Đề cương Lý luận Nhà Nước và pháp luật | Trường Đại học Kinh tế – Luật

lOMoAR cPSD| 45876546
CẤU THÀNH VI PHẠM PHÁP LUẬT I.Khái niệm:
”Vi phạm pháp luật” Vi phạm pháp luật hành vi trái pháp luật và có lỗi, do chủ
thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ .
II. Cấu thành của vi phạm pháp luật.
cấu thành của vi phạm pháp luật có bốn yếu tố là mặt khách quan, mặt chủ
quan,chủ thể và khách thể.
1.Mặt khách quan của vi phạm pháp luật Mặt khách quan của vi phạm pháp luật
là những dấu hiệu biểu hiện ra bên ngoài thế giới khách quan của vi phạm pháp
luật. Nó bao gồm các yếu tố sau:
• Hành vi trái pháp luật hay còn gọi là hành vi nguy hiểm cho xã hội là các
hành vi trái với các yêu cầu của pháp luật , nó gây ra hoặc đe dọa gây ra
những hậu quả nguy hiểm cho xã hội.
• Hậu quả nguy hiểm cho xã hội: là những thiệt hại về người và của hoặc
những thiệt hại phi vật chất khác do hành vi trái pháp luật gây ra cho xã hội.
• Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả nguy hiểm cho xã hội tức
là giữa chúng phải có mối quan hệ nội tại và tất yếu với nhau. Hành vi đã
chứa đựng mầm mống gây ra hậu quả hoặc là nguyên nhân trực tiếp của
hậu quả nên nó phải xảy ra trước hậu quả về mặt thời gian; còn hậu quả
phải là kết quả tất yếu của chính hành vi đó mà không phải là của một nguyên nhân khác.
• Thời gian vi phạm pháp luật là giờ, ngày, tháng, năm xảy ra vi phạm pháp luật.
• Địa điểm vi phạm pháp luật là nơi xảy ra vi phạm pháp luật.
• Phương tiện vi phạm pháp luật là công cụ mà chủ thể sử dụng để thực hiện hành vi trái pháp luật.
(Khi xem xét mặt khách quan của vi phạm pháp luật thì hành vi trái pháp luật
luôn luôn là yếu tố bắt buộc phải xác định trong cấu thành của mọi vi phạm pháp
luật, vì không có hành vi trái pháp luật thì không có vi phạm pháp luật ,còn các
yếu tố khác có bắt buộc phải xác định hay không là tùy từng trường hợp vi
phạm.có trường hợp hậu quả nguy hiểm cho xã hội và mối quan hệ nhân quả giữa
hành vi và hậu quả nguy hiểm cho xã hội là yếu tố bắt buộc phải xác định, có
trường hợp địa điểm vi phạm cũng là yếu tố bắt buộc phải xác định, thời gian vi lOMoAR cPSD| 45876546
phạm là yếu tố bắt buộc phải xác định khi xem xét thời hiệu truy cứu trách nhiệm pháp lý)
2.Mặt chủ quan của vi phạm pháp luật
• Lỗi :Lỗi là trạng thái tâm lý hay thái độ tiêu cực của chủ thể đối với hành vi
trái pháp luật do mình gây ra.
Lỗi được thể hiện dưới hai hình thức : lỗi cố ý và lỗi vô ý. Trong đa số các
trường hợp vi phạm pháp luật ,để lựa chọn biện pháp trách nhiệm pháp lý
công minh và chính xác thì việc xác định hình thức lỗi là rất quan trọng. a. Lỗi cố ý:
Lỗi cố ý trực tiếp là lỗi của một chủ thể khi thực hiện hành vi trái
pháp luật nhận thức rõ hành vi của mình là trái pháp luật, thấy trước
được hậu quả của hành vi đó và mong muốn cho hậu quả đó xảy ra.
Lỗi cố ý gián tiếp là lỗi của một chủ thể khi thực hiện một hành vi trái
pháp luật nhận thức rõ hành vi của mình là trái pháp luật, thấy trước
hậu quả của hành vi đó, tuy không mong muốn song có ý thức để
mặc cho hậu quả đó xảy ra. b. Lỗi vô ý:
Lỗi vô ý vì quá cẩu thả là lỗi của một chủ thể đã gây ra một hậu quả
nguy hại cho xã hội nhưng do cẩu thả nên không thấy trước hành vi
của mình có thể gây ra hậu quả đó ,mặc dù có thể thấy trước và phải
thấy trước hậu quả này.
Lỗi vô ý vì quá tự tin là lỗi của một chủ thể tuy thấy trước hành vi của
mình có thể gây ra hậu quả nguy hiểm cho xã hội song tin chắc rằng
hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được nên mới
thực hiện và có thể gây ra hậu quả nguy hiểm cho xã hội.
• Động cơ vi phạm pháp luật là động lực tâm lý bên trong thúc đẩy chủ thể
thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.
• Mục đích vi phạm pháp luật là cái đích trong tâm lý hay kết quả cuối cùng
mà chủ thể mong muốn đạt được khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.
(Trong nhiều trường hợp
việc xác định động cơ , mục đích có ý nghĩa quan trọng để tìm hiểu nguyên
nhân,điều kiện vi phạm pháp luật, nhân thân của chủ thể vi phạm,từ đó áp
dụng biện pháp trách nhiệm thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác
giáo dục, cải tạo người vi phạm pháp luật) lOMoAR cPSD| 45876546
3.Chủ thể của vi phạm pháp luật: chủ thể của vi phạm pháp luật phải là cá nhân
hay tổ chức có năng lực hành vi trách nhiệm pháp lý . Năng lực hành vi,trách nhiệm
pháp lý của con người phụ thuộc vào độ tuổi ,khả năng nhận thức.
4.Khách thể của vi phạm pháp luật :Mọi hành vi trái pháp luật đều xâm hại tới
những quan hệ xã hội được pháp luật điều chỉnh và bảo vệ. Vì vậy, những quan hệ
xã hội ấy là khách thể của vi phạm pháp luật
VÍ DỤ:Ngày 13 tháng 9 năm 2008,Cục cảnh sát môi trường - Bộ công an Việt Nam
phối hợp với Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam đã phát hiện ra vụ việc sai
phạm của công ty bột Ngọt Vedan (Công ty TNHH Vedan Việt Nam) .Theo đó,hàng
ngày công ty Vedan xả nước thải chưa qua xử lý theo quy định và có chứa rất
nhiều chất độc hại gây ảnh hưởng nhiêm trọng đến môi trường sống bên ngoài
đặc biệt là dòng sông Thị Vải (Đồng Nai) trong suốt mười bốn năm qua kể từ ngày
hoạt động (năm 1994) khoảng 4000m3 / ngày. Hành động này gây ô nhiễm nặng
nề cho dòng sông Thị Vải,Tại đây nước bị ô nhiễm hữu cơ trầm trọng, có màu nâu
đen và bốc mùi hôi thối cả ngày lẫn đêm,cả khi thủy triều.các loài sinh vật không
còn khả năng sinh sống,ảnh hưởng đến sức khỏe người dân,đặc biệt gây tổn thất
nặng nề với ngư dân địa phương
2.Phân tích cấu thành của vi phạm pháp luật 1. Mặt khách quan
• Hành vi trái pháp luật:hành động xả nước thải ( 4000m3 / ngày) chưa qua
xử lý theo quy định xuống dòng sông Thị Vải của công ty Vêdan là hành vi
trái pháp luật (vi phạm hành chính).
• Hậu quả: dòng sông bị ô nhiễm nặng,phá hủy môi trường sống và làm thủy
sản chết hàng loạt,gây thiệt hại cho các hộ nuôi thủy sản và ảnh hưởng
trầm trọng đến sức khỏe người dân sống ven sông. Những thiệt hại đó do
hành vi vi phạm pháp luật của công ty Vedan gây ra trực tiếp và gián tiếp.
• Thời gian: 14 năm (từ năm 1994- 2008).
• Địa điểm: Sông Thị Vải (thuộc địa phận tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu, TP.Hồ Chí Minh)
• Phương tiện: sử dụng hệ thống ống xả ngầm. 2. Mặt chủ quan
• Lỗi: Là lỗi cố ý gián tiếp. Vì, Công ty vedan khi thực hiện hành vi này thì
nhận thấy trước hậu quả, tuy không mong muốn nhưng vẫn để hậu quả xảy ra.
• Mục đích:Nhằm giảm bớt chi phí xử lí nước thải
3. Chủ thể Công ty Vedan là một tổ chức có đầy đủ trách nhiệm pháp lý khi
thực hiện hành vi trái pháp luật này lOMoAR cPSD| 45876546
4. Khách thể :Việc làm của Vedan đã vi phạm đến nguyên tắc quản lý nhà
nước: Vi phạm trật tự quản lý nhà nước, làm tổn hại đến các quan hệ xã hội
được pháp luật bảo vệ.
CÁC HÌNH THỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT: 1. Khái niệm:
Thực hiện pháp luật là việc đưa quy phạm pháp luật vào thi hành trên thực tế.
2. Các hình thức thực hiện pháp luật: a) Chấp hành pháp luật:
• Tuân thủ pháp luật: hình thức thực hiện pháp luật, trong đó các chủ thể
pháp luật không thực hiện các hành vi pháp luật cấm. vd: Người đủ 16
tuổi được điều khiển xe gắn máy có dung tích xi lanh dưới 50 cm3.
• Thi hành pháp luật: hình thức thực hiện pháp luật, trong đó việc các chủ
thể pháp luật thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ mà pháp luật quy định phải
làm vd: bạn a đăng kí tham gia nghĩa vụ quân sự khi đủ 17 tuổi.
• Sử dụng pháp luật: hình thức thực hiện pháp luật, trong đó việc các chủ
thể thực hiện các quyền và tự do pháp lí của mình theo quy định của pháp
luật vd: anh Hải thấy chính sách hiện tại áp dụng không phù hợp nên đã
kiến nghị lên cơ quan trình bày những điểm không phù hợp và đề xuất giải pháp thay đổi
b) Áp dụng pháp luật: việc các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền căn cứ vào quy
phạm pháp luật để giải quyết những trường hợp cụ thể xảy ra trên thực
tế.vd: Hai vợ chồng móng muốn ly hôn vì không thể hoà hợp. Toà đã căn cứ
quy định pháp luật để ra quyết định ly hôn, quyết định phân chia tài sản,
quyết định về con cái sau hôn nhân. Điều này làm phát sinh, thay đổi, chấm
dứt các quyền nghĩa vụ của vợ chồng với con cái, và giữa vợ chồng với nhau.
c) Mối quan hệ giữa chấp hành pháp luật và áp dụng pháp luật:
- Chấp hành là điều kiện dẫn đến việc áp dụng pháp luật
- Áp dụng là cơ sở cho việc chấp hành
- Trong một số trường hợp, không chấp hành pháp luật sẽ dẫn tới việc áp dụng pháp luật