ta vẫn
chưa biết trân quý thời gian được ở bên nhau, được nhìn thấy nhau và còn được yêu
thương nhau. Và còn trong rất nhiều mối quan hệ khác nữa: vợ chồng, bạn bè, anh em
họ hàng… Liệu rằng trong vài năm, vài chục năm nữa hay vài ngày, vài tuần nữa họ sẽ có còn ở bên cạnh ta?
+ Tóm lại, khi biết vạn vật vô thường, chúng ta sẽ giữ được tâm thái bình thản và an
nhiên khi đối mặt với sự thay đổi của những tình huống bất ngờ, với sự chia ly, xa cách
về tình cảm hoặc vật chất. Con người cũng giữ vững được cái tâm, loại bỏ tham ái, dục
vọng, không sa vào những thứ tầm thường, dung tục tạm bợ mà tìm thấy niềm vui thực
sự trong tâm hồn, niềm hạnh phúc chân chính. Từ đó, ta sẽ cố gắng học hỏi và tu tâp,
đem tình yêu thương san sẻ với muôn loài bằng trái tim hiểu biết và đừng ̣ quá say mê,
tham đắm vào xác thân này mà làm khổ luỵ cho nhau.
+ Đồng thời, nhận ra rằng mỗi giây phút đều là duy nhất và đã qua đi là không thể quay
trở lại, con người sẽ biết quý trọng hơn vào hiện tại của bản thân, nỗ lực vươn lên trong
cuôc sống để không phải hối tiếc lOMoAR cPSD| 61178690
Câu 3: Anh/ chị hãy cho biết quan điểm của mình về 10 điều thiện của Phật giáo
(Thập thiện), từ đó đánh giá sự ảnh hưởng của Thập thiện đối với đời sống xã hội hiện nay. Bài làm
 Quan điểm về 10 điều thiện của Phật giáo:
- Thập thiện hay còn gọi là thập thiện nghiệp, thập thiện giới, thập thiện pháp.
Tên gọi khác nhau là do tùy cách diễn nghĩa theo các phương diện ứng dụng.
- Đức Phật đã dạy chúng ta tu thập thiện cốt là để tạo nhân duyên, có đầy đủ phước
báo để đời này được an vui, và kiếp sau cũng được giàu sang, sung sướng, thỏa
mãn mọi nhu cầu của cuộc sống. Vì vậy hành thập thiện đem lại lợi ích vô cùng
to lớn. Hành thập thiện là phương pháp tu đưa nhân loại đến với hạnh phúc chân
thật, giúp con người thoát cảnh đau khổ trên trần thế, rèn luyện con người tu tập
để trở thành những nhân tố tốt cho xã hội. Tu thập thiện giúp cho người ta trở
nên điềm đạm, có đức tính khiêm hạ, giản dị, có nhân cách cao đẹp và có đủ sức
kiên trì nhẫn nại để vượt qua những khó khăn của đời sống. Tu thập thiện sẽ
chuyển cảnh khổ đau, đói rét thành cảnh an vui, no ấm, giúp cho cuộc sống của
chúng ta trở thành cuộc sống có đạo đức, chân thật, làm gương tốt cho mọi chúng
sinh. Tu thập thiện giúp chúng ta tránh mọi tham lam, sân hận, si mê, không tham
đắm ngũ dục, do đó giúp cho con người không thể trở thành những kẻ hung ác,
giết người, trộm cướp, hiếp dâm. Nhờ thế tâm hồn con người sống trên trần thế
không còn lo sợ phải tù tội và đọa lạc vào ba đường ác. Thập thiện giúp cho thân,
khẩu, ý thanh tịnh, không phạm lỗi lầm, không tạo nghiệp ác.
 Sự ảnh hưởng của Thập thiện đối với đời sống xã hội hiện nay
- Thập thiện hướng con người đến những giá trị nhân bản cao cả, góp phần tích
cực vào việc hoàn thiện đạo đức cá nhân. Tinh thần từ bi, bác ái trong Phật giáo
không chỉ hướng đến con người mà còn đến muôn vật, cỏ cây. Điều thiện của
Phật giáo (thập thiện) kêu gọi lòng nhân đạo, yêu thương, bảo vệ sự sống. Đặc
biệt trong quan hệ giữa người với người, tình yêu thương phải biến thành hành
động xoa dịu nỗi đau, cứu giúp con người, gìn giữ hòa bình
Câu 4: Phân tích ngắn gọn giá trị nhân văn của Phật giáo, từ đó cho biết ý nghĩa
của nó đối với đời sống xã hội Việt Nam hiện nay. Bài làm
Nói đến giá trị nhân văn của Phật giáo, ta thấy được lòng từ bi, đem tình yêu
thương đến với mọi người, tu tâm, hành thiện và xây dựng các mối quan hệ xã hội đã
định hướng cho lý tưởng sống của con người và trở thành kim chỉ nam hướng con người
đến Chân – Thiện – Mỹ. Đến với Phật giáo, những nội dung tư tưởng của tôn giáo này
có nhiều giá trị nhân văn tốt đẹp như: xem con người là trọng tâm, đề cao vai trò và vị
trí con người; đề cao tinh thần tự giác con người; đề cao việc rèn luyện trí tuệ và giải
thoát con người; góp phần giáo dục, xây dựng và hoàn thiện con người về đạo đức; góp
phần củng cố, bù đắp các thiếu hụt trong đời sống tinh thần và xây dựng một xã hội
nhân ái, vị tha, hòa bình. Chính vì lẽ đó, con người tìm đến Phật giáo là nơi gửi gắm lOMoAR cPSD| 61178690
niềm tin, một niềm an ủi tinh thần, che chở họ trước những cám dỗ và thử thách của
cuộc đời. Phật giáo hướng con người đến một lối sống nhân bản biết yêu thương, đem
niềm vui và quan tâm đến với mọi người mà quên mình, biết sống vì người khác. Đây
chính là những giá trị nhân văn của Phật giáo.
Với những giá trị nhân văn của mình, Phật giáo có một ý nghĩa nhất định đối với
người Việt Nam. Không chỉ vì đa phần người Việt Nam theo đạo Phật, mà còn vì những
giá trị nhân văn tốt đẹp mang đến cho người dân Việt Nam. Người dân Việt Nam tìm
thấy trong Phật giáo những giá trị nhân văn mang tính mẫu mực, phù hợp tâm lý, cốt
cách người Việt đó là tư tưởng nhân đạo, tinh thần bác ái, cứu khổ, cứu nạn, vì cuộc
sống bình yên của con người. Phật giáo khuyên con người sống hướng thiện, tin vào
nghiệp báo luân hồi… mà tự giác hành động hướng thiện. Có thể nói, những tư tưởng
Phật giáo đều có giá trị giáo dục đạo đức rất lớn. Tình thương và lòng nhân ái sẽ giúp
con người từ bỏ dần tính ích kỷ, từ bỏ lòng tham lam, sự sân hận và từ đó cũng diệt trừ
được tam độc (tham, sân, si) đó chính là cội rễ nảy sinh sự xung đột, chiến tranh, bạo hành trong xã hội.
Câu 5: Anh/ chị hãy cho biết quan điểm của mình về tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên
của người Việt Nam, từ đó hãy phân tích ảnh hưởng của nó đối với đời sống xã hội Việt Nam hiện nay
Xuất phát từ quan niệm “trần sao, âm vậy”, việc thắp hương thờ cúng tổ tiên
đã trở thành quen thuộc, phổ biến trong mỗi gia đình người dân Việt. Phong tục thờ
cúng tổ tiên của người Việt có từ rất lâu đời. Đó là một phong tục đẹp, giàu bản sắc, có
tính chất giáo dục truyền thống cho các thế hệ. Tự bản thân phong tục thờ cúng tổ tiên
đã mang trong nó những giá trị văn hoá nhân bản. Cùng với thờ cúng tổ tiên thì thờ
“thành hoàng làng” và thờ “vua hùng” cũng là những phong tục lâu đời của người Việt nam ta
Theo quan điểm của nhóm em, Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên có nội dung bình dị và
giàu tính thực tiễn, không cực đoan như nhiều tôn giáo khác. Bằng việc thờ cúng tổ tiên,
thế hệ trước nêu gương cho thế hệ sau không chỉ vì trách nhiệm đối với các bậc sinh
thành mà còn để giáo dục dạy dỗ con cháu lưu truyền nòi giống.
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống tâm linh của người dân
Việt Nam hiện nay, giúp con người cảm thấy thanh thản về mặt tâm linh, điểm tựa tinh
thần quan trọng cho cuộc sống qua những lời khấn vái giản dị, rất thực tiễn như : lời
cầu xin che chở, phù trợ cho cuộc sống hàng ngày của họ được bình yên, suôn sẻ. Do
đó, ảnh hưởng và khả năng phổ biến trong không gian và thời gian của tín ngưỡng này
cũng là một điều dễ hiểu
Bên cạnh đó thì tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên đang ngày càng bị lợi dụng và hoạt động
mê tín dị đoan. Từ niềm tin mê muội, cuồng nhiệt, viển vông dựa trên sự suy luận nhảm
nhí, bậy bạ đã xuất hiện các hiện tượng gọi hồn, đốt vàng mã, lợi dụng nhà ngoại cảm,
mời thầy cúng bốc bát nhang, cúng giỗ, cầu siêu... trong các hoạt động thờ cúng tổ tiên.
Xu hướng này cũng có chiều hướng gia tăng trong những năm tới đã và đang ảnh hưởng
tới đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, đến trật tự an ninh và an toàn xã hội. lOMoAR cPSD| 61178690
Hiện tượng đốt vàng mã tràn lan, nhất là dịp lễ tết, ma chay, giỗ chạp. Vào dịp tháng
bảy (âm lịch) hàng năm, người ta sẵn sàng mua nhiều đồ vàng mã gửi xuống cõi âm,
theo như người ta tin là cho người thân mang theo xuống âm phủ để sử dụng và mong
tổ tiên phù hộ cho họ được lại nhiều như thế.
Câu 6: Anh/ chị hãy cho biết quan điểm của mình về tín ngưỡng thờ Mẫu của
người Việt Nam, từ đó hãy phân tích ảnh hưởng của nó đối với đời sống xã hội Việt Nam hiện nay. Bài làm
Theo em, tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam là một hình thức thờ cúng
người Mẹ hóa thân ở các miền trời, sông nước, rừng núi được hình thành trên nền tảng
của tín ngưỡng thờ Nữ thần. Tín ngưỡng Thờ Mẫu của người Việt thể hiện truyền thống
yêu nước, uống nước nhớ nguồn Từ thế kỷ XVI, tín ngưỡng này trở thành một sinh hoạt
văn hóa tín ngưỡng có ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống xã hội và tâm thức người
dân, đáp ứng nhu cầu và khát vọng của đời sống con người.
- Ảnh hưởng của nó đối với đời sống xã hội Việt Nam hiện nay
+ Thờ Mẫu đã phản ánh được trong lịch sử văn hóa của tổ tiên ta là những cư dân nông
nghiệp trồng lúa nước và vai trò quan trọng của người phụ nữ luôn có vị trí quan trọng
trong gia đình, xã hội và trong đời sống cộng đồng. Có thể nói: “Người tiểu nông Bắc
Bộ đã sử dụng tôn giáo tín ngưỡng truyền thống như chỗ dựa tinh thần không thể thiếu qua nhiều thế kỷ ”.
+ Tín ngưỡng thờ Mẫu trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Câu 7: Trong 10 điều răn của Chúa, anh chị tâm đắc nhất điều nào, vi sao? Ý
nghĩa của điều răn đó đối với thực tiễn xã hội hiện nay. Bài làm
Trong 10 điều răn của Chúa, tôi tâm đắc nhất với điều 4: thảo kính với cha mẹ, bởi điều
này răn dạy phải tôn kính, yêu mến, biết ơn cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Một người con hiếu
kính thì sẽ ăn nên làm ra, công thành danh toại, kẻ bất hiếu thì ít khi làm nên sự nghiệp.
Đa số người con bất hiếu đều dính vào vòng tệ nạn xã hội, cha mẹ mà còn không biết
ơn nghĩa, thử hỏi làm sao mở rộng tấm lòng giúp đỡ người xung quanh. Do đó, người
con bất hiếu luôn thất bại trong cuộc sống và thường xuyên bị cạm bẫy cuộc đời cuốn
trôi rồi sống trong đau khổ, lầm mê.
Bên cạnh đó, cha mẹ được coi là cái gốc của sinh mệnh. Có hiếu với cha mẹ chính là
coi trọng cái gốc đạo lý, nó phù hợp với Đạo lý được quy định cho con người. Ai đi
ngược lại với đạo lý này thì trời đất không dung, vì Thiên có thiên lý. Đó là quy luật muôn đời.
Ý nghĩa đối với thực tiễn xã hội:
Trong xã hội hiện nay, khi phép tắc trong gia đình không còn quá khắt khe, cộng thêm
sự hội nhập đa văn hoá, khiến cho con người dễ tiếp cận những cách ứng xử và văn hoá
sai lệch, dẫn tới những hành động không chuẩn mực với cha mẹ. Thậm chí có những
người coi thường cha mẹ lạc hậu, cổ hủ,.. rồi không nghe theo lời chỉ bảo của cha mẹ, lOMoAR cPSD| 61178690
học đòi theo lối sống tuỳ tiện. Tệ hơn cả là những người sa ngã vào các tệ nạn xã hội
(rượu chè, bài bạc, ma tuý,..) và đẻ thành gánh nặng của cha mẹ. Bởi vậy lời răn của
Chúa như lời thức tỉnh, nhắc nhở con người trước khi làm gì sai trái phải nghĩ tới cha
mẹ, không được để cha mẹ phải đau buồn vì con cái, từ đó phải biết yêu thương và
phụng dưỡng, đỡ đần cha mẹ nhiều hơn. Kết luận:
Qua đó, ta thấy được rằng chữ hiếu với cha mẹ phải được đặt lên hàng đầu bởi khi ta
biết yêu thương cha mẹ mình, ta mới biết cách yêu thương, giúp đỡ những người xung
quanh. Hạnh phúc chỉ trở thành giá trị đích thực khi con người tìm được niềm vui và ý
nghĩa trong cuộc sống gia đình của mình.