Đề cương ôn tập trọng tâm về Xã Hội Học Pháp Luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Đề cương ôn tập trọng tâm về Xã Hội Học Pháp Luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!

ĐỀ CƯƠNG XÃ HỘI HỌC
Câu 1: hội học gì? Trình bày đối tượng nghiên cứu của hội học
mới quan hệ giữa xã hội học với các khoa học xã hội khác?
a.Khái niệm: Về mặt thuật ngữ, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, XHH
“Sociology”gốcghéptừ2chữ:Societas”+“logos”nghĩahọcthuyết,
nghiêncứu.NhưvậyXHHđượchiểuhọcthuyếtvềhội,nghiêncứuvề
hội.
Vềmặtlịchsử,thuậtngữnàyxuấthiệnlầnđầutiênnăm1938trongcuốn“Thực
chứngluận”củanhàhộihọcAgusteComte.Từđó,năm1938đượclấylàm
mốcrađờicủamônxãhộihọc.A.ComteđượccoilàchađểcủaXHH.
NghiêncứumốiquanhệnàyXHHchỉrađặcđiểmtínhchất,đk,chếcủasự
hìnhthànhvậnđộngvàbiếnđổitươngtácgiữaconngườivàxh.
HiệnnhiềutrườngpháiXHHvớicácquanđiểmkhácnhaunhưngcácđịnh
nghĩavềXHHmàhọtìmracũngcónhiềuđiểmtươngđồng:
-XHHmộtmônkhoahọcthuộccáckhoahọcXH,nghiêncứucáctươngtác
XH,đặcbiệtđisâunghiêncứumộtcáchhệthốngsựpháttriển,cấutrúc,mối
tươngquanXHcáchànhvihoạtđộngcủaconngườitrongcáctổchức,nhóm
XH.
-TheocácnhàXHHviếttrướcđâythìXHHmacxitkhoahọcvềcácquy
luậtphổbiếnđặcthùcủasựvậnđộngpháttriểncủacáchệthốngXHxác
định;khoahọcvềcáccchếhoạtđộngcáchìnhthứcbiểuhiệncủaquy
luậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,tậpđoànXH,giaicấp,dântộc.
-TheođịnhnghĩacủaG.V.Osipov:“Xãhộihọckhoahọcvềcácquyluật
tínhquyluậthộichungđặcthùcủasựpháttriểnvậnhànhcủacáchệ
thốngXHxácđịnhvềmặtlịchsử,làkhoahọcvềcáccơchếtácđộngvàcáchình
thứcbiểuhiệncủacácquyluậtđótronghoạtđộngcủacácnhân,cácnhóm
XH,cácgiaicấpvàcácdântộc”.
ĐịnhnghĩachungXHH:
XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcXhnghiêncứuquyluật,tínhquyluậtcủasựhình
thành,vậnđộng,biếnđổimốiquanhệ,tươngtácqualạigiữaconngười
hội.
b.Đối tượng nghiên cứu:
XHmộtchỉnhthểrộnglớntoàndiện,kháchthểnghiêncứucủanhiều
KHXH,trongđóXHH.Theođó,đốitượngnghiêncứucủaXHHcácquan
hệXh,tươngtácXHđượcbiểuhiệnthôngquacáchànhviXhgiữangườivới
ngườitrongcácnhóm,cáchệthốngXh.
XéttrongtiếntrìnhpháttriểncủaXHH,cácvấnđềkép:“con người hội”;
hành động hội cấu hội”; “vi - mô”.chủđềtrungtâm
trongnghiêncứuXHH.
QuanđiểmchínhthốngđượcthừanhậnvềđốitượngN/ccủaXHH:
-giữamộtbênconngườivớicáchcácnhân,cácnhóm,cáccộng
đồngXHvớimộtbênlàXHvớitưcáchlàcáchệthốngXH,cácthiếtchếXh
cơcấuxh.
Nóimộtcáchkhaíquát,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàmốiquanhệtươngtác
vềhànhviXHcủaconngười,mốiquanhệhữucơ,sựảnhhưởnglẫnnhaugiữa
mộtbênconngườivớicáchlàcánhân,nhóm,cộngđồngngườivàmộtbên
làxãhộivớitưcáchlàhệthốngXH,cơcấuXH.
c. Mối quan hệ giữa XHH và các KHXH khác.
*VớiTriếthọc:
Triếthọckhoahọcnghiêncứuquyluậtchungnhấtcủatựnhiên,hội
duy.QuanhệgiữaXHHtriếthọcmốiquanhệgiữa1KHXHcụthểvới1
KHvềthểgiớiquantrongquanhệđó.TriếthọcKHtriếthọcMác-Lênin
nềntảngthếgiớiquan,làcơsởPPluậnchong.cứucủaXHhọc,macxit.Cácnhà
XHHmacxitvậndụngchủnghĩaDVLSvàphépbiệnchứngduyvậtlàmcôngcụ
lýluậnsắcbénđểnghiencứuvàcảithiệnmốiquanhệgiữaconngườivàXH.
NgượclạiquanghiêncứuthựcnghiệmXHHlạicungcấpsốliệuthôngtin,bằng
chứngmới,sốliệumớimẻchokháiquáttriếthọcvềconngườivàXH,làmcho
triếthọckhôngbịkhôcứng,lạchậutrướcnhữngbiếnđổi,quyluậtmớivềđời
sốngXHvậnđộngkhôngngừng.
TriếthọcXHHhaiKHđộclậpnhưngchúngtínhbiệnchứng,mối
quanhệmậtthiếtvớinhau.
*Vớisửhọcvàtâmlýhọc:
XHHrađờisau,tiếpthukếthừarấtnhiềuthànhtựu,trithứccủasửhọc
tâmlýhọcđểnghiêncứumốiquanhệtươngtácgiữaconngườivớiXH.
XHHmốiliênhệchặtchẽvớiTLhọcSửhọc.CácnhàXHHthểvận
dụngcáchtiếpcậntâmlýhọcđểxemxéthànhđộngXHvớitưcáchlàhoạtđộng
cảmtính,đốitượng,mụcđích.XHHthểcoicấuXH,tổchứcXH,
thiếtchếXHvớitưcáchnhưlànhữngchủthểhànhđộng.XHHcóthểquántriệt
quanđiểmLStrongviệcđánhgiátácđộngcủahoàncảnh,điềukiệnXHvớicon
người.Cácnhànghiêncứucóthểphantíchyếutố“thờigianxãhội”quacáckhái
niệmtuổitác,thếhệkhigiảithíchnhữngthayđổiXHtrongđờisốngcon
người.
*VớiKinhtếhọc.
KThọcnghiêncứuquátrìnhsx,tổchứcsảnxuất,phươngpháplưuthôngsản
phẩm,phânphốitiêudùnghànghoá,dịchvụtrongXH,XHHng/cứubốicảnh
vănhoá,cáchtổchứcxãhộivàmốiquanhệXHgiữangườivớingườitrongquá
trìnhkinhtế,sựtácđộngcủalĩnhvựckinhtếlênđờisốngXHcủaconngười.
XHHkếthừavậndụng,vaymượncủaKinhtếhọcnhữngkháiniệm,phạmtrùvà
thuyếtthíchhợpnhắmnghiêncứuđốitượngcủamình.Chẳnghạnnhư:
thuyếttraođổi,thuyếtvốnconngườikháiniệmthịtrường,bắtnguồntừ
kinhtếhọc,nayđangđượcsửdụngrộngrãitrongnghiêncứuXHH.Nhữngkhái
niệmXHHnhưmạnglướiXh,vịthếXhhayhànhđộngXHđangđượccácnhà
KThọcrấtquantâm.
MốiquanhệgiữaXHHKThọcpháttriểntheobaxuhướngtạothànhbalĩnh
vựcKHliênngành.MộtKThọcXhrấtgầnvớiKThọcchínhtrị,haiXH
họcKtếvàbalàlĩnhvựcnghiêncứu“Kinhtếhọcxãhội”
*Vớichínhtrịhọc:
Chínhtrịhọcchủyếunghiêncứuquyềnlựcvàsựphânchiaquyềnlực-lĩnhvực
chínhtrịcủađờisốngXH.PhạmviquantâmCTrịhọckhárộngtừtháiđộ,hành
vichínhtrịcảunhântớihoạtđộngch.trịcủacácnhóm,tchứclựclượng
XH.XHHcũngnghiêncứuvềquyềnlựcXH(Nảysinhtồntạigiữangườivới
ngườitrongXH)nhưngchútrọngtậptrungvàomốiliênhệgiữacáctổchức,
thiếtchếchínhtrịcấuhội.MóiquanhệchặtchẽgiữaXHHCThọc
thểhiệntrướchếtởviệccùngvậndụngcáclýthuyết,kháiniệmvàphươngpháp
chungchocảCThọcvàXHH.Vídụ:PPphỏngvấn,điềutradưluậnXHvàphân
tíchnộidungđangđượcápdụngphổbiếntronghailínhvựckhoahọcnày.
GiữaXHHvàcácKhkháccósựgiaothoavềtrithức.Trongmốiquanhệđó.Do
XHHrađờisaunênđượcnhậnnhiềuhơncho(trithức,thànhtựu,kháiniệm,
phạmtrù).ĐiềuđócónghĩalàXHHkhôngngừngtiếpthucácthànhtựucủacác
khoahọckhác.Trênsởđó,XHHnhiệmvụpháttriểnhoànthiệnhệ
thốngkháiniệm,phạmtrùvàPPluậnnghiêncứucủamình.
Câu 2: Cơ cấu xã hội học là gì ? Các cấp độ nghiên cứu của cơ cấu xã hội học
?
a.Cóthểcăncứvàomứcđộtrừutượng,kháiquátcủatrithứcXHHđểphânchia
cơcấuXHHthành3bộphậncómốiliênhệmậtthiếtvớinhau:
-XHHtrừutượngthuyết:Nghiêncứukháiquátmộtcáchkháchquan,khoa
họccácvấnđềcủathựctiễnXHnhằmpháthiệncáctrithứcmớivàxâydựnglý
thuyết,kháiniệmphạmtrùXHH..Trênsởđóxâydựngcáctrithứclý
thuyếtXHH.
-XHHthựcnghiệm:mộtbộphậnXHHnghiêncứuvềhiệntượng,quátrình
XHbằngcáchvậndungthuyết,kháinịêmXHHcácPPthựcchứngnhư
quansát,đolường,thínghiệmnhằmkiểmtra,chứngminhhoặckếtluậnnhững
vấnđềdoquansátđemlại.đượcrútratừlýthuyếtXHH(Giảithíchcácvấnđề
nảysinhtrongXH)
-XHHứngdụng:bộphậnXHH nhiệmvụvậndụngcácnguyênlý,ý
tưởnglýthuyếtXHH,trithứcXHHđểphântích,tìmhiểuvàgiảiquyếtcáctình
huống,sựkiệncủađờisốngXHnhằmkiểmchứngtrongthựctiễnđểgiảiquyết
vấnđềcuộcsốngđangđặttra,đemlaịkếtquảnhấtđịnhnàođóchosựpháttriển
củaXh.
b.Cấpđộnghiêncứucủacơcấuxãhộihọc.
Căncứvàocấpđộriêng-chung;;bộphận-chỉnhthểcủatrithứclĩnhvực
nghiêncứucủaXHHthìngườitachiacấuXHHlàm2bộphận,đólà:XHH
đạicươngvàXHHchuyênnghành:
-XHHđạicươngnghiêncứucácquyluật,tínhquyluật,thuộctínhđặcđiểm
chungnhất,kháiquátnhấtcủacáchiệntượngquátrìnhXH,XHHđạicương
cónộidungnghiêncứurấtgầnvớiXHHvĩmôvàXHHlýthuyết
-XHHchuyênngành(chuyênbiệt)làbộphậnXHHgắnlýluậnXHHđạicương
vàoviệcnghiêncứucáchiệntượngcủalĩnhvựccụthể,nhấtđịnhcủađờisống
XH.
Quymô,kíchcỡcủahệthốngXHHđượcchiara2loại:XHHvimôXHHvĩ
+XHHvimô:ngh.cứuhệthốngXHquymônhỏ,nhóm.
+XHHmô:ngh.cứuhệthốngXHquylớncủamộtQuốcgia,dântộc
haymộtchếđộXHchuyênbiệt(XHTBản,XHPkiến,XHXHCN...)
cấutổngthểchungnhấtcủaXHHgồm2bộphận:XHHthuyếtXHH
thựcnghiệm.
Câu3.Phântíchcácchứcnăng,nhiệmvụchủyếucủaXHH.NhiệmvụcủaXHH
ởVNhiệnnay?
XHHcũngnhưcácKHkhácđềubachứcnăngbản:Chứcnăngnhậnthức
chứcnăngthựctiễnchứcnănggiáodục(tưtưởng)
a.ChứcnăngcủaXHH
*Chứcnăngnhậnthứctrangbịchongườihọchệthốngtrithứcvềsựpháttriển
XH,quyluậtvềsựpháttriển,cơchếcủaquátrìnhpháttriển..
-ChứcnăngnhậnthứccủaXHHcònđượcthểhiệnthôngquachứcnăngphương
phápluậncủanó,thểhiệnơchỗnhữngthôngtinkhoahọctậptrung,chọn
lọcloạitrừtấtcảnhữnglàthứyếu,đóngvaitrònhữngnguyênlý,nhữngchuẩn
mựcnghiệncứuXH.
*Chứcnăngthựctiễn:Trênsởphântíchthựctrạng,XHHlàmsángtỏtriển
vọngpháttriểnXHtrongtươnglaigầnvàtươnglaixa,giúpconngườikiểmsoát
đượccácquanhệXHcủamìnhđiềuhoàcácquanhệđósaochophùhợpvới
yêucầukháchquan.
-ChứcnăngthựctiễncủaXHHkhôngtáchrờinhữngđềxuất,kiếnnghịmànóđề
ranhằmđápứngyềucầucủaquảnlýXH,nhằmcủngcốmốiquanhệgiữaKHvà
thựctiễn.Chứcnăngthựctiễnbiểuhiệnrachứcnăngquản,Chỉđạohoạt
độngquản.Nhữngdựbáotrongquảnlýtrênthựctếkhôngthểhiệnhiệu
quảnếukhôngcódựbáoXHH.
*Chức năng giáo dục(tư tưởng): XHHtrang bị nhữngtri thức KHkhách
quan,gópphầnhìnhthànhduykhoahọc,hìnhthànhthóiquen,nếpsuynghĩ
khoahọcvàhànhđộngphùhợpquyluậtkháchquan.
-XHHnướctagópphầngiáodụcchoquầnchúngnhândântheođịnhhướng
XHchủnghĩapháthuytíchcực,hạnchếtiêucựctrongkinhtếthịtrườnggiáo
dụctưtưởngXHCN.
b.NhiệmvụcủaXHH
-Nghiêncứulýluận(thựcnghiệmứngdụng).Đâynhiệmvụquantrọnghàng
đầuđểkhẳngđịnhmộtkhoahọcđộclập.XâydựnghệthốngtrithứcKHriêng
biệt(đểtránhphảivaymượn)
-Nghiêncứuthựcnghiệm.làmộtnhiệmvụquantrọngtậptrungnghiêncứulý
luậnđểnhữngthôngtinbằngchứngmớimẻ,sốliệuthựctếđểkhẳngđịnh
đểkiểmchứnggiảthuyếtKHtrênthựctiễn.ĐểhìnhthànhduyXHhọcđó
làtưduythựcnghiệm.
-Nghiêncứuứngdụngđểvạchracơchếđ/kgiảiphápchoviệcvậndụngcáccái
pháthiệncủangcứuthuyếtnghiêncứuthựcnghiệmnhằmgiảiquyếtcác
vấnđềthựctiễnđangđặtra
c.XHHởViệtNamhiệnnay:
LàmộtbộphậncủaXHHthếgiớitậptrungvào2nhiệmvụchính:
-ĐầutưchoviệcnghiêncứulýluậnđểxâydựnghệthốngtrithứcXHHphùhợp
vớibốicảnhXHviệtnam.
-CùngvớicáclĩnhvựcKHkhácthamgiavàoviệcgiảiquyết,làmsángtỏnhững
vấnđềmớinảysinhvàgópphầnđềracácbiệnphápthựctiễncótínhkhảthicao
củađờisốngXHtrongquátrìnhđổimớivàXDđấtnước.
Hàngloạtcácvấnđềcụthể:
-SNCNH-HĐHđấtnước
-Biếnđổicácg/c,tầnglớpXH.
-Cácc/sbảođảmtiếnbộXHvàcôngbằngXH
-XDnềnVHtiêntiếnđậmđàbảnsắcVHdântộc.
-Tăngcườngvaitròlãnhđạovàsứcch/đấucủađảng.
-XDNNphápquyềncủadân,dodân,vìdân.
-PháttriểnnềnKTh.hoánhiềuTp,vậnhànhtheochếTTsựquảncủa
NNtheoconđườngXHCN.
Câu4:Phântíchnhữngđiềukiện,tiềnđềrađờicủaxãhộihọc?ýnghĩasựrađời
củaXHH.
a. Điều kiện, tiền đề
Kinhtế–XH:
-ỞChâuâucuốithếkỷ18đầuthếkỷ19phươngthứcsảnxuấtcủaCNTBrađời
vàpháttriểnlớnmạnh.Cuộccáchmạngcôngnghiệplầnthứ2diễnraởhầukhắp
Châuâuđãlàmthayđổibảnmọihoạtđộng,thúcđẩykinhtếpháttriểnnhảy
vọt.Nhiềulĩnhvựccôngnghiệpmới,ngànhnghềmớixuấthiệngiaothôngvân
tảipháttriểnnhanhkhiếnchohànghoásảnphẩmcôngnghiệplưuchuyển
thuậnlợitừvùngnàysangvùngkhác,từnướcnàysangnướckhác.Thịtrường
khôngngừngmởrộng,thươngmạipháttriểnvàbànhtrướngđãlàmlunglaytrật
tựphongkiếnđãtồntạihàngnghìnnămởChâuâu.PhươngthứcsảnxuấtTBCN
thaythếdầnphươngthứcsảnxuấtphongkiến,hìnhtháikinhtếphongkiếnbịlật
đổ.CNTBtạorarấtnhiềucủacảivậtchấtchoxãhội.Sau100nămđãtạoramột
khốicủacảivậtchấtkhổnglồ.
-TừchínhsựbiếnđổiktdẫnđếnsựpháttriểnnhảyvọtcủađờisốngXHởchâu
âu.
-LốisốngXHthayđổiđôthịhoápháttriểnnhanhchóngmọingõngáchcủa
XHChâuâu.Đồngruộnglàngmạcbịthuhẹp,lốisốngđiềnđãmanhmúncủa
nôngnghiệpnôngthôndầndầnbịđẩylùi,thayvàođólàlốisốngđôthịtheotác
phongcôngnghiệp-XHcôngnghiệp.
-HệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXHcổtruyềncoitrọngđạođức,tìnhcảmdần
dầncũngbịthaythếbởihệthốnggiátrịchuẩnmựcmớitheoxuhướngthựcdụng
vàbạolực.
-ThiếtchếXH:Ngàycàngquantâmhơnđếnviệcđiềuchỉnhkiểmsoát
hoạtđộngtronglĩnhvựckinhtếcácquanhệkinhtế.
-Quycấugiađìnhcũngthayđổitheoxuhướngquygiađìnhnhỏ
chỉvới1,2thềhệ,giađìnhhạtnhân.
-cấuXHcũngthayđổiđiểnhìnhnhấtcơcấuXHgiaicấpbiếnđổi,cơ
cấuXHlaođộngngànhnghềbiếnđổi.Nôngdântừlàngmạcđồngquêtiếnvề
khuđôthị,thànhphốđểkiếmsống.
SựxuấthiệnC/mlầnthứ2nàyđãlàmchonềnkinhtếXHchâuâubịđảo
lộn,bịxáotrộn.Conngườithìbànghoàngtrướcsựbiếnđổinhanhchóngcủađời
sốngXH.
*BêncạnhnhữngnhữngbiếnđổivềkinhtếXh,vềmặtđờisốngchínhtrịXH
cũngrấtnhiềubiếnđộngcuốithếkỷ18đầuthếkỷ19.Nổibậtnhấtxuất
hiệnhàngloạtcuộccáchmạngtưsản.ĐiểnhìnhlàC/Mtưsảnpháp1789.đây
dấumốc,đánhmạnhmẽvàothànhtrìXhphongkiếnChâuâucũng
đánhmởrathờikỳhìnhthànhchếđộchínhtrịXHmớiởcácnướcChâuâu.
-Quyềnlựcchínhtrịcũngcósựthayđổitừtaygiaicấpphongkiếnquýtộc,tăng
lữchuyểnsangg/cphongkiếnsảnsốítnhữngngườinắmgiữliệusản
xuấtcủaXH.
-Trậttựchínhtrị-XHchuyênchếđộcđoánvànhànướcphongkiếnbịthaythế
bằngchếđộdânchủ,chuyênchếcủanhànướctưsản.
MâuthuẫnXHtronglòngXHcũngthayđổi.Mâuthuẫngiaicấptưsảnvàvôsản
thaythếchogiaicấpđịachủvànôngdân.
-ĐặcbiệtC/mtưsảnPhápvớituyênngônnhânquyềnvàdânquyềnlầnđầutiên
đềcậpđếntựdobìnhđẳngbácáiđãlàmthayđổiduychínhtrịcủacon
người.làmdấylêntronglòngXHrấtnhiềuphongtràođấutranhđòidânquyền
bìnhđẳngbácáitrongXH.
BiếnđộngchínhtrịởchâuâuthờikỳnàylàmchotrậttựchínhtrịXHởChâuâu
mấtổnđịnh.TrậttựkinhtếchínhtrịXHởChâuâuđầybiếnđộnglàmxuấthiện
tronghộimộtnhucầuphảinghiêncứuthựctạiXHđểtìmragiảiphápcho
việclậplạitrậttựXHổnđịnhtạođiềukiệnchocảnhânXHcùngphát
triển.
TiềnđềtưtưởngvàlýluậnKH.
-TiềnđềnàylàmnảysinhXHhọcbatứnguồntừnhữngtưởngkhoahọc
vănhoáthờiđại
+Khoahọctnhiênkhaohọchộitờikỳnàyrấtpháttriểnpháttrieenr
vượtbậc,làmthayđổinhậnthứcthếgiớiquancủaconngườithôngquacáchọc
thuyết,thànhtựuXH,cácphatminhtronglĩnhvựcvật,thiênvăn..Sinhhọc
gópphầnnângcaohiểubiếtcủaconngườivềthếgiới,cảvimôlẫnvĩmô(nhận
thức)gópphầngiảiphóngtưởngconngườithoátkhỏisựchiphốicủa
tưởngtôngiáo.
Lầnđầutiêntronglịchsửnhânthứctưởngcủanhânloại,conngườinhậnra
rằngthếgiớinàylàmộtchỉnhthểcócấutrúcvàvậnđộngbiếnđổitheoquyluật.
-ThànhtựuvềkhoahọctựnhiênảnhhưởngmạnhđếnXHcáchọcthuyếtXHđã
thayđổicănbảnnhậnthứcXH.đặcbiệttriếthọcMark.Conngườinhậnthức
đượcrằngXHcũnglàmộtchỉnhthể,cũngvàbiếnđổitheoquyluật
Cácnhàkhoahọcthời kỳnàycũngkhaokhátnghiêncứuquyluậtcủaXH,
nghiêncứuXHtìmraquyluậtvậnđộngcủađờisốngXHsửdụngnhư
nhữngcôngcụđểxâydựngcảibiếnXHtheoxuhướngngàymộttiếnbộhơn.
b. Ý nghĩa sự ra đời của XHH.
XHHrađờiđãlàmthayđổinhậnthức,thayđổithếgiớiquanvàPPluậncủacon
ngườivềsựbiếnđổitrongđờisốngKT-XH.VớinhữngtrithứcmớidoXHH
đemlại,conngườihoàntoàncóthểhiểuđược,giảithíchđượccáchiệntượngXh
bằngcáckháiniệm,phạmtrùPPnghiêncứukhoahọc.XHHđãtrangbịcho
conngườinhậnthứckhoahọcvềcácquyluậtcủasựpháttriển,tiếnbộXH,
nhậndiệnxãhộimộtcáchđúngđắn,lấyđólàmcôngcụđểgiảiquyếtnhữngvấn
đềmớimẻnảysinhtừđờisốnghội,gópphầnvàoviệckiếntạonhữngchính
sáchxãhộivàđểlậplạitrậttựXH,xâydựngXHngàycàngtốtđẹphơn.
Câu 5: Nêu những đóng góp của Auguste Comte (1789 1857) đối với sự ra
đời và phát triẻn của XH.
“XHH là khoa học về các quy luật của tổ chức XH”.
* :Sinhnăm1789trongmộtgiađìnhGiagiáongườiPhápôngTiểu sử
tưởngtựdocáchmạngrấtsớm.Ôngđượcbiếtđếnnhưmộtnhàtoánhọc,
Vậtlý,thiênvănhọc.Nhàtriếthọctheodòngthựcchứng1nhàXHHnổi
tiếng.Giađìnhtheoxuhướngquânchủnhưngônglạicótưtưởngtựdotiếnbộ.
-Sinhraởmộtđấtnướcđầybiếnđộng,tưtưởngcủaôngchịuảnhhưởngcủabối
cảnhkinhtếXhPhápcuốiTK18đầuTk19cũngnhưnhữngmâuthuẫngiữa
tôngiáovàkhoahọcxungđộtgaygắt.
* Tác phẩm:
Côngtrìnhcơbảngồm2TP:
-Hệthốngchínhtrịhọcthựcchứng
-Triếthọcthựcchứng.
* Đóng góp cụ thể:
+Làngườiđặttêncholĩnhvựckhoahọcxãhộihọcvàonăm1838trongtậpsách
thựcchứngluậnxuấthiệncụmtừXHH.
-ÔngcócônglớnlàtáchtrithứcXHHrakhỏitriếthọcđểtạotiềnđềchosựhình
thànhmộtbộmônkhoahọcmớichuyênnghiêncứuvềđờisốngXHcủacon
người.
+QuanniệmcủaôngvềXHHvàcơcấuXHH.Trongbốicảnhmớiôngchorằng
XHHmộtlĩnhvựckhoahọcnghiêncứuvềquyluâttổchứcđờisốngXHcủa
conngười(khoahọcthựctạiXH)
Phươngphápnghiêncứu:ÔngcòngọiXHHlavậthọcXHXHH
phươngphápnghiêncứugầngiốngvớiphươngphápnghiêncứuvậthọc.Nó
cũnggồm2lĩnhvựccơbản:TĩnhhọcXHvàĐộnghọcXH
ĐộnghọcXHlàbộphậnnghiêncứuhệthốngXHtrongtrạngtháivậnđộngbiến
đổitheothờigian
CònTĩnhhọcXHbộphậnnghiêncứutrạngtháitĩnhcủaXHcấucủa
XHcácthànhphầnphầntạolêncơcấuvàcácmốiquanhệgiữachúng.Tĩnhhọc
XHchỉracácquyluậttồntạiXH(độnghọcXHchỉraquyluậtvậnđộngbiến
đổi)
+PhươngphápnghiêncứuXHH:ÔngchorằngXHHphảivậndụngcácphương
phápcủaKHtựnhiênđểnghiêncứuXH.NhưngvềsauôngchỉrarằngXHH
phảinghiêncứubằngphươngphápthựcchứng.Ôngđịnhnghĩa:phươngpháp
thựcchứngphươngphápthuthậpxửthôngtinkiểmtragiảthuyếtxây
dựnglýthuyết.Sosánhvàtổnghợpsốliệu.
Có4phươngphápcơbản:
-PPquansát
-PPthựcnghiệm.
-PPsosánhlịchsử.
-PPphântíchlịchsử.
+QuanniệmvềcơcấuXH.Banđầuôngchorằngcánhânlàđơnvịcơbảnnhất
củacơcấuXH(đơnvịhạtnhân).Vềsauônglạichorằnggiađìnhmớilàđơnvị
hạtnhâncủaXhvàcóthểcoigiađìnhnhưmộttiểucơcấuXH.
ÔngkếtluậnmộtcấuXHvĩđượctạothànhtừnhiềutiểucấuXHđơn
giảnhơn.CáctiểucơcấuXHnàytácđộngqualạilẫnnhautheomộtcơchếnhất
địnhđểbảođảmchoXHtồntạivàpháttriểnổnđịnh.
+CáchgiảithíchvềquyluậtvậnđộngXH,quyluật3giaiđoạncủaduy.Quy
luậtpháttriểncủatưduynhânloạiqua3giaiđoạn
-Giaiđoạntưduythầnhọc
-Giaiđoạntưduysiêuhình
-Giaiđoạntưduythựcchứng
Ôngvậndụngquyluậtnàyđểgiảithíchrấtnhiềuhìnhtượngcụthểcủaduy
củaXH.
GiảithíchquátrìnhtưduytừlúcsinhralàxãhộihiệnthựclẫnXHtinhthầnđều
vậnđộngpháttriểntheoquyluật3giaiđoạn:XHthầnhọc–Xhsiêuhình–XH
thựcchứng.
GiaiđoạnXHthầnhọctừthếkỷ14trởvềtrước
Giaiđoạnsiêuhìnhtừthếkỷ14đếntk18
GiaiđoạnthựcchứngsauTK18đếnnay.
TheoôngXHvậnđộngtừtrạngtháiXHnàyđến1trạngtháikhácluânluâncó1
sựkhủnghoảng.
ConngườicóthểquảnlýtốtnhấtXHcủamìnhtronggiaiđoạnthựcchứng(các
nhàkhoahọc).Cơchếcủasựvânđộngnàyđilên.Trongquatrìnhđókế
thừatíchluỹ.Giaiđoạntrướclàtiềnđềcủagiaiđoạnsau.
Saunàyôngchorằng,sựvậnđộngXhtinhthầntrướcrồimớiphảnánhsự
vậnđộngcủaXHhiệnthực.Vìthếôngbịphêphánduytâm(vậychoý
thứccótrước)
Mặcnhữnghạnchếnhấtđịnhvềtưởngnhưngôngđãnhữngcống
hiếntolớnchoviệcđặtnếnmóngchoXHH.Dođóôngđượccoichađẻcủa
XHH.
Câu6:NêunhữngđónggópcủaKarlMarx(18181883)đốivớisựrađời
pháttriểncảuXHHnóichungvàXHHMácxítnóiriêng.
“Các nhà triêt học cho tới nay mới chỉ giải thích TG.Vấn đề là biến đổi TG”
* Tiểu sử:
KarlMarx,nhàkinhtếhọcđức,nhàluậnđạicủaphongtràocôngnhân
thếgiớivàlàngườisánglậprachủnghĩacộngsảnkhoahọc.
* Tác phẩm:
-Bộtưbảnluận
-bảnthảokinhtếtriếthọc
-Sựkhốncùngcủatriếthọc
-Tuyênngôncủađảngcộngsản
-Giađìnhthầnthánh...
Nhữngtácphẩmnàychứađựngrấtnhiều,tưtưởngquanđiểmvềXHH.
ÔngchưabaoginghĩchưabaogiờnhậnmìnhnhàXHH.Ôngcũngchưa
baogiờviếtvềmộtđềtàinàothuộclĩnhvựcXHH.Nhưngôngđượccoi1
trongnhữngnàhsánglâpkXHHôngđãkhaipháđónggóprấtnhiềukiến
thứcvềchínhtrịhọc.XHH,kinhtếhọc
ÔngđượcgiớiXHHtônvinhlànhàsánglậpvĩđạicủamọithờiđạiXHH.
CácnhàXHHMacxitcoiKarlMarxlàngườisànglậpraXHH.Đốivớicácnhà
XHHChâuâuthìKarlMarxđượccoiđạidiệntiêubiểunhấtchotrườngphái
XHHxuấtpháttừlịchsử,từvấnđềgiaicấpvàđấutranhgiaicấp.
* Đóng góp cụ thể:
+Chủnghĩaduyvậtlịchsửđượccoilàlýluậnvàphươngphápluậntrongnghiên
cứuXHH.đặcbiệttrongnghiêncứuXHHMacxitChủnghĩaduyvậtlịchsử
sựvậndụngchủnghĩaduyvậtphépbiệnchứngvàonghiêncứulịchsửXH.
ĐólàChủnghĩaduyvậtlịchsưcủaMac
-Vềmặtlýluận,ChủnghĩaduyvậtlịchsưxemxétXHnhưlà1chỉnhthểgồm
nhiềubộphậncấuthành.Cácbộphậnđókhôngchỉtácđộngqualạilẫnnhau
cònmâuthuẫnđốikhángnhau.TheoMarx,sựmâuthuẫnđốikhángnhaugiữa
cácbộphậncủaxãhộichínhlàđộnglựcđểpháttriểnXH.
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcủaMacchỉraquyluậtvậnđộngkháchquancủa
XH.Ôngnói“TôicoisựvậnđộngXHlàmộtquátrìnhlịchsửtựnhiên”.
VânđộngpháttriểncủaXHsựthayđổikếtiếpnhaucủa5hìnhtháiKTXH
tươngứngvới5chếđộXH.5thờiđạilịchsử.Macchỉracặnkẽ,cụthể,gốcrễ
cănnguyêncủasựbiếnđổi
Maccònchỉracấutổngthểcủa1XHgồm2thànhtốbản:Kiếntrúc
thượngtầngvàhạtầngcơsở.Haithànhtốnàycóquanhệkhăngkhítbiệnchứng
vớinhau
+Vềppluận:
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcungcấpcáchtiếpcậnduyvậtkhinghiêncứuvềXH.
MarxchorằngtồntạiXHcáitrướcthứcXHcáisau.TồntạiXH
quyếtđịnhýthứcXH.
-KhinghiêncứuvềXHnênbắtđầuxuấtpháttừhànhđộngthựctiếncủacon
ngườichứkhôngbắtđầutừýniệmtuyệtđối.Macchorằngsựvậnđộngbiếnđổi
cuảXHlàdophươngthứcxảnsuấtcủaXhquyếtđịnh.PhươngthứcsảnxuấtXh
thayđổisẽkéotheosựvậnđộngbiếnđổi.
DođókhinghiêncứuvềXHchúngtaphảixuấtpháttừyếutốgốcđộkinhtế.đặt
cácvấnđềXHtrongmốiquanhệvớiKTmớicóthểchỉrađượcnguyênnhânsâu
xavàbảnchấtcủahiệntượngXHmớiđưarađượcgiảiphápphùhợpđểgải
quyếtcácvấnđềcủaXH.
-PPluậncủaMacđãtrởthànhkimchỉnamchonghiêncứuXHH.
+QuanniệmvềconngườivàXHHcủaMac.
QuanhệtươngtácgiữaconngườivớiconngườiXhđốitượngcủaXHH.
TheoMacconngườimộtthựcthểsinhhọcXh.Conngườivừamangbản
chấttựnhiênvừamangbảnchấtXH.Bảnchấtđíchthựccủaconngườitổng
hoàcủacácmốiquanhệXH.(bảnchấtconngườinằmtrongcácmốiquanhệXH
chứkhôngnằmtrongcơthểsinhhọccủaconngười)
ĐólàquátrìnhXHhoácánhân.
+VềbảnchấtcủaXHôngchorằngXHchẳngquachỉlàsựtácđộngqualạigiữa
ngườivớingườimàthôi.XHlàXhcủaconngười.
+QuanđiểmvềvấnđềbấtbìnhđẳngvàphântầngXHcủaMac.
TrongmọiXhphânchiagiaicấpđềudấuhiệucủabấtbìnhđẳngXh
phântầngXH.Gốcgáccơbảncủanólàsựkhácbiệtsựđốilậpgiữacáctậpđoàn
ngườitrongquanhệsởhữuđốivớiliệusảnxuất.Sựđốilậpkhácbiệtvềlơi
íchkinhtếdẫntớisựđốilậpvềquyềnlựcchínhtrị-XHvàtinhthầngiữacáctập
đoànngười.SựbấtbìnhđẳngxuấthiệndẫnđếnphântầngXH.
ĐónhữngluậnđiểmgốccănbảnnhấtMacđãcungcấpđểnghiêncứugiải
XH,mọihiệntượngBBđẳngXhvàphântầngXh
+VêPPnghiêncứu:KhácvớiAugusteComteMackhôngtuyênbốrõràngPPgì
phảivậndụngđểnghiêncứuXHH.
CácnhàXHHthôngquacácPPmàMacsửdụngnghiêncứuvềXHnóichungthì
hìnhchungôngđãcungcấpbổsungvàohệthốngcácppnghiêncứuthực
chứngcủaXHH.
MộtsốPPcụthểnhưPPquansát,PPphỏngvấn,pptrưngcầuýkiếnquathư
ppphântíchtàiliệu
Kết luận:ChủnghĩaDuyvậtlịchsửcủaK.MarxlàXHHđạicươngmacxit.Các
quanđiểmcủaK.MarxtạothànhbộkhungluậnppluậnnghiêncứuXHH
theonhiềuhướngkhácnhau.ĐómộthệthốngluậnXHHhoànchỉnhcho
phépvậndụngđểnghiêncứubấtkỳXHnào.Điềuquantrọngnhấtlà,làmtheo
Marx,cácnhàXHHkhôngnhữnggiảithíchTGmàcòngópphầnvàocôngcuộc
cảitạo,đổimớiXHđểXDmộtXHcôngbằng,vănminh.Ôngxứngđángđược
tônvinhlànhàXHHvĩđạicủamọithờiđại
Câu7:NêunhữngđónggópcủaE.Durkheim(1858–1817)đốivớisựpháttriển
củaXHH.
“Khi giải thích hiện tượng xh ta cần phân biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng
đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện”
a. Tiểu sử:
Ôngmộtnhàxhhngườiphápnổitiếng,sinhnăm1858trongmộtgiađìnhdo
thái,mấtnăm1917.ônglàngườiđặtnềnmóngxâydựngchủnghĩachứcnăng.
Ônglànhàgiáodụchọc,triếthọc,mộtnhàkinhtếhọcvàlàmộtnhàxhh.
ÔngcònđượccoinhàsánglậpxhhPhápôngđãcônglớnđưaxhhtrở
thànhmộtlĩnhvựckhoahọc,mộtngànhnghiêncứuvềgiáodụcởPhápnênđược
coilàchađẻcủaxhhPháp.BốicảnhkinhtếxhPhápởcuốithếkỷ18đầuthểkỷ
19ảnhhưởnglớnđếnsâusắcđếnquanđiểmtưtưởngcủaôngvềxhh.Nhiềuhọc
giảtrênthếgiớithừanhận.xhhnàysinhratrongbốicảnhđầybiếnđộngcủakinh
tế–xhPhápcuốiTK18đầuTK19.ChínhDurkheimđãgọixhPhápthờikỳnày
mộtxhtổchức,mộtchínhphủđạođức.Ôngchorằngcầnphảimột
khoahọcnghiêncứucáchiệntượngtrongXH.Giảiphápxhhcủaôngđãđược
thừanhậnnhưvậy.Ôngđãđặtranhiệmvụchoxhhphảinghiêncứuthựctại
hiệntạixhđểcógiảipháptổchứclạitrậttựxh.
Vềmặttưtưởngvàkhoahọc.ôngchịuảnhhưởngbởichủnghĩathựcchứngcủa
A.ComtevànguyênlýtiếnhoáxhcủaSpencer.
b. Tác phẩm :
-Tựtử
-SựphâncônglaođộngtrongXh.
-Cácquytắccủaph.phápxhh.
-Cách.thứcsơđẳngcủatôngiáo.
c. Đóng góp:
+Quanniệmvềxhhvàđốitượngnghiêncứucủanó.
Ôngcoixhhlàkhoahọcvềcác”sựkiệnxh”.ôngchỉrađốitươngcủaxhhlàcác
sựkiệnxh.
Sựkiệnxhtấtcảnhữngcáitồntạibênngoàinhânnhưngkhảnăngchi
phối,điềukhiểnhànhvicủacánhân.Ôngphânbiệt2loại:
SựkiệnXhvậtchấtvàsựkiệnxhphivậtchất.
Sựkiệnxhvậtchấtlànhữngquanhệmàchúngtacóthểquansátđược,đolường
đượcthìgọilàsựkiệnxhvậtchất(cánhân,nhómXh,tổchứcXh,cộngđồngXH
...)
Sựkiệnxhkhôngthểquansátđượchaykhóquansát,phảidùngđếntrítưởng
tượngđểhìnhdungratgọisựkiệnxhphivậtchất.(Quanniệmxh,giátrị
chuẩnmựcxh,lýtưởngniềmtinxh,tìnhcảmxh..)
Từquanniệmnhưvậyvềsựkiệnxhôngnêura3đặcđiểm:
*Tínhkháchquan:Tồntạibênngoàicácnhân.Nhiềusựkiệnxhđãtồntại
trướckhicáccánhânxuấthiện.Nómangtínhkháchquan.
*Tínhphổquát:cáichungchonhiềungười(Giátrịhiếuthảocáiphổbiến
đốivớinhiềungười)đâuconngười,sựXHhoánhânthìđósự
kiệnxh
*Sựkiệnxhsứcmạnhkiểmsoát,điềuchỉnhgâyáplựcđốivớinhân.
Dùmuốnhayko,cáccánhânvẫnphảituântheocácsựkiệnxh.
Theoôngxhhchínhlàsựnghiêncứucácsựkiệnxh.
+Phươngphápnghiêncứuxhh.
Ôngchorằngxhhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứu.Đểsửdụnghiệu
quảppnàyng/cứuxhh,ôngđãchỉramộtsốquytắccơbản:
-Quytắckháchquan:Đòihỏinhàxhhphảixemcácsựkiệnxhnhưmộtsựvật
tồntạikháchquanbênngoàinhânconngườithểquansátđược.
đòihỏiphảiloạibỏyếutốchủquan,ấntượngchủquanvềcáchìnhtượngXH
trongquátrìnhnghiêncứu.
-Quytắcngangcấp:Ôngkịchliệtphảnđốic/ntâmc/nkinhtếtrongkhi
nghiêncứuxhh.Màphảilấycácsựkiệnxhđểgiảithíchxh.lấynguyênnhânxh
đểgiảithíchhiệntượngxh.lấyhiệntượngnàygiảithíchhiệntượngkhác(hiện
tượngtửtử,hiệntượngnghèođói..)
-Quytắcphânloại:Yêucầunhàxhhkhinghiêncứuhiệntượngxhcầnphải
phânbiệtđượcđâucáibìnhthườngphổbiến,chuẩnmựcđâucáikhác
biệt,dịthường.
Mụcđíchphânloạiđểnhậndiện.Dùngcáibấtthường-dịbiệtđểhiểucái
bìnhthường.Dùngcáilệchchuẩnđểhiểucáichuẩnmực.Nhàxhhphảiđốixử
vớichúngngangnhauvìđóđềulàsựkiệnxh.
-Quytắcphântíchtươngquan:Theoôngcáchiệntượng,sựkiệnxhluôntồntại
trongmốiquanhệ,tácđộngqualạivớicácsựkiện,hiệntượngxhkhác.Dođó
khinghiêncứumộthiệntươngsựkiệnxhcụthểnàođónhàxhhphảithiếtlập
đượcmốiquanhệnhânquảgiữasựkiệnxhđóvớisựkiệnxhkhác.
Nghèođói<->Họcvấn
<->phongtục,tậpquán
<->k/nghiệm,kínăngsx
+Kháiniệmđoànkếtxh:2kháiniệmquantrọng:sựkiệnxhvàđoànkếtxh.
Đoànkếtxh:làsựgắnbó,liênkếtgiữacácnhâncácnhóm,cáccộngđồngxh
vớinhau.Ôngchorằngnếuthiếuđoànkếtxhthìxhsẽkotồntạivớicách
mộtchỉnhthể
Cóhailoạiđoànkếtxh:ĐoànkếtCơhọcvàĐoànkếthữucơ.
*ĐKcơhọc
ĐKtôngiáo,cấukếtlàngxã...làmộtloạiĐKxhdựatrênsựgiốngnhausựthuần
nhấtcủacáccánhânvềmộthệcácgiátrịchuẩnmực.Nhữngphongtụctậpquán
haymộtniềmtinvàođó(VD:hiệnnaycó>1,3tỷtínđồhồigiáorảiráckhắpnơi
trênthêgiớinhưngrấtgắnkết).
*ĐKhữucơ:
LàloạiĐKxhdựatrênsựkhácbiệtvềvịtríchứcnăngcủacáccánhântrongxh.
SựphâncônglaođộngxhnhântốbảntậonênĐKHCtrongXh.Khiphân
côngcụthểrõràngthìmỗicánhân,nhómtổchứccónhữngchứcnăngcủamình
buộcphảibổtrợchonhauởcảcộngđồng.
ĐâyloạiĐKxhphổbiếntrongxhtruyềnthốngcònĐKhữucơĐKXHphổ
biếntrongxhhiệnđại
Kết luận:
XHHcủaE.Durkheimphảnánhcácýtưởngcủa H.Spencervề“cơthể
hội”,tiếnhoáhội,chứcnănghội.XHHE.Durkheimchủyếuxoayquanh
vấnđềmốiquanhệgiữaconngườivàhội.XHHcầnphảixácđịnhđốitượng
nghiêncứumộtcáchkhoahọc.Phảicoixãhội,cơcấuXh,thiếtchếXH,đạođức,
truyềnthống,phongtục,tậpquán,ýthứctậpthể…nhưlàcácsựkiệnXh,cácsự
vật,cácbằngchứngxãhộicóthểquansátđược.Cầnápdụngcácppnghiêncứu
khoahọcnhưquansát,sosánh,thựcnghiệmđểnghiêncứu,pháthiệnracác
quyluậtcuảcácsựvật,sựkiệnXh.Khi giải thích hiện tượng XH ta cần phân
biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện
- ĐólàtưtưởngXHHcủaông.
Câu8:NêunhữngđónggópcủaHerbertSpencer(18201903)đốivớisựphát
triểncủaXHH.
a.Tiểusử:ÔngngườiAnhsinhnăm1820mấtnăm1903.Ôngđượcbiếtđến
nhưmộtnhàtriếthọc,nhàxhhnổitiếng.Ôngđượccoilàgắnliềnvớixhhanh
Ôngchưahềquađàotạomộttrườnglớpchínhquynào,nhưnglạikiếnthức
uyênbáccảkhoahọctựnhiênkhoahọcxh.Toànbộtrithứchiểubiếtcủa
ôngcóđượcdoôngtựhọcvớisựgiúpđỡcủangườithântronggiađình,nhất
làngườichacủaông.
Quanđiểmtưtưởngxhhcủaôngchịuảnhhưởngrấtsâusắcbốicảnhkinhtếxh
anhcuốithêkỷ18đầuthếkỷ19.ThựctếthờiđiểmđóởanhCNTBpháttriểntới
đỉnhcao.Xhanhrấtphồnthịnh.Ngoàiravềlýluậnôngchịuảnhhưởnglớnchủ
nghĩathựcchứngcủaA.ComtevàhọcthuyếttiếnhoágiốngloàicủaC.Đacuyn.
b.Tácphẩm:
-TĩnhhocXh.
-Nghiêncứuxhh.
-Cácnguyênlýxhh.
-Xhhmiêutả.
c.Đónggóp:
+QuanniệmvềXh:ÔngchorằngXhthểsốngcấutrúcsinhvậtvận
độngbiếnđổipháttriểntheoquyluật.ÔnggọiXh1thểsiêuhữu
( ).super-organic bodies
Ôngkhẳngđịnh:XHHgiốngnhưmộtkhoahọcsinhvậthọc,chuyênnghiêncứu
vềthểxhhữuđặcbiệtnày.Từđóôngchorằngxhhthểvậndụngcác
nguyênlý,cácquanđiểmvàppnghiêncứusinhvậthọcvàoviệcnghiêncứucác
cơthểxhsiêuhữucơấy.
Ônglàngườithứhaichoxhhlàkhoahọcgiốngvớikhoahọctựnhiên.
+Cáchgiảithích:sựvậnđộngpháttriểnxhtheonguyênlýtiếnhoáxh.
-Ôngchorằngthểxhpháttriểntheonguyênlýtiếnhoánênôngđãvậndụng
thuyêttiếnhoácuảC.Đacuynđểgiảithích.Theoông,xhloàingườipháttriển
theoquyluậttiếnhoátừxhđơngiản,quynhỏtiếndầntừchuyênmônhoá
thấpliênkếtlỏnglẻođếncáixhquylớn,cấutrúcphứctạp,chuyênmôn
hoácaovàliênkếtbềnvững.
-Ôngcònkhẳngđịnhtrongqúatrìnhtiếnhoá.xhloàingườicũngphảituânthủ
theomộtsốquyluậtnhưđấutranhsinhtồn,chọnlọctựnhiênthíchnghi,
nhân,t/cnàothíchnghiđượcvớimôitrườngchungquanhthìtồntại,còn
ngượclạisẽbịtiêuvongđàothải.
+Cáchphânloạixh:căncứvàođặcđiểmcủaxhtrongquátrìnhtiếnhoá.Ông
chiaxhthành2loại:Xhquânsựvàxhcôngnghiệp.
-XHquânsựxhchếtínhchấtquảnđộcđoánchuyênquyền,tập
trungquyềnlực.Cácquanhệxhdiễnrachủyếutheochiềudọcmangtínhmệnh
lệnh,phụctùngtừtrênxuống,ápđặttheochiềudọc.Hoạtđộngcủacácnhân,
tổchứctrongxhchịusựkiểmsoátchặtchẽcủachínhquyềnTW.
-TheoôngXHquânsựtrạngtháiXhđiểnhìnhtrongthờikỳXhchiến
tranh.Cóđấutranhphepháitranhgiànhquyềnlựcchínhtrị.
-TrongXhcôngnghiệpnólạiđượctổchứcvàquảnlýtheocơchếphitậptrung,
chiasẻquyềnlực.NNchínhquỳênTWkhôngthâutómquyềnlực.Quanhệ
XHdiễnrađachiềucảchiềudọclẫnchiềungang.SựkiểmsoátcủaTWđốivới
cánhân,tổchứctrongXhkoquáchặtchẽ.Nómởranhiềucơhộichocánhân,t
chứcpháthuynănglựcvàsởtrườngcủamình.
TrạngtháiXHCNrấtđiểnhìnhtrongthờikỳcảXHtậptrungchomụctiêusản
xuấthànghoá,cungcấpdịchvụ,pháttriểnxh.
+QuanniệmvềthiếtchếXH:ÔngcoithiếtchếXHlàmộtkiểutổchứcXHlà
khuônmẫuXH,rađờivậnhànhđểápứngnhữngnhucầuxhcănbảncủa
conngười.ĐểduytrìsựtồntạiXH,cầnđápứng5nhucầucănbản:
-Nhucầuvềvậtchất.
-Nhucấuổnđịnhtrậttựchung.
-Nhucầulưutruyềnhuyếtthống.
-Nhucầuduytrìniềmtincủaconngười
-Nhucầuduytrìcáckhuônmẫucủaxh.
Tươngứngvới5nhucầunàylà5thiếtchếXHcănbản.Đólà
-Thiếtchếkinhtế,
-Thiếtchếchínhtrị.
-Thiếtchếhônnhânvàgiađình
-Thiếtchếtôngiáo
-Thiếtchếnghilễ
Chođếnngàynayquanđiểmcủaôngvẫncònnguyêngiátrị.cũngtuânthủ
theoquyluậtthíchnghithiếtchếnàogiúpchoxhtồntạivàpháttriểnthìnóđược
duytrìvàcủngcố,ngượclạisẽbịtiêuvong.
+PPnghiêncứuXHH.
ÔngcũngchorằngXHhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxh.ông
ngườikếcậntiếpớcA.ComteNhưngkhácvớiA.Comte,H.Spencerchorằng
khivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxhtxhhgặprấtnhiềukhókhănvà
ôngđãchỉranhữngkhókhănđócủaxhh,vừacókhókhănmangtínhkháchquan
vừacókhókhănmangtínhchủquan.
-Khókhănmangtínhchủquanlà:KếtquảnghiêncứuXHHrấtdễbịchiphối
bởilăngkínhchủquancủanhànghiêncứu.Cụthểlàthiênkiến,địnhkiếnvềtôn
giáo,chínhtrị,đạođứccủanhànghiêncứurấtdễảnhhưởngtớikếtquả,chiphối
kếtquảcủaquátrìnhnghiêncứu.
-Khókhănmangtínhkháchquanlà:Nhànghiêncứurấtkhóquansátđo
lườngđượctrạngthái,cảmxúccủađốitượngnghiêncứu.
vậyôngđãđưara1sốgiảiphápbảnđểkhắcphụcnhữngkhókhăntrong
nghiêncứuxhh:ĐòihỏinhànghiêncứuXHHphảituânthủnghiêmngặtmộtsố
quytắc,thủtụctrongnghiêncứuxhh.Quytắcquantrọngnhấtquytắckhách
quan.Toànbộquytắcđãđượctrìnhbàycụthểtrongcáctácphẩmcủaông.
Kếtluận:
TưtưởngxuyênsuốttrongXHHcuảH.Spencerđólà:XHnhưlàcơthểsống,với
nguyênlýcơbảnlàtiếnhoáXH.MặcdùXHHH.Spencerkhôngtinhvitheotiêu
chuầnkhoahọcthếkỷXXnhưngnhữngđónggópcủaôngđãđểlạinhiềuý
tưởngquantrọngnhữngảnhhưởngsâusắcđượctiếptụcpháttriểntrong
cáctrườngphái,thuyếtXHHhiệnđại.BóngdángXHHSpencercòninđậm
néttrongcáchtiếpcậnhệthống,lýthuyếttổchứcXH,lýthuyếtphântầngXHvà
cácnghiêncứuXHHvềchínhtrị,vềtôngiáovàvềthiếtchếXH.
Câu9:NêunhữngđónggópcủaMaxWeber(1864–1920)đốivớisựpháttriển
củaXHH.
a. Tiểu sử:
Ônglànhàkinhtếhọc,mộtnhàxhngườiđức.ôngsinhratrongmộtgiađình
theođạotinlành.Ôngđượctônvinhchađểcủaxhhgiải.Bảnthânông
thờikỳlàmụcsưtruyềngiảnggiáolýởmộtsốvùngnướcđức.
-Vàođầuthếkỷ20đứcdiễnracuộctranhluậngaygắttrênlĩnhvựcXhh:
XHHphảilàkhoahọcđíchthựcsovớikhoahọctựnhiênkhông.(M.Weber
đãthamgiavàodiễnđànnày).Nhiềuhọcgiảkocoixhhlàkhoahọcmàchokhoa
họctựnhiênmớilàkhoahọcđíchthực
b. Tác phẩm:
-Cuốn“đạođứctinlànhtinhthầncủachủnghĩabản”.(Tácphẩmnày
đượccoilàcuốnsáchgốiđầugiườngcủacácnhàxhhphươngtây)
-Kinhtếhọcxãhội(Tácphẩmnàyđượccoilàbáchkhoathưvềxh)
-Xhhtôngiáo.(Tácphẩmnàychuyênbiệtvềlĩnhvựctôngiáo)
-TôngiáoTrungquốc.
-Tôngiáoấnđộ.
ÔngđãđưaracáchgiảithíchrấtđộcđáovềsựxuậthiệnrađờicủaCNTB
Châuâu.
c. Đóng góp:
QuanniệmcủaôngvềXhhvàđốitượngnghiêncứucủaxhh.
-Ônggọixhhlàkhoahọcvềhànhđộngxhcủaconngười,khoahọclýgiảiđộng
cơ,mụcđíchýnghĩavàcácyếutốảnhhưởngđếnhànhđộngxhcủaconngười.
-Ôngquanniệmphảiđisâugiảinghĩacáibêntronghànhđộngxhcủacon
người,bêntrongconngười.
-Ôngđãchỉrađốitượngcủaxhhchínhlàhànhđộngxhcủaconngười
-Ôngđãxâydựngnênhọcthuyếtvềhànhđộngxh
-Đ/n:“hànhđộngxhlàhànhđộngcủachủthểgắnchomộtýnghĩachủquannào
đó,Cáiýnghĩachủquanđónócótinhđếnhànhvicủangườikháctrongquákhứ
hiệntạitươnglaidođóhànhđộngđịnhhướngvàongườikháctrong
đườnglốivàquátrìnhhànhđộng”
Theoôngmộthànhđộnggọilàhànhđộngxhphảilàhànhđộngcóýthứccómục
đíchđịnhhướngvàongườikhác.
Khôngphảihànhđộngnàocủaconngườicũngđềulàhànhđộngxh.Căncứvào
độngcơmụcđíchcủaconngười,ôngchiahànhđộngcủaconngườithành4loại:
+Hànhđộngduycôngcụ:loạihànhđộngnhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:hoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạtđộng
quan,côngsởhoạtđộngduycôngcụ.Trongkinhdoanh,ngườikinhdoanh
phảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìđểcólợinhuậncaonhất.
+Hànhđộngduygiátrị:hànhđộngcủanhânconngườihướngtớicác
giátrịhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxh,từđờisốngnàysangđời
khácđãhìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,
sứckhoẻ,thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovới
chamẹôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduygiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
+Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quentruyềnđếnđờisau).
+Hànhđộngduycảm:Hànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời,VD:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềuhành
độngduycảmchỉnhữnghànhđộngcáccảmxúcđóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Tiêuchíphânloại:làđộngcơhànhđộng.
-Liênhệbảnthân:
…
TheoWeber,khinghiêncứuxhhphảigiảiđộngcủahànhđộngxhchứko
chỉmiêutảbênngoàihànhđộng.
Hànhđộngxhvớiđộngcơgì,nhàxhhphảichỉrađược.
Mỗichủthểhànhđộngtheomộtđộngcơkhácnhaunhàxhhphảiquansáthành
viđểlýgiảihànhđộng.
*Phươngphápnghiêncứu:
M.Weberchorằngkhoahọcxhnóichungxhhnóiriêngphảivậndụngpplý
giảiđểnghiêncứuvềxhvàhànhđộngxhcủaconngười.
-Vềbảnchất,ôngchorằngppnàyrấtgầngũivớippkhoahọctựnhiên,nhưngở
khoahọctựnhiên,nhànghiêncứuchỉdừnglạiởviệcquansáthiệntượngrồi
tảnhữnggìđãquansátđược,nếulặpđilặplạinhiềulầnthìrútraquyluật.
CònKHXH,nhànghiêncứuphảivượtquaphạmvi,giớìhạncủasựquansát,mô
tảđểđisâugiảicáibảnchấtbêntrong,cáiđặctrưng,ýnghĩabêntrongmỗi
hànhđộngxãhội.
Ôngchorằng,hànhđộngbaogiờcũngphảnánhbảnchấtnênphươngpháp
nghiêncứucủaKHXHkhácvớiKHTN,KHXHcũngphảivậndụngPPthực
chứng.
Ôngphânbiệt2loạihìnhlýgiảilà:Trựctiếpvàgiántiếp.
Lýgiảitrựctiếplàthôngquamôtảbênngoàinhữnggìquansátđược.
LýgiảigiántiếpLàthôngquasựgiảithích,giảinghĩacáibảnchấtbêntrongcủa
cáchiệnợngxh,(đặctrưngbêntrong).Đểthựchiệnppgiảigiántiếp,nhà
nghiêncứuphảithôngcảm,phảithấuhiểuhoàncảnh.
VD:ôngđãnghiêncứuhànhđộngbổcủi:ÔngchođâylàhànhđộngXH.
Quansátvàlýgiảitrựctiếp:
-Bổcủiởđâu,bổnhiềuhayít?
Lýgiảigiántiếp:
-Nguyênnhânvìsao?
-Mụchđich:đểlàmgì?(đểđunnấu,lấytiềncông,giảitrí,hayđểgiúpđỡngười
khác,lấylòngngườikhác…)
Vềbảnchất,pplýgiảivẫnlàppthựcchứng.
*QuanniệmvềphântầngXH.
ÔngngườinghiêncứuxhtưbảnsauK.Marxkhoảng50năm(1/2thếkỷ)Ông
cũngđồngývớiK.Marxrằngkinhtếlànguyênnhâncơbảnbiếnđổixh,kinhtế
lànhântốquantrọngdùngđểgiảithíchcáchệthốngphântầngxh.
Bêncạnhyếutốkinhtế,còncácyếutốphikinhtếnhư:uytín,quyềnlựctôn
giáo,chủngtộc,nócũngcóảnhhưởngtớicáchệthốngphântầngxh.
Từluậnđiểmnày,ôngđãđềxuất3yếutốcơbảnlàmcơsởchosựphântầngxh.
+Củacải,tàisản(địavịkinhtếcủacáccánhân)
+Uytín(địavịXHcủacáccánhân)
+Quyềnlực(địavịchínhtrịcủacáccánhân)
Cáccánhâncóuytín,quyềnlực,tàisảncủacảikhácnhausẽphântầngthànhcác
nhómXHkhácnhau(Nhữngquanđiểmtrênđâycủaôngchủyếudonghiên
cứuxhTBĐứcđầuTK20).
VậyquanđiểmđócủaôngđốilậpvớiK.Marxkhông?Marxnói:Quanhệsở
hữuvềtưliệusảnxuấtlàsởđểphânchiagiaicấptrongxh.Ainắmquyềnsở
hữuvềliệusảnxuấtthìsẽnắmquyềnchiphốixhvềmọimặt(Từquyềnlực,
uytínlẫntàisảncủacải)
vậy,xétchocùngthìquanđiểmcủaM.Weberchínhsựcụthểhoáquan
điểmcủaK.Marxkhônghềkhácbiệthayđốilậpvềsựgiảihệthốngphân
tầngxhởmộtxhcụthểlàxhtưbảnđứcđầuthếkỷ20.
*GiảithíchsựrađờicủaCNTB:
-ÔngđãgiảithíchsựrađờicủaCNTBtrongtácphẩm:“Đạo đức tin lành
tinh thần của CNTB”.Ôngchorằngmọixhquanhệhànghoáthìđều
hộipháttriểnthànhXHTB.
ÔngchorằngmọiXHquanhệhànghoáthìđềuhộipháttriểnthành
XHTB.
XHphươngđôngtừthếkỷ16–17quanhệhànghoáxuấthiệnrấtsớm(Con
đườngtơlụahìnhthành)nhưngCNTBđãkoxuấthiệnởđâymàCNTBlạirađời
ởChâuâu(PhươngTây)
Ôngđãlýgiảirằng:
Trungquốc,triếthọcnhogiáothồngtrịXh,chủtrươngquảnXhbằngvăn
chương.Điềuđóđãkotạoratâmlýhammuốnvậtchấtcủaconngười.Tưtưởng
nhogiáochỉđềcaoVănchương,cuộcsốngthựckolàmchoconngườicoi
trọngvậtchất.
-ỞẤnđộPhậtgiáothốngtrịtưởngcủatoànxh.Giáolýnhàphậtkêugọicon
ngườitaphảidiệtdục,phảitừbỏmọihammuốnvậtchất,coinhữngcáiđólàxấu
xa,tộilỗi.
-Trongkhiđóởphươngtâyđạotinlànhthốngtrịxh,nóđãtrởthànhmộtthứđạo
đứcxhvàđãchiphốihànhđộngcủaconngườitrongmọilĩnhvựchoạtđộng
củađờisốngxh,kểcảnhữngngườitheotôngiáohaykhôngtheo1tôngiáonào
cũngbịchiphốivàảnhhưởngbởiđạogiáonày.
-Đạotinlànhtrởthànhđạocủacảxhphươngtây.TheoWeber,sựgặpnhau
giữamộtbênlàtinhthầncủachủnghĩatưbảnlàtíchluỹ,làmgiàu,lợinhuậnvới
mộtbênlàđạođứcxhcủađạotinlànhđãthúcđẩysựrađờicuảCNTBởphương
tây.Đócáchgiảithíchquantrọngcủaôngvềnguyênnhânsựrađờicủa
CNTB.NhiềunhàXHHMarxitđãphêphánônglàduytâmvìôngđứngtrêngóc
độtôngiáo,tinhthần.
Kết luận:
CônglaocủaMaxWeberđốivớiXHHôngđãđưaranhữngquanniệm
cáchgiảiquyếtđộcđáovềluậnphươngphápnghiêncứukhoahọcXHH.
ĐónggópcủaôngtrongXHHchủyếulàquanđiểmvềbảnchấtlýthuyếtXãhội
vàphươngphápluận;làsựphântíchvềvănhoá,tôngiáovàsựpháttriểncủa
hộiphươngtây;làsựđánhgiávềvaitròcủaquátrìnhhợplýhoátrongluậtpháp,
chínhtrị,khoahọc,tôngiáo,thươngmạiđốivớisựpháttriểnXHvàmốiquanhệ
giữacáclĩnhvựckinhtếvàphikinhtếtrongcácxẫhội;làcácsosánhvềCNTB
cácnềnKT-XHtrênthếgiới;ÔngđãxâydựngquanđiểmluậnXHHđặc
thùcủamìnhtrêncơsởcácýtưởngcủasửhọc,kinhtếhọc,triếthọc,luậthọcvà
nghiêncứulịchsửsosánh,đặcbiệtlàthuyếtXHHvềhànhđộngxãhội,phân
tầngxãhội.Cácthuyết,kháiniệmXHHcủaôngngàynayđangđượctiếptục
tìmhiểu,vậndụngvàpháttriểntrongXHHhiệnđại.
Câu 10 : Trình bày nội dung các bước tiến hành một cuộc điều tra XHH?
I.Giaiđoạnchuẩnbị:(gồmnhiềukhâu)
1.Xácđịnhđềtàinghiêncứu.
-Phảilựachọnxácđịnhxemcáigìcầnthiếtnghiêncứuchínhlàxácđịnhđối
tượngnghiêncứu,kháchthểnghiêncứuvàphạmvinghiêncứu.
-Giớihạnkhônggian–thờigian(Khoanhvùng)
2.Xácđịnhmụctiêunghiêncứu(mụctiêuhoàntoànkhácvớimụcđích)
-Làsựcụthểhoáđềtài(nghiêncứunhữngvấnđềgì?)
-Tìmhiểuthựctrạng(đangdiễnranhưthếnào?)
-Tìmhiểunhữngnguyênnhâncơbản(vìsao?).
-Tìmhiểunhữnghậuquả(đốivớicánhân,xãhội...)
-Chỉragiảipháp,khuyếnnghị.
-Kếtluận.
3.Xâydựnggiảthuyếtnghiêncứu:
-Kếtluậngiảđịnhbộbanđầuchonhànghiêncứuđặtratheođósẽthuthập
thôngtinvàkiểmnghiệmnótrongxuấtgiátrịnghiêncứu.
Có3loạigiảthuyết.
+Môtả
+giảithích(Nguyênnhânliênquanđếncáclĩnhvực)
+Xuhướng(chỉraxuhướngvậnđộngcủavấnđềnghiêncứulàtiếptụcgiatăng
hayđixuống)
4.Xâydựngmôhìnhlýluậnchođềtàinghiêncứu.Có4côngviệccụthể:
a. Xác định cơ sở PP luận.
+Gócđộtiếpcậnvấnđềngh.cứu:
+Sựphốihợpcủasựtiếpcậnliênnghành(nếucó)
+XácđịnhlýthuyếtXhhnàosẽđượcvậndụngđểgiảithích,ngh.cứu.
b.Xây dựng khung lý thuyết cho đề tài nghiên cứu
(đâylàsơđồtáitạolạihiệntượngnghiêncứu)
+Xácđịnhbiếnsố:
-Đốilập
-Phụthuộc
-Tươngquan
+Táitạolạimốiquanhệvơícácbiếnsốbằngmộtsơđồ.
c. :Định nghĩa khái niệm
Chỉrõtoànbộnộihàmphảnánhcủavấnđềchiphốiđềtầi.
d. Thao tác hoá khái niệm
Biếnnhữngkháiniệmtưởngtượng,phứctạpthànhnhữngkháiniệmđơngiản,cụ
thểcóthểquansátđượctheotừngcấpđộ(tứclàtìmchỉbáokháiniệm)
VD:đềtài“Bạo lực gia đình”
+Nạnnhân:
vợ,chồng,concái,chamẹ,hàng
xóm…
+Hìnhthức:
Tinhthần,thểxác,tìnhdục…
+Nguyênnhân:
Kinhtế,thấtnghiệp,làmănthulỗ,
tệnạnXh,tưtưởngtrongnamkhinh
nữ,họcvấn…
+Hậuquả:
Cánhân,giađình,cộngđồng…
5.LựachọnPPthuthậpthôngtin
+Quansát,
+Phỏngvấn
+Phântíchtàiliệu
+Trưngcầuýkiến
+ThựcnghiệmXH
6.Xâydựngbảngcâuhỏi
XDbảnghỏicôngviệctrítuệrấtvấtvả.Chấtlượngbảnghỏiphụthuộcrất
nhiềuvàotrìnhđộtaynghềcũngnhưkhâuchuẩnbịửtongquátrìnhtạodựng
chươngtrìnhnghiêncứu.
Cơsởcủabảnghỏilàcáccâuhỏi.:
-Câuhỏitheonộidung
-Câuhỏiđóngvàcâuhoitmở
7.Chọnmẫuđiềutra
Tỉlệ=30%tổngthể
8.Lậpphươngánxửlýthôngtin
Dựtrùtrướckếhoạch:côngthứctoánhọc,đếmthủcông,sửdụngmáytính
(phầnmềmSPSS)
9.Điềutrathửđểhoànthiệngiaiđoạnchuẩnbị
II.Giaiđoạntiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt(vấnđềtổchức)
1.Lậpkếhoạch
-Xácđịnhthờiđiểmđiềutra(phảitránhthiêntai,lụthaybiếncốkhácvề
chínhtrị,hội.Phảitạochoconngườitâmthoảimáinhấtđểtrảlờivào
phiếu)
-Đitiềntrạm
(liênhệvớichínhquyềnđiạphương,địabànsẽđếnnghiêncứu,chuẩnbịchỗăn,
nghỉ…)
-Chuẩnbịkinhphí
-Chuẩnbịtàiliệu
(Bảnghỏi,thiếtbịghiâm,ghihình)
2.Lựachọntậphuấnđiềutraviên
-Sốlượng
-Chấtlượng(kinhnghiệm,kỹnăng,
phẩmchấtđạođứcnghềnghiệp,kháchquan,chínhxác)
-Quymô
-Giớithiệuchođiềutraviên:Mụcđích,ýnghĩanghiêncứu;đốitượngnghcứu,
cáchghichépthôngtin.
-Tiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt:-Quansát,chuyểnthôngtincábiệtthành
thôngtintổngthể.
3.Giaiđoạnxửlýthôngtinvàbáocáokếtquả.
-Tậphợptàiliệu->xửlýthôngtin(chobảngtầnsố&tầnsuất)
-Phântíchthôngtin:Môtả,sốliệu,giảithíchýnghĩa,phântíchtươngquangiữa
cácsốliệu->đưaranhậnđịnh
-Kiểmđịnhgiảthuyếtnghiêncứu,khẳngđịnhthuyếtnàođúng,cáiđúng,báo
cáokếtquảnghiêncứu,đềxuấtgiảipháp,khuyếnnghị
-XHhoákếtquảnghiêncứu:thôngquaph.tiệntruyềnthông:báo,đài,tổchức
hộithảo,tổchứcnghiệmthu…
CáiquantrongnhấttrongđiềutraXHHlàthôngtin.
Câu 11 Thế nào là phương pháp quan sát trong XHH? .
PPQuansát(Observation):
KN:làppthuthậpthôngtinthựcnghiệmthôngquacáctrigiácnghe,nhìnđểthu
nhậnthôngtinvềcácquátrình,cáchiệntượngXHdựatrênsởđềtàimục
tiêucủamộtcuộcng/cứu
Nguồnthôngtinquansáttoànbộhànhvicủangườiđượcnghiêncứu.Điểm
mạnhcủaquansáttyhườngđậtđượcngayấntượngtrựctiếpvềsựthểhiện
hànhvicủaconngười,trênsởđó,điềutraviêntiếnahnhfghichéphayhình
thànhcáccâutrảlờitrongbảnghỏicótrước.
Tuyvậyquansátcũngnhượcđiểmlàchỉthểsửdụngchoviệcnghiêncứu
nhữnghiệntượng,sựkiệnhiệntạichứkhôngphảitrongquákhứhoặctươnglai.
Hơnnữasửdụngppquansátcácsựkiệnxảyratrongthờigiandàithìấntượng
đãcórtừquansátlầnđầudềđánhlừa,chelấpnhữnglầnquansáttiếptheo.
Cáclọaiquansát:
Quansátchuẩnmực:q/strongđóngườiq/sđãsớmxácđiịnhdược
nhữngyếutốnàocủakháchthểnghiêncứulàýnghĩanhấtđểtậptrungchúý
vàođó.
Quansátkhôngchuẩnmực(q/stựdo):làlọaiq/smàtrongđóngườinghiêncứu
chưaxácđịnhđượctrướccácyếutốcủakháchthểquansátliênquanđếnviệc
nghiêncứucầndượcquansát.
Câu 12 PP phân tích tài liệu trong XHH là gì? Nêu những ưu điểm và nhược.
điểm của PP này?
ppnghiêncứudựatrêncácliệu,vănbản,sáchbáohaycôngtrìnhnghiên
cứucóliênquannhằmmụcđíchphụcvụchoviệcnghiêncứu.
Muốndùngppnày,trướchếtphảidựavàođềtài,mụctiêunghiêncứulựa
chọnnhữngtàiliệuthíchhợp
Ưuđiểm:
-Giúpchúngtanghiêncứunhữngđốitượngtrongquákhứhoặchiệntạinhưng
khôngcódịphaycơhộitrựctiếptiếpxúcđược.
-ítgặpvướngmắchoặcbịphảnứngtừphíađốitượng
-Tiếtkiệmđượcthờigian,tiềnbạcmàvẫndảmbảotínhchínhxác
Nhượcđiểm:
-Dễbịảnhhưởngbởiquanđiểm,tưởngcủatácgiả(vìsốđôngđượcviếttự
do,khôngphảiphụcvụchonghiêncứu)
-Cónhiềuhạnchế,nhấtlàkhidùngcánguồntàiliệuriênghoặcnằmtrongphạm
vibảomật.
Câu 13. PP phỏng vấn XHH gì? nêu các loại phỏng vấn chủ yếu? Những
ưu điểm, nhược điểm của PP phỏng vấn?
LàppkháphổbiếntrongnghiêncứuXHHđểthuthậpthôngtinquaviệchỏi
trảlờicáccâuhỏi.Đâymộtppquantrọngđểthuthậpthôngtinthựcnghiệm,
thôngquaviệctácđộngtâmlý-xãhộitrựctiếpgiữangườihỏingườitrảlời
trêncơsởđềtàivàmụctiêucủamộtcuộcnghiêncứuđiềutraXHH.
Cáclọaiphỏngvấnchủyếu:
-Phỏngvấnsâu:Chủyếusửdụngcâuhỏimởđểthuthậppthôngtintrênsở
đảmbảosựtựdocủangườiphỏngvấnsắpxếpvàđặtcâuhỏi,ngườitrảlờicũng
tựdolựachọncáchthứctrảlời,PPnàynhằmđểhiểubiếtsâunhữngkhíacạnh
nàođócủađềtài.
-Phỏngvấntheobảnghỏi:Thườngđượcthựchiệntrênmộtbảnghỏiđãđược
chuẩnbịchuđáotừtrước.
Ngoàira,căncứvàocáctiêuchíkhácnhau,ngườitachiaracácloại:phỏngvấn
quatiếpxúctrựctiếpphỏngvấnquađiệnthoại;phỏngvấnnhânphỏng
vấnnhóm;phỏngvấnmộtlầnvàphỏngvấnnhiềulân.
Ưuđiểm:
-Ngườiphỏngvấnthểchủđộngnêulạicâuhỏikhithấycầnthiết(nhưthấy
đốitượngnétránhvấnđềđanghỏihaychưahiểuđúngyêucầu).Cóthểcùngmột
nộidungnhưngcócâuhỏikhácnhauđốivớicácđóitượngkhácnhau.PPnàydễ
tậoratâmlýthoảimáikhinóihơnlàphảiviếtragiấynênthườngcũngcótỉlệtrả
lờicaohơncáchsửdụngbảnghỏi
-Ngườihỏicóthểtếnhịtheodõi,kiểmsoáttháiđộ,cungcáchphảnứngcủađối
tượngđểxácđịnhđộtincậycủacâutrảlời.
Nhượcđiểm:
-Đòihỏitốnnhiềucôngsức,phươngtiện:ngườitheodõi,ngườighichép,ghi
âm,ngườikiểmđịnh,đánhgiátínhkháchquan,trungthựccủacuộcphỏngvấn,
thốngkê,xửlýkếtquả…
-Phảidichuyểnnhiều,phảitiếpxúcvớinhiềuđốitượng,haygặpphảinhững
khókhăn,bấtngờkhôngdựkiếntrướcđược
-Đôikhidosựthúcéptrongnhữnghoàncảnhkhôngthuậnlợichongườitrarlời
như:nhânviêntrướcmặtthủtrưởng,concáitrướcmặtchamẹ…nênchấtlượng
câutrảlờibịảnhhưởng
-PPnàykhôngđảmbảotínhvôdanhnênngườitrảlờithườngengại,haymấttự
nhiên.
Câu 14. Nghiên cứu chọn mẫu gì? Tại sao phải chọn mẫu trong nghiên
cứu XHH? Nêu một số cách chọn mẫu?
Làmộttậphợpcácđóitượngnghiêncứuđượclựachọn,cóđủcácyếutốcótính
chấttiêubiểuđượcrútratừtổngthể,mộttậphợplớnđạidiệncho
nhómđốitượng,thôngtinthuđượctừmẫunghiêncứuthểkháiquátsuyra
chotổngthểtrongnghiêncứu,sosánh,đốichiếukiểmnghiệmcácgiảthuyết.
MụctiêubảncủacáccuộcđiềutraXHHlàđểcungcấpcácthôngtintừthực
tếXHchoviệcpháttriểnlýluậnXHHcũngnhưchocôngtácquảnlýXH.Thông
tinthuthậpđượcphảitínhđạidiện,gíatrịchocảtổngthểđiềutra,thông
tinđóphảiđảmbảođượcmứcdộchínhxác,phảnánhđúngvớithựctếkhách
quan.Dođó,trongnghiêncứuXHH,ngườitacầnphảiápdụngppchọnmẫu.
Mộtsốkĩnăngvàppchonmẫu:
+Mẫungẫunhiênđơngiản:
-Xácđịnhkhungmẫutổngthể.
-Lậpdanhsáchtổngthể
-Rútthămngẫunhiêntheodanhsáchsốngườicầnchọnchođếnkhiđủsốlượng
mẫu(tỉlệtốithiểulà30%trêntổngthể)
NghiêncứutừmộttổngthểcóNđơnvị,chúngtachọnranđơnvịđểnghiêncứu
saochothôngtinthuđượcthểsuyrathànhthôngtincủacảtổngthể.Số
đơnvịnàygọilàkíchthướcmẫu,còntậphợpđơnvịnàygoilàmẫu(n<N).
+Mẫungẫunhiênhệthống:
-Xácđịnhkhungmẫu
-Lậpdanhsách
-Xácđịnhkhoảngcáchkgiữa2ph.tửcầnchọn.k=N/n(tổngthể/mẫu)
Nếulẻ,chỉcầnlấyphầnnguyên,khônglàmtrònsố.
-Chọnmẫungẫunhiênđốitượngđầutiên
-lấymẫutiếptheocáchnhaumộtkhoảngcáchchođếnkhihếtdanhsách,đủsố
lượng
+Mẫutỉlệ
-Xácđịnhkhungmẫu(tổngthể)
-Xácđịnhbộcấutổngthểtheomộtsốtiêuchíbản:giớitính,độtuổi,
họcvấntheotỉlệ%tươngthíchgiữatổngthểvàmẫu.
+Tínhtoánsốlượngchotừngthànhphầnchomẫu:
n1namgiớiTW=…+…+…
n2namgiớitỉnh,thành=…+…+…
n3namgiớiQ,huyện=…+…+…
n4namgiớiXãphường=…+…+…
n…nữgiới…….
+Sửdụngcáchlựachọnngẫunhiênlấyrasốlượngcụthểchotừngthànhphần
Câu 15. Trình bày kỹ thuật lập bảng câu hỏi trong nghiên cứu XHH?
Bảnghỏilàmộttậphợpgồmrấtnhiềucâuhỏiđượcsắpxếptheomộttrậttựnhất
địnhtrêncơsởcácnguyêntắctâmlý,logicvàtheonộidungnhằmtạodiềukiện
chongườiđượchỏibộclộquanđiểm,ýkiếncủamìnhvềvấnđèđượchỏi,giúp
nhànghiêncứuthuđượcthôngtincầnthiếtchocuộcđiềutraXHH.Bảnghỏi
mộtcôngcụđắclựcchoviệcnghiêncứuthựcnghiệmcũngnhưtrongquátrình
nhậnthứccủanghiêncứuXHHthựcnghiệm.
Cácbướctiếnhànhlậpbảnghỏi:
1. Phần mở đầu:
-Ghitêncánhân,tổchứcdứngrathựchiệncuộcnghiêncứu
-Ghitênbảnghỏi
-Phíadướitênbảng,ghisốhoặccóthểlàđịađiểm,thờigianthựchiệncuộc
nghiêncứu
2. Phần nội dung:Gồmtoànbộnộidungcáccâuhỏiphụcvụchocuộcnghiên
cứu.Phảisắpxếptheotrìnhtựlôgicnhấtđịnh.Cáccâuhỏithườngđượcsửdụng:
+Câuhỏimở:câuhỏikhôngp/ántrảlờisẵn,thườngcóthêmphầngiải
tạisao,ngườiđượchỏitrảlờitheosuynghĩ,quanđiểmriêngcủamình(đâylàpp
thuthậpthôngtinđịnhtính).
+Câuhỏiđóng:loạicâuhỏiđãđượcchuẩnbịsẵncácp/ántrảlời.Loạinày
thườngcó2dạng:
-Lựachọn(có,không)
-Tuỳchọn(cóthểchọnmộthayhơnmộtphươngán)
+Câuhỏikếthợpđóng–mở:
-Có-không
-Nếucótạisao,nếukhôngtạisao
+Câuhỏimatrận:làsựkếthợpnhièucâuhỏiđóngtrongmộtcâuhỏi
3. Phần kết thúc:
Gồmmộtsốcâuhỏithuthậpthôngtinnhânthânnhư:giớtính,họcvấn,tình
trạnghônnhân,nơicưtrú…vàcảmơn
Gócdướicuốicùngbảnghỏighichépcácquansát:nhàloạigì,sân,vườn,
ngoạicảnh…
* Yêu cầu:
-Bảnghỏicầnphảibámsátđềtàinghiêncứuphảiđemlạimộtlợiíchnàođó
choviệcthuthậpthôngtin.
-Cáccâuhỏiphảiởvịtrítrunglậpvớiýkiếntháiđộcuẩngườiđượchỏi.
-Câuhỏiphảidễhiểu,phùhpợvớiđốitượngđượchỏi,ngônngữphảiràng,
cầnchúýphươngngữ,khẩungữđiạphương.
-Phươngántrảlờikhôngđượcchồngchéonhau,khôngghépmáymóc2vấnđề,
2sựkiệntrong1câuhỏi
-Tuyệtđốikhôngđượcđặtcâuhỏidạngphủđịnh.
Câu16:Tươngtácxãhộilàgí?CácloạitươngtácXh?Mốiquanhệgiữatương
tácxãhộivàhànhđộngxãhội?
1. Khái niệm:
Tươngtácxh:sựtácđộngqualạichiphốiphụthuộclẫnnhaugiữacácchủ
thểhànhđộngtrongviệcthoảmãnnhucầuXHcănbảncủaconngười(Quá
trìnhthôngtinvàgiaotiếp).Khôngđơngiảnchỉlàhànhđộngvàsựphảnứngmà
làquátrìnhtươngtácgiántiếpcủaítnhấthaichủthểhànhđộngsựthíchứng
lẫnnhaucủacácchủthể.TươngtácXhdiễnraởcảhaicấpđộvimôvàvĩmô.
Vimô:TTgiữanhânvớinhân(tronggiađình…)giữanhânvớimột
nhóm,1tổchứcXHhayvớicảcộngđồng,cảXh.
mô:TTgiữacáclĩnhvựccủađờisốngXHnhư:Ktế-Ch.trị,Ktê-V.hoá,
Ch.trị-VHXH.
Sựtươngthíchgiữacácthiếtchếđógọilàthiếtchếvĩmô
2. Phân loại:
a.PhânloạidựavàomốiliênhệXHgiữacácchủthểhànhđộng:
-Sựtiếpxúckhônggian
-Sựtiếpxúctâmlý
-SựtiếpxúcXH
-Sựtươngtác
-QuanhệXH
b.Phânloạitheocácdạnghoạtđộngchung
-Hoạtđộngcánhâncùngnhau
-Hoạtđộngtiếpnốicùngnhau
-Hoạtđộngtươnghỗcùngnhau
c.Phânloạitheochủthểhànhđộngtrongtươngtác
-Tươngtácliêncánhân
-Tươngtáccánhân-xãhội
-Tươngtácnhómxãhội
-Tươngtácnhóm-nhóm
-Tươngtácnhóm-xãhội
-Tươngtácgiữanhữngcánhânvớitưcáchlàđạidiệncácnhómkhácnhau.
-Tươngtácgiántiếp
d.Phânloạitheomụctiêu,ýnghĩaXHcủatươngtác.
Tươngtácgiữacáchệthốngxh:Việtnam><Trungquốc,Nga><Mĩ.
Diễnranhiềuhìnhthứcvàcấpđộkhácnhau.
NộidungcơbảncủatươngtácXh
+Tươngtáccộngtácthíchnghi.
+Cạnhtranh,đốiđầu,xungđột
TươngtácXhcóquanhệgắnbókhăngkhítvớihànhđộngxãhội.Hànhđộngcủa
conngườinếukhôngđặttrongtươngtácthìkhôngđượcgọilàhànhđộngxãhội,
dođótươngtáclàcơchế,làđiềukiệnlàconđườngđểthựchiệnhànhđộngxh.
Ngượclạitươngtácxhsựcặpđôiliêntụccủahànhđộnghộithểlàmột
lầnhoặclặplạinhiềulần:
Cáclýthuyết:
+Traođổixh.
+Tươngtácbiểutrưng.
+Kịch.
a.Tươngtácxhsựtraođổigiátrịxhcủacácnhânngangnhau(cho
nhận).Lýthuyếtnàykêugọicánhânđừngtínhtoánnhiều.
b.Biểutrưng:Tươngtácxhquatrìnhcácnhângiảinghĩacácbiểutượng
trongtươngtác.Tấtcảsựkiện,sinhvậthoạtđộngcửchỉngônngữkhiđược
nhângánchomộtýnghĩnàođóthìnótrởthànhbiểutrưngtươngtác.
Ngônngữlàbiểutrưngphổbiếnnhất.
Lýthuyếtnàycóhạnchếlàkhônggiảinghĩahếtđượctrongmọibốicảnh,không
cùnghệthốngbiểutưởng(ngônngữ)
c.Lýthuyếtkịch.
Chorằngơngtáchộiquátrìnhliêntụccácnhânmangmặtnạvàtháo
bỏmặtnạ.Tươngtácxhlàtươngtácgiữacácmặtnạvớinhau.
Cảmxúcmàconngườibiềuhiệnvớinhautronggiaotiếplàcảmxúcgiảdối.
Câu17:Trìnhbàykháiniệmquyềnlực,nguồngốccủaquyềnlựccácđặc
trưngcủaquyềnlựctrongxãhội.
a. Khái niệm
QLmộtphạmtrùrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựckhoahọcnghiêncứu,
nhưngthểhiểu:Quyềnlựcmộtkháiniệmđểchỉsứcmạnhđượcđặttrong
mộtquanhệcụthểnàođó.thểsứcmạnhcủasiêunhiên,tựnhiênhaycủa
conngườitrongquanhệvớiconngười.
TheoM.Weber:Quyềnlựckhảnăngápđặtýchícủamình(cánhân,nhómxã
hội)màbấtchấpsựchốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác.
XHHđịnhnghĩa:
+Quyềnlựclàkhảnăngmộtcánhânhaymộtnhómxãhộiápđặtýchícủamình
làmthayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacánhânhaynhómXhkhác.
b. Nguồn gốc
+TheoK.Marx:Chếđộsởhữunhânvềliệusảnxuấtsởcủasựphân
chiaquyềnlựctrongxh.Ngườinắmtưliệusảnxuấtchínhngườinắmquyền
điềuchỉnhhànhvivàcơhộicủangườikhôngcóTLSX.
+TheoM.Weber:Nguồngốccủaquyềnlựckhôngchỉkinhtếcòndo
nhữngyếutốphikinhtếnhưgiađình,dòngdõi,tôngiáo,uytín
+TheoT.Parsons:Quyềnlựcxhnằmởvịthếcủacánhântrongcơcấucủaxh.xh
traochomộtsốquyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthế,đượcphéplàm.XHtạora
quyềnlựcchocánhân.
Tómlạicórấtnhiềunguyêndodẫntớisựphátsinhvàtạoraquyềnlựcgồm:
-Dòngdõixuấtthân.
-Giớitính.
-Tuổitác.(Xãhộiphươngđông)
-Củacảitàisản(kinhtế)
-Họcvấn.
-Sứcmạnh(Vũkhí,thếlực)
-Khảnăngthiênbẩm(khẩnăngquytụ,tậphợplôikéongườikhác,thuyếtphục
ngườikhác,thườnglàthiêntàihaylãnhtụ).
-Pháp(Thôngquaquyếtđịnhtuyểndụng,đềbạt,bổnhiệmnhânvàovịtrí
xhnàođó)tạorasựthừanhậncủaxhvềmặtpháplý.
+Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtạoraquyềnlựcchínhquanniệmcủaXHvềcá
yếutốđó,XHđềcaohaykhôngđềcaonómàthôi.
c.Cácđặctrưngcủaquyềnlựctrongxãhội:
+QLXHlà1dạngquanhệxhtheochiềudọc,gọiqhxhbấtbìnhđẳng,ởđó
sựápđặtýchícủangườinàylênhànhvitháiđộquanđiểmcủangườikhác.
+VềbảnchấtQLXhquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
cuảchủthể,kháchthểquyềnlực.Điềuđólàmchoqlxhtrởthànhmộtthứgiátrị
phổbiếntrongxhnhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốntrở
thànhchủthểcủaquanhệquyềnlực.
+Quyềnlựccótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:Mangtínhápđặtcưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể
quyềnlực.
Mặtthứ2:sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđốivớiýchícủachủthể
quyềnlực,đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghai,đặcbiệtmặt2thìkhôngthểquyềnlựcxhtrong
thựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứngvớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmnghĩavụthìmớicóquyềnlực
+Mọinhântrongxhđếnthamgiavàocácquanhệquyềnlựcvớinhữngmức
độkhácnhauảyTongquanhệnàythểchủthểnhưnglạikháchthểtrong
quanhệkhác.
MọiQHQLđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực.
Câu 18: Thế nàothiết chế xh? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng
một só loại thiết chế xã hội cơ bản.
a. Khái niệm:Làmộtkiểutổchưcxhđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầu
xhcănbảncủaconngười(cáiquansấtđược)
+mộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcxh,khuônmẫu,hànhvixh,quyđịnh,
luậtlệ,thủtục.xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuxhcănbảncủacon
người(cáikhóquansátđược).
+ThiếtchếXhkhôngtồntạilửnggắnvớicáctổchứchội.Muốn
hiểuthiếtchếxhphảiphântíchnótrên2bìnhdiện:cấuhìnhthứccấu
nộidung..
Luậtpháptổchúccănbảnnhấtcủaxhcógiaicấp.
b. Đặc trưng cơ bản:
-Tínhkháchquan:Tổchứcxhxuấthiệndođòihỏi,nhucầucủaxh,thiếtchế
xhcótínhđộclậptươngđốivớikinhtếxh.
-Tínhgiaicấp:chỉxuấthiệntrongxhphânchiagiaicấp:Chỉxuấthiệntrong
hộiphânchiagiaicấp.củanhànướcxuấtpháptừýchícủagiaicấpthống
trị.
-Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạiởđócósựxuấthiệncủatổchứcxh.
-Tínhđộclậptươngđối:Mỗithiếtchếcótínhchấtđộclậptươngđốinhưnggiữa
cáctổchứcthìsựtácđộngqualạilẫnnhau.Sựbiếnđổicủatổchứcnàykéo
theotổchứckhácbiếnđổitheo.
-Tínhổnđịnhtươngđối:Thiếtchếxhcóbiếnđổitheosựbiếnđổixhnhưngnội
dungcủanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệđôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi
củađờisốngxh.
Câu 19: Thế nào là cơ cấu xh. Nêu các cơ cấu xã hội cơ bản :
a. Khái niệm:
+Cơcấuxhlàmôhìnhcủacácmốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệ
thốngxhnhữngthanhfphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácxhloàingười.Mặc
tínhchấtquanhệcảuchúngsựbiếnđổi.Nhữngthànhphầncơbảncủa
cấuxãhộilàvịtrívaitrònhóm,cộngđồngthiếtchế
+cấuxhnhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhttronghệthống
xh,cáccộngđồngxh(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp)lànhữngthànhtố
bản
*Địnhnghĩa:cấuxhkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốnghội
nhấtđịnh,trongđósựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thành
phần,mốiliênhệcơbảncảuhệthốngxhđó.
*Cơcấuxhnằmtrongbảnthânxhtrướchếtlàmộtbộphậnnhântốcấuthànhhệ
thốngxh.
*cấuxhgồmcácbộphận,thànhphầntạonêncấuxhcácthànhphần
mốiliênhệcủacấuhộicóýnghĩachungbộkhungchotoànthêxhloài
người.
*Cácquanniệmvềcấuxhđềuthứcnhậnsựgắnkếtgiữacấuquanhệ
xh.
b. Các yếu tố cơ bản của CCxh
* Vị thế xh.
Vịthếxhlàkháiniệmđểchỉvịchícủamỗicánhântrongcơcấutổchứcxh.theo
sựthẩmđịnh,đánhgiácủanhữngngườikhác,củaxh.
Vịthếxhvừadophẩmchấtxhnhânquyđịnhvừachịusựtácđộngcủaxh
đánhgiácủaxhđượcxhthừanhận.
Cánhânthườngcórấtnhiềuvịthếkhácnhaunhữngvịthếđóchobiếtcánhânđó
aitrongthiếtchếxh.Vịthếđóchỉcóýnghĩađầyđủkhiđặtnótrongquanhệ
đểsosánhvớicácvịthếkháctrongcơcấuxh.
Phânloạivịthếxhcóhailoại:Vịthếcósẵnvàvịthếđạtđược
Vịthếcósẵnđượcquyđịnhtheonhữngcơsởđiềukiệnvẫncócủacánhânmàcá
nhânkhôngkiểmsoátđượclựachonhaytạodựngđược.
Vịthếđạtđượcvịthếquyđịnhtheophẩmchấtnănglực,trìnhđộdonhân
lựachọnchủđộngtíchcựchoạtđộngmàđạtđượcvàđạtđượcxhthừanhận.Sự
lựachọnđóchỉlàtươngđối.
* Vai trò:Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvinghĩavụquyềnlợigắnvới
mộtvịthếnhấtđịnh.Vaitrònhữngđòihỏicủaxhđặtravớicácvịthếxh.
Nhữngđòihỏiđượcxácđịnhcăncứvàocácchuẩnmựcxh,vìvậyởcácxhkhác
nhaucùngmộtvịthếxhnhưngmôhìnhhànhviđượcxhmongđợirấtkhácnhau.
Tứclàvaitròcũngkhácnhau.
TrênthựctếnhiềuvaitròXHnhữngđòihỏikhácnhaunhữngđòihỏinàycó
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngnhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau.
* Nhóm Xh:Làmộttậphợpngườiliênkếtvớinhautheomộtkiểunàođóđược
chiasẻvớinhaumộthoạtđộngchunghaynhữngnhucầulợiíchxácđịnh
hướnggiátrịnhấtđịnh.
*Phânloại:
+Nhómcấp:nhómquynhỏquanhệtrựcdiệnvớinhau.Cósự
cộngtácvềmụctiêuchungquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm
-Từhaithànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhóm.
+Nhómthứcấp:nhómXhquylớntrongđóthểchứanhiềunhóm
sơcấp.
-Đặctrưngcủanhómthứcấp:
Gồmnhiềumốiquanhệhơn.Cácquanhệxhnàythườngđượcđịnhchếhoátheo
mụcđíchcủanhóm.
Cácquanhệxhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthểduy
trìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
CácquanhệXhtrongnhómthườngđượcxáclậptrênsởnhữngthoảthuận
chunggiữacácthànhviêntrongnhóm
* Tổ chức xh
* Cộng đồng xh:tậphợpngười,trongđócácnhânliênhệvớinhautheo
nhữngsởđiềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthống
nhấtvềvănhoá,giátrịxãhội
Vềcấutrúc,mỗicôngđộngđềuđặcthùvềkếtcấuliệnhệgiữacácthành
viên,chặtchẽhaylỏnglẻophụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtýthứccủacác
thànhviêntrongcôngđộng.
Phânloại:Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómột
đặctrưngchungsauđây;
-Phảicódânsố
-Cósựchiasẻyếutốđịalý
-Tôngiáocónhữngvậtthiêngđểthờ
-Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchunghoạtđộngdướihìnhthứctựquản
-Cónhữnglýtưởngchungmàmọingườicùngtraođổi
-Cóchungmộtkiếnthứcvănhoá
* Thiết chế xh
* Mạng lưới xh
Câu 20 Nêu cấu trúc của hành động XH và phân loại hành động?.
a.Khái niệm:
HĐXHhànhđộngcủaconngườitrongquanhệvớingườikhácvớiXH.
Hiểumộtcáchcụthể,HĐXHhànhviýthứccủaconngườiđượcchủthể
gắnchoýnghĩachủquanđãđượclườngtrướcvềhànhđộngcủamìnhtrong
tươngquanvớihànhđộngcủangườikhácvàđịnhhướngvàohànhđộngcủahọ.
KhôngphảimọicủaconngườiđềulàHĐXH.Chỉnhữngmàhithực
hiệnnó,conngườisựđịnhhướngvàongườikhác,khôngđượcđốichiếuvới
hệthốngchuẩnmựcXH(đúng-sai,đẹp-xấu)conngườithựchiệnmột
cáchmáymóc,cơhọc,bảnnăng(ăn,uống,ngủ,ngáp…).
b. Đặc trưng:
+XétvềmặtchủthểcuảHĐ:HĐXHcủaconngườimangbảnnăngsinhhọc
bảnnăngxãhội,luôncùngtồntạitrongmốiquanhệvớiXH.Đólàcáccánhân,
nhómXH,cộngđồngXH,cáctổchứcXH,HĐlớnnhấtlầHĐcủatoànXH.
-Trongtriếthọc,HĐXHđượchiểucuảmộtgiaicấp,1tậpđoànhay
củacảXHmangt/cHĐcáchmạng
-TrongXHHthìHĐXHlàHĐcủatừngcánhân
+HĐXHýthức,mụcđíchràng.vậyconngườisẽlựachọnđíchđể
hướngđến
+HĐXHcósựđịnhhướngvàongườikhác,cóthểconngườivôhìnhhayhữu
hình.củaconngườiđịnhhướngvàokháchthểvậtchấttinhthầnnhưng
khônggắnvớing]ờikhácthìkhônggộilàHĐXH.VD:ngườiđicâucá,đgiảitrí,
ngườiđitránhchướngngạivậttrênđường,nhàsưtụngkinh…
+HĐXHđượcđốichiếuvớihệthốngchuẩnmựcXH,trêncơsởđó,XHsẽđánh
giáHĐcánhânlàchuẩnmựchaysailệch
+HĐXHbịchiphốibởihoàncảnh,bốicảnhXHthựchiệnHĐ(thờigian,không
gianvậtchấttinhthầncuảHĐ)nhânlựachonđểchophùhợpvới
mongđợicủaXH
c. Cấu trúc
+Xuấtpháttừnhucầulợiíchcủacánhân
+Độngcơ,mụcđíchcủaHĐ
+Chủthểcủahànhđộng:làcánhân,cánhóm,cộngđồnghaytoànthểXH
+Côngcụ,phươngtiệnthựchiệnhànhđộng
+hànhvivàkếtquảcủaHĐ
+MôitrườngvàhoàncảnhcủaHĐ.
d. Phân loại
sởcủahoạtđộngsốngcủanhâncũngnhưcủatoànXh.vậychúng
rấtphongphúvàđadạng.
Cách1củaM.Weber:
Phânloạitheođộngcơ
Ôngđãnhấnmạnhđộngthúcđẩycótrongýthứccủachủthểlànguyênnhân
củahànhđộng,ôngnói:“kkhichúngtahiểuđượcđộngcơthìchúngtagiảithích
đượchànhđộng”
Ôngđãphântíchvàđưara4laọiđộngkhácnhau,tươngứngvới4loạihành
độngXh:
-Hànhđộngduycôngcụ:loạihànhđộngnhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:nhấthoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạt
độngquan,côngsởhoạtđộngduycôngcụ.Trongkinhdoanh,người
kinhdoanhphảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìcólợinhuậncaonhất
-Hànhđộngduygiátrị:hànhđộngcủanhânconngườihướngtớicác
giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxhtừđờinàysangđờikhác,đã
hìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,sứckhoẻ,
thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovớichamẹ
ôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduygiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
-Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quen,truyềnđếnđờisau).
-Hànhđộngduycảm:hànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềuhành
độngduycảmchỉnhữnghànhđộngcáccảmxúcđóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Trong4loạiHĐXHdoM.Weberphânloạithìchúngtathườngthựchiệnhành
độngnghiêngvềloạinào?Lýgiảitạisao?YếutốXHnàochiphối?
CácyếutốXH:
+Tựnhiên:
-đặcđiểmsinhhọccuẩcơthểngười(nhântướnghọc);-môitrườngtựnhiênnơi
conngườicưtrú
+Xãhội:
-Cơcấuxãhội:cấutrúcvàhìnhthứctổchứcsắpxếpbêntrongXh(từvimôđễn
vĩmô),mỗicánhânđềucóvịthếXHcụthểtrongmỗiCCXH,đượcXHxácđịnh
rõmìnhlàaitrongCCđó
-KếtquảcủaquátrìnhXHhoánhân:XHhoáquátrìnhbiếnconngười
nhândầndầntrởthànhconngườiXh,cácnhânphảihọchỏinhữnggiátrịkhuôn
mẫuXh,hànhviứngxửcủaXH.
Xhhoálàquátrìnhdiễnrađồngđềuvớitấtcảmọicánhân.Quátrìnhđódiễnra
liêntụckhôngngừng.NhưngkếtquảXHhoávớimỗingườiđềukhácnhau,
biểuhiệnthôngquahànhđộngcủacánhânđóvớiXH.
Cách2củaT.Parsons:
Phânloạitheođịnhhướnggiátrị.Ôngđưara5dạngđịnhhướnggiátrị:
+Toànthể-bộphận:cácchủthểtrongHĐcủamìnhcóthểtuânthủtheo
nhữngquytắcchunghoặctheonhữngtìnhhuốngđặcthùcủahoàncảnh.VD:
mộtngườinghiệnkhônghútthuốctrongphòngtreobiển“cấmhútthuốc”,
nếucóngườihútthuốcngồicạnh,ngườinàycóthểlựachọnhúttheohoặckhông
hútđểtuântheoquyđịnh.
+Đạttới-cósẵn:Dạngnàythểhiệnchỗcácchủthểhànhđộngđịnh
hướng
+Cảmxúc-trunglập:HĐdạngnàycóthểđịnhhướngđếnviệcthoảmẫncácnhu
cầutrựctiếp,cấpbáchđếnnhữngnhucầunàođóxavờinhưngquantrọng
+đặcthù-phântán:Chủthểhànhđộngđịnhhướngđếncácđặcthùhoặcnhững
đặcđiểmchungcủahoàncảnh
+Địnhhướngcánhân-đinhhướngnhóm:LoạiHĐnàythểhiệnkhẩnăngcácchủ
thểhànhđộngvìlợiíchcủabảnthâncánhânhaycótínhđếnlợiíchcủanhóm.
Cách3củaV.Pareto:Phânloạitheomứcđộcủaýthứchànhđộng.ôngchiaHĐ
củacáccánhânthành2dạng:
+Hànhđộnglôgic:nhữnghợplý,nhữngmụcđíchđượcýthứcmột
cáchrõràng,cácnhânHĐhướngvầomụcđíchđó.
+Hànhđộngkhônglôgic:Lànhữngbảnnăng,khôngđượcýthức.Nócó
sởlàmộttổhợpcácbảnnăng,hammuốn,lợiích…thúcđẩy,vốnlàcốhữucủa
conngười.
Câu 21 Thế nào là quan hệ XH? Các loại hình quan hệ XH?.
a.Kháiniệm:
Quanhệxhlàmốiliênhệ,quanhệgiữacácchủthểxhkhácbiệtnhaubởivịtrí,
chứcnăngxh.
-Khôngphảimọitươngtácxhđềuhìnhthànhquanhệxhquanhệxhhình
thànhtrênsởtươngtácxh.nhữngTTXHchỉgặpnhaugiaotiếpnhất
thờitronghoàncảnhnàođó.
-Tươngtácxhdiễnramộtcáchổnđịnhbềnvữngtrong1khoảngthờigiannhất
địnhmớihìnhthànhnênquanhệxh.Khiquanhệxhđượcthiếtlậpthìnóduytrì
tươngtácxh.
-Khitươngtácxhdiễnraliêntục,ồnđịnh,khuônmẫuhoáởcấpđộvĩmôthìnó
thiếtlậpnênquanhệhộiổnđịnh.(QHChacon,vợchồng,Thầytrò,
ngườimua–ngườibán)
QHXHtồntạibềnvữnglâudàitừđờinàysangđờikhác,cáiđểcânbằng,cáiđể
đểduytrìổnđịnh.Quanhệxhlàquanhệgiữacáiđượcvàcáimất,giữacáiphần
thưởng,mốilợivàcáichiphí.
Bấtkểquanhềxhnào,cánhânđềuluônluôncóxuhướnggiảmthiểuchiphí,đạt
tốiđamốilợitrongquanhệđó,dẫntớicáccánhântrongquanhệxhvọnglẫn
nhau.Đóchínhnhântốđểduytrìquanhệxh(cóthểlàvềvậtchấthayvềtinh
thần)
b. Phân loại
Quanhệxhdiễnravớinhiềuhìnhthứckhácnhau,phổbiếnlà:
-Theochiềungang:Làquanhệgiữacáccánhâncócùngvịthế
-Theochiềudọc:quanhệgiữacácnhânvịthếxhcaothấpkhácnhau
(trêndưới)
Câu22:Tổchứcxãhộigì?Cácdấuhiệubảncủatổchứcxãhội?Phânloại
tổchứcxãhội?
a.Kháiniệm.
mộttậphợpcácquanhệxhliênkếtcácnhânlạinhằmthựchiệnmộtmục
tiêuchungnàođógọilàtổchứcxãhội.
b.Đặctrưng:(5đặctrưng)
(dấuhiệucơbảncủatổchứcxh)
+Đượcthànhlậpmộtcáchchủđịnh,mụcđíchràngcácthànhviêný
thứcđượctổchứccủahọđểđạttớimụcđíchnhấtđịnh.
+Trongtổchức,quanhệquyềnlựcthểhiệnrõnétsựphânchiaquyềnlực
theothứbậc.Nhữngnhânthangquyềnlựcnàođókhảnăngđiềuchỉnh
hànhvi,tháiđộcủangườikhácởthangquyềnlựcthấphơn.
+Cácnhânthànhviênđượcxácđịnhràngvịthếvaitròcủamình
trongtổchức.Tổchứccũngđặtrachonhânmộttậphợpcáchànhviđược
phépvàhànhvikhôngđượcphéplàm
+Vaitrò,vịthếhộinhântrongtchứckotồntạiđộclập,riêngrmàtồn
tạitrongmốiquanhệtácđộngqualạivớicácvịthế,vaitròkháctrongtổchức
nhằmđạtđượcmụctiêuchungmàtổchứcđãđềra.
+Phầnlớncácmụcđíchmốiquanhệcủatổhcứcđượcchínhthứchoá
côngkhiaihoá,khôngchỉvớicácthànhviêntrongtổchứcmàcòncôngkhaihoá
vớibênngoàitổchức.
c.Phânloại
Tổchứcxãhộiđiểnhình,phốbiếnnhấtlàtổchứcquanliêu(thườngcótrongXH
hiệnđại).
Tổchứcquanliêu:Bộmáyhànhchínhnhànước,tổchứccôngsở.
5đặctrưngcủatổchứcquanliêu:
+Tínhchínhthứchoá:têngọiràngtrụsởgiấyphépthànhlậpvề
mặtpháplý
+Cấutrúchoá:Tổchứctheohìnhkhuônmẫuhoá(hìnhtháp)Tùytheo
quymô,chứcnăngnhiệmvụmàcómôhìnhđơngiảnhayphứctạp.
+Tínhchuyênmônhoá:Mỗitổchứcquanliêuluônluônđượctuântheonhững
quytrìnhliênquanđếncácthủtụchànhchính,liênquanđếnnhiềuloạigiấy
tờ,côngvănhànhchính.
+Tínhduyhoá:Phảnánhquanhệcủacácnhântrongtổchức,chủyếu
quanhệduylý,theochứcnăngnhiệmvụchứkotheotìnhcảm.
Đâylàtổchứckhoahọcnhất,phổbiếnnhấtvàđiểnhìnhnhất.
Câu 23 Trình bày khái niệm quyền lực, nguồn gốc của quyền lực các.
hình thức của QL trong XH?
a.Kháiniệm
QLmộtphạmrtrùrrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựcK.Hnghiêncứu,nhưng
cóthểhiểu:
-QLlàkháiniệmchỉsứcmạnhđượcđặttrongmộtquanhệcụthểnàođó.
thểs/mcủasiêunhiên,s/mcủatựnhiênhaycủaconngườitrongquanhệ
vớiconngười.
TheoquanniệmcủaM.Weber:
QLlàkhảnăngápđặtýchícủacánhânhaynhómxh,tổchứcXhmàbấtchấpsự
chốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác.
XHHđịnhnghĩa:
+QLlàkhảnăngcủamộtnhânhaymộtnhómXHápđặtýchícủamìnhlàm
thayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacácnhânhaynhómXHkhác.
b.Đặctrưng:
+QLXHmộtdạngquanhệtheochiềudọc,goiquanhệbấtbìnhđẳng
đó,cósựápđặtýchícủangườinàylênhànhvi,tháiđộquanđiểmcủangười
khác.
+Vềbảnchất,QLXHcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
củachủthể,kháchthểquyềnlực.ĐiềuđólàmchoQLXHtrởthànhmộtthứgiá
trịphổbiếntrongXHnhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốn
trởthànhchủthểcủaquanhệQL(phổbiếnđốivớimọicánhân).
+QLXHcótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:mangtínhápđặt,cưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể
Qlực.
Mặtthứhai:Sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđ/výchícủachủthểQL,
đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghaimặttrên,đặcbiệtmặtthứhaithìsẽkhôngthể
QLXHtrongthựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauquanhệbiệnchứng
vớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmtheonghiõavụthìmớicóquyềnlực.
+MọinhântrongXHđềuthamgiavàocácquahệQlựcvớinhữngmứcđộ
khácnhau.nhântrongquanhệnàythểchủthểnhưnglạikháchthể
trongquanhệkhác.
+Mọiquyềnlựcđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực.
c.Nguồngốc.
TheoK.Marx:
ChếđộsởhữunhânvềTLSXlàsởcủasựphânchiaQLXHtrongquanhệ
XH.NgườinắmgiữTLSXchínhngườicóquỳênlựcđiềuchỉnhhànhvicơ
hộicủangườikhôngcóQL.
TheoM.Weber:
NguồngốccủaQLkhôngchỉdokinhtếcòndonhữngyếutốphiKTnhư:
giađình,dòngdõi,chủngtộc,tôngiáo,uytín…
+TheoT.Parsons:
QLXHnằmvịthếcủacácnhântrongcấucủaXh.XHtraochomộtsố
quyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthếđượcphéplàm.XHtạoraQlchocánhân.
Tómlại,rấtnhiều nguyêndodẫnđếnsựphátsinhtạora QL.Những
nguyêndocơbảngồm:
+Dòngdõixuấtthân
+Giớitính
+Tuổitác(phươngđông)
+Củacải,tàisản(kinhtế)
+Họcvấn
+Sứcmạnh(vúkhí,thếlực)
+Khảnăngthiênbẩm(khảnăngquytụ,lôikéo,tậphợp,thuyếtphụcngườikhác,
thườnglàthiêntài,lãnhtụ)
+Pháplý(thôngquaquyếtđịnhđèbạt,tuyểndụng,bổnhiệmcácnhânvàovịtrí
XHnàođó)tạorasựthừanhậncủaXhvèmặtpháplý.
+Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtựtạoraQLmàchínhquanniệmcủaXhvềyếu
tốđó,đềcaonóhaykhôngđềcaonó.
d.CáchìnhthứcQLtrongXH.
+Cưỡngbức:dạngQLsửdụngsựépbuộcvềthểxácđểápđặtýchí,hình
thứcnàykháphổbiến.VDkhitacầntấncông,giếtkẻthù,hoặcbỏkẻphạm
tội,cưỡngbứcchữabệnhđ/vnhữngngườicóthểgieorắcmầmbệnhnguyhiểm
choXH.
+Uyquyền:LàdạngQLcósựđồngtìnhcủacôngchúng,chophépngườiralệnh
thểkiểmsoáthànhvicủangườidươíquyền,đượcthiếtchếhoáhợppháp
hoá.KhithiếusựđồngtìnhthìphảithựcthiQLbằnghìnhthứccưỡngbứchoặc
nhườngquyềnlựcchongườikhác.
M.Weberđưara3loạiUQ:
-Uyquyềnlôicuốn
-Uyquyềntruyềnthống
-Uyquyềnhợppháp,hợplý.
NhữngdạngQLkhác:
-QLtuyệtđối
-QLquânchủ
-QLthiểusố
-QLdânchủ.
Câu 24 Thế nào là thiết chê XH? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và.
một số loại thiết chế XH cơ bản ?
a.Kháiniệm:
mộtkiểutổchứcXHđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầuXHcănbản
củaconngười(cóthểquansátđược)
LàmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXH,khuônmẫuhànhviXh,quyđịnh,luật
lệ,thủtụcxoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuXHcănbảncủacon
người(cáikhóquansát)
ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcXH.Muốnhiểutổ
chứcXHphảiphântíchTCXHtrên2bìnhdiện:cấunhthứccấunội
dung.
LuậtpháplàthiếtchếcănbảnnhấtcủaXHcógiaicấp.
b.Đặctrưng
+Tínhkháchquan:TCXHxuấthiệndođòihỏi,nhucầucủaXH.TCXH
tínhđộclậptươngđốivớiKT-XH.
+Tínhgiaicấp:ChỉxuấthiệntrongXHphânchiagiaicấp.Luậtpháp,chính
sáchcủaNNxuấtpháttừýchícủagiaicấpthốngtrị.
+Tínhphổbiến:đâusựtồntạicủaconngườithìđósựxuấthiệncủa
TCXH.5thiếtchếcơbảncóliênquanđếnđasốthànhviêntrongXH.
+Tínhđộclậptươngđối:MỗiTCXHđềucótínhĐLTĐnhưnggiữacácTCđều
sựtácđộngqualạilẫnnhau.SựbiếnđổicủaTCnàykéotheoTCkhácbiến
đổitheo.
+Tínhổnđịnhtươngđối:TCXHcóbiếnđổitheosựbiếnđổiXhnhưngnộidung
củanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệhơn,đôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi
củađờisốngXH.
c.Chứcnăng:
MọiTCXHđềucó2chứcnăng:
+CNkiểmsoátXH
+CNđiềutiếtXH.
d.Phânloại
+TCGiađình:
-Điềuchỉnhhànhvigớivàtìnhdục
-DuytrìtáisinhsảncácthànhviêntrongGĐtừthếhệnàysangthếhệkhác.
-Chămsócvàbảovệtrẻem
-Xãhộihoátrẻem
-GắnvaitròvàthiếtlậpvịthếđãdượcthừakếtưGĐ.
-ĐảmbảocungcấpkinhtếGĐnhưlàmộtđơnvịtiêudùngvàđơnvịSX.
-ChuẩnbịchocácnhânnghềnghiệpXH
-Truyềnbávàchuyểngiaodisảnvănhoáquacácthếhệ
-GiúpcánhânlàmquendầnvớicácgiátrịXH
-ChuẩnbịchocácnhântiếpnhậnvaitròXHđmảnhiệmcácvaitròphù
hợpvớisựmongđợicủaXH.
-ThamgiakiểmsoátvàđiềuchỉnhhànhvicácnhâncũngnhưcácquanhệXH.
+TCKinhtế
LàTCmànhờđóXHđượccungcấpđầyđủvềvậtchấtvàdịchvụ.rấtnhiều
thiếtchếphụthuộcnhư:tíndụng,ngânhàng,quảngcáo…ChứcnăngcủaTC
Kinhtếlà:
-Sảnxuất,traođổiHH&DV
-PhânphốiHH&DV
-TiêudùngSPvàsửdụngDV
+TCChínhtrị
BiểuhiệntậptrungcáclợiíchvềquanhệchínhtrịtồntạitrongXH.Tổngthểcác
TCCTquyếtđịnhbảnchấtgiaicấpXHcủahệthốngCTXH,quyếtđịnhmứcđộ
dânchủhoáđờisốngXH.
+TCGiáodục
Baogồmnhữnghệthốngluânlý,đạođứcchỉđiềuphải,tráitrongnhững
khuônmấutácphong
Câu 25 Thế nào là cơ cấu XH? Nêu các cơ cấu XH cơ bản?.
a.Kháiniệm
CCXHlàmôhìnhcủacámốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệthống
XH,nhữngthànhphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácXHloàingười.Mặc
tínhchất,quanhệcủachúngcósựbiếnđổi.NhữngthànhphầncơbảncủaCCXH
làvịtrí,vaitrònhóm,cộngđồng,thiếtchế.
CCXHnhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthốngXH,các
cộngđồngXH(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp…)nhữngthànhtố
bản.
CCXHkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngXHnhấtđịnhtrongđó
sựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thànhphần,mốiliênhệcơbản
củahệthốngXHđó.
CCXHnằmtrongbảnthânXH,trướchếtmộtbộphận,nhântốcấuthànhhệ
thốngXH.
CCXHgồmcácbộphậnthànhphầntạonênCCXH,cácthànhphầnmốiliên
hệcủaCCXHcóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthểXHloàingười.
CácquaniệmvềCCXHđềuthừanhậnsựgắnkếtgiữaCCXHvàquanhệXH.
b.CácyếutốcơbảncủaCCXH
*VịthếXH
*VaitròXH
Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvi,nghĩavụquyềnlợigắnvớimộtvịthế
nhấtđịnh.VaitrònhữngđòihỏicủaXHđặtravớicácvịthếXH,nhữngđòi
hỏiđượcxácđịnhcăncứvàocácchuẩnmựcXH.vậycáchộikhác
nhau,cùngmộtvịthếXHnhưnghìnhhànhviđượcXHmongđợirấtkhác
nhau,tứcvaitròcũngkhấcnhau.
Trênthựctế,nhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhau,nhữngđòihỏinày
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngnhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau.
*Nhómxãhội
Làmộttậphợpngườivớinhautheomộtkiểunàođóđểchiasẻvớinhaumộthành
độngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàđịnhhơứnggiátrịnhấtđịnh.
CóhailoạinhómXH:
+Nhómsơcấp:
nhómquynhỏ,quanhệtrựcdiệnvớinhau,sựcộngtácvềmục
tiêuchung,cóquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm(giađình,đồngnghiệp,bạnbè…)
Từ2thànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhómXH.
+Nhómthứcấp:
LànhómXHcóquymôlớn,trongđócóthểchứanhiềunhómsơcấp.
Đặctrưngcủanhómthứcấp:
-GồmnhiềumốiquanhệXH.CácquanhệXHnàythườngđượcđịnhchếhoá
theomụcđíchcủanhóm.
-CácquanhệXhtrongnhómthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặcthể
duytrìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
-CácquanhệXHtrongnhómthườngđượcxáclậptrênsởnhữngthoảthuận
chunggiữacáthànhviêntrongnhóm(thànhvănhoặcbấtthànhvăn)
*Cộngđồngxãhội
mộttậphợpngườitrongđócácnhânliênhệvớinhautheonhữngsở,
điềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthốngnhấtvềvăn
hoá,giátrịXH.
Vềcấutrúc,mỗicộngđồngđèucóđặcthùvềkếtcấuliênhệgiữacácthànhviên
tínhcốkết,chặtchẽhaylỏnglẻo,phụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtýthứccủa
cácthànhviêntrongcộngđồng.
Phânloại:
Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềumộtsốđặctrưng
chung:
+Phảicódânsố
+Cósựchiasẻyếutốđịalý
+Vềtôngiáo,cónhữngvậtthiêngđểthờ.
+Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchung,hoạtđộngdướihìnhthứctựquản
+Cóchungmộtkiểuvănhoá
*Thiếtchếxãhội
*Mạnglướixãhội
Đ/n:MLXHlàphứchợpcácmốiquanhệcủacáccánhântrongcácnhóm,cáct
chức,cộngđồngXhtạonênCCXH.
MLXHnhữngquanhệXhthôngquaMLXHcácthànhviêntrongXHthể
traođổivớinhauthôngtin,kiếnthứclàmmchoXHvậnhànhmộtcáchgắnbó,
hàihoà,trôichảy.Cácnhântíchcựcthamgia,nhàquảnttạoranhững
mạnglướihợplýđểchiasẻnhữnghoạtđộnghữuíchchoXH.
c.CácCCXHcơbản
*CơcấuXHgiaicấp:
kếtcấumốiquanhệXHgiữacácgiaicấpdựatrêncácyéutốbảnnhư:
quanhệsởhữuvèTLSX,vịtrícủaconngườitronghệthốngsảnxuấtvàtổchức
laođộngXXH.ViệcphânphốilợiíchXH,nghĩavụquyềnlợcủamọingười
trongđờisốngXH.
*CơcấuXHnghềnghiệp
Làkếtcấu,mốiliênhệXHgiữacáclựclượnglaođộng,cácngànhnghềlaođộng
khácnhautrongXHtrêncơsởcủasựpháttriểnliênngành,hợpngành,phânnhỏ
giữangànhvàxuấthiệnmộtsốngànhnghềmới.Ngoàiracònphântíchlaođộng
theotuổi,giớitính,họcvấn,đượcđàotạohaykhôngđượcđàotạoquantâm
đếnnhữngngườitrongđộtuổilaođộngcóviệclàmhaykhôngcóviệclàmđểtừ
đóvạchraxuhướngpháttriểncủaCCXHnghềnghiệpnóiriêngcũngnhư
CCXHtổngthểnóichung.
*CơcấuXHdânsố:
Cũnglàkếtcấu,mốiliênhệXHtrongthựctạicủatáiSXnhânkhẩu,củatỉlệ
giữacácmứctuổi,giớitính,mậtđộdâncư,quátrìnhdidân
*CơcấuXHcộngđồnglãnhthổ:
Đượcnhậndiệnchủyếuquađườngphânranhgiớilãnhthổ.Đólàsựkhácbiệtvề
lốisống,điềukiệnsống,trìnhđộSX,mậtđộdâncư,đặctrưngvănhoá.
*CơcấuXHdântộc:
Đượchìnhthànhchủyếudựatrênsựkhácbiệtdấuhiệudântộcquyđịnh.
Câu 26 Thế nào là bất bình đẳng XH? Nguồn gốc của BBĐ XH?.
-BìnhđẳngXhsựngangbằngnhaugiữaconngườivớiconngườimộthay
nhiềuphươngdiện,cơmaytrongcuộcsống,uytín,địavịvàquyềnlực.
-BấtbìnhđẳngXHlàsựkhôngngangbằngnhauvềlơịích,vềcủacải,vèuytín,
vềhộiđốivớinhữngnhânkhácnhauutrongmộtnhómhoặcnhiềunhóm
trongXH.
Thôngthườngcó3loạiBBĐ:
+BBĐvềgiới
+BBĐvềdântộc
+BBĐvềgiaicấp
NguyênnhângâyraBBĐ:
-Sựkhácnhauvềhộisốnggiữacácnhânbaogồmnhữngsựthuậnlợivề
mặtvậtchấtnhư:thunhâp,củacảicácdiềukiệnlợiíchkhác.giúpcon
ngườithểcaithiện,nângcaochấtlượngcuộcsốngtrongcáclĩnhvựcsinh
hoạt.
-SựkhácnhauvềvịthếXhcủacáccánhântrongCXHcũngtạoraBBĐXH
-ảnhhưởngchínhtrị:khảnănglàmộtnhânhaymộtnhómngườithểtác
độngđểhoànthànhnênmộtchínhsáchvàthudượclợiíchtừcácchínhsáchđó.
BBĐlàcơsởdẫnđếnsựphântầngXH.
Câu 27 Trình bày khái niệm phân tầng XH? Nguồn gốc của phân tầng Xh?.
Kháiniệm:
PTXHlàmộtkháiniệmcơbảncủaXHH.ThuậtngữnàychỉsựBBĐcủacátầng
lớpngườikhácnhauvềkhảnăngthăngtiếnXhcũngnhưđịavịcủahọtrongbậc
thangXH.
CóhaikiểuPTXH:
+Phântầngđóng:lọaiphântầngtrongXHđẳngcấp,đóranhgiới
giữacáctầnglớpXHđượcxácđịnhhếtsứcràngvàduytrìmộtcáchnghiêm
ngặt.CácnhântrongXhkhônghộiđểthayđổivịtrícủanhtừtầng
lớpnàysangtầnglớpkhác
+Phântầngmở:
LàloạiPTtrongXHcógiaicấpmàranhgiớigiữacáctầnglớprấtlinhhoạt,uyển
chuyển,cácnhântrongXhhội,điềukiệnđểdichuyểnsangtầnglớp
khác.
TrongXHhiệnđại,XHđượcchiathành6tầnglớp(6giaicấp)theocácchphân
chiacủaRobersons:
-GCthượnglưu:(lớptrên)
nhữngngườithuộcnhàdòngdõihaytỉphúnhiềuđời,địavịvàquyềnlực
trongXH.
-GCthượnglưulớpdưới:
LànhữngngườibuônbánBĐS,chủhãng…
-GCtrunglưulớptrên:
Lànhữngnhàdoanhnghiệpnhỏ,thươnggia.
-GCtrunglưulớpdưới:
Baogồmnhữngngườithunhậptrungbình,côngviệccủahịkhôngphải
dạnglaođộngchântay(ytế,nhânviên,kĩthuậtviên…)
-GClaođộng:
Gồmsốđôngnhữngngườidamầuđượcdàotạoíthơng/ctrunglưu.
-Giaicấphạlưu:Lànhữngngườinghèo,khôngcóquyềnlực,uytíntrongXH.
Nguyênnhân:
+DocósựtồntạicủahiệntượngBBĐmangtínhchấtcơấucủatấtcảcácchếđộ
XHcủaloàingườichođếntậnngàynay(chỉtrừgiaiđoạnđầucủaXHcông
nguyênthuỷ).
+DosựphâncôngLĐXH,chínhsựphâncôngvềmặtvịthế,ưuthế
khôngcóưuthếtrongXH.
Câu 28. Thế nào là giai cấp XH? Nêu các quan niệm khác nhau về GCXH?
LàkháiniệmđểchỉmộtnhómXHmàcácthànhviêncóvịtrítươngđươngnhau
trongmộtcấuBBĐkháchquanvềvậtchấtdomộthệthốngnhữngquanhệ
KTđặctrưngchomộtphươngthứcSXcụthểtạora.
Starkđịnhnghĩa:Giaicấpnhómngườichisẻmộtvịtrígiốngnhautronghệ
thốngphântầngXH.
CácquanniệmvềGCXH:
K.Marxđãchỉracácđặctrưngcơbảncủag/cgắnliềnvớisựkhácnhaugiữacác
tậpđoànngườivềđịavịtrongmộtphươngthứcSX.Sựkhácnhauđólà:
-KhácnhauvềquanhệsởhữuvềTLSX,ainắmđượcTLSXthìquyềnđiều
hành,chiphôíg/ckhác.
-KhácnhauvềvaitròtrongtổchứcquảnlýlaođộngXH.
-Khácnhauvềphươngthứcthunhậpcủacảilàmra.
M.WeberthìthừanhậnyếutốkinhtếlàcơsởđểphânchiaXHthànhg/cnhưng
ôngchorằngbêncạnhđócòncóyếutốphikinhtế,yếutốnàycóvaitròrấtquan
trọng,tạonêncơsởđểphânchiaXHthànhg/cđólà:uytín,địavịvầcủacải.
Câu 29. Trình bày khái niệm về trật tự XH? Những điều kiện bản để duy
trì trật tự XH? Mối quan hệ giữa thích ứng và hiệp tác XH với trật tự XH?
a.Kháiniệm:
TTXHkháiniệmđểchỉsựhoạtđộngổnđịnh,hàihoàcủacácthànhphần
cấuXH,biểuhiệntínhtổchứccủađờisốngXH,tínhkỉcươngcủa
hoạtđộngXHvàtínhngănnắpcủacáchệthốngXH.
-TTXHliênquanđếngiớihạnXH,XHcóđượcTT,trướchếtlàdocáccánhân,
nhóm,cộngđồngXHtuânthủnhữnggiớíhạnXHđó.
VD:nhữnggiátrị,nhữngchuẩnmực,nhữngmôhìnhhànhvimàchúngdượcgán
chomỗivịthếXH.
-TTXHcònliênquanđếnsựkiểmsoátXH.MộtXHtrậttựcũngmộtXH
cókiểmsoátXHtốt.VD:cảnhsátGT…
-TTXHgắnliềnvớitươngtácXHtươngđốiổngđịnhgiữacácvịthế,vaitrò,
thiếtchếXH,cáchệthốngXHvàsựphốihợpnhịpnhàng,ănkhớpcủacácthành
phầntạonêncơcấuXH.
-Xhthểhiệntínhtrậttựthôngquatổchứccuảnó,liônluônvậnđộngbiến
đổi.
ĐiềukiệnđểduytrìTTXH:
+PhíaXH:liênquanđếnthểchếXH,muốnduytrìTTXHthìphảibảo
đảmtínhhiệulựccủacácthiếtchếXHnhằmthựchiệnchứcnăngkiểmsoátXH
vàđiềutiếtXH.VD:Thiếtchếchínhtrị,th/chếKinhtế…thôngquacácđạoluật,
cácvănbảndướiluật.
Tĩnhxácđịnhrõcácvịthế,vaitròquyềnlựccủacánhân,nhómXH.VD:
tronggiađình,trongcáccơquan,tổchức…
XHphảilậpđượchệthốngcácgiátrịchuẩnmựchợplý,thốngnhất,đồngbộđể
trongquátrìnhXHhoácánhânhọchỏivàlàmtheoXH.
LiênquanđếnmâuthuẫnXHphảikiểmsoát,phảigiớihạnđượccácmâu
thuẫnXH(gqvấnđềlợiích,đặcbiệtg/cthốngtrị).VD:giữacácnhan,
nhóm,cộngđồngXH…
+Phíanhân:cácnhânvớicáchchủthểhànhđộngthìphảinângcao
nhậnthứccánhanvềhệthốngchuẩnmựcXH,vịthế,vaitròXhmàcánhânđảm
nhiệmtheosựmongđợicủaXH.
ThíchnghiXH:
kháiniệmđểchỉsựhộinhậpXHcủaconngườivầonhữnghoàncảnh,tình
huốngXhcụthể(sựhoànhậpcủaconngườivàoXH)
Tươngứngvớivịtrívaitròsựthayđổitâmứngxửhànhđộngcủacon
ngườiđ/vmôitrườngvàhoàncảnhcụthể,
HiệptácXH:
sựphốihợpgiữacáccánhân,nhóm,cộngđồngXHtrongviệcthựchiệnmột
mụctiêuchungnàođó.HTXHtạorasựliênkết,đoànkếtgiữacácnhân,
nhómXHđểtạorasựtồntạivàpháttriểnXH.
Câu 30. Trình bày khái niệm sai lệch XH? Các loại sai lệch XH? Nguyên
nhân của sai lệch XH? Mối quan hệ giữa SLXH và trật tự XH?
a.Kháiniệm:
kháiniệmdùngđẻchỉcácdạngviphạmkhácnhautronghệthốngcácgiátrị
chuẩnmựcXH.SLXHchỉmangtínhtươngđốitheosựthẩmđịnhcủanhữngXH
khấcnhauvàxemxétởnhữnghoàncảnhkhácnhau.
b.Nguyênnhân:
-DohệthốngchuẩnmựcXH:Tínhkhôngthốngnhất,khôngđồngbộ,mâuthuẫn
hiệulựckémcủacácchuẩnmựcXH.VD:P.luậtvềKtếcònkẽhởđểcho
thươngbuônlậu,trốnthuế…
-XuấtpháttừsựyếukémcủacáccơquanquảnlývàkiểmsoátXH.
-Xácđịnhvaitròcủacánhântrongtổchứckhôngrõràng,lạmdụngvịthế.
-Xuấtpháttừphíachủthểhànhđộng,tâmsinhlýkhôngbìnhthường,thiếuhiểu
biếtvềchuẩnmựcXH.
c.Phânloại:
*Dựavàoquymô:cósailệchcánhânvàsailệchnhóm.
SLcánhân:hànhđộngcủamộtcánhânđingượclạinhữngquytắcXHđược
1nhómhay1cộngđồngXHthừanhận.
SLnhóm:làhànhđộngcủamộtnhómcácthànhviênđingượclạivớinhữngquy
tắc,nhữnghệthốnggiátrịvàchuẩnmựcXHđangđượcmộtnhómlớnhaycộng
đồngXHthừanhậntuântheo.VD:thamnhũng,trộmcắp,cướpgiật…
*Sailệchmứcthấpvàmứccao
SLmứcthấp:mứcđộnhẹthườngkhônghaylặplại.SLmứccaothường
nhữngtínhtoánhệthốngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏinhữnghệthống
chuẩnmựcgiátrịXH.
*Dựavàotínhchất.
-SLtíchcựcnhữnghànhvikhôngphùhợpvớigiátrịthôngthườngđichệch
khỏinhữngquytắcXH,thậmchíthểviphạmcảquychuẩn,luậtphápXH
đanghiệnhànhnhưngcótácđộngtíchcựcđếnXH,khuyếnkhíchxuhướngtiến
bộ,vănminh.
-SLtiêucựchànhđộngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏigiátrịchuẩnmực
XH,gâyhậuquảxấu,cảntrởquátrìnhpháttriểncủaXH.VD:thamô,hốilộ,ăn
cắpcủacông,gâymấtlòngtin…
Câu 31 Kiểm soát XH gì? nêu các loại KSXH? Vai trò của KSXH đối với.
đời sống XH?
a.Kháiniệm:
LàcơchếđiềuchỉnhhànhvicủaconngườitheocácchuẩnmựcXH.
Nộidung:
-PhảixáclậphệthốngcácchuẩnmựcXH,cácquytắcXHcùngchếtàiđể
thựchiệnchúng.
-PhảixáclậpcácchếtàiđểthựcthicácchuẩnmựcXH.Cóhailoạichếtài:Tích
cựcvàtiêucực.
Tíchcực:nhữnghìnhthứckhenthưởngbằngtiền,tănglương,thăngchứchay
tiuêndương.
Tiêucực:nhữnghìnhphạttuỳtheomứcđộthìchếtàikhácnhau(cảnhcáo,
khiểntrách,phạttiền,giángchức…
Tiếnhànhđiềuchiỏnhhànhvicủaconngườithôngquacơquantyhựchiệnchức
năngkiểmsoátchuyênbiệtnhư:thanhtra,Toàán,Việnkiểmsát…
Thôngquathoảthuậnxãhội:sựbìnhphẩm,đánhgiákhenchê…
b.Phânloại:
+Chiatheobiệnphápđiềuchỉnhhànhvithìcókiểmsoátcưỡngchếvàkiểmsoát
tựnguyện.
-KScưỡngchếlàloạiK/snhờsứcmạnhquyềnlực,mệnhlệnhbắtbuộccánhân
bịk/sphảiphụctùngnhữngchuẩnmưcđãđượcquytắchoá.
-K/stựnguyện:giáodục,thuyếtphục
+Căncứvàohệthốngchuẩnmựccókiểmsoátchínhthứcvàkhôngchínhthức.
-KSchínhthức:ksdựatrênnhữngquyđịnh,quyphạmluậtlệphảituân
theomộtcáchnghiêmngặt.
-KSkhôngchínhthức:dựavàonhữngquyđịnh,luậtlệkhôngthànhvăn.
+Căncứvàokếhoạchk/scók/scóhoạchđịnhvàk/skhôngcóhoạchđịnh
-K/shoạchđịnh:làK/stheonhữngkếhoạchđịnhtrước,xácđịnhrõchủthể,
kháchthể,nộdung,hìnhthứccũngnhưbiệnphápxửlý.Chủthểcủak/snày
cảnhsát,việnKS,toàán,nhàgiam,trạicảitạo…
-K/skhôngcóhoạchđịnhlà;khôngtheomộtkếhoạchđịnhtrướcnào.
+CăncứvàocôngcụKScóKSthếtchếXHvàdưluậnXH.
Câu 32. Trình bày khái niệm văn hoá? Cấu trúc của văn hoá? Phân loại văn
hoá?
a.Kháiniệm:
Cótrên200địnhnghĩavềVH.ĐNchungnhấtlà:
VHtổngthểnóichungnhữnggiátrịVC,tinhthầndoconngườisángtạora
tronglịchsử.
+Giáodụchọc:VHlàtrìnhđộhọcvấn
+Khảocổhọc:VHlànhữngdichỉ
+Dântộchọc:VHlàcáchbàitrí
+VHNT:VHlàhoạtđộnggiảitrí
TheocáchhiểucủaXHHthì:
Vănhoáhệthốngcácgiátrị,chânlý,chuẩnmựcmụctiêuconngười
cùngthốngnhấtvớinhautrongmộtquátrìnhtươngtácvàtrảiquathờigian,VH
phươngtiệnứngxửcủaconngười.phảnánhcácnéttruyềnthốngcủacác
nhântrongXHđóivớimỗithànhviêntrongcộngdồng,nhânđóphảihọc
tậpnhữnggíatrịchuẩnmựcmàcánhânđãsốngtrongcộngđồng.
VHsảnphẩmsángtạocủaconngười,chỉtrongXHloàingười.VHđể
đápứngnhucầunhấtđịnhcủaconngười.
b.CáctổchứccủaVH(cấutrúc)
+Nétvănhoá:đơnvịbiểuđạtnhỏnhấtcủaVHđượcbiểuhiênhquamộtý
chí,mộtđiệubộ,mộtlờinói,mộtbiểutượnghaymộtquytắcứngxử,giaotiếp
nàođó.
+PhứchợpXH:Làtậphợpnétvănhoáliênquanmậtthiếtvớinhauđể
biểuđạt1đơnvịVHlớnhơn.
+ThiếtchếXH:LàcácquyđịnhliênquanđếnhoạtđộngVHNT,nócónhiệmvụ
điềutiếtmộthoạtđộnghoặcthựchiệnmộtchứcnăngcủaXH.
+Tiểuvănhoá:hìnhVHcủanhữngnhómngười,nhữngtậpđoànngười
gầngũivớinềnVHchungcủaXHnhưngnómangnhữngnnétđặcthùriêngcủa
nhóm.
+Phảnvănhoá:kháiniệmđểchỉVHcủamộtbộphậnngườiphủnhậnnhững
giátrịchuẩnmựcchungcủaXH.
+Vănhoáchung:nềnVHlớnnhấtchoconngườisốngtrongcùngmộtlãnh
thổ,quốcgia.VHchungchínhnềnVHnhânloại,conngườicùngchiasẻ
thốngnhấtvớinhauvềnhữnggiátrị,chuẩnmựcXH.
c.Cơcấuvănhoá.
+GiátrịXH:GTXHlàtấtcảnhữngcáimàquaquátrìnhtươngtác,cánhânthoả
thuậnvớinhauchorằngđólàcáiđángcó,đángvươntới,đángmongmuốnđáng
đạtđượcthìđóGTXH.VD:tựdo,bìnhđẳng,đoànkết,chungthuỷ,hoàbình,
nghềnghiệp,địavịGTXHđượccoilàhạtnhâncủa1nềnVHvìnóthamgia
vàobấtkì1đánhgiánàocủaXHvềcáchiệntượng,sựvậtcủađờisốngXHnói
chungvàcủacánhânnóiriêng.Có2loạiGTXH:
*GTtíchcực:tạoraliênkếtXH,giữacácnhân,cácnhóm,cộngđồngXH,
chiasẻtôntrọngnhau.
*GTtiêucực;PháhuỷcácGTXH
Nhưvậy,pjhầnlớncácGTXHđượcconngườitiếpnhậntừkhicònnhỏtuổi,
thôngquagiađình,nhàtrường,quaphươngtiệnthôngtinđạichúngvàthôngqua
cácnguồnkhácnhautrongXH,nhữnggíatrịnàytrởthành1phầnnhâncáchcủa
conngười.
+MụctiêuXH:cáiđíchđểnhân,nhómXHtheođuổimụctiêu.chịuảnh
hưởngcủagiátrị.Khônggiátrịthìkhôngmụctiêu.GTluôngắnvớiMT
nhưngcũngsựkhácnhau,GTnhằmvào1cáiđónặngvềmụcđích,
tưởng,cóhướngdẫn,cònMTthìrấtcụthể.VD:trongKD,GTlàlãi,cònMTlà
tỉlệ%caohaythấp.CáctổchứcXHtồntạiđượclàdocósựtươngtácgiữacác
thànhviênkhicùngnhauchiasẻnhữngMTgiátrchungbảođảmsựtồntại
củacáctổchứcXH.
+ChuẩnmựcXH:CMXHlàtổngsốnhữngyêucầu,mongđợi,quytắcXHđược
ghilạibằnglờihaybiểutượngchohướngbảncủamọihànhđộng,củathành
viêntrongXH.CMXHnhữngquyđịnh,cáichotabiếtphảihànhđộngnhư
thếnàotrongmộttìnhhuốngXH.CMXHcó2mặt:Kháchquanvàchủquan.
-KQ:lànhữngtínhiệuđiềuchỉnhcủaXH.
-CQ:sựchiphốiýthức,tìnhcảmcủaconngười,tạoratínhtựgiác,tựthực
hiệntừbêntrongmỗiconngười,trongmôitrườngVH
GTXHnhữngquanniệmvềcáiquantrọng,cáiđánggiátrongXH,cáicon
ngườihướngtớitrongtưởng.kháchơnCMXHchỗkhôngquyđịnh
nhữngứngxửcụthểtrongnhữngtìnhhuốngcụthể.CMXHnhữngcáihướng
dẫn,quyđịnh,nhânthựchiện.VD:chungthuỷ1GTXH,cònCMXHlà
trungthựclà1GTXHcònCMXHlà…
+VHcủamộtXhtrướchếtlà1hệchânlý.Trongkhoahọc,chânlýđượchiểulà
trithứcphảnánhđúngđắnthếgiớikháchquantrongýthứccủaconngười,thì
trongXHHchânlýlànhữngquanniệmvềcáiđúng,cáithật.MõinềnVHcái
đúng,cáithậtkhácnhauđođótrongmỗiXHđều1hệchânkhônggiống
vớihệchânlýtrongVHcủaXHkhác.
Câu 33. Nêu phân tích các chức năng của văn hoá? Mối quan hệ giữa văn
hoá với lối sống và dư luận XH?
a.ChứcnăngcủaVH
b.LốisốngvàdưluậXH
+Lốisống:mộthệthốngcácnétđặctrưngcănbảnchohoạtđộngcủacon
ngườitrongmộtXHnhấtđịnh
Tronglốisốngcól/scánhân,l/snhóm,l/scộngđồngquốcgia.l/sphụthuộcvào
điềukiệnkháchquancủaXHnhưKtế,ch/trị,môitrườngtựnhiên.
MỗithànhviêntrongXHđèucáchthứckhácnhautronghoạtđộngđểthực
hiệnnhucầulợiíchgiátrịcủahọ.Dođó,l/sốngliênquantrựctiếpđếnđạo
đức,nhâncáchcủaconngười.
+luậnXH:tổngsốnhữngquanđiểm,tháiđộ,đánhgiá,nhậnxétcủaXH
về1vấnđềnàođómàXHquantâm.
ĐốitượngcủaDLXHlàmọivấnđềnảysinhtrongđờisốngXH
HìnhthứccủaDLXHrấtđadạng
DLXHcóđặctínhlantruyềnnhanhtrongXH
DLXHhìnhthànhqua4bước:
DLXHlàbiệnphápđểduytrìkiểmsoátXh,điềuchỉnhhànhvicủaconngười.
Câu 34. XH hoá là gì? Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình XH hoá?
a.Kháiniệm
XHhoáquátrìnhnhânlĩnhhội1hệthốngnhữngtrithức,nhữngchuẩn
mực,nhữnggíatrịXH-XHđểphùhợpvớivaitròXh,hoànhậpvàoXH
QuátrìnhXHHcó2mặt:
+mặtthứnhấtlàảnhhưởngcủaXHđếncáccánhân,XHđặtrakhuônmẫu,hành
vigíatrịchuẩnmựccủaXHmàcánhânmuốntồntạitrongXhđóbuộcphảihọc
hỏivàlàmtheoXH
+MặtthứhaicácnhânđápứngXH,họchỏiXhđểthựchiệnvaitròcủa
mìnhsaochophùhợpvớisựmongđợicủaXH
haimặtnàythườngxuyên,liêntụcchuyểnhoáchonhaurtongsuốtquártình
XHHcánhân.
TómlạiXHHchínhquátrìnhconngườihọctậpđểtiếpthutrithứccủanhân
loạivàquátrìnhthựchiệnnhữngtrithứcđótrongđờisốngXH
XHHkhácvớigiáodụcở3điểm:
+Giáodụccómụcđích,cóthờigian,cósựchủđộng…
+Độngtáctừnhàgiáodụctácđộnglênđốitượng…
+…
b.BảnchấtXHHcủaconngười
-ConngườibảnnăngluônbịXHkiiểmsoát,nókhcsvớibảnnăngcủaconvật
kiểmsoáttheocơchếtựnhiên.
-BảnnăngcủaconngườidầndầnbiếnmấtdoquátrìnhXHH.Conngườivừalà
cánhânvừalàsinhvật,conngườisốngcùngnhauvàchiasẻcùngnhau.
-TínhXHcủaconngườiđượctruyềntừđờinàysangđờikhác,conngườihọc
hỏilàmtheoXHnêntínhXHcủaconngườithôngquacongđườngvănhoá,
conngườiđượchiểuconngườiXH,khiconngườivừakhuynhhướng
kếthợpvớinhữngngườikhác,vừacónhucầutươngquanvớinhữngngườikhác,
từđóbộlộbảnchấtXHcủaconngười.
Bằngnhữnghànhđộngthựctiễncủaconngười,K.Marxđãxemtrongtínhhình
thứccủanó.BảnchấtconngườilàtổnghoàcácmốiquanhệXH.
TrongquátrìnhconngườitrởthànhconngườiXH,chủthểXHphảithoảmãn
cácđặctrưngsau:
+Conngườiphảihọcđượcngônngữ
+Conngườiphảicó1hệtrithức
+Conngườiýthứcvềnhữnghiểubiết,biếttưduyđểthunhậnđượcnềnvănhoá
vàcóvănhoácánhân.
+MôitrườngXHH
Giađình:làcáinôinuôidưỡngconngườitừlúcsinhrađếnlútừgiãcõiđời
GĐlàmôitrườngquantrọngđểhoànthiệnnhâncáchconngười/
+Nhàtrường:LàthiếtchếXHquantrọng,truyềnthụnhữngkĩnăng,trithức
đểnhânthểlàmviệcđộclập,thểlaođộngchântayhaylaođộngtríóc
đểgánhvácnhữngchuẩnmựcXH.ởnhàtrườngcánhânđượctrangbịnhữngtri
thức,nănglaođộngnghềnghiệpcầnthiếtđểnhâncóthểđảmnhiệmcácvị
thếvàvaitròXHtrongtươnglai,đựacbiệtlàvịthếnghềnghiệp
+NhómXH,tổchứcXH,đoànthểXH:đócánhânlàthànhviênnênphảihọc
hỏinhữngnguyêntắccủanhóm,tổchức,đoànthểđểthíchnghivớicácvaitròvà
vịthếcủamình.
+cácphươngtiệnthôngtinđạichúng:làphươngtiệnđểXHHcánhân,nótruyền
đạtnhữnggiátrịchuẩnmựcmàcácthànhviênlínhhội.Quađócánhâncóthểtự
tiếpthucáigìlàcầnthiếtchomìnhđểhoànhậpXHmộtcáchtốtnhất..Thôngtin
cócảyếutốtíchcựcvàtiêucực,nênphảichonlọc.
c.CácyếutốảnhhưởngđếnquátrìnhXHH:
+Kháchquan:baogồmđiềukiệnsinhhoạtvậtchất,sinhhoạttinhthầncủaXh.
VD:TTvănhoách/trịXH
Ngoàiracònyếutốnhư:sựthốngnhất,ổnđịnhtrậttựXH,sựhiệulựccủa
kiểmsoátXHcũngảnhhưởngđếnquátrìnhXHH
SựổnđịnhcủathiétchếXHH
+Chủquan:
Sựnhạybén,tinhtế,năngđộngcũngảnhhưởngđếnkếtquảquátrìnhXHH.
3giaiđoạncơbản:
-Giaiđoạntrướctuổilaođộng:1-18tuổi:từkhisinhrađếnkhihoạtđộngchính
thức.ĐâyquátrìnhXHHđượcthựchiệnkhinhâncònnhỏtuôỉ.Cáctương
tácđượcthựchiệntrongquátrìnhXHHthôngquagiađìnhvànhàtrường
-Giaiđoạnởđộtuổilaođộng:CánhânthựchiệnquátrìnhXHHthôngquamối
quanhệtươmgtáctrongmôitrườngNhàtrường,giađình,xãhội,tổchứcXH.
-Giaiđoạnkếtđộtuổilaođộng,nghỉhưu.
Quanniệmthứnhấtchorằng:Giaiđoạnnàynhânthểhiệntínhbảothủ
nhất,khôngcònkhảnăngtáitạolạikiếnthức,kinhnghiệmXH
| 1/61

Preview text:

ĐỀ CƯƠNG XÃ HỘI HỌC
Câu 1: Xã hội học là gì? Trình bày đối tượng nghiên cứu của xã hội học và
mới quan hệ giữa xã hội học với các khoa học xã hội khác?
a.
Khái niệm:  Về  mặt  thuật  ngữ,  nhiều  nhà  nghiên  cứu  cho  rằng,  XHH
“Sociology”cógốcghéptừ2chữ:Societas”+“logos” cónghĩalàhọcthuyết,
nghiêncứu.NhưvậyXHHđượchiểulàhọcthuyếtvềxãhội,nghiêncứuvềxã hội.
Vềmặtlịchsử,thuậtngữnàyxuấthiệnlầnđầutiênnăm1938trongcuốn“Thực
chứngluận”củanhàxãhộihọcAgusteComte.Từđó,năm1938đượclấylàm
mốcrađờicủamônxãhộihọc.A.ComteđượccoilàchađểcủaXHH.
NghiêncứumốiquanhệnàyXHHchỉrađặcđiểmtínhchất,đk,cơchếcủasự
hìnhthànhvậnđộngvàbiếnđổitươngtácgiữaconngườivàxh.
HiệncónhiềutrườngpháiXHHvớicácquanđiểmkhácnhaunhưngcácđịnh
nghĩavềXHHmàhọtìmracũngcónhiềuđiểmtươngđồng:
-XHHlàmộtmônkhoahọcthuộccáckhoahọcXH,nghiêncứucáctươngtác
XH,đặcbiệtđisâunghiêncứumộtcáchhệthốngsựpháttriển,cấutrúc,mối
tươngquanXHvàcáchànhvihoạtđộngcủaconngườitrongcáctổchức,nhóm XH.
-TheocácnhàXHHXôviếttrướcđâythìXHHmacxitlàkhoahọcvềcácquy
luậtphổbiếnvàđặcthùcủasựvậnđộngvàpháttriểncủacáchệthốngXHxác
định;làkhoahọcvềcácccơchếhoạtđộngvàcáchìnhthứcbiểuhiệncủaquy
luậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,tậpđoànXH,giaicấp,dântộc.
-TheođịnhnghĩacủaG.V.Osipov:“Xãhộihọclàkhoahọcvềcácquyluậtvà
tínhquyluậtxãhộichungvàđặcthùcủasựpháttriểnvàvậnhànhcủacáchệ
thốngXHxácđịnhvềmặtlịchsử,làkhoahọcvềcáccơchếtácđộngvàcáchình
thứcbiểuhiệncủacácquyluậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,cácnhóm
XH,cácgiaicấpvàcácdântộc”.
ĐịnhnghĩachungXHH:
XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcXhnghiêncứuquyluật,tínhquyluậtcủasựhình
thành,vậnđộng,biếnđổimốiquanhệ,tươngtácqualạigiữaconngườivàxã hội.
b.Đối tượng nghiên cứu:
XHlà một chỉnh thể rộnglớn toàn diện,là khách thể nghiên cứucủa nhiều
KHXH,trongđócóXHH.Theođó,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàcácquan
hệXh,tươngtácXHđượcbiểuhiệnthôngquacáchànhviXhgiữangườivới
ngườitrongcácnhóm,cáchệthốngXh.
XéttrongtiếntrìnhpháttriểncủaXHH,cácvấnđềkép:“con người – xã hội”;
hành động xã hội – cơ cấu xã hội”; và “vi mô - vĩ mô”
. làchủđềtrungtâm
trongnghiêncứuXHH.
QuanđiểmchínhthốngđượcthừanhậnvềđốitượngN/ccủaXHH:
-Làgiữamộtbênlàconngườivớitưcáchlàcáccánhân,cácnhóm,cáccộng
đồngXHvớimộtbênlàXHvớitưcáchlàcáchệthốngXH,cácthiếtchếXhvà cơcấuxh.
Nóimộtcáchkhaíquát,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàmốiquanhệtươngtác
vềhànhviXHcủaconngười,mốiquanhệhữucơ,sựảnhhưởnglẫnnhaugiữa
mộtbênlàconngườivớitưcáchlàcánhân,nhóm,cộngđồngngườivàmộtbên
làxãhộivớitưcáchlàhệthốngXH,cơcấuXH.
c. Mối quan hệ giữa XHH và các KHXH khác.
*VớiTriếthọc:
Triếthọclàkhoahọcnghiêncứuquyluậtchungnhấtcủatựnhiên,xãhộivàtư
duy.QuanhệgiữaXHHvàtriếthọclàmốiquanhệgiữa1KHXHcụthểvới1
KHvềthểgiớiquantrongquanhệđó.TriếthọcvàKHtriếthọcMác-Lêninlà
nềntảngthếgiớiquan,làcơsởPPluậnchong.cứucủaXHhọc,macxit.Cácnhà
XHHmacxitvậndụngchủnghĩaDVLSvàphépbiệnchứngduyvậtlàmcôngcụ
lýluậnsắcbénđểnghiencứuvàcảithiệnmốiquanhệgiữaconngườivàXH.
NgượclạiquanghiêncứuthựcnghiệmXHHlạicungcấpsốliệuthôngtin,bằng
chứngmới,sốliệumớimẻchokháiquáttriếthọcvềconngườivàXH,làmcho
triếthọckhôngbịkhôcứng,lạchậutrướcnhữngbiếnđổi,quyluậtmớivềđời
sốngXHvậnđộngkhôngngừng.
TriếthọcvàXHHlàhaiKHđộclậpnhưngchúngcótínhbiệnchứng,cómối
quanhệmậtthiếtvớinhau.
*Vớisửhọcvàtâmlýhọc:
XHHrađờisau,tiếpthuvàkếthừarấtnhiềuthànhtựu,trithứccủasửhọcvà
tâmlýhọcđểnghiêncứumốiquanhệtươngtácgiữaconngườivớiXH.
XHHcómốiliênhệchặtchẽvớiTLhọcvàSửhọc.CácnhàXHHcóthểvận
dụngcáchtiếpcậntâmlýhọcđểxemxéthànhđộngXHvớitưcáchlàhoạtđộng
cảmtính,cóđốitượng,cómụcđích.XHHcóthểcoicơcấuXH,tổchứcXH,
thiếtchếXHvớitưcáchnhưlànhữngchủthểhànhđộng.XHHcóthểquántriệt
quanđiểmLStrongviệcđánhgiátácđộngcủahoàncảnh,điềukiệnXHvớicon
người.Cácnhànghiêncứucóthểphantíchyếutố“thờigianxãhội”quacáckhái
niệmtuổitác,thếhệ…khigiảithíchnhữngthayđổiXHtrongđờisốngcon người.
*VớiKinhtếhọc.
KThọcnghiêncứuquátrìnhsx,tổchứcsảnxuất,phươngpháplưuthôngsản
phẩm,phânphốitiêudùnghànghoá,dịchvụtrongXH,XHHng/cứubốicảnh
vănhoá,cáchtổchứcxãhộivàmốiquanhệXHgiữangườivớingườitrongquá
trìnhkinhtế,sựtácđộngcủalĩnhvựckinhtếlênđờisốngXHcủaconngười.
XHHkếthừavậndụng,vaymượncủaKinhtếhọcnhữngkháiniệm,phạmtrùvà
lýthuyếtthíchhợpnhắmnghiêncứuđốitượngcủamình.Chẳnghạnnhư:lý
thuyếttraođổi,lýthuyếtvốnconngườivàkháiniệmthịtrường,bắtnguồntừ
kinhtếhọc,nayđangđượcsửdụngrộngrãitrongnghiêncứuXHH.Nhữngkhái
niệmXHHnhưmạnglướiXh,vịthếXhhayhànhđộngXHđangđượccácnhà
KThọcrấtquantâm.
MốiquanhệgiữaXHHvàKThọcpháttriểntheobaxuhướngtạothànhbalĩnh
vựcKHliênngành.MộtlàKThọcXhrấtgầnvớiKThọcchínhtrị,hailàXH
họcKtếvàbalàlĩnhvựcnghiêncứu“Kinhtếhọcxãhội”
*Vớichínhtrịhọc:
Chínhtrịhọcchủyếunghiêncứuquyềnlựcvàsựphânchiaquyềnlực-lĩnhvực
chínhtrịcủađờisốngXH.PhạmviquantâmCTrịhọckhárộngtừtháiđộ,hành
vichínhtrịcảucánhântớihoạtđộngch.trịcủacácnhóm,tổchứcvàlựclượng
XH.XHHcũngnghiêncứuvềquyềnlựcXH(Nảysinhtồntạigiữangườivới
ngườitrongXH)nhưngchútrọngvàtậptrungvàomốiliênhệgiữacáctổchức,
thiếtchếchínhtrịvàcơcấuxãhội.MóiquanhệchặtchẽgiữaXHHvàCThọc
thểhiệntrướchếtởviệccùngvậndụngcáclýthuyết,kháiniệmvàphươngpháp
chungchocảCThọcvàXHH.Vídụ:PPphỏngvấn,điềutradưluậnXHvàphân
tíchnộidungđangđượcápdụngphổbiếntronghailínhvựckhoahọcnày.
GiữaXHHvàcácKhkháccósựgiaothoavềtrithức.Trongmốiquanhệđó.Do
XHHrađờisaunênđượcnhậnnhiềuhơncho(trithức,thànhtựu,kháiniệm,
phạmtrù).ĐiềuđócónghĩalàXHHkhôngngừngtiếpthucácthànhtựucủacác
khoahọckhác.Trêncơsởđó,XHHcónhiệmvụpháttriểnvàhoànthiệnhệ
thốngkháiniệm,phạmtrùvàPPluậnnghiêncứucủamình.
Câu 2: Cơ cấu xã hội học là gì ? Các cấp độ nghiên cứu của cơ cấu xã hội học ?
a.Cóthểcăncứvàomứcđộtrừutượng,kháiquátcủatrithứcXHHđểphânchia
cơcấuXHHthành3bộphậncómốiliênhệmậtthiếtvớinhau:
-XHHtrừutượnglýthuyết:Nghiêncứukháiquátmộtcáchkháchquan,khoa
họccácvấnđềcủathựctiễnXHnhằmpháthiệncáctrithứcmớivàxâydựnglý
thuyết,kháiniệmvàphạmtrùXHH..Trêncơsởđóxâydựngcáctrithứclý thuyếtXHH.
-XHHthựcnghiệm:làmộtbộphậnXHHnghiêncứuvềhiệntượng,quátrình
XHbằngcáchvậndunglýthuyết,kháinịêmXHHvàcácPPthựcchứngnhư
quansát,đolường,thínghiệmnhằmkiểmtra,chứngminhhoặckếtluậnnhững
vấnđềdoquansátđemlại.đượcrútratừlýthuyếtXHH(Giảithíchcácvấnđề nảysinhtrongXH)
-XHHứngdụng:LàbộphậnXHH cónhiệmvụvậndụngcácnguyênlý,ý
tưởnglýthuyếtXHH,trithứcXHHđểphântích,tìmhiểuvàgiảiquyếtcáctình
huống,sựkiệncủađờisốngXHnhằmkiểmchứngtrongthựctiễnđểgiảiquyết
vấnđềcuộcsốngđangđặttra,đemlaịkếtquảnhấtđịnhnàođóchosựpháttriển củaXh.
b.Cấpđộnghiêncứucủacơcấuxãhộihọc.
Căncứvàocấpđộriêng-chung;;bộphận-chỉnhthểcủatrithứcvàlĩnhvực
nghiêncứucủaXHHthìngườitachiacơcấuXHHlàm2bộphận,đólà:XHH
đạicươngvàXHHchuyênnghành:
-XHHđạicươngnghiêncứucácquyluật,tínhquyluật,thuộctínhvàđặcđiểm
chungnhất,kháiquátnhấtcủacáchiệntượngvàquátrìnhXH,XHHđạicương
cónộidungnghiêncứurấtgầnvớiXHHvĩmôvàXHHlýthuyết
-XHHchuyênngành(chuyênbiệt)làbộphậnXHHgắnlýluậnXHHđạicương
vàoviệcnghiêncứucáchiệntượngcủalĩnhvựccụthể,nhấtđịnhcủađờisống XH.
Quymô,kíchcỡcủahệthốngXHHđượcchiara2loại:XHHvimôvàXHHvĩ mô
+XHHvimô:ngh.cứuhệthốngXHquymônhỏ,nhóm.
+XHHvĩmô:ngh.cứuhệthốngXHcóquymôlớncủamộtQuốcgia,dântộc
haymộtchếđộXHchuyênbiệt(XHTBản,XHPkiến,XHXHCN...)
CơcấutổngthểchungnhấtcủaXHHgồm2bộphận:XHHLýthuyếtvàXHH thựcnghiệm.
Câu3.Phântíchcácchứcnăng,nhiệmvụchủyếucủaXHH.NhiệmvụcủaXHH ởVNhiệnnay?
XHHcũngnhưcácKHkhácđềucóbachứcnăngcơbản:Chứcnăngnhậnthức
chứcnăngthựctiễnchứcnănggiáodục(tưtưởng)
a.ChứcnăngcủaXHH
*Chứcnăngnhậnthứctrangbịchongườihọchệthốngtrithứcvềsựpháttriển
XH,quyluậtvềsựpháttriển,cơchếcủaquátrìnhpháttriển..
-ChứcnăngnhậnthứccủaXHHcònđượcthểhiệnthôngquachứcnăngphương
phápluậncủanó,thểhiệnơchỗnólànhữngthôngtinkhoahọctậptrung,chọn
lọcloạitrừtấtcảnhữnggìlàthứyếu,đóngvaitrònhữngnguyênlý,nhữngchuẩn mựcnghiệncứuXH.
*Chứcnăngthựctiễn:Trêncơsởphântíchthựctrạng,XHHlàmsángtỏtriển
vọngpháttriểnXHtrongtươnglaigầnvàtươnglaixa,giúpconngườikiểmsoát
đượccácquanhệXHcủamìnhvàđiềuhoàcácquanhệđósaochophùhợpvới yêucầukháchquan.
-ChứcnăngthựctiễncủaXHHkhôngtáchrờinhữngđềxuất,kiếnnghịmànóđề
ranhằmđápứngyềucầucủaquảnlýXH,nhằmcủngcốmốiquanhệgiữaKHvà
thựctiễn.Chứcnăngthựctiễnbiểuhiệnralàchứcnăngquảnlý,Chỉđạohoạt
độngquảnlý.Nhữngdựbáotrongquảnlýtrênthựctếkhôngthểhiệncóhiệu
quảnếukhôngcódựbáoXHH.
*  Chức  năng  giáo  dục  (tư  tưởng):  XHH  trang  bị  những  tri  thức  KH  khách
quan,gópphầnhìnhthànhtưduykhoahọc,hìnhthànhthóiquen,nếpsuynghĩ
khoahọcvàhànhđộngphùhợpquyluậtkháchquan.
-XHHởnướctagópphầngiáodụcchoquầnchúngnhândântheođịnhhướng
XHchủnghĩapháthuytíchcực,hạnchếtiêucựctrongkinhtếthịtrườnggiáo dụctưtưởngXHCN.
b.NhiệmvụcủaXHH
-Nghiêncứulýluận(thựcnghiệmứngdụng).Đâylànhiệmvụquantrọnghàng
đầuđểkhẳngđịnhlàmộtkhoahọcđộclập.XâydựnghệthốngtrithứcKHriêng
biệt(đểtránhphảivaymượn)
-Nghiêncứuthựcnghiệm.làmộtnhiệmvụquantrọngtậptrungnghiêncứulý
luậnđểcónhữngthôngtinbằngchứngmớimẻ,sốliệuthựctếvàđểkhẳngđịnh
vàđểkiểmchứnggiảthuyếtKHtrênthựctiễn.ĐểhìnhthànhtưduyXHhọcđó
làtưduythựcnghiệm.
-Nghiêncứuứngdụngđểvạchracơchếđ/kgiảiphápchoviệcvậndụngcáccái
pháthiệncủangcứulýthuyếtvànghiêncứuthựcnghiệmnhằmgiảiquyếtcác
vấnđềthựctiễnđangđặtra
c.XHHởViệtNamhiệnnay:
LàmộtbộphậncủaXHHthếgiớitậptrungvào2nhiệmvụchính:
-ĐầutưchoviệcnghiêncứulýluậnđểxâydựnghệthốngtrithứcXHHphùhợp
vớibốicảnhXHviệtnam.
-CùngvớicáclĩnhvựcKHkhácthamgiavàoviệcgiảiquyết,làmsángtỏnhững
vấnđềmớinảysinhvàgópphầnđềracácbiệnphápthựctiễncótínhkhảthicao
củađờisốngXHtrongquátrìnhđổimớivàXDđấtnước.
Hàngloạtcácvấnđềcụthể:
-SNCNH-HĐHđấtnước
-Biếnđổicácg/c,tầnglớpXH.
-Cácc/sbảođảmtiếnbộXHvàcôngbằngXH
-XDnềnVHtiêntiếnđậmđàbảnsắcVHdântộc.
-Tăngcườngvaitròlãnhđạovàsứcch/đấucủađảng.
-XDNNphápquyềncủadân,dodân,vìdân.
-PháttriểnnềnKTh.hoánhiềuTp,vậnhànhtheocơchếTTcósựquảnlýcủa
NNtheoconđườngXHCN.
Câu4:Phântíchnhữngđiềukiện,tiềnđềrađờicủaxãhộihọc?ýnghĩasựrađời củaXHH.
a. Điều kiện, tiền đề
Kinhtế–XH:
-ỞChâuâucuốithếkỷ18đầuthếkỷ19phươngthứcsảnxuấtcủaCNTBrađời
vàpháttriểnlớnmạnh.Cuộccáchmạngcôngnghiệplầnthứ2diễnraởhầukhắp
Châuâuđãlàmthayđổicơbảnmọihoạtđộng,thúcđẩykinhtếpháttriểnnhảy
vọt.Nhiềulĩnhvựccôngnghiệpmới,ngànhnghềmớixuấthiệngiaothôngvân
tảipháttriểnnhanhkhiếnchohànghoávàsảnphẩmcôngnghiệplưuchuyển
thuậnlợitừvùngnàysangvùngkhác,từnướcnàysangnướckhác.Thịtrường
khôngngừngmởrộng,thươngmạipháttriểnvàbànhtrướngđãlàmlunglaytrật
tựphongkiếnđãtồntạihàngnghìnnămởChâuâu.PhươngthứcsảnxuấtTBCN
thaythếdầnphươngthứcsảnxuấtphongkiến,hìnhtháikinhtếphongkiếnbịlật
đổ.CNTBtạorarấtnhiềucủacảivậtchấtchoxãhội.Sau100nămđãtạoramột
khốicủacảivậtchấtkhổnglồ.
-TừchínhsựbiếnđổiktdẫnđếnsựpháttriểnnhảyvọtcủađờisốngXHởchâu âu.
-LốisốngXHthayđổiđôthịhoápháttriểnnhanhchóngởmọingõngáchcủa
XHChâuâu.Đồngruộnglàngmạcbịthuhẹp,lốisốngđiềnđãmanhmúncủa
nôngnghiệpnôngthôndầndầnbịđẩylùi,thayvàođólàlốisốngđôthịtheotác
phongcôngnghiệp-XHcôngnghiệp.
-HệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXHcổtruyềncoitrọngđạođức,tìnhcảmdần
dầncũngbịthaythếbởihệthốnggiátrịchuẩnmựcmớitheoxuhướngthựcdụng vàbạolực.
-ThiếtchếXH:Ngàycàngquantâmhơnđếnviệcđiềuchỉnhvàkiểmsoátcá
hoạtđộngtronglĩnhvựckinhtếcácquanhệkinhtế.
-Quymôvàcơcấugiađìnhcũngthayđổitheoxuhướngquymôgiađìnhnhỏ
chỉvới1,2thềhệ,giađìnhhạtnhân.
-CơcấuXHcũngthayđổimàđiểnhìnhnhấtlàcơcấuXHgiaicấpbiếnđổi,cơ
cấuXHlaođộngngànhnghềbiếnđổi.Nôngdântừlàngmạcđồngquêtiếnvề
khuđôthị,thànhphốđểkiếmsống.
SựxuấthiệnC/mlầnthứ2nàynóđãlàmchonềnkinhtếXHởchâuâubịđảo
lộn,bịxáotrộn.Conngườithìbànghoàngtrướcsựbiếnđổinhanhchóngcủađời sốngXH.
*Bêncạnhnhữngnhữngbiếnđổivềkinhtế–Xh,vềmặtđờisốngchínhtrịXH
cũngcórấtnhiềubiếnđộngởcuốithếkỷ18đầuthếkỷ19.Nổibậtnhấtlàxuất
hiệnhàngloạtcuộccáchmạngtưsản.ĐiểnhìnhlàC/Mtưsảnpháp1789.đâylà
dấumốc,cúđánhmạnhmẽvàothànhtrìXhphongkiếnChâuâuvàcũnglàcú
đánhmởrathờikỳhìnhthànhchếđộchínhtrịXHmớiởcácnướcChâuâu.
-Quyềnlựcchínhtrịcũngcósựthayđổitừtaygiaicấpphongkiếnquýtộc,tăng
lữchuyểnsangg/cphongkiếntưsảnvàsốítnhữngngườinắmgiữtưliệusản xuấtcủaXH.
-Trậttựchínhtrị-XHchuyênchếđộcđoánvànhànướcphongkiếnbịthaythế
bằngchếđộdânchủ,chuyênchếcủanhànướctưsản.
MâuthuẫnXHtronglòngXHcũngthayđổi.Mâuthuẫngiaicấptưsảnvàvôsản
thaythếchogiaicấpđịachủvànôngdân.
-ĐặcbiệtC/mtưsảnPhápvớituyênngônnhânquyềnvàdânquyềnlầnđầutiên
đềcậpđếntựdo–bìnhđẳngbácáiđãlàmthayđổitưduychínhtrịcủacon
người.làmdấylêntronglòngXHrấtnhiềuphongtràođấutranhđòidânquyền
bìnhđẳngbácáitrongXH.
BiếnđộngchínhtrịởchâuâuthờikỳnàylàmchotrậttựchínhtrịXHởChâuâu
mấtổnđịnh.TrậttựkinhtếchínhtrịXHởChâuâuđầybiếnđộnglàmxuấthiện
trongxãhộimộtnhucầuphảinghiêncứuthựctạiXHđểtìmragiảiphápcho
việclậplạitrậttựXHổnđịnhtạođiềukiệnchocảcánhânvàXHcùngphát triển.
TiềnđềtưtưởngvàlýluậnKH.
-TiềnđềnàylàmnảysinhXHhọcbatứnguồntừnhữngtưtưởngkhoahọcvà
vănhoáthờiđại
+Khoahọctụnhiênvàkhaohọcxãhộitờikỳnàyrấtpháttriểnvàpháttrieenr
vượtbậc,làmthayđổinhậnthứcthếgiớiquancủaconngườithôngquacáchọc
thuyết,thànhtựuXH,cácphatminhtronglĩnhvựcvậtlý,thiênvăn..Sinhhọc
gópphầnnângcaohiểubiếtcủaconngườivềthếgiới,cảvimôlẫnvĩmô(nhận
thức)gópphầngiảiphóngtưtưởngconngườithoátkhỏisựchiphốicủatư tưởngtôngiáo.
Lầnđầutiêntronglịchsửnhânthứctưtưởngcủanhânloại,conngườinhậnra
rằngthếgiớinàylàmộtchỉnhthểcócấutrúcvàvậnđộngbiếnđổitheoquyluật.
-ThànhtựuvềkhoahọctựnhiênảnhhưởngmạnhđếnXHcáchọcthuyếtXHđã
thayđổicănbảnnhậnthứcXH.đặcbiệtlàtriếthọcMark.Conngườinhậnthức
đượcrằngXHcũnglàmộtchỉnhthể,cũngvàbiếnđổitheoquyluật
Cácnhàkhoahọcthời kỳnàycũngkhaokhátnghiêncứuquyluậtcủaXH,
nghiêncứuXHtìmraquyluậtvậnđộngcủađờisốngXHvàsửdụngnónhư
nhữngcôngcụđểxâydựngcảibiếnXHtheoxuhướngngàymộttiếnbộhơn.
b. Ý nghĩa sự ra đời của XHH.
XHHrađờiđãlàmthayđổinhậnthức,thayđổithếgiớiquanvàPPluậncủacon
ngườivềsựbiếnđổitrongđờisốngKT-XH.VớinhữngtrithứcmớidoXHH
đemlại,conngườihoàntoàncóthểhiểuđược,giảithíchđượccáchiệntượngXh
bằngcáckháiniệm,phạmtrùvàPPnghiêncứukhoahọc.XHHđãtrangbịcho
conngườinhậnthứckhoahọcvềcácquyluậtcủasựpháttriển,vàtiếnbộXH,
nhậndiệnxãhộimộtcáchđúngđắn,lấyđólàmcôngcụđểgiảiquyếtnhữngvấn
đềmớimẻnảysinhtừđờisốngxãhội,gópphầnvàoviệckiếntạonhữngchính
sáchxãhộivàđểlậplạitrậttựXH,xâydựngXHngàycàngtốtđẹphơn.
Câu 5: Nêu những đóng góp của Auguste Comte (1789 – 1857) đối với sự ra
đời và phát triẻn của XH
.
“XHH là khoa học về các quy luật của tổ chức XH”.
*Tiểu sử:Sinhnăm1789trongmộtgiađìnhGiatôgiáongườiPhápôngcótư
tưởngtựdovàcáchmạngrấtsớm.Ôngđượcbiếtđếnnhưlàmộtnhàtoánhọc,
Vậtlý,thiênvănhọc.Nhàtriếthọctheodòngthựcchứngvàlà1nhàXHHnổi
tiếng.Giađìnhtheoxuhướngquânchủnhưngônglạicótưtưởngtựdotiếnbộ.
-Sinhraởmộtđấtnướcđầybiếnđộng,tưtưởngcủaôngchịuảnhhưởngcủabối
cảnhkinhtế–XhPhápcuốiTK18đầuTk19cũngnhưnhữngmâuthuẫngiữa
tôngiáovàkhoahọcxungđộtgaygắt. * Tác phẩm:
Côngtrìnhcơbảngồm2TP:
-Hệthốngchínhtrịhọcthựcchứng
-Triếthọcthựcchứng.
* Đóng góp cụ thể:
+Làngườiđặttêncholĩnhvựckhoahọcxãhộihọcvàonăm1838trongtậpsách
thựcchứngluậnxuấthiệncụmtừXHH.
-ÔngcócônglớnlàtáchtrithứcXHHrakhỏitriếthọcđểtạotiềnđềchosựhình
thànhmộtbộmônkhoahọcmớichuyênnghiêncứuvềđờisốngXHcủacon người.
+QuanniệmcủaôngvềXHHvàcơcấuXHH.Trongbốicảnhmớiôngchorằng
XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcnghiêncứuvềquyluâttổchứcđờisốngXHcủa
conngười(khoahọcthựctạiXH)
Phương pháp nghiêncứu: Ông còn gọi XHHlavật lý học XH vì XHH có
phươngphápnghiêncứugầngiốngvớiphươngphápnghiêncứuvậtlýhọc.Nó
cũnggồm2lĩnhvựccơbản:TĩnhhọcXHvàĐộnghọcXH
ĐộnghọcXHlàbộphậnnghiêncứuhệthốngXHtrongtrạngtháivậnđộngbiến
đổitheothờigian
CònTĩnhhọcXH làbộphậnnghiêncứutrạngtháitĩnhcủaXHvàcơcấucủa
XHcácthànhphầnphầntạolêncơcấuvàcácmốiquanhệgiữachúng.Tĩnhhọc
XHchỉracácquyluậttồntạiXH(độnghọcXHchỉraquyluậtvậnđộngbiến đổi)
+PhươngphápnghiêncứuXHH:ÔngchorằngXHHphảivậndụngcácphương
phápcủaKHtựnhiênđểnghiêncứuXH.NhưngvềsauôngchỉrarằngXHH
phảinghiêncứubằngphươngphápthựcchứng.Ôngđịnhnghĩa:phươngpháp
thựcchứnglàphươngphápthuthậpxửlýthôngtinkiểmtragiảthuyếtvàxây
dựnglýthuyết.Sosánhvàtổnghợpsốliệu.
Có4phươngphápcơbản: -PPquansát -PPthựcnghiệm.
-PPsosánhlịchsử.
-PPphântíchlịchsử.
+QuanniệmvềcơcấuXH.Banđầuôngchorằngcánhânlàđơnvịcơbảnnhất
củacơcấuXH(đơnvịhạtnhân).Vềsauônglạichorằnggiađìnhmớilàđơnvị
hạtnhâncủaXhvàcóthểcoigiađìnhnhưmộttiểucơcấuXH.
ÔngkếtluậnmộtcơcấuXHvĩmôđượctạothànhtừnhiềutiểucơcấuXHđơn
giảnhơn.CáctiểucơcấuXHnàytácđộngqualạilẫnnhautheomộtcơchếnhất
địnhđểbảođảmchoXHtồntạivàpháttriểnổnđịnh.
+CáchgiảithíchvềquyluậtvậnđộngXH,quyluật3giaiđoạncủatưduy.Quy
luậtpháttriểncủatưduynhânloạiqua3giaiđoạn
-Giaiđoạntưduythầnhọc
-Giaiđoạntưduysiêuhình
-Giaiđoạntưduythựcchứng
Ôngvậndụngquyluậtnàyđểgiảithíchrấtnhiềuhìnhtượngcụthểcủatưduy củaXH.
GiảithíchquátrìnhtưduytừlúcsinhralàxãhộihiệnthựclẫnXHtinhthầnđều
vậnđộngpháttriểntheoquyluật3giaiđoạn:XHthầnhọc–Xhsiêuhình–XH thựcchứng.
GiaiđoạnXHthầnhọctừthếkỷ14trởvềtrước
Giaiđoạnsiêuhìnhtừthếkỷ14đếntk18
GiaiđoạnthựcchứngsauTK18đếnnay.
TheoôngXHvậnđộngtừtrạngtháiXHnàyđến1trạngtháikhácluânluâncó1 sựkhủnghoảng.
ConngườicóthểquảnlýtốtnhấtXHcủamìnhtronggiaiđoạnthựcchứng(các
nhàkhoahọc).Cơchếcủasựvânđộngnàylàđilên.Trongquatrìnhđócókế
thừatíchluỹ.Giaiđoạntrướclàtiềnđềcủagiaiđoạnsau.
Saunàyôngchorằng,sựvậnđộngXhtinhthầncótrướcrồimớiphảnánhsự
vậnđộngcủaXHhiệnthực.Vìthếôngbịphêphánlàduytâm(Vìvậychoý thứccótrước)
Mặcdùcónhữnghạnchếnhấtđịnhvềtưtưởngnhưngôngđãcónhữngcống
hiếntolớnchoviệcđặtnếnmóngchoXHH.Dođóôngđượccoilàchađẻcủa XHH.
Câu6:NêunhữngđónggópcủaKarlMarx(1818–1883)đốivớisựrađờivà
pháttriểncảuXHHnóichungvàXHHMácxítnóiriêng.
“Các nhà triêt học cho tới nay mới chỉ giải thích TG.Vấn đề là biến đổi TG” * Tiểu sử:
KarlMarx,lànhàkinhtếhọcđức,nhàlýluậnvĩđạicủaphongtràocôngnhân
thếgiớivàlàngườisánglậprachủnghĩacộngsảnkhoahọc. * Tác phẩm:
-Bộtưbảnluận
-bảnthảokinhtếtriếthọc
-Sựkhốncùngcủatriếthọc
-Tuyênngôncủađảngcộngsản
-Giađìnhthầnthánh...
Nhữngtácphẩmnàychứađựngrấtnhiều,tưtưởngquanđiểmvềXHH.
ÔngchưabaogiờnghĩvàchưabaogiờnhậnmìnhlànhàXHH.Ôngcũngchưa
baogiờviếtvềmộtđềtàinàothuộclĩnhvựcXHH.Nhưngôngđượccoilà1
trongnhữngnàhsánglâpkXHHvìôngđãkhaiphávàđónggóprấtnhiềukiến
thứcvềchínhtrịhọc.XHH,kinhtếhọc
ÔngđượcgiớiXHHtônvinhlànhàsánglậpvĩđạicủamọithờiđạiXHH.
CácnhàXHHMacxitcoiKarlMarxlàngườisànglậpraXHH.Đốivớicácnhà
XHHChâuâuthìKarlMarxđượccoilàđạidiệntiêubiểunhấtchotrườngphái
XHHxuấtpháttừlịchsử,từvấnđềgiaicấpvàđấutranhgiaicấp.
* Đóng góp cụ thể:
+Chủnghĩaduyvậtlịchsửđượccoilàlýluậnvàphươngphápluậntrongnghiên
cứuXHH.đặcbiệtlàtrongnghiêncứuXHHMacxitChủnghĩaduyvậtlịchsửlà
sựvậndụngchủnghĩaduyvậtvàphépbiệnchứngvàonghiêncứulịchsửXH.
ĐólàChủnghĩaduyvậtlịchsưcủaMac
-Vềmặtlýluận,ChủnghĩaduyvậtlịchsưxemxétXHnhưlà1chỉnhthểgồm
nhiềubộphậncấuthành.Cácbộphậnđókhôngchỉtácđộngqualạilẫnnhaumà
cònmâuthuẫnđốikhángnhau.TheoMarx,sựmâuthuẫnđốikhángnhaugiữa
cácbộphậncủaxãhộichínhlàđộnglựcđểpháttriểnXH.
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcủaMacchỉraquyluậtvậnđộngkháchquancủa
XH.Ôngnói“TôicoisựvậnđộngXHlàmộtquátrìnhlịchsửtựnhiên”.
VânđộngpháttriểncủaXHlàsựthayđổikếtiếpnhaucủa5hìnhtháiKTXH
tươngứngvới5chếđộXH.5thờiđạilịchsử.Macchỉracặnkẽ,cụthể,gốcrễ
cănnguyêncủasựbiếnđổi
Maccònchỉracơcấutổngthểcủa1XHgồm2thànhtốcơbản:Kiếntrúc
thượngtầngvàhạtầngcơsở.Haithànhtốnàycóquanhệkhăngkhítbiệnchứng vớinhau +Vềppluận:
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcungcấpcáchtiếpcậnduyvậtkhinghiêncứuvềXH.
MarxchorằngtồntạiXHlàcáicótrước.ýthứcXHlàcáicósau.TồntạiXH
quyếtđịnhýthứcXH.
-KhinghiêncứuvềXHnênbắtđầuxuấtpháttừhànhđộngthựctiếncủacon
ngườichứkhôngbắtđầutừýniệmtuyệtđối.Macchorằngsựvậnđộngbiếnđổi
cuảXHlàdophươngthứcxảnsuấtcủaXhquyếtđịnh.PhươngthứcsảnxuấtXh
thayđổisẽkéotheosựvậnđộngbiếnđổi.
DođókhinghiêncứuvềXHchúngtaphảixuấtpháttừyếutốgốcđộkinhtế.đặt
cácvấnđềXHtrongmốiquanhệvớiKTmớicóthểchỉrađượcnguyênnhânsâu
xavàbảnchấtcủahiệntượngXHvàmớiđưarađượcgiảiphápphùhợpđểgải
quyếtcácvấnđềcủaXH.
-PPluậncủaMacđãtrởthànhkimchỉnamchonghiêncứuXHH.
+QuanniệmvềconngườivàXHHcủaMac.
QuanhệtươngtácgiữaconngườivớiconngườivàXhlàđốitượngcủaXHH.
TheoMacconngườilàmộtthựcthểsinhhọc–Xh.Conngườivừamangbản
chấttựnhiênvừamangbảnchấtXH.Bảnchấtđíchthựccủaconngườilàtổng
hoàcủacácmốiquanhệXH.(bảnchấtconngườinằmtrongcácmốiquanhệXH
chứkhôngnằmtrongcơthểsinhhọccủaconngười)
ĐólàquátrìnhXHhoácánhân.
+VềbảnchấtcủaXHôngchorằngXHchẳngquachỉlàsựtácđộngqualạigiữa
ngườivớingườimàthôi.XHlàXhcủaconngười.
+QuanđiểmvềvấnđềbấtbìnhđẳngvàphântầngXHcủaMac.
TrongmọiXhcóphânchiagiaicấpđềucódấuhiệucủabấtbìnhđẳngXhvà
phântầngXH.Gốcgáccơbảncủanólàsựkhácbiệtsựđốilậpgiữacáctậpđoàn
ngườitrongquanhệsởhữuđốivớitưliệusảnxuất.Sựđốilậpkhácbiệtvềlơi
íchkinhtếdẫntớisựđốilậpvềquyềnlựcchínhtrị-XHvàtinhthầngiữacáctập
đoànngười.SựbấtbìnhđẳngxuấthiệndẫnđếnphântầngXH.
ĐólànhữngluậnđiểmgốccănbảnnhấtMacđãcungcấpđểnghiêncứulýgiải
XH,mọihiệntượngBBđẳngXhvàphântầngXh
+VêPPnghiêncứu:KhácvớiAugusteComteMackhôngtuyênbốrõràngPPgì
phảivậndụngđểnghiêncứuXHH.
CácnhàXHHthôngquacácPPmàMacsửdụngnghiêncứuvềXHnóichungthì
vôhìnhchungôngđãcungcấpbổsungvàohệthốngcácppnghiêncứuthực chứngcủaXHH.
MộtsốPPcụthểnhưPPquansát,PPphỏngvấn,pptrưngcầuýkiếnquathưvà
ppphântíchtàiliệu
Kết luận:ChủnghĩaDuyvậtlịchsửcủaK.MarxlàXHHđạicươngmacxit.Các
quanđiểmcủaK.MarxtạothànhbộkhunglýluậnvàppluậnnghiêncứuXHH
theonhiềuhướngkhácnhau.ĐólàmộthệthốnglýluậnXHHhoànchỉnhcho
phépvậndụngđểnghiêncứubấtkỳXHnào.Điềuquantrọngnhấtlà,làmtheo
Marx,cácnhàXHHkhôngnhữnggiảithíchTGmàcòngópphầnvàocôngcuộc
cảitạo,đổimớiXHđểXDmộtXHcôngbằng,vănminh.Ôngxứngđángđược
tônvinhlànhàXHHvĩđạicủamọithờiđại
Câu7:NêunhữngđónggópcủaE.Durkheim(1858–1817)đốivớisựpháttriển củaXHH.
“Khi giải thích hiện tượng xh ta cần phân biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng
đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện”
a. Tiểu sử:
Ônglàmộtnhàxhhngườiphápnổitiếng,sinhnăm1858trongmộtgiađìnhdo
thái,mấtnăm1917.ônglàngườiđặtnềnmóngxâydựngchủnghĩachứcnăng.
Ônglànhàgiáodụchọc,triếthọc,mộtnhàkinhtếhọcvàlàmộtnhàxhh.
ÔngcònđượccoilànhàsánglậpxhhPhápvìôngđãcócônglớnđưaxhhtrở
thànhmộtlĩnhvựckhoahọc,mộtngànhnghiêncứuvềgiáodụcởPhápnênđược
coilàchađẻcủaxhhPháp.BốicảnhkinhtếxhPhápởcuốithếkỷ18đầuthểkỷ
19ảnhhưởnglớnđếnsâusắcđếnquanđiểmtưtưởngcủaôngvềxhh.Nhiềuhọc
giảtrênthếgiớithừanhận.xhhnàysinhratrongbốicảnhđầybiếnđộngcủakinh
tế–xhPhápcuốiTK18đầuTK19.ChínhDurkheimđãgọixhPhápthờikỳnày
làmộtxhvôtổchức,mộtchínhphủvôđạođức.Ôngchorằngcầnphảicómột
khoahọcnghiêncứucáchiệntượngtrongXH.Giảiphápxhhcủaôngđãđược
thừanhậnnhưvậy.Ôngđãđặtranhiệmvụchoxhhlàphảinghiêncứuthựctại
hiệntạixhđểcógiảipháptổchứclạitrậttựxh.
Vềmặttưtưởngvàkhoahọc.ôngchịuảnhhưởngbởichủnghĩathựcchứngcủa
A.ComtevànguyênlýtiếnhoáxhcủaSpencer. b. Tác phẩm : -Tựtử
-SựphâncônglaođộngtrongXh.
-Cácquytắccủaph.phápxhh.
-Cách.thứcsơđẳngcủatôngiáo. c. Đóng góp:
+Quanniệmvềxhhvàđốitượngnghiêncứucủanó.
Ôngcoixhhlàkhoahọcvềcác”sựkiệnxh”.ôngchỉrađốitươngcủaxhhlàcác sựkiệnxh.
Sựkiệnxhlàtấtcảnhữngcáitồntạibênngoàicánhânnhưngcókhảnăngchi
phối,điềukhiểnhànhvicủacánhân.Ôngphânbiệt2loại:
SựkiệnXhvậtchấtvàsựkiệnxhphivậtchất.
Sựkiệnxhvậtchấtlànhữngquanhệmàchúngtacóthểquansátđược,đolường
đượcthìgọilàsựkiệnxhvậtchất(cánhân,nhómXh,tổchứcXh,cộngđồngXH ...)
Sựkiệnxhkhôngthểquansátđượchaykhóquansát,phảidùngđếntrítưởng
tượngđểhìnhdungrathìgọilàsựkiệnxhphivậtchất.(Quanniệmxh,giátrị
chuẩnmựcxh,lýtưởngniềmtinxh,tìnhcảmxh..)
Từquanniệmnhưvậyvềsựkiệnxhôngnêura3đặcđiểm:
*Tínhkháchquan:Tồntạibênngoàicáccánhân.Nhiềusựkiệnxhđãtồntại
trướckhicáccánhânxuấthiện.Nómangtínhkháchquan.
*Tínhphổquát:Làcáichungchonhiềungười(Giátrịhiếuthảolàcáiphổbiến
đốivớinhiềungười)ởđâucóconngười,cósựXHhoácánhânthìởđócósự kiệnxh
*Sựkiệnxhcósứcmạnhkiểmsoát,điềuchỉnhvàgâyáplựcđốivớicánhân.
Dùmuốnhayko,cáccánhânvẫnphảituântheocácsựkiệnxh.
Theoôngxhhchínhlàsựnghiêncứucácsựkiệnxh.
+Phươngphápnghiêncứuxhh.
Ôngchorằngxhhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứu.Đểsửdụnghiệu
quảppnàyng/cứuxhh,ôngđãchỉramộtsốquytắccơbản:
-Quytắckháchquan:Đòihỏinhàxhhphảixemcácsựkiệnxhnhưmộtsựvật
tồntạikháchquanbênngoàicánhânconngườivànócóthểquansátđược.Nó
đòihỏiphảiloạibỏyếutốchủquan,ấntượngchủquanvềcáchìnhtượngXH
trongquátrìnhnghiêncứu.
-Quytắcngangcấp:Ôngkịchliệtphảnđốic/ntâmlývàc/nkinhtếtrongkhi
nghiêncứuxhh.Màphảilấycácsựkiệnxhđểgiảithíchxh.lấynguyênnhânxh
đểgiảithíchhiệntượngxh.lấyhiệntượngnàygiảithíchhiệntượngkhác(hiện
tượngtửtử,hiệntượngnghèođói..)
-Quytắcphânloại:Yêucầunhàxhhkhinghiêncứuhiệntượngxhcầnphải
phânbiệtđượcđâulàcáibìnhthườngphổbiến,chuẩnmựcvàđâulàcáikhác biệt,dịthường.
Mụcđíchphânloạilàđểnhậndiện.Dùngcáibấtthường -dịbiệtđểhiểucái
bìnhthường.Dùngcáilệchchuẩnđểhiểucáichuẩnmực.Nhàxhhphảiđốixử
vớichúngngangnhauvìđóđềulàsựkiệnxh.
-Quytắcphântíchtươngquan:Theoôngcáchiệntượng,sựkiệnxhluôntồntại
trongmốiquanhệ,tácđộngqualạivớicácsựkiện,hiệntượngxhkhác.Dođó
khinghiêncứumộthiệntươngsựkiệnxhcụthểnàođónhàxhhphảithiếtlập
đượcmốiquanhệnhânquảgiữasựkiệnxhđóvớisựkiệnxhkhác.
Nghèođói<->Họcvấn
<->phongtục,tậpquán
<->k/nghiệm,kínăngsx
+Kháiniệmđoànkếtxh:2kháiniệmquantrọng:sựkiệnxhvàđoànkếtxh.
Đoànkếtxh:làsựgắnbó,liênkếtgiữacáccánhâncácnhóm,cáccộngđồngxh
vớinhau.Ôngchorằngnếuthiếuđoànkếtxhthìxhsẽkotồntạivớitưcáchlà mộtchỉnhthể
Cóhailoạiđoànkếtxh:ĐoànkếtCơhọcvàĐoànkếthữucơ. *ĐKcơhọc
ĐKtôngiáo,cấukếtlàngxã...làmộtloạiĐKxhdựatrênsựgiốngnhausựthuần
nhấtcủacáccánhânvềmộthệcácgiátrịchuẩnmực.Nhữngphongtụctậpquán
haymộtniềmtinvàođó(VD:hiệnnaycó>1,3tỷtínđồhồigiáorảiráckhắpnơi
trênthêgiớinhưngrấtgắnkết). *ĐKhữucơ:
LàloạiĐKxhdựatrênsựkhácbiệtvềvịtríchứcnăngcủacáccánhântrongxh.
SựphâncônglaođộngxhlànhântốcơbảntậonênĐKHCtrongXh.Khiphân
côngcụthểrõràngthìmỗicánhân,nhómtổchứccónhữngchứcnăngcủamình
buộcphảibổtrợchonhauởcảcộngđồng.
ĐâylàloạiĐKxhphổbiếntrongxhtruyềnthốngcònĐKhữucơlàĐKXHphổ
biếntrongxhhiệnđại Kết luận:
XHHcủaE.Durkheimphảnánhrõcácýtưởngcủa H.Spencervề“cơthểxã
hội”,tiếnhoáxãhội,chứcnăngxãhội.XHHE.Durkheimchủyếuxoayquanh
vấnđềmốiquanhệgiữaconngườivàxãhội.XHHcầnphảixácđịnhđốitượng
nghiêncứumộtcáchkhoahọc.Phảicoixãhội,cơcấuXh,thiếtchếXH,đạođức,
truyềnthống,phongtục,tậpquán,ýthứctậpthể…nhưlàcácsựkiệnXh,cácsự
vật,cácbằngchứngxãhộicóthểquansátđược.Cầnápdụngcácppnghiêncứu
khoahọcnhưquansát,sosánh,thựcnghiệm…đểnghiêncứu,pháthiệnracác
quyluậtcuảcácsựvật,sựkiệnXh.Khi giải thích hiện tượng XH ta cần phân
biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện
-
ĐólàtưtưởngXHHcủaông.
Câu8:NêunhữngđónggópcủaHerbertSpencer(1820–1903)đốivớisựphát triểncủaXHH.
a.Tiểusử:ÔnglàngườiAnhsinhnăm1820mấtnăm1903.Ôngđượcbiếtđến
nhưmộtnhàtriếthọc,nhàxhhnổitiếng.Ôngđượccoilàgắnliềnvớixhhanh
Ôngchưahềquađàotạomộttrườnglớpchínhquynào,nhưnglạicókiếnthức
uyênbáccảvêkhoahọctựnhiênvàkhoahọcxh.Toànbộtrithứchiểubiếtcủa
ôngcóđượclàdoôngtựhọcvớisựgiúpđỡcủangườithântronggiađình,nhất
làngườichacủaông.
Quanđiểmtưtưởngxhhcủaôngchịuảnhhưởngrấtsâusắcbốicảnhkinhtếxh
anhcuốithêkỷ18đầuthếkỷ19.ThựctếthờiđiểmđóởanhCNTBpháttriểntới
đỉnhcao.Xhanhrấtphồnthịnh.Ngoàiravềlýluậnôngchịuảnhhưởnglớnchủ
nghĩathựcchứngcủaA.ComtevàhọcthuyếttiếnhoágiốngloàicủaC.Đacuyn. b.Tácphẩm: -TĩnhhocXh. -Nghiêncứuxhh.
-Cácnguyênlýxhh. -Xhhmiêutả. c.Đónggóp:
+QuanniệmvềXh:ÔngchorằngXhlàcơthểsốngcócấutrúcsinhvậtvận
độngbiếnđổivàpháttriểntheoquyluật.ÔnggọiXhlà1cơthểsiêuhữucơ (super-organic bodies).
Ôngkhẳngđịnh:XHHgiốngnhưmộtkhoahọcsinhvậthọc,chuyênnghiêncứu
vềcơthểxhhữucơđặcbiệtnày.Từđóôngchorằngxhhcóthểvậndụngcác
nguyênlý,cácquanđiểmvàppnghiêncứusinhvậthọcvàoviệcnghiêncứucác
cơthểxhsiêuhữucơấy.
Ônglàngườithứhaichoxhhlàkhoahọcgiốngvớikhoahọctựnhiên.
+Cáchgiảithích:sựvậnđộngpháttriểnxhtheonguyênlýtiếnhoáxh.
-Ôngchorằngcơthểxhpháttriểntheonguyênlýtiếnhoánênôngđãvậndụng
thuyêttiếnhoácuảC.Đacuynđểgiảithích.Theoông,xhloàingườipháttriển
theoquyluậttiếnhoátừxhđơngiản,quymônhỏtiếndầntừchuyênmônhoá
thấpliênkếtlỏnglẻođếncáixhcóquymôlớn,cấutrúcphứctạp,chuyênmôn
hoácaovàliênkếtbềnvững.
-Ôngcònkhẳngđịnhtrongqúatrìnhtiếnhoá.xhloàingườicũngphảituânthủ
theomộtsốquyluậtnhưđấutranhsinhtồn,chọnlọctựnhiênvàthíchnghi,cá
nhân,t/cnàothíchnghiđượcvớimôitrườngchungquanhnóthìnótồntại,còn
ngượclạisẽbịtiêuvongđàothải.
+Cáchphânloạixh:căncứvàođặcđiểmcủaxhtrongquátrìnhtiếnhoá.Ông
chiaxhthành2loại:Xhquânsựvàxhcôngnghiệp.
-XHquânsựlàxhcócơchếtínhchấtvàquảnlýđộcđoánchuyênquyền,tập
trungquyềnlực.Cácquanhệxhdiễnrachủyếutheochiềudọcmangtínhmệnh
lệnh,phụctùngtừtrênxuống,ápđặttheochiềudọc.Hoạtđộngcủacáccánhân,
tổchứctrongxhchịusựkiểmsoátchặtchẽcủachínhquyềnTW.
-TheoôngXHquânsựlàtrạngtháiXhđiểnhìnhtrongthờikỳXhcóchiến
tranh.Cóđấutranhphepháitranhgiànhquyềnlựcchínhtrị.
-TrongXhcôngnghiệpnólạiđượctổchứcvàquảnlýtheocơchếphitậptrung,
chiasẻquyềnlực.NNvàchínhquỳênTWkhôngthâutómquyềnlực.Quanhệ
XHdiễnrađachiềucảchiềudọclẫnchiềungang.SựkiểmsoátcủaTWđốivới
cánhân,tổchứctrongXhkoquáchặtchẽ.Nómởranhiềucơhộichocánhân,tổ
chứcpháthuynănglựcvàsởtrườngcủamình.
TrạngtháiXHCNrấtđiểnhìnhtrongthờikỳcảXHtậptrungchomụctiêusản
xuấthànghoá,cungcấpdịchvụ,pháttriểnxh.
+QuanniệmvềthiếtchếXH:ÔngcoithiếtchếXHlàmộtkiểutổchứcXHlà
khuônmẫuXH,rađờivàvậnhànhlàđểápứngnhữngnhucầuxhcănbảncủa
conngười.ĐểduytrìsựtồntạiXH,cầnđápứng5nhucầucănbản:
-Nhucầuvềvậtchất.
-Nhucấuổnđịnhtrậttựchung.
-Nhucầulưutruyềnhuyếtthống.
-Nhucầuduytrìniềmtincủaconngười
-Nhucầuduytrìcáckhuônmẫucủaxh.
Tươngứngvới5nhucầunàylà5thiếtchếXHcănbản.Đólà
-Thiếtchếkinhtế,
-Thiếtchếchínhtrị.
-Thiếtchếhônnhânvàgiađình
-Thiếtchếtôngiáo
-Thiếtchếnghilễ
Chođếnngàynayquanđiểmcủaôngvẫncònnguyêngiátrị.Nócũngtuânthủ
theoquyluậtthíchnghithiếtchếnàogiúpchoxhtồntạivàpháttriểnthìnóđược
duytrìvàcủngcố,ngượclạisẽbịtiêuvong.
+PPnghiêncứuXHH.
ÔngcũngchorằngXHhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxh.ônglà
ngườikếcậntiếpbướcA.ComteNhưngkhácvớiA.Comte,H.Spencerchorằng
khivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxhthìxhhgặprấtnhiềukhókhănvà
ôngđãchỉranhữngkhókhănđócủaxhh,vừacókhókhănmangtínhkháchquan
vừacókhókhănmangtínhchủquan.
-Khókhănmangtínhchủquanlà:KếtquảnghiêncứuXHHrấtdễbịchiphối
bởilăngkínhchủquancủanhànghiêncứu.Cụthểlàthiênkiến,địnhkiếnvềtôn
giáo,chínhtrị,đạođứccủanhànghiêncứurấtdễảnhhưởngtớikếtquả,chiphối
kếtquảcủaquátrìnhnghiêncứu.
-Khókhănmangtínhkháchquanlà:Nhànghiêncứurấtkhóquansátvàđo
lườngđượctrạngthái,cảmxúccủađốitượngnghiêncứu.
Vìvậyôngđãđưara1sốgiảiphápcơbảnđểkhắcphụcnhữngkhókhăntrong
nghiêncứuxhh:ĐòihỏinhànghiêncứuXHHphảituânthủnghiêmngặtmộtsố
quytắc,thủtụctrongnghiêncứuxhh.Quytắcquantrọngnhấtlàquytắckhách
quan.Toànbộquytắcđãđượctrìnhbàycụthểtrongcáctácphẩmcủaông. Kếtluận:
TưtưởngxuyênsuốttrongXHHcuảH.Spencerđólà:XHnhưlàcơthểsống,với
nguyênlýcơbảnlàtiếnhoáXH.MặcdùXHHH.Spencerkhôngtinhvitheotiêu
chuầnkhoahọcthếkỷXXnhưngnhữngđónggópcủaôngđãđểlạinhiềuý
tưởngquantrọngvàcónhữngảnhhưởngsâusắcđượctiếptụcpháttriểntrong
cáctrườngphái,lýthuyếtXHHhiệnđại.BóngdángXHHSpencercòninđậm
néttrongcáchtiếpcậnhệthống,lýthuyếttổchứcXH,lýthuyếtphântầngXHvà
cácnghiêncứuXHHvềchínhtrị,vềtôngiáovàvềthiếtchếXH.
Câu9:NêunhữngđónggópcủaMaxWeber(1864–1920)đốivớisựpháttriển củaXHH. a. Tiểu sử:
Ônglànhàkinhtếhọc,làmộtnhàxhngườiđức.ôngsinhratrongmộtgiađình
theođạotinlành.Ôngđượctônvinhlàchađểcủaxhhlýgiải.Bảnthânôngcó
thờikỳlàmụcsưtruyềngiảnggiáolýởmộtsốvùngnướcđức.
-Vàođầuthếkỷ20ởđứcdiễnracuộctranhluậngaygắttrênlĩnhvựcXhh:
XHHcóphảilàkhoahọcđíchthựcsovớikhoahọctựnhiênkhông.(M.Weber
đãthamgiavàodiễnđànnày).Nhiềuhọcgiảkocoixhhlàkhoahọcmàchokhoa
họctựnhiênmớilàkhoahọcđíchthực b. Tác phẩm:
-Cuốn“đạođứctinlànhvàtinhthần củachủnghĩatưbản”.(Tácphẩmnày
đượccoilàcuốnsáchgốiđầugiườngcủacácnhàxhhphươngtây)
-Kinhtếhọcxãhội(Tácphẩmnàyđượccoilàbáchkhoathưvềxh)
-Xhhtôngiáo.(Tácphẩmnàychuyênbiệtvềlĩnhvựctôngiáo)
-TôngiáoTrungquốc.
-Tôngiáoấnđộ.
ÔngđãđưaracáchgiảithíchrấtđộcđáovềsựxuậthiệnrađờicủaCNTBở Châuâu. c. Đóng góp:
QuanniệmcủaôngvềXhhvàđốitượngnghiêncứucủaxhh.
-Ônggọixhhlàkhoahọcvềhànhđộngxhcủaconngười,khoahọclýgiảiđộng
cơ,mụcđíchýnghĩavàcácyếutốảnhhưởngđếnhànhđộngxhcủaconngười.
-Ôngquanniệmphảiđisâu giảinghĩacáibêntronghànhđộngxhcủacon
người,bêntrongconngười.
-Ôngđãchỉrađốitượngcủaxhhchínhlàhànhđộngxhcủaconngười
-Ôngđãxâydựngnênhọcthuyếtvềhànhđộngxh
-Đ/n:“hànhđộngxhlàhànhđộngcủachủthểgắnchomộtýnghĩachủquannào
đó,Cáiýnghĩachủquanđónócótinhđếnhànhvicủangườikháctrongquákhứ
hiệntạivàtươnglaidođónólàhànhđộngđịnhhướngvàongườikháctrong
đườnglốivàquátrìnhhànhđộng”
Theoôngmộthànhđộnggọilàhànhđộngxhphảilàhànhđộngcóýthứccómục
đíchđịnhhướngvàongườikhác.
Khôngphảihànhđộngnàocủaconngườicũngđềulàhànhđộngxh.Căncứvào
độngcơmụcđíchcủaconngười,ôngchiahànhđộngcủaconngườithành4loại:
+Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:hoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạtđộngcơ
quan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,ngườikinhdoanh
phảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìđểcólợinhuậncaonhất.
+Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác
giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxh,từđờisốngnàysangđời
khácđãhìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,
sứckhoẻ,thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovới chamẹôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
+Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quentruyềnđếnđờisau).
+Hànhđộngduycảm:Hànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời,VD:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành
độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngmàcáccảmxúcđócóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Tiêuchíphânloại:làđộngcơhànhđộng.
-Liênhệbảnthân: …
TheoWeber,khinghiêncứuxhhphảilýgiảiđộngcơcủahànhđộngxhchứko
chỉmiêutảbênngoàihànhđộng.
Hànhđộngxhvớiđộngcơgì,nhàxhhphảichỉrađược.
Mỗichủthểhànhđộngtheomộtđộngcơkhácnhaunhàxhhphảiquansáthành
viđểlýgiảihànhđộng.
*Phươngphápnghiêncứu:
M.Weberchorằngkhoahọcxhnóichungvàxhhnóiriêngphảivậndụngpplý
giảiđểnghiêncứuvềxhvàhànhđộngxhcủaconngười.
-Vềbảnchất,ôngchorằngppnàyrấtgầngũivớippkhoahọctựnhiên,nhưngở
khoahọctựnhiên,nhànghiêncứuchỉdừnglạiởviệcquansáthiệntượngrồimô
tảnhữnggìđãquansátđược,nếulặpđilặplạinhiềulầnthìrútraquyluật.
CònKHXH,nhànghiêncứuphảivượtquaphạmvi,giớìhạncủasựquansát,mô
tảđểđisâulýgiảicáibảnchấtbêntrong,cáiđặctrưng,ýnghĩabêntrongmỗi
hànhđộngxãhội.
Ôngchorằng, hành động baogiờcũng phảnánhbản chất nênphươngpháp
nghiêncứucủaKHXHkhácvớiKHTN,KHXHcũngphảivậndụngPPthực chứng.
Ôngphânbiệt2loạihìnhlýgiảilà:Trựctiếpvàgiántiếp.
Lýgiảitrựctiếplàthôngquamôtảbênngoàinhữnggìquansátđược.
LýgiảigiántiếpLàthôngquasựgiảithích,giảinghĩacáibảnchấtbêntrongcủa
cáchiệntượngxh,(đặctrưngbêntrong).Đểthựchiệnpplýgiảigiántiếp,nhà
nghiêncứuphảithôngcảm,phảithấuhiểuhoàncảnh.
VD:ôngđãnghiêncứuhànhđộngbổcủi:ÔngchođâylàhànhđộngXH.
Quansátvàlýgiảitrựctiếp:
-Bổcủiởđâu,bổnhiềuhayít? Lýgiảigiántiếp:
-Nguyênnhânvìsao?
-Mụchđich:đểlàmgì?(đểđunnấu,lấytiềncông,giảitrí,hayđểgiúpđỡngười
khác,lấylòngngườikhác…)
Vềbảnchất,pplýgiảivẫnlàppthựcchứng.
*QuanniệmvềphântầngXH.
ÔnglàngườinghiêncứuxhtưbảnsauK.Marxkhoảng50năm(1/2thếkỷ)Ông
cũngđồngývớiK.Marxrằngkinhtếlànguyênnhâncơbảnbiếnđổixh,kinhtế
lànhântốquantrọngdùngđểgiảithíchcáchệthốngphântầngxh.
Bêncạnhyếutốkinhtế,còncócácyếutốphikinhtếnhư:uytín,quyềnlựctôn
giáo,chủngtộc,nócũngcóảnhhưởngtớicáchệthốngphântầngxh.
Từluậnđiểmnày,ôngđãđềxuất3yếutốcơbảnlàmcơsởchosựphântầngxh.
+Củacải,tàisản(địavịkinhtếcủacáccánhân)
+Uytín(địavịXHcủacáccánhân)
+Quyềnlực(địavịchínhtrịcủacáccánhân)
Cáccánhâncóuytín,quyềnlực,tàisảncủacảikhácnhausẽphântầngthànhcác
nhómXHkhácnhau(Nhữngquanđiểmtrênđâycủaôngchủyếulàdonghiên
cứuxhTBĐứcđầuTK20).
VậyquanđiểmđócủaôngcóđốilậpvớiK.Marxkhông?Marxnói:Quanhệsở
hữuvềtưliệusảnxuấtlàcơsởđểphânchiagiaicấptrongxh.Ainắmquyềnsở
hữuvềtưliệusảnxuấtthìsẽnắmquyềnchiphốixhvềmọimặt(Từquyềnlực,
uytínlẫntàisảncủacải)
Vìvậy,xétchocùngthìquanđiểmcủaM.Weberchínhlàsựcụthểhoáquan
điểmcủaK.Marxmàkhônghềkhácbiệthayđốilậpvềsựlýgiảihệthốngphân
tầngxhởmộtxhcụthểlàxhtưbảnđứcđầuthếkỷ20.
*GiảithíchsựrađờicủaCNTB:
-ÔngđãgiảithíchsựrađờicủaCNTBtrongtácphẩm:“Đạo đức tin lành và
tinh thần của CNTB”.
Ôngchorằngmọixhcóquanhệhànghoáthìđềucócơ
hộipháttriểnthànhXHTB.
Ôngchorằng mọiXHcóquanhệhànghoáthìđềucócơhộipháttriểnthành XHTB.
XHphươngđôngtừthếkỷ16–17quanhệhànghoáxuấthiệnrấtsớm(Con
đườngtơlụahìnhthành)nhưngCNTBđãkoxuấthiệnởđâymàCNTBlạirađời
ởChâuâu(PhươngTây)
Ôngđãlýgiảirằng:
ỞTrungquốc,triếthọcnhogiáothồngtrịXh,chủtrươngquảnlýXhbằngvăn
chương.Điềuđóđãkotạoratâmlýhammuốnvậtchấtcủaconngười.Tưtưởng
nhogiáochỉđềcaoVănchương,cuộcsốngvôthựckolàmchoconngườicoi trọngvậtchất.
-ỞẤnđộPhậtgiáothốngtrịtưtưởngcủatoànxh.Giáolýnhàphậtkêugọicon
ngườitaphảidiệtdục,phảitừbỏmọihammuốnvậtchất,coinhữngcáiđólàxấu xa,tộilỗi.
-Trongkhiđóởphươngtâyđạotinlànhthốngtrịxh,nóđãtrởthànhmộtthứđạo
đứcxhvànóđãchiphốihànhđộngcủaconngườitrongmọilĩnhvựchoạtđộng
củađờisốngxh,kểcảnhữngngườitheotôngiáohaykhôngtheo1tôngiáonào
cũngbịchiphốivàảnhhưởngbởiđạogiáonày.
-Đạotinlànhtrởthànhđạolýcủacảxhphươngtây.TheoWeber,sựgặpnhau
giữamộtbênlàtinhthầncủachủnghĩatưbảnlàtíchluỹ,làmgiàu,lợinhuậnvới
mộtbênlàđạođứcxhcủađạotinlànhđãthúcđẩysựrađờicuảCNTBởphương
tây.Đólà cách giảithích quantrọngcủa ông vềnguyênnhân sựra đờicủa
CNTB.NhiềunhàXHHMarxitđãphêphánônglàduytâmvìôngđứngtrêngóc
độtôngiáo,tinhthần. Kết luận:
CônglaocủaMaxWeberđốivớiXHHlàôngđãđưaranhữngquanniệmvà
cáchgiảiquyếtđộcđáovềlýluậnvàphươngphápnghiêncứukhoahọcXHH.
ĐónggópcủaôngtrongXHHchủyếulàquanđiểmvềbảnchấtlýthuyếtXãhội
vàphươngphápluận;làsựphântíchvềvănhoá,tôngiáovàsựpháttriểncủaxã
hộiphươngtây;làsựđánhgiávềvaitròcủaquátrìnhhợplýhoátrongluậtpháp,
chínhtrị,khoahọc,tôngiáo,thươngmạiđốivớisựpháttriểnXHvàmốiquanhệ
giữacáclĩnhvựckinhtếvàphikinhtếtrongcácxẫhội;làcácsosánhvềCNTB
vàcácnềnKT-XHtrênthếgiới;ÔngđãxâydựngquanđiểmlýluậnXHHđặc
thùcủamìnhtrêncơsởcácýtưởngcủasửhọc,kinhtếhọc,triếthọc,luậthọcvà
nghiêncứulịchsửsosánh,đặcbiệtlàlýthuyếtXHHvềhànhđộngxãhội,phân
tầngxãhội.Cáclýthuyết,kháiniệmXHHcủaôngngàynayđangđượctiếptục
tìmhiểu,vậndụngvàpháttriểntrongXHHhiệnđại.
Câu 10 : Trình bày nội dung các bước tiến hành một cuộc điều tra XHH?
I.Giaiđoạnchuẩnbị:(gồmnhiềukhâu)
1.Xácđịnhđềtàinghiêncứu.
-Phảilựachọnvàxácđịnhxemcáigìcầnthiếtnghiêncứuchínhlàxácđịnhđối
tượngnghiêncứu,kháchthểnghiêncứuvàphạmvinghiêncứu.
-Giớihạnkhônggian–thờigian(Khoanhvùng)
2.Xácđịnhmụctiêunghiêncứu(mụctiêuhoàntoànkhácvớimụcđích)
-Làsựcụthểhoáđềtài(nghiêncứunhữngvấnđềgì?)
-Tìmhiểuthựctrạng(đangdiễnranhưthếnào?)
-Tìmhiểunhữngnguyênnhâncơbản(vìsao?).
-Tìmhiểunhữnghậuquả(đốivớicánhân,xãhội...)
-Chỉragiảipháp,khuyếnnghị. -Kếtluận.
3.Xâydựnggiảthuyếtnghiêncứu:
-Kếtluậngiảđịnhsơbộbanđầuchonhànghiêncứuđặtratheođósẽthuthập
thôngtinvàkiểmnghiệmnótrongxuấtgiátrịnghiêncứu.
Có3loạigiảthuyết. +Môtả
+giảithích(Nguyênnhânliênquanđếncáclĩnhvực)
+Xuhướng(chỉraxuhướngvậnđộngcủavấnđềnghiêncứulàtiếptụcgiatăng hayđixuống)
4.Xâydựngmôhìnhlýluậnchođềtàinghiêncứu.Có4côngviệccụthể:
a. Xác định cơ sở PP luận.
+Gócđộtiếpcậnvấnđềngh.cứu:
+Sựphốihợpcủasựtiếpcậnliênnghành(nếucó)
+XácđịnhlýthuyếtXhhnàosẽđượcvậndụngđểgiảithích,ngh.cứu.
b.Xây dựng khung lý thuyết cho đề tài nghiên cứu
(đâylàsơđồtáitạolạihiệntượngnghiêncứu)
+Xácđịnhbiếnsố: -Đốilập -Phụthuộc -Tươngquan
+Táitạolạimốiquanhệvơícácbiếnsốbằngmộtsơđồ.
c.Định nghĩa khái niệm:
Chỉrõtoànbộnộihàmphảnánhcủavấnđềchiphốiđềtầi.
d. Thao tác hoá khái niệm
Biếnnhữngkháiniệmtưởngtượng,phứctạpthànhnhữngkháiniệmđơngiản,cụ
thểcóthểquansátđượctheotừngcấpđộ(tứclàtìmchỉbáokháiniệm)
VD:đềtài“Bạo lực gia đình” +Nạnnhân:
vợ,chồng,concái,chamẹ,hàng xóm… +Hìnhthức:
Tinhthần,thểxác,tìnhdục… +Nguyênnhân:
Kinhtế,thấtnghiệp,làmănthulỗ,
tệnạnXh,tưtưởngtrongnamkhinh nữ,họcvấn… +Hậuquả:
Cánhân,giađình,cộngđồng…
5.LựachọnPPthuthậpthôngtin +Quansát, +Phỏngvấn
+Phântíchtàiliệu
+Trưngcầuýkiến +ThựcnghiệmXH
6.Xâydựngbảngcâuhỏi
XDbảnghỏilàcôngviệctrítuệrấtvấtvả.Chấtlượngbảnghỏiphụthuộcrất
nhiềuvàotrìnhđộtaynghềcũngnhưkhâuchuẩnbịửtongquátrìnhtạodựng
chươngtrìnhnghiêncứu.
Cơsởcủabảnghỏilàcáccâuhỏi.:
-Câuhỏitheonộidung
-Câuhỏiđóngvàcâuhoitmở
7.Chọnmẫuđiềutra
Tỉlệ=30%tổngthể
8.Lậpphươngánxửlýthôngtin
Dựtrùtrướckếhoạch:côngthứctoánhọc,đếmthủcông,sửdụngmáytính (phầnmềmSPSS)
9.Điềutrathửđểhoànthiệngiaiđoạnchuẩnbị
II.Giaiđoạntiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt(vấnđềtổchức) 1.Lậpkếhoạch
-Xácđịnhthờiđiểmđiềutra(phảitránhthiêntai,lũlụthaybiếncốkhácvề
chínhtrị,xãhội.Phảitạochoconngườicótâmlýthoảimáinhấtđểtrảlờivào phiếu) -Đitiềntrạm
(liênhệvớichínhquyềnđiạphương,địabànsẽđếnnghiêncứu,chuẩnbịchỗăn, nghỉ…)
-Chuẩnbịkinhphí
-Chuẩnbịtàiliệu
(Bảnghỏi,thiếtbịghiâm,ghihình)
2.Lựachọntậphuấnđiềutraviên -Sốlượng
-Chấtlượng(kinhnghiệm,kỹnăng,
phẩmchấtđạođứcnghềnghiệp,kháchquan,chínhxác) -Quymô
-Giớithiệuchođiềutraviên:Mụcđích,ýnghĩanghiêncứu;đốitượngnghcứu,
cáchghichépthôngtin.
-Tiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt:-Quansát,chuyểnthôngtincábiệtthành thôngtintổngthể.
3.Giaiđoạnxửlýthôngtinvàbáocáokếtquả.
-Tậphợptàiliệu->xửlýthôngtin(chobảngtầnsố&tầnsuất)
-Phântíchthôngtin:Môtả,sốliệu,giảithíchýnghĩa,phântíchtươngquangiữa
cácsốliệu->đưaranhậnđịnh
-Kiểmđịnhgiảthuyếtnghiêncứu,khẳngđịnhthuyếtnàođúng,cáiđúng,báo
cáokếtquảnghiêncứu,đềxuấtgiảipháp,khuyếnnghị
-XHhoákếtquảnghiêncứu:thôngquaph.tiệntruyềnthông:báo,đài,tổchức
hộithảo,tổchứcnghiệmthu…
CáiquantrongnhấttrongđiềutraXHHlàthôngtin.
Câu 11 Thế nào là phương pháp quan sát trong XHH? .
PPQuansát(Observation):
KN:làppthuthậpthôngtinthựcnghiệmthôngquacáctrigiácnghe,nhìnđểthu
nhậnthôngtinvềcácquátrình,cáchiệntượngXHdựatrêncơsởđềtàivàmục
tiêucủamộtcuộcng/cứu
Nguồnthôngtinquansátlàtoànbộhànhvicủangườiđượcnghiêncứu.Điểm
mạnhcủaquansátlàtyhườngđậtđượcngayấntượngtrựctiếpvềsựthểhiện
hànhvicủaconngười,trêncơsởđó,điềutraviêntiếnahnhfghichéphayhình
thànhcáccâutrảlờitrongbảnghỏicótrước.
Tuyvậyquansátcũngcónhượcđiểmlàchỉcóthểsửdụngchoviệcnghiêncứu
nhữnghiệntượng,sựkiệnhiệntạichứkhôngphảitrongquákhứhoặctươnglai.
Hơnnữasửdụngppquansátcácsựkiệnxảyratrongthờigiandàithìấntượng
đãcórtừquansátlầnđầudềđánhlừa,chelấpnhữnglầnquansáttiếptheo. Cáclọaiquansát:
Quansátcóchuẩnmực:làq/smàtrongđóngườiq/sđãsớmxácđiịnhdược
nhữngyếutốnàocủakháchthểnghiêncứulàcóýnghĩanhấtđểtậptrungchúý vàođó.
Quansátkhôngchuẩnmực(q/stựdo):làlọaiq/smàtrongđóngườinghiêncứu
chưaxácđịnhđượctrướccácyếutốcủakháchthểquansátliênquanđếnviệc
nghiêncứucầndượcquansát.
Câu 12 PP phân tích tài liệu trong XHH l .
à gì? Nêu những ưu điểm và nhược điểm của PP này?
Làppnghiêncứudựatrêncáctưliệu,vănbản,sáchbáohaycôngtrìnhnghiên
cứucóliênquannhằmmụcđíchphụcvụchoviệcnghiêncứu.
Muốndùngppnày,trướchếtphảidựavàođềtài,mụctiêunghiêncứumàlựa
chọnnhữngtàiliệuthíchhợp Ưuđiểm:
-Giúpchúngtanghiêncứunhữngđốitượngtrongquákhứhoặchiệntạinhưng
khôngcódịphaycơhộitrựctiếptiếpxúcđược.
-ítgặpvướngmắchoặcbịphảnứngtừphíađốitượng
-Tiếtkiệmđượcthờigian,tiềnbạcmàvẫndảmbảotínhchínhxác Nhượcđiểm:
-Dễbịảnhhưởngbởiquanđiểm,tưtưởngcủatácgiả(vìsốđôngđượcviếttự
do,khôngphảiphụcvụchonghiêncứu)
-Cónhiềuhạnchế,nhấtlàkhidùngcánguồntàiliệuriênghoặcnằmtrongphạm vibảomật.
Câu 13. PP phỏng vấn XHH là gì? nêu các loại phỏng vấn chủ yếu? Những
ưu điểm, nhược điểm của PP phỏng vấn?
LàppkháphổbiếntrongnghiêncứuXHHđểthuthậpthôngtinquaviệchỏivà
trảlờicáccâuhỏi.Đâylàmộtppquantrọngđểthuthậpthôngtinthựcnghiệm,
thôngquaviệctácđộngtâmlý-xãhộitrựctiếpgiữangườihỏivàngườitrảlời
trêncơsởđềtàivàmụctiêucủamộtcuộcnghiêncứuđiềutraXHH.
Cáclọaiphỏngvấnchủyếu:
-Phỏngvấnsâu:Chủyếusửdụngcâuhỏimởđểthuthậppthôngtintrêncơsở
đảmbảosựtựdocủangườiphỏngvấnsắpxếpvàđặtcâuhỏi,ngườitrảlờicũng
tựdolựachọncáchthứctrảlời,PPnàynhằmđểhiểubiếtsâunhữngkhíacạnh
nàođócủađềtài.
-Phỏngvấntheobảnghỏi:Thườngđượcthựchiệntrênmộtbảnghỏiđãđược
chuẩnbịchuđáotừtrước.
Ngoàira,căncứvàocáctiêuchíkhácnhau,ngườitachiaracácloại:phỏngvấn
quatiếpxúctrựctiếpvàphỏngvấnquađiệnthoại;phỏngvấncánhânvàphỏng
vấnnhóm;phỏngvấnmộtlầnvàphỏngvấnnhiềulân. Ưuđiểm:
-Ngườiphỏngvấncóthểchủđộngnêulạicâuhỏikhithấycầnthiết(nhưthấy
đốitượngnétránhvấnđềđanghỏihaychưahiểuđúngyêucầu).Cóthểcùngmột
nộidungnhưngcócâuhỏikhácnhauđốivớicácđóitượngkhácnhau.PPnàydễ
tậoratâmlýthoảimáikhinóihơnlàphảiviếtragiấynênthườngcũngcótỉlệtrả
lờicaohơncáchsửdụngbảnghỏi
-Ngườihỏicóthểtếnhịtheodõi,kiểmsoáttháiđộ,cungcáchphảnứngcủađối
tượngđểxácđịnhđộtincậycủacâutrảlời. Nhượcđiểm:
-Đòihỏitốnnhiềucôngsức,phươngtiện:ngườitheodõi,ngườighichép,ghi
âm,ngườikiểmđịnh,đánhgiátínhkháchquan,trungthựccủacuộcphỏngvấn,
thốngkê,xửlýkếtquả…
-Phảidichuyểnnhiều,phảitiếpxúcvớinhiềuđốitượng,haygặpphảinhững
khókhăn,bấtngờkhôngdựkiếntrướcđược
-Đôikhidosựthúcéptrongnhữnghoàncảnhkhôngthuậnlợichongườitrarlời
như:nhânviêntrướcmặtthủtrưởng,concáitrướcmặtchamẹ…nênchấtlượng
câutrảlờibịảnhhưởng
-PPnàykhôngđảmbảotínhvôdanhnênngườitrảlờithườngengại,haymấttự nhiên.
Câu 14. Nghiên cứu chọn mẫu là gì? Tại sao phải chọn mẫu trong nghiên
cứu XHH? Nêu một số cách chọn mẫu?
Làmộttậphợpcácđóitượngnghiêncứuđượclựachọn,cóđủcácyếutốcótính
chấttiêubiểuvàđượcrútratừtổngthể,mộttậphợplớnmànólàđạidiệncho
nhómđốitượng,thôngtinthuđượctừmẫunghiêncứucóthểkháiquátsuyra
chotổngthểtrongnghiêncứu,sosánh,đốichiếukiểmnghiệmcácgiảthuyết.
MụctiêucơbảncủacáccuộcđiềutraXHHlàđểcungcấpcácthôngtintừthực
tếXHchoviệcpháttriểnlýluậnXHHcũngnhưchocôngtácquảnlýXH.Thông
tinthuthậpđượcphảicótínhđạidiện,cógíatrịchocảtổngthểđiềutra,thông
tinđóphảiđảmbảođượcmứcdộchínhxác,phảnánhđúngvớithựctếkhách
quan.Dođó,trongnghiêncứuXHH,ngườitacầnphảiápdụngppchọnmẫu.
Mộtsốkĩnăngvàppchonmẫu:
+Mẫungẫunhiênđơngiản:
-Xácđịnhkhungmẫutổngthể.
-Lậpdanhsáchtổngthể
-Rútthămngẫunhiêntheodanhsáchsốngườicầnchọnchođếnkhiđủsốlượng
mẫu(tỉlệtốithiểulà30%trêntổngthể)
NghiêncứutừmộttổngthểcóNđơnvị,chúngtachọnranđơnvịđểnghiêncứu
saochothôngtinthuđượccóthểsuyrathànhthôngtincủacảtổngthể.Số
đơnvịnàygọilàkíchthướcmẫu,còntậphợpđơnvịnàygoilàmẫu(n+Mẫungẫunhiênhệthống:
-Xácđịnhkhungmẫu -Lậpdanhsách
-Xácđịnhkhoảngcáchkgiữa2ph.tửcầnchọn.k=N/n(tổngthể/mẫu)
Nếulẻ,chỉcầnlấyphầnnguyên,khônglàmtrònsố.
-Chọnmẫungẫunhiênđốitượngđầutiên
-lấymẫutiếptheocáchnhaumộtkhoảngcáchchođếnkhihếtdanhsách,đủsố lượng +Mẫutỉlệ
-Xácđịnhkhungmẫu(tổngthể)
-Xácđịnhsơbộcơcấutổngthểtheomộtsốtiêuchícơbản:giớitính,độtuổi,
họcvấntheotỉlệ%tươngthíchgiữatổngthểvàmẫu.
+Tínhtoánsốlượngchotừngthànhphầnchomẫu:
n1namgiớiTW=…+…+…
n2namgiớitỉnh,thành=…+…+…
n3namgiớiQ,huyện=…+…+…
n4namgiớiXãphường=…+…+…
n…nữgiới…….
+Sửdụngcáchlựachọnngẫunhiênlấyrasốlượngcụthểchotừngthànhphần
Câu 15. Trình bày kỹ thuật lập bảng câu hỏi trong nghiên cứu XHH?
Bảnghỏilàmộttậphợpgồmrấtnhiềucâuhỏiđượcsắpxếptheomộttrậttựnhất
địnhtrêncơsởcácnguyêntắctâmlý,logicvàtheonộidungnhằmtạodiềukiện
chongườiđượchỏibộclộquanđiểm,ýkiếncủamìnhvềvấnđèđượchỏi,giúp
nhànghiêncứuthuđượcthôngtincầnthiếtchocuộcđiềutraXHH.Bảnghỏilà
mộtcôngcụđắclựcchoviệcnghiêncứuthựcnghiệmcũngnhưtrongquátrình
nhậnthứccủanghiêncứuXHHthựcnghiệm.
Cácbướctiếnhànhlậpbảnghỏi: 1. Phần mở đầu:
-Ghitêncánhân,tổchứcdứngrathựchiệncuộcnghiêncứu
-Ghitênbảnghỏi
-Phíadướitênbảng,ghimãsốhoặccóthểlàđịađiểm,thờigianthựchiệncuộc nghiêncứu
2. Phần nội dung:Gồmtoànbộnộidungcáccâuhỏiphụcvụchocuộcnghiên
cứu.Phảisắpxếptheotrìnhtựlôgicnhấtđịnh.Cáccâuhỏithườngđượcsửdụng:
+Câuhỏimở:làcâuhỏikhôngcóp/ántrảlờisẵn,thườngcóthêmphầnlýgiải
tạisao,ngườiđượchỏitrảlờitheosuynghĩ,quanđiểmriêngcủamình(đâylàpp
thuthậpthôngtinđịnhtính).
+Câuhỏiđóng:làloạicâuhỏiđãđượcchuẩnbịsẵncácp/ántrảlời.Loạinày thườngcó2dạng:
-Lựachọn(có,không)
-Tuỳchọn(cóthểchọnmộthayhơnmộtphươngán)
+Câuhỏikếthợpđóng–mở: -Có-không
-Nếucótạisao,nếukhôngtạisao
+Câuhỏimatrận:làsựkếthợpnhièucâuhỏiđóngtrongmộtcâuhỏi 3. Phần kết thúc:
Gồmmộtsốcâuhỏithuthậpthôngtinnhânthânnhư:giớtính,họcvấn,tình
trạnghônnhân,nơicưtrú…vàcảmơn
Gócdướicuốicùngbảnghỏighichépcácquansát:nhàởloạigì,sân,vườn, ngoạicảnh… * Yêu cầu:
-Bảnghỏicầnphảibámsátđềtàinghiêncứuvàphảiđemlạimộtlợiíchnàođó
choviệcthuthậpthôngtin.
-Cáccâuhỏiphảiởvịtrítrunglậpvớiýkiếntháiđộcuẩngườiđượchỏi.
-Câuhỏiphảidễhiểu,phùhpợvớiđốitượngđượchỏi,ngônngữphảirõràng,
cầnchúýphươngngữ,khẩungữđiạphương.
-Phươngántrảlờikhôngđượcchồngchéonhau,khôngghépmáymóc2vấnđề,
2sựkiệntrong1câuhỏi
-Tuyệtđốikhôngđượcđặtcâuhỏidạngphủđịnh.
Câu16:Tươngtácxãhộilàgí?CácloạitươngtácXh?Mốiquanhệgiữatương
tácxãhộivàhànhđộngxãhội? 1. Khái niệm:
Tươngtácxh:làsựtácđộngqualạichiphốiphụthuộclẫnnhaugiữacácchủ
thểhànhđộngtrongviệcthoảmãnvìnhucầuXHcănbảncủaconngười(Quá
trìnhthôngtinvàgiaotiếp).Khôngđơngiảnchỉlàhànhđộngvàsựphảnứngmà
làquátrìnhtươngtácgiántiếpcủaítnhấthaichủthểhànhđộngcósựthíchứng
lẫnnhaucủacácchủthể.TươngtácXhdiễnraởcảhaicấpđộvimôvàvĩmô.
Vimô:làTTgiữacánhânvớicánhân(tronggiađình…)giữacánhânvớimột
nhóm,1tổchứcXHhayvớicảcộngđồng,cảXh.
Vĩmô:làTTgiữacáclĩnhvựccủađờisốngXHnhư:Ktế-Ch.trị,Ktê-V.hoá, Ch.trị-VHXH.
Sựtươngthíchgiữacácthiếtchếđógọilàthiếtchếvĩmô 2. Phân loại:
a.PhânloạidựavàomốiliênhệXHgiữacácchủthểhànhđộng:
-Sựtiếpxúckhônggian
-Sựtiếpxúctâmlý -SựtiếpxúcXH -Sựtươngtác -QuanhệXH
b.Phânloạitheocácdạnghoạtđộngchung
-Hoạtđộngcánhâncùngnhau
-Hoạtđộngtiếpnốicùngnhau
-Hoạtđộngtươnghỗcùngnhau
c.Phânloạitheochủthểhànhđộngtrongtươngtác
-Tươngtácliêncánhân
-Tươngtáccánhân-xãhội
-Tươngtácnhómxãhội
-Tươngtácnhóm-nhóm
-Tươngtácnhóm-xãhội
-Tươngtácgiữanhữngcánhânvớitưcáchlàđạidiệncácnhómkhácnhau.
-Tươngtácgiántiếp
d.Phânloạitheomụctiêu,ýnghĩaXHcủatươngtác.
Tươngtácgiữacáchệthốngxh:Việtnam><Trungquốc,Nga><Mĩ.
Diễnranhiềuhìnhthứcvàcấpđộkhácnhau.
NộidungcơbảncủatươngtácXh
+Tươngtáccộngtácthíchnghi.
+Cạnhtranh,đốiđầu,xungđột
TươngtácXhcóquanhệgắnbókhăngkhítvớihànhđộngxãhội.Hànhđộngcủa
conngườinếukhôngđặttrongtươngtácthìkhôngđượcgọilàhànhđộngxãhội,
dođótươngtáclàcơchế,làđiềukiệnlàconđườngđểthựchiệnhànhđộngxh.
Ngượclạitươngtácxhlàsựcặpđôiliêntụccủahànhđộngxãhộicóthểlàmột
lầnhoặclặplạinhiềulần: Cáclýthuyết: +Traođổixh.
+Tươngtácbiểutrưng. +Kịch.
a.Tươngtácxhlàsựtraođổigiátrịxhcủacáccánhânngangnhau(chovà
nhận).Lýthuyếtnàykêugọicánhânđừngtínhtoánnhiều.
b.Biểutrưng:Tươngtácxhlàquatrìnhcáccánhângiảinghĩacácbiểutượng
trongtươngtác.Tấtcảsựkiện,sinhvậthoạtđộngcửchỉngônngữkhiđượccá
nhângánchomộtýnghĩnàođóthìnótrởthànhbiểutrưngtươngtác.
Ngônngữlàbiểutrưngphổbiếnnhất.
Lýthuyếtnàycóhạnchếlàkhônggiảinghĩahếtđượctrongmọibốicảnh,không
cùnghệthốngbiểutưởng(ngônngữ) c.Lýthuyếtkịch.
Chorằngtươngtácxãhộilàquátrìnhliêntụccáccánhânmangmặtnạvàtháo
bỏmặtnạ.Tươngtácxhlàtươngtácgiữacácmặtnạvớinhau.
Cảmxúcmàconngườibiềuhiệnvớinhautronggiaotiếplàcảmxúcgiảdối.
Câu17:Trìnhbàykháiniệmquyềnlực,nguồngốccủaquyềnlựcvàcácđặc
trưngcủaquyềnlựctrongxãhội. a. Khái niệm
QLlàmộtphạmtrùrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựckhoahọcnghiêncứu,
nhưngcóthểhiểu:Quyềnlựclàmộtkháiniệmđểchỉsứcmạnhđượcđặttrong
mộtquanhệcụthểnàođó.Cóthểlàsứcmạnhcủasiêunhiên,tựnhiênhaycủa
conngườitrongquanhệvớiconngười.
TheoM.Weber:Quyềnlựclàkhảnăngápđặtýchícủamình(cánhân,nhómxã
hội)màbấtchấpsựchốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác. XHHđịnhnghĩa:
+Quyềnlựclàkhảnăngmộtcánhânhaymộtnhómxãhộiápđặtýchícủamình
làmthayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacánhânhaynhómXhkhác. b. Nguồn gốc
+TheoK.Marx:Chếđộsởhữutưnhânvềtưliệusảnxuấtlàsơsởcủasựphân
chiaquyềnlựctrongxh.Ngườinắmtưliệusảnxuấtchínhlàngườinắmquyền
điềuchỉnhhànhvivàcơhộicủangườikhôngcóTLSX.
+TheoM.Weber:Nguồngốccủaquyền lựckhôngchỉlàkinhtếmàcòndo
nhữngyếutốphikinhtếnhưgiađình,dòngdõi,tôngiáo,uytín
+TheoT.Parsons:Quyềnlựcxhnằmởvịthếcủacánhântrongcơcấucủaxh.xh
traochomộtsốquyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthế,đượcphéplàm.XHtạora
quyềnlựcchocánhân.
Tómlạicórấtnhiềunguyêndodẫntớisựphátsinhvàtạoraquyềnlựcgồm:
-Dòngdõixuấtthân. -Giớitính.
-Tuổitác.(Xãhộiphươngđông)
-Củacảitàisản(kinhtế) -Họcvấn.
-Sứcmạnh(Vũkhí,thếlực)
-Khảnăngthiênbẩm(khẩnăngquytụ,tậphợplôikéongườikhác,thuyếtphục
ngườikhác,thườnglàthiêntàihaylãnhtụ).
-Pháplý(Thôngquaquyếtđịnhtuyểndụng,đềbạt,bổnhiệmcánhânvàovịtrí
xhnàođó)tạorasựthừanhậncủaxhvềmặtpháplý. +Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtạoraquyềnlựcmàchínhlàquanniệmcủaXHvềcá
yếutốđó,XHđềcaohaykhôngđềcaonómàthôi.
c.Cácđặctrưngcủaquyềnlựctrongxãhội:
+QLXHlà1dạngquanhệxhtheochiềudọc,gọilàqhxhbấtbìnhđẳng,ởđócó
sựápđặtýchícủangườinàylênhànhvitháiđộquanđiểmcủangườikhác.
+VềbảnchấtQLXhcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
cuảchủthể,kháchthểquyềnlực.Điềuđólàmchoqlxhtrởthànhmộtthứgiátrị
phổbiếntrongxhmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốntrở
thànhchủthểcủaquanhệquyềnlực.
+Quyềnlựccótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:Mangtínhápđặtcưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể quyềnlực.
Mặtthứ2:sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđốivớiýchícủachủthể
quyềnlực,đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghai,đặcbiệtlàmặt2thìkhôngthểcóquyềnlựcxhtrong
thựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứngvớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmnghĩavụthìmớicóquyềnlực
+Mọicánhântrongxhđếnthamgiavàocácquanhệquyềnlựcvớinhữngmức
độkhácnhauảyTongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthểtrong quanhệkhác.
MọiQHQLđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực.
Câu 18: Thế nào là thiết chế xh? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và
một só loại thiết chế xã hội cơ bản.
a. Khái niệm
:Làmộtkiểutổchưcxhđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầu
xhcănbảncủaconngười(cáiquansấtđược)
+Làmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcxh,khuônmẫu,hànhvixh,quyđịnh,
luậtlệ,thủtục.xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuxhcănbảncủacon
người(cáikhóquansátđược).
+ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcxãhội.Muốn
hiểuthiếtchếxhphảiphântíchnótrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấu nộidung..
Luậtpháptổchúccănbảnnhấtcủaxhcógiaicấp.
b. Đặc trưng cơ bản:
-Tínhkháchquan:Tổchứcxhxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaxh,thiếtchế
xhcótínhđộclậptươngđốivớikinhtếxh.
-Tínhgiaicấp:chỉxuấthiệntrongxhcóphânchiagiaicấp:Chỉxuấthiệntrong
xãhộicóphânchiagiaicấp.củanhànướcxuấtpháptừýchícủagiaicấpthống trị.
-Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạiởđócósựxuấthiệncủatổchứcxh.
-Tínhđộclậptươngđối:Mỗithiếtchếcótínhchấtđộclậptươngđốinhưnggiữa
cáctổchứcthìcósựtácđộngqualạilẫnnhau.Sựbiếnđổicủatổchứcnàykéo
theotổchứckhácbiếnđổitheo.
-Tínhổnđịnhtươngđối:Thiếtchếxhcóbiếnđổitheosựbiếnđổixhnhưngnội
dungcủanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệđôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi củađờisốngxh.
Câu 19: Thế nào là cơ cấu xh. Nêu các cơ cấu xã hội cơ bản : a. Khái niệm:
+Cơcấuxhlàmôhìnhcủacácmốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệ
thốngxhnhữngthanhfphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácxhloàingười.Mặc
dùtínhchấtquanhệcảuchúngcósựbiếnđổi.Nhữngthànhphầncơbảncủacơ
cấuxãhộilàvịtrívaitrònhóm,cộngđồngthiếtchế
+Cơcấuxhlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthống
xh,cáccộngđồngxh(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp)lànhữngthànhtốcơ bản
*Địnhnghĩa:Cơcấuxhlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngxãhội
nhấtđịnh,trongđócósựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thành
phần,mốiliênhệcơbảncảuhệthốngxhđó.
*Cơcấuxhnằmtrongbảnthânxhtrướchếtlàmộtbộphậnnhântốcấuthànhhệ thốngxh.
*Cơcấuxhgồmcácbộphận,thànhphầntạonêncơcấuxhcácthànhphầnvà
mốiliênhệcủacơcấuxãhộicóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthêxhloài người.
*Cácquanniệmvềcơcấuxhđềuthứcnhậnsựgắnkếtgiữacơcấuvàquanhệ xh.
b. Các yếu tố cơ bản của CCxh * Vị thế xh.
Vịthếxhlàkháiniệmđểchỉvịchícủamỗicánhântrongcơcấutổchứcxh.theo
sựthẩmđịnh,đánhgiácủanhữngngườikhác,củaxh.
Vịthếxhvừadophẩmchấtxhcánhânquyđịnhvừachịusựtácđộngcủaxh
đánhgiácủaxhđượcxhthừanhận.
Cánhânthườngcórấtnhiềuvịthếkhácnhaunhữngvịthếđóchobiếtcánhânđó
làaitrongthiếtchếxh.Vịthếđóchỉcóýnghĩađầyđủkhiđặtnótrongquanhệ
đểsosánhvớicácvịthếkháctrongcơcấuxh.
Phânloạivịthếxhcóhailoại:Vịthếcósẵnvàvịthếđạtđược
Vịthếcósẵnđượcquyđịnhtheonhữngcơsởđiềukiệnvẫncócủacánhânmàcá
nhânkhôngkiểmsoátđượclựachonhaytạodựngđược.
Vịthếđạtđượclàvịthếquyđịnhtheophẩmchấtnănglực,trìnhđộdocánhân
lựachọnchủđộngtíchcựchoạtđộngmàđạtđượcvàđạtđượcxhthừanhận.Sự
lựachọnđóchỉlàtươngđối.
* Vai trò:Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvinghĩavụvàquyềnlợigắnvới
mộtvịthếnhấtđịnh.Vaitròlànhữngđòihỏicủaxhđặtravớicácvịthếxh.
Nhữngđòihỏiđượcxácđịnhcăncứvàocácchuẩnmựcxh,vìvậyởcácxhkhác
nhaucùngmộtvịthếxhnhưngmôhìnhhànhviđượcxhmongđợirấtkhácnhau.
Tứclàvaitròcũngkhácnhau.
TrênthựctếnhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhaunhữngđòihỏinàycó
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau.
* Nhóm Xh:Làmộttậphợpngườiliênkếtvớinhautheomộtkiểunàođóđược
chiasẻvớinhaumộthoạtđộngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàxácđịnh
hướnggiátrịnhấtđịnh. *Phânloại:
+Nhómsơcấp:lànhómcóquymônhỏcóquanhệtrựcdiệnvớinhau.Cósự
cộngtácvềmụctiêuchungquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm
-Từhaithànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhóm.
+Nhómthứcấp:LànhómXhcóquymôlớntrongđócóthểchứanhiềunhóm sơcấp.
-Đặctrưngcủanhómthứcấp:
Gồmnhiềumốiquanhệhơn.Cácquanhệxhnàythườngđượcđịnhchếhoátheo
mụcđíchcủanhóm.
Cácquanhệxhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthểduy
trìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
CácquanhệXhtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận
chunggiữacácthànhviêntrongnhóm * Tổ chức xh
* Cộng đồng xh
:Làtậphợpngười,trongđócáccánhânliênhệvớinhautheo
nhữngcơsởđiềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthống
nhấtvềvănhoá,giátrịxãhội
Vềcấutrúc,mỗicôngđộngđềucóđặcthùvềkếtcấuliệnhệgiữacácthành
viên,chặtchẽhaylỏnglẻophụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủacác
thànhviêntrongcôngđộng.
Phânloại:Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsó
đặctrưngchungsauđây; -Phảicódânsố
-Cósựchiasẻyếutốđịalý
-Tôngiáocónhữngvậtthiêngđểthờ
-Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchunghoạtđộngdướihìnhthứctựquản
-Cónhữnglýtưởngchungmàmọingườicùngtraođổi
-Cóchungmộtkiếnthứcvănhoá * Thiết chế xh * Mạng lưới xh
Câu 20 Nêu cấu trúc của hành động XH và phân loại hành động?
. a.Khái niệm:
HĐXHlàhànhđộngcủaconngườitrongquanhệvớingườikhácvàvớiXH.
Hiểumộtcáchcụthể,HĐXHlàhànhvicóýthứccủaconngườiđượcchủthể
gắnchoýnghĩachủquanđãđượclườngtrướcvềhànhđộngcủamìnhtrong
tươngquanvớihànhđộngcủangườikhácvàđịnhhướngvàohànhđộngcủahọ.
KhôngphảimọiHĐcủaconngườiđềulàHĐXH.ChỉcónhữngHĐmàhithực
hiệnnó,conngườicósựđịnhhướngvàongườikhác,khôngđượcđốichiếuvới
hệthốngchuẩnmựcXH(đúng-sai,đẹp-xấu)vàconngườithựchiệnnómột
cáchmáymóc,cơhọc,bảnnăng(ăn,uống,ngủ,ngáp…). b. Đặc trưng:
+XétvềmặtchủthểcuảHĐ:HĐXHcủaconngườimangbảnnăngsinhhọcvà
bảnnăngxãhội,luôncùngtồntạitrongmốiquanhệvớiXH.Đólàcáccánhân,
nhómXH,cộngđồngXH,cáctổchứcXH,HĐlớnnhấtlầHĐcủatoànXH.
-Trongtriếthọc,HĐXHđượchiểulàHĐcuảmộtgiaicấp,1tậpđoànhayHĐ
củacảXHmangt/cHĐcáchmạng
-TrongXHHthìHĐXHlàHĐcủatừngcánhân
+HĐXHcóýthức,mụcđíchrõràng.Vìvậyconngườisẽlựachọnđíchđể hướngđến
+HĐXHcósựđịnhhướngvàongườikhác,cóthểlàconngườivôhìnhhayhữu
hình.HĐcủaconngườiđịnhhướngvàokháchthểvậtchấtvàtinhthầnnhưng
khônggắnvớing]ờikhácthìkhônggộilàHĐXH.VD:ngườiđicâucá,đgiảitrí,
ngườiđitránhchướngngạivậttrênđường,nhàsưtụngkinh…
+HĐXHđượcđốichiếuvớihệthốngchuẩnmựcXH,trêncơsởđó,XHsẽđánh
giáHĐcánhânlàchuẩnmựchaysailệch
+HĐXHbịchiphốibởihoàncảnh,bốicảnhXHthựchiệnHĐ(thờigian,không
gianvậtchấtvàtinhthầncuảHĐ)cánhânlựachonđểHĐchophùhợpvới mongđợicủaXH c. Cấu trúc
+Xuấtpháttừnhucầulợiíchcủacánhân
+Độngcơ,mụcđíchcủaHĐ
+Chủthểcủahànhđộng:làcánhân,cánhóm,cộngđồnghaytoànthểXH
+Côngcụ,phươngtiệnthựchiệnhànhđộng
+hànhvivàkếtquảcủaHĐ
+MôitrườngvàhoàncảnhcủaHĐ. d. Phân loại
HĐcơsởcủahoạtđộngsốngcủacánhâncũngnhưcủatoànXh.Vìvậychúng
rấtphongphúvàđadạng. Cách1củaM.Weber:
Phânloạitheođộngcơ
Ôngđãnhấnmạnhđộngcơthúcđẩycótrongýthứccủachủthểlànguyênnhân
củahànhđộng,ôngnói:“kkhichúngtahiểuđượcđộngcơthìchúngtagiảithích đượchànhđộng”
Ôngđãphântíchvàđưara4laọiđộngcơkhácnhau,tươngứngvới4loạihành độngXh:
-Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:rõnhấtlàhoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạt
độngcơquan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,người
kinhdoanhphảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìcólợinhuậncaonhất
-Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác
giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxhtừđờinàysangđờikhác,đã
hìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,sứckhoẻ,
thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovớichamẹ ôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
-Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quen,truyềnđếnđờisau).
-Hànhđộngduycảm:làhànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành
độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngcáccảmxúcđócóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Trong4loạiHĐXHdoM.Weberphânloạithìchúngtathườngthựchiệnhành
độngnghiêngvềloạinào?Lýgiảitạisao?YếutốXHnàochiphối? CácyếutốXH: +Tựnhiên:
-đặcđiểmsinhhọccuẩcơthểngười(nhântướnghọc);-môitrườngtựnhiênnơi conngườicưtrú +Xãhội:
-Cơcấuxãhội:cấutrúcvàhìnhthứctổchứcsắpxếpbêntrongXh(từvimôđễn
vĩmô),mỗicánhânđềucóvịthếXHcụthểtrongmỗiCCXH,đượcXHxácđịnh
rõmìnhlàaitrongCCđó
-KếtquảcủaquátrìnhXHhoácánhân:XHhoálàquátrìnhbiếnconngườicá
nhândầndầntrởthànhconngườiXh,cácnhânphảihọchỏinhữnggiátrịkhuôn
mẫuXh,hànhviứngxửcủaXH.
Xhhoálàquátrìnhdiễnrađồngđềuvớitấtcảmọicánhân.Quátrìnhđódiễnra
liêntụckhôngngừng.NhưngkếtquảXHhoávớimỗingườiđềukhácnhau,nó
biểuhiệnthôngquahànhđộngcủacánhânđóvớiXH.
Cách2củaT.Parsons:
Phânloạitheođịnhhướnggiátrị.Ôngđưara5dạngđịnhhướnggiátrị:
+Toànthể-bộphận:cácchủthểtrongHĐcủamìnhcóthểtuânthủtheo
nhữngquytắcchunghoặctheonhữngtìnhhuốngđặcthùcủahoàncảnh.VD:
mộtngườinghiệnkhônghútthuốctrongphòngvìcótreobiển“cấmhútthuốc”,
nếucóngườihútthuốcngồicạnh,ngườinàycóthểlựachọnhúttheohoặckhông
hútđểtuântheoquyđịnh.
+Đạttới-cósẵn:DạngHĐnàythểhiệnởchỗcácchủthểhànhđộngcóđịnh hướng
+Cảmxúc-trunglập:HĐdạngnàycóthểđịnhhướngđếnviệcthoảmẫncácnhu
cầutrựctiếp,cấpbáchđếnnhữngnhucầunàođóxavờinhưngquantrọng
+đặcthù-phântán:Chủthểhànhđộngđịnhhướngđếncácđặcthùhoặcnhững
đặcđiểmchungcủahoàncảnh
+Địnhhướngcánhân-đinhhướngnhóm:LoạiHĐnàythểhiệnkhẩnăngcácchủ
thểhànhđộngvìlợiíchcủabảnthâncánhânhaycótínhđếnlợiíchcủanhóm.
Cách3củaV.Pareto:Phânloạitheomứcđộcủaýthứchànhđộng.ôngchiaHĐ
củacáccánhânthành2dạng:
+Hànhđộnglôgic:lànhữngHĐhợplý,cónhữngmụcđíchđượcýthứcmột
cáchrõràng,cácnhânHĐhướngvầomụcđíchđó.
+Hànhđộngkhônglôgic:LànhữngHĐbảnnăng,khôngđượcýthức.Nócócơ
sởlàmộttổhợpcácbảnnăng,hammuốn,lợiích…thúcđẩy,vốnlàcốhữucủa
conngười.
Câu 21 Thế nào là quan hệ XH? Các loại hình quan hệ XH? . a.Kháiniệm:
Quanhệxhlàmốiliênhệ,quanhệgiữacácchủthểxhkhácbiệtnhaubởivịtrí, chứcnăngxh.
-Khôngphảimọitươngtácxhđềuhìnhthànhquanhệxhmàquanhệxhhình
thànhtrêncơsởtươngtácxh.CónhữngTTXHchỉgặpnhauvàgiaotiếpnhất
thờitronghoàncảnhnàođó.
-Tươngtácxhdiễnramộtcáchổnđịnhbềnvữngtrong1khoảngthờigiannhất
địnhmớihìnhthànhnênquanhệxh.Khiquanhệxhđượcthiếtlậpthìnóduytrì tươngtácxh.
-Khitươngtácxhdiễnraliêntục,ồnđịnh,khuônmẫuhoáởcấpđộvĩmôthìnó
thiếtlậpnênquanhệxãhộiổnđịnh.(QHCha–con,vợ–chồng,Thầy–trò,
ngườimua–ngườibán)
QHXHtồntạibềnvữnglâudàitừđờinàysangđờikhác,cáiđểcânbằng,cáiđể
đểduytrìổnđịnh.Quanhệxhlàquanhệgiữacáiđượcvàcáimất,giữacáiphần
thưởng,mốilợivàcáichiphí.
Bấtkểquanhềxhnào,cánhânđềuluônluôncóxuhướnggiảmthiểuchiphí,đạt
tốiđamốilợitrongquanhệđó,dẫntớicáccánhântrongquanhệxhkìvọnglẫn
nhau.Đóchínhlànhântốđểduytrìquanhệxh(cóthểlàvềvậtchấthayvềtinh thần) b. Phân loại
Quanhệxhdiễnravớinhiềuhìnhthứckhácnhau,phổbiếnlà:
-Theochiềungang:Làquanhệgiữacáccánhâncócùngvịthế
-Theochiềudọc:Làquanhệgiữacáccánhâncóvịthếxhcaothấpkhácnhau (trêndưới)
Câu22:Tổchứcxãhộilàgì?Cácdấuhiệucơbảncủatổchứcxãhội?Phânloại tổchứcxãhội? a.Kháiniệm.
Làmộttậphợpcácquanhệxhliênkếtcáccánhânlạinhằmthựchiệnmộtmục
tiêuchungnàođógọilàtổchứcxãhội.
b.Đặctrưng:(5đặctrưng)
(dấuhiệucơbảncủatổchứcxh)
+Đượcthànhlậpmộtcáchcóchủđịnh,cómụcđíchrõràngcácthànhviêný
thứcđượctổchứccủahọđểđạttớimụcđíchnhấtđịnh.
+Trongtổchức,cóquanhệquyềnlựcthểhiệnrõnétvàsựphânchiaquyềnlực
theothứbậc.Nhữngcánhânởthangquyềnlựcnàođócókhảnăngđiềuchỉnh
hànhvi,tháiđộcủangườikhácởthangquyềnlựcthấphơn.
+Cáccánhânlàthànhviênđượcxácđịnhrõràngvịthếvàvaitròcủamình
trongtổchức.Tổchứccũngđặtrachocánhânmộttậphợpcáchànhviđược
phépvàhànhvikhôngđượcphéplàm
+Vaitrò,vịthếxãhộicánhântrongtổchứckotồntạiđộclập,riêngrẽmàtồn
tạitrongmốiquanhệtácđộngqualạivớicácvịthế,vaitròkháctrongtổchức
nhằmđạtđượcmụctiêuchungmàtổchứcđãđềra.
+Phầnlớncácmụcđíchvàmốiquanhệcủatổhcứcđượcchínhthứchoávà
côngkhiaihoá,khôngchỉvớicácthànhviêntrongtổchứcmàcòncôngkhaihoá
vớibênngoàitổchức. c.Phânloại
Tổchứcxãhộiđiểnhình,phốbiếnnhấtlàtổchứcquanliêu(thườngcótrongXH hiệnđại).
Tổchứcquanliêu:Bộmáyhànhchínhnhànước,tổchứccôngsở.
5đặctrưngcủatổchứcquanliêu:
+Tínhchínhthứchoá:Cótêngọirõràngcótrụsởcógiấyphépthànhlậpvề mặtpháplý
+Cấutrúchoá:Tổchứctheomôhìnhvàkhuônmẫuhoá(hìnhtháp)Tùytheo
quymô,chứcnăngnhiệmvụmàcómôhìnhđơngiảnhayphứctạp.
+Tínhchuyênmônhoá:Mỗitổchứcquanliêuluônluônđượctuântheonhững
quytrìnhliênquanđếncácthủtụchànhchính,liênquanđếnnhiềuloạigiấy
tờ,côngvănhànhchính.
+Tínhduylýhoá:Phảnánhquanhệcủacáccánhântrongtổchức,chủyếulà
quanhệduylý,theochứcnăngnhiệmvụchứkotheotìnhcảm.
Đâylàtổchứckhoahọcnhất,phổbiếnnhấtvàđiểnhìnhnhất. Câu 23 Trình .
bày khái niệm quyền lực, nguồn gốc của quyền lực và các
hình thức của QL trong XH? a.Kháiniệm
QLlàmộtphạmrtrùrrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựcK.Hnghiêncứu,nhưng cóthểhiểu:
-QLlàkháiniệmchỉsứcmạnhđượcđặttrongmộtquanhệcụthểnàođó.
Cóthểlàs/mcủasiêunhiên,s/mcủatựnhiênhaycủaconngườitrongquanhệ vớiconngười.
TheoquanniệmcủaM.Weber:
QLlàkhảnăngápđặtýchícủacánhânhaynhómxh,tổchứcXhmàbấtchấpsự
chốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác. XHHđịnhnghĩa:
+QLlàkhảnăngcủamộtcánhânhaymộtnhómXHápđặtýchícủamìnhlàm
thayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacácnhânhaynhómXHkhác. b.Đặctrưng:
+QLXHlàmộtdạngquanhệtheochiềudọc,goilàquanhệbấtbìnhđẳngở
đó,cósựápđặtýchícủangườinàylênhànhvi,tháiđộquanđiểmcủangười khác.
+Vềbảnchất,QLXHcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
củachủthể,kháchthểquyềnlực.ĐiềuđólàmchoQLXHtrởthànhmộtthứgiá
trịphổbiếntrongXHmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốn
trởthànhchủthểcủaquanhệQL(phổbiếnđốivớimọicánhân).
+QLXHcótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:mangtínhápđặt,cưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể Qlực.
Mặtthứhai:Sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđ/výchícủachủthểQL,
đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghaimặttrên,đặcbiệtlàmặtthứhaithìsẽkhôngthểcó
QLXHtrongthựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứng vớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmtheonghiõavụthìmớicóquyềnlực.
+MọicánhântrongXHđềuthamgiavàocácquahệQlựcvớinhữngmứcđộ
khácnhau.Cánhântrongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthể trongquanhệkhác.
+Mọiquyềnlựcđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực. c.Nguồngốc. TheoK.Marx:
ChếđộsởhữutưnhânvềTLSXlàcơsởcủasựphânchiaQLXHtrongquanhệ
XH.NgườinắmgiữTLSXchínhlàngườicóquỳênlựcđiềuchỉnhhànhvivàcơ
hộicủangườikhôngcóQL. TheoM.Weber:
NguồngốccủaQLkhôngchỉdokinhtếmàcòndonhữngyếutốphiKTnhư:
giađình,dòngdõi,chủngtộc,tôngiáo,uytín… +TheoT.Parsons:
QLXHnằmởvịthếcủacáccánhântrongcơcấucủaXh.XHtraochomộtsố
quyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthếđượcphéplàm.XHtạoraQlchocánhân.
Tómlại, córấtnhiều nguyên do dẫnđến sựphát sinh vàtạo ra QL.Những
nguyêndocơbảngồm:
+Dòngdõixuấtthân +Giớitính
+Tuổitác(phươngđông)
+Củacải,tàisản(kinhtế) +Họcvấn
+Sứcmạnh(vúkhí,thếlực)
+Khảnăngthiênbẩm(khảnăngquytụ,lôikéo,tậphợp,thuyếtphụcngườikhác,
thườnglàthiêntài,lãnhtụ)
+Pháplý(thôngquaquyếtđịnhđèbạt,tuyểndụng,bổnhiệmcácnhânvàovịtrí
XHnàođó)tạorasựthừanhậncủaXhvèmặtpháplý. +Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtựnótạoraQLmàchínhlàquanniệmcủaXhvềyếu
tốđó,đềcaonóhaykhôngđềcaonó.
d.CáchìnhthứcQLtrongXH.
+Cưỡngbức:LàdạngQLsửdụngsựépbuộcvềthểxácđểápđặtýchí,hình
thứcnàykháphổbiến.VDkhitacầntấncông,giếtkẻthù,hoặcbỏtùkẻphạm
tội,cưỡngbứcchữabệnhđ/vnhữngngườicóthểgieorắcmầmbệnhnguyhiểm choXH.
+Uyquyền:LàdạngQLcósựđồngtìnhcủacôngchúng,chophépngườiralệnh
cóthểkiểmsoáthànhvicủangườidươíquyền,đượcthiếtchếhoávàhợppháp
hoá.KhithiếusựđồngtìnhthìphảithựcthiQLbằnghìnhthứccưỡngbứchoặc
nhườngquyềnlựcchongườikhác.
M.Weberđưara3loạiUQ:
-Uyquyềnlôicuốn
-Uyquyềntruyềnthống
-Uyquyềnhợppháp,hợplý.
NhữngdạngQLkhác: -QLtuyệtđối -QLquânchủ -QLthiểusố -QLdânchủ.
Câu 24 Thế nào là thiết chê XH? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và .
một số loại thiết chế XH cơ bản ? a.Kháiniệm:
LàmộtkiểutổchứcXHđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầuXHcănbản
củaconngười(cóthểquansátđược)
LàmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXH,khuônmẫuhànhviXh,quyđịnh,luật
lệ,thủtục…xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuXHcănbảncủacon
người(cáikhóquansát)
ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcXH.Muốnhiểutổ
chứcXHphảiphântíchTCXHtrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấunội dung.
LuậtpháplàthiếtchếcănbảnnhấtcủaXHcógiaicấp. b.Đặctrưng
+Tínhkháchquan:TCXHxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaXH.TCXHcó
tínhđộclậptươngđốivớiKT-XH.
+Tínhgiaicấp:ChỉxuấthiệntrongXHcóphânchiagiaicấp.Luậtpháp,chính
sáchcủaNNxuấtpháttừýchícủagiaicấpthốngtrị.
+Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạicủaconngườithìởđócósựxuấthiệncủa
TCXH.5thiếtchếcơbảncóliênquanđếnđasốthànhviêntrongXH.
+Tínhđộclậptươngđối:MỗiTCXHđềucótínhĐLTĐnhưnggiữacácTCđều
cósựtácđộngqualạilẫnnhau.SựbiếnđổicủaTCnàykéotheoTCkhácbiến đổitheo.
+Tínhổnđịnhtươngđối:TCXHcóbiếnđổitheosựbiếnđổiXhnhưngnộidung
củanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệhơn,đôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi củađờisốngXH. c.Chứcnăng:
MọiTCXHđềucó2chứcnăng: +CNkiểmsoátXH
+CNđiềutiếtXH. d.Phânloại +TCGiađình:
-Điềuchỉnhhànhvigớivàtìnhdục
-DuytrìtáisinhsảncácthànhviêntrongGĐtừthếhệnàysangthếhệkhác.
-Chămsócvàbảovệtrẻem
-Xãhộihoátrẻem
-GắnvaitròvàthiếtlậpvịthếđãdượcthừakếtưGĐ.
-ĐảmbảocungcấpkinhtếGĐnhưlàmộtđơnvịtiêudùngvàđơnvịSX.
-ChuẩnbịchocácnhânnghềnghiệpXH
-Truyềnbávàchuyểngiaodisảnvănhoáquacácthếhệ
-GiúpcánhânlàmquendầnvớicácgiátrịXH
-ChuẩnbịchocáccánhântiếpnhậnvaitròXHvàđmảnhiệmcácvaitròphù
hợpvớisựmongđợicủaXH.
-ThamgiakiểmsoátvàđiềuchỉnhhànhvicácnhâncũngnhưcácquanhệXH. +TCKinhtế
LàTCmànhờđóXHđượccungcấpđầyđủvềvậtchấtvàdịchvụ.Córấtnhiều
thiếtchếphụthuộcnhư:tíndụng,ngânhàng,quảngcáo…ChứcnăngcủaTC Kinhtếlà:
-Sảnxuất,traođổiHH&DV -PhânphốiHH&DV
-TiêudùngSPvàsửdụngDV +TCChínhtrị
BiểuhiệntậptrungcáclợiíchvềquanhệchínhtrịtồntạitrongXH.Tổngthểcác
TCCTquyếtđịnhbảnchấtgiaicấpXHcủahệthốngCTXH,quyếtđịnhmứcđộ
dânchủhoáđờisốngXH. +TCGiáodục
Baogồmnhữnghệthốngluânlý,đạođức chỉrõđiềuphải,tráitrongnhững khuônmấutácphong
Câu 25 Thế nào là cơ cấu XH? Nêu các cơ cấu XH cơ bản? . a.Kháiniệm
CCXHlàmôhìnhcủacámốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệthống
XH,nhữngthànhphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácXHloàingười.Mặcdù
tínhchất,quanhệcủachúngcósựbiếnđổi.NhữngthànhphầncơbảncủaCCXH
làvịtrí,vaitrònhóm,cộngđồng,thiếtchế.
CCXHlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthốngXH,các
cộngđồngXH(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp…)lànhữngthànhtốcơ bản.
CCXHlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngXHnhấtđịnhtrongđócó
sựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thànhphần,mốiliênhệcơbản
củahệthốngXHđó.
CCXHnằmtrongbảnthânXH,trướchếtlàmộtbộphận,nhântốcấuthànhhệ thốngXH.
CCXHgồmcácbộphậnthànhphầntạonênCCXH,cácthànhphầnvàmốiliên
hệcủaCCXHcóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthểXHloàingười.
CácquaniệmvềCCXHđềuthừanhậnsựgắnkếtgiữaCCXHvàquanhệXH.
b.CácyếutốcơbảncủaCCXH *VịthếXH *VaitròXH
Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvi,nghĩavụvàquyềnlợigắnvớimộtvịthế
nhấtđịnh.VaitròlànhữngđòihỏicủaXHđặtravớicácvịthếXH,nhữngđòi
hỏiđượcxácđịnhvàcăncứvàocácchuẩnmựcXH.Vìvậyởcácxãhộikhác
nhau,cùngmộtvịthếXHnhưngmôhìnhhànhviđượcXHmongđợirấtkhác
nhau,tứcvaitròcũngkhấcnhau.
Trênthựctế,nhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhau,nhữngđòihỏinàycó
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau. *Nhómxãhội
Làmộttậphợpngườivớinhautheomộtkiểunàođóđểchiasẻvớinhaumộthành
độngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàđịnhhơứnggiátrịnhấtđịnh.
CóhailoạinhómXH: +Nhómsơcấp:
Lànhómcóquymônhỏ,cóquanhệtrựcdiệnvớinhau,cósựcộngtácvềmục
tiêuchung,cóquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm(giađình,đồngnghiệp,bạnbè…)
Từ2thànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhómXH. +Nhómthứcấp:
LànhómXHcóquymôlớn,trongđócóthểchứanhiềunhómsơcấp.
Đặctrưngcủanhómthứcấp:
-GồmnhiềumốiquanhệXH.CácquanhệXHnàythườngđượcđịnhchếhoá
theomụcđíchcủanhóm.
-CácquanhệXhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthể
duytrìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
-CácquanhệXHtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận
chunggiữacáthànhviêntrongnhóm(thànhvănhoặcbấtthànhvăn)
*Cộngđồngxãhội
Làmộttậphợpngườitrongđócáccánhânliênhệvớinhautheonhữngcơsở,
điềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthốngnhấtvềvăn hoá,giátrịXH.
Vềcấutrúc,mỗicộngđồngđèucóđặcthùvềkếtcấuliênhệgiữacácthànhviên
tínhcốkết,chặtchẽhaylỏnglẻo,phụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủa
cácthànhviêntrongcộngđồng. Phânloại:
Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsốđặctrưng chung: +Phảicódânsố
+Cósựchiasẻyếutốđịalý
+Vềtôngiáo,cónhữngvậtthiêngđểthờ.
+Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchung,hoạtđộngdướihìnhthứctựquản
+Cóchungmộtkiểuvănhoá
*Thiếtchếxãhội
*Mạnglướixãhội
Đ/n:MLXHlàphứchợpcácmốiquanhệcủacáccánhântrongcácnhóm,cáctổ
chức,cộngđồngXhtạonênCCXH.
MLXHlànhữngquanhệXhthôngquaMLXHcácthànhviêntrongXHcóthể
traođổivớinhauthôngtin,kiếnthứclàmmchoXHvậnhànhmộtcáchgắnbó,
hàihoà,trôichảy.Cáccánhântíchcựcthamgia,nhàquảnlýthìtạoranhững
mạnglướihợplýđểchiasẻnhữnghoạtđộnghữuíchchoXH. c.CácCCXHcơbản
*CơcấuXHgiaicấp:
làkếtcấuvàmốiquanhệXHgiữacácgiaicấpdựatrêncácyéutốcơbảnnhư:
quanhệsởhữuvèTLSX,vịtrícủaconngườitronghệthốngsảnxuấtvàtổchức
laođộngXXH.ViệcphânphốilợiíchXH,nghĩavụvàquyềnlợcủamọingười trongđờisốngXH.
*CơcấuXHnghềnghiệp
Làkếtcấu,mốiliênhệXHgiữacáclựclượnglaođộng,cácngànhnghềlaođộng
khácnhautrongXHtrêncơsởcủasựpháttriểnliênngành,hợpngành,phânnhỏ
giữangànhvàxuấthiệnmộtsốngànhnghềmới.Ngoàiracònphântíchlaođộng
theotuổi,giớitính,họcvấn,đượcđàotạohaykhôngđượcđàotạovàquantâm
đếnnhữngngườitrongđộtuổilaođộngcóviệclàmhaykhôngcóviệclàmđểtừ
đóvạchraxuhướngpháttriểncủaCCXHnghềnghiệpnóiriêngvàcũngnhư
CCXHtổngthểnóichung.
*CơcấuXHdânsố:
Cũnglàkếtcấu,làmốiliênhệXHtrongthựctạicủatáiSXnhânkhẩu,củatỉlệ
giữacácmứctuổi,giớitính,mậtđộdâncư,quátrìnhdidân
*CơcấuXHcộngđồnglãnhthổ:
Đượcnhậndiệnchủyếuquađườngphânranhgiớilãnhthổ.Đólàsựkhácbiệtvề
lốisống,điềukiệnsống,trìnhđộSX,mậtđộdâncư,đặctrưngvănhoá.
*CơcấuXHdântộc:
Đượchìnhthànhchủyếudựatrênsựkhácbiệtdấuhiệudântộcquyđịnh.
Câu 26 Thế nào là bất bình đẳng XH? Nguồn gốc của BBĐ XH? .
-BìnhđẳngXhlàsựngangbằngnhaugiữaconngườivớiconngườiởmộthay
nhiềuphươngdiện,cơmaytrongcuộcsống,uytín,địavịvàquyềnlực.
-BấtbìnhđẳngXHlàsựkhôngngangbằngnhauvềlơịích,vềcủacải,vèuytín,
vềcơhộiđốivớinhữngcánhânkhácnhauutrongmộtnhómhoặcnhiềunhóm trongXH.
Thôngthườngcó3loạiBBĐ: +BBĐvềgiới +BBĐvềdântộc +BBĐvềgiaicấp
NguyênnhângâyraBBĐ:
-Sựkhácnhauvềcơhộisốnggiữacáccánhânbaogồmnhữngsựthuậnlợivề
mặtvậtchấtnhư:thunhâp,củacảivàcácdiềukiệnlợiíchkhác.Nógiúpcon
ngườicóthểcaithiện,nângcaochấtlượngcuộcsốngtrongcáclĩnhvựcsinh hoạt.
-SựkhácnhauvềvịthếXhcủacáccánhântrongCXHcũngtạoraBBĐXH
-ảnhhưởngchínhtrị:khảnănglàmộtcánhânhaymộtnhómngườicóthểtác
độngđểhoànthànhnênmộtchínhsáchvàthudượclợiíchtừcácchínhsáchđó.
BBĐlàcơsởdẫnđếnsựphântầngXH.
Câu 27 Trình bày khái niệm phân tầng XH? Nguồn gốc của phân tầng Xh? . Kháiniệm:
PTXHlàmộtkháiniệmcơbảncủaXHH.ThuậtngữnàychỉsựBBĐcủacátầng
lớpngườikhácnhauvềkhảnăngthăngtiếnXhcũngnhưđịavịcủahọtrongbậc thangXH. CóhaikiểuPTXH:
+Phântầngđóng:LàlọaiphântầngmàtrongXHcóđẳngcấp,ởđóranhgiới
giữacáctầnglớpXHđượcxácđịnhhếtsứcrõràngvàduytrìmộtcáchnghiêm
ngặt.CáccánhântrongXhkhôngcócơhộiđểthayđổivịtrícủamìnhtừtầng
lớpnàysangtầnglớpkhác +Phântầngmở:
LàloạiPTtrongXHcógiaicấpmàranhgiớigiữacáctầnglớprấtlinhhoạt,uyển
chuyển,cáccánhântrongXhcócơhội,điềukiệnđểdichuyểnsangtầnglớp khác.
TrongXHhiệnđại,XHđượcchiathành6tầnglớp(6giaicấp)theocácchphân chiacủaRobersons:
-GCthượnglưu:(lớptrên)
Lànhữngngườithuộcnhàdòngdõihaytỉphúnhiềuđời,cóđịavịvàquyềnlực trongXH.
-GCthượnglưulớpdưới:
LànhữngngườibuônbánBĐS,chủhãng…
-GCtrunglưulớptrên:
Lànhữngnhàdoanhnghiệpnhỏ,thươnggia.
-GCtrunglưulớpdưới:
Baogồmnhữngngườicóthunhậptrungbình,côngviệccủahịkhôngphảilà
dạnglaođộngchântay(ytế,nhânviên,kĩthuậtviên…) -GClaođộng:
Gồmsốđôngnhữngngườidamầuđượcdàotạoíthơng/ctrunglưu.
-Giaicấphạlưu:Lànhữngngườinghèo,khôngcóquyềnlực,uytíntrongXH. Nguyênnhân:
+DocósựtồntạicủahiệntượngBBĐmangtínhchấtcơấucủatấtcảcácchếđộ
XHcủaloàingườichođếntậnngàynay(chỉtrừgiaiđoạnđầucủaXHcôngxã nguyênthuỷ).
+DosựphâncôngLĐXH,chínhlàsựphâncôngvềmặtvịthế,cóưuthếvà
khôngcóưuthếtrongXH.
Câu 28. Thế nào là giai cấp XH? Nêu các quan niệm khác nhau về GCXH?
LàkháiniệmđểchỉmộtnhómXHmàcácthànhviêncóvịtrítươngđươngnhau
trongmộtcơcấuBBĐkháchquanvềvậtchấtdomộthệthốngnhữngquanhệ
KTđặctrưngchomộtphươngthứcSXcụthểtạora.
Starkđịnhnghĩa:Giaicấplànhómngườichisẻmộtvịtrígiốngnhautronghệ thốngphântầngXH.
CácquanniệmvềGCXH:
K.Marxđãchỉracácđặctrưngcơbảncủag/cgắnliềnvớisựkhácnhaugiữacác
tậpđoànngườivềđịavịtrongmộtphươngthứcSX.Sựkhácnhauđólà:
-KhácnhauvềquanhệsởhữuvềTLSX,ainắmđượcTLSXthìcóquyềnđiều
hành,chiphôíg/ckhác.
-KhácnhauvềvaitròtrongtổchứcquảnlýlaođộngXH.
-Khácnhauvềphươngthứcthunhậpcủacảilàmra.
M.WeberthìthừanhậnyếutốkinhtếlàcơsởđểphânchiaXHthànhg/cnhưng
ôngchorằngbêncạnhđócòncóyếutốphikinhtế,yếutốnàycóvaitròrấtquan
trọng,tạonêncơsởđểphânchiaXHthànhg/cđólà:uytín,địavịvầcủacải.
Câu 29. Trình bày khái niệm về trật tự XH? Những điều kiện cơ bản để duy
trì trật tự XH? Mối quan hệ giữa thích ứng và hiệp tác XH với trật tự XH?
a.Kháiniệm:
TTXHlàkháiniệmđểchỉsựhoạtđộngổnđịnh,hàihoàcủacácthànhphầnvà
cơcấuXH,nóbiểuhiệnởtínhcótổchứccủađờisốngXH,tínhkỉcươngcủa
hoạtđộngXHvàtínhngănnắpcủacáchệthốngXH.
-TTXHliênquanđếngiớihạnXH,XHcóđượcTT,trướchếtlàdocáccánhân,
nhóm,cộngđồngXHtuânthủnhữnggiớíhạnXHđó.
VD:nhữnggiátrị,nhữngchuẩnmực,nhữngmôhìnhhànhvimàchúngdượcgán
chomỗivịthếXH.
-TTXHcònliênquanđếnsựkiểmsoátXH.MộtXHcótrậttựcũnglàmộtXH
cókiểmsoátXHtốt.VD:cảnhsátGT…
-TTXHgắnliềnvớitươngtácXHtươngđốiổngđịnhgiữacácvịthế,vaitrò,
thiếtchếXH,cáchệthốngXHvàsựphốihợpnhịpnhàng,ănkhớpcủacácthành
phầntạonêncơcấuXH.
-Xhthểhiệntínhtrậttựthôngquatổchứccuảnó,liônluônvậnđộngvàbiến đổi.
ĐiềukiệnđểduytrìTTXH:
+PhíaXH:NócóliênquanđếnthểchếXH,muốnduytrìTTXHthìphảibảo
đảmtínhhiệulựccủacácthiếtchếXHnhằmthựchiệnchứcnăngkiểmsoátXH
vàđiềutiếtXH.VD:Thiếtchếchínhtrị,th/chếKinhtế…thôngquacácđạoluật,
cácvănbảndướiluật.
Tĩnhxácđịnhrõcácvịthế,vaitròvàquyềnlựccủacácánhân,nhómXH.VD:
tronggiađình,trongcáccơquan,tổchức…
XHphảilậpđượchệthốngcácgiátrịchuẩnmựchợplý,thốngnhất,đồngbộđể
trongquátrìnhXHhoácánhânhọchỏivàlàmtheoXH.
LiênquanđếnmâuthuẫnXHlàphảikiểmsoát,phảigiớihạnđượccácmâu
thuẫnXH(gqvấnđềlợiích,đặcbiệtlàg/cthốngtrị).VD:giữacáccánhan,
nhóm,cộngđồngXH…
+Phíacánhân:cáccánhânvớitưcáchlàchủthểhànhđộngthìphảinângcao
nhậnthứccánhanvềhệthốngchuẩnmựcXH,vịthế,vaitròXhmàcánhânđảm
nhiệmtheosựmongđợicủaXH. ThíchnghiXH:
LàkháiniệmđểchỉsựhộinhậpXHcủaconngườivầonhữnghoàncảnh,tình
huốngXhcụthể(sựhoànhậpcủaconngườivàoXH)
Tươngứngvớivịtrívaitròlàsựthayđổitâmlýứngxửvàhànhđộngcủacon
ngườiđ/vmôitrườngvàhoàncảnhcụthể, HiệptácXH:
Làsựphốihợpgiữacáccánhân,nhóm,cộngđồngXHtrongviệcthựchiệnmột
mụctiêuchungnàođó.HTXHtạorasựliênkết,đoànkếtgiữacáccánhân,
nhómXHđểtạorasựtồntạivàpháttriểnXH.
Câu 30. Trình bày khái niệm sai lệch XH? Các loại sai lệch XH? Nguyên
nhân của sai lệch XH? Mối quan hệ giữa SLXH và trật tự XH?
a.Kháiniệm:
Làkháiniệmdùngđẻchỉcácdạngviphạmkhácnhautronghệthốngcácgiátrị
chuẩnmựcXH.SLXHchỉmangtínhtươngđốitheosựthẩmđịnhcủanhữngXH
khấcnhauvàxemxétởnhữnghoàncảnhkhácnhau. b.Nguyênnhân:
-DohệthốngchuẩnmựcXH:Tínhkhôngthốngnhất,khôngđồngbộ,mâuthuẫn
vàhiệulựckémcủacácchuẩnmựcXH.VD:P.luậtvềKtếcònkẽhởđểchotư
thươngbuônlậu,trốnthuế…
-XuấtpháttừsựyếukémcủacáccơquanquảnlývàkiểmsoátXH.
-Xácđịnhvaitròcủacánhântrongtổchứckhôngrõràng,lạmdụngvịthế.
-Xuấtpháttừphíachủthểhànhđộng,tâmsinhlýkhôngbìnhthường,thiếuhiểu
biếtvềchuẩnmựcXH. c.Phânloại:
*Dựavàoquymô:cósailệchcánhânvàsailệchnhóm.
SLcánhân:làhànhđộngcủamộtcánhânđingượclạinhữngquytắcXHđược
1nhómhay1cộngđồngXHthừanhận.
SLnhóm:làhànhđộngcủamộtnhómcácthànhviênđingượclạivớinhữngquy
tắc,nhữnghệthốnggiátrịvàchuẩnmựcXHđangđượcmộtnhómlớnhaycộng
đồngXHthừanhậntuântheo.VD:thamnhũng,trộmcắp,cướpgiật…
*Sailệchmứcthấpvàmứccao
SLmứcthấp:ởmứcđộnhẹthườngkhônghaylặplại.SLmứccaothườnglà
nhữngtínhtoáncóhệthốngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏinhữnghệthống
chuẩnmựcgiátrịXH.
*Dựavàotínhchất.
-SLtíchcựclànhữnghànhvikhôngphùhợpvớigiátrịthôngthườngđichệch
khỏinhữngquytắcXH,thậmchícóthểviphạmcảquychuẩn,luậtphápXH
đanghiệnhànhnhưngcótácđộngtíchcựcđếnXH,khuyếnkhíchxuhướngtiến bộ,vănminh.
-SLtiêucựclàhànhđộngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏigiátrịchuẩnmực
XH,gâyhậuquảxấu,cảntrởquátrìnhpháttriểncủaXH.VD:thamô,hốilộ,ăn
cắpcủacông,gâymấtlòngtin… Câu 31 Kiểm .
soát XH là gì? nêu các loại KSXH? Vai trò của KSXH đối với đời sống XH? a.Kháiniệm:
LàcơchếđiềuchỉnhhànhvicủaconngườitheocácchuẩnmựcXH. Nộidung:
-PhảixáclậphệthốngcácchuẩnmựcXH,cácquytắcXHcùngcáchếtàiđể thựchiệnchúng.
-PhảixáclậpcácchếtàiđểthựcthicácchuẩnmựcXH.Cóhailoạichếtài:Tích cựcvàtiêucực.
Tíchcực:lànhữnghìnhthứckhenthưởngbằngtiền,tănglương,thăngchứchay tiuêndương.
Tiêucực:lànhữnghìnhphạttuỳtheomứcđộthìchếtàikhácnhau(cảnhcáo,
khiểntrách,phạttiền,giángchức…
Tiếnhànhđiềuchiỏnhhànhvicủaconngườithôngquacơquantyhựchiệnchức
năngkiểmsoátchuyênbiệtnhư:thanhtra,Toàán,Việnkiểmsát…
Thôngquathoảthuậnxãhội:sựbìnhphẩm,đánhgiákhenchê… b.Phânloại:
+Chiatheobiệnphápđiềuchỉnhhànhvithìcókiểmsoátcưỡngchếvàkiểmsoát tựnguyện.
-KScưỡngchếlàloạiK/snhờsứcmạnhquyềnlực,mệnhlệnhbắtbuộccánhân
bịk/sphảiphụctùngnhữngchuẩnmưcđãđượcquytắchoá.
-K/stựnguyện:giáodục,thuyếtphục
+Căncứvàohệthốngchuẩnmựccókiểmsoátchínhthứcvàkhôngchínhthức.
-KSchínhthức:làksdựatrênnhữngquyđịnh,quyphạmluậtlệvàphảituân
theomộtcáchnghiêmngặt.
-KSkhôngchínhthức:dựavàonhữngquyđịnh,luậtlệkhôngthànhvăn.
+Căncứvàokếhoạchk/scók/scóhoạchđịnhvàk/skhôngcóhoạchđịnh
-K/scóhoạchđịnh:làK/stheonhữngkếhoạchđịnhtrước,xácđịnhrõchủthể,
kháchthể,nộdung,hìnhthứccũngnhưbiệnphápxửlý.Chủthểcủak/snàylà
cảnhsát,việnKS,toàán,nhàgiam,trạicảitạo…
-K/skhôngcóhoạchđịnhlà;khôngtheomộtkếhoạchđịnhtrướcnào.
+CăncứvàocôngcụKScóKSthếtchếXHvàdưluậnXH.
Câu 32. Trình bày khái niệm văn hoá? Cấu trúc của văn hoá? Phân loại văn hoá? a.Kháiniệm:
Cótrên200địnhnghĩavềVH.ĐNchungnhấtlà:
VHlàtổngthểnóichungnhữnggiátrịVC,tinhthầndoconngườisángtạora tronglịchsử.
+Giáodụchọc:VHlàtrìnhđộhọcvấn
+Khảocổhọc:VHlànhữngdichỉ
+Dântộchọc:VHlàcáchbàitrí
+VHNT:VHlàhoạtđộnggiảitrí
TheocáchhiểucủaXHHthì:
Vănhoálàhệthốngcácgiátrị,chânlý,chuẩnmựcvàmụctiêumàconngười
cùngthốngnhấtvớinhautrongmộtquátrìnhtươngtácvàtrảiquathờigian,VH
làphươngtiệnứngxửcủaconngười.Nóphảnánhcácnéttruyềnthốngcủacác
cánhântrongXHđóivớimỗithànhviêntrongcộngdồng,cánhânđóphảihọc
tậpnhữnggíatrịchuẩnmựcmàcánhânđãsốngtrongcộngđồng.
VHlàsảnphẩmsángtạocủaconngười,chỉcótrongXHloàingười.VHlàđể
đápứngnhucầunhấtđịnhcủaconngười.
b.CáctổchứccủaVH(cấutrúc)
+Nétvănhoá:LàđơnvịbiểuđạtnhỏnhấtcủaVHđượcbiểuhiênhquamộtý
chí,mộtđiệubộ,mộtlờinói,mộtbiểutượnghaymộtquytắcứngxử,giaotiếp nàođó.
+PhứchợpXH:Làtậphợpcánétvănhoácóliênquanmậtthiếtvớinhauđểnó
biểuđạt1đơnvịVHlớnhơn.
+ThiếtchếXH:LàcácquyđịnhliênquanđếnhoạtđộngVHNT,nócónhiệmvụ
điềutiếtmộthoạtđộnghoặcthựchiệnmộtchứcnăngcủaXH.
+Tiểuvănhoá:LàmôhìnhVHcủanhữngnhómngười,nhữngtậpđoànngười
gầngũivớinềnVHchungcủaXHnhưngnómangnhữngnnétđặcthùriêngcủa nhóm.
+Phảnvănhoá:làkháiniệmđểchỉVHcủamộtbộphậnngườiphủnhậnnhững
giátrịchuẩnmựcchungcủaXH.
+Vănhoáchung:LànềnVHlớnnhấtchoconngườisốngtrongcùngmộtlãnh
thổ,quốcgia.VHchungchínhlànềnVHnhânloại,conngườicùngchiasẻvà
thốngnhấtvớinhauvềnhữnggiátrị,chuẩnmựcXH.
c.Cơcấuvănhoá.
+GiátrịXH:GTXHlàtấtcảnhữngcáimàquaquátrìnhtươngtác,cánhânthoả
thuậnvớinhauchorằngđólàcáiđángcó,đángvươntới,đángmongmuốnđáng
đạtđượcthìđólàGTXH.VD:tựdo,bìnhđẳng,đoànkết,chungthuỷ,hoàbình,
nghềnghiệp,địavị…GTXHđượccoilàhạtnhâncủa1nềnVHvìnóthamgia
vàobấtkì1đánhgiánàocủaXHvềcáchiệntượng,sựvậtcủađờisốngXHnói
chungvàcủacánhânnóiriêng.Có2loạiGTXH:
*GTtíchcực:tạoraliênkếtXH,giữacáccánhân,cácnhóm,cộngđồngXH,
chiasẻtôntrọngnhau.
*GTtiêucực;PháhuỷcácGTXH
Nhưvậy,pjhầnlớncácGTXHđượcconngườitiếpnhậntừkhicònnhỏtuổi,
thôngquagiađình,nhàtrường,quaphươngtiệnthôngtinđạichúngvàthôngqua
cácnguồnkhácnhautrongXH,nhữnggíatrịnàytrởthành1phầnnhâncáchcủa conngười.
+MụctiêuXH:Làcáiđíchđểcánhân,nhómXHtheođuổimụctiêu.chịuảnh
hưởngcủagiátrị.Khôngcógiátrịthìkhôngcómụctiêu.GTluôngắnvớiMT
nhưngcũngcósựkhácnhau,GTlànhằmvào1cáigìđónặngvềmụcđích,tư
tưởng,cóhướngdẫn,cònMTthìrấtcụthể.VD:trongKD,GTlàlãi,cònMTlà
tỉlệ%caohaythấp.CáctổchứcXHtồntạiđượclàdocósựtươngtácgiữacác
thànhviênkhicùngnhauchiasẻnhữngMTvàgiátrịchungbảođảmsựtồntại
củacáctổchứcXH.
+ChuẩnmựcXH:CMXHlàtổngsốnhữngyêucầu,mongđợi,quytắcXHđược
ghilạibằnglờihaybiểutượngchohướngcơbảncủamọihànhđộng,củathành
viêntrongXH.CMXHlànhữngquyđịnh,làcáichotabiếtphảihànhđộngnhư
thếnàotrongmộttìnhhuốngXH.CMXHcó2mặt:Kháchquanvàchủquan.
-KQ:lànhữngtínhiệuđiềuchỉnhcủaXH.
-CQ:làsựchiphốiýthức,tìnhcảmcủaconngười,tạoratínhtựgiác,tựthực
hiệntừbêntrongmỗiconngười,trongmôitrườngVH
GTXHlànhữngquanniệmvềcáiquantrọng,cáiđánggiátrongXH,làcáicon
ngườihướngtớitrongtưtưởng.NókháchơnCMXHởchỗnókhôngquyđịnh
nhữngứngxửcụthểtrongnhữngtìnhhuốngcụthể.CMXHlànhữngcáihướng
dẫn,quyđịnh,cánhânthựchiện.VD:chungthuỷlà1GTXH,cònCMXHlà…
trungthựclà1GTXHcònCMXHlà…
+VHcủamộtXhtrướchếtlà1hệchânlý.Trongkhoahọc,chânlýđượchiểulà
trithứcphảnánhđúngđắnthếgiớikháchquantrongýthứccủaconngười,thì
trongXHHchânlýlànhữngquanniệmvềcáiđúng,cáithật.MõinềnVHcócái
đúng,cáithậtkhácnhauđođótrongmỗiXHđềucó1hệchânlýkhônggiống
vớihệchânlýtrongVHcủaXHkhác.
Câu 33. Nêu và phân tích các chức năng của văn hoá? Mối quan hệ giữa văn
hoá với lối sống và dư luận XH?
a.ChứcnăngcủaVH
b.LốisốngvàdưluậXH
+Lốisống:Làmộthệthốngcácnétđặctrưngcănbảnchohoạtđộngcủacon
ngườitrongmộtXHnhấtđịnh
Tronglốisốngcól/scánhân,l/snhóm,l/scộngđồngquốcgia.l/sphụthuộcvào
điềukiệnkháchquancủaXHnhưKtế,ch/trị,môitrườngtựnhiên.
MỗithànhviêntrongXHđèucócáchthứckhácnhautronghoạtđộngđểthực
hiệnnhucầulợiíchgiátrịcủahọ.Dođó,l/sốngcóliênquantrựctiếpđếnđạo
đức,nhâncáchcủaconngười.
+DưluậnXH:làtổngsốnhữngquanđiểm,tháiđộ,đánhgiá,nhậnxétcủaXH
về1vấnđềnàođómàXHquantâm.
ĐốitượngcủaDLXHlàmọivấnđềnảysinhtrongđờisốngXH
HìnhthứccủaDLXHrấtđadạng
DLXHcóđặctínhlantruyềnnhanhtrongXH
DLXHhìnhthànhqua4bước:
DLXHlàbiệnphápđểduytrìkiểmsoátXh,điềuchỉnhhànhvicủaconngười.
Câu 34. XH hoá là gì? Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình XH hoá? a.Kháiniệm
XHhoálàlàquátrìnhcánhânlĩnhhội1hệthốngnhữngtrithức,nhữngchuẩn
mực,nhữnggíatrịXH-XHđểphùhợpvớivaitròXh,hoànhậpvàoXH
QuátrìnhXHHcó2mặt:
+mặtthứnhấtlàảnhhưởngcủaXHđếncáccánhân,XHđặtrakhuônmẫu,hành
vigíatrịchuẩnmựccủaXHmàcánhânmuốntồntạitrongXhđóbuộcphảihọc hỏivàlàmtheoXH
+MặtthứhailàcáccánhânđápứngXH,họchỏiXhđểthựchiệnvaitròcủa
mìnhsaochophùhợpvớisựmongđợicủaXH
haimặtnàythườngxuyên,liêntụcchuyểnhoáchonhaurtongsuốtquártình XHHcánhân.
TómlạiXHHchínhlàquátrìnhconngườihọctậpđểtiếpthutrithứccủanhân
loạivàquátrìnhthựchiệnnhữngtrithứcđótrongđờisốngXH
XHHkhácvớigiáodụcở3điểm:
+Giáodụccómụcđích,cóthờigian,cósựchủđộng…
+Độngtáctừnhàgiáodụctácđộnglênđốitượng… +…
b.BảnchấtXHHcủaconngười
-ConngườibảnnăngluônbịXHkiiểmsoát,nókhcsvớibảnnăngcủaconvậtlà
kiểmsoáttheocơchếtựnhiên.
-BảnnăngcủaconngườidầndầnbiếnmấtdoquátrìnhXHH.Conngườivừalà
cánhânvừalàsinhvật,conngườisốngcùngnhauvàchiasẻcùngnhau.
-TínhXHcủaconngườiđượctruyềntừđờinàysangđờikhác,conngườihọc
hỏivàlàmtheoXHnêntínhXHcủaconngườithôngquacongđườngvănhoá,
conngườiđượchiểulàconngườiXH,khimàconngườivừacókhuynhhướng
kếthợpvớinhữngngườikhác,vừacónhucầutươngquanvớinhữngngườikhác,
từđóbộlộbảnchấtXHcủaconngười.
Bằngnhữnghànhđộngthựctiễncủaconngười,K.Marxđãxemtrongtínhhình
thứccủanó.BảnchấtconngườilàtổnghoàcácmốiquanhệXH.
TrongquátrìnhconngườitrởthànhconngườiXH,chủthểXHphảithoảmãn cácđặctrưngsau:
+Conngườiphảihọcđượcngônngữ
+Conngườiphảicó1hệtrithức
+Conngườiýthứcvềnhữnghiểubiết,biếttưduyđểthunhậnđượcnềnvănhoá
vàcóvănhoácánhân. +MôitrườngXHH
Giađình:làcáinôinuôidưỡngconngườitừlúcsinhrađếnlútừgiãcõiđời
GĐlàmôitrườngquantrọngđểhoànthiệnnhâncáchconngười/
+Nhàtrường:LàthiếtchếXHquantrọng,nótruyềnthụnhữngkĩnăng,trithức
đểcánhâncóthểlàmviệcđộclập,cóthểlaođộngchântayhaylaođộngtríóc
đểgánhvácnhữngchuẩnmựcXH.ởnhàtrườngcánhânđượctrangbịnhữngtri
thức,kĩnănglaođộngnghềnghiệpcầnthiếtđểcánhâncóthểđảmnhiệmcácvị
thếvàvaitròXHtrongtươnglai,đựacbiệtlàvịthếnghềnghiệp
+NhómXH,tổchứcXH,đoànthểXH:ởđócánhânlàthànhviênnênphảihọc
hỏinhữngnguyêntắccủanhóm,tổchức,đoànthểđểthíchnghivớicácvaitròvà vịthếcủamình.
+cácphươngtiệnthôngtinđạichúng:làphươngtiệnđểXHHcánhân,nótruyền
đạtnhữnggiátrịchuẩnmựcmàcácthànhviênlínhhội.Quađócánhâncóthểtự
tiếpthucáigìlàcầnthiếtchomìnhđểhoànhậpXHmộtcáchtốtnhất..Thôngtin
cócảyếutốtíchcựcvàtiêucực,nênphảichonlọc.
c.CácyếutốảnhhưởngđếnquátrìnhXHH:
+Kháchquan:baogồmđiềukiệnsinhhoạtvậtchất,sinhhoạttinhthầncủaXh.
VD:TTvănhoách/trịXH
Ngoàiracòncáyếutốnhư:sựthốngnhất,ổnđịnhtrậttựXH,sựhiệulựccủa
kiểmsoátXHcũngảnhhưởngđếnquátrìnhXHH
SựổnđịnhcủathiétchếXHH +Chủquan:
Sựnhạybén,tinhtế,năngđộngcũngảnhhưởngđếnkếtquảquátrìnhXHH.Có
3giaiđoạncơbản:
-Giaiđoạntrướctuổilaođộng:1-18tuổi:từkhisinhrađếnkhihoạtđộngchính
thức.ĐâylàquátrìnhXHHđượcthựchiệnkhicánhâncònnhỏtuôỉ.Cáctương
tácđượcthựchiệntrongquátrìnhXHHthôngquagiađìnhvànhàtrường
-Giaiđoạnởđộtuổilaođộng:CánhânthựchiệnquátrìnhXHHthôngquamối
quanhệtươmgtáctrongmôitrườngNhàtrường,giađình,xãhội,tổchứcXH.
-Giaiđoạnkếtđộtuổilaođộng,nghỉhưu.
Quanniệmthứnhấtchorằng:Giaiđoạnnàycánhânthểhiệntínhbảothủrõ
nhất,khôngcònkhảnăngtáitạolạikiếnthức,kinhnghiệmXH