Đề cương chủ nghĩa xã hội | Đại học kinh tế kỹ thuật công nghiệp
Bộ câu hỏi ôn tập học phần Chủ nghĩa xã hội bao gồm câu hỏi tự luận, (có đáp án) giúp sinh viên củng cố kiến thức và đạt điểm cao trong bài thi kết thúc học phần.
Môn: Chủ Nghĩa Xã Hội
Trường: Đại học Kinh tế kỹ thuật công nghiệp
Thông tin:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
lOMoARcPSD|37752136
1. Hãy chứng minh, làm rõ điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân? Liên hệ sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân Việt
Nam trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa?
* Điều kiện khách quan quy định vai trò và sứ mệnh lịch sử c甃 a giai cấp công nhân bao gồm:
- Thứ nhất, do địa vị kinh tế c甃 a giai cấp công nhân quy định.
+ Giai cấp công nhân là ch甃 thể c甃 a quá trình sản xuất vật chất hiện đại. Vì thế,
giai cấp công nhân đại diện cho PTSX tiên tiến và LLSX hiện đại.
+ Điều kiện khách quan này là nhân t Ā kinh tế, quy định giai cấp công nhân là
lực lương phá vỡ QHSX TBCN, chuyển từ giai cấp “tự nó” thành giai cấp “vì
nó”. Giai cấp công nhân là lực lương duy nhất có đ甃 điều kiện để tổ chức và
lãnh đạo xã hội, xây dựng và phát triển LLSX và QHSX TBCN
- Thứ hai, do địa vị chính trị - xã hội c甃 a giai cấp công nhân quy định.
+ Là con đẻ c甃 a nền sản xuất đại công nghiệp, giai cấp công nhân có đươc
những phẩm chất c甃 a một giai cấp tiên tiến, giai cấp cách mạng: tính tổ chức và
kỉ luật, tự giác và đoàn kết trong cuộc đấu tranh tự giải phóng mình và giải phóng xã hội.
+ Những phẩm chất ấy c甃 a giai cấp công nhân đươc hình thành từ những tiền đề
khách quan, đươc quy định từ địa vị kinh tế và địa vị chính trị - xã hội c甃 a nó
trong nền sản xuất hiện đại và trong xã hội hiện đại
+ Sứ mệnh lịch sử c甃 a giai cấp công nhân sở dĩ đươc thực hiện bởi giai cấp
công nhân vì nó là giai cấp cách mạng. Giai cấp công nhân là đại biểu cho
tương lai.Đây là đặc tính quan trọng, quyết định bản chất cách mạng c甃 a giai
cấp công nhân .Tình trạng nghèo khổ c甃 a giai cấp công là trạng thái mà cách
mạng sẽ xóa bỏ để giải phóng giai cấp công nhân và giải phóng xã hội.
* Liên hệ sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân Việt Nam trong điều kiện phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội ch甃 nghĩa
- Sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân là lãnh đạo thành công sự nghiệp đổi mới,
giải quyết thành công các nhiệm vụ trong thời kì quá độ lên CNXH,
- Đặc biệt là xây dựng Đảng cầm quyền trong sạch, vững mạnh, thực hiện thành
công sự nghiệp CNH, HĐH, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.
- Là lực lượng nòng c Āt trong việc xây dựng nền kinh tế độc lập, tự ch甃 , hộp
nhập qu Āc tế sau rộng và hiện đại
- Đã giành đươc chính quyền về tay nhân dân
- Cùng với nhân dân đang làm ch甃 đất nước
- Xây dựng mặt trận Tổ qu Āc Việt Nam
- Xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam
- Tiếp thu tinh hoa văn hóa c甃 a các dân tộc khác - Ch Āng tham ô, tham nhũng lOMoARcPSD|37752136
1. Hãy phân tích nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân? Liên hệ
sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay?
* Nội dung sứ mệnh lịch sử c甃 a giai cấp công nhân - Nội dung kinh tế
+ Là nhân t Ā hàng đầu c甃 a lực lượng sản xuất xã hội hóa cao
+ Giai cấp công nhân cũng là đại biểu cho QHSX mới, tiên tiến nhất dựa trên
chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, đại biểu cho PTSX tiến bộ nhất thuộc về xu
thế phát triển c甃 a lịch sử xã hội.
+ Giai cấp công nhân là ch甃 thể c甃 a quá trình sản xuất vật chất, sản xuất ra c甃 a
cải vật chất ngày càng nhiều đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng c甃 a con người và
xã hội --> GCCN tạo tiền đề vật chất kĩ thuật cho sự ra đời c甃 a xã hội mới
+ Giai cấp công nhân đại biểu cho lơi ích chung c甃 a xã hội.
+ Chỉ có giai cấp công nhân là giai cấp duy nhất không có lơi ích riêng nó phấn
đấu cho lơi ích chung c甃 a toàn xã hội.
+ Giai cấp công nhân phải đóng vai trò nòng c Āt trong quá trình giải phóng
LLSX, thúc đẩy LLSX phát triển để tạo cơ sở cho QHSX mới, XHCN ra đời.
+ Giai cấp công nhân phải là lực lương đi đầu thực hiện CNH, đẩy mạng CNH
gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên, môi trường.
- Nội dung chính trị - xã hội
+ Giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo c甃 a Đảng
Cộng sản, tiến hành cách mạng chính trị để lật đổ quyền th Āng trị c甃 a giai cấp
tư sản giành quyền lực về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Thiết
lập nhà nước kiểu mới, mang bản chất giai cấp công nhân, xây dựng nền dân ch甃 XHCN.
+ Cải tạo xã hội cũ và tổ chức xây dựng xã hội mới, phát triển kinh tế và văn
hóa, phát triển kinh tế và văn hóa, xây dựng nền chính trị dân ch甃 - pháp quyền,
quản lý kinh tế- xã hội thực hiện dân ch甃 , công bằng theo lý tưởng và mục tiêu c甃 a CNXH.
- Nội dung tư tưởng, văn hóa
+ Giai cấp công nhân trong tiến trình cách mạng cải tạo xã hội cũ và xây dựng
xã hội mới trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng cần phải tập trung xây dựng hệ giá trị
mới: lao động; công bằng; dân ch甃 ; bình đẳng và tự do.
+ Hệ giá trị mới này là sự ph甃 định các giá trị tư sản mang bản chất tư sản và
phục vụ cho giai cấp tư sản, thể hiện bản chất ưu việt c甃 a chế độ mới XHCN sẽ
từng bước phát triển và hoàn thiện.
+ Giai cấp công nhân thực hiện cuộc cách mạng về văn hóa, tư tưởng. Xây dựng
và c甃 ng c Ā ý thức hệ tiên tiến c甃 a giai cấp công nhân. Phát triển văn hóa, xây
dựng đạo đức và l Āi s Āng mới XHCN là một trong những nội dung căn bản mà
cách mạng XHCN trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng đặt ra đ Āi với sứ mệnh lịch sử
giai cấp công nhân hiện đại.
* Liên hệ sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay?
- Đã giành đươc chính quyền về tay nhân dân lOMoARcPSD|37752136
- Cùng với nhân dân đang làm ch甃 đất nước
- Xây dựng mặt trận Tổ qu Āc Việt Nam
- Xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam
- Tiếp thu tinh hoa văn hóa c甃 a các dân tộc khác - Ch Āng tham ô, tham nhũng
- Làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh, thực hiện thành công sự nghiệp CNH,
HĐH, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.
2. Vì sao nói Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định thắng lợi sứ mệnh lịch
sử giai cấp công nhân? Liên hệ vai trò Đảng Cộng sản Việt Nam trong quá
trình thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân?
* Đảng Cộng sản là nhân t Ā quyết định thắng lợi sứ mệnh lịch sử c甃 a GCCN là vì:
- Đảng Cộng sản là nhân t Ā bảo đảm cho giai cấp công nhân hoàn thành thắng
lơi sứ mệnh lịch sử c甃 a mình.
- Đảng Cộng sản là lãnh tụ chính trị c甃 a giai cấp công nhân và nhân dân lao
động. Nhờ có lý luận tiên phong c甃 a ch甃 nghĩa Mác-Lênin, Đảng đã vận dụng
vào điều kiện cụ thể để đề ra đường l Āi chiến lược, sách lược, một cương lĩnh
cách mạng đúng đắn cho cả quá trình cách mạng cũng như cho từng giai đoạn cách mạng.
- Đảng Cộng sản đại biểu trung thành cho lơi ích c甃 a giai cấp công nhân, nhân
dân lao động và c甃 a cả dân tộc, vì vậy, dưới sự lãnh đạo c甃 a Đảng Cộng sản,
giai cấp công nhân mới tập trung được sức mạnh trong nước và qu Āc tế trong
cuộc đấu tranh thực hiện sứ mệnh lịch sử.
- Đảng Cộng sản là bộ tham mưu chiến đấu c甃 a giai cấp công nhân. Đây là nơi
tổ chức, lôi cu Ān, giáo dục, động viên giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân
dân lao động thực hiện cương lĩnh cách mạng đã đề ra.
Như vậy, chỉ có dưới sự lãnh đạo c甃 a Đảng Cộng sản, giai cấp công nhân và
nhân dân lao động mới có đươc sự th Āng nhất về tư tưởng, tổ chức và hành
động; mới chuyển từ đấu tranh tự phát sang đấu tranh tự giác, đảm bảo cho cách
mạng xã hội ch甃 nghĩa thắng lơi.
* Liên hệ vai trò Đảng Cộng sản Việt Nam trong quá trình thực hiện sứ mệnh
lịch sử c甃 a giai cấp công nhân? - 3. Giống câu 2 4. Giống câu 1 5. Giống câu 3
6. Phân tích quy luật hình thành, phát triển của Đảng Cộng sản? Liên hệ
vai trò Đảng Cộng sản Việt Nam trong quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân?
* Quy luật hình thành, phát triển Đảng Cộng sản.
- Đảng Cộng sản là đội tiên phong, là tổ chức chính trị cao nhất c甃 a giai cấp
công nhân,đấu tranh triệt để vì lơi ích c甃 a cả dân tộc lOMoARcPSD|37752136
- Đảng Cộng sản ra đời là sản phẩm c甃 a sự kết hơp ch甃 nghĩa Mác với phong trào công nhân.
+ Có áp bức giai cấp thì có đấu tranh giai cấp. Những cuộc đấu tranh ban đầu
diễn ra lẻ tẻ và mang tính tự phát vì mục đích kinh tế.
+ Chính sự phát triển c甃 a phong trào công nhân đặt ra đòi hỏi phải có lý luận
tiên tiến dẫn đường để ra vạch cho giai cấp công nhân đường l Āi và phương pháp cách mạng khoa học.
- Ch甃 nghĩa Mác ra đời đã đáp ứng đươc đòi hỏi c甃 a phong trào công nhân.
+ Đảng Cộng sản là sản phẩm c甃 a sự kết hơp ch甃 nghĩa Mác-Lênin với phong
trào công nhân; nhưng trong mỗi nước, sự kết hơp ấy là sản phẩm c甃 a lịch sử,
đươc thực hiện bằng những con đường đặc biệt.
+ Ở nhiều nước thuộc địa, nửa thuộc địa, Đảng Cộng sản ra đời là sản phẩm c甃 a
sự kết hơp ch甃 nghĩa Mác với phong trào công nhân và phong trào yêu nước. * Liên hệ gi Āng câu 6
7. Chứng minh, làm rõ: Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định thắng lợi sứ
mệnh lịch sử giai cấp công nhân? Liên hệ vai trò Đảng Cộng sản Việt Nam
trong quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân?
* Đảng Cộng sản là nhân t Ā ch甃 quan quan trọng nhất để giai cấp công nhân
thực hiện thắng lơi sứ mệnh lịch sử c甃 a mình:
- Đảng cộng sản là lãnh tụ chính trị, là hình thức tổ chức cao nhất, bộ phận tiên
tiến nhất c甃 a giai cấp công nhân, đại biểu trung thành cho lơi ích c甃 a giai cấp
công nhân và nhân dân lao động, lấy Ch甃 nghĩa Mác-Lênin làm nền tảng tư
tưởng và kim chỉ nam cho hành động, lấy nguyên tắc tập trung-dân ch甃 làm
nguyên tắc tổ chức cơ bản.
- Đảng Cộng sản là sản phẩm c甃 a sự kết hơp giữa ch甃 nghĩa xã hội khoa học
(ch甃 nghĩa Mác- Lênin nói chung) với phong trào công nhân. Sự ra đời c甃 a
Đảng Cộng sản là một tất yếu lịch sử c甃 a phong trào đấu tranh c甃 a giai cấp công
nhân. Khi lý luận khoa học và cách mạng c甃 a Ch甃 nghĩa Mác thâm nhập vào
thực tiễn phong trào công nhân thì đã đươc một bộ phận công nhân tiên tiến tiếp
thu. Từ đó bộ phận này đã thành lập ra Đảng Cộng sản.
- Tạ cũng có thể nói rằng, Đáng Cộng sản là một bộ phận c甃 a giai cấp công
nhân. Và điều này đã trở thành quy luật chung cho sự ra đời c甃 a các Đảng cộng
sản ở nhiều nước trên thế giới. Giai cấp công nhân là cơ sở xã hội c甃 a đảng
cộng sản, là nguồn bồ sung lực lương phong phú cho đảng cộng sản. Những
đảng viên c甃 a đảng là những người công nhân giác ngộ lý tưởng cách mạng,
đươc trang bị lý luận cách mạng, tự giác gia nhập đảng và đươc các tổ chức
chính trị - xã hội c甃 a giai cấp công nhân giới thiệu cho đảng.
- Sự lãnh đạo c甃 a Đảng Cộng sản cũng chính là sự lãnh đạo c甃 a giai cấp công
nhân. Giai cấp công nhân thực hiện vai trò lãnh đạo c甃 a mình thông qua Đảng Cộng sản. lOMoARcPSD|37752136 * Liên hệ
8. Tại sao chỉ có giai cấp công nhân mới có thể thực hiện được sứ mệnh lịch
sử? Liên hệ sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân Việt Nam?
Giai cấp công nhân là giai cấp có sứ mệnh lịch sử:
+ Tự mình thực hiện và lãnh đạo nhân dân lao động thực hiện một cuộc cách
mạng xã hội để tự giải phóng mình và giải phóng toàn thể nhân dân lao động
khỏi mọi chế độ áp bức, bóc lột;
+ Xây dựng chế độ xã hội mói - xã hội xã hội ch甃 nghĩa và cộng sản ch甃 nghĩa. - Vì:
+ Thứ nhất, theo lý luận hình thái kinh tế - xã hội, nhân t Ā quyết định sự phát
triển c甃 a xã hội là sự phát triển c甃 a lực lương sản xuất; trong đó, người lao độnglà
lực lương sản xuất hàng đầu. Trong xã hội tư bản ch甃 nghĩa hay trong bất cứ
một xã hội nào dựa trên sự phát triển c甃 a nền đại công nghiệp thì lực lương sản
xuất hàng đầu c甃 a nó vẫn là người công nhân
+ Thứ hai, trong các giai cấp, tầng lớp xã hội đ Āi lập (mâu thuẫn) giai cấp tư sản
thì chỉ có giai câp công nhân là giai câp ở vào địa vị mâu thuân trực tiêp nhất và
có tính đôi kháng. Điêu này khiên cho giai cấp công nhân trở thành giai câp có
tính cách mạng triệt để nhất trong cuộc đấu tranh ch Āng lại ách th Āng trị, áp bức
và bóc lột c甃 a giai cấp tư sản. Trong cuộc đấu tranh để tự giải phóng mình và
giải phóng toàn thê nhân dân lao động khỏi ách th Āng trị, áp bức, bóc lột c甃 a
giai cấp tư sản, giai cấp công nhân (với tư cách là giai cấp vô sản) không mất gì
cả, ngoại trừ mất xiềng xích, còn nếu đươc thì dươc cả thế giới.
+ Thứ ba, xuất phát từ đặc điểm c甃 a nền sản xuất công nghiệp, nhất là nền công
nghiệp hiện đại, khiến cho giai cấp công nhân có đươc tính tở chức cao với kỷ
luật chặt chẽ. Đồng thời, với sự phát triên mở rộng, có tính xã hội hoá cao c甃 a
nền sản xuất công nghiệp khiên cho giai cấp công nhân có đươc môi quan hệ
liên minh mang tính qu Āc tê c甃 a nó từ cơ sở c甃 a nền công nghiệp phát triển và
nền kinh tế thị trường mở rộng có xu hướng qu Āc tế hóá. Mặt khác, đội ngũ c甃 a
nó cũng không ngừng lớn mạnh nhờ quá trình phát triển c甃 a công nghiệp hóá
ngày càng mở rộng trong phạm vi một qu Āc gia cũng như ở nhiều qu Āc gia khác nhau.
+ Thứ tư, giai câp công nhân là giai cập thuộc những người lao động, điêu đó là
cơ sở khách quan cho sự liên minh vững chắc và lâu dài giữa giai cấp công nhân
với các giai cấp và tầng lớp khác trong toàn xã hội, tạo thành lực lương cách
mạng c甃 a công cuộc cách mạng xoá bỏ xã hội cũ, xây dựng xã hội mới - xã hội XHCN
+ Thứ năm, giai cấp công nhân là giai cấp có đươc hệ tư tưởng khoa học c甃 a nó
- đó là ch甃 nghĩa Mác- Lênin. * Liên hệ lOMoARcPSD|37752136
9. Phân tích quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về những đặc trưng cơ bản
của chủ nghĩa xã hội. Liên hệ về các đặc trưng cơ bản của mô hình chủ
nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng?
* Quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội
- Một là, cơ sở vật chất c甃 a CNXH phải đươc tạo ra bởi một nền sản xuất tiên
tiến, hiện đại. Đây được coi là đặc trưng cơ bản nhất trong s Ā các đặc trưng c甃 a CNXH.
- Hai là, CNXH từng bước xóa bỏ chế độ sở hữu TBCN đồng thời tiến hành
thiết lập chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất.
- Thứ ba, CNXH tạo ra cách thức tổ chức lao động và kỷ luật lao động mới với năng suất cao.
- B Ān là, CNXH thực hiện nguyên tắc phân ph Āi theo lao động. Trong giai đoạn
XHCN nền sản xuất chưa phát triển đến mức đ甃 sức thỏa mãn nhu cầu c甃 a tất
cả mọi thành viên trong xã hội nên nguyên tắc phân ph Āi c甃 a cải trong xã hội
ch甃 yếu dựa vào lao động với khẩu hiệu: "làm theo năng lực, hưởng theo lao động".
- Năm là, nhà nước dưới CNXH là nhà nước mang bản chất giai cấp công nhân,
nhưng cũng đồng thời mang tính nhân dân rộng rãi và tính dân tộc sâu sắc
- Sáu là, mục tiêu cao nhất c甃 a CNXH giải phóng và phát triển con người toàn diện.
* Liên hệ về các đặc trưng cơ bản c甃 a mô hình ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng?
- Đặc trưng thứ nhất: dân giàu, nước mạnh, dân ch甃, công bằng, văn minh
Đây là đặc trưng tổng quát nhất chi ph Āi các đặc trưng khác, bởi nó thể hiện
mục tiêu c甃 a ch甃 nghĩa xã hội ở Việt Nam. Ở nước ta, tính ưu việt c甃 a ch甃
nghĩa xã hội phải đươc biểu hiện cụ thể thiết thực, trên cơ sở kế thừa quan điểm
Marx-Lenin về mục tiêu c甃 a ch甃 nghĩa xã hội, đồng thời vận dụng sáng tạo
quan điểm c甃 a Ch甃 tịch Hồ Chí Minh: Ch甃 nghĩa xã hội là làm sao cho dân
giàu, nước mạnh…là công bằng, hơp lý, mọi người đều đươc hưởng quyền tự
do, dân ch甃, được s Āng cuộc đời hạnh phúc…
Tính ưu việt c甃 a ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng phải hướng tới
việc hiện thực hóa đầy đ甃 , đồng bộ hệ mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân ch甃 ,
công bằng văn minh. Tư tưởng xuyên su Āt c甃 a cách mạng Việt Nam là độc lập
dân tộc gắn liền với ch甃 nghĩa xã hội. Đ Āi với dân tộc Việt Nam, chỉ có ch甃
nghĩa xã hội mới bảo đảm cho dân giàu, nước mạnh, dân ch甃, công bằng, văn lOMoARcPSD|37752136
minh thật sự. Đây là khát vọng tha thiết c甃 a toàn thể nhân dân Việt Nam sau khi
đất nước giành được độc lập và th Āng nhất Tổ qu Āc.
- Đặc trưng thứ hai: do nhân dân làm ch甃
Tính ưu việt c甃 a ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng thể hiện ở bản
chất ưu việt chính trị c甃 a chế độ dân ch甃 xã hội ch甃 nghĩa trên cơ sở kế thừa giá
trị quan điểm c甃 a ch甃 nghĩa Marx-Lenin sự nghiệp cách mạng là c甃 a quần
chúng; kế thừa những giá trị trong tư tưởng truyền th Āng c甃 a dân tộc c甃 a Ch甃
tịch Hồ Chí Minh: dân ch甃 tức là dân là ch甃, dân làm ch甃 .
Tính ưu việt c甃 a ch甃 nghĩa xã hội trong đặc trưng vừa nêu còn được thể hiện
trong nhận thức c甃 a Đảng ta về việc từng bước hoàn thiện nền dân ch甃 xã hội
ch甃 nghĩa gắn liền với việc bảo đảm tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân
dân (nhân dân là ch甃 thể c甃a mọi quyền lực).
Dự thảo Cương lĩnh (bổ sung và phát triển) đã tiếp tục khẳng định: “Dân ch甃 xã
hội ch甃 nghĩa là bản chất c甃 a chế độ ta, vừa là mục tiêu vừa là động lực c甃 a sự
phát triển đất nước. Xây dựng và từng bước hoàn thiện nền dân ch甃 xã hội ch甃
nghĩa, bảo đảm tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân. Dân ch甃 phải
được thực hiện trong thực tế cuộc s Āng ở mọi cấp, trên tất cả các lĩnh vực thông
qua hoạt động c甃 a Nhà nước do nhân dân bầu ra và các hình thức dân ch甃 trực tiếp…”.
- Đặc trưng thứ ba: có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lương sản xuất
hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất ch甃 yếu.
Đây là đặc trưng thể hiện tính ưu việt trên lĩnh vực kinh tế c甃 a ch甃 nghĩa xã hội
mà nhân dân ta đang xây dựng so với các chế độ xã hội khác.
Dự thảo Cương lĩnh (bổ sung và phát triển) tiếp tục khẳng định: Những mâu
thuẫn v Ān có c甃 a ch甃 nghĩa tư bản, nhất là mâu thuẫn giữa tính chất xã hội hóa
ngày càng cao c甃 a lực lượng sản xuất với chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản ch甃
nghĩa chẳng những không giải quyết đươc mà ngày càng trở nên sâu sắc. Khi
bàn về phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội ch甃 nghĩa với nhiều
hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế.
Đảng ta tiếp tục khẳng định quan điểm: Kinh tế nhà nước giữ vai trò ch甃 đạo,
kinh tế tập thể không ngừng được c甃 ng c Ā và phát triển. Kinh tế nhà nước cùng
với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc c甃 a nền kinh tế qu Āc dân.
Quan điểm này hoàn toàn nhất quán với đặc trưng trong quan hệ sản xuất c甃 a
ch甃 nghĩa xã hội mà chúng ta đang xây dựng là xác lập dần từng bước chế độ
công hữu. Trong thời kỳ quá độ lên ch甃 nghĩa xã hội phải dựa trên chế độ công
hữu về các tư liệu sản xuất ch甃 yếu là một trong những yếu t Ā đảm bảo định lOMoARcPSD|37752136
hướng xã hội ch甃 nghĩa trong phát triển nền kinh tế thị trường với nhiều thành phần kinh tế.
- Đặc trưng thứ tư: có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
Tính ưu việt về tiến tiến c甃 a ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng thể
hiện khái quát, nhân văn c甃 a văn hóa nhân loại; ở việc giữ gìn bản sắc dân tộc
(những giá trị văn hóa truyền th Āng c甃 a dân tộc Việt Nam: ch甃 nghĩa yêu nước
Việt Nam, truyền th Āng đoàn kết và nhân ái, ý thức về độc lập, tự do, tự cường dân tộc. .).
Xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, mang đậm bản sắc dân tộc đòi hỏi vừa phải
tiếp thu những giá trị c甃 a tinh hoa văn hóa nhân loại, vừa phải kế thừa, phát
triển bản sắc văn hóa c甃 a các tộc người Việt Nam, xây dựng một nền văn hóa
Việt Nam th Āng nhất trong đa dạng. Sự kết hợp hài hòa những giá trị tiên tiến
với những giá trị mang đậm bản sắc dân tộc thể hiện tính ưu việt c甃 a CNXH mà
nhân dân ta đang xây dựng trên lĩnh vực văn hóa, làm cho văn hóa trở thành sức
mạnh nội sinh quan trọng c甃a phát triển.
- Đặc trưng thứ năm: con người có cuộc s Āng ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều
kiện phát triển toàn diện.
Tính ưu việt c甃 a ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng không chỉ
được thể hiện trong đặc trưng tổng quát dân giàu, nước mạnh, dân ch甃 , công
bằng, văn minh, mà còn đươc thể hiện qua đặc trưng về con người trong xã hội
xã hội ch甃 nghĩa. Về phương diện con người, ch甃 nghĩa xã hội đồng nghĩa với
ch甃 nghĩa nhân văn, nhân đạo: tất cả vì con người, cho con người và phát triển
con người toàn diện. Ch甃 tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Mu Ān xây dựng ch甃
nghĩa xã hội thì phải có con người xã hội ch甃 nghĩa. Để có con người xã hội ch甃
nghĩa phải xác định và hiện thực hóa hệ giá trị phản ánh nhu cầu chính đáng c甃 a
con người trong xã hội xã hội ch甃 nghĩa mà nhân dân ta đang xây dựng.
Vận dụng và phát triển sáng tạo Ch甃 nghĩa Marx-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh
về con người trong xã hội xã hội ch甃 nghĩa, Dự thảo Cương lĩnh (bổ sung và
phát triển) đã xác định hệ giá trị phản ánh nhu cầu, nguyện vọng thiết thực c甃 a
con người Việt Nam hiện nay là: có cuộc s Āng ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều
kiện phát triển toàn diện cá nhân. Tính ưu việt c甃 a ch甃 nghĩa xã hội thể hiện
trong đặc trưng này là quan điểm nhân văn, vì con người, chăm lo xây dựng con
người, phát triển toàn diện con người (đức, trí, thể, mỹ) c甃 a Đảng và Nhà nước ta.
- Đặc trưng thứ sáu: các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn
kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển. lOMoARcPSD|37752136
Đặc trưng này thể hiện tính ưu việt trong chính sách dân tộc, giải quyết đúng
các quan hệ dân tộc (theo nghĩa hẹp là quan hệ giữa các tộc người) trong qu Āc gia đa dân tộc Việt Nam.
Thực hiện 25 năm đổi mới đất nước đã và đang chứng minh tính ưu việt trong
chính sách dân tộc c甃 a Đảng và Nhà nước ta, chứng minh tính ưu việt c甃 a ch甃
nghĩa xã hội trong giải quyết các quan hệ dân tộc ở Việt Nam. Nhờ đó đã và
đang phát huy truyền th Āng đại đoàn kết toàn dân tộc, tính đồng thuận trong
cộng đồng 54 dân tộc anh em, ch Āng lại âm mưu chia rẽ dân tộc c甃 a các thế lực thù địch.
- Đặc trưng thứ bảy: có Nhà nước pháp quyền xã hội ch甃 nghĩa c甃 a nhân dân,
do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo.
Ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng thể hiện trong tính ưu việt c甃 a
Nhà nước pháp quyền xã hội ch甃 nghĩa c甃 a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân,
thực hiện ý chí, quyền lực c甃 a nhân dân, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.
Tính ưu việt c甃 a một xã hội do nhân dân làm ch甃 gắn bó mật thiết với tính ưu
việt c甃a Nhà nước pháp quyền xã hội ch甃 nghĩa.
Dự thảo Cương lĩnh (bổ sung và phát triển) đã chỉ rõ tính ưu việt c甃 a Nhà nước
pháp quyền xã hội ch甃 nghĩa mà nhân dân ta đang hướng tới xây dựng. Đó là:
Nhà nước gắn bó chặt chẽ với nhân dân, thực hiện đầy đ甃 quyền dân ch甃 c甃a
nhân dân, tôn trọng, lắng nghe ý kiến c甃 a nhân dân và chịu sự giám sát c甃 a nhân
dân; có cơ chế và biện pháp kiểm soát, ngăn ngừa và trừng trị tệ quan liêu,tham
nhũng, lãng phí, vô trách nhiệm, lộng quyền, xâm phạm quyền dân ch甃 c 甃 acông dân…
- Đặc trưng thứ tám: có quan hệ hữu nghị và hơp tác với nhân dân các nước trên thế giới.
Ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng không chỉ thể hiện tính ưu việt
trong các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội mà còn thể hiện trong quan
hệ đ Āi ngoại, chính sách đ Āi ngoại c甃a Đảng và Nhà nước ta.
Việt Nam luôn luôn khẳng định quan hệ hữu nghị và hơp tác giữ nhân dân ta và
nhân dân các nước trên thế giới. Việt Nam là bạn, là đ Āi tác tin cậy c甃 a các
nước trong cộng đồng qu Āc tế…Đảng và Nhà nước ta ch甃 trương hợp tác bình
đẳng, cùng có lơi với tất cả các nước, không phân biệt chế độ chính trị-xã hội
khác nhau trên cơ sở những nguyên tắc cơ bản c甃 a Hiến chương Liên hợp qu Āc và luật pháp qu Āc tế.
Việc ch甃 động, tích cực hội nhập qu Āc tế, tham gia tích cực vào các tổ chức,
diễn đàn qu Āc tế và khu vực đã chứng minh một cách sinh động tính ưu việt c甃 a lOMoARcPSD|37752136
ch甃 nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng, thể hiện trong đặc trưng về
quan hệ đ Āi ngoại c甃a Đảng và Nhà nước ta. ./.
10. Chứng minh, làm rõ quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về các đặc điểm
cơ bản của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội? Liên hệ thực tiễn ở Việt Nam hiện nay?
* Các đặc điểm cơ bản c甃 a thời kỳ quá độ lên ch甃 nghĩa xã hội
- Nội dung thời kỳ quá độ lên ch甃 nghĩa xã hội
+ Trong lĩnh vực kinh tế. Trong thời kỳ quá độ lên CNXH cần thực hiện việc
sắp xếp, b Ā trí lại các LLSX hiện có c甃 a xã hội; cải tạo QHSX cũ, xây dựng
QHSX mới theo hướng tạo ra sự phát triển cân đ Āi c甃 a nền kinh tế, bảo đảm
phục vụ ngày càng t Āt đời s Āng nhân dân lao động. Việc sắp xếp, b Ā trí lại các
LLSX c甃 a xã hội nhất định không thể theo mu Ān nóng vội ch甃 quan mà phải
tuân theo tính tất yếu khách quan c甃 a các quy luật kinh tế, đặc biệt là quy luật
QHSX phù hơp với trình độ phát triển c甃 a LLSX.
Đ Āi với những nước chưa trải qua quá trình CNH TBCN, tất yếu phải tiến hành
CNH XHCN nhằm tạo ra được cơ sở vật chất, kỹ thuật c甃 a CNXH. Đ Āi với
những nước này, nhiệm vụ trọng tâm c甃 a thời kỳ quá độ phải là tiến hành
CNH, HĐH nền kinh tế theo định hướng XHCN.
Quá trình CNH, HĐH XHCN diễn ra ở các nước khác nhau với những điều
kiện lịch sử khác nhau có thể đươc tiến hành với những nội dung cụ thể và hình
thức, bước đi khác nhau. Đó cũng là quán triệt quan điểm lịch sử - cụ thể trong
việc xác định những nội dung, hình thức và bước đi trong tiến trình CNH
XHCN ở thời kỳ quá độ lên CNXH.
+ Trong lĩnh vực chính trị. Nội dung cơ bản trong lĩnh vực chính trị c甃 a thời kỳ
quá độ lên CNXH là tiến hành cuộc đấu tranh ch Āng lại những thế lực thù địch,
ch Āng phá sự nghiệp xây dựng CNXH; tiến hành xây dựng, c甃 ng c Ā nhà nước
và nền dân ch甃 XHCN ngày càng vững mạnh, bảo đảm quvền làm ch甃 trong
hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội c甃 a nhân dân lao động: xây dựng
các tổ chức chính trị - xã hội thực sự là nơi thực hiện quyền làm ch甃 c甃 a nhân
dân lao động; xây dựng Đảng Cộng sản ngày càng trong sạch, vững mạnh
ngang tầm với các nhiệm vụ c甃 a mỗi thời kỳ lịch sử.
+ Trong lĩnh vực tư tưởng - văn hoá. Nội dung cơ bản trong lĩnh vực tư tưởng -
văn hóa c甃 a thời kỳ quá độ lên CNXH là: thực hiện tuyên truyền phổ biến
những tư tưởng khoa học và cách mạng c甃 a giai cấp công nhân trong toàn xã
hội; khắc phục những tư tưởng và tâm lý có ảnh hưởng tiêu cực đ Āi với tiến
trình xây dựng CNXH; xây dựng nền văn hoá mới XHCN, tiếp thu giá trị tinh
hoa c甃 a các nền văn hóa trên thế giới.
+ Trong lĩnh vực xã hội. Nội dung cơ bản trong lĩnh vực xã hội c甃 a thời kỳ quá
độ lên CNXH là phải thực hiện việc khắc phục những tệ nạn xã hội do xã hội
cũ để lại; từng bước khắc phục sự chênh lệch phát triển giữa các vùng miền, các
tầng lớp dân cư trong xã hội nhằm thực hiện mục tiêu bình đẳng xã hội; xây
dựng m Āi quan hệ t Āt đẹp giữa người với người theo mục tiêu lý tưởng tự do
c甃 a người này là điều kiện, tiền đề cho sự tự do c甃 a người khác. lOMoARcPSD|37752136
- Đặc điểm cơ bản c甃 a thời kỳ quá độ lên ch甃 nghĩa xã hội
Đặc điểm nổi bật c甃 a thời kỳ quá độ từ CNTB lên CNXH là sự tồn tại đan xen,
thâm nhập lẫn nhau giữa CNTB và CNXH trong m Āi quan hệ vừa th Āng nhất
vừa đấu tranh với nhau trên tất cả các lĩnh vực c甃 a đời s Āng kinh tế - xã hội.
+ Về kinh tế: Thời kỳ quá độ là thời kỳ tất yếu còn tồn tại một nền kinh tế
nhiều thành phần trong một hệ th Āng kinh tế qu Āc dân thông nhất. Đây là bước
quá độ trung gian tất yếu trong quá trình xây dựng CNXH, không thể dùng ý
chí để xóa bỏ ngay kết cấu nhiều thành phần c甃 a nền kinh tế, nhất là đ Āi với
những nước còn ở trình độ chưa trải qua sự phát triển c甃 a phương thức sản xuất
tư bản ch甃 nghĩa. Nền kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên CNXH
đươc xác lập trên cơ sở khách quan c甃 a sự tồn tại nhiều loại hình sở hữu về tư
liệu sản xuất với những hình thức tổ chức kinh tế đa dạng, đan xen hỗn hơp và
tương ứng với nó là những hình thức phân ph Āi khác nhau, trong đó hình thức
phân ph Āi theo lao động tất yếu ngày càng giữ vai trò là hình thức phân ph Āi ch甃 đạo.
+ Về chính trị: Do kết cấu kinh tế c甃 a thời kỳ quá độ lên CNXH đa dạng, phức
tạp, nên kết cấu giai cấp c甃 a xã hội trong thời kỳ này cũng đa dạng phức tạp.
Nói chung, thời kỳ này thường bao gồm: giai cấp công nhân, nông dân, tầng
lớp trí thức, những người sản xuất nhỏ, tầng lớp tư sản và một s Ā tầng lớp xã
hội khác tuỳ theo từng điều kiện cụ thể c甃 a mỗi nước. Các giai cấp, tầng lớp
này vừa hơp tác, vừa đấu tranh với nhau. Theo V.I.Lênin, thời kỳ quá độ là thời
kỳ lâu dài, có rất nhiều khó khăn, phức tạp, phải trải qua nhiều lần thử nghiệm
để rút ra những kinh nghiệm, những hướng đi đúng đắn; tuy nhiên, trong quá
trình thử nghiệm ấy, về mặt chính trị “có thể phải trả giá cho những sai lầm nghiêm trọng”.
+ Về tư tưởng - văn hoá: Trong thời kỳ quá độ lên CNXH còn tồn tại nhiều yếu
t Ā tư tưởng và văn hoá khác nhau. Bên cạnh tư tưởng XHCN còn tồn tại tư
tưởng tư sản, tiểu tư sản, tâm lý tiểu nông, v.v. Trên lĩnh vực văn hoá cũng tồn
tại các yếu t Ā văn hoá cũ và mới, chúng thường xuyên đấu tranh với nhau. Đó
là thời kỳ, xét về mọi phương diện, đều có sự phát triển c甃 a tính tự phát tiểu tư
sản, nhất là trong lĩnh vực văn hóa tư tưởng, là thời kỳ chứa đựng mâu thuẫn
không thể dung hòa giữa tính kỷ luật nghiêm ngặt c甃 a giai cấp vô sản và tính
vô chính ph甃 , vô kỷ luật c甃 a các tầng lớp tiểu tư sản.
Thực chất c甃 a thời kỳ quá độ từ CNTB lên CNXH là thời kỳ diễn ra cuộc đấu
tranh giai cấp giữa giai cấp tư sản đã bị đánh bại không còn là giai cấp th Āng trị
và những thế lực ch Āng phá CNXH với giai cấp công nhân và quần chúng nhân
dân lao động. Cuộc đấu tranh giai cấp diễn ra trong điều kiện mới là giai cấp
công nhân đã nắm đươc chính quyền nhà nước, quản lý tất cả các lĩnh vực đời
s Āng xã hội. Cuộc đấu tranh giai cấp với những nội dung, hình thức mới, diễn ra
trong lĩnh vực chính trị, kinh tế, tư tưởng - văn hóa, bằng tuyên truyền vận
động là ch甃 yếu, bằng hành chính và luật pháp.
* Liên hệ thực tiễn cách mạng nước ta hiện nay lOMoARcPSD|37752136
- Một là, đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo
vệ tài nguyên, môi trường.
- Hai là, phát triển nền KTTT định hướng XHCN.
- Ba là, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng con
người, nâng cao đời s Āng nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. -
B Ān là, bảo đảm vững chắc qu Āc phòng và an ninh qu Āc gia, trật tự, an toàn xã hội.
- Năm là, thực hiện đường l Āi đ Āi ngoại độc lập, tự ch甃 , hòa bình, hữu nghị, hợp
tác và phát triển; ch甃 động và tích cực hội nhập qu Āc tế.
- Sáu là, xây dựng nền dân ch甃 XHCN, thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc,
tăng cường và mở rộng mặt trận dân tộc th Āng nhất.
- Bảy là, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN c甃 a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
- Tám là, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh
Đại hội đại biểu toàn qu Āc lần thứ XI c甃 a Đảng Cộng sản Việt Nam đã thông
qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung,
phát triển năm 2011). Cương lĩnh đã bổ sung và phát triển xã hội XHCN mà
chúng ta xây dựng là một xã hội:
1/ Dân giàu, nước mạnh, dân ch甃 , công bằng, văn minh; 2/ Do nhân dân làm ch甃 ;
3/ Có nền kinh tế phát triển cao dựa trên LLSX hiện đại và QHSX tiến bộ phù hơp;
4/ Có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc;
5/ Con người có cuộc s Āng ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện;
6/ Các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng;
7/ Có Nhà nước pháp quyền XHCN c甃 a nhân dân, do nhân dân vì nhân dân do
Đảng Cộng sản lãnh đạo;
8/ Có quan hệ hữu nghị và hơp tác với các nước trên thế giới
Document Outline
- 1.Hãy chứng minh, làm rõ điều kiện khách quan quy đị
- 1.Hãy phân tích nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấ
- 2.Vì sao nói Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định thắ
- 3.Giống câu 2
- 5.Giống câu 3
- 7.Chứng minh, làm rõ: Đảng Cộng sản là nhân tố quyết
- 8.Tại sao chỉ có giai cấp công nhân mới có thể thực
- 9.Phân tích quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về những
- 10.Chứng minh, làm rõ quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin