Đề cương lý thuyết Luật Hiến Pháp

66 33 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

lOMoARcPSD| 20899013

Đề cương lý thuyết Hiến pháp

Luật Hiến Pháp (Trường Đại học Luật - Đại học quốc gia Hà Nội)

lOMoARcPSD| 20899013

Đề cương lý thuyết Hiến pháp

Luật Hiến pháp (Trường Đại học Luật Hà Nội)

 
lOMoARcPSD| 20899013 
 
 
 
Câu hỏi lý thuyết HP 
Chương I: Những vấn đề chung về Luật Hiến pháp: 
Câu 1: Trình bày vị trí, vai trò và đối tượng điều chỉnh của Luật Hiến pháp: 
1.Vị trí 
- Là một đạo luật cơ bản của mỗi quốc gia, có hiệu lực pháp lý cao nhất 
- Xác lập những nguyên tắc cơ bản, đề ra những quy tắc cho những ngành luật khác 
- Xác định trình tự, thông qua, sửa đổi quy phạm của những ngành luật khác 
- Là cơ sở để liên kết các ngành luật khác 
- Là hệ thống các nguyên tắc gốc, cơ bản và quan trọng nhất giúp kiểm soát quyền 
lực nhà nước, bảo vệ quyền con người 
2, Vai trò: 
-  Hiến pháp ghi nhận đầy đủ các quyền con người, quyền công dân phù hợp với các 
chuẩn mực chung của cộng đồng quốc tế, cũng như các cơ chế cho phép mọi 
người dân có thể sử dụng để bảo vệ các quyền của mình khi bị vi phạm. Hiến 
pháp là công cụ pháp lý đầu tiên và quan trọng để bảo vệ quyền con người, quyền 
công dân 
-  Luật Hiến pháp có một vị trí quan trọng, tạo thành ngành luật cơ bản trong hệ 
thống các ngành luật Việt Nam 
3, Đối tượng điều chỉnh: 
- Là những quan hệ xã hội nảy sinh trong hoạt động của con người bao gồm những 
hoạt động phổ biến nhất, cơ bản và quan trọng nhất của Nhà nước và các quyền 
cơ bản của công dân. 
Câu 2: Trình bày đối tượng nghiên cứu của khoa học luật hiến pháp. 
●  Đối tượng nghiên cứu: 
-  Những mối quan hệ xã hội có liên quan đến nguồn gốc và bản chất quyền 
lực Nhà nước 
-  Mối quan hệ giữa các cơ quan Nhà nước với nhau 
-  Những mối quan hệ cơ bản giữa các cơ quan Nhà nước với công dân 
-  Mối quan hệ xã hội liên quan đến cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội của việc tổ 
chức Nhà nước Việt Nam. 
 
Câu 3: Trình bày mối quan hệ giữa Luật Hiến pháp với các ngành luật khác: 
-  Đối tượng điều chỉnh của luật Hiến pháp là những mối quan hệ xã hội quan 
trọng tạo nên chế độ chính trị của Nhà nước, các mối quan hệ xã hội khác 
được các ngành luật khác điều chỉnh đều bắt nguồn từ các mối quan hệ được 
Luật Hiến pháp điều chỉnh 
-  Luật Hiến pháp quy định những nguyên tắc cơ bản làm cơ sở cho các ngành 
luật khác điều chỉnh. 
 
 
 
 
 
 
Chương II: Hiến pháp – Đạo luật cơ bản của mỗi quốc gia 

lOMoARcPSD| 20899013

Câu 4: Trình bày khái quát sự ra đời và phát triển của hiến pháp trên thế

giới.

- Văn bản có tính chất Hiến pháp đầu tiên là Đại Hiến chương Anh Magna

Carta (1215) giới hạn quyền lực Nhà nước Anh và thừa nhận một số quyền tự

do của con người. Tuy nhiên, theo nghĩa hiện đại,Hiến pháp thành văn đầu

tiên là Hiến pháp Hoa Kỳ (1787).

- Trong thời kì đầu (cuối XVIII đến hết XIX), các Hiến pháp chủ yếu được

xây dựng ở Châu Âu, sau đó lan dần ra một số nước Châu Á và Châu Mĩ –

Latinh. Phải từ sau thập kỉ 1949. số quốc gia trên thế giới có Hiến pháp tăng

mạnh, đặc biệt ở khu vực châu Á và châu Phi.

- Trong giai đoạn đầu, Hiến pháp (còn gọi là Hiến pháp cổ điển) thường có

nội dung hẹp. Kể từ sau 1917. xuất hiện mô hình hiến pháp của các nước xã

hội chủ nghĩa với nội dung rộng hơn nhiều. Xen giữa 2 trường phái này là một

dạng hiến pháp có nội dung trung hòa.

- Quá trình phát triển bao gồm cả việc sửa đổi hoặc thay thế hiên pháp. Hầu

hết các quốc gia trên thế giới đều đã từng nhiều lần sửa đổi hoặc thay thế HP

Câu 5: Ý nghĩa, vai trò của Hiến pháp.

- Đối với một quốc gia:

+ Hiến pháp là đạo luật cơ bản có giá trị pháp lí cao nhất, là nền tảng cho hệ

thống các văn bản pháp luật khác.

+ Hiến pháp góp phần nền tảng tạo lập một thể chế chính trị dân chủ và một

Nhà nước minh bạch, quản lý xã hội hiệu quả, bảo vệ tốt các quyền lợi của

người dân. Từ đó, tạo cơ sở phát triển bền vững cho một quốc gia. Điều này

quyết định to lớn đến sự thịnh vượng của quốc gia ấy.

- Đối với mỗi người dân

+ Hiến pháp góp phần tạo lập một nền dân chủ thực sự. Người dân được tự do

thực hiện quyền tham gia các hoạt động văn hóa, chính trị, kinh tế, xã hội.

+ Hiến pháp sẽ tạo sự ổn định và phát triển của đất nước, qua đó giúp người

dân thoát khỏi sự đói nghèo

Câu 6: Trình bày các quan điểm và định nghĩa về “hiến pháp”.

- Hiến pháp thành văn và bất thành văn:

+ Hiến pháp thành văn là các quy phạm hiến pháp được xây dựng và tập hợp

trong 1 văn bản riêng gọi là Hiến pháp hoặc Luật cơ bản và được Nhà nước

chính thức tuyên bố và ghi nhận là đạo luật tối cao của nhà nước

+ Hiến pháp bất thành văn là các quy phạm hiến pháp được hình thành theo

tập tục truyền thống mà không được ghi nhận trong 1 văn bản riêng gọi là

Hiến pháp và không được tuyên bố là luật cơ bản, tối cao của nhà nước.

- Hiến pháp cổ điển và hiện đại:

+ Hiến pháp cổ điển chỉ điều chỉnh những vấn đề cốt lõi nhất của tổ chức

quyền lực nhà nước và về các quyền, tự do cớ bản của con người mà không

thường đề cập đến các chính sách của Nhà nước về các lĩnh vực cụ thể như

kinh tế, xã hội, văn hóa.

+ Hiến pháp hiện đại thì các yếu tố về ý thức hệ chính trị và đấu tranh giai cấp

lOMoARcPSD| 20899013

ngày càng mờ nhạt, thay vào đó hiến pháp tập trung nhấn mạnh các nội

dung có tính nguyên tắc về chủ quyền của nhân dân, bình đẳng, dân chủ,

pháp quyền, bảo vệ nhân quyền và kiểm soát quyền lực nhà nước.

- Hiến pháp nhu tính và cương tính:

+ Hiến pháp nhu tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi đơn giản, dễ

dàng

+ Hiến pháp cương tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi theo 1

quy trình đặc biệt, được xác định dựa trên sự phân biệt giữa quyền lập hiến

và quyền lập pháp

Câu 7: Phân tích quan điểm cho rằng “Hiến pháp là bản văn thể hiện chủ quyền

nhân dân”.

“Chủ quyền nhân dân” hay còn gọi là nguyên tắc “Quyền lực nhà nước thuộc về nhân

dân”, là nguyên tắc quan trọng nhất trong tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước

Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và thiết lập nền tảng để hình thành toàn bộ bộ

máy nhà nước. Ở Việt Nam, nguyên tắc ấy đã được thể hiện rõ nét trong các bản Hiến

pháp :

- Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ; tất cả

quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp

công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức (Khoản 2 Điều 2 Hiến

pháp năm 2013). Như vậy, cũng giống nhiều nước khác trên thế giới, quyền

lực nhà nước ở Việt Nam không thuộc về một người hay một tầng lớp riêng

nào mà thuộc về toàn thể Nhân dân.

- Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ

đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các Cơ quan khác của nhà

nước ( Điều 6 Hiến pháp 2013 ). Như vậy, có hai hình thức để Nhân dân Việt

Nam thực hiện quyền lực nhà nước. Hình thức thứ nhất là người dân trực tiếp

thể hiện ý chí của mình để quyết định công việc của nhà nước, bởi vì về

nguyên lý quyền lực thuộc về ai thì do người đó thực hiện. Khi có những công

việc hệ trọng của đất nước cần ý kiến quyết định của người dân thì cơ quan nhà

nước có thẩm quyền tổ chức để người dân thể hiện ý chí lựa chọn của mình;

sau đó các cơ quan nhà nước thực thi theo quyết định của người dân. Thủ tục

này gọi là Trưng cầu dân ý và là hình thức dân chủ trực tiếp. Tuy nhiên,khái

niệm “Nhân dân” có phạm vi hết sức rộng lớn, bao gồm hàng trăm triệu công

dân Việt Nam. Do đó, không phải bất kì công việc nào cũng có thể được quyết

định bằng hình thức dân chủ trực tiếp bởi vì như vậy rất tốn kém và khó khả thi

nên đại đa số công việc của Nhà nước sẽ được quyết định theo hình thức thứ

hai, tức là bởi những người đại diện do Nhân dân bầu ra, đó chính là đại biểu

Quốc hội ở trung ương và đại biểu Hội đồng nhân dân ở địa phương. Những

đại biểu này đại diện cho Nhân dân biểu quyết công việc của Nhà nước và chịu

trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định mà mình đưa ra.

- Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng Nhân dân,

tận tụy phục vụ Nhân dân, liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến và

chịu sự giám sát của Nhân dân (Khoản 2 Điều 8 Hiến pháp năm 2013). Khi

quyền lực nhà nước là của Nhân dân thì bộ máy nhà nước cũng là của Nhân

dân, do Nhân dân bầu ra và phục vụ lợi ích của Nhân dân. Các cơ quan nhà

lOMoARcPSD| 20899013

nước, cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước ấy cũng phải thực

sự thể hiện được mối quan hệ phục vụ đối với Nhân dân theo tinh thần trên.

=> Đây là một quan điểm đúng

Câu 8: Phân tích quan điểm cho rằng "Hiến pháp là công cụ giới hạn quyền lực

nhà nước".

Trước hết cần phải khẳng định rằng việc hạn chế quyền lực nhà nước là một điều rất

quan trọng để bảo đảm quyền con người, quyền công dân ở một quốc gia bởi lẽ,

những quyền này rất dễ bị xâm phạm từ phía nhà nước. So với các chủ thể khác trong

xã hội, nhà nước có nhiều ưu thế hơn đó là nắm quyền lực trong tay, có nhân lực, có

vũ khí, tiền bạc và được quyền bắt, giam, giữ con người khi cho họ là những nghi can,

theo quy định mà chính bản thân nhà nước đặt ra. Muốn hạn chế quyền lực nhà nước

cần phải: (i) có phân quyền để tránh tập trung quyền lực vào một cơ quan, tổ chức hay

cá nhân; (ii) phải có cơ chế để các nhánh quyền lực chỉ được hoạt động trong phạm vi

pháp luật cho phép.

=> Hiến pháp với tư cách là văn bản quy định cách thức tổ chức quyền lực nhà nước

đã đáp ứng được hai yêu cầu nêu trên nên có thể nói rằng hiến pháp là văn bản hạn

chế quyền lực nhà nước. Việc quy định cách thức tổ chức quyền lực nhà nước trong

hiến pháp theo tam quyền phân lập có sự phân chia, kiềm chế và kiểm soát lẫn nhau

giữa các nhánh quyền lực giúp tránh được kiểu quyền lực tập trung vào trong tay một

người hay một nhóm người, dẫn đến quyền lực không có giới hạn giống quyền lực

của các vị vua phong kiến chuyên quyền, độc đoán và hệ quả là quyền con người rất

dễ bị xâm phạm. Bên cạnh đó, việc kiềm chế và kiểm soát lẫn nhau giữa các nhánh

quyền lực còn có tác dụng ngăn chặn sự lạm quyền, vượt quyền dẫn đến xâm phạm

quyền con người của các cơ quan nhà nước.

Câu 9: Phân tích quan điểm cho rằng “Hiến pháp là đạo luật bảo vệ các quyền

cơ bản của con người”?

- Một trong những chức năng cơ bản của hiến pháp là bảo vệ các quyền con

người, quyền công dân. Thông qua HP, người dân xác định những quyền gì

của mình mà Nhà nước phải tôn trọng và đảm bảo thực hiện, cũng như những

cách thức để bảo đảm thực thi những quyền đó.

- Với tính chất là văn bản pháp lý có hiệu lực tối cao, Hiến pháp là bức tường

chắn quan trọng nhất để ngăn ngừa những hành vi lạm dụng, xâm phạm

quyền con người, quyền công dân, cũng như là nguồn tham chiếu đầu tiên mà

người dân thường nghĩ đến khi các quyền của mình bị vi phạm.

- Hiệu lực bảo vệ quyền con người, quyền công dân của Hiến pháp còn được

phát huy thông qua hệ thống tòa án tư pháp, các cơ quan nhân quyền quốc gia,

cơ quan thanh tra Quốc hội hay Tòa án hiến pháp.

- Hiến pháp là đạo luật cơ bản của nhà nước có tính bắt buộc chung đối với toàn

xã hội, trong đó và trước hết là những cơ quan, cán bộ nhà nước. Điều đó có

nghĩa rằng, các cơ quan nhà nước phải nỗ lực trong việc tạo ra cơ chế (ban

hành thể chế và thành lập các thiết chế) để các quyền con người, quyền công

dân được thực thi. Nếu không tạo điều kiện và cơ chế để hiện thực hóa các

quyền con người, quyền công dân ghi trong hiến pháp thì chính nhà nước cũng

bị coi là không hoàn thành trách nhiệm và trong một chừng mực nhất định có

thể bị coi là vi hiến. Do vậy, trong trường hợp này hiến pháp đóng vai trò quan

lOMoARcPSD| 20899013

trọng trong việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Bảo đảm bằng

cách “bắt” nhà nước phải thực hiện chính những gì mà mình đã ghi nhận về

quyền con người, quyền công dân trong nội dung của hiến pháp.

Câu 10: Phân tích nguyên tắc về tính tối cao của hiến pháp.

Bảo đảm tính tối cao của hiến pháp đòi hỏi:

1. Tất cả các cơ quan Nhà nước được nhân dân uỷ quyền không những phải tổ

chức và hoạt động theo quy định của hiến pháp mà các cơ quan này còn phải ban

hành các văn bản pháp luật phù hợp với hiến pháp.

2. Nhà nước không được tham gia ký kết các điều ước quốc tế có nội dung mâu

thuẫn, đối lập với các quy định của hiến pháp

1. Tính tối cao của hiến pháp còn đòi hỏi văn kiện của các tổ chức chính trị- xã

hội khác cũng không được có nội dung trái với hiến pháp và pháp luật.

3. Trong những trường hợp có sự mâu thuẫn giữa quy định của các văn bản pháp

luật khác với các quy định của hiến pháp thì thực hiện theo quy định của hiến pháp

Câu 11: Trình bày một số cách phân loại hiến pháp.

- Dựa vào hình thức biểu hiện: Hiến pháp thành văn và bất thành văn:

+ Hiến pháp thành văn là các quy phạm hiến pháp được xây dựng và tập hợp

trong 1 văn bản riêng gọi là Hiến pháp hoặc Luật cơ bản và được Nhà nước

chính thức tuyên bố và ghi nhận là đạo luật tối cao của nhà nước. VD: Hiến

pháp Thụy Điển được biểu hiện thông qua các đạo luật: Luật về chính thể

(1809), Luật về kế vị ngôi vua (1810), Luật về nghị viện (1810), Luật về tự

do báo chí (1812).

+ Hiến pháp bất thành văn là các quy phạm hiến pháp được hình thành theo

tập tục truyền thống mà không được ghi nhận trong 1 văn bản riêng gọi là

Hiến pháp và không được tuyên bố là luật cơ bản, tối cao của nhà nước. VD:

Anh, New Zealand, Israel

- Dựa vào nội dung: Hiến pháp cổ điển và hiện đại:

+ Hiến pháp cổ điển chỉ điều chỉnh những vấn đề cốt lõi nhất của tổ chức

quyền lực nhà nước và về các quyền, tự do cơ bản của con người mà không

thường đề cập đến các chính sách của Nhà nước về các lĩnh vực cụ thể như

kinh tế, xã hội, văn hóa. VD: Hiến pháp Hoa Kỳ 1787, Hiến pháp Áo 1920,

Hiến pháp Ailen 1937, Hiến pháp Thụy Điển 1974, Hiến pháp Canada 1982.

+ Hiến pháp hiện đại thì các yếu tố về ý thức hệ chính trị và đấu tranh giai cấp

ngày càng mờ nhạt, thay vào đó hiến pháp tập trung nhấn mạnh các nội dung

có tính nguyên tắc về chủ quyền của nhân dân, bình đẳng, dân chủ, pháp

quyền, bảo vệ nhân quyền và kiểm soát quyền lực nhà nước. VD: Hiến pháp

Pháp 1946, 1958; Hiến pháp Cộng hoà dân chủ Đức 1949; Hiến pháp các

nước XHCN.

- Dựa vào thủ tục thông qua Hiến pháp: Hiến pháp nhu tính và cương tính:

+ Hiến pháp nhu tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi đơn giản, dễ

dàng . VD: Hiến pháp bất thành văn của Anh

+ Hiến pháp cương tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi theo 1 quy

trình đặc biệt, được xác định dựa trên sự phân biệt giữa quyền lập hiến và

lOMoARcPSD| 20899013

quyền lập pháp. VD: Hiến pháp Mỹ

- Dựa vào bản chất giai cấp: Hiến pháp tư sản và XHCN

+ Hiến pháp tư sản là Hiến pháp được ban hành trong nhà nước tư sản,

với bản chất là ý chí của giai cấp tư sản để bảo vệ các quyền, lợi ích

của giai cấp tư sản.

+ Hiến pháp XHCN là Hiến pháp được ban hành trong nhà nước

XHCN, với bản chất là ý chí của nhân dân lao động, bảo vệ các quyền,

lợi ích của nhân dân lao động.

Câu 12: Trình bày những những đặc trưng của Hiến pháp xã hội chủ nghĩa

được thể hiện trong các bản Hiến pháp Việt Nam.

Hiến pháp XHCN có một số đặc trưng sau:

(1) Về chế độ xã hội: quy định rõ tính giai cấp, ghi nhận vai trò lãnh đạo của

Đảng cộng sản, bảo vệ cơ sở kinh tế xã hội chủ nghĩa

+ Hiến pháp năm 1992 đã khẳng định “Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp

công nhân Việt Nam”, và khoản 1 Điều 4 Hiến pháp năm 2013 bổ sung thêm “đồng thời là

đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam”. Vai trò là đội tiên phong

của Đảng đối với nhân dân lao động và dân tộc đã được hiến định rõ trong Hiến pháp, làm

cho nội hàm vai trò lãnh đạo của Đảng được mở rộng.

(2) Về quyền và nghĩa vụ của công dân: quy định nhiều quyền tự do, dân chủ và

các quyền công dân khác

+ Chương II Hiến pháp 2013 đã quy định về quyền con người, , quyền và nghĩa

vụ cơ bản của công dân, chẳng hạn như Điều 19 (quyền sống), Điều 40 (quyền

nghiên cứu khoa học và công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng

lợi ích từ các hoạt động đó), Điều 41 (quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị

văn hóa, tham gia vào đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa), Điều 42

(quyền xác định dân tộc của mình, sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn

ngữ giao tiếp), Điều 43 (quyền được sống trong môi trường trong lành và có

nghĩa vụ bảo vệ môi trường),..

(3) Về tổ chức quyền lực nhà nước: áp dụng nguyên tắc tập quyền ở những mức

độ khác nhau

Câu 13: Trình bày khái niệm, cơ sở, các mô hình bảo hiến điển hình.

- Khái niệm: là chế độ xử lý những hành vi vi phạm hiến pháp của công quyền

- Cơ sở bảo hiến:

+ Chế định bảo hiến chỉ tồn tại trên cơ sở một hiến pháp cương tính. Còn đối

với hiến pháp nhu tính, thông thường các nhà lập pháp không đặt ra vấn đề bảo

hiến.

+ Hiến pháp nhu tính là hiến pháp được sửa đổi bởi chính cơ quan lập

pháp thường, theo những thủ tục sửa đổi thường luật. Do đó không có sự phân

biệt hiệu lực pháp lý giữa hiến pháp và thường luật, và như vậy không có sự

mâu thuẫn giữa hiến pháp và thường luật.

+ Hiến pháp cương tính là hiến pháp được sửa đổi theo những thủ tục đặc biệt.

Tính đặc biệt này là do có sự phân cấp hiệu lực pháp lý giữa hiến pháp và

thường luật: hiến pháp có hiệu lực pháp lý tối cao, thường luật phải hợp hiến,

không được mâu thuẫn với hiến pháp.

- Các mô hình bảo hiến:

+ Lý thuyết về bảo hiến thường chia các mô hình bảo hiến bằng cơ quan tư pháp thành

lOMoARcPSD| 20899013

hai mô hình cơ bản là: mô hình bảo hiến phi tập trung hoá với đại diện tiêu biểu là Mỹ; và

mô hình bảo hiến tập trung hoá với đại diện tiêu biểu là Đức:

1. Bảo hiến tập trung (mô hình Đức): Tòa án hiến pháp có quyền tuyên bố

huỷ bỏ điều khoản bất hợp hiến của một đạo luật, hoặc văn bản quy phạm pháp

luật

bất hợp hiến.

1. Bảo hiến phi tập trung (mô hình Mỹ): Trong quá trình xét xử có quyền

xem xét tính hợp hiến của các đạo luật có liên quan và có quyền tuyên bố quy

định đó là vi hiến, đồng thời từ chối không áp dụng quy định đó.

Câu 14: Trình bày những đặc điểm chủ yếu của mô hình bảo hiến tập trung

(Tòa án Hiến pháp).

- Không trao cho Toà án tư pháp thực hiện giám sát Hiến pháp mà thành lập

một cơ quan đặc biệt để thực hiện chức năng bảo hiến, có vị trí độc lập với

quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.

- Thẩm phán là những người có chuyên môn nghiệp vụ cao, được bổ nhiệm

hay bầu cử theo một chế độ đặc biệt. Quyết định của Tòa án Hiến pháp hay

Hội đồng bảo hiến có giá trị bắt buộc.

- Tòa án Hiến pháp có thẩm quyền như sau: xem xét tính hợp hiến của các văn

bản luật, các điều ước quốc tế mà Tổng thống hoặc Chính phủ đã hoặc sẽ tham

gia ký kết, các sắc lệnh của Tổng thống, các Nghị định của Chính phủ, có thể

tuyên bố một văn bản luật, văn bản dưới luật là vi hiến và làm vô hiệu hoá văn

bản đó; giải quyết các tranh chấp về thẩm quyền giữa các nhánh quyền lực lập

pháp, hành pháp và tư pháp, giữa chính quyền trung ương và địa phương; giám

sát Hiến pháp về quyền con người và quyền công dân.

Câu 15: Trình bày những đặc điểm chủ yếu của mô hình bảo hiến phi tập trung

(mô hình bảo hiến Hoa Kỳ).

- Tòa án Tối cao và tòa án các cấp đều có chức năng và thẩm quyền giám

sát tính hợp hiến, được xây dựng trên cơ sở học thuyết tam quyền phân

lập.

- Hệ thống các cơ quan tòa án không những có chức năng xét xử các hành vi vi

phạm pháp luật của các công dân mà còn có chức năng kiểm soát, hạn chế

quyền lực của các cơ quan lập pháp và hành pháp. Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên

trên thế giới trao cho các tòa án quyền phán quyết về tính hợp hiến của các

văn bản luật và văn bản dưới luật.

=> + Ưu điểm: Bảo hiến một cách cụ thể vì nó liên quan đến từng vụ việc cụ thể.

+ Nhược điểm: Giao quyền bảo hiến cho tòa án các cấp nên thủ tục dài dòng;

Tòa án không có thẩm quyền hủy bỏ đạo luật bị coi là trái với Hiến pháp và về

hình thức đạo luật đó vẫn còn hiệu lực mặc dù trên thực tế sẽ không được Tòa án

áp dụng.

Câu 16: Trình bày khái niệm “Chủ nghĩa hiến pháp”.

- Chủ nghĩa hiến pháp hay còn gọi là pháp quyền có nghĩa là quyền lực của lãnh đạo và các cơ

quan Chính phủ bị giới hạn và những giới hạn đó có thể được thực hiện thông qua những quy

trình định sẵn.

lOMoARcPSD| 20899013

Chương III: Lịch sử Hiến pháp Việt Nam

Câu 17: Trình bày khái quát các tư tưởng lập hiến ở Việt Nam trước Cách mạng

tháng Tám 1945.

Các tư tưởng lập hiến ở Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945 có thể được khái

quát hóa thành 2 nhóm sau đây:

- Nhóm “cải lương”: ( đại diện tiêu biểu: Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Trực, Phạm

Quỳnh )

+ Theo quan điểm của Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Trực và những đại diện khác theo Đảng Lập

hiến ở Nam Kỳ, các cuộc vận động hiến pháp là cần thiết nhằm đảm bảo các quyền dân chủ

nhưng cần được tiến hành theo phương thức ôn hòa, không bạo động và trong khuôn khổ

thừa nhận chính quyền bảo hộ của Pháp. 1 trong những biểu hiện cụ thể cho quan điểm của

nhóm này là bài báo đăng trên tờ La Tribune Indigène vào ngày 18/5/1919 nêu ra các yêu

cầu đối với Chính phủ Pháp bảo đảm cho người An Nam, trong đó bao gồm việc được ban

hành 1 bản Hiến pháp

+ Phạm Quỳnh chủ trương cải tạo chế độ vua quan cũ bằng việc xây dựng một

chế độ quân chủ lập hiến, theo mô hình của Anh và Nhật. Theo Phạm Quỳnh,

có thể xây dựng một bản Hiến pháp theo đó có thể vừa đảm bảo quyền dân chủ

cho nhân dân Việt Nam, quyền cai trị của Hoàng đế Việt Nam và quyền bảo hộ

của Chính phủ Pháp. Hiến pháp này được nhiều người gọi là Hiến pháp chân

vạc.

+ Một trong những chiến sĩ tiên phong khởi xướng và truyền bá tư tưởng dân

chủ và tư tưởng lập hiến ở Việt Nam là Phan Chu Trinh. Vào năm 1902, Phan

Chu Trinh đã bắt đầu tiếp thu tư tưởng dân chủ tư sản phương Tây và những tư

tưởng cải cách đất nước của Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Bạch. Những

nguồn tư tưởng này giúp ông đề xướng tư tưởng “Khai dân trí, chấn dân khí,

hậu dân sinh”. Phan Chu Trinh đã coi việc mở mang dân trí là tiền đề để xây

dựng xã hội dân chủ. Tư tưởng xây dựng Hiến pháp và một nhà nước dân chủ

đã được thể hiện rất rõ trong bài diễn thuyết “Quân trị và dân trị chủ nghĩa”

của ông tại Hội khuyến học Sài gòn: “Trong nước có Hiến pháp, ai cũng phải

tôn trọng Hiến pháp, cái quyền của Chính phủ cũng bởi Hiến pháp quy định

cho, lười biếng không được mà dẫu có muốn áp chế cũng không chỗ nào thò ra

được.” Không những cổ vũ cho thuyết dân trị, Phan Chu Trinh còn phân tích

những ưu thế của việc tổ chức bộ máy nhà nước theo nguyên tắc phân chia

quyền lực của John Locke và Montesquieu. Điều đáng lưu ý nhất trong tư

tưởng lập hiến, lập pháp của Phan Chu Trinh chính là ở chỗ tuy đánh giá cao tư

tưởng lập hiến, lập pháp của Montesquieu và Rousseau nhưng ông hoàn toàn

chống lại những người tiếp thu một cách máy móc tư tưởng phương Tây.

Trong bài diễn thuyết “Đạo đức và luân lý Đông Tây” ông gọi những người

nho học cũ và bảo thủ là “hủ nho” còn những người tây học mất gốc, sùng bái

nước ngoài vô lối là “hủ tây”. Như vậy có thể thấy, tư tưởng lập hiến, lập pháp

của Phan Chu Trinh là gạn lọc những tinh hoa của tư tưởng dân chủ phương

Tây cũng như những yếu tố dân chủ tốt đẹp của công xã nông thôn và đạo đức

thuần khiết của phương Đông để xây dựng một nền Hiến pháp và pháp luật cho

nước nhà khi dân ta làm chủ đất nước.

- Nhóm cách mạng: ( đại diện tiêu biểu: Phan Bội Châu, Huỳnh Thúc Kháng,

lOMoARcPSD| 20899013

Nguyễn Ái Quốc )

+ Tư tưởng lập hiến của Phan Bội Châu hình thành và phát triển qua hai giai

đoạn: Giai đoạn ông sáng lập Duy tân hội năm 1904 và giai đoạn sáng lập

Quang phục hội năm 1912. Trong giai đoạn sáng lập Duy tân hội, tư tưởng của

Phan Bội Châu là xây dựng chế độ quân chủ lập hiến. Phan Bội Châu muốn tập

hợp lực lượng giải phóng dân tộc bằng đấu tranh vũ trang, sau đó mới tính đến

các chuyện khác. Tư tưởng dân chủ của Phan Bội Châu đã có những phát triển

đáng kể khi ông thành lập Việt Nam Quang phục hội vào năm 1912. Từ tư

tưởng xây dựng chế độ quân chủ lập hiến ông đã chuyển sang chủ trương xây

dựng chế độ cộng hoà và đã nhận xét rằng: “Chế độ cộng hoà dân quốc là hay

là đúng”.

+ Năm 1919, Nguyễn Ái Quốc đã viết “Bản yêu sách của nhân dân An Nam” gửi

Hội nghị Versailles. Năm 1922, Bản yêu sách này đã được Nguyễn Ái Quốc

viết lại thành diễn ca với tựa đề “Việt Nam yêu cầu ca” để phổ biến rộng rãi

trong giới bình dân ở Việt Nam và nước ngoài. Đáng lưu ý điều yêu cầu thứ bảy

đã được thể hiện rõ là yêu cầu lập hiến:

“Bảy xin Hiến pháp ban hành

Trăm điều phải có thần linh pháp quyền”.

Ngay từ khi mới thành lập, Đảng Cộng sản Đông Dương, nay là Đảng Cộng

sản Việt Nam đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một nền pháp

luật thể hiện ý chí của giai cấp công nông và quần chúng lao động. Nghị quyết

Hội nghị trung ương Đảng lần thứ VII (tháng 11/1940) đã nhắc lại nhiệm vụ

của cách mạng tư sản dân quyền và đề ra các nhiệm vụ cần thực hiện, trong đó

có nhiệm vụ ban bố Hiến pháp dân chủ; ban bố các quyền tự do dân chủ cho

nhân dân;...

=> Tóm lại, trước Cách mạng tháng 8/1945, mặc dù trong điều kiện phải hoạt

động bí mật, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đặt ra nhiệm vụ hàng đầu là phải

lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập, và để chuẩn bị xây dựng nước nhà

trong điều kiện khi đất nước đã độc lập rồi thì phải ban bố Hiến pháp dân chủ

để đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân.

Câu 18: Bình luận câu nói của Hồ Chủ tịch "Bảy xin Hiến pháp ban hành. Trăm

điều phải có thần linh pháp quyền".

- Chủ tịch Hồ Chí Minh, có lẽ là người Việt đầu tiên nói đến pháp quyền. Năm

1919, trong bản yêu sách gửi đến hội nghị Versaille, yêu sách thứ 7 được

Người đề ra là pháp quyền. Sau này, yêu sách đó được Bác thể hiện thành lời

ca: “Bảy xin hiến pháp ban hành. Trăm điều phải có thần linh pháp quyền”.

+ Pháp quyền là một phương thức tổ chức xã hội mà trong đó pháp luật giữ vai

trò thống trị. Pháp luật đứng trên Nhà nước, trên tất cả các tổ chức kinh tế,

chính trị xã hội, các công dân và điều chỉnh tất cả các chủ thể này. Tất cả các

chủ thể đều bình đẳng trước pháp luật.

Thế nhưng, mọi lý lẽ nói về pháp quyền trên sẽ đi vào ngõ cụt nếu vấn đề sau

đây không được lý giải: nhà nước có quyền ban hành pháp luật thì làm sao

pháp luật có thể đứng trên nhà nước được? => Cần tìm lời giải trong khái niệm

“thần linh pháp quyền” của Bác. Khái niệm này được làm sáng tỏ trong bản

lOMoARcPSD| 20899013

Tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta bởi Bác đã mở đầu ánh văn bất hủ này bằng

những dòng: “Tất cả mọi người sinh ra đều bình đẳng. Tạo hóa cho họ những

quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được

sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Như vậy, theo Tuyên ngôn

độc lập, các quyền của con người là do tạo hóa ban cho, và những quyền đó là

bất khả xâm phạm. Đây là “pháp luật của tạo hóa” và là pháp luật cao nhất.

Các đạo luật do nhà nước ban hành chỉ là thứ phát. Chúng sẽ bị coi là vô hiệu

nếu trái với “pháp luật của tạo hóa”.

=> Câu nói đã thể hiện được tử tưởng tiến bộ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Để

nước Việt Nam là một xã hội văn minh thì phải xây dựng nhà nước pháp quyền

và có đồng thời có cả Hiến pháp. Tư tưởng ấy của Người đã nhiễm được tinh

thần dân chủ tư sản của phương Tây.

Câu 19: Trình bày các quan điểm của Hồ Chí Minh về Hiến pháp.

- “Lấy dân làm gốc” - luận điểm quan trọng hàng đầu trong tư tưởng Hồ Chí

Minh về nhà nước và pháp luật.

Kế thừa bài học lớn được đúc kết suốt chiều dài lịch sử hàng nghìn năm dựng

nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng:

“Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh

bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”. Ngay trong Điều thứ 1, Hiến pháp

năm 1946 - bản Hiến pháp do Người trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo soạn thảo đã

khẳng định: “Nước Việt Nam là một nước Dân chủ Cộng hòa. Tất cả quyền

bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi

giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”. “Dân là gốc”, mọi việc đều bắt

nguồn từ dân, không có nhân dân sẽ không bao giờ có lực lượng cách mạng và

phong trào cách mạng.

- Về tổ chức bộ máy nhà nước đặc sắc, mạnh mẽ và sáng suốt.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật thể hiện trong những quy

định về tổ chức bộ máy nhà nước do Người trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thiết kế.

Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thiết kế mô hình tổ chức bộ

máy nhà nước rất đặc sắc, thể hiện trong nội dung các bản hiến pháp và các sắc

lệnh, đạo luật lúc Người còn sinh thời. Hiến pháp năm 1946 được xem là một

bản Hiến pháp mang đậm dấu ấn của tư tưởng Hồ Chí Minh. Hiến pháp năm

1946 đã được thiết kế theo tư tưởng dân chủ, pháp quyền, tạo nên nguyên tắc

và phương thức tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước sao cho lạm quyền,

lộng quyền không thể xảy ra và quyền tự do, dân chủ của nhân dân được ghi

nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm. Bộ máy nhà nước có các thành tố cơ bản

như Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân và chính quyền địa

phương được tổ chức trên nguyên tắc: “Đoàn kết toàn dân...; Đảm bảo các

quyền tự do dân chủ; Thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân

dân”. Với mỗi thành tố cơ bản trong bộ máy nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh

đều có những chỉ dẫn khá cụ thể về cách thức tổ chức và hoạt động, bảo đảm

các thành tố đó thể hiện được bản chất của nhân dân, do nhân dân và vì nhân

dân. Theo đó, Quốc hội (mà Hiến pháp năm 1946 gọi là Nghị viện nhân dân)

được hiến định là “cơ quan có quyền cao nhất của nước Việt Nam dân chủ

lOMoARcPSD| 20899013

cộng hòa”(Điều thứ 22), giải quyết mọi vấn đề chung cho toàn quốc; Chính

phủ là “Cơ quan hành chính cao nhất của toàn quốc” (Điều thứ 43); Tòa án:

“Trong khi xét xử, các viên thẩm phán chỉ tuân theo pháp luật, các cơ quan

khác không được can thiệp” (Điều thứ 69). Trong tổ chức quyền lực nhà nước,

Hiến pháp năm 1946 đã có sự phân công khá rạch ròi giữa lập pháp (Nghị

viện), hành pháp (Chính phủ), tư pháp (Tòa án), đồng thời có sự kiểm soát

quyền lực giữa các cơ quan này. Với chính quyền địa phương, Người đã quan

tâm thiết kế mô hình chính quyền địa phương có tính tới đặc điểm khác biệt

của nông thôn và đô thị.

- Về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thực thi nghiêm minh

pháp luật.

Với tinh thần “Trăm đều phải có thần linh pháp quyền”, Chủ tịch Hồ Chí Minh

đặc biệt quan tâm đến công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ

chức thực thi nghiêm minh pháp luật. Với Người, pháp luật cần chứa đựng

những giá trị công bằng, nhân văn, chính nghĩa, vì nhân dân lao động và vì con

người được ghi nhận trong Hiến pháp và các đạo luật. Pháp luật cần được xây

dựng để trước hết điều chỉnh tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, điều

chỉnh hành vi của cán bộ, công chức nhà nước để bảo đảm cho nhân dân có

được chính quyền với “mục đích duy nhất là mưu tự do hạnh phúc cho mọi

người... đặt quyền lợi dân lên trên hết thảy”. Pháp luật cần được xây dựng để

bảo đảm cho người dân được hưởng tự do, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Pháp luật cũng cần được hình thành bằng con đường dân chủ với sự tham gia

đóng góp ý kiến rộng rãi của nhân dân, đồng thời phải bảo đảm tính khả thi,

phù hợp với điều kiện thực tiễn của đất nước. Các bản Hiến pháp do Người

trực tiếp chỉ đạo quá trình soạn thảo đều được xây dựng bằng con đường thảo

luận, bàn bạc hết sức dân chủ, có sự tham gia ý kiến rộng rãi của nhân dân.

Câu 20: Trình bày các đặc điểm cơ bản của Hiến pháp hiện hành của Việt Nam.

- Hiến pháp là luật cơ bản, là “luật mẹ”, luật gốc, vì vậy hiến pháp là nền tảng, là

cơ sở để xây dựng và phát triển toàn bộ hệ thống pháp luật của một quốc gia.

- Hiến pháp là luật tổ chức, là luật quy định các nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà

nước cũng như xác định cách thức tổ chức và xác lập mối quan hệ giữa các cơ

quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, quy định cấu trúc các đơn vị hành chính

lãnh thổ và cách thức tổ chức chính quyền địa phương.

- Hiến pháp là luật bảo vệ quyền con người và quyền công dân, do hiến pháp là

đạo luật cơ bản của nhà nước nên các quy định liên quan đến quyền con người

và quyền công dân trong hiến pháp là cơ sở pháp lý chủ yếu để nhà nước và xã

hội tôn trọng, bảo đảm thực hiện các quyền con người và quyền công dân.

Hiến pháp là đạo luật có hiệu lực pháp lý tối cao, tất cả các văn bản pháp luật khác không

được trái với hiến pháp, bất kỳ văn bản pháp luật nào trái với hiến pháp đều phải được hủy

bỏ.

Câu 21: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1946.

- Hiến pháp năm 1946 bao gồm lời nói đầu, 7 chương và 70 điều:

+ Chương I (về chính thể ) quy định: “Nước Việt Nam là một nước dân chủ

cộng hoà. Tất cả quyền bính (quyền công bằng) trong nước là của toàn thể

lOMoARcPSD| 20899013

nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giong, gái trai, giàu nghèo, giai cấp,

tôn giáo”. Như vậy, Hiến pháp 1946 đã lần đầu tiên khẳng định vị thế mới của

Nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước, lần đầu tiên quy định cách thức

nhân dân tự tổ chức ra nhà nước của mình.

+ Chương II quy định các nghĩa vụ và quyền lợi của công dân

+ Từ chương III đến chương IV quy định về bộ máy nhà nước gồm các cơ quan: Nghị viện

nhân dân. Chính phủ, HĐND, Ủy ban hành chính và Tòa án. Xét về cơ cấu tổ chức, mô hình

bộ máy nhà nước của Hiến pháp 1946 có đặc điểm như bộ máy nhà nước của chính thể

cộng hòa lưỡng tính. Điều đó thể hiện ở quy định Chủ tịch nước không nhưng là nguyên thủ

QG mà còn là người trực tiếp lãnh đạo hành pháp song vẫn có Chính phủ và người đứng đầu

Chính phủ do Quốc hội/ Nghị viện nhân dân thành lập, phải chịu trách nhiệm trước nghị

viện và các thành viên đứng đầu. Thêm vào đó, mặc dù nguyên thủ QG cũng do Nghị viện

bầu ra nhưng lại không phải chịu trách nhiệm trước nghị viện, trừ khi phạm tội phản quốc.

+ Hiến pháp 1946 còn có một số đặc điểm riêng khác như quy định các cơ quan tư pháp chỉ là

các cơ quan xét xử ( tòa án ) và các cơ quan xét xử này được tổ chức theo chức năng xét xử

mà không tổ chức theo cách kết hợp giữa nguyên tắc cấp xét xử và cấp đơn vị hành chính.

Tổ chức chính quyền địa phương thì được quy định theo hướng phân biệt mối quan hệ giữa

các cấp chính quyền mà biểu hiện cụ thể là không phải ở mọi cấp chính quyền các cơ quan

đại diện đều do nhân dân địa phương trực tiếp bầu ra.

=> Hiến pháp đầu tiên của nước ta - Hiến pháp năm 1946 là một bản Hiến

pháp dân chủ, tiến bộ không kém bất kì một bản hiến pháp nào trên thế giới.

Về kỹ thuật lập pháp, Hiến pháp năm 1946 là một bản Hiến pháp cô đọng,

khúc chiết, mạch lạc và dễ hiểu với tất cả mọi người. Nó là một bản Hiến pháp

mẫu mực trên nhiều phương diện.

Câu 22: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1959.

- Hiến pháp năm 1959 gồm có lời nói đầu và 72 điều, chia làm 10 chương.

+ Chương I quy định chính thể của nhà nước Việt Nam vẫn là DCCH, tất cả

quyền lực trong nước đều thuộc về nhân dân, nhân dân sử dụng quyền lực của

mình thông qua Quốc hội và HĐND các cấp được bầu ra bằng bầu cử.

+ Chương II quy định về chế độ kinh tế ( chương mới so với HP 1946 ). Điều 9

của chương này quy định: “ Nước VN DCCH tiến dần từ chế độ dân chủ nhân

dân lên chủ nghĩa xã hội bằng cách phát triển và cải tạo nền kinh tế quốc dân

theo CNXH, biến nền kinh tế lạc hậu thành 1 nền kinh tế XHCN với công

nghiệp và nông nghiệp hiện đại, khoa học và kỹ thuật tiên tiến.”

+ Chương III quy định quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

+ Chương IV đến chương VIII quy định về cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước.

Theo HP 1959, Nguyên thủ QG không còn thẩm quyền trực tiếp điều hành bộ

máy hành pháp mà được quy định như là 1 biểu tượng của nhà nước và dân

tộc. Thêm vào đó, nếu như trong HP 1946, bộ máy nhà nước được tổ chức theo

nguyên tắc phân quyền thì trong HP 1959 được tổ chức theo nguyên tắc tập

quyền và nguyên tắc tập trung dân chủ. Mọi quyền lực tập trung vào tay Quốc

hội, Nguyên thủ QG cũng do Quốc hội bầu ra và có thể bị Quốc hội bãi miễn

=> HP 1959 là bản HP đầu tiên mang dấu ấn của việc tổ chức nhà nước

lOMoARcPSD| 20899013

XHCN. Bắt đầu từ HP 1959 đến nay, các bản HP của Nhà nước VN mang tính

định hướng lãnh đạo của Đảng Cộng sản nhằm phát triển theo con đường xây

dựng XHCN.

Câu 23: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1980.

- Hiến pháp năm 1980 bao gồm lời nói đầu, 147 điều chia làm 12 chương.

+ Chương I quy định: “ Nhà nước CHXHCN VN là nhà nước chuyên chính

vô sản. Sứ mệnh lịch sử của nhà nước đó là thực hiện quyền làm chủ tập thể

của nhân dân lao động, động viên và tổ chức nhân dân tiến hành đồng thời 3

cuộc cm: cm về quan hệ sx, cm KHKT, cm tư tưởng và văn hóa - trong đó cm

KHKT làm then chốt tiến hành xây dựng thắng lợi CNXH tiến tới chủ nghĩa

cộng sản.”

+ Chương II quy định chế độ kinh tế. Khác với 2 bản HP trước đó, HP 1980

không quy định sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất mà chỉ thừa nhận sở hữu cá

nhân về tư liệu sinh hoạt, nhằm thực hiện mục tiêu xây dựng xong cơ sở vật

chất cho CNXH trong vòng 20 năm và bước sang thế kỉ mới sẽ bắt đầu xây

dựng CNXH phát triển toàn diện.

+ Cũng khác với 2 bản HP trước đây, HP 1980 thể hiện rất rõ nguyên tắc lãnh

đạo và chịu trách nhiệm tập thể trong bộ máy nhà nước. Chế định Nguyên thủ

QG của HP 1959 được thay thế bằng chế định Hội đồng nhà nước trong HP

1980. Theo HP 1980, hội đồng nhà nước không những là Nguyên thủ QG tập

thể của nước CHXHCN VN mà còn đảm nhiệm chức năng là cơ quan thường

trực giữa 2 kỳ họp Quốc hội của UBTVQH trong HP 1959. Chế định Hội

đồng Chính phủ cũng được thay thế bằng chế định Hội đồng Bộ trưởng.

=> So với các bản HP trước đó, HP 1980 thể hiện đầy đủ nhất những đặc điểm của

HP các nước XHCN, phản ánh nhận thức ở thời điểm đó của Đảng Cộng sản

và Nhà nước VN về dân chủ XHCN

Câu 24: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1992.

- Hiến pháp năm 1992 gồm lời nói đầu và 147 điều chia làm 12 chương.

+ 4 chương đầu quy định chế độ chính trị, chế độ kinh tế, chính sách văn hóa ,

giáo dục, KH và công nghệ tạo nên cơ sở cho việc xây dựng chính quyền theo

những nhận thức mới về CNXH.

+ Chương V quy định quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

+ Chương VI đến chương X quy định về bộ máy nhà nước

+ Chương XI quy định biểu tượng nhà nước: quốc ca, quốc huy, quốc kỳ quốc

khánh

+ Chương XII quy định về hiệu lực pháp lý của HP

- Những thay đổi so với HP 1980:

+ Không còn đề cập đến chuyên chính vô sản mà quy định bản chất của nhà

nước CHXHCN VN là “ Nhà nước của Nhân dân, do nhân dân,vì nhân dân”

+ Thừa nhận những hạt nhân hợp lý của học thuyết phân quyền bằng các quy

định thể hiện sự phân công phối hợp hoạt động giữa các cơ quan hành pháp,

lập pháp, tư pháp.

lOMoARcPSD| 20899013

+ Bỏ các quy định về chế độ kinh tế theo nhận thức cũ mà dựa trên nền tảng của

kế hoạch hóa, tập trung, bao cấp mà thay vào đó ghi nhận nền kinh tế hàng hóa

nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định

hướng XHCN.

- HP 1992 được sửa đổi, bổ sung năm 2001, trong đó sửa đổi quan trọng nhất thể

hiện ở Điều 2: “ Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước

pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả

quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp

công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức.” => lần đầu tiên khẳng

định chủ trương xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN

=> HP 1992 là bản HP thể hiện quan điểm, nhận thức mới của Đảng Cộng sản và Nhà nước VN

về con đường xây dựng CNXH. Bản HP này có tác dụng to lớn, góp phần khắc phục tình

trạng khủng hoảng kinh tế, xã hội xảy ra ở nước ta những năm cuối thế kỷ XX, thông qua

việc thúc đẩy sự chuyển đổi và phát triển của nền kinh tế, làm thay đổi hoàn toàn bộ mặt của

nền kinh tế VN so với thời kỳ bao cấp.

Câu 25: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 2013.

- Hiến pháp năm 2013 gồm Lời nói đầu, 11 chương, 120 điều

+ Lời nói đầu của HP 2013 lần đầu tiên khẳng định: “ Nhân dân VN xây dựng và

thi hành HP này”, qua đó thể hiện rõ hơn tư tưởng về chủ quyền nhân dân đối

với quyền lập hiến.

+ Chương I về chế độ chính trị tiếp tục khẳng định bản chất của chế độ chính trị

XHCN nhưng bổ sung 1 số quy định để làm rõ hơn đặc thù của chế độ chính trị

nước ta như: bổ sung yếu tố “kiểm soát” trong cơ chế quyền lực nhà nước, quy

định “Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát

của nhân dân”,…

+ Chương II được chuyển đổi vị trí lên từ chương V của HP 1992 và tên chương

được đổi thành “ Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”

với mục đích để khẳng định giá trị, vai trò quan trọng của quyền con người,

quyền công dân trong HP

+ Về tổ chức bộ máy nhà nước, HP 2013 đã làm rõ hơn nguyên tắc phân công, phối hợp, kiểm

soát giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, đồng thời xác định rõ hơn chức năng và

điều chỉnh 1 số nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan này.

+ HP 2013 đã bổ sung quy định về 1 số thiết chế hiến định độc lập, bao gồm hội

đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước.

Câu 26: Vị trí, vai trò của Lời nói đầu trong Hiến pháp.

- Lời nói đầu là phần đầu tiên, phần giới thiệu của các bản hiến pháp, có thể ví

như cánh cửa mở vào một ngôi nhà hiến pháp. Nó thường được viết ngắn gọn,

xúc tích, tập trung đề cập đến hai khía cạnh cốt lõi: mục đích và chủ thể của

hiến pháp.

+ Mục đích của hiến pháp thực chất cũng là mục đích chung của đại bộ phận

nhân dân, phản ánh ý chí, nguyện vọng của đại bộ phận nhân dân ở một quốc

gia. Vì thế, những từ chỉ mục đích trong Lời nói đầu của hiến pháp thông

thường là độc lập, tự do, dân chủ, bình đẳng, nhân quyền, công lý, hòa bình,

lOMoARcPSD| 20899013

hạnh phúc, phát triển, thịnh vượng, thống nhất, đoàn kết quốc gia.

+ Chủ thể của hiến pháp (hay của quyền lập hiến) là nhân dân. Đây là điều được

thừa nhận rộng rãi và được phản ánh trong Lời nói đầu của hiến pháp hầu hết

quốc gia trên thế giới hiện nay.

- Bên cạnh mục đích và chủ thể, lời nói đầu của các hiến pháp cũng bao gồm

một vài đoạn dẫn dắt đề cập tới truyền thống lịch sử của dân tộc, tình thế,

nhiệm vụ hoặc hướng đi của đất nước, tuy nhiên cũng thường rất ngắn gọn.

Chương IV: Chế độ chính trị

Câu 27: Trình bày chế độ chính trị của Việt Nam theo các Hiến pháp Việt

Nam.

- Chế độ chính trị là cách tổ chức chính trị, kinh tế xã hội, luật pháp, hành

chính, có nhiệm vụ điều hành đời sống của quần chúng nhân dân.

1. Chế độ chính trị theo Hiến pháp năm 1946

- Về toàn vẹn lãnh thổ: nước Việt Nam là một khối Trung Nam Bắc ko thể

phân chia.

- Về hình thức Nhà nước: Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hòa

(theo chế độ dân chủ tư sản)

- Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: Đa nguyên đa đảng

- Vấn đề chính sách đoàn kết dân tộc: tất cả quyền trong nước là của nhân

dân Việt Nam ko phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo

2. Chế độ chính trị theo Hiến pháp năm 1959

- Về toàn vẹn lãnh thổ: Đất nước Việt Nam là một khối Bắc Nam thống

nhất không thể chia cắt

- Về hình thức Nhà nước: Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà tuy nhiên khác

với Hiến pháp 1946 là có 1 Đảng lãnh đạo

3. Chế độ chính trị theo Hiến pháp năm 1980

- Về vấn đề toàn vẹn lãnh thổ: Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là

một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất

liền, vùng trời, vùng biển và các hải đảo.

- Về hình thức Nhà nước: Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là

Nhà nước chuyên chính vô sản

- Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: Đảng cộng sản Việt Nam là lực lượng duy

nhất lãnh đạo Nhà nước

- Vấn đề chính sách đoàn kết dân tộc: Nhà nước bảo vệ, tăng cường và củng

cố khối đại đoàn kết dân tộc, nghiêm cấm mọi hành vi miệt thị, chia rẽ dân

tộc.

4. Chế độ chính trị trong Hiến pháp năm 1992

- Về hình thức Nhà nước: Nhà nước CHXHCNVN là Nhà nước pháp quyền

XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân

- Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: Đảng cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh

đạo Nhà nước và xã hội.

2. Chế độ chính trị trong Hiến pháp năm 2013

- Về toàn vẹn lãnh thổ: tương tự các Hiến pháp trước

- Về hình thức Nhà nước: Hiến pháp khẳng định: Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ

lOMoARcPSD| 20899013

nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do

Nhân dân, vì Nhân dân.

- Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: ĐCSVN là lực lượng lãnh đạo Nhà nước

và xã hội

- Về chính sách đoàn kết dân tộc: tất cả quyền trong nước là của nhân dân

Việt Nam ko phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo; Nhà

nước bảo vệ, tăng cường và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, nghiêm cấm

mọi hành vi miệt thị, chia rẽ dân tộc.

Câu 28: Trình bày chế độ chính trị của Việt Nam theo Hiến pháp năm

2013.

- Hiến pháp năm 2013 ghi nhận nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt

Nam là một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh

thổ; là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân

dân, vì Nhân dân; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền

tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội

ngũ trí thức.

- Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát

giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp,

hành pháp, tư pháp.

- Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; công

nhân  , tôn trọng, bảo vê  và bảo đảm quyền con người, quyền công dân;

thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh,

mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển

toàn diện.

- Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng

thời là đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam,

đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động

và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh

làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội; gắn

bó mật thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của

Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định của

mình.

- Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia thống nhất

của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam. Các dân tộc

bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; nghiêm

cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc. Nhà nước thực hiện chính sách

phát triển toàn diện và tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số phát huy nội

lực, cùng phát triển với đất nước.

- Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng

dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua

các cơ quan khác của Nhà nước.

- Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản

lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung

dân chủ. Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn

trọng Nhân dân, tận tụy phục vụ Nhân dân, liên hệ chặt chẽ với Nhân

dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của Nhân dân; kiên quyết đấu

lOMoARcPSD| 20899013

tranh chống tham nhũng, lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch,

cửa quyền.

- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự

nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã

hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc,

tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; là cơ sở chính trị của

chính quyền nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính

đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân

tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản

biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại

nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thực hiện nhất quán đường

lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển;

đa phương hóa, đa dạng hóa quan hê,



chủ động và tích cực hội nhập,

hợp tác quốc tế trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh

thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có

lợi; tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và điều ước quốc tế mà Cộng

hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; là bạn, đối tác tin cậy và

thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế vì lợi ích quốc gia,

dân tộc, góp phần vào sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và

tiến bộ xã hội trên thế giới.

Câu 29: Trình bày những điểm mới của Hiến pháp năm 2013 về chế độ

chính trị.

- Khẳng định nước CHXHCNVN là một nước độc lập, có chủ quyền,

thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và

vùng trời

- Tiếp tục nhất quán quan điểm “tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân

dân” mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân

và đội ngũ trí thức”.

- Đồng thời làm rõ hơn, đầy đủ hơn bản chất, vai trò lãnh đạo của Đảng

Cộng sản Việt Nam.

- Tiếp tục khẳng định các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp

nhau cùng phát triển, nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc.

- Bổ sung nguyên tắc “Nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước bằng dân

chủ trực tiếp” (khoản 1 Điều 6).

- Sửa đổi, bổ sung chính sách đối ngoại của nước ta cho phù hợp với tình

hình mới.

Câu 30: Trình bày vị trí, vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam theo quy

định của Hiến pháp năm 2013.

- Hiến pháp 2013 quy định: “Đảng Cộng sản Việt Nam – Đội tiên

phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của Nhân dân

lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai

cấp công nhân, Nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác

– Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng là lực lượng

lãnh đạo Nhà nước và xã hội…”

lOMoARcPSD| 20899013

+ Bản chất, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam không chỉ là

đội tiên phong của giai cấp công nhân mà đồng thời là đội tiên phong

của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi

ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ

nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực

Lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội.

=> Nhấn mạnh Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân. Đó là sức sống

của Đảng.

Thêm vào đó, Đảng phải phục vụ nhân dân, phải chịu sự giám sát của

nhân dân và phải chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định

của mình.

Câu 31: Trình bày những phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt

Nam.

Phương thức lãnh đạo của Đảng là hệ thống phương pháp, hình thức

- Đảng đề ra đường lối, chủ trương, chính sách về tổ chức Nhà nước và hoạt

động của bộ máy Nhà nước, về chủ trương phát triển các mặt của đời sống

xã hội.

- Đảng lựa chọn cán bộ để giới thiệu với Nhà nước bố trí sắp xếp vào các

chức vụ trong bộ máy Nhà nước

- Đảng thường xuyên theo dõi, kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan

Nhà nước hoạt động theo đúng đường lối chủ trương chính sách của mình.

Câu 32: Trình bày hình thức chính thể theo quy định của Hiến pháp năm

2013.

- Chính thể Nhà nước Việt Nam theo quy định của Hiến pháp năm 2013 vẫn là

Cộng hoà xã hội chủ nghĩa.

- Mặc dù về tên gọi chính thể vẫn giữ nguyên nhưng hình thức biểu hiện có một

số thay đổi đáng kể. Việc tổ chức quyền lực Nhà nước của Hiến pháp năm

2013 không có mục đích xóa bỏ hình thức sở hữu tư nhân, mà ngược lại thừa

nhận sự tồn tại lâu dài của nó. Đây là nội dung thay đổi quan trọng bậc nhận

thể hiện nhận thức mới của Đảng và Nhà nước ta trên con đường quá độ xây

dựng chủ nghĩa xã hội.

- Về cơ cấu tổ chức Nhà nước vẫn theo nguyên tắc tập quyền, mọi quyền lực

Nhà nước tập trung vào Quốc Hội, nhưng có sự phân công, phân nhiệm giữa

các cơ quan. Quốc Hội không như trước đây được quyền làm tất cả ít nhất là về

mặt nhận thức, thì bây giờ tập trung vào công việc lập pháp. Hội đồng Nhà

nước được tách ra làm hai cơ quan độc lập theo chức năng của chúng là Uỷ

ban thường vụ Quốc Hội và Chủ tịch nước. Hội đồng Bộ trưởng được đổi

thành Chính Phủ.

=> Chính thể Cộng hoà xã hội chủ nghĩa bên cạnh những điểm chung với

chính thể cộng hoà đại nghị và Cộng hòa tổng thống, vẫn có những đặc điểm

riêng. Những đặc điểm riêng này vừa thể hiện cách thức tổ chức nhà nước Việt

Nam nói riêng và của cả hệ thống xã hội chủ nghĩa nói chung.

Câu 33: Trình bày các cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước theo Hiến

pháp hiện hành.

lOMoARcPSD| 20899013

- Trong Hiến pháp năm 2013,sự phân công và kiểm soát quyền lực được thể hiện

ngay trong việc phân định phạm vi quyền lực đối với từng cơ quan nhà nước.

Cụ thể, Quốc hội được trao quyền lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề

quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước,

Chính phủ thực hiện quyền hành pháp và Tòa án nhân dân tối cao thực hiện

quyền tư pháp.

- Là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, do nhân dân bầu ra, Quốc hội được

trao thẩm quyền kiểm soát quyền lực của Chính phủ và Tòa án nhân dân tối

cao, cụ thể:

+ Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức danh quyền lực thuộc Chính phủ và Tòa

án nhân dân tối cao: Theo quy định, sau cuộc bầu cử Quốc hội, Quốc hội sẽ

họp và tiến hành bầu Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án

nhân dân tối cao; phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm các chức danh quyền lực thuộc

Chính phủ và các thẩm phán của Tòa án nhân dân tối cao. Quốc hội còn có thể

tước quyền đối với các chức danh quyền lực do mình bầu ra. Chẳng hạn, thông

qua thủ tục bỏ phiếu bất tín nhiệm, Quốc hội có thể bãi nhiệm, miễn nhiệm các

chức danh quyền lực như Chủ tịch nước và Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng và

các Phó Thủ tướng Chính phủ, các thành viên Chính phủ, nếu các chức danh

quyền lực này không thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao. Quốc hội cũng có

thể bãi nhiệm, miễn nhiệm Chánh án và các thẩm phán của Tòa án nhân dân tối

cao.

+ Giám sát hoạt động của Chính phủ và Tòa án nhân dân tối cao: Quốc hội thực

hiện sự giám sát đối với Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao thông qua các

hình thức như xem xét báo cáo của Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ,

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, đồng thời yêu cầu các chức danh này phải

giải trình về các vấn đề mà Quốc hội quan tâm.

+ Bãi bỏ các quyết định của Chính phủ và Tòa án nhân dân tối cao: Để bảo đảm

tính hợp hiến và hợp pháp của các văn bản pháp luật, Quốc hội có quyền bãi bỏ

các văn bản của Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân

dân tối cao nếu các văn bản này trái với Hiến pháp, luật và nghị quyết của

Quốc hội.

- Hiến pháp năm 2013 vẫn tiếp tục duy trì một chế định vốn đã được ghi nhận

trong Hiến pháp năm 1992, đó là trao cho Chủ tịch nước quyền "phủ quyết hạn

chế" đối với cơ quan lập pháp. Theo đó, khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội đệ

trình một pháp lệnh nào đó lên Chủ tịch nước công bố, nếu không đồng ý, Chủ

tịch nước có quyền đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét lại pháp lệnh

đó trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông

qua. Trong trường hợp pháp lệnh đó tiếp tục được Ủy ban Thường vụ Quốc hội

biểu quyết thông qua mà Chủ tịch nước vẫn không đồng ý, Chủ tịch nước sẽ

trình Quốc hội quyết định tại kỳ họp gần nhất (khoản 1, Điều 88 Hiến pháp

năm 2013). Tuy nhiên, quyền này của Chủ tịch nước không được áp dụng đối

với các luật của Quốc hội. Do đó, đây có thể coi là quyền “phủ quyết hạn chế”

của Chủ tịch nước đối với quyền lập pháp. Chủ tịch nước chỉ có thể trì hoãn

một pháp lệnh, chứ không thể hủy bỏ văn bản này.

- Đối với cơ quan tư pháp, Hiến pháp không trao cho Chính phủ bất kỳ quyền

kiểm soát nào đối với hoạt động của Tòa án nhân dân tối cao. Quy định này có

sự tính toán, nhằm bảo đảm cho Tòa án có được vị thế độc lập, khách quan

lOMoARcPSD| 20899013

trong hoạt động xét xử. Tuy nhiên, Tòa án nhân dân tối cao cũng không có

quyền kiểm soát đối với Quốc hội và Chính phủ.

- Tòa án nhân dân tối cao không thực hiện chức năng bảo hiến (quyền phủ quyết

đối với các văn bản quy phạm pháp luật, quyết định của Quốc hội và Chính

phủ nếu chúng trái với Hiến pháp) cũng như giám sát hoạt động của hai cơ

quan quyền lực này. Hệ thống tòa án chỉ thực hiện nhiệm vụ xét xử theo luật

định. Qua hoạt động xét xử, tòa án có quyền đề nghị hay yêu cầu các cơ quan

có thẩm quyền khắc phục, sửa đổi, hoặc bãi bỏ các quy định không còn phù

hợp. Trên cơ sở đó, Tòa án nhân dân tối cao thực hiện việc tổng kết thực tiễn

xét xử, nhằm bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động xét xử.

Câu 34: Trình bày nguyên tắc phân quyền. Hiến pháp năm 2013 thể hiện

nguyên tắc này như thế nào?

- Phân quyền là cách tổ chức Nhà Nước (NN) mà quyền lực NN được phân

ra cho các nhánh khác nhau, độc lập tương đối với nhau. Các nhánh này hợp

tác, phối hợp, giám sát và kiềm chế lẫn nhau trong thực hành quyền lực NN.

- HP 2013 tuy vẫn khẳng định quyền lực NN là thống nhất, có sự phân

công, phối hợp, nhưng lần đầu tiên có quy định kiểm soát giữa các cơ quan

NN.

+ QH được xác định là thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, và giám sát tối cao đối

với hoạt động của NN.

+ Chính phủ là cơ quan hành chính NN cao nhất, thực hiện quyền hành pháp

+ Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp

+ Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp

+ Chính quyền địa phương là chế định được thay cho các thiết chế HĐND và UBND trong

Hiến Pháp(HP) hiện hành; hai thiết thế hiến định độc lập mới ra đời là Hội đồng bầu cử

quốc gia và Kiểm toán NN.

Câu 35: Trình bày nguyên tắc tập quyền. Nguyên tắc này thể hiện trong

các Hiến pháp Việt Nam như thế nào?

- Nguyên tắc tập quyền là tập trung toàn bộ quyền lực NN vào tay một người

hoặc một cơ quan nào đó.

- Nguyên tắc tập quyền trong HP 1946:

+ Hp 1946 đã dành cho Chủ Tịch Nước (CTN) một quyền lực rất lớn.

=> Nhận xét chung: Cán cân quyền lực nghiêng hẳn về một phía CTN trong khi

quyền lực của cơ quan lập pháp (Nghị viện) lại lọt vào tay một thiểu số (Ban

Thường vụ Nghị viện) khiến cho quyền lực của CTN trở thành gần như tuyệt đối.

- Nguyên tắc tập quyền của HP 1959:

+ Hp 1959 NN ta sang mô hình XHCN kiểu Xô- Viết (Do áp dụng mạnh mẽ

mô hình tập quyền xã hội chủ nghĩa)

+ HP năm 1959 quy định: “QH là cơ quan quyền lực NN cao nhất của

nước VNDCCH”

+ CTN phát sinh từ QH, cùng QH thực hiện các chức năng nguyên thủ,

điều phối các cơ quan NN cao cấp trong bộ máy NN.

- Nguyên tắc tập quyền của HP năm 1980:

+ CTN cá nhân đc thay thế bằng chế định CTN tập thể dưới hình thức “Hội đồng NN – Cơ

quan hoạt động thường xuyên của QH là CTN tập thể của nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa

lOMoARcPSD| 20899013

VN” . Đây là mô hình tổ chức nguyên thủ quốc gia chung của các NN xã hội chủ nghĩa mà

ở đó nguyên tắc tập quyền đc vận dụng triệt để. Tất cả các quy định tập trung quyền lực vào

QH.

- Nguyên tắc tập quyền của HP năm 1992

+ QH là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực NN cao

nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. QH là cơ quan duy nhất

có quyền lập hiến và lập pháp.

+ Chính phủ là cơ quan chấp hành của QH, cơ quan hành chính NN cao nhất

của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam

+ Các toà án do luật định, là cơ quan xét xử của nước được thành lập trên cơ

sở nhân danh NN, độc lập và chỉ tuân theo pháp luật khi xét xử các vụ án

=> Nguyên tắc tập quyền XHCN là nguyên tắc căn bản xuyên suốt bộ máy NN

nước ta.

- Nguyên tắc tập quyền trong HP năm 2013

+ Về tổ chức bộ máy NN, HP tiếp tục khẳng định QH là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân

dân, cơ quan quyền lực NN cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam nhưng đã không xác

định QH là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và lập pháp.

+ CTN, HP mới có nhiều bổ sung thêm như vị trí là nguyên thủ quốc gia, người

đứng đầu NN, thay mặt NN về đối nội, đối ngoại, thống lĩnh các lực lượng vũ

trang, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh như quyền quyết định

phong, thăng, giáng, tước quân hàm, chức vụ, chức danh quan trọng trong lực

lượng vũ trang và Tòa án.

+ Chính phủ được HP chỉ rõ không chỉ là cơ quan hành chính NN cao nhất, cơ quan chấp

hành của QH mà còn là cơ quan thực hiện quyền hành pháp.

+ Đối với TAND, HP quy định một số nguyên tắc mới như nguyên tắc đảm bảo tranh

tụng trong xét xử; chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm…

+ Đối với VKSND, HP mới đã đặt vai trò, nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con

người, quyền công dân lên trước rồi mới đến bảo vệ chế độ XHCN, lợi ích của NN, quyền,

lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân

+ Một điểm mới hết sức quan trọng là HP đã quy định về mô hình tổ chức

chính quyền địa phương.

Câu 36: Ý nghĩa nguyên tắc hiến định: “Quyền lực nhà nước là thống

nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong

việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”.

- Đây là nguyên tắc cốt lõi của Hiến pháp Việt Nam

- Là những yếu tố tạo nên sự thống nhất quyền lực nn

- Là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện bộ máy nhà nước, tạo dựng

cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực, bảo đảm cho bộ máy nhà

nước hoạt động hiệu quả.

- Kiểm soát quyền lực Nhà nước được thực hiện đồng thời với nguyên tắc phối

hợp giữa các cơ quan Nhà nước (hành pháp, lập pháp, tư pháp) trong việc

thực hiện quyền lực Nhà nước

Câu 37: Trình bày hình thức cấu trúc lãnh thổ của Việt Nam theo các

Hiến pháp năm 2013.

- Hiến pháp năm 1946: đơn nhất, nước Việt Nam là một khối thống nhất

lOMoARcPSD| 20899013

Trung Nam Bắc ko thể phân chia

- Hiến pháp năm 1959: đơn nhất, Đất nước Việt Nam là một khối Bắc

Nam thống nhất không thể chia cắt.

- Hiến pháp năm 1980: đơn nhất, nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là

một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm

đất liền, vùng trời, vùng biển và các hải đảo.

- Hiến pháp năm 1992: đơn nhất,nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là

một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm

đất liền, các hải đảo, vùng biển và vùng trời.

- Hiến pháp năm 2013: đơn nhất, nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là

một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm

đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời.

Câu 38: Trình bày đặc điểm của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

Việt Nam.

- Nhà nước pháp quyền XHCNVN là NN của nhân dân, do nhân dân và vì

nhân dân. Đây là đặc điểm mà pháp quyền tư sản ko thể có đc .

- Trong NNPQXHCN, quyền lực NN là thống nhất, có sự phân công và

phối hợp giữa các cơ quan ( lập – hành – tư )

- Nhà nước được tổ chức và hoạt động trên cơ sở HP, PL và đảm bảo cho

Hiến pháp và các đạo luật giữ vị trí tối thượng.

- Nhà nước tôn trọng và bảo đảm quyền con người, quyền công dân; nâng

cao trách nhiệm pháp lý giữa Nhà nước và công dân, thực hành dân chủ, đồng

thời tăng cường kỷ cương, kỷ luật

- NN pháp quyền XHCNVN do một Đảng duy nhất lãnh đạo, có sự giám sát của

nhân dân, sự phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

=> Về nguyên tắc, chúng ta không thừa nhận học thuyết “tam quyền phân lập” vì nó máy móc,

khô cứng theo kiểu các quyền hoàn toàn độc lập, không có sự phối hợp, thậm chí đi đến đối

lập, hạn chế sức mạnh của cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Tuy nhiên, chúng ta

cũng không thể trở lại với nguyên tắc tập quyền, tức là tập trung toàn bộ quyền lực cao nhất

của Nhà nước lập pháp, hành pháp và tư pháp cho một cá nhân, hoặc một cơ quan tổ chức

Nhà nước.

Câu 39: Trình bày vị trí, vai trò của mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống

chính trị Việt Nam.

- Vị trí: MTTQVN là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ

chức chính trị, các tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân

tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam

định cư ở nước ngoài.

- Vai trò:

+ Về việc tham gia xây dựng Đảng, có vai trò quan trọng trong góp phần xây

dựng các chủ trương, nghị quyết của Đảng, phản ánh ý kiến của nhân dân về

các vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, để Đảng kịp thời đề ra những chủ

trương, chính sách hợp lý trong quá trình lãnh đạo, nhằm giải quyết, điều

chỉnh cho phù hợp với thực tiễn

+ Về tham gia xây dựng Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam góp phần phát huy sức

mạnh tổ chức và hoạt động của Nhà nước, tham gia tổ chức bầu cử Quốc hội và hội đồng

lOMoARcPSD| 20899013

nhân dân, góp phần nâng cao sức mạnh của cơ quan quyền lực Nhà nước.

Câu 40: Trình bày những quy định về mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân;

đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp,

phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường

đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà

nước, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp,

pháp luật và Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Tổ chức và hoạt động của

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc tự nguyện, hiệp

thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động giữa các thành viên. Khi

phối hợp và thống nhất hành động, các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ

quốc Việt Nam tuân theo Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng thời vẫn

giữ tính độc lập của tổ chức mình. Đảng Cộng sản Việt Nam vừa là tổ chức

thành viên, vừa lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Chương V: Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

Câu 41: Phân biệt hai khái niệm “quyền con người” và “quyền công dân”.

- Quyền con người (Nhân quyền) là những quyền tự nhiên của con người có từ

lúc đã thành hình bào thai tới lúc đã chết đi và không bị tước bỏ bởi bất cứ ai

hay bất cứ chủ thể nào.

- Quyền công dân là những quyền con người được các Nhà nước thừa nhận và

áp dụng cho những người có quốc tịch của nước mình.

=> Quyền công dân bản chất cũng là Quyền con người nên sự phân biệt giữa

hai khái niệm này thường không cụ thể. Quyền con người rộng hơn quyền

công dân, bao trùm quyền công dân. Trên thực tế, mỗi cá nhân đồng thời là

thành viên của nhân loại và là công dân của một quốc gia nhất định, do đó,

đồng thời là chủ thể của cả quyền con người và Quyền công dân.

Câu 42: Có những cách phân loại quyền con người nào?

- Theo các lĩnh vực của đời sống nhân loại:

+ Các quyền dân sự, chính trị : các quyền dân sự thông thường bao gồm quyền

sống; quyền bất khả xâm phạm về thân thể, danh dự, nhân phẩm; quyền tự do

đi lại; các quyền về tài sản...); các quyền chính trị bao gồm quyền bầu cử,

quyền ứng cử, quyền tham gia quản lý xã hội...;

+ Các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa: các quyền kinh tế bao gồm quyền được

hưởng mức sống thích đáng; quyền tự do kinh doanh; quyền lao động...; các

quyền xã hội bao gồm quyền được hưởng an sinh xã hội...; và các quyền văn

hoá bao gồm quyền được giáo dục, quyền được tham gia và hưởng thụ đời

sống văn hoá...).

- Theo chủ thể của quyền:

+ Quyền cá nhân

+ Quyền của nhóm ( còn được mở rộng để chỉ các quyền của một dân tộc ) như

quyền tự quyết dân tộc, quyền được bảo tồn tài nguyên và đất đai truyền thống

lOMoARcPSD| 20899013

của các dân tộc bản địa,...

Câu 43: Hiến pháp bảo vệ quyền con người bằng những phương thức

nào?

Hiến pháp 2013 đã khẳng định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt

Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế,

văn hoá, xã hội được công nhận, tôn trọng bảo vệ đảm bảo theo Hiến pháp

và pháp luật” (Điều 14). Và “mọi người có quyền tôn trọng quyền của

người khác” (Điều 15).

Câu 44: Nhà nước có các nghĩa vụ gì đối với quyền con người?Vấn đề này

được quy định như thế nào trong Hiến pháp năm 2013?

- Để bảo đảm nhân quyền, nhà nước có ba nghĩa vụ cụ thể như sau:

+ Nghĩa vụ tôn trọng: Nghĩa vụ này đòi hỏi các nhà nước phải kiềm chế, không can thiệp, kể cả

trực tiếp hoặc gián tiếp, vào việc hưởng thụ các quyền con người đã được ghi nhận trong

pháp luật. Đây được coi là một nghĩa vụ thụ động bởi lẽ không đòi hỏi các nhà nước phải

chủ động đưa ra những sáng kiến, biện pháp hay chương trình nhằm hỗ trợ các công dân

trong việc hưởng thụ các quyền.

+ Nghĩa vụ bảo vệ: Nghĩa vụ này đòi hỏi các nhà nước phải ngăn chặn sự vi phạm nhân quyền

của các bên thứ ba. Đây được coi là một nghĩa vụ chủ động bởi để ngăn chặn sự vi phạm

nhân quyền của các bên thứ ba, các nhà nước phải chủ động đưa ra những biện pháp và xây

dựng các cơ chế phòng ngừa, xử lý những hành vi vi phạm.

+ Nghĩa vụ thực hiện: Nghĩa vụ này đòi hỏi các nhà nước phải có những biện pháp nhằm hỗ

trợ công dân trong việc thực hiện các quyền con người. Đây

cũng được coi là nghĩa vụ chủ động, bởi nó yêu cầu các nhà nước phải có

những kế hoạch, chương trình cụ thể để bảo đảm cho mọi công dân được

hưởng thụ đến mức cao nhất có thể các quyền con người.

- Quy định trong HP 2013:

+ Điều 3, HP 2013 quy định: “Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm

chủ của Nhân dân; công nhân  , tôn trọng, bảo vê  và bảo đảm quyền con

người, quyền công dân; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân

chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh

phúc, có điều kiện phát triển toàn diện.”

+ Điều 14, HP 2013 quy định:

“ 1. Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người,

quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công

nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật.

2. Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định

của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc

gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.”

=> Hiến pháp năm 2013 đã mở rộng, ghi nhận cả ba nghĩa vụ của nhà

nước là nghĩa vụ tôn trọng, nghĩa vụ bảo vệ và nghĩa vụ bảo đảm thực

hiện quyền con người. Quy định này được thể hiện trong các Điều 3 và

Điều 14 để tạo cơ sở hiến định ràng buộc các cơ quan nhà nước phải

lOMoARcPSD| 20899013

thực hiện đầy đủ và nghiêm túc những nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà

nước về quyền con người trong thực tế, đặc biệt là hai nghĩa vụ bảo vệ

và bảo đảm thực hiện.

Câu 45: Những điểm mới cơ bản của Hiến pháp năm 2013 về chế định

quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Hiến pháp năm 2013 đã chuyển chương “Quyền con người, quyền và nghĩa

vụ cơ bản của công dân” từ vị trí Chương 5 trong Hiến pháp năm 1992 lên vị

trí Chương 2. Việc chuyển đổi vị trí của chương cho thấy các nhà lập hiến đã

nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của chế định quyền con người trong Hiến

pháp.

- Chương II Hiến pháp năm 2013 đã ghi nhận một số quyền mới mà Hiến pháp

năm 1992 và các Hiến pháp trước đó của Việt Nam đều chưa đề cập: Quyền

sống (Điều 19); Các quyền về văn hóa (Điều 41); Quyền xác định dân tộc, sử

dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp (Điều 42); Quyền sống

trong môi trường trong lành (Điều 43);Quyền có nơi ở hợp pháp (Điều 22);…

Những quyền mới này đã mở rộng phạm vi bảo vệ, bảo đảm thực hiện của

Hiến pháp với các quyền con người trên tất cả các lĩnh vực: dân sự, chính trị và

kinh tế, xã hội, văn hóa ở nước ta.

- Chương II Hiến pháp năm 2013 khẳng định, quy định rõ hơn và làm sâu sắc

hơn quyền dân chủ trực tiếp của Nhân dân trong việc tham gia quản lý nhà

nước và xã hội như biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân (Điều

29). Có thể nói, trưng cầu ý dân là một hình thức dân chủ trực tiếp quan trọng,

vì một mặt bảo đảm quyền của Nhân dân với tư cách là chủ thể của quyền lực

nhà nước, mặt khác bảo đảm cho những quyết định về các vấn đề hệ trọng của

đất nước được thông qua một cách dân chủ hơn, cẩn trọng hơn, chính đáng

hơn. Quy định này cũng thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta, đề cao vai

trò của Nhân dân trong việc tham gia quản lý và quyết định những vấn đề về

nhà nước và xã hội.

Câu 46: Trình bày quy định về nguyên tắc giới hạn quyền con người,

quyền công dân trong Hiến pháp năm 2013.

Theo Hiến pháp 2013. những căn cứ có thể sử dụng để hạn chế quyền con

người, quyền công dân là “trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng,

an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng

đồng” (Khoản 2. Điều 14)

Câu 47: Liệt kê các quyền chính trị được ghi nhận trong Hiến pháp năm

2013.

- Về quyền bầu cử, ứng cử và quyền tham gia công việc quản lý nhà

nước và xã hội

- Về quyền tự do ngôn luận, báo chí; quyền tiếp cận thông tin:

- Về quyền tự do hội họp, lập hội,biểu tình

- Về quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo

- Về quyền bình đẳng của các dân tộc

Câu 48: Liệt kê các quyền dân sự được ghi nhận trong Hiến pháp năm

lOMoARcPSD| 20899013

2013.

- Về quyền sống: Điều 19 quy định: “Mọi người có quyền sống. Tính mạng con

người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật”.

- Về quyền đời tư: Điều 20 và 21 – Hiến pháp năm 2013 quy định rõ về đời sống

riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín

của cá nhân, quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi

thông tin riêng tư khác của mọi người đều được bảo vệ.

- Về quyền tự do và an ninh cá nhân; quyền không bị tra tấn, truy bức, nhục

hình: Điều 20 – Hiến pháp năm 2013 quy định: Mọi người có quyền bất khả

xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân

phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối

xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

Không ai bị bắt nếu không có quyết định của TAND, quyết định hoặc phê

chuẩn của Viện KSND, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam giữ

người do luật định.

- Về quyền khiếu nại, tố cáo: Điều 30 – Hiến pháp năm 2013 quy định quyền

của người dân; trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền

phải tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo; Quy định người bị thiệt hại có

quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo

quy định của pháp luật; Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc

lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác.

- Về quyền tự do cư trú, đi lại: Hiến pháp năm 2013 quy định: Công dân có

quyền có nơi ở hợp pháp. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.

Không ai tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý.

Việc khám xét chỗ ở do Luật định (Điều 22). Công dân có quyền tự do đi lại và

cư trú ở trong nước, có quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài về nước (Điều

23).

- Về quyền bình đẳng giới: Điều 26 – Hiến pháp năm 2013, công dân nam, nữ

bình đẳng về mọi mặt, nghiêm cấm phân biệt đối xử về giới; Nhà nước có

chính sách bảo đảm quyền và cơ hội bình đẳng giới.

Câu 49: Liệt kê các quyền kinh tế được ghi nhận trong Hiến pháp năm

2013.

- Khoản 3 Điều 51: “Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh

nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh

doanh; phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất

nước. Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh

doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.”

- Điều 52: “Nhà nước xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, điều tiết

nền kinh tế trên cơ sở tôn trọng các quy luật thị trường; thực hiện phân

công, phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước; thúc đẩy liên kết

kinh tế vùng, bảo đảm tính thống nhất của nền kinh tế quốc dân.”

- Điều 56: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hành tiết kiệm, chống

lãng phí, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế - xã hội và

quản lý nhà nước.”

lOMoARcPSD| 20899013

“ 1. Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân tạo việc

làm cho người lao động.

2. Nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, người

sử dụng lao động và tạo điều kiện xây dựng quan hệ lao động tiến bộ,

hài hòa và ổn định.”

Câu 50: Liệt kê các quyền văn hóa và xã hội được ghi nhận trong Hiến

pháp năm 2013.

- Quyền được tham gia vào các hoạt động của đời sống văn hóa và bảo tồn, giữ

gìn bản sắc văn hóa riêng: Điều 41, Điều 42 Hiến pháp năm 2013 quy định:

“Mọi người có quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham gia vào

đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa; Công dân có quyền xác định dân

tộc của mình, sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp”.

- Quyền được sử dụng và phổ biến ngôn ngữ riêng và lựa chọn ngôn ngữ để giao

tiếp:

+ Điều 42 quy định: “Công dân có quyền xác định dân tộc của mình, sử dụng

ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp”.

+ Điều 5 Hiến pháp năm 2013: “Các dân tộc có quyền dùng tiếng nói, chữ viết,

giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa

tốt đẹp của mình”;

- Quyền tiếp cận và thụ hưởng các giá trị văn hóa:

+ Điều 24 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền tự do tín

ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Các tôn giáo bình

đẳng trước pháp luật; Nhà nước tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng,

tôn giáo; không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín

ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật”

+ Điều 39: “Công dân có quyền và nghĩa vụ học tập”.

+ Điều 40 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền nghiên cứu khoa

học và công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng lợi ích từ các

hoạt động đó”

+ Điều 41: “Mọi người có quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham

gia vào đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa”.

Câu 51: Bình luận cụm từ “Việc thực hiện các quyền này do pháp luật

quy định” (Điều 23, 25, 27 Hiến pháp năm 2013).

- Không nhất thiết phải cụ thể để khiến cho Hiến pháp ngắn gọn. Để

áp dụng sẽ có những văn bản luật, hoặc các văn bản dưới luật hướng dẫn

cụ thể. ( trừ luật HS)

- Điều này còn có thể giúp cho điều luật ấy được áp dụng vào

nhiều trường hợp cụ thể, phát sinh trong xã hội theo thời gian.

Câu 52: Việc ghi nhận các quyền con người, quyền công dân trong Hiến

pháp Việt Nam có gì khác so với trong hiến pháp các nước trên thế

giới?

lOMoARcPSD| 20899013

Việc ghi nhận các quyền con người, quyền công dân của Việt Nam nói

riêng và các nước XHCN nói chung trắc trở hơn các nước tư bản vì

trong thời kỳ trước, nước ta đặt nặng vấn đề về đấu tranh giải phóng dân

tộc, có thể làm những việc bất chấp vấn đề ấy vi phạm nhân quyền trong

khi nhân quyền thuộc về thế giới tư bản còn đến thời kỳ hiện nay, khi

hoàn cảnh đất nước đã thay đổi, không đặt trong điều kiện phải đấu

tranh giải phóng đất nước nữa nên việc xây dựng và phát triển quốc gia,

nhất là trong thời đại toàn cầu hóa phải gắn liền với giải phóng con

người ( vấn đề nhân quyền ). => Việt Nam là 1 trong những quốc gia rất

nhanh nhạy trong việc ký kết, tham gia công ước quốc tế về nhân quyền

nhưng trên thực tế chưa thực hiện nhiều hành động cụ thể => Sự ghi

nhận nhân quyền của Việt Nam khác thế giới ở chỗ: trắc trở hơn

Câu 53: Hiến pháp Việt Nam quy định những nghĩa vụ nào của công dân?

- Công dân có nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc (Điều 44)

- Công dân phải thực hiện nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dựng nền

quốc phòng toàn dân (Điều 45)

- Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật, tham gia bảo

vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và chấp hành những quy tắc

sinh hoạt cộng đồng (Điều 46).

- Riêng nghĩa vụ nộp thuế đã sửa đổi về chủ thể, thay cụm từ “công dân”

bằng cụm từ “mọi người” cho phù hợp (mọi người có nghĩa vụ nộp thuế

theo luật định chứ không chỉ có công dân Việt Nam).

- Nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh

(Điều 38)

- Quyền và nghĩa vụ học tập của công dân (Điều 39)

- Quyền và nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc (Điều 45)

Chương VI: Kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, môi trường

và bảo vệ tổ quốc

Câu 54: Trình bày những nội dung cơ bản của chế định chế độ kinh tế trong

Hiến pháp năm 2013.

- Hiến pháp 2013 xác định nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế;

kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Các thành phần kinh tế đều là bộ phận

cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Các chủ thể thuộc các thành

phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật. Nhà nước khuyến

khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu

tư, sản xuất, kinh doanh; phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây

dựng đất nước. Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh

doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.

- Hiến pháp 2013 xác định phương pháp quản lý của Nhà nước đối với nền kinh

tế là: Nhà nước xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, điều tiết nền kinh tế

trên cơ sở tôn trọng các quy luật thị trường; thực hiện phân công, phân cấp,

phân quyền trong quản lý nhà nước; thúc đẩy liên kết kinh tế vùng, bảo đảm

tính thống nhất của nền kinh tế quốc dân

lOMoARcPSD| 20899013

Câu 55: Trình bày những nội dung cơ bản của chế định về sở hữu trong Hiến

pháp năm 2013

- Khoản 1 Điều 51 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Nền kinh tế Việt Nam là nền

kinh tế thị trường định hướng XHCN với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành

phần kinh tế; kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo”. Điều khoản này đã thể

hiện rõ nét quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam đó là tôn trọng sự đa

dạng hình thức sở hữu, bảo hộ quyền sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, các

quyền về tài sản và sở hữu tài sản (SHTT).

- Điều 53 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên

khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và

các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân

do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý”. Tiếp tục, tại khoản 1

Điều 54 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Đất đai là tài nguyên đặc biệt của

quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước, được quản lý theo pháp

luật”. Các điều khoản trên đã khẳng định rằng đất đai thuộc sở hữu toàn dân,

do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.

- Điều 32 Hiến pháp năm 2013 quy định:

“1. Mọi người có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở,

tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, phần vốn góp trong doanh nghiệp hoặc trong

các tổ chức kinh tế khác.

2. Quyền sở hữu tư nhân và quyền thừa kế được pháp luật bảo hộ.

2. Trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc

gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai, Nhà nước trưng mua hoặc

trưng dụng có bồi thường tài sản của tổ chức, cá nhân theo giá thị trường“

- Khoản 3 Điều 51 quy định “Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để

doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh

doanh; phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất nước. Tài

sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh doanh được pháp luật

bảo hộ và không bị quốc hữu hóa”. Hiến pháp năm 2013 khẳng định rõ ràng và

nhất quán về tài sản hợp pháp để đầu tư, sản xuất kinh doanh được nhà nước

bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.

Câu 56: Trình bày những điểm khác nhau cơ bản trong quy định về các thành

phần kinh tế trong Hiến pháp năm 1980 và Hiến pháp năm 1992.

- Hiến pháp năm 1980: Nền kinh tế quốc dân chủ yếu có hai thành phần: thành

phần kinh tế quốc doanh thuộc sở hữu toàn dân và thành phần kinh tế hợp tác

xã thuộc sở hữu tập thể của nhân dân lao động:

+ Kinh tế quốc doanh giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân và được phát triển ưu

tiên. Nhà nước giữ độc quyền về ngoại thương và mọi quan hệ kinh tế khác với nước ngoài.

+ Kinh tế phụ gia đình xã viên được Nhà nước thừa nhận và bảo hộ theo pháp luật; làm ăn tập

thể, tổ chức hợp tác xã sản xuất và các hình thức hợp tác, tương trợ khác theo nguyên tắc tự

nguyện. Những cơ sở kinh tế của địa chủ phong kiến và tư sản mại bản đều bị quốc hữu hoá

không bồi thường. Nhà nước tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với thành phần kinh tế

tư bản chủ nghĩa ở thành thị và nông thôn bằng những hình thức thích hợp.

- Hiến pháp 1992: Chế độ kinh tế của nước ta gồm ba hình thức sở hữu:

+ Kinh tế cá thể, tiểu chủ, kinh tế tư bản tư nhân được chọn hình thức tổ chức

sản xuất, kinh doanh, được thành lập doanh nghiệp, không bị hạn chế về quy

lOMoARcPSD| 20899013

mô hoạt động trong những ngành, nghề có lợi cho quốc kế, dân sinh.

+ Kinh tế gia đình được khuyến khích phát triển.

+ Kinh tế tập thể do công dân góp vốn, góp sức hợp tác sản xuất, kinh doanh

được tổ chức dưới nhiều hình thức trên nguyên tắc tự nguyện, dân chủ và cùng

có lợi. Doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế được liên doanh, liên kết

với cá nhân, tổ chức kinh tế trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật.

=> So với HP 1980, HP 1992 đã có những sự thay đổi nhất định về thành phần

kinh tế, nhà nước chủ trương xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trên cơ sở

phát huy nội lực, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế; thực hiện công nghiệp hóa,

hiện đại hóa đất nước chứ không giữ độc quyền về ngoại thương nữa và có

những chính sách mới để phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã

hội chủ nghĩa, cơ cấu kinh tế nhiều thành phần với các hình thức tổ chức sản

xuất, kinh doanh đa dạng dựa trên chế độ sở hữu toàn dân, tập thể, sở hữu tư

nhân, trong đó sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể là nền tảng.

Câu 57: Phân tích quy định “kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo” trong nền

kinh tế Việt Nam (Khoản 1, Điều 51 Hiến pháp năm 2013).

- KTNN là lực lượng vật chất giúp Nhà nước định hướng XHCN nền kinh tế

quốc dân

- KTNN là sức mạnh đằng sau các chính sách điều tiết của Nhà nước

- Hoạt động của KTNN là để tạo môi trường phát triển chung cho mọi thành

phần kinh tế, chứ không phải chỉ cho riêng doanh nghiệp nhà nước

- Khẳng định lại một lần nữa KTNN rộng hơn DNNN, hay nói cách khác,

DNNN chỉ là một bộ phận của KTNN(3).

Câu 58: Trình bày chế độ sở hữu đất đai theo Hiến pháp năm 2013.

- Điều 53 Hiến pháp năm 2013 quy định: “ Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên

khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và

các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do

Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý”.

- Điều 54 quy định: “Tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất,

công nhận quyền sử dụng đất. Người sử dụng đất được chuyển quyền sử dụng

đất, thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo quy định của luật. Quyền sử dụng

đất được pháp luật bảo hộ, Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử

dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an

ninh; phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc thu hồi đất

phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật.

Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết do luật định để thực

hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng

khẩn cấp, phòng, chống thiên tai”.

Câu 59:Trình bày chế định xã hội, văn hóa, giáo dục theo Hiến pháp năm 2013.

- Về lao động: Điều 57 quy định: “Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để tổ

chức, cá nhân tạo việc làm cho người lao động. Nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích

lOMoARcPSD| 20899013

hợp pháp của người lao động, người sử dụng lao động và tạo điều kiện xây

dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định”.

- Về y tế, chăm sóc sức khỏe Nhân dân: Điều 58 quy định: “Nhà nước, xã hội

đầu tư phát triển sự nghiệp bảo vệ chăm sóc sức khỏe Nhân dân, thực hiện bảo

hiểm y tế toàn dân, có chính sách ưu tiên, chăm sóc sức khỏe cho đồng bào dân

tộc thiểu số, đồng bào ở miền núi, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội

đặc biệt khó khăn. Nhà nước, xã hội và gia đình có trách nhiệm bảo vệ, chăm

sóc sức khỏe người mẹ, trẻ em, thực hiện kế hoạch hóa gia đình”.

- Về xã hội: Điều 59 quy định: “Kế thừa các quy định của Hiến pháp năm

1992, Hiến pháp năm 2013 tiếp tục quy định Nhà nước, xã hội tôn vinh, khen

thưởng, thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với nước. Nhà nước

tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ

thống an sinh xã hội, có chính sách trợ giúp người cao tuổi, người khuyết tật,

người nghèo và người có hoàn cảnh khó khăn khác”

- Về văn hóa: Điều 60 quy định: “ Nhà nước, xã hội chăm lo xây dựng và phát

triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa

văn hóa nhân loại. Nhà nước, xã hội phát triển nền văn học, nghệ thuật nhằm

đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của Nhân dân; phát triển các

phương tiện thông tin đại chúng nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của Nhân

dân, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhà nước, xã hội tạo môi

trường xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; xây dựng con

người Việt Nam có sức khỏe, văn hóa, giàu lòng yêu nước, có tinh thần đoàn

kết, ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân”

- Về giáo dục : Điều 61 quy định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu

nhằm nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Nhà

nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục; chăm lo

giáo dục mầm non; bảo đảm giáo dục tiểu học là bắt buộc, Nhà nước không thu

học phí; từng bước phổ cập giáo dục trung học; phát triển giáo dục đại học,

giáo dục nghề nghiệp; thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lý. Nhà

nước ưu tiên phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc

thiểu số và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; ưu tiên sử

dụng, phát triển nhân tài; tạo điều kiện để người khuyết tật và người nghèo

được học văn hóa và học nghề”

- Về khoa học và công nghệ: Điều 62 quy định: “Phát triển khoa học và công

nghệ là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển

kinh tế - xã hội của đất nước. Nhà nước ưu tiên đầu tư và khuyến khích tổ

chức, cá nhân đầu tư nghiên cứu, phát triển, chuyển giao, ứng dụng có hiệu quả

thành tựu khoa học và công nghệ; bảo đảm quyền nghiên cứu khoa học và

công nghệ; bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Nhà nước tạo điều kiện để mọi người

tham gia và được thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động khoa học và công nghệ”

- Về bảo vệ môi trường: Điều 63 quy định: “Nhà nước có chính sách bảo vệ môi

trường; quản lý, sử dụng hiệu quả, bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên;

bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học; chủ động phòng, chống thiên tai, ứng

phó với biến đổi khí hậu. Nhà nước khuyến khích mọi hoạt động bảo vệ môi

trường, phát triển, sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái tạo. Tổ chức, cá

nhân gây ô nhiễm môi trường, làm suy kiệt tài nguyên thiên nhiên và suy giảm

đa dạng sinh học phải bị xử lý nghiêm và có trách nhiệm khắc phục, bồi

lOMoARcPSD| 20899013

thường thiệt hại”

Câu 60: Trình bày chế định Bảo vệ Tổ quốc trong Hiến pháp năm 2013.

- Điều 64 quy định:“Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là sự nghiệp

của toàn dân”. Nhà nước củng cố và tăng cường nền quốc phòng toàn dân và

an ninh nhân dân mà nòng cốt là lực lượng vũ trang nhân dân; phát huy sức

mạnh tổng hợp của đất nước để bảo vệ vững chắc Tổ quốc, góp phần bảo vệ

hòa bình ở khu vực và trên thế giới. Cơ quan, tổ chức, công dân phải thực hiện

đầy đủ nhiệm vụ quốc phòng và an ninh”.

- Điều 65 quy định: “Lực lượng vũ trang nhân dân tuyệt đối trung thành với Tổ

quốc, Nhân dân, với Đảng và Nhà nước, có nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ

quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, an ninh quốc gia và trật tự,

an toàn xã hội; bảo vệ Nhân dân, Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa;

cùng toàn dân xây dựng đất nước và thực hiện nghĩa vụ quốc tế”.

- Điều 66 quy định: “ Nhà nước xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính

quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, có lực lượng thường trực hợp lý, lực lượng

dự bị đông viên hùng hậu, lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh và rộng khắp,

làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng”.

- Điều 67 quy định:“Nhà nước xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính

quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo

vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống

tội phạm”.

- Điều 68 quy định: “Nhà nước phát huy tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh

hùng cách mạng của Nhân dân, giáo dục quốc phòng và an ninh cho toàn dân;

xây dựng công nghiệp quốc phòng, an ninh; bảo đảm trang bị cho lực lượng vũ

trang nhân dân, kết hợp quốc phòng, an ninh với kinh tế, kinh tế với quốc

phòng, an ninh; thực hiện chính sách hậu phương quân đội; bảo đảm đời sống

vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến sỹ, công nhân, viên chức phù hợp với tính

chất hoạt động của Quân đội nhân dân, Công an nhân dân; xây dựng lực lượng

vũ trang nhân dân hùng mạnh, không ngừng tăng cường khả năng bảo vệ Tổ

quốc”.

Chương VII: Bầu cử

Câu 61: Phân tích mối quan hệ giữa bầu cử và dân chủ

- Bầu cử thể hiện ý chí của nhân dân: Nhân dân thực hiện quyền lực NN thông

qua đại diện của mình

- Đối với công dân, bầu cử là quyền chính trị quan trọng của họ chỉ khi nó dân

chủ và mở rộng (tự do)

=> Bầu cử tự do dân chủ làm tăng tính hiện thực của quyền tham gia quản lý

- Kết quả bầu cử là thước đo của sự phát triển và giá trị của các xu

hướng

chính trị, phục vụ nhu cầu chính trị của mỗi cá nhân.

=> Ý chí nhân dân là bản chất dân chủ của bầu cử, dân chủ và bầu cử có mqh

lOMoARcPSD| 20899013

tất yếu không thể tách rời

Câu 62: Bình luận về nhận định “bầu cử là thước đo dân chủ của một quốc gia”.

- Bầu cử là phương thức sử dụng quyền lực Nhà nước thiết lập ra bởi nhân dân.

Vì thế việc phản ánh trung thực ý chí của nhân dân là vấn đề cốt lõi của mọi

cuộc bầu cử. bầu cử chỉ có ý nghĩa nếu như nó tự do, công bằng, công khai,

mở rộng, khách quan và chính xác. kết quả của bầu cử là sự thể hiện ý chí

chung của nhân dân, không phải ý chí Nhà nước hay bất kỳ tổ chức nào đang

tồn tại, kể cả các tổ chức có vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị

- Ý chí nhân dân là vấn đề quan trọng nhất của bầu cử bởi vì chỉ khi bầu cử

mang ý chí nhân dân thì ý nghĩa dân chủ đích thực của nó mới đạt được

Câu 63: Trình bày các nguyên tắc bầu cử theo Hiến pháp năm 2013.

- Nguyên tắc phổ thông đầu phiếu:

+ Là tiêu chuẩn đầu tiên đề đánh giá mức độ dân chủ của bầu cử, cuộc bầu cử phổ thông là

bầu cử rộng rãi, mọi người đều được đi bầu và có thể được bầu.

- Nguyên tắc bình đẳng:

+ Nguyên tắc nhằm bảo đảm để mọi công dân đều có cơ hội ngang nhau tham

gia bầu cử, nghiêm cấm mọi sự phân biệt dưới bất cứ hình thức nào.

- Nguyên tắc bầu cử trực tiếp:

+ Bầu cử trực tiếp có nghĩa là cử tri trực tiếp thể hiện ý chí của mình qua lá phiếu, cử tri trực

tiếp bầu ra đại biểu của mình chứ không qua một cấp đại diện cử tri nào.

- Nguyên tắc bỏ phiếu kín:

+ Bỏ phiếu kín bảo đảm cho cử tri có thể tự do thể hiện ý chí, quan điểm của mình trong việc

lựa chọn đại biểu mà không phải chịu mọi sự áp đặt, chi phối, tác động nào.

Câu 64: Trình bày nguyên tắc bầu cử phổ thông.

- Là tiêu chuẩn đầu tiên đề đánh giá mức độ dân chủ của bầu cử, cuộc bầu cử

phổ thông là bầu cử rộng rãi, mọi người đều được đi bầu và có thể được bầu.

- “Công dân, không phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín

ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hoá, nghề nghiệp, thời hạn cư trú, đủ mười

tám tuổi trở lên đều có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên đều có

quyền ứng cử vào Quốc hôị, hôị đồng nhân dân”

Câu 65: Trình bày nguyên tắc bầu cử bình đẳng

- Nguyên tắc nhằm bảo đảm để mọi công dân đều có cơ hội ngang nhau tham

gia bầu cử, nghiêm cấm mọi sự phân biệt dưới bất cứ hình thức nào.

- Pháp luật quy định:

+ Đối với quyền bầu cử: Mỗi cử tri chỉ có một phiếu bầu và chỉ được bầu ở một nơi; Giá trị

của các lá phiếu là như nhau; Cử tri tham gia vào việc bầu cử có quyền và nghĩa vụ như

nhau, không phụ thuộc vào địa vị XH.

+ Đối với quyền ứng cử: Mỗi cử tri chỉ được ghi tên vào danh sách cử tri ở một

nơi cư trú; Mỗi ứng cử viên chỉ được ghi tên ứng cử ở một đơn vị bầu cử; Mỗi

cử tri chỉ được bỏ một phiếu bầu

Câu 66: Trình bày nguyên tắc bầu cử trực tiếp.

lOMoARcPSD| 20899013

- Bầu cử trực tiếp có nghĩa là cử tri trực tiếp thể hiện ý chí của mình qua lá

phiếu, cử tri trực tiếp bầu ra đại biểu của mình chứ không qua một cấp đại diện

cử tri nào.

- Để đảm bảo nguyên tắc này được thực hiện Pháp luật quy định:

+ Ngày bầu cử phải là chủ nhật để cử tri có điều kiện trực tiếp tham bỏ phiếu.

+ Phải thông báo thường xuyên địa điểm bỏ phiếu

+ Cử tri phải tự mình đi bầu, không được nhờ người khác bầu thay hoặc bầu bằng

cách gửi thư.

+ Không tín nhiệm ứng cử viên nào thì trực tiếp gạch tên ứng cử viên đó lên phiếu

bầu.

+ Tổ bầu cử chỉ phát phiếu cho người có tên trong danh sách cử tri, người có

thẻ cử tri.

=> Nguyên tắc này đảm bảo cho người được bầu trực tiếp nhận quyền lực Nhà

nước từ nhân dân, đảm bảo tính chịu trách nhiệm của biểu trước nhân dân.

Câu 67: Trình bày nguyên tắc bỏ phiếu kín trong bầu cử.

- Bỏ phiếu kín bảo đảm cho cử tri có thể tự do thể hiện ý chí, quan điểm của

mình trong việc lựa chọn đại biểu mà không phải chịu mọi sự áp đặt, chi

phối, tác động nào.

- Nguyên tắc này đòi hỏi:

+ Mỗi phòng bỏ phiếu phải có buồng viết phiếu kín.

+ Cử tri phải tự mình gạch tên ứng cử viên mà mình không tín nhiệm và tự mình bỏ phiếu

vào hòm phiếu.

+ Nếu không viết được thì có thể nhờ người khác viết hộ nhưng phải tự mình bỏ phiếu vào

hòm phiếu.

+ Nếu tàn tật không tự bỏ phiếu được thì có thể nhờ người khác bỏ hộ.

+ Không bầu thay, bầu hộ.

Câu 68: Trình bày quy định về tuổi bầu cử, ứng cử trong Luật Bầu cử hiện

hành. Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu

cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, HĐND các cấp theo quy định

của Luật này.

Câu 69: Trình bày những trường hợp công dân không được thực hiện quyền bầu

cử, ứng cử.

- Những người không được tham gia ứng cử: (điều 37 – luật bầu cử

ĐBQH, ĐBHDND)

1, Người đang bị tước quyền ứng cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có

hiệu lực pháp luật, người đang chấp hành hình phạt tù, người bị hạn chế hoặc

mất năng lực hành vi dân sự.

2. Người đang bị khởi tố bị can.

2. Người đang chấp hành bản án, quyết định hình sự của Tòa án.

3. Người đã chấp hành xong bản án, quyết định hình sự của Tòa án nhưng

chưa được xóa án tích.

4. Người đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo

lOMoARcPSD| 20899013

dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc giáo dục tại xã,

phường, thị trấn

- TH bị xóa khỏi danh sách cử tri: Người đã có tên trong danh sách cử tri

mà đến thời điểm bắt đầu bỏ phiếu bị Tòa án tước quyền bầu cử, phải chấp

hành hình phạt tù hoặc mất năng lực hành vi dân sự thì Ủy ban nhân dân cấp xã

xóa tên người đó trong danh sách cử tri và thu hồi thẻ cử tri.

Câu 70: Liệt kê các tổ chức phụ trách bầu cử ở Việt Nam hiện nay.

Phụ trách tổ chức việc bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND gồm có:

- Hội đồng bầu cử ở trung ương;

- Uỷ ban bầu cử ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

- Ban bầu cử ở đơn vị bầu cử

- Tổ bầu cử ở khu vực bỏ phiếu.

Câu 71: Trình bày các bước trong quy trình tổ chức bầu cử ở Việt Nam hiện nay.

- Ấn định ngày bầu cử

- Thành lập các tổ chức phụ trách bầu cử

- Thành lập hội đồng bầu cử: là cơ quan lãnh đạo chung cho cuộc bầu cử

- Thành lập ủy ban bầu cử: có nhiệm vụ làm biên bản tổng hợp các biên bản

kiểm phiếu do các tổ bầu cử đưa đến để xác định kết quả trúng cử hoặc

không trúng cử cho từng ứng cử viên

- Tổ bầu cử: Phụ trách công việc bầu cử ở khu vực bỏ phiếu

- Phân chia đơn vị bầu cử

- Xác định khu vực bỏ phiếu: Để việc bỏ phiếu được thuận tiện, mỗi đơn vị bầu

cử được chia thành nhiều khu vực bỏ phiếu. Khu vực bỏ phiếu là đơn vị địa

dư thống nhất lượng cử tri nhất định, nơi cử tri tiến hành bỏ phiếu bầu đại

diện.

- Lập danh sách cử tri

- Giới thiệu ứng cử viên

- Hiệp thương lập danh sách ứng cử viên

- Vận động bầu cử

- Bỏ phiếu

- Kiểm phiếu

- Xác định kết quả bầu cử

- Công bố kết quả bầu cử

- Bầu cử thêm, bầu bổ sung: Cuộc bầu cử thêm và bầu cử lại chỉ có giá trị khi

có quá nửa số cử tri đi bầu. Người trúng cử phải được quá nửa số phiếu hợp lệ.

Nếu bầu cử thêm mà vẫn chưa đủ số đại biểu thì không tổ chức bầu cử thêm

lần thứ hai. Nếu bầu cử lại mà số cử tri đi bầu vẫn chưa được quá nửa số cử tri

lOMoARcPSD| 20899013

ghi tên trong danh sách thì không tổ chức bầu cử lại lần thứ hai.

Câu 72: Trình bày quy định về phiếu bầu hợp lệ, không hợp lệ theo Luật Bầu cử

đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015.

+ Phiếu bầu cử không hợp lệ:

- Phiếu không theo mẫu quy định do Tổ bầu cử phát ra

- Phiếu ko có dấu của tổ bầu cử

- Phiếu gạch xóa hết tên người bầu cử

- Phiếu ghi thêm tên vào danh sách

- Phiếu để số người nhiều hơn số người đã ấn định

+ Phiếu bầu cử hợp lệ:

- Phiếu theo mẫu quy định do Tổ bầu cử phát ra.

- Phiếu có đóng dấu của Tổ bầu cử.

- Phiếu bầu đủ hoặc ít hơn số lượng đại biểu đã ấn định cho đơn vị bầu cử.

- Phiếu không ghi thêm tên người khác ngoài danh sách những người ứng

cử hoặc ghi thêm nội dung khác.

Chương VIII: Quốc hội

Câu 73: Vị trí của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013.

Theo Hiến pháp 2013: “Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ

quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt

Nam.”

Câu 74: Chức năng của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013.

Theo HP 2013: “Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định các

vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà

nước.”

Câu 75: Trình bày những nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội theo Hiến pháp

năm 2013.

Theo quy định tại Điều 70 của Hiến pháp năm 2013, Quốc hội có những nhiệm vụ và

quyền hạn sau đây:

1. Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; làm luật và sửa đổi luật.

2. Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật và nghị quyết của

Quốc hội; xét báo cáo công tác của Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội,

Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hội đồng bầu cử

quốc gia, Kiểm toán nhà nước và cơ quan khác do Quốc hội thành lập

3. Quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách, nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế - xã

hội của đất nước.

4. Quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia; quy định, sửa đổi

hoặc bãi bỏ các thứ thuế; quyết định phân chia các khoản thu và nhiệm vụ chi giữa

ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; quyết định mức giới hạn an toàn nợ

quốc gia, nợ công, nợ chính phủ; quyết định dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ

ngân sách trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước.

lOMoARcPSD| 20899013

5. Quyết định chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Nhà nước.

6. Quy định tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Toà án

nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước,

chính quyền địa phương và cơ quan khác do Quốc hội thành lập.

7. Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc

hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng

Dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Toà án

nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chủ tịch Hội đồng bầu

cử quốc gia, Tổng Kiểm toán nhà nước, người đứng đầu cơ quan khác do Quốc hội

thành lập; phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính

phủ, Bộ trưởng và thành viên khác của Chính phủ, Thẩm phán Tòa án nhân dân tối

cao; phê chuẩn danh sách thành viên Hội đồng Quốc phòng và An ninh, Hội đồng bầu

cử quốc gia.

8. Bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.

9. Quyết định thành lập, bãi bỏ Bộ, cơ quan ngang Bộ của Chính phủ; thành lập, giải

thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương,

đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; thành lập, bãi bỏ cơ quan khác theo quy định của

Hiến pháp và luật.

10. Bãi bỏ văn bản của Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ

tướng Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái với

Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội.

11. Quyết định đại xá.

12. Quy định hàm, cấp trong lực lượng vũ trang nhân dân, hàm, cấp ngoại giao và

những hàm, cấp nhà nước khác; quy định huân chương, huy chương và danh hiệu

vinh dự nhà nước.

13. Quyết định vấn đề chiến tranh và hòa bình; quy định về tình trạng khẩn cấp, các

biện pháp đặc biệt khác bảo đảm quốc phòng và an ninh quốc gia.

14. Quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại; phê chuẩn, quyết định gia nhập hoặc

chấm dứt hiệu lực của điều ước quốc tế liên quan đến chiến tranh, hòa bình, chủ

quyền quốc gia, tư cách thành viên của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại các

tổ chức quốc tế và khu vực quan trọng, điều ước quốc tế về quyền con người, quyền

và nghĩa vụ cơ bản của công dân và điều ước quốc tế khác trái với luật, nghị quyết

của Quốc hội.

15. Quyết định trưng cầu ý dân.

Câu 76: Trình bày quy định về quyền lập hiến và lập pháp của Quốc hội trong

Hiến pháp năm 2013.

- Tại khoản 1 điều 70: “Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; làm luật và sửa

đổi luật”

- Tại khoản 10 điều 70: “Bãi bỏ văn bản của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ

Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao

trái với HP, luật, nghị quyết của Quốc hội”

=> Khác với Hiến pháp trước đây, Quốc hội không còn là cơ quan “duy nhất”

lập pháp, thừa nhận sự tham gia của Chính phủ trong vấn đề này. –

Khoản 4 Điều 120: “Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất hai phần ba tổng

số đại biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội

quyết định”

lOMoARcPSD| 20899013

=> Quy định này nhằm thể chế hóa chủ trương của Ðảng về phát huy dân chủ

XHCN; QH với vị trí là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan

quyền lực Nhà nước cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam được trao thẩm

quyền quyết định việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp phù hợp với điều kiện,

tình hình thực tiễn cụ thể của đất nước.

Câu 77: Trình bày quy định về chức năng giám sát tối cao của Quốc hội trong

Hiến pháp năm 2013.

- Điều 69: “Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao đối với hoạt động của

Nhà nước”.

- Khoản 2 Điều 70: “Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp,

luật và nghị quyết của Quốc hội; xét báo cáo công tác của Chủ tịch nước; Ủy

ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát

nhân dân tối cao, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán Nhà nước và các cơ

quan khác do Quốc hội thành lập”

=> Phạm vi giám sát của Quốc hội là ở những cơ quan cấp cao, do Quốc hội

thành lập và chịu trách nhiệm với Quốc hội. Phạm vi giám sát này phù hợp với

tính “tối cao” của Quốc hội; đồng thời phù hợp với thực tiễn lịch sử là Quốc

hội hầu như không bao giờ thực hiện phạm vi giám sát các cơ quan cấp tỉnh trở

xuống.

Câu 78: Trình bày các hình thức giám sát tối cao của Quốc hội.

Theo Hiến pháp cũng như Luật tổ chức Quốc hội hiện hành thì quyền này được

thực hiện bằng các phương thức sau đây:

- Quốc hội tổ chức xem xét các báo cáo công tác của Chủ tịch nước, Ủy

ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao để thực hiện

nội

dung giám sát việc tổ chức và thực hiện Hiến pháp, luật, và nghị quyết của

Quốc hội trong các hoạt động thực tiễn của các đối tượng thuộc quyền giám

sát tối cao.

- Quốc hội xem xét các đề nghị của các cơ quan của Quốc hội, của đại

biểu Quốc hội, của các cơ quan, tổ chức và cá nhân về các văn bản quy

phạm pháp luật ban hành của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội,

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát

nhân dân tối cao về tính hợp pháp với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc

hội.

- Xem xét chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp.

Câu 79: Trình bày các chức danh trong bộ máy nhà nước do Quốc hội bầu, phê

chuẩn.

- Chủ tịch QH, các Phó Chủ tịch QH và các Ủy viên Ủy ban thường vụ QH

trong số các đại biểu QH theo danh sách đề cử chức vụ từng người của Ủy ban

thường vụ QH.

- Quốc hội bầu Chủ tịch nước trong số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của

UBTVQH (ủy ban thường vụ QH). Quốc hội bầu Phó Chủ tịch nước trong

số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của Chủ tịch nước

- Quốc hội bầu Chủ tịch Hội đồng dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc

lOMoARcPSD| 20899013

hội trong số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc

hội.

- Quốc hội bầu Thủ tướng Chính phủ trong số các đại biểu Quốc hội theo

đề nghị của Chủ tịch nước.

- Quốc hội bầu Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện

kiểm sát nhân dân tối cao theo đề nghị của Chủ tịch nước.

- Quốc hội bầu Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia, Tổng Kiểm toán Nhà

nước, Tổng thư ký Quốc hội theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội.

- Ủy ban thường vụ Quốc hội trình Quốc hội quyết định danh sách những người ứng cử để

bầu vào chức danh quy định tại Điều này trong trường hợp đại biểu Quốc hội ứng cử hoặc

giới thiệu thêm người ứng cử.

Câu 80: So sánh quy định về “lấy phiếu tín nhiệm” và “bỏ phiếu tín nhiệm” theo Luật

Tổ chức Quốc hội năm 2013

Lấy phiếu tín nhiệm

Bỏ phiếu tín nhiệm

Định nghĩa

Lấy phiếu tín nhiệm là việc

Bỏ phiếu tín nhiệm là việc

Quốc hội, Hội đồng nhân dân

Quốc hội, Hội đồng nhân

thực hiện quyền giám sát,

dân thể hiện sự tín nhiệm

đánh giá mức độ tín nhiệm

hoặc không tín nhiệm đối với

đối với người giữ chức vụ do

người giữ chức vụ do Quốc

Quốc hội, Hội đồng nhân dân

hội, Hội đồng nhân dân bầu

bầu hoặc phê chuẩn để làm cơ

hoặc phê chuẩn để làm cơ sở

sở cho việc xem xét đánh giá

cho việc miễn nhiệm hoặc

cán bộ.

phê chuẩn đề nghị miễn

nhiệm người không được

Quốc hội, Hội đồng nhân dân

tín nhiệm.

Đối tượng

áp

dụng

Quốc hội, Hội đồng nhân

dân tổ chức lấy phiếu

tín nhiệm một lần trong

mỗi nhiệm kỳ vào kỳ họp

thường lệ cuối năm thứ

ba của nhiệm kỳ. Theo

đó:

- Ủy ban thường vụ Quốc hội

trình Quốc hội bỏ phiếu tín

nhiệm đối với người giữ chức

vụ do cơ quan này bầu hoặc

phê

chuẩn:

- Quốc hội tổ chức lấy

phiếu tín nhiệm:

+ Ủy ban thường vụ Quốc hội

tự mình đề nghị;

+ Chủ tịch nước, Phó Chủ

tịch nước;

+ Chủ tịch Quốc hội, Phó

Chủ tịch Quốc hội, Ủy

+ Có kiến nghị của Hội đồng

dân tộc hoặc Ủy ban của

Quốc hội, hoặc có ít nhất hai

mươi phần trăm tổng số đại

lOMoARcPSD| 20899013

viên Ủy ban thường vụ

Quốc hội, Chủ tịch Hội

đồng dân tộc, Chủ

nhiệm Ủy ban của Quốc

hội;

biểu Quốc hội;

+ Người được lấy phiếu tín

nhiệm có từ 2/3 tổng số đại

biểu Quốc hội trở lên đánh

giá “tín nhiệm thấp”.

+ Thủ tướng Chính phủ,

Phó Thủ tướng Chính

phủ, Bộ trưởng, các

thành viên khác của

Chính phủ;

+ Chánh án Tòa án tối

cao, Viện trưởng Viện

kiểm sát tối cao, Tổng

kiểm toán nhà nước.

- Thường trực Hội đồng nhân

dân trình Hội đồng nhân dân

bỏ phiếu tín nhiệm đối với

người giữ chức vụ do cơ quan

này bầu:

+ Có kiến nghị của ít nhất 1/3

tổng số đại biểu Hội đồng

nhân dân;

- Hội đồng nhân dân:

+ Chủ tịch Hội đồng

nhân dân, Phó Chủ tịch

Hội đồng nhân dân, Ủy

viên Thường trực Hội

đồng nhân dân,

Trưởng Ban của Hội

đồng nhân dân;

+ Có kiến nghị của Ủy ban

Mặt trận tổ quốc Việt Nam

cùng cấp;

+ Người được lấy phiếu tín

nhiệm có từ 2/3 tổng số

đại biểu Hội đồng nhân dân

Hạng tín nhiệm

- Tín nhiệm cao

- Tín nhiệm

- Tín nhiệm thấp.

- Tín nhiệm

- Không tín nhiệm.

Hệ quả

- Người được lấy phiếu

Người được bỏ phiếu tín

tín nhiệm có quá nửa tổng số

nhiệm có quá nửa tổng số đại

đại biểu Quốc hội, đại biểu

biểu Quốc hội, đại biểu Hội

Hội đồng nhân dân đánh giá

đồng nhân dân đánh giá

“tín nhiệm thấp” thì có thể xin

“không tín nhiệm” thì có thể

từ chức.

xin từ chức; trường hợp

- Người được lấy phiếu

không từ chức thì cơ quan

tín nhiệm có từ hai phần ba

hoặc người có thẩm quyền

tổng số đại biểu Quốc hội, đại

giới thiệu người đó để Quốc

biểu Hội đồng nhân dân trở

hội, Hội đồng nhân dân bầu

lên đánh giá “tín nhiệm thấp”

hoặc phê chuẩn có trách

thì Ủy ban thường vụ Quốc

nhiệm trình Quốc hội, Hội

hội trình Quốc hội, Thường

đồng nhân dân xem xét, quyết

trực Hội đồng nhân dân trình

định việc miễn nhiệm hoặc

Hội đồng nhân dân bỏ phiếu

phê chuẩn đề nghị miễn

tín nhiệm.

nhiệm đối với người đó.

lOMoARcPSD| 20899013

Câu 81: Trình bày những cơ quan, chủ thể có quyền đề nghị Quốc hội quyết

định trưng cầu ý dân theo Theo Luật trưng cầu ý dân năm 2015?

Quốc hội quyết định trưng cầu ý dân về Hiến pháp hoặc về những vấn đề quan trọng

khác theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ hoặc ít

nhất một phần ba tổng số đại biểu Quốc hội.

Câu 82: Cơ cấu tổ chức của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức

Quốc hội năm 2014.

- Điều 3 Luật tổ chức Quốc hội: “Quốc hội tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc

tập trung dân chủ làm việc theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số”.

- Gồm:

+ Ủy ban thường vụ Quốc hội: là cơ quan thường trực của Quốc hội, gồm có Chủ

tịch, các Phó Chủ tịch và các Ủy viên.

+ Hội đồng dân tộc

+ Các ủy ban: Ủy ban pháp luật; Ủy ban tư pháp; Ủy ban kinh tế; Ủy ban tài

chính, ngân sách; Ủy ban quốc phòng và an ninh; Ủy ban văn hóa, giáo dục,

thanh niên, thiếu niên và nhi đồng; Ủy ban về các vấn đề xã hội; Ủy ban khoa

học, công nghệ và môi trường; Ủy ban đối ngoại

+ Đại biểu quốc hội: Quốc hội có không quá 500 đại biểu đại diện cho ý chí,

nguyện vọng của cử tri cả nước, trong đó có những đại biểu hoạt động chuyên

trách và những đại biểu hoạt động không chuyên trách. Số lượng đại biểu

chuyên trách chiếm ít nhất 25% tổng số đại biểu Quốc hội

Câu 83: Trình bày mối quan hệ giữa Quốc hội và Chính phủ trong Hiến pháp

năm 2013.

* Trong hoạt động tổ chức Chính phủ:

- Quốc hội có quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm Thủ tướng Chính phủ

theo đề nghị của Chủ tịch nước, có quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm

các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ

theo đề nghị của Thủ tướng Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ chịu trách nhiệm

và báo cáo công tác trước Chính phủ, Quốc hội, Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

- Nhiệm kỳ của Chính phủ theo nhiệm kỳ của Quốc hội, khi Quốc hội hết

nhiệm kỳ Chính phủ tiếp tục làm việc cho đến khi Quốc hội khoá mới thành

lập Chính phủ mới.

- Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội.

* Trong hoạt động xây dựng pháp luật:

- Chính phủ có nhiệm vụ trình dự án luật, dự án ngân sách nhà nước và các

dự án khác trước Quốc hội; trình dự án pháp lệnh trước Uỷ ban thường vụ

Quốc hội.

- Chính phủ có nhiệm vụ tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc

hội; pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

- Chính phủ có quyền đề nghị Uỷ ban thường vụ Quốc hội bãi bỏ văn bản của

Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, UBND, Chủ tịch UBND tỉnh, thành

lOMoARcPSD| 20899013

phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật và văn bản của cơ quan nhà

nước cấp trên.

- Quốc hội có quyền bãi bỏ văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ

trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. Uỷ ban thường vụ Quốc hội

có quyền đình chỉ việc thi hành văn bản của Chính phủ, thủ tướng Chính phủ;

bãi bỏ văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trái với pháp lệnh, nghị

quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

* Trong hoạt động kiểm tra, giám sát:

- Uỷ ban thường vụ Quốc hội có quyền giám sát hoạt động của Chính phủ.

- Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn các thành viên của Chính phủ, người bị

chất vấn phải trả lời chất vấn trước Quốc hội tại kỳ họp, trong trường hợp cần

điều tra thì Quốc hội cho trả lời trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội hoặc tại kỳ

họp sau hoặc gửi văn bản trả lời.

* Trong hoạt động quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước:

- Bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan ngang bộ chịu trách nhiệm cá nhân trước

Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân

công, phụ trách.

- Về hoạt động đối nội: Chính phủ có quyền trình Quốc hội quyết định thành lập,

giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc

trung ương, đơn vị hành chính- kinh tế đặc biệt; trình Uỷ ban thường vụ Quốc

hội quyết định thành lập, giải thể nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành

chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

- Về hoạt động đối ngoại: Theo sự phê chuẩn của Quốc hội và sự uỷ quyền của

Chủ tịch nước, Chính phủ tổ chức đàm phán, ký kết điều ước quốc tế nhân

danh nhà nước; quyết định việc ký, gia nhập, phê duyệt hoặc chấm dứt hiệu lực

các điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ.

Câu 84: Trình bày mối quan hệ của Quốc hội với Tòa án nhân dân tối cao và

Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

● Quốc hội và VKSND tối cao:

- Về trật tự hình thành:

+ Quốc hội thành lập ra Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện trưởng VKSND tối

cao do Quốc hội bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch

nước. Nhiệm kỳ của Viện trưởng VKSND tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội.

+ Quốc hội có quyền quy định về tổ chức và hoạt động của VKSND tối cao.

- Về quá trình hoạt động:

+ Viện trưởng VKSND tối cao chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc

hội, nếu trong thời gian Quốc hội không họp thì chịu trách nhiệm và báo cáo

công tác trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội và Chủ tịch nước.

+ Quốc hội có quyền bỏ phiếu tín nhiệm đối với Viện trưởng VKSND tối cao.

+ Quốc hội có quyền bãi bỏ các văn bản của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái

với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. Uỷ ban thường vụ Quốc hội có

quyền đình chỉ thi hành các văn bản của VKSND tối cao trái với Hiến pháp,

lOMoARcPSD| 20899013

luật, nghị quyết của Quốc hội; bãi bỏ các văn bản trái với pháp lệnh, nghị

quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

+ Viện kiểm sát nhân dân có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh

trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

- Về lĩnh vực kiểm tra, giám sát:

+ Quốc hội có quyền thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân thủ theo Hiến pháp, luật, nghị

quyết của Quốc hội, xét báo cáo của VKSND tối cao.

+ Uỷ ban thường vụ Quốc hội có quyền giám sát hoạt động của VKSND tối cao.

Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Viện trưởng VKSND tối cao. Viện

trưởng VKSND tối cao phải trả lời chất vấn trước Quốc hội tại kỳ họp hoặc tại

phiên họp của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

● Quốc hội với TAND tối cao:

- Về trật tự hình thành:

+ Quốc hội thành lập nên Tòa án nhân dân tối cao. Chánh án toà án nhân dân tối

cao do Quốc hội bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch

nước, nhiệm kỳ của Chánh án TAND tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội.

+ Quốc hội có quyền quy định tổ chức và hoạt động của TAND tối cao.

+ Quốc hội phê chuẩn đề nghị của Chủ tịch nước về việc bổ nhiệm, miễn

nhiệm, cách chức Thẩm phán TAND tối cao.

- Về quá trình hoạt động:

+ Chánh án TAND tối cao chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội;

trong thời gian Quốc hội không họp thì chịu trách nhiệm và báo cáo công tác

trước Ủy ban thường vụ Quốc hội.

+ Quốc hội có quyền bỏ phiếu tín nhiệm đối với Chánh án TAND tối cao.

Ngược lại TAND tối cao có thẩm quyền xét xử các đại biểu Quốc hội.

+ Quốc hội có quyền bãi bỏ văn bản của TAND tối cao trái với Hiến pháp, luật,

nghị quyết của Quốc hội. Uỷ ban thường vụ Quốc hội có quyền đình chỉ thi

hành đối với các văn bản của TAND tối cao trái với Hiến pháp, luật, nghị

quyết của Quốc hội; bãi bỏ văn bản của TAND tối cao khi trái với pháp lệnh,

nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

+ Toà án nhân dân tối cao có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh

trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

- Về hoạt động kiểm tra, giám sát:

+ Quốc hội có quyền giám sát hoạt động và xét báo cáo của TAND tối cao. Uỷ ban thường vụ

Quốc hội có quyền giám sát hoạt động của TAND tối cao.

+ Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Chánh án TAND tối cao. Chánh án

TAND tối cao phải trả lời chất vấn trước Quốc hội tại kỳ họp, trong trường

hợp cần điều tra thì Quốc hội cho trả lời trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội

hoặc trả lời tại phiên họp sau của kỳ họp hoặc gửi văn bản trả lời.

Câu 85: Trình bày vị trí của Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo Hiến pháp năm

2013.

Khoản 1 Điều 73 HP 2013 quy định: “ Ủy ban Thường vụ Quốc hội là cơ quan thường

trực của Quốc hội.”

lOMoARcPSD| 20899013

Câu 86: Trình bày cơ cấu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo Luật Tổ chức

Quốc hội hiện hành.

Khoản 2 Điều 73 HP 2013 quy định: “ Ủy ban thường vụ Quốc hội gồm Chủ tịch

Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội và các Ủy viên.”

Câu 87: Trình bày những nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

theo Hiến pháp năm 2013.

Điều 74 HP 2013 quy định:

“Ủy ban thường vụ Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

1. Tổ chức việc chuẩn bị, triệu tập và chủ trì kỳ họp Quốc hội;

2. Ra pháp lệnh về những vấn đề được Quốc hội giao; giải thích Hiến pháp, luật,

pháp lệnh;

3. Giám sát việc thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị

quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; giám sát hoạt động của Chính phủ, Tòa án

nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước và cơ quan

khác do Quốc hội thành lập;

4. Đình chỉ việc thi hành văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân

dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của

Quốc hội và trình Quốc hội quyết định việc bãi bỏ văn bản đó tại kỳ họp gần nhất; bãi

bỏ văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm

sát nhân dân tối cao trái với pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội;

5. Chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của

Quốc hội; hướng dẫn và bảo đảm điều kiện hoạt động của đại biểu Quốc hội;

6. Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội,

Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng dân

tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia, Tổng Kiểm

toán nhà nước;

7. Giám sát và hướng dẫn hoạt động của Hội đồng nhân dân; bãi bỏ nghị quyết của

Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật và

văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; giải tán Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố

trực thuộc trung ương trong trường hợp Hội đồng nhân dân đó làm thiệt hại nghiêm

trọng đến lợi ích của Nhân dân;

8. Quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính

dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

9. Quyết định việc tuyên bố tình trạng chiến tranh trong trường hợp Quốc hội không

thể họp được và báo cáo Quốc hội quyết định tại kỳ họp gần nhất;

10. Quyết định tổng động viên hoặc động viên cục bộ; ban bố, bãi bỏ tình trạng khẩn

cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương;

11. Thực hiện quan hệ đối ngoại của Quốc hội;

12. Phê chuẩn đề nghị bổ nhiê hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

, miễn nhiê

lOMoARcPSD| 20899013

đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Cộng

 
lOMoARcPSD| 20899013 
 
 
 
 
13. Tổ chức trưng cầu ý dân theo quyết định của Quốc hội.” 
Câu 88: Trình bày thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật của 
Ủy ban Thường vụ Quốc hội. 
Câu 89: Trình bày quy định về chức năng của Hội đồng dân tộc 
và các Ủy ban của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013 và Luật 
Tổ chức Quốc hội hiện hành. 
Khoản 2 Điều 75 HP 2013: “ Hội đồng dân tộc nghiên cứu và kiến 
nghị với Quốc hội về công tác dân tộc; thực hiện quyền giám sát 
việc thi hành chính sách dân tộc, chương trình, kế hoạch phát triển 
kinh tế - xã hội miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.” 
Câu 90: Kể tên các Ủy ban của Quốc hội hiện nay. 
-  Ủy ban Pháp luật 
-  Ủy ban Tư pháp 
-  Ủy ban Kinh tế 
-  Ủy ban Tài chính - Ngân sách 
-  Ủy ban Quốc phòng và An ninh 
-  Ủy ban Văn hóa, Giáo dục 
-  Ủy ban Xã hội 
-  Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường 
-  Ủy ban Đối ngoại 
Câu 91: Bình luận quan điểm cho rằng: các Ủy ban là công xưởng của 
Quốc hội 
-  “Quốc hội phiên toàn thể là phiên trình diễn, Quốc hội trong 
các ủy ban là Quốc hội làm việc” => Trong các ủy ban, 
Quốc hội mới được rèn dũa 
-  Thông thường, tất cả các vấn đề Quốc hội xem xét đều mang tính 
chuyên môn 
=> Cần phải có khoa học và các chuyên gia => Chuyên gia 
tranh luận với nhau trên nghị trường là không thể vì sẽ xuất 
hiện tâm lý đám đông bởi chuyên gia là người hiểu biết sâu 
sắc, số người biết về vấn đề đó rất ít => Phải họp chuyên 
ngành xong mới đưa ra Quốc hội phiên toàn thể => Trong 
trường hợp các đại biểu không biết gì về vấn đề đó thì sẽ 
tuân theo sự hướng dẫn của các ủy ban 
-> Trong các ủy ban, Quốc hội mới được rèn dũa =>  Ủy ban là công 
xưởng 

lOMoARcPSD| 20899013

Câu 92: Trình bày quy định về kỳ họp Quốc hội.

Điều 83 HP 2013 quy định:

“ 1. Quốc hội họp công khai. Trong trường hợp cần thiết, theo đề

nghị của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng

Chính phủ hoặc của ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Quốc hội,

Quốc hội quyết định họp kín.

2. Quốc hội họp mỗi năm hai kỳ. Trường hợp Chủ tịch nước, Ủy

ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ hoặc ít nhất một

phần ba tổng số đại biểu Quốc hội yêu cầu thì Quốc hội họp bất

thường. Ủy ban thường vụ Quốc hội triệu tập kỳ họp Quốc hội.

3. Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa mới được triệu tập chậm

nhất là sáu mươi ngày, kể từ ngày bầu cử đại biểu Quốc hội, do Chủ

tịch Quốc hội khóa trước khai mạc và chủ tọa cho đến khi Quốc hội

khóa mới bầu ra Chủ tịch Quốc hội.”

Câu 93: Trình bày những giai đoạn trong quy trình lập pháp của Quốc hội.

- Lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh

- Soạn thảo luật, pháp lệnh: Dự án pháp lệnh, dự thảo nghị

quyết của UBTVQH do Ban soạn thảo tiến hành soạn thảo.

Ban soạn thảo tùy từng trường hợp có thể do Uỷ ban thường

vụ Quốc hội; bộ hoặc cơ quan ngang bộ thuộc Chính phủ;

Toà án nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Mặt

trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên thành lập

- Thẩm tra dự án Luật, pháp lệnh: Dự án luật, dự thảo nghị

quyết của Quốc hội trước khi trình Uỷ ban thường vụ: Quốc

hội thảo luận, cho ý kiến phải được Hội đồng Dân tộc, Uỷ

ban hữu quan của Quốc hội thẩm tra

- Uỷ ban thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến: Tuỳ theo tính chất và

nội dung

của dự án luật, dự thảo nghị quyết của Quốc hội, Uỷ ban

thường vụ Quốc hội có thể xem xét, cho ý kiến một lần hoặc

nhiều lần. Cơ quan, tổ chức, đại biểu Quốc hội trình dự án

luật, dự thảo nghị quyết có trách nhiệm nghiên cứu, tiếp thu

các ý kiến của Uỷ ban thường vụ Quốc hội

- Thảo luận tiếp thu, chỉnh lý và thông qua dự án luật, dự án

pháp lệnh: Quốc hội thảo luận, thông qua dự án luật, dự thảo

nghị quyết tại một hoặc hai kỳ họp Quốc hội

- Công bố luật, pháp lệnh: Chủ tịch nước ban hành lệnh để

công bố luật, nghị quyết của Quốc hội chậm nhất là 15 ngày

kể từ ngày luật, nghị quyết được thông qua

lOMoARcPSD| 20899013

Câu 94: Trình bày những chủ thể có quyền trình dự án luật.

Khoản 1 Điều 84 HP 2013 quy định:

“ Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, Ủy

ban của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm

sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Ủy ban trung ương Mặt

trận Tổ quốc Việt Nam và cơ quan trung ương của tổ chức thành

viên của Mặt trận có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự

án pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội.”

Câu 95: Trình bày các loại văn bản quy phạm pháp luật theo

Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện hành

● Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật gồm:

- Hiến pháp.

- Bộ luật, luật ( sau đây gọi chung là luật ), nghị quyết của Quốc hội.

- Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội;

nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội với

Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt

Nam; nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội,

Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ

quốc Việt quốc Việt Nam.

- Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước.

- Nghị định của Chính phủ; nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ với Đoàn Chủ

tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

- Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

- Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

- Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; thông tư

của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; thông tư

của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ; quyết định của

Tổng kiểm toán nhà nước.

- Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực

thuộc trung ương ( sau đây gọi chung là cấp tỉnh ).

- Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

- Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị hành

chính

- kinh tế đặc biệt.

- Nghị quyết của Hội đồng nhân dân huyện, quận, thị xã,

lOMoARcPSD| 20899013

thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ( sau

đây gọi chung là cấp huyện ).

- Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện.

- Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã, phường, thị trấn (

sau đây gọi chung là cấp xã ).

- Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã.

Chương IX: Chủ tịch nước

Câu 96: Trình bày quy định về vị trí của Chủ tịch nước theo

Hiến pháp năm 2013.

- CTN là người đứng đầu nhà nước VN, là nguyên thủ

quốc gia của nước CHXHCNVN; thay mặt cho nhà

nước CHXHCNVN trong lĩnh vực đối nội, đối ngoại

- CTN thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ

chức vụ chủ tịch HĐQP-AN

- CTN là một trong số các ĐBQHVN do toàn thể QH bầu ra

Câu 97: So sánh chế định nguyên thủ quốc gia trong các bản

hiến pháp Việt Nam.

- Hiến pháp 1946:

+ Đứng đầu NN và CP, là tổng chỉ huy Quân đội (có quyền)

+ Được bầu ra từ ĐBQH

+ Độc lập với QH; có quyền phủ quyết luật

- Hiến pháp 1980:

+ Đứng đầu NN, là một cơ quan của QH, thực hiện các chức năng của

UBTVQH

- HP 1959, 1992, 2013:

+ Đứng đầu NN, hành pháp tượng trưng, có tính chất phái sinh

và gắn bó với QH ( được bầu ra từ QH và báo cáo trước QH)

Câu 98: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước theo

Hiến pháp năm 2013.

Điều 88 HP 2013 quy định:

“Chủ tịch nước có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

1. Công bố Hiến pháp, luật, pháp lệnh; đề nghị Ủy ban thường vụ

Quốc hội xem xét lại pháp lệnh trong thời hạn mười ngày, kể từ

ngày pháp lệnh được thông qua, nếu pháp lệnh đó vẫn được Ủy ban

thường vụ Quốc hội biểu quyết tán thành mà Chủ tịch nước vẫn

không nhất trí thì Chủ tịch nước trình Quốc hội quyết định tại kỳ

họp gần nhất;

1. Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Phó Chủ tịch

lOMoARcPSD| 20899013

nước, Thủ tướng Chính phủ; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội,

bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ

trưởng và thành viên khác của Chính phủ;

2. Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chánh án Tòa án

nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; căn

cứ vào nghị quyết của Quốc hội, bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức

Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách

chức Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Thẩm phán các Tòa án

khác, Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối

cao; quyết định đặc xá; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội, công

bố quyết định đại xá;

3. Quyết định tặng thưởng huân chương, huy chương, các giải

thưởng nhà nước, danh hiệu vinh dự nhà nước; quyết định cho nhập

quốc tịch, thôi quốc tịch, trở lại quốc tịch hoặc tước quốc tịch Việt

Nam;

4. Thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ chức Chủ tịch Hội

đồng quốc phòng và an ninh, quyết định phong, thăng, giáng, tước

quân hàm cấp tướng, chuẩn đô đốc,

phó đô đốc, đô đốc hải quân; bổ nhiệm, miễn nhiê , cách chức Tổng

tham mưu

trưởng, Chủ nhiệm Tổng cục chính trị Quân đội nhân dân Việt

Nam; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội hoặc của Ủy ban thường

vụ Quốc hội, công bố, bãi bỏ quyết định tuyên bố tình trạng chiến

tranh; căn cứ vào nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, ra

lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, công bố, bãi bỏ tình

trạng khẩn

cấp; trong trường hợp Ủy ban thường vụ Quốc hội không thể họp

được, công bố, bãi bỏ tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở

từng địa phương;

5. Tiếp nhận đại sứ đặc mệnh toàn quyền của nước ngoài; căn cứ

vào nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hôị , bổ nhiệm, miễn

nhiệm; quyết định cử, triệu hồi đại sứ đặc mệnh toàn quyền của

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; phong hàm, cấp đại sứ; quyết

định đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước; trình

Quốc hội phê chuẩn, quyết định gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực

điều ước quốc tế quy định tại khoản 14 Điều 70; quyết định phê

chuẩn, gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế khác nhân

danh Nhà nước.”

Câu 99: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước

trong lĩnh vực lập pháp.

lOMoARcPSD| 20899013

- Quyền trình dự luật

- Công bố HP, luật, pháp lệnh sau khi đã được QH thông qua

- Đề nghị xem xét lại Pháp lệnh, nghị quyết của

UBTVQH. Nếu CTN không đồng ý nhưng UBTVQH vẫn

thông qua thì CTN trình QH quyết định trong kỳ họp gần

nhất.

Câu 100: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước

trong lĩnh vực hành pháp.

- Đề nghị QH bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Thủ tướng CP

- Bổ - miễn nhiệm, cách chức Phó thủ tướng, Bộ trưởng và các

thành viên khác trong CP

- Nghe công tác báo cáo của CP, thủ tướng CP

Câu 101: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước

trong lĩnh vực tư pháp.

- Giới thiệu, đề cử Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng

VKSND tối cao để QH biểu quyết

- Bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Chánh án + Phó Viện trưởng +

KSV

- Xem xét và quyết định giảm án tử hình, ân xá

Chương X: Chính phủ:

Câu 102: Phân tích vị trí của Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013.

Điều 109 Hiến pháp năm 2013: “Chính phủ là cơ quan hành chính

Nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam,

thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội”.

=> Lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến VN, Hiến pháp chính thức

khẳng định Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp. Đây

là cơ sở pháp lý quan trọng giúp xác định cụ thể, rõ ràng, đầy đủ

chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, vai trò của Chính phủ trong điều

kiện phát triển nền kinh tế thị trường, xây dựng Nhà nước pháp

quyền XHCN Việt Nam

Câu 103: Trình bày cơ cấu tổ chức của Chính phủ theo Hiến pháp năm

2013.

HP 2013 quy định : “Chính phủ gồm Thủ tướng Chính phủ, các

Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan

ngang bộ. Cơ cấu, số lượng thành viên Chính phủ do Quốc hội

quyết định.”

Câu 104: Trình bày khái niệm và nội dung quyền hành pháp của Chính

lOMoARcPSD| 20899013

phủ.

- Khái niệm: Quyền hành pháp là một trong ba quyền trong cơ

cấu quyền lực nhà nước, bên cạnh quyền lập pháp và quyền

tư pháp, do các cơ quan hành chính nhà nước thực thi để

đảm bảo hoàn thành chức năng và nhiệm vụ của mình.

Quyền hành pháp bao gồm hai quyền: quyền lập quy và

quyền hành chính. Quyền lập quy là quyền ban hành những

văn bản pháp quy dưới luật, để cụ thể hoá luật pháp do các

cơ quan lập pháp ban hành trên tất cả các lĩnh vực của đời

sống xã hội. Quyền hành chính là quyền tổ chức quản lý tất

cả các mặt, các quan hệ xã hội bằng cách sử dụng quyền lực

nhà nước. Quyền hành chính bao gồm các quyền về tổ chức

nhân sự trong cơ quan hành chính, quyền tổ chức thực thi và

áp dụng pháp luật trong các mối quan hệ giữa tổ chức với cá

nhân, tổ chức với tổ chức và giữa các cá nhân với nhau trong

đời sống xã hội.

- Nội dung:

+ Đảm bảo an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội

+ Quản lý và điều hành nhà nước

+ Tổ chức thi hành pháp luật

+ Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân

+ Xem xét và xử lý sai phạm

Câu 105: Trình bày các nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ

theo Hiến pháp năm 2013.

Điều 96 HP 2013 quy định:

“ Chính phủ có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

1. Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội,

pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết

định của Chủ tịch nước;

1. Đề xuất, xây dựng chính sách trình Quốc hội, Ủy ban thường vụ

Quốc hội quyết định hoặc quyết định theo thẩm quyền để thực hiện

nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Điều này; trình dự án luật, dự án

ngân sách nhà nước và các dự án khác trước Quốc hội; trình dự án

pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội;

2. Thống nhất quản lý về kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế,

khoa học, công nghệ, môi trường, thông tin, truyền thông, đối

ngoại, quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; thi

lOMoARcPSD| 20899013

hành lệnh động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng

khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo

đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân;

3. Trình Quốc hội quyết định thành lập, bãi bỏ bộ, cơ quan ngang

bộ; thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính

tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, đơn vị hành chính - kinh tế

đặc biệt; trình Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định thành lập,

giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính dưới tỉnh,

thành phố trực thuộc trung ương;

4. Thống nhất quản lý nền hành chính quốc gia; thực hiện quản lý

về cán bộ, công chức, viên chức và công vụ trong các cơ quan nhà

nước; tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố

cáo, phòng, chống quan liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước;

lãnh đạo công tác của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc

Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp; hướng dẫn, kiểm tra Hội đồng

nhân dân trong việc thực hiện văn bản của cơ quan nhà nước cấp

trên; tạo điều kiện để Hội đồng nhân dân thực hiện nhiệm vụ, quyền

hạn do luật định;

5. Bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và xã hội, quyền con

người, quyền công dân; bảo đảm trật tự, an toàn xã hội;

6. Tổ chức đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước

theo ủy quyền của Chủ tịch nước; quyết định việc ký, gia nhập, phê

duyệt hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế nhân danh Chính

phủ, trừ điều ước quốc tế trình Quốc hội phê chuẩn quy định tại

khoản 14 Điều 70; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích chính đáng

của tổ chức và công dân Việt Nam ở nước ngoài;

7. Phối hợp với Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và

cơ quan trung ương của tổ chức chính trị - xã hội trong việc thực

hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.”

Câu 106: Trình bày quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ

tướng Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013.

Điều 98 HP 2013 quy định:

“ Thủ tướng Chính phủ có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

1. Lãnh đạo công tác của Chính phủ; lãnh đạo việc xây dựng

chính sách và tổ chức thi hành pháp luật;

2. Lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành

chính nhà nước từ trung ương đến địa phương, bảo đảm tính thống

nhất và thông suốt của nền hành chính quốc gia;

lOMoARcPSD| 20899013

3. Trình Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách

chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thành viên khác của

Chính phủ; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thứ trưởng, chức vụ

tương đương thuộc bộ, cơ quan ngang bộ; phê chuẩn việc bầu, miễn

nhiệm và quyết định điều động, cách chức Chủ tịch, Phó Chủ tịch

Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

1. Đình chỉ việc thi hành hoặc bãi bỏ văn bản của Bộ trưởng, Thủ

trưởng cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân

dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật

và văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; đình chỉ việc thi hành

nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung

ương trái với Hiến pháp, luật và văn bản của cơ quan nhà nước cấp

trên, đồng thời đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội bãi bỏ;

4. Quyết định và chỉ đạo việc đàm phán, chỉ đạo việc ký, gia nhập

điều ước quốc tế thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ; tổ chức

thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

là thành viên;

5. Thực hiện chế độ báo cáo trước Nhân dân thông qua các

phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc

thẩm quyền giải quyết của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.”

Câu 107: Trình bày mối quan hệ giữa Thủ tướng Chính phủ và

Chính phủ theo Hiến pháp 2013.

Khoản 2 điều 95 quy định: “Thủ tướng Chính phủ là người đứng

đầu Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của

Chính phủ và những nhiệm vụ được giao; báo cáo công tác của

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trước Quốc hội, Ủy ban thường

vụ Quốc hội, Chủ tịch nước.”

Câu 108: Trình bày các bộ, cơ quan ngang bộ theo Luật tổ chức

Chính phủ hiện hành.

- Theo chiều dọc: Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao, Bộ công

an, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ

Thương mại, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Thủy

sản, Bộ Văn hóa thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công nghiệp, Bộ

Khoa học và Công

nghệ, Bộ Y tế, Bộ Nội vụ, Bộ Bưu chính Công nghệ thông

tin, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Lao động và Thương

binh xã hội.

- Theo chiều ngang: Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng

Nhà nước, Ủy ban dân tộc, Thanh tra Nhà nước, Ủy ban Thể

lOMoARcPSD| 20899013

dục thể thao, Ủy ban Dân số, Gia đình và trẻ em.

Câu 109: Trình bày vị trí của bộ, cơ quan ngang bộ theo Luật

Tổ chức Chính phủ hiện hành.

Bộ, cơ quan ngang Bộ (dưới đây gọi chung là Bộ) là cơ quan của

Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các ngành,

lĩnh vực được giao trong phạm vi cả nước; quản lý nhà nước các

dịch vụ công trong các ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà

nước của Bộ.

Câu 110: Trình bày vị trí pháp lý của Bộ trưởng theo Hiến

pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Chính phủ hiện hành.

Bộ trưởng là thành viên Chính phủ, là người đứng đầu và lãnh đạo

một bộ tham gia vào hoạt động Chính phủ và các công tác khác của

Chính phủ; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật

Tổ chức Chính phủ, các quy định tại nghị định này và các văn bản

pháp luật khác có liên quan; chịu trách nhiệm trước Thủ tướng

Chính phủ, Quốc hội về quản lý Nhà nước đối với ngành, lĩnh vực

trong phạm vi cả nước hoặc về công tác được giao phụ trách, bảo

đảm quyền tự chủ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của các cơ

sở theo quy định của pháp luật.

Câu 111: Trình bày quy định quyền lập quy của Chính phủ

theo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

- Hoạt động ban hành các văn bản dưới luật để thi hành các

văn bản của các cơ quan nhà nước cấp trên, gọi chung đó là

hoạt động lập quy để phân biệt với hoạt động lập pháp

- Điều 100 HP 2013 quy định: “Chính phủ, Thủ tướng Chính

phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành văn

bản pháp luật để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình,

kiểm tra việc thi hành các văn bản đó và xử lý các văn bản

trái pháp luật theo quy định của luật.”

Câu 112: Trình bày thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Bộ

trưởng theo

Hiến pháp năm 2013 và Luật tổ chức Chính phủ.

- Đầu tiên, Thủ tướng Chính phủ đề nghị bổ nhiệm Bộ

trưởng, Thủ tướng sẽ trình danh sách đề cử các chức

vụ lên Quốc hội

- Sau đó, Quốc hội sẽ xem xét và quyết định phê

chuẩn bổ nhiệm Bộ trưởng theo danh sách đề cử

của Chính phủ mà Thủ tướng trình lên

lOMoARcPSD| 20899013

Câu 113: Trình bày quy định về quyền trình dự án luật của

Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013 và Luật ban hành văn bản

quy phạm pháp luật hiện hành.

Câu 114: Trình bày, nêu những điểm mới của Hiến pháp năm 2013 về

Chính phủ

- Làm rõ vị trí pháp lý, chức năng của Chính phủ: Lần đầu tiên

trong lịch sử lập hiến VN, Hiến pháp chính thức khẳng định

Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp.

- Nhiệm vụ, quyền hạn được thiết kế lại:

+ Thêm một số nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong việc “thi hành các

biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm tính mạng, tài sản

của Nhân dân,“đề xuất, xây dựng chính sách trình Quốc hội, Ủy ban

thường vụ Quốc hội quyết định hoặc quyết định theo thẩm quyền để thực

hiện nhiệm vụ, quyền hạn…”

+ Chuyển thẩm quyền quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều

chỉnh địa giới đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh sang thẩm quyền của Ủy

ban Thường vụ Quốc hội.

+ Thay đổi cách thức quy định về hình thức ban hành văn bản quy phạm

pháp luật của Chính phủ.

- Tổ chức của Chính phủ gọn nhẹ hơn: “ Chính phủ gồm

Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ

trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ. Cơ cấu, số lượng

thành viên Chính phủ do Quốc hội quyết định.” =>Chính

phủ mới có cơ cấu gọn nhẹ, hợp lý và thực hiện đúng chức

năng, nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

- Đề cao chế định Thủ tướng Chính phủ. Lần đầu tiên

Hiến pháp khẳng định: “Thủ tướng Chính phủ là người

đứng đầu Chính phủ”. Nhiệm vụ, quyền hạn tăng cường

hơn. Chế độ chịu trách nhiệm rõ hơn, toàn diện hơn

- Tăng cường trách nhiệm cá nhân của Bộ trưởng, Thủ

trưởng cơ quan ngang bộ.

Chính phủ, đồng thời là một thiết chế có trách nhiệm quản lý Nhà nước

đối với

ngành, lĩnh vực trong phạm vi cả nước

Chương XI: Tòa án nhân dân

Câu 115: Trình bày khái niệm và nội dung quyền tư pháp của tòa án.

- Khái niệm: Quyền tư pháp có thể hiểu là khả năng và năng

lOMoARcPSD| 20899013

lực riêng có của Tòa án trong việc thực hiện thẩm quyền xét

xử và các thẩm quyền khác theo phương thức nhất định để

tác động đến hành vi của con người

- Nội dung:

+ Xét xử các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh

doanh, thương mại, lao động, hành chính,...

+ Xử lý vi phạm hành chính; xem xét đề nghị của cơ quan quản

lý nhà nước và quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành

chính liên quan đến quyền con người, quyền cơ bản của công

dân theo quy định của pháp luật

+ Ra quyết định thi hành án; hoãn chấp hành hình phạt tù, tạm

đình chỉ chấp hành hình phạt tù, giảm hoặc miễn chấp hành

hình phạt, xóa án tích…

+ Tạo ra án lệ để phục vụ việc giải quyết vụ việc mà Tòa án đang giải

quyết

+ Trong quá trình xét xử vụ án, Tòa án phát hiện và kiến nghị

với các cơ quan có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung

hoặc hủy bỏ văn bản pháp luật trái với Hiến pháp, luật, nghị

quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban

Thường vụ Quốc hội để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp

của cá nhân, cơ quan, tổ chức.

Câu 116: Phân tích vị trí của Tòa án nhân dân theo Hiến pháp năm 2013.

Khoản 1 Điều 102 HP 2013 quy định: “ Tòa án nhân dân là cơ quan

xét xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện

quyền tư pháp ”

=> Hiến pháp năm 2013 khẳng định chỉ Tòa án nhân dân tối cao,

các Tòa án khác do luật định là những cơ quan duy nhất thực hiện

quyền tư pháp, tức có chức năng xét xử các vụ án, giải quyết các

việc có tranh chấp theo thẩm quyền quy định.

Câu 117: Trình bày cơ cấu, tổ chức của hệ thống Tòa án nhân

dân theo Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Tòa án nhân

dân năm 2014.

- Tòa án ở nước ta được chia làm các cấp như sau:

+ Tòa án nhân dân tối cao

+ Tòa án nhân dân cấp cao

+ Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương

+ Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh

lOMoARcPSD| 20899013

+ Tòa án quân sự

1. Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC)

- TANDTC là cơ quan xét xử cao nhất của nước Cộng hòa

xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện giám đốc thẩm, tái

thẩm bản án, quyết định của Tòa án các cấp đã có hiệu lực bị

kháng nghị theo quy định của pháp luật.

- Trong cơ cấu tổ chức của TANDTC, Hội đồng thẩm phán

TANDTC (HĐTP) là cơ quan được trao quyền xét xử, ban

hành các nghị quyết hướng dẫn Tòa án các cấp áp dụng

thống nhất pháp luật.

2. Tòa án nhân dân cấp cao (TANDCC)

- Tòa án nhân dân cấp cao là một cấp Tòa mới được bổ sung

tại Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2014. Hiện nay, cả nước có

3 Tòa án nhân dân cấp cao được đặt tại Hà Nội, Đà Nẵng và

thành phố Hồ Chí Minh, Có thể nhận thấy TANDCC thực

hiện cả chức năng giám đốc thẩm, tái thẩm như TANDTC.

- TANDCC có chức năng xét xử phúc thẩm bản án, quyết

định sơ thẩm của TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung

ương thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ chưa có hiệu

lực pháp luật vị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của

luật tố tụng; giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã

có hiệu lực pháp luật của TAND tỉnh, thành phố trực thuộc

trung ương, TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh

và tương đương thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ bị

kháng nghị theo quy định của luật tố tụng.

- Trong cơ cấu của TANDCC, Ủy ban thẩm phán TANDCC là

cơ quan được trao quyền tổ chức xét xử, thảo luận và góp ý

kiến về báo cáo của Chánh án TANDCC.

3. Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (TAND tỉnh)

- TAND tỉnh thực hiện chức năng xét xử sơ thẩm những vụ

việc thuộc thẩm quyền theo quy định của luật tố tụng; phúc

thẩm bản án, quyết định của TAND huyện chưa có hiệu lực

pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của luật tố

tụng; kiểm tra bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật

của TAND huyện khi phát hiện có vi phạm pháp luật hoặc có

tình tiết mới, kiến nghị với Chánh án TANDCC, Chánh án

TANDTC để xem xét kháng nghị.

- Trong TAND tỉnh có các tòa chuyên trách: tòa hình sự, tòa

lOMoARcPSD| 20899013

dân sự, tòa hành chính, tòa kinh tế, tòa lao động, tòa gia đình

và người chưa thành niên được thành lập để trực tiếp giải

quyết các vụ việc.

4. Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (TAND huyện)

- Khi xét xử, giải quyết các vụ việc, TAND huyện chỉ có thẩm

quyền giải quyết sơ thẩm các vụ việc thuộc thẩm quyền của

mình theo quy định của luật tố tụng.

- Ở cấp huyện, các Tòa chuyên trách chỉ được thành lập theo

yêu cầu của Chánh án TANDTC, theo yêu cầu và thực tế xét

xử ở mỗi TAND huyện.

5. Tòa án quân sự (TAQS)

- Các cấp TAQS gồm có:

+ TAQS trung ương;

+ TAQS quân khu và tương đương;

+ TAQS khu vực

=> Khi xác định thẩm quyền theo vụ việc, TAQS chỉ tham gia

giải quyết các vụ việc hình sự theo sự phân định thẩm quyền của

Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS). Theo đó:

- TAQS khu vực có chức năng xét xử sơ thẩm vụ án hình

sự theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự;

- TAQS quân khu và tương đương có chức năng xét xử sơ

thẩm vụ án hình sự theo quy định của BLTTHS; xét xử phúc

thẩm vụ án hình sự mà bản án, quyết định sơ thẩm của

TAQS khu vực chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo,

kháng nghị;

- TAQS trung ương có chức năng phúc thẩm vụ án hình sự mà

bản án, quyết định sơ thẩm của TAQS quân khu và tương

đương chưa có hiệu lực bị kháng cáo, kháng nghị.

=> TAQS chỉ dừng lại ở mức độ xét xử phúc thẩm vụ án hình sự

mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực bị kháng cáo

kháng nghị. Giám đốc thẩm và tái thẩm vẫn thuộc chức năng

của TANDCC và TANDTC

Câu 118: Trình bày quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa

án nhân dân tối cao trong Hiến pháp năm 2013.

Điều 104 HP 2013 quy định:

lOMoARcPSD| 20899013

“1. Tòa án nhân dân tối cao là cơ quan xét xử cao nhất của nước

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2. Tòa án nhân dân tối cao giám đốc việc xét xử của các Tòa án

khác, trừ trường hợp do luât định.

3. Tòa án nhân dân tối cao thực hiện việc tổng kết thực tiễn xét xử,

bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.”

Câu 119: Trình bày quy định về bầu, miễn nhiệm và bãi nhiệm

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Điều 26 Luật Tổ chức TAND quy định:

“1. Chánh án Toà án nhân dân tối cao do Quốc hội bầu, miễn

nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch nước.

Nhiệm kỳ của Chánh án Toà án nhân dân tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội.

2. Khi Quốc hội hết nhiệm kỳ, Chánh án Toà án nhân dân tối cao

tiếp tục thực hiện nhiệm vụ cho đến khi Quốc hội khóa mới bầu ra

Chánh án Toà án nhân dân tối cao.”

Câu 120: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân các cấp.

- Nhiệm vụ, quyền hạn của Toà án nhân dân tối cao:

+ Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của các Tòa án

đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của luật

tố tụng.

+ Giám đốc việc xét xử của các Toà án khác, trừ trường hợp do luật

định.

+ Tổng kết thực tiễn xét xử của các Tòa án, bảo đảm áp

dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.

+ Quản lý các Tòa án nhân dân và Tòa án quân sự về tổ chức

theo quy định của Luật này và các luật có liên quan, bảo đảm

độc lập giữa các Tòa án.

+ Trình Quốc hội dự án luật, dự thảo nghị quyết; trình Ủy ban

thường vụ Quốc hội dự án pháp lệnh, dự thảo nghị quyết

theo quy định của luật.

- Nhiệm vụ, quyền hạn của Toà án nhân dân cấp cao

+ Phúc thẩm vụ việc mà bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án

nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thuộc phạm

vi thẩm quyền theo lãnh thổ chưa có hiệu lực pháp luật bị

kháng cáo, kháng nghị theo quy định của luật tố tụng.

lOMoARcPSD| 20899013

+ Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực

pháp luật của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc

trung ương, Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố

thuộc tỉnh và tương đương thuộc phạm vi thẩm quyền theo

lãnh thổ bị kháng nghị theo quy định của luật tố tụng.

- Nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân tỉnh,

thành phố trực thuộc trung ương

+ Sơ thẩm vụ việc theo quy định của pháp luật

+ Phúc thẩm vụ việc mà bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân

huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương chưa có hiệu

lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của pháp luật.

+ Kiểm tra bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân

huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương, khi phát hiện có

vi phạm pháp luật hoặc có tình tiết mới theo quy định của luật tố tụng thì

kiến nghị với Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao, Chánh án Tòa án nhân

dân tối cao xem xét, kháng nghị.

+ Giải quyết việc khác theo quy định của pháp luật.

- Nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân huyện, quận,

thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương

+ Sơ thẩm vụ việc theo quy định của pháp luật.

+ Giải quyết việc khác theo quy định của pháp luật.

- Nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án quân sự

+ Các Tòa án quân sự được tổ chức trong Quân đội nhân dân

Việt Nam để xét xử những vụ án mà bị cáo là quân nhân tại

ngũ và những vụ án khác theo quy định của luật.

Câu 121: Trình bày các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của

Tòa án nhân dân theo Hiến pháp năm 2013.

Điều 103 HP 2013 quy định:

“1. Việc xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân có Hội thẩm tham

gia, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.

2. Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật;

nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của

Thẩm phán, Hội thẩm.

3. Tòa án nhân dân xét xử công khai. Trong trường hợp đặc biệt

cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ

người chưa thành niên hoặc giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính

lOMoARcPSD| 20899013

đáng của đương sự, Tòa án nhân dân có thể xét xử kín.

4. Tòa án nhân dân xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ

trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.

2. Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm.

3. Chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được bảo đảm.

4. Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp

pháp của đương sự được bảo đảm.”

Câu 122: Phân tích quy định về nguyên tắc suy đoán vô tội

trong Hiến pháp năm 2013.

Khoản 1 Điều 31 Hiến pháp 2013 quy định: "Người bị buộc tội

được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự

luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật".

=> Nguyên tắc này phản ánh ba nội dung căn bản:

- Người bị tình nghi, bị can, bị cáo (người bị buộc tội) được coi là không

có tội

cho đến khi có bản án có hiệu lực pháp luật của Tòa án kết

tội đối với người đó;

- Nghĩa vụ chứng minh một người có tội thuộc về bên có trách

nhiệm buộc tội. Trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về

cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát. Người bị tình nghi, bị can,

bị cáo có quyền nhưng không có nghĩa vụ phải chứng minh

sự vô tội của mình.

- Buộc tội phải dựa trên chứng cứ. Bản cáo trạng của Viện

Kiểm sát và bản án của tòa phải dựa trên các chứng cứ chắc

chắn về lỗi của người bị buộc tội trong việc thực hiện tội

phạm. Khi có những nghi ngờ về pháp luật và chứng cứ xuất

hiện thì những nghi ngờ này phải được hiểu và giải thích

theo hướng có lợi cho người bị tình nghi và bị can, bị cáo.

Câu 123: Trình bày nguyên tắc "Thẩm phán, Hội thẩm xét xử

độc lập và chỉ tuân theo pháp luật"

Khoản 2 Điều 103 HP 2013 quy định: “ Thẩm phán, Hội thẩm xét

xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức,

cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm.”

=> Đây là nguyên tắc hiến định bảo đảm cho việc xét xử đúng

người, đúng tội, đúng pháp luật. Sự độc lập của Thẩm phán và Hội

thẩm là tổng hợp các phương tiện, biện pháp về xã hội, pháp luật,

kinh tế, tổ chức nhằm hạn chế và ngăn chặn những tác động vào

lOMoARcPSD| 20899013

hoạt động xét xử. Khi nghiên cứu hồ sơ cũng như khi xét xử, Thẩm

phán, Hội thẩm không bị phụ thuộc vào kết luận của cơ quan điều

tra, cáo trạng truy tố của Viện kiểm sát, ý kiến của các cơ quan khác

hay của Tòa án cấp trên mà độc lập từ việc nhận định vụ án, diễn

giải pháp luật, quyết định áp dụng pháp luật và ra bản án. Các cá

nhân, cơ quan, tổ chức không được can thiệp, tác động tới các thành

viên của Hội đồng xét xử để buộc họ phải xét xử theo ý chí của

mình. Mọi hành vi can thiệp vào hoạt động xét xử của Tòa án đều bị

coi là vi phạm pháp luật và ảnh hưởng tới tính khách quan của hoạt

động xét xử.

Câu 124: Trình bày những điểm mới của Hiến pháp năm

2013 về Tòa án nhân dân.

Những điểm mới của HP 2013 về TAND:

- Khẳng định quyền tư pháp thuộc về Tòa án, cơ quan duy

nhất thực hiện quyền tư pháp

- “Bỏ ngỏ” cách thức tổ chức Tòa án mà chỉ quy định “Tòa án

nhân dân gồm Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án khác

do luật định” (Khoản 2, Điều 102).

- Những nhiệm vụ của Tòa án đã được quy định một cách cụ

thể, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công

dân, là cán cân duy trì và bảo đảm công bằng cho xã hội

- Khẳng định rõ hơn những nguyên tắc tố tụng mang tính hiến

định xét xử theo thủ tục rút gọn. Đây là nguyên tắc hiến định

bảo đảm cho việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp

luật.

- Đề cao địa vị pháp lý của Thẩm phán, đặc biệt là địa vị pháp

lý của Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao. Các Điều 104 và

105 đã quy định khái quát về Tòa án nhân dân Tối cao và

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao. Theo đó, Tòa án

- nhân dân Tối cao là cơ quan xét xử cao nhất

=> Thẩm phán là những người trực tiếp giải quyết, xét xử

các loại vụ án và thực hiện quyền tư pháp. Do đó, họ được

xã hội thừa nhận có địa vị pháp lý cao và được tôn trọng là

phù hợp với tiến bộ xã hội và phù hợp với xu thế hội nhập

quốc tế

Chương XII: Viện kiểm sát nhân dân

Câu 125: Trình bày vị trí của Viện kiểm sát nhân dân theo Hiến pháp năm

2013.

- VKSND thực hành quyền công tố, kiểm soát hoạt động tư pháp

lOMoARcPSD| 20899013

- VKSND có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con

người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, lợi ích của cá

nhân, tổ chức và của NN

Câu 126: Trình bày cơ cấu tổ chức hệ thống Viện kiểm sát

nhân dân theo quy định của pháp luật hiện hành.

Cơ cấu, tổ chức VKSND gồm có:

VKSND tối cao – VKSND cấp cao – VKSND cấp tỉnh – VKSND

cấp huyện – VKSQS các cấp

Câu 127: Trình bày quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân

theo quy định của pháp luật hiện hành.

- Chức năng công tố của Viện Kiểm sát chỉ mới được ghi nhận

từ Hiến pháp năm 1980 đến nay, nhưng khi đó chức năng

này được đặt sau chức năng kiểm sát chung. Hay nói cách

khác, công tố (buộc tội) là chức năng đi kèm, phát sinh

từ chức năng kiểm sát chung.

- Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan duy nhất được giao chức

năng thực hành quyền công tố. Hoạt động thực hành quyền

công tố chỉ diễn ra trong hai giai đoạn của tố tụng hình sự là

giai đoạn điều tra các vụ án hình sự và giai đoạn xét xử các

vụ án hình sự. Hoạt động công tố được thực hiện ngay từ khi

khởi tố vụ án hình sự và trong suốt quá trình tố tụng hình sự

nhằm bảo đảm không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội,

không làm oan người không có tội.

Câu 128: Trình bày quy định về quyền kiểm sát hoạt động tư

pháp theo quy định của pháp luật hiện hành.

Theo khoản 2 Điều 6 Luật tổ chức VKSND năm 2014, nội dung

của kiểm sát hoạt động tư pháp bao gồm 09 công tác cụ thể:

(1) Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm

và kiến nghị khởi tố;

(2) Kiểm sát việc khởi tố, điều tra vụ án hình sự;

(3) Kiểm sát việc tuân theo pháp luật của người tham gia tố tụng

trong giai đoạn truy tố;

(4) Kiểm sát việc xét xử vụ án hình sự;

(5) Kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự;

(6) Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự,

lOMoARcPSD| 20899013

hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và những

việc khác theo quy định của pháp luật;

(7) Kiểm sát việc thi hành án dân sự, thi hành án hành chính;

(8) Kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư

pháp của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật;

giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp thuộc thẩm

quyền;

(9) Kiểm sát hoạt động tương trợ tư pháp.

Chương XIII: Chính quyền địa phương

Câu 129: Trình bày quy định về việc thành lập, giải thể, nhập,

chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính theo Hiến pháp năm

2013.

- Các đơn vị hành chính của nước CHXHCN được phân định như sau:

+ Nước được chia thành các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

+ Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh

+ Tp trực thuộc TW chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị

hành chính tương đương.

+ Huyện chia thành xã, thị trấn

+ Thị xã và tp thuộc tỉnh chia thành phường và xã

+ Quận chia thành phường

+ Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

- Việc thành lập, nhập, chia, giải thể, điều chỉnh địa giới đơn

vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương và theo

trình tự, thủ tục theo luật định

Câu 130: Trình bày cơ cấu, tổ chức của chính quyền địa

phương các cấp theo Hiến pháp năm 2013 và Luật tổ chức

chính quyền địa phương. Nêu những điểm mới về cơ cấu, tổ

chức của chính quyền địa phương theo Hiến pháp năm 2013 so

với Hiến pháp năm 1992.

- Điều 111 Hiến pháp năm 2013 quy định: “CQĐP được tổ

chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ

nghĩa Việt Nam. Cấp CQĐP gồm có HĐND và UBND được

tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn

vị hành chính – kinh tế đặc biệt do luật định”.

=> Như vậy, so với Hiến pháp năm 1992, chế định CQĐP đã

có sự phát triển mới khi quy định linh hoạt về đơn vị hành

chính. Hiến pháp không quy định áp dụng thống nhất một

loại mô hình CQĐP cho toàn quốc mà CQĐP sẽ được tổ

lOMoARcPSD| 20899013

chức dựa trên cơ sở đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn

vị hành chính – kinh tế đặc biệt và các nguyên tắc phân cấp,

phân quyền giữa trung ương với địa phương cũng như giữa

các cấp CQĐP với nhau. Có ba cấp đơn vị hành chính phổ

biến là cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã và một cấp không phổ

biến là đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt.

Câu 131: Trình bày quy định về vị trí của Hội đồng nhân dân theo Hiến

pháp

năm 2013.

Khoản 1 Điều 113 HP 2013 quy định: “Hội đồng nhân dân là cơ

quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện

vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu

ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà

nước cấp trên.”

Câu 132: Bình luận quy định của Hiến pháp: "Hội đồng

nhân dân là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương".

- Thực tiễn cho thấy, HĐND muốn thực hiện được vai trò,

trách nhiệm là cơ quan đại diện cho người dân ở địa

phương thì phải có quyền lực và khi có quyền lực thì sẽ

làm tốt vai trò đại diện. Nếu HĐND chỉ có một trong hai

vai trò này thì vai trò còn lại cũng khó có thể thực hiện

được một cách đầy đủ và hiệu quả.

- HĐND là cơ quan do nhân dân ở địa phương bầu ra, đại

diện cho nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm trước nhân

dân và cũng là cơ quan quyết định các biện pháp bảo đảm

thi hành nghiêm chỉnh Hiến pháp và pháp luật ở địa

phương, quyết định những vấn đề quan trọng của địa

phương theo phân cấp và giám sát hoạt động của các cơ

quan nhà nước tại địa phương.

=> Việc ghi nhận vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở

địa phương của đã khẳng định mối quan hệ biện chứng giữa

tính chất đại diện với tính chất quyền lực nhà nước của

HĐND.

Câu 133: Trình bày các chức năng của Hội đồng nhân dân.

- HĐND quyết định những chủ trương, biện pháp quan

trọng để phát huy tiềm năng ở địa phương, xây dựng và phát

triển kinh tế - xã hội ở địa phương, củng cố quốc phòng an

ninh, không ngừng cải thiện cuộc sống vật chất và tinh thần

của nhân dân địa phương.

lOMoARcPSD| 20899013

- HĐND thực hiện việc giám sát đối với Thường trực HĐND,

UBND, TAND, VKSND cùng cấp, giám sát việc thực thi

của HĐND, giám sát việc tuân thủ pháp luật của cơ quan nhà

nước, tổ chức kte – xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và của

công dân địa phương.

Câu 134: Trình bày cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân các

cấp tỉnh theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015.

- HĐND tỉnh gồm các đại biểu HĐND do cử tri bầu ra.

- Thường trực HĐND gồm chủ tịch HĐND, hai phó chủ tịch

HĐND, và các ủy viên là Trưởng ban HĐND và Chánh văn

phòng HĐND. Chủ tịch vfa phó chủ tịch HĐND có thể là

đại biểu HĐND chuyên trách.

- HĐND tỉnh thành lập Ban Pháp chế, ban kinh tế – ngân

sách, ban văn hóa – xã hội, nơi có nhiều đồng bào thiểu số

dân tộc thì thành lập Ban dân tộc (UBTVQH qđ thành lập)

- Các đại biểu HĐND tỉnh được bầu ở một hoặc nhiều đơn

vị bầu cử hợp thành Tổ đại biểu HĐND, số lượng thành

viên tổ, tổ trưởng, tổ phó do Thường trực HĐND tỉnh qđ.

Câu 135: Trình bày quy định về vị trí của Ủy ban nhân dân

theo các Hiến pháp năm 2013.

- Do HĐND bầu ra, là cơ quan hành chính nhà nước ở địa

phương chịu trách nhiệm với HĐND cùng cấp và cơ quan

nhà nước cấp trên; có quyền điều hành mọi lĩnh vực trong

đời sống xã hội theo kiểu hành chính nhà nước và buộc đối

tượng chịu sự chi phối phải theo sự chỉ đạo điều hành của

mình

- So vs chính phủ thì UBND là cơ quan ở địa phương còn

chính phủ thì ở phạm vi cấp quốc gia

Câu 136: Trình bày quy định về cơ cấu tổ chức của Ủy ban

nhân dân các cấp theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương

2015.

- Theo quy định của Luật, cơ cấu UBND bao gồm người

đứng đầu của các cơ quan chuyên môn của UBND nhằm

phát huy trí tuệ tập thể của các thành viên UBND, tăng

cường hiệu lực giám sát của HĐND đối với UBND cùng

cấp thông qua cơ chế lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín

nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân

bầu.

- Thành phần của UBND gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các

Ủy viên, số lượng cụ thể Ủy ban nhân dân các cấp do

Chính phủ quy định.

lOMoARcPSD| 20899013

- Ủy viên Ủy ban nhân dân tỉnh gồm các Ủy viên là người

đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân

tỉnh, Ủy viên phụ trách quân sự, Ủy viên phụ trách công

an.

Câu 137: Trình bày quy định về bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các cấp.

Câu 138: Trình bày quy định về mối quan hệ giữa chính quyền

địa phương với các cơ quan nhà nước ở trung ương trong Hiến

pháp năm 2013

- Hiến pháp đã thể chế hóa nhiều quan điểm đổi mới của

Đảng ta về quan hệ giữa chính quyền Trung ương và

chính quyền địa phương, về phân cấp và tổ chức thực

hiện quyền lực nhà nước theo chiều dọc, về dân chủ và

đổi mới tổ chức hoạt động của chính quyền địa phương.

- Hiến pháp bổ sung đơn vị hành chính tương đương với

quận, huyện, thị xã trong thành phố trực thuộc Trung ương

và đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

- Chính quyền địa phương tổ chức và bảo đảm việc thi

hành Hiến pháp, pháp luật tại địa phương; quyết định các

vấn đề của địa phương do luật định.

- Hiến pháp xác định trách nhiệm bảo đảm các điều kiện thực

hiện nhiệm vụ của cơ quan nhà nước cấp trên khi giao

nhiệm vụ cho chính quyền địa phương.

- Hiến pháp quy định thẩm quyền quyết định các vấn đề của

địa phương và chức năng giám sát của HĐND.

- Quy định ngân sách địa phương trong hệ thống ngân sách Nhà nước.

- Hiến pháp xác định rõ hơn chức năng chấp hành và hành

chính của UBND. Câu 139: Trình bày những điểm mới về chính

quyền địa phương theo Hiến pháp năm 2013.

- Quy định về đơn vị hành chính:

Điều 110 Hiến pháp năm 2013 quy định:

“1. Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

Việt Nam được phân định như sau:

- Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

- Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuôc  tỉnh; thành phố trực thuộc trung

ương chia thành quận, huyên  , thị xã và đơn vị hành chính tương đương;

- Huyện chia thành xã, thị trấn và thành phố trực thuộc tỉnh chia thành

phường và xã, quận chia thành phường

lOMoARcPSD| 20899013

- Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

2. Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị

hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương và theo trình

tự, thủ tục do luật định”

=> Điểm mới:

+ Hiến pháp đã sử dụng thuật ngữ “đơn vị hành chính tương

đương” với quận, huyện, thị xã trong thành phố trực thuộc

Trung ương. Với cách quy định mở về

đơn vị hành chính, Hiến pháp mới đã tạo điều kiện việc đưa

ra tên gọi mới cho đơn vị hành chính trong thành phố trực

thuộc Trung ương, ví dụ như “thành phố” trong “thành phố

trực thuộc Trung ương”. Theo đó, cách quy định về đơn vị

hành chính “thành phố trong thành phố” sẽ không bị xem là

vi hiến trong các văn bản pháp luật sau này.

+ Điều 110 Hiến pháp năm 2013 bổ sung quy định “Đơn vị

hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập”. . Đây là

quy định được bổ sung nhằm đáp ứng nhu cầu thiết lập các

đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đang đặt ra ở một số địa

phương như huyện đảo Phú Quốc tỉnh Kiên Giang hay huyện

Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh…

+ Tại Điều 110 Hiến pháp năm 2013 bổ sung quy định: “Việc thành lập, giải

thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân

dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định”. Việc hiến định rõ

hơn về thẩm quyền, tiêu chí, điều kiện, thủ tục thành lập mới, sáp nhập,

điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính của Hiến pháp 2013 góp phần bảo

đảm tính ổn định của các đơn vị hành chính hiện nay. Đồng thời, quy định

này cũng nhằm bảo đảm thực hiện quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân

quy định tại Điều 6 Hiến pháp năm 2013.

- Quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở

các đơn vị hành chính: Điều 111 Hiến pháp năm

2013 quy định:

“1. Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành

chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2. Cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND

được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải

đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định.”

=> Với quy định trên, đơn vị hành chính nào cũng có chính

quyền. Cấp chính quyền được tổ chức phù hợp với đặc điểm

nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc

biệt. Ở đâu được coi là cấp chính quyền thì chính quyền ở đó

lOMoARcPSD| 20899013

bao gồm HĐND và UBND; còn ở đâu không được coi là cấp

chính quyền thì sẽ có cơ quan hành chính thực hiện nhiệm vụ

quản lý hành chính và dịch vụ công tại địa bàn.

- Về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương:

Hiến pháp năm 1992 không có điều khoản riêng quy định về

vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương

mà nội dung này được thể hiện thông qua các quy định về

thẩm quyền của HĐND và UBND. Hiến pháp năm 2013 đã

thay đổi cách tiếp cận khi bổ sung một điều mới (Điều 112)

quy định về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền

địa phương. Cụ thể như sau:

+ Khoản 1 của Điều này khẳng định rõ chính quyền địa phương

có 02 loại nhiệm vụ được phân biệt với nhau: (1) Nhiệm vụ

tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp, pháp luật tại địa

phương; (2) Quyết định các vấn đề của địa phương do luật

định.

=> Trong một Nhà nước đơn nhất như nước ta, nhiệm vụ cơ bản,

hàng đầu của chính quyền địa phương là tổ chức và bảo đảm

thực hiện Hiến pháp, pháp luật tại địa phương. Đồng thời, chính

quyền địa phương thực hiện các nhiệm vụ xuất phát từ tính đặc

thù của địa phương. Đây là quy định thể hiện nhiệm vụ có tính

tự quản cao của chính quyền địa phương, nhằm phát huy lợi thế

của mỗi địa phương trên thực tế.

+ Khoản 2 Điều 112 quy định rõ “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa

phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan

nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa

phương”.

=> Đây là một định hướng quan trọng trong việc thiết kế cơ chế

điều chỉnh mối quan hệ giữa chính quyền địa phương và chính

quyền Trung ương (cũng như giữa các cấp chính quyền địa

phương với nhau). Chỉ có trên cơ sở phân định rõ thẩm quyền

của mỗi cấp chính quyền theo tinh thần phân cấp mạnh mẽ thì

cơ chế xác định trách nhiệm, bảo đảm tính tự chủ, tự chịu trách

nhiệm của mỗi cấp chính quyền cũng như thực hiện việc kiểm

soát quyền lực mới có hiệu quả.

Câu 140: Trình bày nguyên tắc "song trùng trực thuộc" trong

tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương. Nguyên tắc

này thể hiện như thế nào trong Luật Tổ chức Chính quyền địa

phương hiện hành.

- “ Song trùng trực thuộc”: Việc chịu sự quản lý đồng thời của

lOMoARcPSD| 20899013

hai cơ quan cấp trên trực tiếp; một theo sự quản lý của

ngành dọc, và một theo sự quản lý của

lãnh thổ theo chiều ngang.

=> Nguyên tắc này thể hiện ở chỗ:

+ Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương phụ

thuộc vào cơ quan hành chính nhà nước cấp trên

tương ứng ( phụ thuộc dọc )

+ Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung ở

địa phương phụ thuộc vào cơ quan quyền lực nhà

nước cùng cấp; cơ quan chuyên môn thuộc UBND

cùng cấp ( phụ thuộc ngang )

VD: Sở xây dựng trực thuộc UBND (chiều ngang) và trực

thuộc Bộ Xây dựng (chiều dọc).

- Sự thể hiện trong luật:

VD:

+ Các quyết định thành lập UBND, bầu Chủ tịch, Phó Chủ tịch

tỉnh, huyện đều phải có sự phê chuẩn của Thủ trưởng cấp trên

+ Bầu giám đốc Sở, ngoài việc Ủy ban bổ nhiệm/đưa ra HĐND

( chiều ngang ) thì phải có sự tham khảo ý kiến, đồng ý của

các Sở, Bộ chuyên ngành ( chiều dọc )

Chương XIV: Các thiết chế hiến định độc lập

Câu 141: Trình bày quy định về Hội đồng bầu cử quốc gia theo

quy định pháp luật hiện hành.

- HĐBCQG là cơ quan do QH thành lập, có nhiệm vụ tổ chức

bầu cử đại biểu QH; chỉ đạo, hướng dẫn công tác bầu cử đại

biểu HĐND các cấp.

- Thành phần gồm có chủ tịch, phó chủ tịch và ủy viên

- Việc bầu, bãi, miễn nhiệm các thành viên do QH phê chuẩn.

Câu 142: Trình bày quy định về Kiểm toán nhà nước theo Hiến pháp năm

2013.

- Kiểm toán nhà nước ( KTNN) là cơ quan do QH thành lập,

hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; thực hiện

quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công.

- Tổng KTNN là người đứng đầu do QH bầu

- Tổng KTNN phải báo cáo và chịu trách nhiệm kết quả kiểm toán trước QH

lOMoARcPSD| 20899013

Chương XV: Hiệu lực của Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp

Câu 143: Phân biệt quyền lập hiến và quyền lập pháp.

- Quyền lập hiến:

+ Là quyền làm hiến pháp và sửa đổi hiến pháp

+ QH là chủ thể tiến hành phân công quyền lực (vì được nhân dân trao

cho)

+ Sản phẩm là Hiến pháp

- Quyền lập pháp.

+ Là quyền làm luật, sửa đổi luật.

+ QH là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp, nhưng hoạt

động lập pháp của QH thực chất là chỉ kiểm tra, và đưa ra

quyết định.

+ Sản phẩm là các đạo luật

Câu 144: Trình bày quy trình lập hiến theo quy định tại Hiến pháp năm

2013.

1. Yêu cầu sửa đổi HP

2. Quyết định sửa đổi HP

3. Xây dựng dự thảo

4. Tham vấn nhân dân

5. Thảo luận

6. Thông qua

7. Công bố

Câu 145: Bình luận về cơ chế bảo hiến hiện hành ở Việt Nam

- “Bảo hiến”: Tuân thủ/ giám sát việc tuân thủ Hiến pháp (

nghĩa rộng ), xem xét, xét xử những hành vi vi hiến

( nghĩa hẹp )

=> Ở VN, bảo hiến được hiểu ở nghĩa rộng

- Biểu hiện:

+ Chưa chấp nhận theo nghĩa hẹp: Không có Tòa án xét xử hành vi vi

hiến

+ Nghĩa rộng: Tất cả mọi người đều có tinh thần tuân thủ Hiến

pháp và giám sát việc tuân thủ Hiến pháp; tinh thần giám sát,

tuân thủ HP được HP giao cho tất cả cơ quan nhà nước, cơ

quan càng cao bao nhiêu càng có trách nhiệm giám sát việc

tuân thủ HP bấy nhiêu và cơ quan cao nhất là Quốc hội được

quyền giám sát sự tuân thủ HP của tất cả các cơ quan nhà

nước khác kể cả công dân.

lOMoARcPSD| 20899013

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/75

| | Tải xuống

Preview text:

lOMoAR cPSD| 20899013
Đề cương lý thuyết Hiến pháp
Luật Hiến Pháp (Trường Đại học Luật - Đại học quốc gia Hà Nội) lOMoAR cPSD| 20899013
Đề cương lý thuyết Hiến pháp
Luật Hiến pháp (Trường Đại học Luật Hà Nội) lOMoAR cPSD| 20899013
Câu hỏi lý thuyết HP
Chương I: Những vấn đề chung về Luật Hiến pháp:
Câu 1: Trình bày vị trí, vai trò và đối tượng điều chỉnh của Luật Hiến pháp: 1.Vị trí
- Là một đạo luật cơ bản của mỗi quốc gia, có hiệu lực pháp lý cao nhất
- Xác lập những nguyên tắc cơ bản, đề ra những quy tắc cho những ngành luật khác
- Xác định trình tự, thông qua, sửa đổi quy phạm của những ngành luật khác
- Là cơ sở để liên kết các ngành luật khác
- Là hệ thống các nguyên tắc gốc, cơ bản và quan trọng nhất giúp kiểm soát quyền
lực nhà nước, bảo vệ quyền con người 2, Vai trò:
- Hiến pháp ghi nhận đầy đủ các quyền con người, quyền công dân phù hợp với các
chuẩn mực chung của cộng đồng quốc tế, cũng như các cơ chế cho phép mọi
người dân có thể sử dụng để bảo vệ các quyền của mình khi bị vi phạm. Hiến
pháp là công cụ pháp lý đầu tiên và quan trọng để bảo vệ quyền con người, quyền công dân
- Luật Hiến pháp có một vị trí quan trọng, tạo thành ngành luật cơ bản trong hệ
thống các ngành luật Việt Nam
3, Đối tượng điều chỉnh:
- Là những quan hệ xã hội nảy sinh trong hoạt động của con người bao gồm những
hoạt động phổ biến nhất, cơ bản và quan trọng nhất của Nhà nước và các quyền cơ bản của công dân.
Câu 2: Trình bày đối tượng nghiên cứu của khoa học luật hiến pháp.
● Đối tượng nghiên cứu:
- Những mối quan hệ xã hội có liên quan đến nguồn gốc và bản chất quyền lực Nhà nước
- Mối quan hệ giữa các cơ quan Nhà nước với nhau -
Những mối quan hệ cơ bản giữa các cơ quan Nhà nước với công dân
- Mối quan hệ xã hội liên quan đến cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội của việc tổ
chức Nhà nước Việt Nam.
Câu 3: Trình bày mối quan hệ giữa Luật Hiến pháp với các ngành luật khác:
- Đối tượng điều chỉnh của luật Hiến pháp là những mối quan hệ xã hội quan
trọng tạo nên chế độ chính trị của Nhà nước, các mối quan hệ xã hội khác
được các ngành luật khác điều chỉnh đều bắt nguồn từ các mối quan hệ được
Luật Hiến pháp điều chỉnh
- Luật Hiến pháp quy định những nguyên tắc cơ bản làm cơ sở cho các ngành luật khác điều chỉnh.
Chương II: Hiến pháp – Đạo luật cơ bản của mỗi quốc gia lOMoAR cPSD| 20899013
Câu 4: Trình bày khái quát sự ra đời và phát triển của hiến pháp trên thế giới.
- Văn bản có tính chất Hiến pháp đầu tiên là Đại Hiến chương Anh Magna
Carta (1215) giới hạn quyền lực Nhà nước Anh và thừa nhận một số quyền tự
do của con người. Tuy nhiên, theo nghĩa hiện đại,Hiến pháp thành văn đầu
tiên là Hiến pháp Hoa Kỳ (1787). -
Trong thời kì đầu (cuối XVIII đến hết XIX), các Hiến pháp chủ yếu được
xây dựng ở Châu Âu, sau đó lan dần ra một số nước Châu Á và Châu Mĩ –
Latinh. Phải từ sau thập kỉ 1949. số quốc gia trên thế giới có Hiến pháp tăng
mạnh, đặc biệt ở khu vực châu Á và châu Phi. -
Trong giai đoạn đầu, Hiến pháp (còn gọi là Hiến pháp cổ điển) thường có
nội dung hẹp. Kể từ sau 1917. xuất hiện mô hình hiến pháp của các nước xã
hội chủ nghĩa với nội dung rộng hơn nhiều. Xen giữa 2 trường phái này là một
dạng hiến pháp có nội dung trung hòa. -
Quá trình phát triển bao gồm cả việc sửa đổi hoặc thay thế hiên pháp. Hầu
hết các quốc gia trên thế giới đều đã từng nhiều lần sửa đổi hoặc thay thế HP
Câu 5: Ý nghĩa, vai trò của Hiến pháp.
- Đối với một quốc gia:
+ Hiến pháp là đạo luật cơ bản có giá trị pháp lí cao nhất, là nền tảng cho hệ
thống các văn bản pháp luật khác.
+ Hiến pháp góp phần nền tảng tạo lập một thể chế chính trị dân chủ và một
Nhà nước minh bạch, quản lý xã hội hiệu quả, bảo vệ tốt các quyền lợi của
người dân. Từ đó, tạo cơ sở phát triển bền vững cho một quốc gia. Điều này
quyết định to lớn đến sự thịnh vượng của quốc gia ấy. - Đối với mỗi người dân
+ Hiến pháp góp phần tạo lập một nền dân chủ thực sự. Người dân được tự do
thực hiện quyền tham gia các hoạt động văn hóa, chính trị, kinh tế, xã hội.
+ Hiến pháp sẽ tạo sự ổn định và phát triển của đất nước, qua đó giúp người
dân thoát khỏi sự đói nghèo
Câu 6: Trình bày các quan điểm và định nghĩa về “hiến pháp”.
- Hiến pháp thành văn và bất thành văn:
+ Hiến pháp thành văn là các quy phạm hiến pháp được xây dựng và tập hợp
trong 1 văn bản riêng gọi là Hiến pháp hoặc Luật cơ bản và được Nhà nước
chính thức tuyên bố và ghi nhận là đạo luật tối cao của nhà nước
+ Hiến pháp bất thành văn là các quy phạm hiến pháp được hình thành theo
tập tục truyền thống mà không được ghi nhận trong 1 văn bản riêng gọi là
Hiến pháp và không được tuyên bố là luật cơ bản, tối cao của nhà nước.
- Hiến pháp cổ điển và hiện đại:
+ Hiến pháp cổ điển chỉ điều chỉnh những vấn đề cốt lõi nhất của tổ chức
quyền lực nhà nước và về các quyền, tự do cớ bản của con người mà không
thường đề cập đến các chính sách của Nhà nước về các lĩnh vực cụ thể như
kinh tế, xã hội, văn hóa.
+ Hiến pháp hiện đại thì các yếu tố về ý thức hệ chính trị và đấu tranh giai cấp lOMoAR cPSD| 20899013
ngày càng mờ nhạt, thay vào đó hiến pháp tập trung nhấn mạnh các nội
dung có tính nguyên tắc về chủ quyền của nhân dân, bình đẳng, dân chủ,
pháp quyền, bảo vệ nhân quyền và kiểm soát quyền lực nhà nước.
- Hiến pháp nhu tính và cương tính:
+ Hiến pháp nhu tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi đơn giản, dễ dàng
+ Hiến pháp cương tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi theo 1
quy trình đặc biệt, được xác định dựa trên sự phân biệt giữa quyền lập hiến và quyền lập pháp
Câu 7: Phân tích quan điểm cho rằng “Hiến pháp là bản văn thể hiện chủ quyền nhân dân”.
“Chủ quyền nhân dân” hay còn gọi là nguyên tắc “Quyền lực nhà nước thuộc về nhân
dân”, là nguyên tắc quan trọng nhất trong tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước
Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và thiết lập nền tảng để hình thành toàn bộ bộ
máy nhà nước. Ở Việt Nam, nguyên tắc ấy đã được thể hiện rõ nét trong các bản Hiến pháp :
- Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ; tất cả
quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp
công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức (Khoản 2 Điều 2 Hiến
pháp năm 2013). Như vậy, cũng giống nhiều nước khác trên thế giới, quyền
lực nhà nước ở Việt Nam không thuộc về một người hay một tầng lớp riêng
nào mà thuộc về toàn thể Nhân dân.
- Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ
đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các Cơ quan khác của nhà
nước ( Điều 6 Hiến pháp 2013 ). Như vậy, có hai hình thức để Nhân dân Việt
Nam thực hiện quyền lực nhà nước. Hình thức thứ nhất là người dân trực tiếp
thể hiện ý chí của mình để quyết định công việc của nhà nước, bởi vì về
nguyên lý quyền lực thuộc về ai thì do người đó thực hiện. Khi có những công
việc hệ trọng của đất nước cần ý kiến quyết định của người dân thì cơ quan nhà
nước có thẩm quyền tổ chức để người dân thể hiện ý chí lựa chọn của mình;
sau đó các cơ quan nhà nước thực thi theo quyết định của người dân. Thủ tục
này gọi là Trưng cầu dân ý và là hình thức dân chủ trực tiếp. Tuy nhiên,khái
niệm “Nhân dân” có phạm vi hết sức rộng lớn, bao gồm hàng trăm triệu công
dân Việt Nam. Do đó, không phải bất kì công việc nào cũng có thể được quyết
định bằng hình thức dân chủ trực tiếp bởi vì như vậy rất tốn kém và khó khả thi
nên đại đa số công việc của Nhà nước sẽ được quyết định theo hình thức thứ
hai, tức là bởi những người đại diện do Nhân dân bầu ra, đó chính là đại biểu
Quốc hội ở trung ương và đại biểu Hội đồng nhân dân ở địa phương. Những
đại biểu này đại diện cho Nhân dân biểu quyết công việc của Nhà nước và chịu
trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định mà mình đưa ra.
- Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng Nhân dân,
tận tụy phục vụ Nhân dân, liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến và
chịu sự giám sát của Nhân dân (Khoản 2 Điều 8 Hiến pháp năm 2013). Khi
quyền lực nhà nước là của Nhân dân thì bộ máy nhà nước cũng là của Nhân
dân, do Nhân dân bầu ra và phục vụ lợi ích của Nhân dân. Các cơ quan nhà lOMoAR cPSD| 20899013
nước, cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước ấy cũng phải thực
sự thể hiện được mối quan hệ phục vụ đối với Nhân dân theo tinh thần trên.
=> Đây là một quan điểm đúng
Câu 8: Phân tích quan điểm cho rằng "Hiến pháp là công cụ giới hạn quyền lực nhà nước".
Trước hết cần phải khẳng định rằng việc hạn chế quyền lực nhà nước là một điều rất
quan trọng để bảo đảm quyền con người, quyền công dân ở một quốc gia bởi lẽ,
những quyền này rất dễ bị xâm phạm từ phía nhà nước. So với các chủ thể khác trong
xã hội, nhà nước có nhiều ưu thế hơn đó là nắm quyền lực trong tay, có nhân lực, có
vũ khí, tiền bạc và được quyền bắt, giam, giữ con người khi cho họ là những nghi can,
theo quy định mà chính bản thân nhà nước đặt ra. Muốn hạn chế quyền lực nhà nước
cần phải: (i) có phân quyền để tránh tập trung quyền lực vào một cơ quan, tổ chức hay
cá nhân; (ii) phải có cơ chế để các nhánh quyền lực chỉ được hoạt động trong phạm vi pháp luật cho phép.
=> Hiến pháp với tư cách là văn bản quy định cách thức tổ chức quyền lực nhà nước
đã đáp ứng được hai yêu cầu nêu trên nên có thể nói rằng hiến pháp là văn bản hạn
chế quyền lực nhà nước. Việc quy định cách thức tổ chức quyền lực nhà nước trong
hiến pháp theo tam quyền phân lập có sự phân chia, kiềm chế và kiểm soát lẫn nhau
giữa các nhánh quyền lực giúp tránh được kiểu quyền lực tập trung vào trong tay một
người hay một nhóm người, dẫn đến quyền lực không có giới hạn giống quyền lực
của các vị vua phong kiến chuyên quyền, độc đoán và hệ quả là quyền con người rất
dễ bị xâm phạm. Bên cạnh đó, việc kiềm chế và kiểm soát lẫn nhau giữa các nhánh
quyền lực còn có tác dụng ngăn chặn sự lạm quyền, vượt quyền dẫn đến xâm phạm
quyền con người của các cơ quan nhà nước.
Câu 9: Phân tích quan điểm cho rằng “Hiến pháp là đạo luật bảo vệ các quyền
cơ bản của con người”? -
Một trong những chức năng cơ bản của hiến pháp là bảo vệ các quyền con
người, quyền công dân. Thông qua HP, người dân xác định những quyền gì
của mình mà Nhà nước phải tôn trọng và đảm bảo thực hiện, cũng như những
cách thức để bảo đảm thực thi những quyền đó.
- Với tính chất là văn bản pháp lý có hiệu lực tối cao, Hiến pháp là bức tường
chắn quan trọng nhất để ngăn ngừa những hành vi lạm dụng, xâm phạm
quyền con người, quyền công dân, cũng như là nguồn tham chiếu đầu tiên mà
người dân thường nghĩ đến khi các quyền của mình bị vi phạm.
- Hiệu lực bảo vệ quyền con người, quyền công dân của Hiến pháp còn được
phát huy thông qua hệ thống tòa án tư pháp, các cơ quan nhân quyền quốc gia,
cơ quan thanh tra Quốc hội hay Tòa án hiến pháp.
- Hiến pháp là đạo luật cơ bản của nhà nước có tính bắt buộc chung đối với toàn
xã hội, trong đó và trước hết là những cơ quan, cán bộ nhà nước. Điều đó có
nghĩa rằng, các cơ quan nhà nước phải nỗ lực trong việc tạo ra cơ chế (ban
hành thể chế và thành lập các thiết chế) để các quyền con người, quyền công
dân được thực thi. Nếu không tạo điều kiện và cơ chế để hiện thực hóa các
quyền con người, quyền công dân ghi trong hiến pháp thì chính nhà nước cũng
bị coi là không hoàn thành trách nhiệm và trong một chừng mực nhất định có
thể bị coi là vi hiến. Do vậy, trong trường hợp này hiến pháp đóng vai trò quan lOMoAR cPSD| 20899013
trọng trong việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Bảo đảm bằng
cách “bắt” nhà nước phải thực hiện chính những gì mà mình đã ghi nhận về
quyền con người, quyền công dân trong nội dung của hiến pháp.
Câu 10: Phân tích nguyên tắc về tính tối cao của hiến pháp.
Bảo đảm tính tối cao của hiến pháp đòi hỏi:
1. Tất cả các cơ quan Nhà nước được nhân dân uỷ quyền không những phải tổ
chức và hoạt động theo quy định của hiến pháp mà các cơ quan này còn phải ban
hành các văn bản pháp luật phù hợp với hiến pháp.
2. Nhà nước không được tham gia ký kết các điều ước quốc tế có nội dung mâu
thuẫn, đối lập với các quy định của hiến pháp
1. Tính tối cao của hiến pháp còn đòi hỏi văn kiện của các tổ chức chính trị- xã
hội khác cũng không được có nội dung trái với hiến pháp và pháp luật.
3. Trong những trường hợp có sự mâu thuẫn giữa quy định của các văn bản pháp
luật khác với các quy định của hiến pháp thì thực hiện theo quy định của hiến pháp
Câu 11: Trình bày một số cách phân loại hiến pháp.
- Dựa vào hình thức biểu hiện: Hiến pháp thành văn và bất thành văn:
+ Hiến pháp thành văn là các quy phạm hiến pháp được xây dựng và tập hợp
trong 1 văn bản riêng gọi là Hiến pháp hoặc Luật cơ bản và được Nhà nước
chính thức tuyên bố và ghi nhận là đạo luật tối cao của nhà nước. VD: Hiến
pháp Thụy Điển được biểu hiện thông qua các đạo luật: Luật về chính thể
(1809), Luật về kế vị ngôi vua (1810), Luật về nghị viện (1810), Luật về tự do báo chí (1812).
+ Hiến pháp bất thành văn là các quy phạm hiến pháp được hình thành theo
tập tục truyền thống mà không được ghi nhận trong 1 văn bản riêng gọi là
Hiến pháp và không được tuyên bố là luật cơ bản, tối cao của nhà nước. VD: Anh, New Zealand, Israel
- Dựa vào nội dung: Hiến pháp cổ điển và hiện đại:
+ Hiến pháp cổ điển chỉ điều chỉnh những vấn đề cốt lõi nhất của tổ chức
quyền lực nhà nước và về các quyền, tự do cơ bản của con người mà không
thường đề cập đến các chính sách của Nhà nước về các lĩnh vực cụ thể như
kinh tế, xã hội, văn hóa. VD: Hiến pháp Hoa Kỳ 1787, Hiến pháp Áo 1920,
Hiến pháp Ailen 1937, Hiến pháp Thụy Điển 1974, Hiến pháp Canada 1982.
+ Hiến pháp hiện đại thì các yếu tố về ý thức hệ chính trị và đấu tranh giai cấp
ngày càng mờ nhạt, thay vào đó hiến pháp tập trung nhấn mạnh các nội dung
có tính nguyên tắc về chủ quyền của nhân dân, bình đẳng, dân chủ, pháp
quyền, bảo vệ nhân quyền và kiểm soát quyền lực nhà nước. VD: Hiến pháp
Pháp 1946, 1958; Hiến pháp Cộng hoà dân chủ Đức 1949; Hiến pháp các nước XHCN.
- Dựa vào thủ tục thông qua Hiến pháp: Hiến pháp nhu tính và cương tính:
+ Hiến pháp nhu tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi đơn giản, dễ
dàng . VD: Hiến pháp bất thành văn của Anh
+ Hiến pháp cương tính là hiến pháp có quy trình xây dựng, sửa đổi theo 1 quy
trình đặc biệt, được xác định dựa trên sự phân biệt giữa quyền lập hiến và lOMoAR cPSD| 20899013
quyền lập pháp. VD: Hiến pháp Mỹ
- Dựa vào bản chất giai cấp: Hiến pháp tư sản và XHCN
+ Hiến pháp tư sản là Hiến pháp được ban hành trong nhà nước tư sản,
với bản chất là ý chí của giai cấp tư sản để bảo vệ các quyền, lợi ích của giai cấp tư sản.
+ Hiến pháp XHCN là Hiến pháp được ban hành trong nhà nước
XHCN, với bản chất là ý chí của nhân dân lao động, bảo vệ các quyền,
lợi ích của nhân dân lao động.
Câu 12: Trình bày những những đặc trưng của Hiến pháp xã hội chủ nghĩa
được thể hiện trong các bản Hiến pháp Việt Nam.
Hiến pháp XHCN có một số đặc trưng sau:
(1) Về chế độ xã hội: quy định rõ tính giai cấp, ghi nhận vai trò lãnh đạo của
Đảng cộng sản, bảo vệ cơ sở kinh tế xã hội chủ nghĩa
+ Hiến pháp năm 1992 đã khẳng định “Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp
công nhân Việt Nam”, và khoản 1 Điều 4 Hiến pháp năm 2013 bổ sung thêm “đồng thời là
đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam”. Vai trò là đội tiên phong
của Đảng đối với nhân dân lao động và dân tộc đã được hiến định rõ trong Hiến pháp, làm
cho nội hàm vai trò lãnh đạo của Đảng được mở rộng.
(2) Về quyền và nghĩa vụ của công dân: quy định nhiều quyền tự do, dân chủ và các quyền công dân khác
+ Chương II Hiến pháp 2013 đã quy định về quyền con người, , quyền và nghĩa
vụ cơ bản của công dân, chẳng hạn như Điều 19 (quyền sống), Điều 40 (quyền
nghiên cứu khoa học và công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng
lợi ích từ các hoạt động đó), Điều 41 (quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị
văn hóa, tham gia vào đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa), Điều 42
(quyền xác định dân tộc của mình, sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn
ngữ giao tiếp), Điều 43 (quyền được sống trong môi trường trong lành và có
nghĩa vụ bảo vệ môi trường),..
(3) Về tổ chức quyền lực nhà nước: áp dụng nguyên tắc tập quyền ở những mức độ khác nhau
Câu 13: Trình bày khái niệm, cơ sở, các mô hình bảo hiến điển hình.
- Khái niệm: là chế độ xử lý những hành vi vi phạm hiến pháp của công quyền - Cơ sở bảo hiến:
+ Chế định bảo hiến chỉ tồn tại trên cơ sở một hiến pháp cương tính. Còn đối
với hiến pháp nhu tính, thông thường các nhà lập pháp không đặt ra vấn đề bảo hiến.
+ Hiến pháp nhu tính là hiến pháp được sửa đổi bởi chính cơ quan lập
pháp thường, theo những thủ tục sửa đổi thường luật. Do đó không có sự phân
biệt hiệu lực pháp lý giữa hiến pháp và thường luật, và như vậy không có sự
mâu thuẫn giữa hiến pháp và thường luật. +
Hiến pháp cương tính là hiến pháp được sửa đổi theo những thủ tục đặc biệt.
Tính đặc biệt này là do có sự phân cấp hiệu lực pháp lý giữa hiến pháp và
thường luật: hiến pháp có hiệu lực pháp lý tối cao, thường luật phải hợp hiến,
không được mâu thuẫn với hiến pháp. - Các mô hình bảo hiến: +
Lý thuyết về bảo hiến thường chia các mô hình bảo hiến bằng cơ quan tư pháp thành lOMoAR cPSD| 20899013
hai mô hình cơ bản là: mô hình bảo hiến phi tập trung hoá với đại diện tiêu biểu là Mỹ; và
mô hình bảo hiến tập trung hoá với đại diện tiêu biểu là Đức:
1. Bảo hiến tập trung (mô hình Đức): Tòa án hiến pháp có quyền tuyên bố
huỷ bỏ điều khoản bất hợp hiến của một đạo luật, hoặc văn bản quy phạm pháp luật bất hợp hiến.
1. Bảo hiến phi tập trung (mô hình Mỹ): Trong quá trình xét xử có quyền
xem xét tính hợp hiến của các đạo luật có liên quan và có quyền tuyên bố quy
định đó là vi hiến, đồng thời từ chối không áp dụng quy định đó.
Câu 14: Trình bày những đặc điểm chủ yếu của mô hình bảo hiến tập trung (Tòa án Hiến pháp).
- Không trao cho Toà án tư pháp thực hiện giám sát Hiến pháp mà thành lập
một cơ quan đặc biệt để thực hiện chức năng bảo hiến, có vị trí độc lập với
quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
- Thẩm phán là những người có chuyên môn nghiệp vụ cao, được bổ nhiệm
hay bầu cử theo một chế độ đặc biệt. Quyết định của Tòa án Hiến pháp hay
Hội đồng bảo hiến có giá trị bắt buộc.
- Tòa án Hiến pháp có thẩm quyền như sau: xem xét tính hợp hiến của các văn
bản luật, các điều ước quốc tế mà Tổng thống hoặc Chính phủ đã hoặc sẽ tham
gia ký kết, các sắc lệnh của Tổng thống, các Nghị định của Chính phủ, có thể
tuyên bố một văn bản luật, văn bản dưới luật là vi hiến và làm vô hiệu hoá văn
bản đó; giải quyết các tranh chấp về thẩm quyền giữa các nhánh quyền lực lập
pháp, hành pháp và tư pháp, giữa chính quyền trung ương và địa phương; giám
sát Hiến pháp về quyền con người và quyền công dân.
Câu 15: Trình bày những đặc điểm chủ yếu của mô hình bảo hiến phi tập trung
(mô hình bảo hiến Hoa Kỳ).
- Tòa án Tối cao và tòa án các cấp đều có chức năng và thẩm quyền giám
sát tính hợp hiến, được xây dựng trên cơ sở học thuyết tam quyền phân lập.
- Hệ thống các cơ quan tòa án không những có chức năng xét xử các hành vi vi
phạm pháp luật của các công dân mà còn có chức năng kiểm soát, hạn chế
quyền lực của các cơ quan lập pháp và hành pháp. Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên
trên thế giới trao cho các tòa án quyền phán quyết về tính hợp hiến của các
văn bản luật và văn bản dưới luật.
=> + Ưu điểm: Bảo hiến một cách cụ thể vì nó liên quan đến từng vụ việc cụ thể.
+ Nhược điểm: Giao quyền bảo hiến cho tòa án các cấp nên thủ tục dài dòng;
Tòa án không có thẩm quyền hủy bỏ đạo luật bị coi là trái với Hiến pháp và về
hình thức đạo luật đó vẫn còn hiệu lực mặc dù trên thực tế sẽ không được Tòa án áp dụng.
Câu 16: Trình bày khái niệm “Chủ nghĩa hiến pháp”.
- Chủ nghĩa hiến pháp hay còn gọi là pháp quyền có nghĩa là quyền lực của lãnh đạo và các cơ
quan Chính phủ bị giới hạn và những giới hạn đó có thể được thực hiện thông qua những quy trình định sẵn. lOMoAR cPSD| 20899013
Chương III: Lịch sử Hiến pháp Việt Nam
Câu 17: Trình bày khái quát các tư tưởng lập hiến ở Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
Các tư tưởng lập hiến ở Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945 có thể được khái
quát hóa thành 2 nhóm sau đây:
- Nhóm “cải lương”: ( đại diện tiêu biểu: Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Trực, Phạm Quỳnh )
+ Theo quan điểm của Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Trực và những đại diện khác theo Đảng Lập
hiến ở Nam Kỳ, các cuộc vận động hiến pháp là cần thiết nhằm đảm bảo các quyền dân chủ
nhưng cần được tiến hành theo phương thức ôn hòa, không bạo động và trong khuôn khổ
thừa nhận chính quyền bảo hộ của Pháp. 1 trong những biểu hiện cụ thể cho quan điểm của
nhóm này là bài báo đăng trên tờ La Tribune Indigène vào ngày 18/5/1919 nêu ra các yêu
cầu đối với Chính phủ Pháp bảo đảm cho người An Nam, trong đó bao gồm việc được ban hành 1 bản Hiến pháp
+ Phạm Quỳnh chủ trương cải tạo chế độ vua quan cũ bằng việc xây dựng một
chế độ quân chủ lập hiến, theo mô hình của Anh và Nhật. Theo Phạm Quỳnh,
có thể xây dựng một bản Hiến pháp theo đó có thể vừa đảm bảo quyền dân chủ
cho nhân dân Việt Nam, quyền cai trị của Hoàng đế Việt Nam và quyền bảo hộ
của Chính phủ Pháp. Hiến pháp này được nhiều người gọi là Hiến pháp chân vạc.
+ Một trong những chiến sĩ tiên phong khởi xướng và truyền bá tư tưởng dân
chủ và tư tưởng lập hiến ở Việt Nam là Phan Chu Trinh. Vào năm 1902, Phan
Chu Trinh đã bắt đầu tiếp thu tư tưởng dân chủ tư sản phương Tây và những tư
tưởng cải cách đất nước của Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Bạch. Những
nguồn tư tưởng này giúp ông đề xướng tư tưởng “Khai dân trí, chấn dân khí,
hậu dân sinh”. Phan Chu Trinh đã coi việc mở mang dân trí là tiền đề để xây
dựng xã hội dân chủ. Tư tưởng xây dựng Hiến pháp và một nhà nước dân chủ
đã được thể hiện rất rõ trong bài diễn thuyết “Quân trị và dân trị chủ nghĩa”
của ông tại Hội khuyến học Sài gòn: “Trong nước có Hiến pháp, ai cũng phải
tôn trọng Hiến pháp, cái quyền của Chính phủ cũng bởi Hiến pháp quy định
cho, lười biếng không được mà dẫu có muốn áp chế cũng không chỗ nào thò ra
được.” Không những cổ vũ cho thuyết dân trị, Phan Chu Trinh còn phân tích
những ưu thế của việc tổ chức bộ máy nhà nước theo nguyên tắc phân chia
quyền lực của John Locke và Montesquieu. Điều đáng lưu ý nhất trong tư
tưởng lập hiến, lập pháp của Phan Chu Trinh chính là ở chỗ tuy đánh giá cao tư
tưởng lập hiến, lập pháp của Montesquieu và Rousseau nhưng ông hoàn toàn
chống lại những người tiếp thu một cách máy móc tư tưởng phương Tây.
Trong bài diễn thuyết “Đạo đức và luân lý Đông Tây” ông gọi những người
nho học cũ và bảo thủ là “hủ nho” còn những người tây học mất gốc, sùng bái
nước ngoài vô lối là “hủ tây”. Như vậy có thể thấy, tư tưởng lập hiến, lập pháp
của Phan Chu Trinh là gạn lọc những tinh hoa của tư tưởng dân chủ phương
Tây cũng như những yếu tố dân chủ tốt đẹp của công xã nông thôn và đạo đức
thuần khiết của phương Đông để xây dựng một nền Hiến pháp và pháp luật cho
nước nhà khi dân ta làm chủ đất nước.
- Nhóm cách mạng: ( đại diện tiêu biểu: Phan Bội Châu, Huỳnh Thúc Kháng, lOMoAR cPSD| 20899013 Nguyễn Ái Quốc )
+ Tư tưởng lập hiến của Phan Bội Châu hình thành và phát triển qua hai giai
đoạn: Giai đoạn ông sáng lập Duy tân hội năm 1904 và giai đoạn sáng lập
Quang phục hội năm 1912. Trong giai đoạn sáng lập Duy tân hội, tư tưởng của
Phan Bội Châu là xây dựng chế độ quân chủ lập hiến. Phan Bội Châu muốn tập
hợp lực lượng giải phóng dân tộc bằng đấu tranh vũ trang, sau đó mới tính đến
các chuyện khác. Tư tưởng dân chủ của Phan Bội Châu đã có những phát triển
đáng kể khi ông thành lập Việt Nam Quang phục hội vào năm 1912. Từ tư
tưởng xây dựng chế độ quân chủ lập hiến ông đã chuyển sang chủ trương xây
dựng chế độ cộng hoà và đã nhận xét rằng: “Chế độ cộng hoà dân quốc là hay là đúng”.
+ Năm 1919, Nguyễn Ái Quốc đã viết “Bản yêu sách của nhân dân An Nam” gửi
Hội nghị Versailles. Năm 1922, Bản yêu sách này đã được Nguyễn Ái Quốc
viết lại thành diễn ca với tựa đề “Việt Nam yêu cầu ca” để phổ biến rộng rãi
trong giới bình dân ở Việt Nam và nước ngoài. Đáng lưu ý điều yêu cầu thứ bảy
đã được thể hiện rõ là yêu cầu lập hiến:
“Bảy xin Hiến pháp ban hành
Trăm điều phải có thần linh pháp quyền”.
Ngay từ khi mới thành lập, Đảng Cộng sản Đông Dương, nay là Đảng Cộng
sản Việt Nam đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một nền pháp
luật thể hiện ý chí của giai cấp công nông và quần chúng lao động. Nghị quyết
Hội nghị trung ương Đảng lần thứ VII (tháng 11/1940) đã nhắc lại nhiệm vụ
của cách mạng tư sản dân quyền và đề ra các nhiệm vụ cần thực hiện, trong đó
có nhiệm vụ ban bố Hiến pháp dân chủ; ban bố các quyền tự do dân chủ cho nhân dân;...
=> Tóm lại, trước Cách mạng tháng 8/1945, mặc dù trong điều kiện phải hoạt
động bí mật, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đặt ra nhiệm vụ hàng đầu là phải
lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập, và để chuẩn bị xây dựng nước nhà
trong điều kiện khi đất nước đã độc lập rồi thì phải ban bố Hiến pháp dân chủ
để đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân.
Câu 18: Bình luận câu nói của Hồ Chủ tịch "Bảy xin Hiến pháp ban hành. Trăm
điều phải có thần linh pháp quyền".
- Chủ tịch Hồ Chí Minh, có lẽ là người Việt đầu tiên nói đến pháp quyền. Năm
1919, trong bản yêu sách gửi đến hội nghị Versaille, yêu sách thứ 7 được
Người đề ra là pháp quyền. Sau này, yêu sách đó được Bác thể hiện thành lời
ca: “Bảy xin hiến pháp ban hành. Trăm điều phải có thần linh pháp quyền”.
+ Pháp quyền là một phương thức tổ chức xã hội mà trong đó pháp luật giữ vai
trò thống trị. Pháp luật đứng trên Nhà nước, trên tất cả các tổ chức kinh tế,
chính trị xã hội, các công dân và điều chỉnh tất cả các chủ thể này. Tất cả các
chủ thể đều bình đẳng trước pháp luật.
Thế nhưng, mọi lý lẽ nói về pháp quyền trên sẽ đi vào ngõ cụt nếu vấn đề sau
đây không được lý giải: nhà nước có quyền ban hành pháp luật thì làm sao
pháp luật có thể đứng trên nhà nước được? => Cần tìm lời giải trong khái niệm
“thần linh pháp quyền” của Bác. Khái niệm này được làm sáng tỏ trong bản lOMoAR cPSD| 20899013
Tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta bởi Bác đã mở đầu ánh văn bất hủ này bằng
những dòng: “Tất cả mọi người sinh ra đều bình đẳng. Tạo hóa cho họ những
quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được
sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Như vậy, theo Tuyên ngôn
độc lập, các quyền của con người là do tạo hóa ban cho, và những quyền đó là
bất khả xâm phạm. Đây là “pháp luật của tạo hóa” và là pháp luật cao nhất.
Các đạo luật do nhà nước ban hành chỉ là thứ phát. Chúng sẽ bị coi là vô hiệu
nếu trái với “pháp luật của tạo hóa”.
=> Câu nói đã thể hiện được tử tưởng tiến bộ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Để
nước Việt Nam là một xã hội văn minh thì phải xây dựng nhà nước pháp quyền
và có đồng thời có cả Hiến pháp. Tư tưởng ấy của Người đã nhiễm được tinh
thần dân chủ tư sản của phương Tây.
Câu 19: Trình bày các quan điểm của Hồ Chí Minh về Hiến pháp.
- “Lấy dân làm gốc” - luận điểm quan trọng hàng đầu trong tư tưởng Hồ Chí
Minh về nhà nước và pháp luật.
Kế thừa bài học lớn được đúc kết suốt chiều dài lịch sử hàng nghìn năm dựng
nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng:
“Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh
bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”. Ngay trong Điều thứ 1, Hiến pháp
năm 1946 - bản Hiến pháp do Người trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo soạn thảo đã
khẳng định: “Nước Việt Nam là một nước Dân chủ Cộng hòa. Tất cả quyền
bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi
giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”. “Dân là gốc”, mọi việc đều bắt
nguồn từ dân, không có nhân dân sẽ không bao giờ có lực lượng cách mạng và phong trào cách mạng.
- Về tổ chức bộ máy nhà nước đặc sắc, mạnh mẽ và sáng suốt.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật thể hiện trong những quy
định về tổ chức bộ máy nhà nước do Người trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thiết kế.
Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thiết kế mô hình tổ chức bộ
máy nhà nước rất đặc sắc, thể hiện trong nội dung các bản hiến pháp và các sắc
lệnh, đạo luật lúc Người còn sinh thời. Hiến pháp năm 1946 được xem là một
bản Hiến pháp mang đậm dấu ấn của tư tưởng Hồ Chí Minh. Hiến pháp năm
1946 đã được thiết kế theo tư tưởng dân chủ, pháp quyền, tạo nên nguyên tắc
và phương thức tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước sao cho lạm quyền,
lộng quyền không thể xảy ra và quyền tự do, dân chủ của nhân dân được ghi
nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm. Bộ máy nhà nước có các thành tố cơ bản
như Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân và chính quyền địa
phương được tổ chức trên nguyên tắc: “Đoàn kết toàn dân...; Đảm bảo các
quyền tự do dân chủ; Thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân
dân”. Với mỗi thành tố cơ bản trong bộ máy nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đều có những chỉ dẫn khá cụ thể về cách thức tổ chức và hoạt động, bảo đảm
các thành tố đó thể hiện được bản chất của nhân dân, do nhân dân và vì nhân
dân. Theo đó, Quốc hội (mà Hiến pháp năm 1946 gọi là Nghị viện nhân dân)
được hiến định là “cơ quan có quyền cao nhất của nước Việt Nam dân chủ lOMoAR cPSD| 20899013
cộng hòa”(Điều thứ 22), giải quyết mọi vấn đề chung cho toàn quốc; Chính
phủ là “Cơ quan hành chính cao nhất của toàn quốc” (Điều thứ 43); Tòa án:
“Trong khi xét xử, các viên thẩm phán chỉ tuân theo pháp luật, các cơ quan
khác không được can thiệp” (Điều thứ 69). Trong tổ chức quyền lực nhà nước,
Hiến pháp năm 1946 đã có sự phân công khá rạch ròi giữa lập pháp (Nghị
viện), hành pháp (Chính phủ), tư pháp (Tòa án), đồng thời có sự kiểm soát
quyền lực giữa các cơ quan này. Với chính quyền địa phương, Người đã quan
tâm thiết kế mô hình chính quyền địa phương có tính tới đặc điểm khác biệt
của nông thôn và đô thị.
- Về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thực thi nghiêm minh pháp luật.
Với tinh thần “Trăm đều phải có thần linh pháp quyền”, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đặc biệt quan tâm đến công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ
chức thực thi nghiêm minh pháp luật. Với Người, pháp luật cần chứa đựng
những giá trị công bằng, nhân văn, chính nghĩa, vì nhân dân lao động và vì con
người được ghi nhận trong Hiến pháp và các đạo luật. Pháp luật cần được xây
dựng để trước hết điều chỉnh tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, điều
chỉnh hành vi của cán bộ, công chức nhà nước để bảo đảm cho nhân dân có
được chính quyền với “mục đích duy nhất là mưu tự do hạnh phúc cho mọi
người... đặt quyền lợi dân lên trên hết thảy”. Pháp luật cần được xây dựng để
bảo đảm cho người dân được hưởng tự do, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Pháp luật cũng cần được hình thành bằng con đường dân chủ với sự tham gia
đóng góp ý kiến rộng rãi của nhân dân, đồng thời phải bảo đảm tính khả thi,
phù hợp với điều kiện thực tiễn của đất nước. Các bản Hiến pháp do Người
trực tiếp chỉ đạo quá trình soạn thảo đều được xây dựng bằng con đường thảo
luận, bàn bạc hết sức dân chủ, có sự tham gia ý kiến rộng rãi của nhân dân.
Câu 20: Trình bày các đặc điểm cơ bản của Hiến pháp hiện hành của Việt Nam.
- Hiến pháp là luật cơ bản, là “luật mẹ”, luật gốc, vì vậy hiến pháp là nền tảng, là
cơ sở để xây dựng và phát triển toàn bộ hệ thống pháp luật của một quốc gia.
- Hiến pháp là luật tổ chức, là luật quy định các nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà
nước cũng như xác định cách thức tổ chức và xác lập mối quan hệ giữa các cơ
quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, quy định cấu trúc các đơn vị hành chính
lãnh thổ và cách thức tổ chức chính quyền địa phương.
- Hiến pháp là luật bảo vệ quyền con người và quyền công dân, do hiến pháp là
đạo luật cơ bản của nhà nước nên các quy định liên quan đến quyền con người
và quyền công dân trong hiến pháp là cơ sở pháp lý chủ yếu để nhà nước và xã
hội tôn trọng, bảo đảm thực hiện các quyền con người và quyền công dân.
Hiến pháp là đạo luật có hiệu lực pháp lý tối cao, tất cả các văn bản pháp luật khác không
được trái với hiến pháp, bất kỳ văn bản pháp luật nào trái với hiến pháp đều phải được hủy bỏ.
Câu 21: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1946.
- Hiến pháp năm 1946 bao gồm lời nói đầu, 7 chương và 70 điều:
+ Chương I (về chính thể ) quy định: “Nước Việt Nam là một nước dân chủ
cộng hoà. Tất cả quyền bính (quyền công bằng) trong nước là của toàn thể lOMoAR cPSD| 20899013
nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giong, gái trai, giàu nghèo, giai cấp,
tôn giáo”. Như vậy, Hiến pháp 1946 đã lần đầu tiên khẳng định vị thế mới của
Nhân dân là chủ thể của quyền lực nhà nước, lần đầu tiên quy định cách thức
nhân dân tự tổ chức ra nhà nước của mình.
+ Chương II quy định các nghĩa vụ và quyền lợi của công dân
+ Từ chương III đến chương IV quy định về bộ máy nhà nước gồm các cơ quan: Nghị viện
nhân dân. Chính phủ, HĐND, Ủy ban hành chính và Tòa án. Xét về cơ cấu tổ chức, mô hình
bộ máy nhà nước của Hiến pháp 1946 có đặc điểm như bộ máy nhà nước của chính thể
cộng hòa lưỡng tính. Điều đó thể hiện ở quy định Chủ tịch nước không nhưng là nguyên thủ
QG mà còn là người trực tiếp lãnh đạo hành pháp song vẫn có Chính phủ và người đứng đầu
Chính phủ do Quốc hội/ Nghị viện nhân dân thành lập, phải chịu trách nhiệm trước nghị
viện và các thành viên đứng đầu. Thêm vào đó, mặc dù nguyên thủ QG cũng do Nghị viện
bầu ra nhưng lại không phải chịu trách nhiệm trước nghị viện, trừ khi phạm tội phản quốc.
+ Hiến pháp 1946 còn có một số đặc điểm riêng khác như quy định các cơ quan tư pháp chỉ là
các cơ quan xét xử ( tòa án ) và các cơ quan xét xử này được tổ chức theo chức năng xét xử
mà không tổ chức theo cách kết hợp giữa nguyên tắc cấp xét xử và cấp đơn vị hành chính.
Tổ chức chính quyền địa phương thì được quy định theo hướng phân biệt mối quan hệ giữa
các cấp chính quyền mà biểu hiện cụ thể là không phải ở mọi cấp chính quyền các cơ quan
đại diện đều do nhân dân địa phương trực tiếp bầu ra.
=> Hiến pháp đầu tiên của nước ta - Hiến pháp năm 1946 là một bản Hiến
pháp dân chủ, tiến bộ không kém bất kì một bản hiến pháp nào trên thế giới.
Về kỹ thuật lập pháp, Hiến pháp năm 1946 là một bản Hiến pháp cô đọng,
khúc chiết, mạch lạc và dễ hiểu với tất cả mọi người. Nó là một bản Hiến pháp
mẫu mực trên nhiều phương diện.
Câu 22: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1959.
- Hiến pháp năm 1959 gồm có lời nói đầu và 72 điều, chia làm 10 chương.
+ Chương I quy định chính thể của nhà nước Việt Nam vẫn là DCCH, tất cả
quyền lực trong nước đều thuộc về nhân dân, nhân dân sử dụng quyền lực của
mình thông qua Quốc hội và HĐND các cấp được bầu ra bằng bầu cử.
+ Chương II quy định về chế độ kinh tế ( chương mới so với HP 1946 ). Điều 9
của chương này quy định: “ Nước VN DCCH tiến dần từ chế độ dân chủ nhân
dân lên chủ nghĩa xã hội bằng cách phát triển và cải tạo nền kinh tế quốc dân
theo CNXH, biến nền kinh tế lạc hậu thành 1 nền kinh tế XHCN với công
nghiệp và nông nghiệp hiện đại, khoa học và kỹ thuật tiên tiến.”
+ Chương III quy định quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
+ Chương IV đến chương VIII quy định về cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước.
Theo HP 1959, Nguyên thủ QG không còn thẩm quyền trực tiếp điều hành bộ
máy hành pháp mà được quy định như là 1 biểu tượng của nhà nước và dân
tộc. Thêm vào đó, nếu như trong HP 1946, bộ máy nhà nước được tổ chức theo
nguyên tắc phân quyền thì trong HP 1959 được tổ chức theo nguyên tắc tập
quyền và nguyên tắc tập trung dân chủ. Mọi quyền lực tập trung vào tay Quốc
hội, Nguyên thủ QG cũng do Quốc hội bầu ra và có thể bị Quốc hội bãi miễn
=> HP 1959 là bản HP đầu tiên mang dấu ấn của việc tổ chức nhà nước lOMoAR cPSD| 20899013
XHCN. Bắt đầu từ HP 1959 đến nay, các bản HP của Nhà nước VN mang tính
định hướng lãnh đạo của Đảng Cộng sản nhằm phát triển theo con đường xây dựng XHCN.
Câu 23: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1980.
- Hiến pháp năm 1980 bao gồm lời nói đầu, 147 điều chia làm 12 chương.
+ Chương I quy định: “ Nhà nước CHXHCN VN là nhà nước chuyên chính
vô sản. Sứ mệnh lịch sử của nhà nước đó là thực hiện quyền làm chủ tập thể
của nhân dân lao động, động viên và tổ chức nhân dân tiến hành đồng thời 3
cuộc cm: cm về quan hệ sx, cm KHKT, cm tư tưởng và văn hóa - trong đó cm
KHKT làm then chốt tiến hành xây dựng thắng lợi CNXH tiến tới chủ nghĩa cộng sản.”
+ Chương II quy định chế độ kinh tế. Khác với 2 bản HP trước đó, HP 1980
không quy định sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất mà chỉ thừa nhận sở hữu cá
nhân về tư liệu sinh hoạt, nhằm thực hiện mục tiêu xây dựng xong cơ sở vật
chất cho CNXH trong vòng 20 năm và bước sang thế kỉ mới sẽ bắt đầu xây
dựng CNXH phát triển toàn diện.
+ Cũng khác với 2 bản HP trước đây, HP 1980 thể hiện rất rõ nguyên tắc lãnh
đạo và chịu trách nhiệm tập thể trong bộ máy nhà nước. Chế định Nguyên thủ
QG của HP 1959 được thay thế bằng chế định Hội đồng nhà nước trong HP
1980. Theo HP 1980, hội đồng nhà nước không những là Nguyên thủ QG tập
thể của nước CHXHCN VN mà còn đảm nhiệm chức năng là cơ quan thường
trực giữa 2 kỳ họp Quốc hội của UBTVQH trong HP 1959. Chế định Hội
đồng Chính phủ cũng được thay thế bằng chế định Hội đồng Bộ trưởng.
=> So với các bản HP trước đó, HP 1980 thể hiện đầy đủ nhất những đặc điểm của
HP các nước XHCN, phản ánh nhận thức ở thời điểm đó của Đảng Cộng sản
và Nhà nước VN về dân chủ XHCN
Câu 24: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 1992.
- Hiến pháp năm 1992 gồm lời nói đầu và 147 điều chia làm 12 chương.
+ 4 chương đầu quy định chế độ chính trị, chế độ kinh tế, chính sách văn hóa ,
giáo dục, KH và công nghệ tạo nên cơ sở cho việc xây dựng chính quyền theo
những nhận thức mới về CNXH.
+ Chương V quy định quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
+ Chương VI đến chương X quy định về bộ máy nhà nước
+ Chương XI quy định biểu tượng nhà nước: quốc ca, quốc huy, quốc kỳ quốc khánh +
Chương XII quy định về hiệu lực pháp lý của HP
- Những thay đổi so với HP 1980: +
Không còn đề cập đến chuyên chính vô sản mà quy định bản chất của nhà
nước CHXHCN VN là “ Nhà nước của Nhân dân, do nhân dân,vì nhân dân”
+ Thừa nhận những hạt nhân hợp lý của học thuyết phân quyền bằng các quy
định thể hiện sự phân công phối hợp hoạt động giữa các cơ quan hành pháp, lập pháp, tư pháp. lOMoAR cPSD| 20899013
+ Bỏ các quy định về chế độ kinh tế theo nhận thức cũ mà dựa trên nền tảng của
kế hoạch hóa, tập trung, bao cấp mà thay vào đó ghi nhận nền kinh tế hàng hóa
nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN.
- HP 1992 được sửa đổi, bổ sung năm 2001, trong đó sửa đổi quan trọng nhất thể
hiện ở Điều 2: “ Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả
quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp
công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức.” => lần đầu tiên khẳng
định chủ trương xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN
=> HP 1992 là bản HP thể hiện quan điểm, nhận thức mới của Đảng Cộng sản và Nhà nước VN
về con đường xây dựng CNXH. Bản HP này có tác dụng to lớn, góp phần khắc phục tình
trạng khủng hoảng kinh tế, xã hội xảy ra ở nước ta những năm cuối thế kỷ XX, thông qua
việc thúc đẩy sự chuyển đổi và phát triển của nền kinh tế, làm thay đổi hoàn toàn bộ mặt của
nền kinh tế VN so với thời kỳ bao cấp.
Câu 25: Trình bày những nội dung cơ bản của Hiến pháp năm 2013.
- Hiến pháp năm 2013 gồm Lời nói đầu, 11 chương, 120 điều
+ Lời nói đầu của HP 2013 lần đầu tiên khẳng định: “ Nhân dân VN xây dựng và
thi hành HP này”, qua đó thể hiện rõ hơn tư tưởng về chủ quyền nhân dân đối với quyền lập hiến.
+ Chương I về chế độ chính trị tiếp tục khẳng định bản chất của chế độ chính trị
XHCN nhưng bổ sung 1 số quy định để làm rõ hơn đặc thù của chế độ chính trị
nước ta như: bổ sung yếu tố “kiểm soát” trong cơ chế quyền lực nhà nước, quy
định “Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân”,…
+ Chương II được chuyển đổi vị trí lên từ chương V của HP 1992 và tên chương
được đổi thành “ Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”
với mục đích để khẳng định giá trị, vai trò quan trọng của quyền con người, quyền công dân trong HP
+ Về tổ chức bộ máy nhà nước, HP 2013 đã làm rõ hơn nguyên tắc phân công, phối hợp, kiểm
soát giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp, đồng thời xác định rõ hơn chức năng và
điều chỉnh 1 số nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan này.
+ HP 2013 đã bổ sung quy định về 1 số thiết chế hiến định độc lập, bao gồm hội
đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước.
Câu 26: Vị trí, vai trò của Lời nói đầu trong Hiến pháp.
- Lời nói đầu là phần đầu tiên, phần giới thiệu của các bản hiến pháp, có thể ví
như cánh cửa mở vào một ngôi nhà hiến pháp. Nó thường được viết ngắn gọn,
xúc tích, tập trung đề cập đến hai khía cạnh cốt lõi: mục đích và chủ thể của hiến pháp.
+ Mục đích của hiến pháp thực chất cũng là mục đích chung của đại bộ phận
nhân dân, phản ánh ý chí, nguyện vọng của đại bộ phận nhân dân ở một quốc
gia. Vì thế, những từ chỉ mục đích trong Lời nói đầu của hiến pháp thông
thường là độc lập, tự do, dân chủ, bình đẳng, nhân quyền, công lý, hòa bình, lOMoAR cPSD| 20899013
hạnh phúc, phát triển, thịnh vượng, thống nhất, đoàn kết quốc gia.
+ Chủ thể của hiến pháp (hay của quyền lập hiến) là nhân dân. Đây là điều được
thừa nhận rộng rãi và được phản ánh trong Lời nói đầu của hiến pháp hầu hết
quốc gia trên thế giới hiện nay.
- Bên cạnh mục đích và chủ thể, lời nói đầu của các hiến pháp cũng bao gồm
một vài đoạn dẫn dắt đề cập tới truyền thống lịch sử của dân tộc, tình thế,
nhiệm vụ hoặc hướng đi của đất nước, tuy nhiên cũng thường rất ngắn gọn.
Chương IV: Chế độ chính trị
Câu 27: Trình bày chế độ chính trị của Việt Nam theo các Hiến pháp Việt Nam.
- Chế độ chính trị là cách tổ chức chính trị, kinh tế xã hội, luật pháp, hành
chính, có nhiệm vụ điều hành đời sống của quần chúng nhân dân.
1. Chế độ chính trị theo Hiến pháp năm 1946
- Về toàn vẹn lãnh thổ: nước Việt Nam là một khối Trung Nam Bắc ko thể phân chia.
- Về hình thức Nhà nước: Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hòa
(theo chế độ dân chủ tư sản)
- Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: Đa nguyên đa đảng
- Vấn đề chính sách đoàn kết dân tộc: tất cả quyền trong nước là của nhân
dân Việt Nam ko phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo
2. Chế độ chính trị theo Hiến pháp năm 1959
- Về toàn vẹn lãnh thổ: Đất nước Việt Nam là một khối Bắc Nam thống
nhất không thể chia cắt -
Về hình thức Nhà nước: Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà tuy nhiên khác
với Hiến pháp 1946 là có 1 Đảng lãnh đạo
3. Chế độ chính trị theo Hiến pháp năm 1980
- Về vấn đề toàn vẹn lãnh thổ: Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất
liền, vùng trời, vùng biển và các hải đảo.
- Về hình thức Nhà nước: Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
Nhà nước chuyên chính vô sản
- Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: Đảng cộng sản Việt Nam là lực lượng duy
nhất lãnh đạo Nhà nước
- Vấn đề chính sách đoàn kết dân tộc: Nhà nước bảo vệ, tăng cường và củng
cố khối đại đoàn kết dân tộc, nghiêm cấm mọi hành vi miệt thị, chia rẽ dân tộc.
4. Chế độ chính trị trong Hiến pháp năm 1992
- Về hình thức Nhà nước: Nhà nước CHXHCNVN là Nhà nước pháp quyền
XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân -
Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: Đảng cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh
đạo Nhà nước và xã hội.
2. Chế độ chính trị trong Hiến pháp năm 2013 -
Về toàn vẹn lãnh thổ: tương tự các Hiến pháp trước
- Về hình thức Nhà nước: Hiến pháp khẳng định: Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ lOMoAR cPSD| 20899013
nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. -
Về vấn đề “Đảng lãnh đạo”: ĐCSVN là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội -
Về chính sách đoàn kết dân tộc: tất cả quyền trong nước là của nhân dân
Việt Nam ko phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo; Nhà
nước bảo vệ, tăng cường và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, nghiêm cấm
mọi hành vi miệt thị, chia rẽ dân tộc.
Câu 28: Trình bày chế độ chính trị của Việt Nam theo Hiến pháp năm 2013.
- Hiến pháp năm 2013 ghi nhận nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam là một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh
thổ; là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân
dân, vì Nhân dân; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền
tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức.
- Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát
giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
- Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; công
nhân ̣, tôn trọng, bảo vê ̣ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân;
thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh,
mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện.
- Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng
thời là đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam,
đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động
và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh
làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội; gắn
bó mật thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của
Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định của mình. -
Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia thống nhất
của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam. Các dân tộc
bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; nghiêm
cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc. Nhà nước thực hiện chính sách
phát triển toàn diện và tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số phát huy nội
lực, cùng phát triển với đất nước.
- Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng
dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua
các cơ quan khác của Nhà nước.
- Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản
lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung
dân chủ. Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn
trọng Nhân dân, tận tụy phục vụ Nhân dân, liên hệ chặt chẽ với Nhân
dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của Nhân dân; kiên quyết đấu lOMoAR cPSD| 20899013
tranh chống tham nhũng, lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền.
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự
nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã
hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc,
tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; là cơ sở chính trị của
chính quyền nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính
đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân
tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản
biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại
nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thực hiện nhất quán đường
lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển;
đa phương hóa, đa dạng hóa quan hê, ̣ chủ động và tích cực hội nhập,
hợp tác quốc tế trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh
thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có
lợi; tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và điều ước quốc tế mà Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; là bạn, đối tác tin cậy và
thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế vì lợi ích quốc gia,
dân tộc, góp phần vào sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và
tiến bộ xã hội trên thế giới.
Câu 29: Trình bày những điểm mới của Hiến pháp năm 2013 về chế độ chính trị. -
Khẳng định nước CHXHCNVN là một nước độc lập, có chủ quyền,
thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời
- Tiếp tục nhất quán quan điểm “tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân
dân” mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân
và đội ngũ trí thức”. -
Đồng thời làm rõ hơn, đầy đủ hơn bản chất, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Tiếp tục khẳng định các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp
nhau cùng phát triển, nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc. -
Bổ sung nguyên tắc “Nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước bằng dân
chủ trực tiếp” (khoản 1 Điều 6).
- Sửa đổi, bổ sung chính sách đối ngoại của nước ta cho phù hợp với tình hình mới.
Câu 30: Trình bày vị trí, vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam theo quy
định của Hiến pháp năm 2013. -
Hiến pháp 2013 quy định: “Đảng Cộng sản Việt Nam – Đội tiên
phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của Nhân dân
lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai
cấp công nhân, Nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác
– Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng là lực lượng
lãnh đạo Nhà nước và xã hội…” lOMoAR cPSD| 20899013
+ Bản chất, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam không chỉ là
đội tiên phong của giai cấp công nhân mà đồng thời là đội tiên phong
của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi
ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ
nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực
Lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
=> Nhấn mạnh Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân. Đó là sức sống của Đảng.
Thêm vào đó, Đảng phải phục vụ nhân dân, phải chịu sự giám sát của
nhân dân và phải chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình.
Câu 31: Trình bày những phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Phương thức lãnh đạo của Đảng là hệ thống phương pháp, hình thức
- Đảng đề ra đường lối, chủ trương, chính sách về tổ chức Nhà nước và hoạt
động của bộ máy Nhà nước, về chủ trương phát triển các mặt của đời sống xã hội.
- Đảng lựa chọn cán bộ để giới thiệu với Nhà nước bố trí sắp xếp vào các
chức vụ trong bộ máy Nhà nước
- Đảng thường xuyên theo dõi, kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan
Nhà nước hoạt động theo đúng đường lối chủ trương chính sách của mình.
Câu 32: Trình bày hình thức chính thể theo quy định của Hiến pháp năm 2013.
- Chính thể Nhà nước Việt Nam theo quy định của Hiến pháp năm 2013 vẫn là
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa.
- Mặc dù về tên gọi chính thể vẫn giữ nguyên nhưng hình thức biểu hiện có một
số thay đổi đáng kể. Việc tổ chức quyền lực Nhà nước của Hiến pháp năm
2013 không có mục đích xóa bỏ hình thức sở hữu tư nhân, mà ngược lại thừa
nhận sự tồn tại lâu dài của nó. Đây là nội dung thay đổi quan trọng bậc nhận
thể hiện nhận thức mới của Đảng và Nhà nước ta trên con đường quá độ xây
dựng chủ nghĩa xã hội. -
Về cơ cấu tổ chức Nhà nước vẫn theo nguyên tắc tập quyền, mọi quyền lực
Nhà nước tập trung vào Quốc Hội, nhưng có sự phân công, phân nhiệm giữa
các cơ quan. Quốc Hội không như trước đây được quyền làm tất cả ít nhất là về
mặt nhận thức, thì bây giờ tập trung vào công việc lập pháp. Hội đồng Nhà
nước được tách ra làm hai cơ quan độc lập theo chức năng của chúng là Uỷ
ban thường vụ Quốc Hội và Chủ tịch nước. Hội đồng Bộ trưởng được đổi thành Chính Phủ.
=> Chính thể Cộng hoà xã hội chủ nghĩa bên cạnh những điểm chung với
chính thể cộng hoà đại nghị và Cộng hòa tổng thống, vẫn có những đặc điểm
riêng. Những đặc điểm riêng này vừa thể hiện cách thức tổ chức nhà nước Việt
Nam nói riêng và của cả hệ thống xã hội chủ nghĩa nói chung.
Câu 33: Trình bày các cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước theo Hiến pháp hiện hành. lOMoAR cPSD| 20899013
- Trong Hiến pháp năm 2013,sự phân công và kiểm soát quyền lực được thể hiện
ngay trong việc phân định phạm vi quyền lực đối với từng cơ quan nhà nước.
Cụ thể, Quốc hội được trao quyền lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề
quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước,
Chính phủ thực hiện quyền hành pháp và Tòa án nhân dân tối cao thực hiện quyền tư pháp.
- Là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, do nhân dân bầu ra, Quốc hội được
trao thẩm quyền kiểm soát quyền lực của Chính phủ và Tòa án nhân dân tối cao, cụ thể:
+ Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức danh quyền lực thuộc Chính phủ và Tòa
án nhân dân tối cao: Theo quy định, sau cuộc bầu cử Quốc hội, Quốc hội sẽ
họp và tiến hành bầu Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án
nhân dân tối cao; phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm các chức danh quyền lực thuộc
Chính phủ và các thẩm phán của Tòa án nhân dân tối cao. Quốc hội còn có thể
tước quyền đối với các chức danh quyền lực do mình bầu ra. Chẳng hạn, thông
qua thủ tục bỏ phiếu bất tín nhiệm, Quốc hội có thể bãi nhiệm, miễn nhiệm các
chức danh quyền lực như Chủ tịch nước và Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng và
các Phó Thủ tướng Chính phủ, các thành viên Chính phủ, nếu các chức danh
quyền lực này không thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao. Quốc hội cũng có
thể bãi nhiệm, miễn nhiệm Chánh án và các thẩm phán của Tòa án nhân dân tối cao.
+ Giám sát hoạt động của Chính phủ và Tòa án nhân dân tối cao: Quốc hội thực
hiện sự giám sát đối với Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao thông qua các
hình thức như xem xét báo cáo của Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ,
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, đồng thời yêu cầu các chức danh này phải
giải trình về các vấn đề mà Quốc hội quan tâm.
+ Bãi bỏ các quyết định của Chính phủ và Tòa án nhân dân tối cao: Để bảo đảm
tính hợp hiến và hợp pháp của các văn bản pháp luật, Quốc hội có quyền bãi bỏ
các văn bản của Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân
dân tối cao nếu các văn bản này trái với Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội.
- Hiến pháp năm 2013 vẫn tiếp tục duy trì một chế định vốn đã được ghi nhận
trong Hiến pháp năm 1992, đó là trao cho Chủ tịch nước quyền "phủ quyết hạn
chế" đối với cơ quan lập pháp. Theo đó, khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội đệ
trình một pháp lệnh nào đó lên Chủ tịch nước công bố, nếu không đồng ý, Chủ
tịch nước có quyền đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét lại pháp lệnh
đó trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông
qua. Trong trường hợp pháp lệnh đó tiếp tục được Ủy ban Thường vụ Quốc hội
biểu quyết thông qua mà Chủ tịch nước vẫn không đồng ý, Chủ tịch nước sẽ
trình Quốc hội quyết định tại kỳ họp gần nhất (khoản 1, Điều 88 Hiến pháp
năm 2013). Tuy nhiên, quyền này của Chủ tịch nước không được áp dụng đối
với các luật của Quốc hội. Do đó, đây có thể coi là quyền “phủ quyết hạn chế”
của Chủ tịch nước đối với quyền lập pháp. Chủ tịch nước chỉ có thể trì hoãn
một pháp lệnh, chứ không thể hủy bỏ văn bản này.
- Đối với cơ quan tư pháp, Hiến pháp không trao cho Chính phủ bất kỳ quyền
kiểm soát nào đối với hoạt động của Tòa án nhân dân tối cao. Quy định này có
sự tính toán, nhằm bảo đảm cho Tòa án có được vị thế độc lập, khách quan lOMoAR cPSD| 20899013
trong hoạt động xét xử. Tuy nhiên, Tòa án nhân dân tối cao cũng không có
quyền kiểm soát đối với Quốc hội và Chính phủ.
- Tòa án nhân dân tối cao không thực hiện chức năng bảo hiến (quyền phủ quyết
đối với các văn bản quy phạm pháp luật, quyết định của Quốc hội và Chính
phủ nếu chúng trái với Hiến pháp) cũng như giám sát hoạt động của hai cơ
quan quyền lực này. Hệ thống tòa án chỉ thực hiện nhiệm vụ xét xử theo luật
định. Qua hoạt động xét xử, tòa án có quyền đề nghị hay yêu cầu các cơ quan
có thẩm quyền khắc phục, sửa đổi, hoặc bãi bỏ các quy định không còn phù
hợp. Trên cơ sở đó, Tòa án nhân dân tối cao thực hiện việc tổng kết thực tiễn
xét xử, nhằm bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động xét xử.
Câu 34: Trình bày nguyên tắc phân quyền. Hiến pháp năm 2013 thể hiện
nguyên tắc này như thế nào? -
Phân quyền là cách tổ chức Nhà Nước (NN) mà quyền lực NN được phân
ra cho các nhánh khác nhau, độc lập tương đối với nhau. Các nhánh này hợp
tác, phối hợp, giám sát và kiềm chế lẫn nhau trong thực hành quyền lực NN.
- HP 2013 tuy vẫn khẳng định quyền lực NN là thống nhất, có sự phân
công, phối hợp, nhưng lần đầu tiên có quy định kiểm soát giữa các cơ quan NN. +
QH được xác định là thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, và giám sát tối cao đối
với hoạt động của NN. +
Chính phủ là cơ quan hành chính NN cao nhất, thực hiện quyền hành pháp +
Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp +
Viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp
+ Chính quyền địa phương là chế định được thay cho các thiết chế HĐND và UBND trong
Hiến Pháp(HP) hiện hành; hai thiết thế hiến định độc lập mới ra đời là Hội đồng bầu cử
quốc gia và Kiểm toán NN.
Câu 35: Trình bày nguyên tắc tập quyền. Nguyên tắc này thể hiện trong
các Hiến pháp Việt Nam như thế nào?
- Nguyên tắc tập quyền là tập trung toàn bộ quyền lực NN vào tay một người
hoặc một cơ quan nào đó.
- Nguyên tắc tập quyền trong HP 1946: +
Hp 1946 đã dành cho Chủ Tịch Nước (CTN) một quyền lực rất lớn.
=> Nhận xét chung: Cán cân quyền lực nghiêng hẳn về một phía CTN trong khi
quyền lực của cơ quan lập pháp (Nghị viện) lại lọt vào tay một thiểu số (Ban
Thường vụ Nghị viện) khiến cho quyền lực của CTN trở thành gần như tuyệt đối.
- Nguyên tắc tập quyền của HP 1959:
+ Hp 1959 NN ta sang mô hình XHCN kiểu Xô- Viết (Do áp dụng mạnh mẽ
mô hình tập quyền xã hội chủ nghĩa)
+ HP năm 1959 quy định: “QH là cơ quan quyền lực NN cao nhất của nước VNDCCH”
+ CTN phát sinh từ QH, cùng QH thực hiện các chức năng nguyên thủ,
điều phối các cơ quan NN cao cấp trong bộ máy NN.
- Nguyên tắc tập quyền của HP năm 1980:
+ CTN cá nhân đc thay thế bằng chế định CTN tập thể dưới hình thức “Hội đồng NN – Cơ
quan hoạt động thường xuyên của QH là CTN tập thể của nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa lOMoAR cPSD| 20899013
VN” . Đây là mô hình tổ chức nguyên thủ quốc gia chung của các NN xã hội chủ nghĩa mà
ở đó nguyên tắc tập quyền đc vận dụng triệt để. Tất cả các quy định tập trung quyền lực vào QH.
- Nguyên tắc tập quyền của HP năm 1992
+ QH là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực NN cao
nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. QH là cơ quan duy nhất
có quyền lập hiến và lập pháp. +
Chính phủ là cơ quan chấp hành của QH, cơ quan hành chính NN cao nhất
của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
+ Các toà án do luật định, là cơ quan xét xử của nước được thành lập trên cơ
sở nhân danh NN, độc lập và chỉ tuân theo pháp luật khi xét xử các vụ án
=> Nguyên tắc tập quyền XHCN là nguyên tắc căn bản xuyên suốt bộ máy NN nước ta.
- Nguyên tắc tập quyền trong HP năm 2013
+ Về tổ chức bộ máy NN, HP tiếp tục khẳng định QH là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân
dân, cơ quan quyền lực NN cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam nhưng đã không xác
định QH là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và lập pháp.
+ CTN, HP mới có nhiều bổ sung thêm như vị trí là nguyên thủ quốc gia, người
đứng đầu NN, thay mặt NN về đối nội, đối ngoại, thống lĩnh các lực lượng vũ
trang, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh như quyền quyết định
phong, thăng, giáng, tước quân hàm, chức vụ, chức danh quan trọng trong lực
lượng vũ trang và Tòa án.
+ Chính phủ được HP chỉ rõ không chỉ là cơ quan hành chính NN cao nhất, cơ quan chấp
hành của QH mà còn là cơ quan thực hiện quyền hành pháp.
+ Đối với TAND, HP quy định một số nguyên tắc mới như nguyên tắc đảm bảo tranh
tụng trong xét xử; chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm…
+ Đối với VKSND, HP mới đã đặt vai trò, nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con
người, quyền công dân lên trước rồi mới đến bảo vệ chế độ XHCN, lợi ích của NN, quyền,
lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân +
Một điểm mới hết sức quan trọng là HP đã quy định về mô hình tổ chức
chính quyền địa phương.
Câu 36: Ý nghĩa nguyên tắc hiến định: “Quyền lực nhà nước là thống
nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong
việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”. -
Đây là nguyên tắc cốt lõi của Hiến pháp Việt Nam
- Là những yếu tố tạo nên sự thống nhất quyền lực nn
- Là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện bộ máy nhà nước, tạo dựng
cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực, bảo đảm cho bộ máy nhà
nước hoạt động hiệu quả.
- Kiểm soát quyền lực Nhà nước được thực hiện đồng thời với nguyên tắc phối
hợp giữa các cơ quan Nhà nước (hành pháp, lập pháp, tư pháp) trong việc
thực hiện quyền lực Nhà nước
Câu 37: Trình bày hình thức cấu trúc lãnh thổ của Việt Nam theo các
Hiến pháp năm 2013.
- Hiến pháp năm 1946: đơn nhất, nước Việt Nam là một khối thống nhất lOMoAR cPSD| 20899013
Trung Nam Bắc ko thể phân chia
- Hiến pháp năm 1959: đơn nhất, Đất nước Việt Nam là một khối Bắc
Nam thống nhất không thể chia cắt.
- Hiến pháp năm 1980: đơn nhất, nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm
đất liền, vùng trời, vùng biển và các hải đảo.
- Hiến pháp năm 1992: đơn nhất,nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm
đất liền, các hải đảo, vùng biển và vùng trời.
- Hiến pháp năm 2013: đơn nhất, nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm
đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời.
Câu 38: Trình bày đặc điểm của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. -
Nhà nước pháp quyền XHCNVN là NN của nhân dân, do nhân dân và vì
nhân dân. Đây là đặc điểm mà pháp quyền tư sản ko thể có đc .
- Trong NNPQXHCN, quyền lực NN là thống nhất, có sự phân công và
phối hợp giữa các cơ quan ( lập – hành – tư )
- Nhà nước được tổ chức và hoạt động trên cơ sở HP, PL và đảm bảo cho
Hiến pháp và các đạo luật giữ vị trí tối thượng.
- Nhà nước tôn trọng và bảo đảm quyền con người, quyền công dân; nâng
cao trách nhiệm pháp lý giữa Nhà nước và công dân, thực hành dân chủ, đồng
thời tăng cường kỷ cương, kỷ luật
- NN pháp quyền XHCNVN do một Đảng duy nhất lãnh đạo, có sự giám sát của
nhân dân, sự phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
=> Về nguyên tắc, chúng ta không thừa nhận học thuyết “tam quyền phân lập” vì nó máy móc,
khô cứng theo kiểu các quyền hoàn toàn độc lập, không có sự phối hợp, thậm chí đi đến đối
lập, hạn chế sức mạnh của cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Tuy nhiên, chúng ta
cũng không thể trở lại với nguyên tắc tập quyền, tức là tập trung toàn bộ quyền lực cao nhất
của Nhà nước lập pháp, hành pháp và tư pháp cho một cá nhân, hoặc một cơ quan tổ chức Nhà nước.
Câu 39: Trình bày vị trí, vai trò của mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị Việt Nam.
- Vị trí: MTTQVN là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ
chức chính trị, các tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân
tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam
định cư ở nước ngoài. - Vai trò: +
Về việc tham gia xây dựng Đảng, có vai trò quan trọng trong góp phần xây
dựng các chủ trương, nghị quyết của Đảng, phản ánh ý kiến của nhân dân về
các vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, để Đảng kịp thời đề ra những chủ
trương, chính sách hợp lý trong quá trình lãnh đạo, nhằm giải quyết, điều
chỉnh cho phù hợp với thực tiễn +
Về tham gia xây dựng Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam góp phần phát huy sức
mạnh tổ chức và hoạt động của Nhà nước, tham gia tổ chức bầu cử Quốc hội và hội đồng lOMoAR cPSD| 20899013
nhân dân, góp phần nâng cao sức mạnh của cơ quan quyền lực Nhà nước.
Câu 40: Trình bày những quy định về mặt trận Tổ quốc Việt Nam. -
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân;
đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp,
phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường
đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà
nước, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp,
pháp luật và Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Tổ chức và hoạt động của
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc tự nguyện, hiệp
thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động giữa các thành viên. Khi
phối hợp và thống nhất hành động, các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam tuân theo Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng thời vẫn
giữ tính độc lập của tổ chức mình. Đảng Cộng sản Việt Nam vừa là tổ chức
thành viên, vừa lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Chương V: Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
Câu 41: Phân biệt hai khái niệm “quyền con người” và “quyền công dân”.
- Quyền con người (Nhân quyền) là những quyền tự nhiên của con người có từ
lúc đã thành hình bào thai tới lúc đã chết đi và không bị tước bỏ bởi bất cứ ai
hay bất cứ chủ thể nào.
- Quyền công dân là những quyền con người được các Nhà nước thừa nhận và
áp dụng cho những người có quốc tịch của nước mình.
=> Quyền công dân bản chất cũng là Quyền con người nên sự phân biệt giữa
hai khái niệm này thường không cụ thể. Quyền con người rộng hơn quyền
công dân, bao trùm quyền công dân. Trên thực tế, mỗi cá nhân đồng thời là
thành viên của nhân loại và là công dân của một quốc gia nhất định, do đó,
đồng thời là chủ thể của cả quyền con người và Quyền công dân.
Câu 42: Có những cách phân loại quyền con người nào?
- Theo các lĩnh vực của đời sống nhân loại:
+ Các quyền dân sự, chính trị : các quyền dân sự thông thường bao gồm quyền
sống; quyền bất khả xâm phạm về thân thể, danh dự, nhân phẩm; quyền tự do
đi lại; các quyền về tài sản...); các quyền chính trị bao gồm quyền bầu cử,
quyền ứng cử, quyền tham gia quản lý xã hội...;
+ Các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa: các quyền kinh tế bao gồm quyền được
hưởng mức sống thích đáng; quyền tự do kinh doanh; quyền lao động...; các
quyền xã hội bao gồm quyền được hưởng an sinh xã hội...; và các quyền văn
hoá bao gồm quyền được giáo dục, quyền được tham gia và hưởng thụ đời sống văn hoá...).
- Theo chủ thể của quyền: + Quyền cá nhân
+ Quyền của nhóm ( còn được mở rộng để chỉ các quyền của một dân tộc ) như
quyền tự quyết dân tộc, quyền được bảo tồn tài nguyên và đất đai truyền thống lOMoAR cPSD| 20899013
của các dân tộc bản địa,...
Câu 43: Hiến pháp bảo vệ quyền con người bằng những phương thức nào?
Hiến pháp 2013 đã khẳng định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế,
văn hoá, xã hội được công nhận, tôn trọng bảo vệ đảm bảo theo Hiến pháp
và pháp luật” (Điều 14). Và “mọi người có quyền tôn trọng quyền của
người khác” (Điều 15).
Câu 44: Nhà nước có các nghĩa vụ gì đối với quyền con người?Vấn đề này
được quy định như thế nào trong Hiến pháp năm 2013?
- Để bảo đảm nhân quyền, nhà nước có ba nghĩa vụ cụ thể như sau:
+ Nghĩa vụ tôn trọng: Nghĩa vụ này đòi hỏi các nhà nước phải kiềm chế, không can thiệp, kể cả
trực tiếp hoặc gián tiếp, vào việc hưởng thụ các quyền con người đã được ghi nhận trong
pháp luật. Đây được coi là một nghĩa vụ thụ động bởi lẽ không đòi hỏi các nhà nước phải
chủ động đưa ra những sáng kiến, biện pháp hay chương trình nhằm hỗ trợ các công dân
trong việc hưởng thụ các quyền.
+ Nghĩa vụ bảo vệ: Nghĩa vụ này đòi hỏi các nhà nước phải ngăn chặn sự vi phạm nhân quyền
của các bên thứ ba. Đây được coi là một nghĩa vụ chủ động bởi để ngăn chặn sự vi phạm
nhân quyền của các bên thứ ba, các nhà nước phải chủ động đưa ra những biện pháp và xây
dựng các cơ chế phòng ngừa, xử lý những hành vi vi phạm.
+ Nghĩa vụ thực hiện: Nghĩa vụ này đòi hỏi các nhà nước phải có những biện pháp nhằm hỗ
trợ công dân trong việc thực hiện các quyền con người. Đây
cũng được coi là nghĩa vụ chủ động, bởi nó yêu cầu các nhà nước phải có
những kế hoạch, chương trình cụ thể để bảo đảm cho mọi công dân được
hưởng thụ đến mức cao nhất có thể các quyền con người. - Quy định trong HP 2013:
+ Điều 3, HP 2013 quy định: “Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm
chủ của Nhân dân; công nhân ̣, tôn trọng, bảo vê ̣ và bảo đảm quyền con
người, quyền công dân; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh
phúc, có điều kiện phát triển toàn diện.”
+ Điều 14, HP 2013 quy định:
“ 1. Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người,
quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công
nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật.
2. Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định
của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc
gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.”
=> Hiến pháp năm 2013 đã mở rộng, ghi nhận cả ba nghĩa vụ của nhà
nước là nghĩa vụ tôn trọng, nghĩa vụ bảo vệ và nghĩa vụ bảo đảm thực
hiện quyền con người. Quy định này được thể hiện trong các Điều 3 và
Điều 14 để tạo cơ sở hiến định ràng buộc các cơ quan nhà nước phải lOMoAR cPSD| 20899013
thực hiện đầy đủ và nghiêm túc những nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà
nước về quyền con người trong thực tế, đặc biệt là hai nghĩa vụ bảo vệ
và bảo đảm thực hiện.
Câu 45: Những điểm mới cơ bản của Hiến pháp năm 2013 về chế định
quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.
Hiến pháp năm 2013 đã chuyển chương “Quyền con người, quyền và nghĩa
vụ cơ bản của công dân” từ vị trí Chương 5 trong Hiến pháp năm 1992 lên vị
trí Chương 2. Việc chuyển đổi vị trí của chương cho thấy các nhà lập hiến đã
nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của chế định quyền con người trong Hiến pháp.
- Chương II Hiến pháp năm 2013 đã ghi nhận một số quyền mới mà Hiến pháp
năm 1992 và các Hiến pháp trước đó của Việt Nam đều chưa đề cập: Quyền
sống (Điều 19); Các quyền về văn hóa (Điều 41); Quyền xác định dân tộc, sử
dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp (Điều 42); Quyền sống
trong môi trường trong lành (Điều 43);Quyền có nơi ở hợp pháp (Điều 22);…
Những quyền mới này đã mở rộng phạm vi bảo vệ, bảo đảm thực hiện của
Hiến pháp với các quyền con người trên tất cả các lĩnh vực: dân sự, chính trị và
kinh tế, xã hội, văn hóa ở nước ta.
- Chương II Hiến pháp năm 2013 khẳng định, quy định rõ hơn và làm sâu sắc
hơn quyền dân chủ trực tiếp của Nhân dân trong việc tham gia quản lý nhà
nước và xã hội như biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân (Điều
29). Có thể nói, trưng cầu ý dân là một hình thức dân chủ trực tiếp quan trọng,
vì một mặt bảo đảm quyền của Nhân dân với tư cách là chủ thể của quyền lực
nhà nước, mặt khác bảo đảm cho những quyết định về các vấn đề hệ trọng của
đất nước được thông qua một cách dân chủ hơn, cẩn trọng hơn, chính đáng
hơn. Quy định này cũng thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta, đề cao vai
trò của Nhân dân trong việc tham gia quản lý và quyết định những vấn đề về nhà nước và xã hội.
Câu 46: Trình bày quy định về nguyên tắc giới hạn quyền con người,
quyền công dân trong Hiến pháp năm 2013.
Theo Hiến pháp 2013. những căn cứ có thể sử dụng để hạn chế quyền con
người, quyền công dân là “trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng,
an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng
đồng” (Khoản 2. Điều 14)
Câu 47: Liệt kê các quyền chính trị được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013.
- Về quyền bầu cử, ứng cử và quyền tham gia công việc quản lý nhà nước và xã hội
- Về quyền tự do ngôn luận, báo chí; quyền tiếp cận thông tin:
- Về quyền tự do hội họp, lập hội,biểu tình
- Về quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo
- Về quyền bình đẳng của các dân tộc
Câu 48: Liệt kê các quyền dân sự được ghi nhận trong Hiến pháp năm lOMoAR cPSD| 20899013 2013.
- Về quyền sống: Điều 19 quy định: “Mọi người có quyền sống. Tính mạng con
người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật”.
- Về quyền đời tư: Điều 20 và 21 – Hiến pháp năm 2013 quy định rõ về đời sống
riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín
của cá nhân, quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi
thông tin riêng tư khác của mọi người đều được bảo vệ. -
Về quyền tự do và an ninh cá nhân; quyền không bị tra tấn, truy bức, nhục
hình: Điều 20 – Hiến pháp năm 2013 quy định: Mọi người có quyền bất khả
xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân
phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối
xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.
Không ai bị bắt nếu không có quyết định của TAND, quyết định hoặc phê
chuẩn của Viện KSND, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam giữ người do luật định.
- Về quyền khiếu nại, tố cáo: Điều 30 – Hiến pháp năm 2013 quy định quyền
của người dân; trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền
phải tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo; Quy định người bị thiệt hại có
quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo
quy định của pháp luật; Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc
lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác.
- Về quyền tự do cư trú, đi lại: Hiến pháp năm 2013 quy định: Công dân có
quyền có nơi ở hợp pháp. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.
Không ai tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý.
Việc khám xét chỗ ở do Luật định (Điều 22). Công dân có quyền tự do đi lại và
cư trú ở trong nước, có quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài về nước (Điều 23).
- Về quyền bình đẳng giới: Điều 26 – Hiến pháp năm 2013, công dân nam, nữ
bình đẳng về mọi mặt, nghiêm cấm phân biệt đối xử về giới; Nhà nước có
chính sách bảo đảm quyền và cơ hội bình đẳng giới.
Câu 49: Liệt kê các quyền kinh tế được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013.
- Khoản 3 Điều 51: “Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh
nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh
doanh; phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất
nước. Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh
doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.”
- Điều 52: “Nhà nước xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, điều tiết
nền kinh tế trên cơ sở tôn trọng các quy luật thị trường; thực hiện phân
công, phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước; thúc đẩy liên kết
kinh tế vùng, bảo đảm tính thống nhất của nền kinh tế quốc dân.”
- Điều 56: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hành tiết kiệm, chống
lãng phí, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế - xã hội và quản lý nhà nước.” - lOMoAR cPSD| 20899013
“ 1. Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân tạo việc
làm cho người lao động.
2. Nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, người
sử dụng lao động và tạo điều kiện xây dựng quan hệ lao động tiến bộ,
hài hòa và ổn định.”
Câu 50: Liệt kê các quyền văn hóa và xã hội được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013.
- Quyền được tham gia vào các hoạt động của đời sống văn hóa và bảo tồn, giữ
gìn bản sắc văn hóa riêng: Điều 41, Điều 42 Hiến pháp năm 2013 quy định:
“Mọi người có quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham gia vào
đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa; Công dân có quyền xác định dân
tộc của mình, sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp”.
- Quyền được sử dụng và phổ biến ngôn ngữ riêng và lựa chọn ngôn ngữ để giao tiếp:
+ Điều 42 quy định: “Công dân có quyền xác định dân tộc của mình, sử dụng
ngôn ngữ mẹ đẻ, lựa chọn ngôn ngữ giao tiếp”.
+ Điều 5 Hiến pháp năm 2013: “Các dân tộc có quyền dùng tiếng nói, chữ viết,
giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của mình”;
- Quyền tiếp cận và thụ hưởng các giá trị văn hóa:
+ Điều 24 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền tự do tín
ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Các tôn giáo bình
đẳng trước pháp luật; Nhà nước tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng,
tôn giáo; không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín
ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật”
+ Điều 39: “Công dân có quyền và nghĩa vụ học tập”.
+ Điều 40 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền nghiên cứu khoa
học và công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động đó”
+ Điều 41: “Mọi người có quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham
gia vào đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa”.
Câu 51: Bình luận cụm từ “Việc thực hiện các quyền này do pháp luật
quy định” (Điều 23, 25, 27 Hiến pháp năm 2013). -
Không nhất thiết phải cụ thể để khiến cho Hiến pháp ngắn gọn. Để
áp dụng sẽ có những văn bản luật, hoặc các văn bản dưới luật hướng dẫn
cụ thể. ( trừ luật HS) -
Điều này còn có thể giúp cho điều luật ấy được áp dụng vào
nhiều trường hợp cụ thể, phát sinh trong xã hội theo thời gian.
Câu 52: Việc ghi nhận các quyền con người, quyền công dân trong Hiến
pháp Việt Nam có gì khác so với trong hiến pháp các nước trên thế giới? lOMoAR cPSD| 20899013
Việc ghi nhận các quyền con người, quyền công dân của Việt Nam nói
riêng và các nước XHCN nói chung trắc trở hơn các nước tư bản vì
trong thời kỳ trước, nước ta đặt nặng vấn đề về đấu tranh giải phóng dân
tộc, có thể làm những việc bất chấp vấn đề ấy vi phạm nhân quyền trong
khi nhân quyền thuộc về thế giới tư bản còn đến thời kỳ hiện nay, khi
hoàn cảnh đất nước đã thay đổi, không đặt trong điều kiện phải đấu
tranh giải phóng đất nước nữa nên việc xây dựng và phát triển quốc gia,
nhất là trong thời đại toàn cầu hóa phải gắn liền với giải phóng con
người ( vấn đề nhân quyền ). => Việt Nam là 1 trong những quốc gia rất
nhanh nhạy trong việc ký kết, tham gia công ước quốc tế về nhân quyền
nhưng trên thực tế chưa thực hiện nhiều hành động cụ thể => Sự ghi
nhận nhân quyền của Việt Nam khác thế giới ở chỗ: trắc trở hơn
Câu 53: Hiến pháp Việt Nam quy định những nghĩa vụ nào của công dân?
- Công dân có nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc (Điều 44)
- Công dân phải thực hiện nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dựng nền
quốc phòng toàn dân (Điều 45)
- Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật, tham gia bảo
vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và chấp hành những quy tắc
sinh hoạt cộng đồng (Điều 46).
- Riêng nghĩa vụ nộp thuế đã sửa đổi về chủ thể, thay cụm từ “công dân”
bằng cụm từ “mọi người” cho phù hợp (mọi người có nghĩa vụ nộp thuế
theo luật định chứ không chỉ có công dân Việt Nam).
- Nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh (Điều 38)
- Quyền và nghĩa vụ học tập của công dân (Điều 39)
- Quyền và nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc (Điều 45)
Chương VI: Kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, môi trường
và bảo vệ tổ quốc
Câu 54: Trình bày những nội dung cơ bản của chế định chế độ kinh tế trong Hiến pháp năm 2013.
- Hiến pháp 2013 xác định nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế;
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Các thành phần kinh tế đều là bộ phận
cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Các chủ thể thuộc các thành
phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật. Nhà nước khuyến
khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu
tư, sản xuất, kinh doanh; phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây
dựng đất nước. Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh
doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.
- Hiến pháp 2013 xác định phương pháp quản lý của Nhà nước đối với nền kinh
tế là: Nhà nước xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, điều tiết nền kinh tế
trên cơ sở tôn trọng các quy luật thị trường; thực hiện phân công, phân cấp,
phân quyền trong quản lý nhà nước; thúc đẩy liên kết kinh tế vùng, bảo đảm
tính thống nhất của nền kinh tế quốc dân lOMoAR cPSD| 20899013
Câu 55: Trình bày những nội dung cơ bản của chế định về sở hữu trong Hiến pháp năm 2013
- Khoản 1 Điều 51 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Nền kinh tế Việt Nam là nền
kinh tế thị trường định hướng XHCN với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành
phần kinh tế; kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo”. Điều khoản này đã thể
hiện rõ nét quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam đó là tôn trọng sự đa
dạng hình thức sở hữu, bảo hộ quyền sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, các
quyền về tài sản và sở hữu tài sản (SHTT).
- Điều 53 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên
khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và
các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân
do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý”. Tiếp tục, tại khoản 1
Điều 54 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Đất đai là tài nguyên đặc biệt của
quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước, được quản lý theo pháp
luật”. Các điều khoản trên đã khẳng định rằng đất đai thuộc sở hữu toàn dân,
do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.
- Điều 32 Hiến pháp năm 2013 quy định:
“1. Mọi người có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở,
tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, phần vốn góp trong doanh nghiệp hoặc trong
các tổ chức kinh tế khác.
2. Quyền sở hữu tư nhân và quyền thừa kế được pháp luật bảo hộ.
2. Trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc
gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai, Nhà nước trưng mua hoặc
trưng dụng có bồi thường tài sản của tổ chức, cá nhân theo giá thị trường“ -
Khoản 3 Điều 51 quy định “Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để
doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh
doanh; phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất nước. Tài
sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh doanh được pháp luật
bảo hộ và không bị quốc hữu hóa”. Hiến pháp năm 2013 khẳng định rõ ràng và
nhất quán về tài sản hợp pháp để đầu tư, sản xuất kinh doanh được nhà nước
bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.
Câu 56: Trình bày những điểm khác nhau cơ bản trong quy định về các thành
phần kinh tế trong Hiến pháp năm 1980 và Hiến pháp năm 1992.
- Hiến pháp năm 1980: Nền kinh tế quốc dân chủ yếu có hai thành phần: thành
phần kinh tế quốc doanh thuộc sở hữu toàn dân và thành phần kinh tế hợp tác
xã thuộc sở hữu tập thể của nhân dân lao động:
+ Kinh tế quốc doanh giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân và được phát triển ưu
tiên. Nhà nước giữ độc quyền về ngoại thương và mọi quan hệ kinh tế khác với nước ngoài.
+ Kinh tế phụ gia đình xã viên được Nhà nước thừa nhận và bảo hộ theo pháp luật; làm ăn tập
thể, tổ chức hợp tác xã sản xuất và các hình thức hợp tác, tương trợ khác theo nguyên tắc tự
nguyện. Những cơ sở kinh tế của địa chủ phong kiến và tư sản mại bản đều bị quốc hữu hoá
không bồi thường. Nhà nước tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với thành phần kinh tế
tư bản chủ nghĩa ở thành thị và nông thôn bằng những hình thức thích hợp.
- Hiến pháp 1992: Chế độ kinh tế của nước ta gồm ba hình thức sở hữu:
+ Kinh tế cá thể, tiểu chủ, kinh tế tư bản tư nhân được chọn hình thức tổ chức
sản xuất, kinh doanh, được thành lập doanh nghiệp, không bị hạn chế về quy lOMoAR cPSD| 20899013
mô hoạt động trong những ngành, nghề có lợi cho quốc kế, dân sinh.
+ Kinh tế gia đình được khuyến khích phát triển.
+ Kinh tế tập thể do công dân góp vốn, góp sức hợp tác sản xuất, kinh doanh
được tổ chức dưới nhiều hình thức trên nguyên tắc tự nguyện, dân chủ và cùng
có lợi. Doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế được liên doanh, liên kết
với cá nhân, tổ chức kinh tế trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật.
=> So với HP 1980, HP 1992 đã có những sự thay đổi nhất định về thành phần
kinh tế, nhà nước chủ trương xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trên cơ sở
phát huy nội lực, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế; thực hiện công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước chứ không giữ độc quyền về ngoại thương nữa và có
những chính sách mới để phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã
hội chủ nghĩa, cơ cấu kinh tế nhiều thành phần với các hình thức tổ chức sản
xuất, kinh doanh đa dạng dựa trên chế độ sở hữu toàn dân, tập thể, sở hữu tư
nhân, trong đó sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể là nền tảng.
Câu 57: Phân tích quy định “kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo” trong nền
kinh tế Việt Nam (Khoản 1, Điều 51 Hiến pháp năm 2013).
- KTNN là lực lượng vật chất giúp Nhà nước định hướng XHCN nền kinh tế quốc dân
- KTNN là sức mạnh đằng sau các chính sách điều tiết của Nhà nước
- Hoạt động của KTNN là để tạo môi trường phát triển chung cho mọi thành
phần kinh tế, chứ không phải chỉ cho riêng doanh nghiệp nhà nước
- Khẳng định lại một lần nữa KTNN rộng hơn DNNN, hay nói cách khác,
DNNN chỉ là một bộ phận của KTNN(3).
Câu 58: Trình bày chế độ sở hữu đất đai theo Hiến pháp năm 2013.
- Điều 53 Hiến pháp năm 2013 quy định: “ Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên
khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và
các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do
Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý”.
- Điều 54 quy định: “Tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất,
công nhận quyền sử dụng đất. Người sử dụng đất được chuyển quyền sử dụng
đất, thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo quy định của luật. Quyền sử dụng
đất được pháp luật bảo hộ, Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử
dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an
ninh; phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Việc thu hồi đất
phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật.
Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết do luật định để thực
hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng
khẩn cấp, phòng, chống thiên tai”.
Câu 59:Trình bày chế định xã hội, văn hóa, giáo dục theo Hiến pháp năm 2013.
- Về lao động: Điều 57 quy định: “Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để tổ
chức, cá nhân tạo việc làm cho người lao động. Nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích lOMoAR cPSD| 20899013
hợp pháp của người lao động, người sử dụng lao động và tạo điều kiện xây
dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định”.
- Về y tế, chăm sóc sức khỏe Nhân dân: Điều 58 quy định: “Nhà nước, xã hội
đầu tư phát triển sự nghiệp bảo vệ chăm sóc sức khỏe Nhân dân, thực hiện bảo
hiểm y tế toàn dân, có chính sách ưu tiên, chăm sóc sức khỏe cho đồng bào dân
tộc thiểu số, đồng bào ở miền núi, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội
đặc biệt khó khăn. Nhà nước, xã hội và gia đình có trách nhiệm bảo vệ, chăm
sóc sức khỏe người mẹ, trẻ em, thực hiện kế hoạch hóa gia đình”. -
Về xã hội: Điều 59 quy định: “Kế thừa các quy định của Hiến pháp năm
1992, Hiến pháp năm 2013 tiếp tục quy định Nhà nước, xã hội tôn vinh, khen
thưởng, thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với nước. Nhà nước
tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ
thống an sinh xã hội, có chính sách trợ giúp người cao tuổi, người khuyết tật,
người nghèo và người có hoàn cảnh khó khăn khác”
- Về văn hóa: Điều 60 quy định: “ Nhà nước, xã hội chăm lo xây dựng và phát
triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa
văn hóa nhân loại. Nhà nước, xã hội phát triển nền văn học, nghệ thuật nhằm
đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của Nhân dân; phát triển các
phương tiện thông tin đại chúng nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của Nhân
dân, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhà nước, xã hội tạo môi
trường xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; xây dựng con
người Việt Nam có sức khỏe, văn hóa, giàu lòng yêu nước, có tinh thần đoàn
kết, ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân” -
Về giáo dục : Điều 61 quy định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu
nhằm nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Nhà
nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục; chăm lo
giáo dục mầm non; bảo đảm giáo dục tiểu học là bắt buộc, Nhà nước không thu
học phí; từng bước phổ cập giáo dục trung học; phát triển giáo dục đại học,
giáo dục nghề nghiệp; thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lý. Nhà
nước ưu tiên phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc
thiểu số và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; ưu tiên sử
dụng, phát triển nhân tài; tạo điều kiện để người khuyết tật và người nghèo
được học văn hóa và học nghề”
- Về khoa học và công nghệ: Điều 62 quy định: “Phát triển khoa học và công
nghệ là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước. Nhà nước ưu tiên đầu tư và khuyến khích tổ
chức, cá nhân đầu tư nghiên cứu, phát triển, chuyển giao, ứng dụng có hiệu quả
thành tựu khoa học và công nghệ; bảo đảm quyền nghiên cứu khoa học và
công nghệ; bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Nhà nước tạo điều kiện để mọi người
tham gia và được thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động khoa học và công nghệ”
- Về bảo vệ môi trường: Điều 63 quy định: “Nhà nước có chính sách bảo vệ môi
trường; quản lý, sử dụng hiệu quả, bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên;
bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học; chủ động phòng, chống thiên tai, ứng
phó với biến đổi khí hậu. Nhà nước khuyến khích mọi hoạt động bảo vệ môi
trường, phát triển, sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái tạo. Tổ chức, cá
nhân gây ô nhiễm môi trường, làm suy kiệt tài nguyên thiên nhiên và suy giảm
đa dạng sinh học phải bị xử lý nghiêm và có trách nhiệm khắc phục, bồi lOMoAR cPSD| 20899013 thường thiệt hại”
Câu 60: Trình bày chế định Bảo vệ Tổ quốc trong Hiến pháp năm 2013.
- Điều 64 quy định:“Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là sự nghiệp
của toàn dân”. Nhà nước củng cố và tăng cường nền quốc phòng toàn dân và
an ninh nhân dân mà nòng cốt là lực lượng vũ trang nhân dân; phát huy sức
mạnh tổng hợp của đất nước để bảo vệ vững chắc Tổ quốc, góp phần bảo vệ
hòa bình ở khu vực và trên thế giới. Cơ quan, tổ chức, công dân phải thực hiện
đầy đủ nhiệm vụ quốc phòng và an ninh”.
- Điều 65 quy định: “Lực lượng vũ trang nhân dân tuyệt đối trung thành với Tổ
quốc, Nhân dân, với Đảng và Nhà nước, có nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ
quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, an ninh quốc gia và trật tự,
an toàn xã hội; bảo vệ Nhân dân, Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa;
cùng toàn dân xây dựng đất nước và thực hiện nghĩa vụ quốc tế”.
- Điều 66 quy định: “ Nhà nước xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính
quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, có lực lượng thường trực hợp lý, lực lượng
dự bị đông viên hùng hậu, lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh và rộng khắp,
làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng”.
- Điều 67 quy định:“Nhà nước xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính
quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo
vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm”.
- Điều 68 quy định: “Nhà nước phát huy tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh
hùng cách mạng của Nhân dân, giáo dục quốc phòng và an ninh cho toàn dân;
xây dựng công nghiệp quốc phòng, an ninh; bảo đảm trang bị cho lực lượng vũ
trang nhân dân, kết hợp quốc phòng, an ninh với kinh tế, kinh tế với quốc
phòng, an ninh; thực hiện chính sách hậu phương quân đội; bảo đảm đời sống
vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến sỹ, công nhân, viên chức phù hợp với tính
chất hoạt động của Quân đội nhân dân, Công an nhân dân; xây dựng lực lượng
vũ trang nhân dân hùng mạnh, không ngừng tăng cường khả năng bảo vệ Tổ quốc”.
Chương VII: Bầu cử
Câu 61: Phân tích mối quan hệ giữa bầu cử và dân chủ
- Bầu cử thể hiện ý chí của nhân dân: Nhân dân thực hiện quyền lực NN thông qua đại diện của mình
- Đối với công dân, bầu cử là quyền chính trị quan trọng của họ chỉ khi nó dân
chủ và mở rộng (tự do)
=> Bầu cử tự do dân chủ làm tăng tính hiện thực của quyền tham gia quản lý NN
- Kết quả bầu cử là thước đo của sự phát triển và giá trị của các xu hướng chính trị, phục
vụ nhu cầu chính trị của mỗi cá nhân.
=> Ý chí nhân dân là bản chất dân chủ của bầu cử, dân chủ và bầu cử có mqh lOMoAR cPSD| 20899013
tất yếu không thể tách rời
Câu 62: Bình luận về nhận định “bầu cử là thước đo dân chủ của một quốc gia”.
- Bầu cử là phương thức sử dụng quyền lực Nhà nước thiết lập ra bởi nhân dân.
Vì thế việc phản ánh trung thực ý chí của nhân dân là vấn đề cốt lõi của mọi
cuộc bầu cử. bầu cử chỉ có ý nghĩa nếu như nó tự do, công bằng, công khai,
mở rộng, khách quan và chính xác. kết quả của bầu cử là sự thể hiện ý chí
chung của nhân dân, không phải ý chí Nhà nước hay bất kỳ tổ chức nào đang
tồn tại, kể cả các tổ chức có vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị
- Ý chí nhân dân là vấn đề quan trọng nhất của bầu cử bởi vì chỉ khi bầu cử
mang ý chí nhân dân thì ý nghĩa dân chủ đích thực của nó mới đạt được
Câu 63: Trình bày các nguyên tắc bầu cử theo Hiến pháp năm 2013.
- Nguyên tắc phổ thông đầu phiếu:
+ Là tiêu chuẩn đầu tiên đề đánh giá mức độ dân chủ của bầu cử, cuộc bầu cử phổ thông là
bầu cử rộng rãi, mọi người đều được đi bầu và có thể được bầu.
- Nguyên tắc bình đẳng:
+ Nguyên tắc nhằm bảo đảm để mọi công dân đều có cơ hội ngang nhau tham
gia bầu cử, nghiêm cấm mọi sự phân biệt dưới bất cứ hình thức nào.
- Nguyên tắc bầu cử trực tiếp:
+ Bầu cử trực tiếp có nghĩa là cử tri trực tiếp thể hiện ý chí của mình qua lá phiếu, cử tri trực
tiếp bầu ra đại biểu của mình chứ không qua một cấp đại diện cử tri nào.
- Nguyên tắc bỏ phiếu kín:
+ Bỏ phiếu kín bảo đảm cho cử tri có thể tự do thể hiện ý chí, quan điểm của mình trong việc
lựa chọn đại biểu mà không phải chịu mọi sự áp đặt, chi phối, tác động nào.
Câu 64: Trình bày nguyên tắc bầu cử phổ thông.
- Là tiêu chuẩn đầu tiên đề đánh giá mức độ dân chủ của bầu cử, cuộc bầu cử
phổ thông là bầu cử rộng rãi, mọi người đều được đi bầu và có thể được bầu. -
“Công dân, không phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín
ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hoá, nghề nghiệp, thời hạn cư trú, đủ mười
tám tuổi trở lên đều có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên đều có
quyền ứng cử vào Quốc hôị, hôị đồng nhân dân”
Câu 65: Trình bày nguyên tắc bầu cử bình đẳng
- Nguyên tắc nhằm bảo đảm để mọi công dân đều có cơ hội ngang nhau tham
gia bầu cử, nghiêm cấm mọi sự phân biệt dưới bất cứ hình thức nào. - Pháp luật quy định:
+ Đối với quyền bầu cử: Mỗi cử tri chỉ có một phiếu bầu và chỉ được bầu ở một nơi; Giá trị
của các lá phiếu là như nhau; Cử tri tham gia vào việc bầu cử có quyền và nghĩa vụ như
nhau, không phụ thuộc vào địa vị XH.
+ Đối với quyền ứng cử: Mỗi cử tri chỉ được ghi tên vào danh sách cử tri ở một
nơi cư trú; Mỗi ứng cử viên chỉ được ghi tên ứng cử ở một đơn vị bầu cử; Mỗi
cử tri chỉ được bỏ một phiếu bầu
Câu 66: Trình bày nguyên tắc bầu cử trực tiếp. lOMoAR cPSD| 20899013
- Bầu cử trực tiếp có nghĩa là cử tri trực tiếp thể hiện ý chí của mình qua lá
phiếu, cử tri trực tiếp bầu ra đại biểu của mình chứ không qua một cấp đại diện cử tri nào.
- Để đảm bảo nguyên tắc này được thực hiện Pháp luật quy định: +
Ngày bầu cử phải là chủ nhật để cử tri có điều kiện trực tiếp tham bỏ phiếu. +
Phải thông báo thường xuyên địa điểm bỏ phiếu +
Cử tri phải tự mình đi bầu, không được nhờ người khác bầu thay hoặc bầu bằng cách gửi thư. +
Không tín nhiệm ứng cử viên nào thì trực tiếp gạch tên ứng cử viên đó lên phiếu bầu.
+ Tổ bầu cử chỉ phát phiếu cho người có tên trong danh sách cử tri, người có thẻ cử tri.
=> Nguyên tắc này đảm bảo cho người được bầu trực tiếp nhận quyền lực Nhà
nước từ nhân dân, đảm bảo tính chịu trách nhiệm của biểu trước nhân dân.
Câu 67: Trình bày nguyên tắc bỏ phiếu kín trong bầu cử.
- Bỏ phiếu kín bảo đảm cho cử tri có thể tự do thể hiện ý chí, quan điểm của
mình trong việc lựa chọn đại biểu mà không phải chịu mọi sự áp đặt, chi phối, tác động nào.
- Nguyên tắc này đòi hỏi: +
Mỗi phòng bỏ phiếu phải có buồng viết phiếu kín.
+ Cử tri phải tự mình gạch tên ứng cử viên mà mình không tín nhiệm và tự mình bỏ phiếu vào hòm phiếu. +
Nếu không viết được thì có thể nhờ người khác viết hộ nhưng phải tự mình bỏ phiếu vào hòm phiếu. +
Nếu tàn tật không tự bỏ phiếu được thì có thể nhờ người khác bỏ hộ. +
Không bầu thay, bầu hộ.
Câu 68: Trình bày quy định về tuổi bầu cử, ứng cử trong Luật Bầu cử hiện
hành. Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu
cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, HĐND các cấp theo quy định của Luật này.
Câu 69: Trình bày những trường hợp công dân không được thực hiện quyền bầu cử, ứng cử. -
Những người không được tham gia ứng cử: (điều 37 – luật bầu cử ĐBQH, ĐBHDND)
1, Người đang bị tước quyền ứng cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có
hiệu lực pháp luật, người đang chấp hành hình phạt tù, người bị hạn chế hoặc
mất năng lực hành vi dân sự.
2. Người đang bị khởi tố bị can.
2. Người đang chấp hành bản án, quyết định hình sự của Tòa án.
3. Người đã chấp hành xong bản án, quyết định hình sự của Tòa án nhưng
chưa được xóa án tích.
4. Người đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo lOMoAR cPSD| 20899013
dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc giáo dục tại xã, phường, thị trấn -
TH bị xóa khỏi danh sách cử tri: Người đã có tên trong danh sách cử tri
mà đến thời điểm bắt đầu bỏ phiếu bị Tòa án tước quyền bầu cử, phải chấp
hành hình phạt tù hoặc mất năng lực hành vi dân sự thì Ủy ban nhân dân cấp xã
xóa tên người đó trong danh sách cử tri và thu hồi thẻ cử tri.
Câu 70: Liệt kê các tổ chức phụ trách bầu cử ở Việt Nam hiện nay.
Phụ trách tổ chức việc bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND gồm có:
- Hội đồng bầu cử ở trung ương;
- Uỷ ban bầu cử ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
- Ban bầu cử ở đơn vị bầu cử
- Tổ bầu cử ở khu vực bỏ phiếu.
Câu 71: Trình bày các bước trong quy trình tổ chức bầu cử ở Việt Nam hiện nay.
- Ấn định ngày bầu cử
- Thành lập các tổ chức phụ trách bầu cử
- Thành lập hội đồng bầu cử: là cơ quan lãnh đạo chung cho cuộc bầu cử
- Thành lập ủy ban bầu cử: có nhiệm vụ làm biên bản tổng hợp các biên bản
kiểm phiếu do các tổ bầu cử đưa đến để xác định kết quả trúng cử hoặc
không trúng cử cho từng ứng cử viên
- Tổ bầu cử: Phụ trách công việc bầu cử ở khu vực bỏ phiếu
- Phân chia đơn vị bầu cử
- Xác định khu vực bỏ phiếu: Để việc bỏ phiếu được thuận tiện, mỗi đơn vị bầu
cử được chia thành nhiều khu vực bỏ phiếu. Khu vực bỏ phiếu là đơn vị địa
dư thống nhất lượng cử tri nhất định, nơi cử tri tiến hành bỏ phiếu bầu đại diện. - Lập danh sách cử tri
- Giới thiệu ứng cử viên
- Hiệp thương lập danh sách ứng cử viên - Vận động bầu cử - Bỏ phiếu - Kiểm phiếu
- Xác định kết quả bầu cử
- Công bố kết quả bầu cử
- Bầu cử thêm, bầu bổ sung: Cuộc bầu cử thêm và bầu cử lại chỉ có giá trị khi
có quá nửa số cử tri đi bầu. Người trúng cử phải được quá nửa số phiếu hợp lệ.
Nếu bầu cử thêm mà vẫn chưa đủ số đại biểu thì không tổ chức bầu cử thêm
lần thứ hai. Nếu bầu cử lại mà số cử tri đi bầu vẫn chưa được quá nửa số cử tri lOMoAR cPSD| 20899013
ghi tên trong danh sách thì không tổ chức bầu cử lại lần thứ hai.
Câu 72: Trình bày quy định về phiếu bầu hợp lệ, không hợp lệ theo Luật Bầu cử
đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015. +
Phiếu bầu cử không hợp lệ: -
Phiếu không theo mẫu quy định do Tổ bầu cử phát ra
- Phiếu ko có dấu của tổ bầu cử
- Phiếu gạch xóa hết tên người bầu cử
- Phiếu ghi thêm tên vào danh sách
- Phiếu để số người nhiều hơn số người đã ấn định +
Phiếu bầu cử hợp lệ:
- Phiếu theo mẫu quy định do Tổ bầu cử phát ra.
- Phiếu có đóng dấu của Tổ bầu cử.
- Phiếu bầu đủ hoặc ít hơn số lượng đại biểu đã ấn định cho đơn vị bầu cử.
- Phiếu không ghi thêm tên người khác ngoài danh sách những người ứng
cử hoặc ghi thêm nội dung khác.
Chương VIII: Quốc hội
Câu 73: Vị trí của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013.
Theo Hiến pháp 2013: “Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ
quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.”
Câu 74: Chức năng của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013.
Theo HP 2013: “Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định các
vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước.”
Câu 75: Trình bày những nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013.
Theo quy định tại Điều 70 của Hiến pháp năm 2013, Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; làm luật và sửa đổi luật.
2. Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật và nghị quyết của
Quốc hội; xét báo cáo công tác của Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội,
Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hội đồng bầu cử
quốc gia, Kiểm toán nhà nước và cơ quan khác do Quốc hội thành lập
3. Quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách, nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
4. Quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia; quy định, sửa đổi
hoặc bãi bỏ các thứ thuế; quyết định phân chia các khoản thu và nhiệm vụ chi giữa
ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; quyết định mức giới hạn an toàn nợ
quốc gia, nợ công, nợ chính phủ; quyết định dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ
ngân sách trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước. lOMoAR cPSD| 20899013
5. Quyết định chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Nhà nước.
6. Quy định tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Toà án
nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước,
chính quyền địa phương và cơ quan khác do Quốc hội thành lập.
7. Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc
hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng
Dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Toà án
nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chủ tịch Hội đồng bầu
cử quốc gia, Tổng Kiểm toán nhà nước, người đứng đầu cơ quan khác do Quốc hội
thành lập; phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính
phủ, Bộ trưởng và thành viên khác của Chính phủ, Thẩm phán Tòa án nhân dân tối
cao; phê chuẩn danh sách thành viên Hội đồng Quốc phòng và An ninh, Hội đồng bầu cử quốc gia.
8. Bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.
9. Quyết định thành lập, bãi bỏ Bộ, cơ quan ngang Bộ của Chính phủ; thành lập, giải
thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương,
đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; thành lập, bãi bỏ cơ quan khác theo quy định của Hiến pháp và luật.
10. Bãi bỏ văn bản của Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ
tướng Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái với
Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội.
11. Quyết định đại xá.
12. Quy định hàm, cấp trong lực lượng vũ trang nhân dân, hàm, cấp ngoại giao và
những hàm, cấp nhà nước khác; quy định huân chương, huy chương và danh hiệu vinh dự nhà nước.
13. Quyết định vấn đề chiến tranh và hòa bình; quy định về tình trạng khẩn cấp, các
biện pháp đặc biệt khác bảo đảm quốc phòng và an ninh quốc gia.
14. Quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại; phê chuẩn, quyết định gia nhập hoặc
chấm dứt hiệu lực của điều ước quốc tế liên quan đến chiến tranh, hòa bình, chủ
quyền quốc gia, tư cách thành viên của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại các
tổ chức quốc tế và khu vực quan trọng, điều ước quốc tế về quyền con người, quyền
và nghĩa vụ cơ bản của công dân và điều ước quốc tế khác trái với luật, nghị quyết của Quốc hội.
15. Quyết định trưng cầu ý dân.
Câu 76: Trình bày quy định về quyền lập hiến và lập pháp của Quốc hội trong Hiến pháp năm 2013.
- Tại khoản 1 điều 70: “Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; làm luật và sửa đổi luật”
- Tại khoản 10 điều 70: “Bãi bỏ văn bản của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ
Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao
trái với HP, luật, nghị quyết của Quốc hội”
=> Khác với Hiến pháp trước đây, Quốc hội không còn là cơ quan “duy nhất”
lập pháp, thừa nhận sự tham gia của Chính phủ trong vấn đề này. –
Khoản 4 Điều 120: “Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất hai phần ba tổng
số đại biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết định” lOMoAR cPSD| 20899013
=> Quy định này nhằm thể chế hóa chủ trương của Ðảng về phát huy dân chủ
XHCN; QH với vị trí là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan
quyền lực Nhà nước cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam được trao thẩm
quyền quyết định việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp phù hợp với điều kiện,
tình hình thực tiễn cụ thể của đất nước.
Câu 77: Trình bày quy định về chức năng giám sát tối cao của Quốc hội trong Hiến pháp năm 2013.
- Điều 69: “Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước”.
- Khoản 2 Điều 70: “Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp,
luật và nghị quyết của Quốc hội; xét báo cáo công tác của Chủ tịch nước; Ủy
ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát
nhân dân tối cao, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan khác do Quốc hội thành lập”
=> Phạm vi giám sát của Quốc hội là ở những cơ quan cấp cao, do Quốc hội
thành lập và chịu trách nhiệm với Quốc hội. Phạm vi giám sát này phù hợp với
tính “tối cao” của Quốc hội; đồng thời phù hợp với thực tiễn lịch sử là Quốc
hội hầu như không bao giờ thực hiện phạm vi giám sát các cơ quan cấp tỉnh trở xuống.
Câu 78: Trình bày các hình thức giám sát tối cao của Quốc hội.
Theo Hiến pháp cũng như Luật tổ chức Quốc hội hiện hành thì quyền này được
thực hiện bằng các phương thức sau đây: -
Quốc hội tổ chức xem xét các báo cáo công tác của Chủ tịch nước, Ủy
ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao để thực hiện nội
dung giám sát việc tổ chức và thực hiện Hiến pháp, luật, và nghị quyết của
Quốc hội trong các hoạt động thực tiễn của các đối tượng thuộc quyền giám sát tối cao. -
Quốc hội xem xét các đề nghị của các cơ quan của Quốc hội, của đại
biểu Quốc hội, của các cơ quan, tổ chức và cá nhân về các văn bản quy
phạm pháp luật ban hành của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội,
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát
nhân dân tối cao về tính hợp pháp với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. -
Xem xét chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp.
Câu 79: Trình bày các chức danh trong bộ máy nhà nước do Quốc hội bầu, phê chuẩn. -
Chủ tịch QH, các Phó Chủ tịch QH và các Ủy viên Ủy ban thường vụ QH
trong số các đại biểu QH theo danh sách đề cử chức vụ từng người của Ủy ban thường vụ QH.
- Quốc hội bầu Chủ tịch nước trong số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của
UBTVQH (ủy ban thường vụ QH). Quốc hội bầu Phó Chủ tịch nước trong
số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của Chủ tịch nước -
Quốc hội bầu Chủ tịch Hội đồng dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc lOMoAR cPSD| 20899013
hội trong số các đại biểu Quốc hội theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội.
- Quốc hội bầu Thủ tướng Chính phủ trong số các đại biểu Quốc hội theo
đề nghị của Chủ tịch nước. -
Quốc hội bầu Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện
kiểm sát nhân dân tối cao theo đề nghị của Chủ tịch nước. -
Quốc hội bầu Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia, Tổng Kiểm toán Nhà
nước, Tổng thư ký Quốc hội theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội.
- Ủy ban thường vụ Quốc hội trình Quốc hội quyết định danh sách những người ứng cử để
bầu vào chức danh quy định tại Điều này trong trường hợp đại biểu Quốc hội ứng cử hoặc
giới thiệu thêm người ứng cử.
Câu 80: So sánh quy định về “lấy phiếu tín nhiệm” và “bỏ phiếu tín nhiệm” theo Luật
Tổ chức Quốc hội năm 2013 Lấy phiếu tín nhiệm Bỏ phiếu tín nhiệm Định nghĩa
Lấy phiếu tín nhiệm là việc
Bỏ phiếu tín nhiệm là việc
Quốc hội, Hội đồng nhân dân Quốc hội, Hội đồng nhân
thực hiện quyền giám sát,
dân thể hiện sự tín nhiệm
đánh giá mức độ tín nhiệm
hoặc không tín nhiệm đối với
đối với người giữ chức vụ do
người giữ chức vụ do Quốc
Quốc hội, Hội đồng nhân dân hội, Hội đồng nhân dân bầu
bầu hoặc phê chuẩn để làm cơ hoặc phê chuẩn để làm cơ sở
sở cho việc xem xét đánh giá cho việc miễn nhiệm hoặc cán bộ.
phê chuẩn đề nghị miễn
nhiệm người không được
Quốc hội, Hội đồng nhân dân tín nhiệm. Đối
Quốc hội, Hội đồng nhân tượng
- Ủy ban thường vụ Quốc hội
dân tổ chức lấy phiếu áp
trình Quốc hội bỏ phiếu tín
tín nhiệm một lần trong nhiệm dụng
đối với người giữ chức
mỗi nhiệm kỳ vào kỳ họp vụ do cơ quan này bầu hoặc
thường lệ cuối năm thứ phê ba của nhiệm kỳ. Theo đó: chuẩn:
- Quốc hội tổ chức lấy
+ Ủy ban thường vụ Quốc hội phiếu tín nhiệm: tự mình đề nghị;
+ Chủ tịch nước, Phó Chủ + Có kiến nghị của Hội đồng tịch nước;
dân tộc hoặc Ủy ban của
+ Chủ tịch Quốc hội, Phó Quốc hội, hoặc có ít nhất hai
Chủ tịch Quốc hội, Ủy
mươi phần trăm tổng số đại lOMoAR cPSD| 20899013 viên Ủy ban thường vụ biểu Quốc hội;
Quốc hội, Chủ tịch Hội
+ Người được lấy phiếu tín đồng dân tộc, Chủ
nhiệm có từ 2/3 tổng số đại nhiệm Ủy ban của Quốc
biểu Quốc hội trở lên đánh hội;
giá “tín nhiệm thấp”.
+ Thủ tướng Chính phủ,
- Thường trực Hội đồng nhân Phó Thủ tướng Chính
dân trình Hội đồng nhân dân phủ, Bộ trưởng, các bỏ phiếu tín nhiệm đối với thành viên khác của
người giữ chức vụ do cơ quan này bầu: Chính phủ; + Chánh án Tòa án tối
+ Có kiến nghị của ít nhất 1/3 tổng cao, Viện trưởng Viện
số đại biểu Hội đồng kiểm sát tối cao, Tổng nhân dân; kiểm toán nhà nước. - Hội đồng nhân dân: + Chủ tịch Hội đồng
+ Có kiến nghị của Ủy ban nhân dân, Phó Chủ tịch
Mặt trận tổ quốc Việt Nam
Hội đồng nhân dân, Ủy cùng cấp; viên Thường trực Hội
+ Người được lấy phiếu tín đồng nhân dân,
nhiệm có từ 2/3 tổng số Trưởng Ban của Hội
đại biểu Hội đồng nhân dân đồng nhân dân; Hạng tín nhiệm - Tín nhiệm cao - Tín nhiệm - Tín nhiệm - Không tín nhiệm. - Tín nhiệm thấp. Hệ quả -
Người được lấy phiếu
Người được bỏ phiếu tín
tín nhiệm có quá nửa tổng số
nhiệm có quá nửa tổng số đại
đại biểu Quốc hội, đại biểu
biểu Quốc hội, đại biểu Hội
Hội đồng nhân dân đánh giá
đồng nhân dân đánh giá
“tín nhiệm thấp” thì có thể xin “không tín nhiệm” thì có thể từ chức.
xin từ chức; trường hợp -
Người được lấy phiếu
không từ chức thì cơ quan
tín nhiệm có từ hai phần ba
hoặc người có thẩm quyền
tổng số đại biểu Quốc hội, đại giới thiệu người đó để Quốc
biểu Hội đồng nhân dân trở
hội, Hội đồng nhân dân bầu
lên đánh giá “tín nhiệm thấp”
hoặc phê chuẩn có trách
thì Ủy ban thường vụ Quốc
nhiệm trình Quốc hội, Hội
hội trình Quốc hội, Thường
đồng nhân dân xem xét, quyết
trực Hội đồng nhân dân trình
định việc miễn nhiệm hoặc
Hội đồng nhân dân bỏ phiếu
phê chuẩn đề nghị miễn tín nhiệm.
nhiệm đối với người đó. lOMoAR cPSD| 20899013
Câu 81: Trình bày những cơ quan, chủ thể có quyền đề nghị Quốc hội quyết
định trưng cầu ý dân theo Theo Luật trưng cầu ý dân năm 2015?
Quốc hội quyết định trưng cầu ý dân về Hiến pháp hoặc về những vấn đề quan trọng
khác theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ hoặc ít
nhất một phần ba tổng số đại biểu Quốc hội.
Câu 82: Cơ cấu tổ chức của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014.
- Điều 3 Luật tổ chức Quốc hội: “Quốc hội tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc
tập trung dân chủ làm việc theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số”. - Gồm:
+ Ủy ban thường vụ Quốc hội: là cơ quan thường trực của Quốc hội, gồm có Chủ
tịch, các Phó Chủ tịch và các Ủy viên. + Hội đồng dân tộc
+ Các ủy ban: Ủy ban pháp luật; Ủy ban tư pháp; Ủy ban kinh tế; Ủy ban tài
chính, ngân sách; Ủy ban quốc phòng và an ninh; Ủy ban văn hóa, giáo dục,
thanh niên, thiếu niên và nhi đồng; Ủy ban về các vấn đề xã hội; Ủy ban khoa
học, công nghệ và môi trường; Ủy ban đối ngoại
+ Đại biểu quốc hội: Quốc hội có không quá 500 đại biểu đại diện cho ý chí,
nguyện vọng của cử tri cả nước, trong đó có những đại biểu hoạt động chuyên
trách và những đại biểu hoạt động không chuyên trách. Số lượng đại biểu
chuyên trách chiếm ít nhất 25% tổng số đại biểu Quốc hội
Câu 83: Trình bày mối quan hệ giữa Quốc hội và Chính phủ trong Hiến pháp năm 2013.
* Trong hoạt động tổ chức Chính phủ:
- Quốc hội có quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm Thủ tướng Chính phủ
theo đề nghị của Chủ tịch nước, có quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm
các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ
theo đề nghị của Thủ tướng Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ chịu trách nhiệm
và báo cáo công tác trước Chính phủ, Quốc hội, Uỷ ban thường vụ Quốc hội. -
Nhiệm kỳ của Chính phủ theo nhiệm kỳ của Quốc hội, khi Quốc hội hết
nhiệm kỳ Chính phủ tiếp tục làm việc cho đến khi Quốc hội khoá mới thành lập Chính phủ mới.
- Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội.
* Trong hoạt động xây dựng pháp luật: -
Chính phủ có nhiệm vụ trình dự án luật, dự án ngân sách nhà nước và các
dự án khác trước Quốc hội; trình dự án pháp lệnh trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
- Chính phủ có nhiệm vụ tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc
hội; pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
- Chính phủ có quyền đề nghị Uỷ ban thường vụ Quốc hội bãi bỏ văn bản của
Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, UBND, Chủ tịch UBND tỉnh, thành lOMoAR cPSD| 20899013
phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật và văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên. -
Quốc hội có quyền bãi bỏ văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ
trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. Uỷ ban thường vụ Quốc hội
có quyền đình chỉ việc thi hành văn bản của Chính phủ, thủ tướng Chính phủ;
bãi bỏ văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trái với pháp lệnh, nghị
quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
* Trong hoạt động kiểm tra, giám sát:
- Uỷ ban thường vụ Quốc hội có quyền giám sát hoạt động của Chính phủ.
- Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn các thành viên của Chính phủ, người bị
chất vấn phải trả lời chất vấn trước Quốc hội tại kỳ họp, trong trường hợp cần
điều tra thì Quốc hội cho trả lời trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội hoặc tại kỳ
họp sau hoặc gửi văn bản trả lời.
* Trong hoạt động quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước:
- Bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan ngang bộ chịu trách nhiệm cá nhân trước
Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công, phụ trách.
- Về hoạt động đối nội: Chính phủ có quyền trình Quốc hội quyết định thành lập,
giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương, đơn vị hành chính- kinh tế đặc biệt; trình Uỷ ban thường vụ Quốc
hội quyết định thành lập, giải thể nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành
chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
- Về hoạt động đối ngoại: Theo sự phê chuẩn của Quốc hội và sự uỷ quyền của
Chủ tịch nước, Chính phủ tổ chức đàm phán, ký kết điều ước quốc tế nhân
danh nhà nước; quyết định việc ký, gia nhập, phê duyệt hoặc chấm dứt hiệu lực
các điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ.
Câu 84: Trình bày mối quan hệ của Quốc hội với Tòa án nhân dân tối cao và
Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
● Quốc hội và VKSND tối cao:
- Về trật tự hình thành:
+ Quốc hội thành lập ra Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện trưởng VKSND tối
cao do Quốc hội bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch
nước. Nhiệm kỳ của Viện trưởng VKSND tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội.
+ Quốc hội có quyền quy định về tổ chức và hoạt động của VKSND tối cao.
- Về quá trình hoạt động:
+ Viện trưởng VKSND tối cao chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc
hội, nếu trong thời gian Quốc hội không họp thì chịu trách nhiệm và báo cáo
công tác trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội và Chủ tịch nước.
+ Quốc hội có quyền bỏ phiếu tín nhiệm đối với Viện trưởng VKSND tối cao.
+ Quốc hội có quyền bãi bỏ các văn bản của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái
với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. Uỷ ban thường vụ Quốc hội có
quyền đình chỉ thi hành các văn bản của VKSND tối cao trái với Hiến pháp, lOMoAR cPSD| 20899013
luật, nghị quyết của Quốc hội; bãi bỏ các văn bản trái với pháp lệnh, nghị
quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
+ Viện kiểm sát nhân dân có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh
trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
- Về lĩnh vực kiểm tra, giám sát:
+ Quốc hội có quyền thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân thủ theo Hiến pháp, luật, nghị
quyết của Quốc hội, xét báo cáo của VKSND tối cao.
+ Uỷ ban thường vụ Quốc hội có quyền giám sát hoạt động của VKSND tối cao.
Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Viện trưởng VKSND tối cao. Viện
trưởng VKSND tối cao phải trả lời chất vấn trước Quốc hội tại kỳ họp hoặc tại
phiên họp của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
● Quốc hội với TAND tối cao:
- Về trật tự hình thành:
+ Quốc hội thành lập nên Tòa án nhân dân tối cao. Chánh án toà án nhân dân tối
cao do Quốc hội bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch
nước, nhiệm kỳ của Chánh án TAND tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội.
+ Quốc hội có quyền quy định tổ chức và hoạt động của TAND tối cao.
+ Quốc hội phê chuẩn đề nghị của Chủ tịch nước về việc bổ nhiệm, miễn
nhiệm, cách chức Thẩm phán TAND tối cao.
- Về quá trình hoạt động:
+ Chánh án TAND tối cao chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội;
trong thời gian Quốc hội không họp thì chịu trách nhiệm và báo cáo công tác
trước Ủy ban thường vụ Quốc hội.
+ Quốc hội có quyền bỏ phiếu tín nhiệm đối với Chánh án TAND tối cao.
Ngược lại TAND tối cao có thẩm quyền xét xử các đại biểu Quốc hội.
+ Quốc hội có quyền bãi bỏ văn bản của TAND tối cao trái với Hiến pháp, luật,
nghị quyết của Quốc hội. Uỷ ban thường vụ Quốc hội có quyền đình chỉ thi
hành đối với các văn bản của TAND tối cao trái với Hiến pháp, luật, nghị
quyết của Quốc hội; bãi bỏ văn bản của TAND tối cao khi trái với pháp lệnh,
nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
+ Toà án nhân dân tối cao có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh
trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
- Về hoạt động kiểm tra, giám sát:
+ Quốc hội có quyền giám sát hoạt động và xét báo cáo của TAND tối cao. Uỷ ban thường vụ
Quốc hội có quyền giám sát hoạt động của TAND tối cao.
+ Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Chánh án TAND tối cao. Chánh án
TAND tối cao phải trả lời chất vấn trước Quốc hội tại kỳ họp, trong trường
hợp cần điều tra thì Quốc hội cho trả lời trước Uỷ ban thường vụ Quốc hội
hoặc trả lời tại phiên họp sau của kỳ họp hoặc gửi văn bản trả lời.
Câu 85: Trình bày vị trí của Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013.
Khoản 1 Điều 73 HP 2013 quy định: “ Ủy ban Thường vụ Quốc hội là cơ quan thường trực của Quốc hội.” lOMoAR cPSD| 20899013
Câu 86: Trình bày cơ cấu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành.
Khoản 2 Điều 73 HP 2013 quy định: “ Ủy ban thường vụ Quốc hội gồm Chủ tịch
Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội và các Ủy viên.”
Câu 87: Trình bày những nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013.
Điều 74 HP 2013 quy định:
“Ủy ban thường vụ Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Tổ chức việc chuẩn bị, triệu tập và chủ trì kỳ họp Quốc hội;
2. Ra pháp lệnh về những vấn đề được Quốc hội giao; giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh;
3. Giám sát việc thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị
quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; giám sát hoạt động của Chính phủ, Tòa án
nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước và cơ quan
khác do Quốc hội thành lập;
4. Đình chỉ việc thi hành văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân
dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của
Quốc hội và trình Quốc hội quyết định việc bãi bỏ văn bản đó tại kỳ họp gần nhất; bãi
bỏ văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm
sát nhân dân tối cao trái với pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội;
5. Chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của
Quốc hội; hướng dẫn và bảo đảm điều kiện hoạt động của đại biểu Quốc hội;
6. Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội,
Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng dân
tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia, Tổng Kiểm toán nhà nước;
7. Giám sát và hướng dẫn hoạt động của Hội đồng nhân dân; bãi bỏ nghị quyết của
Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật và
văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; giải tán Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố
trực thuộc trung ương trong trường hợp Hội đồng nhân dân đó làm thiệt hại nghiêm
trọng đến lợi ích của Nhân dân;
8. Quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính
dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
9. Quyết định việc tuyên bố tình trạng chiến tranh trong trường hợp Quốc hội không
thể họp được và báo cáo Quốc hội quyết định tại kỳ họp gần nhất;
10. Quyết định tổng động viên hoặc động viên cục bộ; ban bố, bãi bỏ tình trạng khẩn
cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương;
11. Thực hiện quan hệ đối ngoại của Quốc hội;
12. Phê chuẩn đề nghị bổ nhiêṃ hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; , miễn nhiêṃ lOMoAR cPSD| 20899013
đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Cộng lOMoAR cPSD| 20899013
13. Tổ chức trưng cầu ý dân theo quyết định của Quốc hội.”
Câu 88: Trình bày thẩm quyền ban hành văn bản pháp luật của
Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Câu 89: Trình bày quy định về chức năng của Hội đồng dân tộc
và các Ủy ban của Quốc hội theo Hiến pháp năm 2013 và Luật
Tổ chức Quốc hội hiện hành.
Khoản 2 Điều 75 HP 2013: “ Hội đồng dân tộc nghiên cứu và kiến
nghị với Quốc hội về công tác dân tộc; thực hiện quyền giám sát
việc thi hành chính sách dân tộc, chương trình, kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.”
Câu 90: Kể tên các Ủy ban của Quốc hội hiện nay. - Ủy ban Pháp luật - Ủy ban Tư pháp - Ủy ban Kinh tế
- Ủy ban Tài chính - Ngân sách
- Ủy ban Quốc phòng và An ninh
- Ủy ban Văn hóa, Giáo dục - Ủy ban Xã hội
- Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường - Ủy ban Đối ngoại
Câu 91: Bình luận quan điểm cho rằng: các Ủy ban là công xưởng của Quốc hội
- “Quốc hội phiên toàn thể là phiên trình diễn, Quốc hội trong
các ủy ban là Quốc hội làm việc” => Trong các ủy ban,
Quốc hội mới được rèn dũa -
Thông thường, tất cả các vấn đề Quốc hội xem xét đều mang tính chuyên môn
=> Cần phải có khoa học và các chuyên gia => Chuyên gia
tranh luận với nhau trên nghị trường là không thể vì sẽ xuất
hiện tâm lý đám đông bởi chuyên gia là người hiểu biết sâu
sắc, số người biết về vấn đề đó rất ít => Phải họp chuyên
ngành xong mới đưa ra Quốc hội phiên toàn thể => Trong
trường hợp các đại biểu không biết gì về vấn đề đó thì sẽ
tuân theo sự hướng dẫn của các ủy ban
-> Trong các ủy ban, Quốc hội mới được rèn dũa => Ủy ban là công xưởng lOMoAR cPSD| 20899013
Câu 92: Trình bày quy định về kỳ họp Quốc hội.
Điều 83 HP 2013 quy định:
“ 1. Quốc hội họp công khai. Trong trường hợp cần thiết, theo đề
nghị của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng
Chính phủ hoặc của ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Quốc hội,
Quốc hội quyết định họp kín.
2. Quốc hội họp mỗi năm hai kỳ. Trường hợp Chủ tịch nước, Ủy
ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ hoặc ít nhất một
phần ba tổng số đại biểu Quốc hội yêu cầu thì Quốc hội họp bất
thường. Ủy ban thường vụ Quốc hội triệu tập kỳ họp Quốc hội.
3. Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa mới được triệu tập chậm
nhất là sáu mươi ngày, kể từ ngày bầu cử đại biểu Quốc hội, do Chủ
tịch Quốc hội khóa trước khai mạc và chủ tọa cho đến khi Quốc hội
khóa mới bầu ra Chủ tịch Quốc hội.”
Câu 93: Trình bày những giai đoạn trong quy trình lập pháp của Quốc hội.
- Lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh
- Soạn thảo luật, pháp lệnh: Dự án pháp lệnh, dự thảo nghị
quyết của UBTVQH do Ban soạn thảo tiến hành soạn thảo.
Ban soạn thảo tùy từng trường hợp có thể do Uỷ ban thường
vụ Quốc hội; bộ hoặc cơ quan ngang bộ thuộc Chính phủ;
Toà án nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên thành lập -
Thẩm tra dự án Luật, pháp lệnh: Dự án luật, dự thảo nghị
quyết của Quốc hội trước khi trình Uỷ ban thường vụ: Quốc
hội thảo luận, cho ý kiến phải được Hội đồng Dân tộc, Uỷ
ban hữu quan của Quốc hội thẩm tra
- Uỷ ban thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến: Tuỳ theo tính chất và nội dung
của dự án luật, dự thảo nghị quyết của Quốc hội, Uỷ ban
thường vụ Quốc hội có thể xem xét, cho ý kiến một lần hoặc
nhiều lần. Cơ quan, tổ chức, đại biểu Quốc hội trình dự án
luật, dự thảo nghị quyết có trách nhiệm nghiên cứu, tiếp thu
các ý kiến của Uỷ ban thường vụ Quốc hội
- Thảo luận tiếp thu, chỉnh lý và thông qua dự án luật, dự án
pháp lệnh: Quốc hội thảo luận, thông qua dự án luật, dự thảo
nghị quyết tại một hoặc hai kỳ họp Quốc hội
- Công bố luật, pháp lệnh: Chủ tịch nước ban hành lệnh để
công bố luật, nghị quyết của Quốc hội chậm nhất là 15 ngày
kể từ ngày luật, nghị quyết được thông qua lOMoAR cPSD| 20899013
Câu 94: Trình bày những chủ thể có quyền trình dự án luật.
Khoản 1 Điều 84 HP 2013 quy định:
“ Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, Ủy
ban của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm
sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Ủy ban trung ương Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam và cơ quan trung ương của tổ chức thành
viên của Mặt trận có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự
án pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội.”
Câu 95: Trình bày các loại văn bản quy phạm pháp luật theo
Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện hành
● Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật gồm: - Hiến pháp. -
Bộ luật, luật ( sau đây gọi chung là luật ), nghị quyết của Quốc hội. -
Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội;
nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội với
Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam; nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội,
Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ
quốc Việt quốc Việt Nam.
- Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước. -
Nghị định của Chính phủ; nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ với Đoàn Chủ
tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
- Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
- Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
- Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; thông tư
của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; thông tư
của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ; quyết định của
Tổng kiểm toán nhà nước.
- Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương ( sau đây gọi chung là cấp tỉnh ). -
Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. -
Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. -
Nghị quyết của Hội đồng nhân dân huyện, quận, thị xã, lOMoAR cPSD| 20899013
thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ( sau
đây gọi chung là cấp huyện ).
- Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện.
- Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã, phường, thị trấn (
sau đây gọi chung là cấp xã ).
- Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã.
Chương IX: Chủ tịch nước
Câu 96: Trình bày quy định về vị trí của Chủ tịch nước theo Hiến pháp năm 2013.
- CTN là người đứng đầu nhà nước VN, là nguyên thủ
quốc gia của nước CHXHCNVN; thay mặt cho nhà
nước CHXHCNVN trong lĩnh vực đối nội, đối ngoại
- CTN thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ
chức vụ chủ tịch HĐQP-AN
- CTN là một trong số các ĐBQHVN do toàn thể QH bầu ra
Câu 97: So sánh chế định nguyên thủ quốc gia trong các bản hiến pháp Việt Nam. - Hiến pháp 1946: +
Đứng đầu NN và CP, là tổng chỉ huy Quân đội (có quyền) + Được bầu ra từ ĐBQH +
Độc lập với QH; có quyền phủ quyết luật - Hiến pháp 1980: +
Đứng đầu NN, là một cơ quan của QH, thực hiện các chức năng của UBTVQH - HP 1959, 1992, 2013:
+ Đứng đầu NN, hành pháp tượng trưng, có tính chất phái sinh
và gắn bó với QH ( được bầu ra từ QH và báo cáo trước QH)
Câu 98: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước theo Hiến pháp năm 2013.
Điều 88 HP 2013 quy định:
“Chủ tịch nước có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Công bố Hiến pháp, luật, pháp lệnh; đề nghị Ủy ban thường vụ
Quốc hội xem xét lại pháp lệnh trong thời hạn mười ngày, kể từ
ngày pháp lệnh được thông qua, nếu pháp lệnh đó vẫn được Ủy ban
thường vụ Quốc hội biểu quyết tán thành mà Chủ tịch nước vẫn
không nhất trí thì Chủ tịch nước trình Quốc hội quyết định tại kỳ họp gần nhất;
1. Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Phó Chủ tịch lOMoAR cPSD| 20899013
nước, Thủ tướng Chính phủ; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội,
bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ
trưởng và thành viên khác của Chính phủ;
2. Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chánh án Tòa án
nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; căn
cứ vào nghị quyết của Quốc hội, bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức
Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách
chức Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Thẩm phán các Tòa án
khác, Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối
cao; quyết định đặc xá; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội, công
bố quyết định đại xá;
3. Quyết định tặng thưởng huân chương, huy chương, các giải
thưởng nhà nước, danh hiệu vinh dự nhà nước; quyết định cho nhập
quốc tịch, thôi quốc tịch, trở lại quốc tịch hoặc tước quốc tịch Việt Nam;
4. Thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ chức Chủ tịch Hội
đồng quốc phòng và an ninh, quyết định phong, thăng, giáng, tước
quân hàm cấp tướng, chuẩn đô đốc,
phó đô đốc, đô đốc hải quân; bổ nhiệm, miễn nhiêṃ , cách chức Tổng tham mưu
trưởng, Chủ nhiệm Tổng cục chính trị Quân đội nhân dân Việt
Nam; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội hoặc của Ủy ban thường
vụ Quốc hội, công bố, bãi bỏ quyết định tuyên bố tình trạng chiến
tranh; căn cứ vào nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, ra
lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, công bố, bãi bỏ tình trạng khẩn
cấp; trong trường hợp Ủy ban thường vụ Quốc hội không thể họp
được, công bố, bãi bỏ tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương;
5. Tiếp nhận đại sứ đặc mệnh toàn quyền của nước ngoài; căn cứ
vào nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hôị , bổ nhiệm, miễn
nhiệm; quyết định cử, triệu hồi đại sứ đặc mệnh toàn quyền của
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; phong hàm, cấp đại sứ; quyết
định đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước; trình
Quốc hội phê chuẩn, quyết định gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực
điều ước quốc tế quy định tại khoản 14 Điều 70; quyết định phê
chuẩn, gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế khác nhân danh Nhà nước.”
Câu 99: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước
trong lĩnh vực lập pháp. lOMoAR cPSD| 20899013 - Quyền trình dự luật
- Công bố HP, luật, pháp lệnh sau khi đã được QH thông qua -
Đề nghị xem xét lại Pháp lệnh, nghị quyết của
UBTVQH. Nếu CTN không đồng ý nhưng UBTVQH vẫn
thông qua thì CTN trình QH quyết định trong kỳ họp gần nhất.
Câu 100: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước
trong lĩnh vực hành pháp.
- Đề nghị QH bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Thủ tướng CP
- Bổ - miễn nhiệm, cách chức Phó thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác trong CP -
Nghe công tác báo cáo của CP, thủ tướng CP
Câu 101: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước
trong lĩnh vực tư pháp.
- Giới thiệu, đề cử Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng
VKSND tối cao để QH biểu quyết -
Bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Chánh án + Phó Viện trưởng + KSV
- Xem xét và quyết định giảm án tử hình, ân xá
Chương X: Chính phủ:
Câu 102: Phân tích vị trí của Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013.
Điều 109 Hiến pháp năm 2013: “Chính phủ là cơ quan hành chính
Nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội”.
=> Lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến VN, Hiến pháp chính thức
khẳng định Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp. Đây
là cơ sở pháp lý quan trọng giúp xác định cụ thể, rõ ràng, đầy đủ
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, vai trò của Chính phủ trong điều
kiện phát triển nền kinh tế thị trường, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
Câu 103: Trình bày cơ cấu tổ chức của Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013.
HP 2013 quy định : “Chính phủ gồm Thủ tướng Chính phủ, các
Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan
ngang bộ. Cơ cấu, số lượng thành viên Chính phủ do Quốc hội quyết định.”
Câu 104: Trình bày khái niệm và nội dung quyền hành pháp của Chính lOMoAR cPSD| 20899013 phủ.
- Khái niệm: Quyền hành pháp là một trong ba quyền trong cơ
cấu quyền lực nhà nước, bên cạnh quyền lập pháp và quyền
tư pháp, do các cơ quan hành chính nhà nước thực thi để
đảm bảo hoàn thành chức năng và nhiệm vụ của mình.
Quyền hành pháp bao gồm hai quyền: quyền lập quy và
quyền hành chính. Quyền lập quy là quyền ban hành những
văn bản pháp quy dưới luật, để cụ thể hoá luật pháp do các
cơ quan lập pháp ban hành trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội. Quyền hành chính là quyền tổ chức quản lý tất
cả các mặt, các quan hệ xã hội bằng cách sử dụng quyền lực
nhà nước. Quyền hành chính bao gồm các quyền về tổ chức
nhân sự trong cơ quan hành chính, quyền tổ chức thực thi và
áp dụng pháp luật trong các mối quan hệ giữa tổ chức với cá
nhân, tổ chức với tổ chức và giữa các cá nhân với nhau trong đời sống xã hội. - Nội dung: +
Đảm bảo an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội +
Quản lý và điều hành nhà nước +
Tổ chức thi hành pháp luật +
Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân +
Xem xét và xử lý sai phạm
Câu 105: Trình bày các nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ
theo Hiến pháp năm 2013.
Điều 96 HP 2013 quy định:
“ Chính phủ có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội,
pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết
định của Chủ tịch nước;
1. Đề xuất, xây dựng chính sách trình Quốc hội, Ủy ban thường vụ
Quốc hội quyết định hoặc quyết định theo thẩm quyền để thực hiện
nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Điều này; trình dự án luật, dự án
ngân sách nhà nước và các dự án khác trước Quốc hội; trình dự án
pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội;
2. Thống nhất quản lý về kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế,
khoa học, công nghệ, môi trường, thông tin, truyền thông, đối
ngoại, quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; thi lOMoAR cPSD| 20899013
hành lệnh động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng
khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo
đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân;
3. Trình Quốc hội quyết định thành lập, bãi bỏ bộ, cơ quan ngang
bộ; thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, đơn vị hành chính - kinh tế
đặc biệt; trình Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định thành lập,
giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính dưới tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương;
4. Thống nhất quản lý nền hành chính quốc gia; thực hiện quản lý
về cán bộ, công chức, viên chức và công vụ trong các cơ quan nhà
nước; tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố
cáo, phòng, chống quan liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước;
lãnh đạo công tác của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc
Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp; hướng dẫn, kiểm tra Hội đồng
nhân dân trong việc thực hiện văn bản của cơ quan nhà nước cấp
trên; tạo điều kiện để Hội đồng nhân dân thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do luật định;
5. Bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và xã hội, quyền con
người, quyền công dân; bảo đảm trật tự, an toàn xã hội;
6. Tổ chức đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước
theo ủy quyền của Chủ tịch nước; quyết định việc ký, gia nhập, phê
duyệt hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế nhân danh Chính
phủ, trừ điều ước quốc tế trình Quốc hội phê chuẩn quy định tại
khoản 14 Điều 70; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích chính đáng
của tổ chức và công dân Việt Nam ở nước ngoài;
7. Phối hợp với Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và
cơ quan trung ương của tổ chức chính trị - xã hội trong việc thực
hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.”
Câu 106: Trình bày quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ
tướng Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013.
Điều 98 HP 2013 quy định:
“ Thủ tướng Chính phủ có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Lãnh đạo công tác của Chính phủ; lãnh đạo việc xây dựng
chính sách và tổ chức thi hành pháp luật;
2. Lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành
chính nhà nước từ trung ương đến địa phương, bảo đảm tính thống
nhất và thông suốt của nền hành chính quốc gia; lOMoAR cPSD| 20899013
3. Trình Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách
chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và Thành viên khác của
Chính phủ; bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thứ trưởng, chức vụ
tương đương thuộc bộ, cơ quan ngang bộ; phê chuẩn việc bầu, miễn
nhiệm và quyết định điều động, cách chức Chủ tịch, Phó Chủ tịch
Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
1. Đình chỉ việc thi hành hoặc bãi bỏ văn bản của Bộ trưởng, Thủ
trưởng cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân
dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trái với Hiến pháp, luật
và văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; đình chỉ việc thi hành
nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung
ương trái với Hiến pháp, luật và văn bản của cơ quan nhà nước cấp
trên, đồng thời đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội bãi bỏ;
4. Quyết định và chỉ đạo việc đàm phán, chỉ đạo việc ký, gia nhập
điều ước quốc tế thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ; tổ chức
thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên;
5. Thực hiện chế độ báo cáo trước Nhân dân thông qua các
phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc
thẩm quyền giải quyết của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.”
Câu 107: Trình bày mối quan hệ giữa Thủ tướng Chính phủ và
Chính phủ theo Hiến pháp 2013.
Khoản 2 điều 95 quy định: “Thủ tướng Chính phủ là người đứng
đầu Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của
Chính phủ và những nhiệm vụ được giao; báo cáo công tác của
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trước Quốc hội, Ủy ban thường
vụ Quốc hội, Chủ tịch nước.”
Câu 108: Trình bày các bộ, cơ quan ngang bộ theo Luật tổ chức
Chính phủ hiện hành.
- Theo chiều dọc: Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao, Bộ công
an, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ
Thương mại, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Thủy
sản, Bộ Văn hóa thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công nghiệp, Bộ Khoa học và Công
nghệ, Bộ Y tế, Bộ Nội vụ, Bộ Bưu chính Công nghệ thông
tin, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Lao động và Thương binh xã hội. -
Theo chiều ngang: Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng
Nhà nước, Ủy ban dân tộc, Thanh tra Nhà nước, Ủy ban Thể lOMoAR cPSD| 20899013
dục thể thao, Ủy ban Dân số, Gia đình và trẻ em.
Câu 109: Trình bày vị trí của bộ, cơ quan ngang bộ theo Luật
Tổ chức Chính phủ hiện hành.
Bộ, cơ quan ngang Bộ (dưới đây gọi chung là Bộ) là cơ quan của
Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các ngành,
lĩnh vực được giao trong phạm vi cả nước; quản lý nhà nước các
dịch vụ công trong các ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ.
Câu 110: Trình bày vị trí pháp lý của Bộ trưởng theo Hiến
pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Chính phủ hiện hành.
Bộ trưởng là thành viên Chính phủ, là người đứng đầu và lãnh đạo
một bộ tham gia vào hoạt động Chính phủ và các công tác khác của
Chính phủ; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật
Tổ chức Chính phủ, các quy định tại nghị định này và các văn bản
pháp luật khác có liên quan; chịu trách nhiệm trước Thủ tướng
Chính phủ, Quốc hội về quản lý Nhà nước đối với ngành, lĩnh vực
trong phạm vi cả nước hoặc về công tác được giao phụ trách, bảo
đảm quyền tự chủ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của các cơ
sở theo quy định của pháp luật.
Câu 111: Trình bày quy định quyền lập quy của Chính phủ
theo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
- Hoạt động ban hành các văn bản dưới luật để thi hành các
văn bản của các cơ quan nhà nước cấp trên, gọi chung đó là
hoạt động lập quy để phân biệt với hoạt động lập pháp
- Điều 100 HP 2013 quy định: “Chính phủ, Thủ tướng Chính
phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành văn
bản pháp luật để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình,
kiểm tra việc thi hành các văn bản đó và xử lý các văn bản
trái pháp luật theo quy định của luật.”
Câu 112: Trình bày thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Bộ trưởng theo
Hiến pháp năm 2013 và Luật tổ chức Chính phủ.
- Đầu tiên, Thủ tướng Chính phủ đề nghị bổ nhiệm Bộ
trưởng, Thủ tướng sẽ trình danh sách đề cử các chức vụ lên Quốc hội -
Sau đó, Quốc hội sẽ xem xét và quyết định phê
chuẩn bổ nhiệm Bộ trưởng theo danh sách đề cử
của Chính phủ mà Thủ tướng trình lên lOMoAR cPSD| 20899013
Câu 113: Trình bày quy định về quyền trình dự án luật của
Chính phủ theo Hiến pháp năm 2013 và Luật ban hành văn bản
quy phạm pháp luật hiện hành.
Câu 114: Trình bày, nêu những điểm mới của Hiến pháp năm 2013 về Chính phủ -
Làm rõ vị trí pháp lý, chức năng của Chính phủ: Lần đầu tiên
trong lịch sử lập hiến VN, Hiến pháp chính thức khẳng định
Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp.
- Nhiệm vụ, quyền hạn được thiết kế lại:
+ Thêm một số nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong việc “thi hành các
biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm tính mạng, tài sản
của Nhân dân,“đề xuất, xây dựng chính sách trình Quốc hội, Ủy ban
thường vụ Quốc hội quyết định hoặc quyết định theo thẩm quyền để thực
hiện nhiệm vụ, quyền hạn…”
+ Chuyển thẩm quyền quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều
chỉnh địa giới đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh sang thẩm quyền của Ủy
ban Thường vụ Quốc hội.
+ Thay đổi cách thức quy định về hình thức ban hành văn bản quy phạm
pháp luật của Chính phủ. -
Tổ chức của Chính phủ gọn nhẹ hơn: “ Chính phủ gồm
Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ
trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ. Cơ cấu, số lượng
thành viên Chính phủ do Quốc hội quyết định.” =>Chính
phủ mới có cơ cấu gọn nhẹ, hợp lý và thực hiện đúng chức
năng, nhiệm vụ trong thời kỳ mới. -
Đề cao chế định Thủ tướng Chính phủ. Lần đầu tiên
Hiến pháp khẳng định: “Thủ tướng Chính phủ là người
đứng đầu Chính phủ”. Nhiệm vụ, quyền hạn tăng cường
hơn. Chế độ chịu trách nhiệm rõ hơn, toàn diện hơn -
Tăng cường trách nhiệm cá nhân của Bộ trưởng, Thủ
trưởng cơ quan ngang bộ.
Chính phủ, đồng thời là một thiết chế có trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với
ngành, lĩnh vực trong phạm vi cả nước
Chương XI: Tòa án nhân dân
Câu 115: Trình bày khái niệm và nội dung quyền tư pháp của tòa án.
- Khái niệm: Quyền tư pháp có thể hiểu là khả năng và năng lOMoAR cPSD| 20899013
lực riêng có của Tòa án trong việc thực hiện thẩm quyền xét
xử và các thẩm quyền khác theo phương thức nhất định để
tác động đến hành vi của con người - Nội dung:
+ Xét xử các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh
doanh, thương mại, lao động, hành chính,...
+ Xử lý vi phạm hành chính; xem xét đề nghị của cơ quan quản
lý nhà nước và quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành
chính liên quan đến quyền con người, quyền cơ bản của công
dân theo quy định của pháp luật
+ Ra quyết định thi hành án; hoãn chấp hành hình phạt tù, tạm
đình chỉ chấp hành hình phạt tù, giảm hoặc miễn chấp hành
hình phạt, xóa án tích…
+ Tạo ra án lệ để phục vụ việc giải quyết vụ việc mà Tòa án đang giải quyết
+ Trong quá trình xét xử vụ án, Tòa án phát hiện và kiến nghị
với các cơ quan có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung
hoặc hủy bỏ văn bản pháp luật trái với Hiến pháp, luật, nghị
quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban
Thường vụ Quốc hội để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp
của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Câu 116: Phân tích vị trí của Tòa án nhân dân theo Hiến pháp năm 2013.
Khoản 1 Điều 102 HP 2013 quy định: “ Tòa án nhân dân là cơ quan
xét xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp ”
=> Hiến pháp năm 2013 khẳng định chỉ Tòa án nhân dân tối cao,
các Tòa án khác do luật định là những cơ quan duy nhất thực hiện
quyền tư pháp, tức có chức năng xét xử các vụ án, giải quyết các
việc có tranh chấp theo thẩm quyền quy định.
Câu 117: Trình bày cơ cấu, tổ chức của hệ thống Tòa án nhân
dân theo Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014.
- Tòa án ở nước ta được chia làm các cấp như sau:
+ Tòa án nhân dân tối cao + Tòa án nhân dân cấp cao +
Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương +
Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh lOMoAR cPSD| 20899013 + Tòa án quân sự
1. Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) -
TANDTC là cơ quan xét xử cao nhất của nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện giám đốc thẩm, tái
thẩm bản án, quyết định của Tòa án các cấp đã có hiệu lực bị
kháng nghị theo quy định của pháp luật.
- Trong cơ cấu tổ chức của TANDTC, Hội đồng thẩm phán
TANDTC (HĐTP) là cơ quan được trao quyền xét xử, ban
hành các nghị quyết hướng dẫn Tòa án các cấp áp dụng thống nhất pháp luật.
2. Tòa án nhân dân cấp cao (TANDCC)
- Tòa án nhân dân cấp cao là một cấp Tòa mới được bổ sung
tại Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2014. Hiện nay, cả nước có
3 Tòa án nhân dân cấp cao được đặt tại Hà Nội, Đà Nẵng và
thành phố Hồ Chí Minh, Có thể nhận thấy TANDCC thực
hiện cả chức năng giám đốc thẩm, tái thẩm như TANDTC. -
TANDCC có chức năng xét xử phúc thẩm bản án, quyết
định sơ thẩm của TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung
ương thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ chưa có hiệu
lực pháp luật vị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của
luật tố tụng; giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã
có hiệu lực pháp luật của TAND tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương, TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh
và tương đương thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ bị
kháng nghị theo quy định của luật tố tụng.
- Trong cơ cấu của TANDCC, Ủy ban thẩm phán TANDCC là
cơ quan được trao quyền tổ chức xét xử, thảo luận và góp ý
kiến về báo cáo của Chánh án TANDCC.
3. Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (TAND tỉnh)
- TAND tỉnh thực hiện chức năng xét xử sơ thẩm những vụ
việc thuộc thẩm quyền theo quy định của luật tố tụng; phúc
thẩm bản án, quyết định của TAND huyện chưa có hiệu lực
pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của luật tố
tụng; kiểm tra bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật
của TAND huyện khi phát hiện có vi phạm pháp luật hoặc có
tình tiết mới, kiến nghị với Chánh án TANDCC, Chánh án
TANDTC để xem xét kháng nghị.
- Trong TAND tỉnh có các tòa chuyên trách: tòa hình sự, tòa lOMoAR cPSD| 20899013
dân sự, tòa hành chính, tòa kinh tế, tòa lao động, tòa gia đình
và người chưa thành niên được thành lập để trực tiếp giải quyết các vụ việc.
4. Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (TAND huyện)
- Khi xét xử, giải quyết các vụ việc, TAND huyện chỉ có thẩm
quyền giải quyết sơ thẩm các vụ việc thuộc thẩm quyền của
mình theo quy định của luật tố tụng.
- Ở cấp huyện, các Tòa chuyên trách chỉ được thành lập theo
yêu cầu của Chánh án TANDTC, theo yêu cầu và thực tế xét xử ở mỗi TAND huyện. 5. Tòa án quân sự (TAQS) - Các cấp TAQS gồm có: + TAQS trung ương; +
TAQS quân khu và tương đương; + TAQS khu vực
=> Khi xác định thẩm quyền theo vụ việc, TAQS chỉ tham gia
giải quyết các vụ việc hình sự theo sự phân định thẩm quyền của
Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS). Theo đó: -
TAQS khu vực có chức năng xét xử sơ thẩm vụ án hình
sự theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự;
- TAQS quân khu và tương đương có chức năng xét xử sơ
thẩm vụ án hình sự theo quy định của BLTTHS; xét xử phúc
thẩm vụ án hình sự mà bản án, quyết định sơ thẩm của
TAQS khu vực chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị;
- TAQS trung ương có chức năng phúc thẩm vụ án hình sự mà
bản án, quyết định sơ thẩm của TAQS quân khu và tương
đương chưa có hiệu lực bị kháng cáo, kháng nghị.
=> TAQS chỉ dừng lại ở mức độ xét xử phúc thẩm vụ án hình sự
mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực bị kháng cáo
kháng nghị. Giám đốc thẩm và tái thẩm vẫn thuộc chức năng của TANDCC và TANDTC
Câu 118: Trình bày quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa
án nhân dân tối cao trong Hiến pháp năm 2013.
Điều 104 HP 2013 quy định: lOMoAR cPSD| 20899013
“1. Tòa án nhân dân tối cao là cơ quan xét xử cao nhất của nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
2. Tòa án nhân dân tối cao giám đốc việc xét xử của các Tòa án
khác, trừ trường hợp do luât ̣định.
3. Tòa án nhân dân tối cao thực hiện việc tổng kết thực tiễn xét xử,
bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.”
Câu 119: Trình bày quy định về bầu, miễn nhiệm và bãi nhiệm
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.
Điều 26 Luật Tổ chức TAND quy định:
“1. Chánh án Toà án nhân dân tối cao do Quốc hội bầu, miễn
nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch nước.
Nhiệm kỳ của Chánh án Toà án nhân dân tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội.
2. Khi Quốc hội hết nhiệm kỳ, Chánh án Toà án nhân dân tối cao
tiếp tục thực hiện nhiệm vụ cho đến khi Quốc hội khóa mới bầu ra
Chánh án Toà án nhân dân tối cao.”
Câu 120: Trình bày nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân các cấp. -
Nhiệm vụ, quyền hạn của Toà án nhân dân tối cao:
+ Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của các Tòa án
đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của luật tố tụng. +
Giám đốc việc xét xử của các Toà án khác, trừ trường hợp do luật định.
+ Tổng kết thực tiễn xét xử của các Tòa án, bảo đảm áp
dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.
+ Quản lý các Tòa án nhân dân và Tòa án quân sự về tổ chức
theo quy định của Luật này và các luật có liên quan, bảo đảm
độc lập giữa các Tòa án.
+ Trình Quốc hội dự án luật, dự thảo nghị quyết; trình Ủy ban
thường vụ Quốc hội dự án pháp lệnh, dự thảo nghị quyết
theo quy định của luật.
- Nhiệm vụ, quyền hạn của Toà án nhân dân cấp cao
+ Phúc thẩm vụ việc mà bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án
nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thuộc phạm
vi thẩm quyền theo lãnh thổ chưa có hiệu lực pháp luật bị
kháng cáo, kháng nghị theo quy định của luật tố tụng. lOMoAR cPSD| 20899013
+ Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực
pháp luật của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương, Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố
thuộc tỉnh và tương đương thuộc phạm vi thẩm quyền theo
lãnh thổ bị kháng nghị theo quy định của luật tố tụng. -
Nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương
+ Sơ thẩm vụ việc theo quy định của pháp luật
+ Phúc thẩm vụ việc mà bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương chưa có hiệu
lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của pháp luật.
+ Kiểm tra bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương, khi phát hiện có
vi phạm pháp luật hoặc có tình tiết mới theo quy định của luật tố tụng thì
kiến nghị với Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao, Chánh án Tòa án nhân
dân tối cao xem xét, kháng nghị.
+ Giải quyết việc khác theo quy định của pháp luật.
- Nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân huyện, quận,
thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương +
Sơ thẩm vụ việc theo quy định của pháp luật. +
Giải quyết việc khác theo quy định của pháp luật.
- Nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án quân sự
+ Các Tòa án quân sự được tổ chức trong Quân đội nhân dân
Việt Nam để xét xử những vụ án mà bị cáo là quân nhân tại
ngũ và những vụ án khác theo quy định của luật.
Câu 121: Trình bày các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của
Tòa án nhân dân theo Hiến pháp năm 2013.
Điều 103 HP 2013 quy định:
“1. Việc xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân có Hội thẩm tham
gia, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.
2. Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật;
nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm.
3. Tòa án nhân dân xét xử công khai. Trong trường hợp đặc biệt
cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ
người chưa thành niên hoặc giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính lOMoAR cPSD| 20899013
đáng của đương sự, Tòa án nhân dân có thể xét xử kín.
4. Tòa án nhân dân xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ
trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn.
2. Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm.
3. Chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được bảo đảm.
4. Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp
pháp của đương sự được bảo đảm.”
Câu 122: Phân tích quy định về nguyên tắc suy đoán vô tội trong Hiến pháp năm 2013.
Khoản 1 Điều 31 Hiến pháp 2013 quy định: "Người bị buộc tội
được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự
luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật".
=> Nguyên tắc này phản ánh ba nội dung căn bản:
- Người bị tình nghi, bị can, bị cáo (người bị buộc tội) được coi là không có tội
cho đến khi có bản án có hiệu lực pháp luật của Tòa án kết
tội đối với người đó;
- Nghĩa vụ chứng minh một người có tội thuộc về bên có trách
nhiệm buộc tội. Trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về
cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát. Người bị tình nghi, bị can,
bị cáo có quyền nhưng không có nghĩa vụ phải chứng minh sự vô tội của mình.
- Buộc tội phải dựa trên chứng cứ. Bản cáo trạng của Viện
Kiểm sát và bản án của tòa phải dựa trên các chứng cứ chắc
chắn về lỗi của người bị buộc tội trong việc thực hiện tội
phạm. Khi có những nghi ngờ về pháp luật và chứng cứ xuất
hiện thì những nghi ngờ này phải được hiểu và giải thích
theo hướng có lợi cho người bị tình nghi và bị can, bị cáo.
Câu 123: Trình bày nguyên tắc "Thẩm phán, Hội thẩm xét xử
độc lập và chỉ tuân theo pháp luật"
Khoản 2 Điều 103 HP 2013 quy định: “ Thẩm phán, Hội thẩm xét
xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức,
cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm.”
=> Đây là nguyên tắc hiến định bảo đảm cho việc xét xử đúng
người, đúng tội, đúng pháp luật. Sự độc lập của Thẩm phán và Hội
thẩm là tổng hợp các phương tiện, biện pháp về xã hội, pháp luật,
kinh tế, tổ chức nhằm hạn chế và ngăn chặn những tác động vào lOMoAR cPSD| 20899013
hoạt động xét xử. Khi nghiên cứu hồ sơ cũng như khi xét xử, Thẩm
phán, Hội thẩm không bị phụ thuộc vào kết luận của cơ quan điều
tra, cáo trạng truy tố của Viện kiểm sát, ý kiến của các cơ quan khác
hay của Tòa án cấp trên mà độc lập từ việc nhận định vụ án, diễn
giải pháp luật, quyết định áp dụng pháp luật và ra bản án. Các cá
nhân, cơ quan, tổ chức không được can thiệp, tác động tới các thành
viên của Hội đồng xét xử để buộc họ phải xét xử theo ý chí của
mình. Mọi hành vi can thiệp vào hoạt động xét xử của Tòa án đều bị
coi là vi phạm pháp luật và ảnh hưởng tới tính khách quan của hoạt động xét xử.
Câu 124: Trình bày những điểm mới của Hiến pháp năm
2013 về Tòa án nhân dân.
Những điểm mới của HP 2013 về TAND:
- Khẳng định quyền tư pháp thuộc về Tòa án, cơ quan duy
nhất thực hiện quyền tư pháp
- “Bỏ ngỏ” cách thức tổ chức Tòa án mà chỉ quy định “Tòa án
nhân dân gồm Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án khác
do luật định” (Khoản 2, Điều 102).
- Những nhiệm vụ của Tòa án đã được quy định một cách cụ
thể, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công
dân, là cán cân duy trì và bảo đảm công bằng cho xã hội
- Khẳng định rõ hơn những nguyên tắc tố tụng mang tính hiến
định xét xử theo thủ tục rút gọn. Đây là nguyên tắc hiến định
bảo đảm cho việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.
- Đề cao địa vị pháp lý của Thẩm phán, đặc biệt là địa vị pháp
lý của Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao. Các Điều 104 và
105 đã quy định khái quát về Tòa án nhân dân Tối cao và
Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao. Theo đó, Tòa án
- nhân dân Tối cao là cơ quan xét xử cao nhất
=> Thẩm phán là những người trực tiếp giải quyết, xét xử
các loại vụ án và thực hiện quyền tư pháp. Do đó, họ được
xã hội thừa nhận có địa vị pháp lý cao và được tôn trọng là
phù hợp với tiến bộ xã hội và phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế
Chương XII: Viện kiểm sát nhân dân
Câu 125: Trình bày vị trí của Viện kiểm sát nhân dân theo Hiến pháp năm 2013.
- VKSND thực hành quyền công tố, kiểm soát hoạt động tư pháp lOMoAR cPSD| 20899013
- VKSND có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con
người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, lợi ích của cá
nhân, tổ chức và của NN
Câu 126: Trình bày cơ cấu tổ chức hệ thống Viện kiểm sát
nhân dân theo quy định của pháp luật hiện hành.
Cơ cấu, tổ chức VKSND gồm có:
VKSND tối cao – VKSND cấp cao – VKSND cấp tỉnh – VKSND
cấp huyện – VKSQS các cấp
Câu 127: Trình bày quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân
theo quy định của pháp luật hiện hành.
- Chức năng công tố của Viện Kiểm sát chỉ mới được ghi nhận
từ Hiến pháp năm 1980 đến nay, nhưng khi đó chức năng
này được đặt sau chức năng kiểm sát chung. Hay nói cách
khác, công tố (buộc tội) là chức năng đi kèm, phát sinh
từ chức năng kiểm sát chung.
- Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan duy nhất được giao chức
năng thực hành quyền công tố. Hoạt động thực hành quyền
công tố chỉ diễn ra trong hai giai đoạn của tố tụng hình sự là
giai đoạn điều tra các vụ án hình sự và giai đoạn xét xử các
vụ án hình sự. Hoạt động công tố được thực hiện ngay từ khi
khởi tố vụ án hình sự và trong suốt quá trình tố tụng hình sự
nhằm bảo đảm không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội,
không làm oan người không có tội.
Câu 128: Trình bày quy định về quyền kiểm sát hoạt động tư
pháp theo quy định của pháp luật hiện hành.
Theo khoản 2 Điều 6 Luật tổ chức VKSND năm 2014, nội dung
của kiểm sát hoạt động tư pháp bao gồm 09 công tác cụ thể:
(1) Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm
và kiến nghị khởi tố;
(2) Kiểm sát việc khởi tố, điều tra vụ án hình sự;
(3) Kiểm sát việc tuân theo pháp luật của người tham gia tố tụng trong giai đoạn truy tố;
(4) Kiểm sát việc xét xử vụ án hình sự;
(5) Kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự;
(6) Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, lOMoAR cPSD| 20899013
hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và những
việc khác theo quy định của pháp luật;
(7) Kiểm sát việc thi hành án dân sự, thi hành án hành chính;
(8) Kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư
pháp của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật;
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp thuộc thẩm quyền;
(9) Kiểm sát hoạt động tương trợ tư pháp.
Chương XIII: Chính quyền địa phương
Câu 129: Trình bày quy định về việc thành lập, giải thể, nhập,
chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính theo Hiến pháp năm 2013. -
Các đơn vị hành chính của nước CHXHCN được phân định như sau: +
Nước được chia thành các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. +
Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh
+ Tp trực thuộc TW chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị
hành chính tương đương. +
Huyện chia thành xã, thị trấn +
Thị xã và tp thuộc tỉnh chia thành phường và xã + Quận chia thành phường +
Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.
- Việc thành lập, nhập, chia, giải thể, điều chỉnh địa giới đơn
vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương và theo
trình tự, thủ tục theo luật định
Câu 130: Trình bày cơ cấu, tổ chức của chính quyền địa
phương các cấp theo Hiến pháp năm 2013 và Luật tổ chức
chính quyền địa phương. Nêu những điểm mới về cơ cấu, tổ
chức của chính quyền địa phương theo Hiến pháp năm 2013 so
với Hiến pháp năm 1992.
- Điều 111 Hiến pháp năm 2013 quy định: “CQĐP được tổ
chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam. Cấp CQĐP gồm có HĐND và UBND được
tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn
vị hành chính – kinh tế đặc biệt do luật định”.
=> Như vậy, so với Hiến pháp năm 1992, chế định CQĐP đã
có sự phát triển mới khi quy định linh hoạt về đơn vị hành
chính. Hiến pháp không quy định áp dụng thống nhất một
loại mô hình CQĐP cho toàn quốc mà CQĐP sẽ được tổ lOMoAR cPSD| 20899013
chức dựa trên cơ sở đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn
vị hành chính – kinh tế đặc biệt và các nguyên tắc phân cấp,
phân quyền giữa trung ương với địa phương cũng như giữa
các cấp CQĐP với nhau. Có ba cấp đơn vị hành chính phổ
biến là cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã và một cấp không phổ
biến là đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt.
Câu 131: Trình bày quy định về vị trí của Hội đồng nhân dân theo Hiến pháp năm 2013.
Khoản 1 Điều 113 HP 2013 quy định: “Hội đồng nhân dân là cơ
quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện
vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu
ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.”
Câu 132: Bình luận quy định của Hiến pháp: "Hội đồng
nhân dân là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương".
- Thực tiễn cho thấy, HĐND muốn thực hiện được vai trò,
trách nhiệm là cơ quan đại diện cho người dân ở địa
phương thì phải có quyền lực và khi có quyền lực thì sẽ
làm tốt vai trò đại diện. Nếu HĐND chỉ có một trong hai
vai trò này thì vai trò còn lại cũng khó có thể thực hiện
được một cách đầy đủ và hiệu quả.
- HĐND là cơ quan do nhân dân ở địa phương bầu ra, đại
diện cho nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm trước nhân
dân và cũng là cơ quan quyết định các biện pháp bảo đảm
thi hành nghiêm chỉnh Hiến pháp và pháp luật ở địa
phương, quyết định những vấn đề quan trọng của địa
phương theo phân cấp và giám sát hoạt động của các cơ
quan nhà nước tại địa phương.
=> Việc ghi nhận vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở
địa phương của đã khẳng định mối quan hệ biện chứng giữa
tính chất đại diện với tính chất quyền lực nhà nước của HĐND.
Câu 133: Trình bày các chức năng của Hội đồng nhân dân. -
HĐND quyết định những chủ trương, biện pháp quan
trọng để phát huy tiềm năng ở địa phương, xây dựng và phát
triển kinh tế - xã hội ở địa phương, củng cố quốc phòng an
ninh, không ngừng cải thiện cuộc sống vật chất và tinh thần
của nhân dân địa phương. lOMoAR cPSD| 20899013
- HĐND thực hiện việc giám sát đối với Thường trực HĐND,
UBND, TAND, VKSND cùng cấp, giám sát việc thực thi
của HĐND, giám sát việc tuân thủ pháp luật của cơ quan nhà
nước, tổ chức kte – xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và của công dân địa phương.
Câu 134: Trình bày cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân các
cấp tỉnh theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015.
- HĐND tỉnh gồm các đại biểu HĐND do cử tri bầu ra.
- Thường trực HĐND gồm chủ tịch HĐND, hai phó chủ tịch
HĐND, và các ủy viên là Trưởng ban HĐND và Chánh văn
phòng HĐND. Chủ tịch vfa phó chủ tịch HĐND có thể là
đại biểu HĐND chuyên trách.
- HĐND tỉnh thành lập Ban Pháp chế, ban kinh tế – ngân
sách, ban văn hóa – xã hội, nơi có nhiều đồng bào thiểu số
dân tộc thì thành lập Ban dân tộc (UBTVQH qđ thành lập)
- Các đại biểu HĐND tỉnh được bầu ở một hoặc nhiều đơn
vị bầu cử hợp thành Tổ đại biểu HĐND, số lượng thành
viên tổ, tổ trưởng, tổ phó do Thường trực HĐND tỉnh qđ.
Câu 135: Trình bày quy định về vị trí của Ủy ban nhân dân
theo các Hiến pháp năm 2013.
- Do HĐND bầu ra, là cơ quan hành chính nhà nước ở địa
phương chịu trách nhiệm với HĐND cùng cấp và cơ quan
nhà nước cấp trên; có quyền điều hành mọi lĩnh vực trong
đời sống xã hội theo kiểu hành chính nhà nước và buộc đối
tượng chịu sự chi phối phải theo sự chỉ đạo điều hành của mình
- So vs chính phủ thì UBND là cơ quan ở địa phương còn
chính phủ thì ở phạm vi cấp quốc gia
Câu 136: Trình bày quy định về cơ cấu tổ chức của Ủy ban
nhân dân các cấp theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015.
- Theo quy định của Luật, cơ cấu UBND bao gồm người
đứng đầu của các cơ quan chuyên môn của UBND nhằm
phát huy trí tuệ tập thể của các thành viên UBND, tăng
cường hiệu lực giám sát của HĐND đối với UBND cùng
cấp thông qua cơ chế lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín
nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân bầu.
- Thành phần của UBND gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các
Ủy viên, số lượng cụ thể Ủy ban nhân dân các cấp do Chính phủ quy định. lOMoAR cPSD| 20899013
- Ủy viên Ủy ban nhân dân tỉnh gồm các Ủy viên là người
đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân
tỉnh, Ủy viên phụ trách quân sự, Ủy viên phụ trách công an.
Câu 137: Trình bày quy định về bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các cấp.
Câu 138: Trình bày quy định về mối quan hệ giữa chính quyền
địa phương với các cơ quan nhà nước ở trung ương trong Hiến pháp năm 2013
- Hiến pháp đã thể chế hóa nhiều quan điểm đổi mới của
Đảng ta về quan hệ giữa chính quyền Trung ương và
chính quyền địa phương, về phân cấp và tổ chức thực
hiện quyền lực nhà nước theo chiều dọc, về dân chủ và
đổi mới tổ chức hoạt động của chính quyền địa phương.
- Hiến pháp bổ sung đơn vị hành chính tương đương với
quận, huyện, thị xã trong thành phố trực thuộc Trung ương
và đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
- Chính quyền địa phương tổ chức và bảo đảm việc thi
hành Hiến pháp, pháp luật tại địa phương; quyết định các
vấn đề của địa phương do luật định.
- Hiến pháp xác định trách nhiệm bảo đảm các điều kiện thực
hiện nhiệm vụ của cơ quan nhà nước cấp trên khi giao
nhiệm vụ cho chính quyền địa phương.
- Hiến pháp quy định thẩm quyền quyết định các vấn đề của
địa phương và chức năng giám sát của HĐND.
- Quy định ngân sách địa phương trong hệ thống ngân sách Nhà nước. -
Hiến pháp xác định rõ hơn chức năng chấp hành và hành
chính của UBND. Câu 139: Trình bày những điểm mới về chính
quyền địa phương theo Hiến pháp năm 2013.
- Quy định về đơn vị hành chính:
Điều 110 Hiến pháp năm 2013 quy định:
“1. Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam được phân định như sau:
- Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
- Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuôc ̣ tỉnh; thành phố trực thuộc trung
ương chia thành quận, huyên ̣, thị xã và đơn vị hành chính tương đương;
- Huyện chia thành xã, thị trấn và thành phố trực thuộc tỉnh chia thành
phường và xã, quận chia thành phường lOMoAR cPSD| 20899013
- Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.
2. Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị
hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương và theo trình
tự, thủ tục do luật định” => Điểm mới:
+ Hiến pháp đã sử dụng thuật ngữ “đơn vị hành chính tương
đương” với quận, huyện, thị xã trong thành phố trực thuộc
Trung ương. Với cách quy định mở về
đơn vị hành chính, Hiến pháp mới đã tạo điều kiện việc đưa
ra tên gọi mới cho đơn vị hành chính trong thành phố trực
thuộc Trung ương, ví dụ như “thành phố” trong “thành phố
trực thuộc Trung ương”. Theo đó, cách quy định về đơn vị
hành chính “thành phố trong thành phố” sẽ không bị xem là
vi hiến trong các văn bản pháp luật sau này.
+ Điều 110 Hiến pháp năm 2013 bổ sung quy định “Đơn vị
hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập”. . Đây là
quy định được bổ sung nhằm đáp ứng nhu cầu thiết lập các
đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đang đặt ra ở một số địa
phương như huyện đảo Phú Quốc tỉnh Kiên Giang hay huyện
Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh…
+ Tại Điều 110 Hiến pháp năm 2013 bổ sung quy định: “Việc thành lập, giải
thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân
dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định”. Việc hiến định rõ
hơn về thẩm quyền, tiêu chí, điều kiện, thủ tục thành lập mới, sáp nhập,
điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính của Hiến pháp 2013 góp phần bảo
đảm tính ổn định của các đơn vị hành chính hiện nay. Đồng thời, quy định
này cũng nhằm bảo đảm thực hiện quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân
quy định tại Điều 6 Hiến pháp năm 2013. -
Quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở
các đơn vị hành chính: Điều 111 Hiến pháp năm 2013 quy định:
“1. Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành
chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
2. Cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND
được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải
đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định.”
=> Với quy định trên, đơn vị hành chính nào cũng có chính
quyền. Cấp chính quyền được tổ chức phù hợp với đặc điểm
nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc
biệt. Ở đâu được coi là cấp chính quyền thì chính quyền ở đó lOMoAR cPSD| 20899013
bao gồm HĐND và UBND; còn ở đâu không được coi là cấp
chính quyền thì sẽ có cơ quan hành chính thực hiện nhiệm vụ
quản lý hành chính và dịch vụ công tại địa bàn.
- Về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương:
Hiến pháp năm 1992 không có điều khoản riêng quy định về
vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương
mà nội dung này được thể hiện thông qua các quy định về
thẩm quyền của HĐND và UBND. Hiến pháp năm 2013 đã
thay đổi cách tiếp cận khi bổ sung một điều mới (Điều 112)
quy định về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền
địa phương. Cụ thể như sau:
+ Khoản 1 của Điều này khẳng định rõ chính quyền địa phương
có 02 loại nhiệm vụ được phân biệt với nhau: (1) Nhiệm vụ
tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp, pháp luật tại địa
phương; (2) Quyết định các vấn đề của địa phương do luật định.
=> Trong một Nhà nước đơn nhất như nước ta, nhiệm vụ cơ bản,
hàng đầu của chính quyền địa phương là tổ chức và bảo đảm
thực hiện Hiến pháp, pháp luật tại địa phương. Đồng thời, chính
quyền địa phương thực hiện các nhiệm vụ xuất phát từ tính đặc
thù của địa phương. Đây là quy định thể hiện nhiệm vụ có tính
tự quản cao của chính quyền địa phương, nhằm phát huy lợi thế
của mỗi địa phương trên thực tế.
+ Khoản 2 Điều 112 quy định rõ “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa
phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan
nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương”.
=> Đây là một định hướng quan trọng trong việc thiết kế cơ chế
điều chỉnh mối quan hệ giữa chính quyền địa phương và chính
quyền Trung ương (cũng như giữa các cấp chính quyền địa
phương với nhau). Chỉ có trên cơ sở phân định rõ thẩm quyền
của mỗi cấp chính quyền theo tinh thần phân cấp mạnh mẽ thì
cơ chế xác định trách nhiệm, bảo đảm tính tự chủ, tự chịu trách
nhiệm của mỗi cấp chính quyền cũng như thực hiện việc kiểm
soát quyền lực mới có hiệu quả.
Câu 140: Trình bày nguyên tắc "song trùng trực thuộc" trong
tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương. Nguyên tắc
này thể hiện như thế nào trong Luật Tổ chức Chính quyền địa phương hiện hành.
- “ Song trùng trực thuộc”: Việc chịu sự quản lý đồng thời của lOMoAR cPSD| 20899013
hai cơ quan cấp trên trực tiếp; một theo sự quản lý của
ngành dọc, và một theo sự quản lý của
lãnh thổ theo chiều ngang.
=> Nguyên tắc này thể hiện ở chỗ:
+ Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương phụ
thuộc vào cơ quan hành chính nhà nước cấp trên
tương ứng ( phụ thuộc dọc )
+ Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung ở
địa phương phụ thuộc vào cơ quan quyền lực nhà
nước cùng cấp; cơ quan chuyên môn thuộc UBND
cùng cấp ( phụ thuộc ngang )
VD: Sở xây dựng trực thuộc UBND (chiều ngang) và trực
thuộc Bộ Xây dựng (chiều dọc).
- Sự thể hiện trong luật: VD:
+ Các quyết định thành lập UBND, bầu Chủ tịch, Phó Chủ tịch
tỉnh, huyện đều phải có sự phê chuẩn của Thủ trưởng cấp trên
+ Bầu giám đốc Sở, ngoài việc Ủy ban bổ nhiệm/đưa ra HĐND
( chiều ngang ) thì phải có sự tham khảo ý kiến, đồng ý của
các Sở, Bộ chuyên ngành ( chiều dọc )
Chương XIV: Các thiết chế hiến định độc lập
Câu 141: Trình bày quy định về Hội đồng bầu cử quốc gia theo
quy định pháp luật hiện hành.
- HĐBCQG là cơ quan do QH thành lập, có nhiệm vụ tổ chức
bầu cử đại biểu QH; chỉ đạo, hướng dẫn công tác bầu cử đại biểu HĐND các cấp.
- Thành phần gồm có chủ tịch, phó chủ tịch và ủy viên
- Việc bầu, bãi, miễn nhiệm các thành viên do QH phê chuẩn.
Câu 142: Trình bày quy định về Kiểm toán nhà nước theo Hiến pháp năm 2013.
- Kiểm toán nhà nước ( KTNN) là cơ quan do QH thành lập,
hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; thực hiện
quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công.
- Tổng KTNN là người đứng đầu do QH bầu -
Tổng KTNN phải báo cáo và chịu trách nhiệm kết quả kiểm toán trước QH lOMoAR cPSD| 20899013
Chương XV: Hiệu lực của Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp
Câu 143: Phân biệt quyền lập hiến và quyền lập pháp. - Quyền lập hiến: +
Là quyền làm hiến pháp và sửa đổi hiến pháp +
QH là chủ thể tiến hành phân công quyền lực (vì được nhân dân trao cho) + Sản phẩm là Hiến pháp - Quyền lập pháp. +
Là quyền làm luật, sửa đổi luật.
+ QH là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp, nhưng hoạt
động lập pháp của QH thực chất là chỉ kiểm tra, và đưa ra quyết định. +
Sản phẩm là các đạo luật
Câu 144: Trình bày quy trình lập hiến theo quy định tại Hiến pháp năm 2013. 1. Yêu cầu sửa đổi HP
2. Quyết định sửa đổi HP 3. Xây dựng dự thảo 4. Tham vấn nhân dân 5. Thảo luận 6. Thông qua 7. Công bố
Câu 145: Bình luận về cơ chế bảo hiến hiện hành ở Việt Nam
- “Bảo hiến”: Tuân thủ/ giám sát việc tuân thủ Hiến pháp (
nghĩa rộng ), xem xét, xét xử những hành vi vi hiến ( nghĩa hẹp )
=> Ở VN, bảo hiến được hiểu ở nghĩa rộng - Biểu hiện: +
Chưa chấp nhận theo nghĩa hẹp: Không có Tòa án xét xử hành vi vi hiến
+ Nghĩa rộng: Tất cả mọi người đều có tinh thần tuân thủ Hiến
pháp và giám sát việc tuân thủ Hiến pháp; tinh thần giám sát,
tuân thủ HP được HP giao cho tất cả cơ quan nhà nước, cơ
quan càng cao bao nhiêu càng có trách nhiệm giám sát việc
tuân thủ HP bấy nhiêu và cơ quan cao nhất là Quốc hội được
quyền giám sát sự tuân thủ HP của tất cả các cơ quan nhà
nước khác kể cả công dân. lOMoAR cPSD| 20899013

Đề cương lý thuyết Luật Hiến Pháp

Thông tin :

Tài liệu liên quan:

Trắc nghiệm ôn tập luật hiến pháp | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Tài liệu tham khảo về kiểm soát quyền lập pháp | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Trắc nghiệm chương 5 luật hiến pháp | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Đề cương hiến pháp | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Tài liệu hiến pháp và quyền con người | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội