Đề cương ôn tập trọng tâm về Xã Hội Học Pháp Luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội
Đề cương ôn tập trọng tâm về Xã Hội Học Pháp Luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Xã hội học pháp luật
Trường: Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
ĐỀ CƯƠNG XÃ HỘI HỌC
Câu 1: Xã hội học là gì? Trình bày đối tượng nghiên cứu của xã hội học và
mới quan hệ giữa xã hội học với các khoa học xã hội khác?
a.Khái niệm: Về mặt thuật ngữ, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, XHH
“Sociology”cógốcghéptừ2chữ:Societas”+“logos” cónghĩalàhọcthuyết,
nghiêncứu.NhưvậyXHHđượchiểulàhọcthuyếtvềxãhội,nghiêncứuvềxã hội.
Vềmặtlịchsử,thuậtngữnàyxuấthiệnlầnđầutiênnăm1938trongcuốn“Thực
chứngluận”củanhàxãhộihọcAgusteComte.Từđó,năm1938đượclấylàm
mốcrađờicủamônxãhộihọc.A.ComteđượccoilàchađểcủaXHH.
NghiêncứumốiquanhệnàyXHHchỉrađặcđiểmtínhchất,đk,cơchếcủasự
hìnhthànhvậnđộngvàbiếnđổitươngtácgiữaconngườivàxh.
HiệncónhiềutrườngpháiXHHvớicácquanđiểmkhácnhaunhưngcácđịnh
nghĩavềXHHmàhọtìmracũngcónhiềuđiểmtươngđồng:
-XHHlàmộtmônkhoahọcthuộccáckhoahọcXH,nghiêncứucáctươngtác
XH,đặcbiệtđisâunghiêncứumộtcáchhệthốngsựpháttriển,cấutrúc,mối
tươngquanXHvàcáchànhvihoạtđộngcủaconngườitrongcáctổchức,nhóm XH.
-TheocácnhàXHHXôviếttrướcđâythìXHHmacxitlàkhoahọcvềcácquy
luậtphổbiếnvàđặcthùcủasựvậnđộngvàpháttriểncủacáchệthốngXHxác
định;làkhoahọcvềcácccơchếhoạtđộngvàcáchìnhthứcbiểuhiệncủaquy
luậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,tậpđoànXH,giaicấp,dântộc.
-TheođịnhnghĩacủaG.V.Osipov:“Xãhộihọclàkhoahọcvềcácquyluậtvà
tínhquyluậtxãhộichungvàđặcthùcủasựpháttriểnvàvậnhànhcủacáchệ
thốngXHxácđịnhvềmặtlịchsử,làkhoahọcvềcáccơchếtácđộngvàcáchình
thứcbiểuhiệncủacácquyluậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,cácnhóm
XH,cácgiaicấpvàcácdântộc”.
ĐịnhnghĩachungXHH:
XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcXhnghiêncứuquyluật,tínhquyluậtcủasựhình
thành,vậnđộng,biếnđổimốiquanhệ,tươngtácqualạigiữaconngườivàxã hội.
b.Đối tượng nghiên cứu:
XHlà một chỉnh thể rộnglớn toàn diện,là khách thể nghiên cứucủa nhiều
KHXH,trongđócóXHH.Theođó,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàcácquan
hệXh,tươngtácXHđượcbiểuhiệnthôngquacáchànhviXhgiữangườivới
ngườitrongcácnhóm,cáchệthốngXh.
XéttrongtiếntrìnhpháttriểncủaXHH,cácvấnđềkép:“con người – xã hội”;
hành động xã hội – cơ cấu xã hội”; và “vi mô - vĩ mô”. làchủđềtrungtâm
trongnghiêncứuXHH.
QuanđiểmchínhthốngđượcthừanhậnvềđốitượngN/ccủaXHH:
-Làgiữamộtbênlàconngườivớitưcáchlàcáccánhân,cácnhóm,cáccộng
đồngXHvớimộtbênlàXHvớitưcáchlàcáchệthốngXH,cácthiếtchếXhvà cơcấuxh.
Nóimộtcáchkhaíquát,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàmốiquanhệtươngtác
vềhànhviXHcủaconngười,mốiquanhệhữucơ,sựảnhhưởnglẫnnhaugiữa
mộtbênlàconngườivớitưcáchlàcánhân,nhóm,cộngđồngngườivàmộtbên
làxãhộivớitưcáchlàhệthốngXH,cơcấuXH.
c. Mối quan hệ giữa XHH và các KHXH khác.
*VớiTriếthọc:
Triếthọclàkhoahọcnghiêncứuquyluậtchungnhấtcủatựnhiên,xãhộivàtư
duy.QuanhệgiữaXHHvàtriếthọclàmốiquanhệgiữa1KHXHcụthểvới1
KHvềthểgiớiquantrongquanhệđó.TriếthọcvàKHtriếthọcMác-Lêninlà
nềntảngthếgiớiquan,làcơsởPPluậnchong.cứucủaXHhọc,macxit.Cácnhà
XHHmacxitvậndụngchủnghĩaDVLSvàphépbiệnchứngduyvậtlàmcôngcụ
lýluậnsắcbénđểnghiencứuvàcảithiệnmốiquanhệgiữaconngườivàXH.
NgượclạiquanghiêncứuthựcnghiệmXHHlạicungcấpsốliệuthôngtin,bằng
chứngmới,sốliệumớimẻchokháiquáttriếthọcvềconngườivàXH,làmcho
triếthọckhôngbịkhôcứng,lạchậutrướcnhữngbiếnđổi,quyluậtmớivềđời
sốngXHvậnđộngkhôngngừng.
TriếthọcvàXHHlàhaiKHđộclậpnhưngchúngcótínhbiệnchứng,cómối
quanhệmậtthiếtvớinhau.
*Vớisửhọcvàtâmlýhọc:
XHHrađờisau,tiếpthuvàkếthừarấtnhiềuthànhtựu,trithứccủasửhọcvà
tâmlýhọcđểnghiêncứumốiquanhệtươngtácgiữaconngườivớiXH.
XHHcómốiliênhệchặtchẽvớiTLhọcvàSửhọc.CácnhàXHHcóthểvận
dụngcáchtiếpcậntâmlýhọcđểxemxéthànhđộngXHvớitưcáchlàhoạtđộng
cảmtính,cóđốitượng,cómụcđích.XHHcóthểcoicơcấuXH,tổchứcXH,
thiếtchếXHvớitưcáchnhưlànhữngchủthểhànhđộng.XHHcóthểquántriệt
quanđiểmLStrongviệcđánhgiátácđộngcủahoàncảnh,điềukiệnXHvớicon
người.Cácnhànghiêncứucóthểphantíchyếutố“thờigianxãhội”quacáckhái
niệmtuổitác,thếhệ…khigiảithíchnhữngthayđổiXHtrongđờisốngcon người.
*VớiKinhtếhọc.
KThọcnghiêncứuquátrìnhsx,tổchứcsảnxuất,phươngpháplưuthôngsản
phẩm,phânphốitiêudùnghànghoá,dịchvụtrongXH,XHHng/cứubốicảnh
vănhoá,cáchtổchứcxãhộivàmốiquanhệXHgiữangườivớingườitrongquá
trìnhkinhtế,sựtácđộngcủalĩnhvựckinhtếlênđờisốngXHcủaconngười.
XHHkếthừavậndụng,vaymượncủaKinhtếhọcnhữngkháiniệm,phạmtrùvà
lýthuyếtthíchhợpnhắmnghiêncứuđốitượngcủamình.Chẳnghạnnhư:lý
thuyếttraođổi,lýthuyếtvốnconngườivàkháiniệmthịtrường,bắtnguồntừ
kinhtếhọc,nayđangđượcsửdụngrộngrãitrongnghiêncứuXHH.Nhữngkhái
niệmXHHnhưmạnglướiXh,vịthếXhhayhànhđộngXHđangđượccácnhà
KThọcrấtquantâm.
MốiquanhệgiữaXHHvàKThọcpháttriểntheobaxuhướngtạothànhbalĩnh
vựcKHliênngành.MộtlàKThọcXhrấtgầnvớiKThọcchínhtrị,hailàXH
họcKtếvàbalàlĩnhvựcnghiêncứu“Kinhtếhọcxãhội”
*Vớichínhtrịhọc:
Chínhtrịhọcchủyếunghiêncứuquyềnlựcvàsựphânchiaquyềnlực-lĩnhvực
chínhtrịcủađờisốngXH.PhạmviquantâmCTrịhọckhárộngtừtháiđộ,hành
vichínhtrịcảucánhântớihoạtđộngch.trịcủacácnhóm,tổchứcvàlựclượng
XH.XHHcũngnghiêncứuvềquyềnlựcXH(Nảysinhtồntạigiữangườivới
ngườitrongXH)nhưngchútrọngvàtậptrungvàomốiliênhệgiữacáctổchức,
thiếtchếchínhtrịvàcơcấuxãhội.MóiquanhệchặtchẽgiữaXHHvàCThọc
thểhiệntrướchếtởviệccùngvậndụngcáclýthuyết,kháiniệmvàphươngpháp
chungchocảCThọcvàXHH.Vídụ:PPphỏngvấn,điềutradưluậnXHvàphân
tíchnộidungđangđượcápdụngphổbiếntronghailínhvựckhoahọcnày.
GiữaXHHvàcácKhkháccósựgiaothoavềtrithức.Trongmốiquanhệđó.Do
XHHrađờisaunênđượcnhậnnhiềuhơncho(trithức,thànhtựu,kháiniệm,
phạmtrù).ĐiềuđócónghĩalàXHHkhôngngừngtiếpthucácthànhtựucủacác
khoahọckhác.Trêncơsởđó,XHHcónhiệmvụpháttriểnvàhoànthiệnhệ
thốngkháiniệm,phạmtrùvàPPluậnnghiêncứucủamình.
Câu 2: Cơ cấu xã hội học là gì ? Các cấp độ nghiên cứu của cơ cấu xã hội học ?
a.Cóthểcăncứvàomứcđộtrừutượng,kháiquátcủatrithứcXHHđểphânchia
cơcấuXHHthành3bộphậncómốiliênhệmậtthiếtvớinhau:
-XHHtrừutượnglýthuyết:Nghiêncứukháiquátmộtcáchkháchquan,khoa
họccácvấnđềcủathựctiễnXHnhằmpháthiệncáctrithứcmớivàxâydựnglý
thuyết,kháiniệmvàphạmtrùXHH..Trêncơsởđóxâydựngcáctrithứclý thuyếtXHH.
-XHHthựcnghiệm:làmộtbộphậnXHHnghiêncứuvềhiệntượng,quátrình
XHbằngcáchvậndunglýthuyết,kháinịêmXHHvàcácPPthựcchứngnhư
quansát,đolường,thínghiệmnhằmkiểmtra,chứngminhhoặckếtluậnnhững
vấnđềdoquansátđemlại.đượcrútratừlýthuyếtXHH(Giảithíchcácvấnđề nảysinhtrongXH)
-XHHứngdụng:LàbộphậnXHH cónhiệmvụvậndụngcácnguyênlý,ý
tưởnglýthuyếtXHH,trithứcXHHđểphântích,tìmhiểuvàgiảiquyếtcáctình
huống,sựkiệncủađờisốngXHnhằmkiểmchứngtrongthựctiễnđểgiảiquyết
vấnđềcuộcsốngđangđặttra,đemlaịkếtquảnhấtđịnhnàođóchosựpháttriển củaXh.
b.Cấpđộnghiêncứucủacơcấuxãhộihọc.
Căncứvàocấpđộriêng-chung;;bộphận-chỉnhthểcủatrithứcvàlĩnhvực
nghiêncứucủaXHHthìngườitachiacơcấuXHHlàm2bộphận,đólà:XHH
đạicươngvàXHHchuyênnghành:
-XHHđạicươngnghiêncứucácquyluật,tínhquyluật,thuộctínhvàđặcđiểm
chungnhất,kháiquátnhấtcủacáchiệntượngvàquátrìnhXH,XHHđạicương
cónộidungnghiêncứurấtgầnvớiXHHvĩmôvàXHHlýthuyết
-XHHchuyênngành(chuyênbiệt)làbộphậnXHHgắnlýluậnXHHđạicương
vàoviệcnghiêncứucáchiệntượngcủalĩnhvựccụthể,nhấtđịnhcủađờisống XH.
Quymô,kíchcỡcủahệthốngXHHđượcchiara2loại:XHHvimôvàXHHvĩ mô
+XHHvimô:ngh.cứuhệthốngXHquymônhỏ,nhóm.
+XHHvĩmô:ngh.cứuhệthốngXHcóquymôlớncủamộtQuốcgia,dântộc
haymộtchếđộXHchuyênbiệt(XHTBản,XHPkiến,XHXHCN...)
CơcấutổngthểchungnhấtcủaXHHgồm2bộphận:XHHLýthuyếtvàXHH thựcnghiệm.
Câu3.Phântíchcácchứcnăng,nhiệmvụchủyếucủaXHH.NhiệmvụcủaXHH ởVNhiệnnay?
XHHcũngnhưcácKHkhácđềucóbachứcnăngcơbản:Chứcnăngnhậnthức
chứcnăngthựctiễnchứcnănggiáodục(tưtưởng)
a.ChứcnăngcủaXHH
*Chứcnăngnhậnthứctrangbịchongườihọchệthốngtrithứcvềsựpháttriển
XH,quyluậtvềsựpháttriển,cơchếcủaquátrìnhpháttriển..
-ChứcnăngnhậnthứccủaXHHcònđượcthểhiệnthôngquachứcnăngphương
phápluậncủanó,thểhiệnơchỗnólànhữngthôngtinkhoahọctậptrung,chọn
lọcloạitrừtấtcảnhữnggìlàthứyếu,đóngvaitrònhữngnguyênlý,nhữngchuẩn mựcnghiệncứuXH.
*Chứcnăngthựctiễn:Trêncơsởphântíchthựctrạng,XHHlàmsángtỏtriển
vọngpháttriểnXHtrongtươnglaigầnvàtươnglaixa,giúpconngườikiểmsoát
đượccácquanhệXHcủamìnhvàđiềuhoàcácquanhệđósaochophùhợpvới yêucầukháchquan.
-ChứcnăngthựctiễncủaXHHkhôngtáchrờinhữngđềxuất,kiếnnghịmànóđề
ranhằmđápứngyềucầucủaquảnlýXH,nhằmcủngcốmốiquanhệgiữaKHvà
thựctiễn.Chứcnăngthựctiễnbiểuhiệnralàchứcnăngquảnlý,Chỉđạohoạt
độngquảnlý.Nhữngdựbáotrongquảnlýtrênthựctếkhôngthểhiệncóhiệu
quảnếukhôngcódựbáoXHH.
* Chức năng giáo dục (tư tưởng): XHH trang bị những tri thức KH khách
quan,gópphầnhìnhthànhtưduykhoahọc,hìnhthànhthóiquen,nếpsuynghĩ
khoahọcvàhànhđộngphùhợpquyluậtkháchquan.
-XHHởnướctagópphầngiáodụcchoquầnchúngnhândântheođịnhhướng
XHchủnghĩapháthuytíchcực,hạnchếtiêucựctrongkinhtếthịtrườnggiáo dụctưtưởngXHCN.
b.NhiệmvụcủaXHH
-Nghiêncứulýluận(thựcnghiệmứngdụng).Đâylànhiệmvụquantrọnghàng
đầuđểkhẳngđịnhlàmộtkhoahọcđộclập.XâydựnghệthốngtrithứcKHriêng
biệt(đểtránhphảivaymượn)
-Nghiêncứuthựcnghiệm.làmộtnhiệmvụquantrọngtậptrungnghiêncứulý
luậnđểcónhữngthôngtinbằngchứngmớimẻ,sốliệuthựctếvàđểkhẳngđịnh
vàđểkiểmchứnggiảthuyếtKHtrênthựctiễn.ĐểhìnhthànhtưduyXHhọcđó
làtưduythựcnghiệm.
-Nghiêncứuứngdụngđểvạchracơchếđ/kgiảiphápchoviệcvậndụngcáccái
pháthiệncủangcứulýthuyếtvànghiêncứuthựcnghiệmnhằmgiảiquyếtcác
vấnđềthựctiễnđangđặtra
c.XHHởViệtNamhiệnnay:
LàmộtbộphậncủaXHHthếgiớitậptrungvào2nhiệmvụchính:
-ĐầutưchoviệcnghiêncứulýluậnđểxâydựnghệthốngtrithứcXHHphùhợp
vớibốicảnhXHviệtnam.
-CùngvớicáclĩnhvựcKHkhácthamgiavàoviệcgiảiquyết,làmsángtỏnhững
vấnđềmớinảysinhvàgópphầnđềracácbiệnphápthựctiễncótínhkhảthicao
củađờisốngXHtrongquátrìnhđổimớivàXDđấtnước.
Hàngloạtcácvấnđềcụthể:
-SNCNH-HĐHđấtnước
-Biếnđổicácg/c,tầnglớpXH.
-Cácc/sbảođảmtiếnbộXHvàcôngbằngXH
-XDnềnVHtiêntiếnđậmđàbảnsắcVHdântộc.
-Tăngcườngvaitròlãnhđạovàsứcch/đấucủađảng.
-XDNNphápquyềncủadân,dodân,vìdân.
-PháttriểnnềnKTh.hoánhiềuTp,vậnhànhtheocơchếTTcósựquảnlýcủa
NNtheoconđườngXHCN.
Câu4:Phântíchnhữngđiềukiện,tiềnđềrađờicủaxãhộihọc?ýnghĩasựrađời củaXHH.
a. Điều kiện, tiền đề
Kinhtế–XH:
-ỞChâuâucuốithếkỷ18đầuthếkỷ19phươngthứcsảnxuấtcủaCNTBrađời
vàpháttriểnlớnmạnh.Cuộccáchmạngcôngnghiệplầnthứ2diễnraởhầukhắp
Châuâuđãlàmthayđổicơbảnmọihoạtđộng,thúcđẩykinhtếpháttriểnnhảy
vọt.Nhiềulĩnhvựccôngnghiệpmới,ngànhnghềmớixuấthiệngiaothôngvân
tảipháttriểnnhanhkhiếnchohànghoávàsảnphẩmcôngnghiệplưuchuyển
thuậnlợitừvùngnàysangvùngkhác,từnướcnàysangnướckhác.Thịtrường
khôngngừngmởrộng,thươngmạipháttriểnvàbànhtrướngđãlàmlunglaytrật
tựphongkiếnđãtồntạihàngnghìnnămởChâuâu.PhươngthứcsảnxuấtTBCN
thaythếdầnphươngthứcsảnxuấtphongkiến,hìnhtháikinhtếphongkiếnbịlật
đổ.CNTBtạorarấtnhiềucủacảivậtchấtchoxãhội.Sau100nămđãtạoramột
khốicủacảivậtchấtkhổnglồ.
-TừchínhsựbiếnđổiktdẫnđếnsựpháttriểnnhảyvọtcủađờisốngXHởchâu âu.
-LốisốngXHthayđổiđôthịhoápháttriểnnhanhchóngởmọingõngáchcủa
XHChâuâu.Đồngruộnglàngmạcbịthuhẹp,lốisốngđiềnđãmanhmúncủa
nôngnghiệpnôngthôndầndầnbịđẩylùi,thayvàođólàlốisốngđôthịtheotác
phongcôngnghiệp-XHcôngnghiệp.
-HệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXHcổtruyềncoitrọngđạođức,tìnhcảmdần
dầncũngbịthaythếbởihệthốnggiátrịchuẩnmựcmớitheoxuhướngthựcdụng vàbạolực.
-ThiếtchếXH:Ngàycàngquantâmhơnđếnviệcđiềuchỉnhvàkiểmsoátcá
hoạtđộngtronglĩnhvựckinhtếcácquanhệkinhtế.
-Quymôvàcơcấugiađìnhcũngthayđổitheoxuhướngquymôgiađìnhnhỏ
chỉvới1,2thềhệ,giađìnhhạtnhân.
-CơcấuXHcũngthayđổimàđiểnhìnhnhấtlàcơcấuXHgiaicấpbiếnđổi,cơ
cấuXHlaođộngngànhnghềbiếnđổi.Nôngdântừlàngmạcđồngquêtiếnvề
khuđôthị,thànhphốđểkiếmsống.
SựxuấthiệnC/mlầnthứ2nàynóđãlàmchonềnkinhtếXHởchâuâubịđảo
lộn,bịxáotrộn.Conngườithìbànghoàngtrướcsựbiếnđổinhanhchóngcủađời sốngXH.
*Bêncạnhnhữngnhữngbiếnđổivềkinhtế–Xh,vềmặtđờisốngchínhtrịXH
cũngcórấtnhiềubiếnđộngởcuốithếkỷ18đầuthếkỷ19.Nổibậtnhấtlàxuất
hiệnhàngloạtcuộccáchmạngtưsản.ĐiểnhìnhlàC/Mtưsảnpháp1789.đâylà
dấumốc,cúđánhmạnhmẽvàothànhtrìXhphongkiếnChâuâuvàcũnglàcú
đánhmởrathờikỳhìnhthànhchếđộchínhtrịXHmớiởcácnướcChâuâu.
-Quyềnlựcchínhtrịcũngcósựthayđổitừtaygiaicấpphongkiếnquýtộc,tăng
lữchuyểnsangg/cphongkiếntưsảnvàsốítnhữngngườinắmgiữtưliệusản xuấtcủaXH.
-Trậttựchínhtrị-XHchuyênchếđộcđoánvànhànướcphongkiếnbịthaythế
bằngchếđộdânchủ,chuyênchếcủanhànướctưsản.
MâuthuẫnXHtronglòngXHcũngthayđổi.Mâuthuẫngiaicấptưsảnvàvôsản
thaythếchogiaicấpđịachủvànôngdân.
-ĐặcbiệtC/mtưsảnPhápvớituyênngônnhânquyềnvàdânquyềnlầnđầutiên
đềcậpđếntựdo–bìnhđẳngbácáiđãlàmthayđổitưduychínhtrịcủacon
người.làmdấylêntronglòngXHrấtnhiềuphongtràođấutranhđòidânquyền
bìnhđẳngbácáitrongXH.
BiếnđộngchínhtrịởchâuâuthờikỳnàylàmchotrậttựchínhtrịXHởChâuâu
mấtổnđịnh.TrậttựkinhtếchínhtrịXHởChâuâuđầybiếnđộnglàmxuấthiện
trongxãhộimộtnhucầuphảinghiêncứuthựctạiXHđểtìmragiảiphápcho
việclậplạitrậttựXHổnđịnhtạođiềukiệnchocảcánhânvàXHcùngphát triển.
TiềnđềtưtưởngvàlýluậnKH.
-TiềnđềnàylàmnảysinhXHhọcbatứnguồntừnhữngtưtưởngkhoahọcvà
vănhoáthờiđại
+Khoahọctụnhiênvàkhaohọcxãhộitờikỳnàyrấtpháttriểnvàpháttrieenr
vượtbậc,làmthayđổinhậnthứcthếgiớiquancủaconngườithôngquacáchọc
thuyết,thànhtựuXH,cácphatminhtronglĩnhvựcvậtlý,thiênvăn..Sinhhọc
gópphầnnângcaohiểubiếtcủaconngườivềthếgiới,cảvimôlẫnvĩmô(nhận
thức)gópphầngiảiphóngtưtưởngconngườithoátkhỏisựchiphốicủatư tưởngtôngiáo.
Lầnđầutiêntronglịchsửnhânthứctưtưởngcủanhânloại,conngườinhậnra
rằngthếgiớinàylàmộtchỉnhthểcócấutrúcvàvậnđộngbiếnđổitheoquyluật.
-ThànhtựuvềkhoahọctựnhiênảnhhưởngmạnhđếnXHcáchọcthuyếtXHđã
thayđổicănbảnnhậnthứcXH.đặcbiệtlàtriếthọcMark.Conngườinhậnthức
đượcrằngXHcũnglàmộtchỉnhthể,cũngvàbiếnđổitheoquyluật
Cácnhàkhoahọcthời kỳnàycũngkhaokhátnghiêncứuquyluậtcủaXH,
nghiêncứuXHtìmraquyluậtvậnđộngcủađờisốngXHvàsửdụngnónhư
nhữngcôngcụđểxâydựngcảibiếnXHtheoxuhướngngàymộttiếnbộhơn.
b. Ý nghĩa sự ra đời của XHH.
XHHrađờiđãlàmthayđổinhậnthức,thayđổithếgiớiquanvàPPluậncủacon
ngườivềsựbiếnđổitrongđờisốngKT-XH.VớinhữngtrithứcmớidoXHH
đemlại,conngườihoàntoàncóthểhiểuđược,giảithíchđượccáchiệntượngXh
bằngcáckháiniệm,phạmtrùvàPPnghiêncứukhoahọc.XHHđãtrangbịcho
conngườinhậnthứckhoahọcvềcácquyluậtcủasựpháttriển,vàtiếnbộXH,
nhậndiệnxãhộimộtcáchđúngđắn,lấyđólàmcôngcụđểgiảiquyếtnhữngvấn
đềmớimẻnảysinhtừđờisốngxãhội,gópphầnvàoviệckiếntạonhữngchính
sáchxãhộivàđểlậplạitrậttựXH,xâydựngXHngàycàngtốtđẹphơn.
Câu 5: Nêu những đóng góp của Auguste Comte (1789 – 1857) đối với sự ra
đời và phát triẻn của XH.
“XHH là khoa học về các quy luật của tổ chức XH”.
*Tiểu sử:Sinhnăm1789trongmộtgiađìnhGiatôgiáongườiPhápôngcótư
tưởngtựdovàcáchmạngrấtsớm.Ôngđượcbiếtđếnnhưlàmộtnhàtoánhọc,
Vậtlý,thiênvănhọc.Nhàtriếthọctheodòngthựcchứngvàlà1nhàXHHnổi
tiếng.Giađìnhtheoxuhướngquânchủnhưngônglạicótưtưởngtựdotiếnbộ.
-Sinhraởmộtđấtnướcđầybiếnđộng,tưtưởngcủaôngchịuảnhhưởngcủabối
cảnhkinhtế–XhPhápcuốiTK18đầuTk19cũngnhưnhữngmâuthuẫngiữa
tôngiáovàkhoahọcxungđộtgaygắt. * Tác phẩm:
Côngtrìnhcơbảngồm2TP:
-Hệthốngchínhtrịhọcthựcchứng
-Triếthọcthựcchứng.
* Đóng góp cụ thể:
+Làngườiđặttêncholĩnhvựckhoahọcxãhộihọcvàonăm1838trongtậpsách
thựcchứngluậnxuấthiệncụmtừXHH.
-ÔngcócônglớnlàtáchtrithứcXHHrakhỏitriếthọcđểtạotiềnđềchosựhình
thànhmộtbộmônkhoahọcmớichuyênnghiêncứuvềđờisốngXHcủacon người.
+QuanniệmcủaôngvềXHHvàcơcấuXHH.Trongbốicảnhmớiôngchorằng
XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcnghiêncứuvềquyluâttổchứcđờisốngXHcủa
conngười(khoahọcthựctạiXH)
Phương pháp nghiêncứu: Ông còn gọi XHHlavật lý học XH vì XHH có
phươngphápnghiêncứugầngiốngvớiphươngphápnghiêncứuvậtlýhọc.Nó
cũnggồm2lĩnhvựccơbản:TĩnhhọcXHvàĐộnghọcXH
ĐộnghọcXHlàbộphậnnghiêncứuhệthốngXHtrongtrạngtháivậnđộngbiến
đổitheothờigian
CònTĩnhhọcXH làbộphậnnghiêncứutrạngtháitĩnhcủaXHvàcơcấucủa
XHcácthànhphầnphầntạolêncơcấuvàcácmốiquanhệgiữachúng.Tĩnhhọc
XHchỉracácquyluậttồntạiXH(độnghọcXHchỉraquyluậtvậnđộngbiến đổi)
+PhươngphápnghiêncứuXHH:ÔngchorằngXHHphảivậndụngcácphương
phápcủaKHtựnhiênđểnghiêncứuXH.NhưngvềsauôngchỉrarằngXHH
phảinghiêncứubằngphươngphápthựcchứng.Ôngđịnhnghĩa:phươngpháp
thựcchứnglàphươngphápthuthậpxửlýthôngtinkiểmtragiảthuyếtvàxây
dựnglýthuyết.Sosánhvàtổnghợpsốliệu.
Có4phươngphápcơbản: -PPquansát -PPthựcnghiệm.
-PPsosánhlịchsử.
-PPphântíchlịchsử.
+QuanniệmvềcơcấuXH.Banđầuôngchorằngcánhânlàđơnvịcơbảnnhất
củacơcấuXH(đơnvịhạtnhân).Vềsauônglạichorằnggiađìnhmớilàđơnvị
hạtnhâncủaXhvàcóthểcoigiađìnhnhưmộttiểucơcấuXH.
ÔngkếtluậnmộtcơcấuXHvĩmôđượctạothànhtừnhiềutiểucơcấuXHđơn
giảnhơn.CáctiểucơcấuXHnàytácđộngqualạilẫnnhautheomộtcơchếnhất
địnhđểbảođảmchoXHtồntạivàpháttriểnổnđịnh.
+CáchgiảithíchvềquyluậtvậnđộngXH,quyluật3giaiđoạncủatưduy.Quy
luậtpháttriểncủatưduynhânloạiqua3giaiđoạn
-Giaiđoạntưduythầnhọc
-Giaiđoạntưduysiêuhình
-Giaiđoạntưduythựcchứng
Ôngvậndụngquyluậtnàyđểgiảithíchrấtnhiềuhìnhtượngcụthểcủatưduy củaXH.
GiảithíchquátrìnhtưduytừlúcsinhralàxãhộihiệnthựclẫnXHtinhthầnđều
vậnđộngpháttriểntheoquyluật3giaiđoạn:XHthầnhọc–Xhsiêuhình–XH thựcchứng.
GiaiđoạnXHthầnhọctừthếkỷ14trởvềtrước
Giaiđoạnsiêuhìnhtừthếkỷ14đếntk18
GiaiđoạnthựcchứngsauTK18đếnnay.
TheoôngXHvậnđộngtừtrạngtháiXHnàyđến1trạngtháikhácluânluâncó1 sựkhủnghoảng.
ConngườicóthểquảnlýtốtnhấtXHcủamìnhtronggiaiđoạnthựcchứng(các
nhàkhoahọc).Cơchếcủasựvânđộngnàylàđilên.Trongquatrìnhđócókế
thừatíchluỹ.Giaiđoạntrướclàtiềnđềcủagiaiđoạnsau.
Saunàyôngchorằng,sựvậnđộngXhtinhthầncótrướcrồimớiphảnánhsự
vậnđộngcủaXHhiệnthực.Vìthếôngbịphêphánlàduytâm(Vìvậychoý thứccótrước)
Mặcdùcónhữnghạnchếnhấtđịnhvềtưtưởngnhưngôngđãcónhữngcống
hiếntolớnchoviệcđặtnếnmóngchoXHH.Dođóôngđượccoilàchađẻcủa XHH.
Câu6:NêunhữngđónggópcủaKarlMarx(1818–1883)đốivớisựrađờivà
pháttriểncảuXHHnóichungvàXHHMácxítnóiriêng.
“Các nhà triêt học cho tới nay mới chỉ giải thích TG.Vấn đề là biến đổi TG” * Tiểu sử:
KarlMarx,lànhàkinhtếhọcđức,nhàlýluậnvĩđạicủaphongtràocôngnhân
thếgiớivàlàngườisánglậprachủnghĩacộngsảnkhoahọc. * Tác phẩm:
-Bộtưbảnluận
-bảnthảokinhtếtriếthọc
-Sựkhốncùngcủatriếthọc
-Tuyênngôncủađảngcộngsản
-Giađìnhthầnthánh...
Nhữngtácphẩmnàychứađựngrấtnhiều,tưtưởngquanđiểmvềXHH.
ÔngchưabaogiờnghĩvàchưabaogiờnhậnmìnhlànhàXHH.Ôngcũngchưa
baogiờviếtvềmộtđềtàinàothuộclĩnhvựcXHH.Nhưngôngđượccoilà1
trongnhữngnàhsánglâpkXHHvìôngđãkhaiphávàđónggóprấtnhiềukiến
thứcvềchínhtrịhọc.XHH,kinhtếhọc
ÔngđượcgiớiXHHtônvinhlànhàsánglậpvĩđạicủamọithờiđạiXHH.
CácnhàXHHMacxitcoiKarlMarxlàngườisànglậpraXHH.Đốivớicácnhà
XHHChâuâuthìKarlMarxđượccoilàđạidiệntiêubiểunhấtchotrườngphái
XHHxuấtpháttừlịchsử,từvấnđềgiaicấpvàđấutranhgiaicấp.
* Đóng góp cụ thể:
+Chủnghĩaduyvậtlịchsửđượccoilàlýluậnvàphươngphápluậntrongnghiên
cứuXHH.đặcbiệtlàtrongnghiêncứuXHHMacxitChủnghĩaduyvậtlịchsửlà
sựvậndụngchủnghĩaduyvậtvàphépbiệnchứngvàonghiêncứulịchsửXH.
ĐólàChủnghĩaduyvậtlịchsưcủaMac
-Vềmặtlýluận,ChủnghĩaduyvậtlịchsưxemxétXHnhưlà1chỉnhthểgồm
nhiềubộphậncấuthành.Cácbộphậnđókhôngchỉtácđộngqualạilẫnnhaumà
cònmâuthuẫnđốikhángnhau.TheoMarx,sựmâuthuẫnđốikhángnhaugiữa
cácbộphậncủaxãhộichínhlàđộnglựcđểpháttriểnXH.
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcủaMacchỉraquyluậtvậnđộngkháchquancủa
XH.Ôngnói“TôicoisựvậnđộngXHlàmộtquátrìnhlịchsửtựnhiên”.
VânđộngpháttriểncủaXHlàsựthayđổikếtiếpnhaucủa5hìnhtháiKTXH
tươngứngvới5chếđộXH.5thờiđạilịchsử.Macchỉracặnkẽ,cụthể,gốcrễ
cănnguyêncủasựbiếnđổi
Maccònchỉracơcấutổngthểcủa1XHgồm2thànhtốcơbản:Kiếntrúc
thượngtầngvàhạtầngcơsở.Haithànhtốnàycóquanhệkhăngkhítbiệnchứng vớinhau +Vềppluận:
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcungcấpcáchtiếpcậnduyvậtkhinghiêncứuvềXH.
MarxchorằngtồntạiXHlàcáicótrước.ýthứcXHlàcáicósau.TồntạiXH
quyếtđịnhýthứcXH.
-KhinghiêncứuvềXHnênbắtđầuxuấtpháttừhànhđộngthựctiếncủacon
ngườichứkhôngbắtđầutừýniệmtuyệtđối.Macchorằngsựvậnđộngbiếnđổi
cuảXHlàdophươngthứcxảnsuấtcủaXhquyếtđịnh.PhươngthứcsảnxuấtXh
thayđổisẽkéotheosựvậnđộngbiếnđổi.
DođókhinghiêncứuvềXHchúngtaphảixuấtpháttừyếutốgốcđộkinhtế.đặt
cácvấnđềXHtrongmốiquanhệvớiKTmớicóthểchỉrađượcnguyênnhânsâu
xavàbảnchấtcủahiệntượngXHvàmớiđưarađượcgiảiphápphùhợpđểgải
quyếtcácvấnđềcủaXH.
-PPluậncủaMacđãtrởthànhkimchỉnamchonghiêncứuXHH.
+QuanniệmvềconngườivàXHHcủaMac.
QuanhệtươngtácgiữaconngườivớiconngườivàXhlàđốitượngcủaXHH.
TheoMacconngườilàmộtthựcthểsinhhọc–Xh.Conngườivừamangbản
chấttựnhiênvừamangbảnchấtXH.Bảnchấtđíchthựccủaconngườilàtổng
hoàcủacácmốiquanhệXH.(bảnchấtconngườinằmtrongcácmốiquanhệXH
chứkhôngnằmtrongcơthểsinhhọccủaconngười)
ĐólàquátrìnhXHhoácánhân.
+VềbảnchấtcủaXHôngchorằngXHchẳngquachỉlàsựtácđộngqualạigiữa
ngườivớingườimàthôi.XHlàXhcủaconngười.
+QuanđiểmvềvấnđềbấtbìnhđẳngvàphântầngXHcủaMac.
TrongmọiXhcóphânchiagiaicấpđềucódấuhiệucủabấtbìnhđẳngXhvà
phântầngXH.Gốcgáccơbảncủanólàsựkhácbiệtsựđốilậpgiữacáctậpđoàn
ngườitrongquanhệsởhữuđốivớitưliệusảnxuất.Sựđốilậpkhácbiệtvềlơi
íchkinhtếdẫntớisựđốilậpvềquyềnlựcchínhtrị-XHvàtinhthầngiữacáctập
đoànngười.SựbấtbìnhđẳngxuấthiệndẫnđếnphântầngXH.
ĐólànhữngluậnđiểmgốccănbảnnhấtMacđãcungcấpđểnghiêncứulýgiải
XH,mọihiệntượngBBđẳngXhvàphântầngXh
+VêPPnghiêncứu:KhácvớiAugusteComteMackhôngtuyênbốrõràngPPgì
phảivậndụngđểnghiêncứuXHH.
CácnhàXHHthôngquacácPPmàMacsửdụngnghiêncứuvềXHnóichungthì
vôhìnhchungôngđãcungcấpbổsungvàohệthốngcácppnghiêncứuthực chứngcủaXHH.
MộtsốPPcụthểnhưPPquansát,PPphỏngvấn,pptrưngcầuýkiếnquathưvà
ppphântíchtàiliệu
Kết luận:ChủnghĩaDuyvậtlịchsửcủaK.MarxlàXHHđạicươngmacxit.Các
quanđiểmcủaK.MarxtạothànhbộkhunglýluậnvàppluậnnghiêncứuXHH
theonhiềuhướngkhácnhau.ĐólàmộthệthốnglýluậnXHHhoànchỉnhcho
phépvậndụngđểnghiêncứubấtkỳXHnào.Điềuquantrọngnhấtlà,làmtheo
Marx,cácnhàXHHkhôngnhữnggiảithíchTGmàcòngópphầnvàocôngcuộc
cảitạo,đổimớiXHđểXDmộtXHcôngbằng,vănminh.Ôngxứngđángđược
tônvinhlànhàXHHvĩđạicủamọithờiđại
Câu7:NêunhữngđónggópcủaE.Durkheim(1858–1817)đốivớisựpháttriển củaXHH.
“Khi giải thích hiện tượng xh ta cần phân biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng
đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện” a. Tiểu sử:
Ônglàmộtnhàxhhngườiphápnổitiếng,sinhnăm1858trongmộtgiađìnhdo
thái,mấtnăm1917.ônglàngườiđặtnềnmóngxâydựngchủnghĩachứcnăng.
Ônglànhàgiáodụchọc,triếthọc,mộtnhàkinhtếhọcvàlàmộtnhàxhh.
ÔngcònđượccoilànhàsánglậpxhhPhápvìôngđãcócônglớnđưaxhhtrở
thànhmộtlĩnhvựckhoahọc,mộtngànhnghiêncứuvềgiáodụcởPhápnênđược
coilàchađẻcủaxhhPháp.BốicảnhkinhtếxhPhápởcuốithếkỷ18đầuthểkỷ
19ảnhhưởnglớnđếnsâusắcđếnquanđiểmtưtưởngcủaôngvềxhh.Nhiềuhọc
giảtrênthếgiớithừanhận.xhhnàysinhratrongbốicảnhđầybiếnđộngcủakinh
tế–xhPhápcuốiTK18đầuTK19.ChínhDurkheimđãgọixhPhápthờikỳnày
làmộtxhvôtổchức,mộtchínhphủvôđạođức.Ôngchorằngcầnphảicómột
khoahọcnghiêncứucáchiệntượngtrongXH.Giảiphápxhhcủaôngđãđược
thừanhậnnhưvậy.Ôngđãđặtranhiệmvụchoxhhlàphảinghiêncứuthựctại
hiệntạixhđểcógiảipháptổchứclạitrậttựxh.
Vềmặttưtưởngvàkhoahọc.ôngchịuảnhhưởngbởichủnghĩathựcchứngcủa
A.ComtevànguyênlýtiếnhoáxhcủaSpencer. b. Tác phẩm : -Tựtử
-SựphâncônglaođộngtrongXh.
-Cácquytắccủaph.phápxhh.
-Cách.thứcsơđẳngcủatôngiáo. c. Đóng góp:
+Quanniệmvềxhhvàđốitượngnghiêncứucủanó.
Ôngcoixhhlàkhoahọcvềcác”sựkiệnxh”.ôngchỉrađốitươngcủaxhhlàcác sựkiệnxh.
Sựkiệnxhlàtấtcảnhữngcáitồntạibênngoàicánhânnhưngcókhảnăngchi
phối,điềukhiểnhànhvicủacánhân.Ôngphânbiệt2loại:
SựkiệnXhvậtchấtvàsựkiệnxhphivậtchất.
Sựkiệnxhvậtchấtlànhữngquanhệmàchúngtacóthểquansátđược,đolường
đượcthìgọilàsựkiệnxhvậtchất(cánhân,nhómXh,tổchứcXh,cộngđồngXH ...)
Sựkiệnxhkhôngthểquansátđượchaykhóquansát,phảidùngđếntrítưởng
tượngđểhìnhdungrathìgọilàsựkiệnxhphivậtchất.(Quanniệmxh,giátrị
chuẩnmựcxh,lýtưởngniềmtinxh,tìnhcảmxh..)
Từquanniệmnhưvậyvềsựkiệnxhôngnêura3đặcđiểm:
*Tínhkháchquan:Tồntạibênngoàicáccánhân.Nhiềusựkiệnxhđãtồntại
trướckhicáccánhânxuấthiện.Nómangtínhkháchquan.
*Tínhphổquát:Làcáichungchonhiềungười(Giátrịhiếuthảolàcáiphổbiến
đốivớinhiềungười)ởđâucóconngười,cósựXHhoácánhânthìởđócósự kiệnxh
*Sựkiệnxhcósứcmạnhkiểmsoát,điềuchỉnhvàgâyáplựcđốivớicánhân.
Dùmuốnhayko,cáccánhânvẫnphảituântheocácsựkiệnxh.
Theoôngxhhchínhlàsựnghiêncứucácsựkiệnxh.
+Phươngphápnghiêncứuxhh.
Ôngchorằngxhhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứu.Đểsửdụnghiệu
quảppnàyng/cứuxhh,ôngđãchỉramộtsốquytắccơbản:
-Quytắckháchquan:Đòihỏinhàxhhphảixemcácsựkiệnxhnhưmộtsựvật
tồntạikháchquanbênngoàicánhânconngườivànócóthểquansátđược.Nó
đòihỏiphảiloạibỏyếutốchủquan,ấntượngchủquanvềcáchìnhtượngXH
trongquátrìnhnghiêncứu.
-Quytắcngangcấp:Ôngkịchliệtphảnđốic/ntâmlývàc/nkinhtếtrongkhi
nghiêncứuxhh.Màphảilấycácsựkiệnxhđểgiảithíchxh.lấynguyênnhânxh
đểgiảithíchhiệntượngxh.lấyhiệntượngnàygiảithíchhiệntượngkhác(hiện
tượngtửtử,hiệntượngnghèođói..)
-Quytắcphânloại:Yêucầunhàxhhkhinghiêncứuhiệntượngxhcầnphải
phânbiệtđượcđâulàcáibìnhthườngphổbiến,chuẩnmựcvàđâulàcáikhác biệt,dịthường.
Mụcđíchphânloạilàđểnhậndiện.Dùngcáibấtthường -dịbiệtđểhiểucái
bìnhthường.Dùngcáilệchchuẩnđểhiểucáichuẩnmực.Nhàxhhphảiđốixử
vớichúngngangnhauvìđóđềulàsựkiệnxh.
-Quytắcphântíchtươngquan:Theoôngcáchiệntượng,sựkiệnxhluôntồntại
trongmốiquanhệ,tácđộngqualạivớicácsựkiện,hiệntượngxhkhác.Dođó
khinghiêncứumộthiệntươngsựkiệnxhcụthểnàođónhàxhhphảithiếtlập
đượcmốiquanhệnhânquảgiữasựkiệnxhđóvớisựkiệnxhkhác.
Nghèođói<->Họcvấn
<->phongtục,tậpquán
<->k/nghiệm,kínăngsx
+Kháiniệmđoànkếtxh:2kháiniệmquantrọng:sựkiệnxhvàđoànkếtxh.
Đoànkếtxh:làsựgắnbó,liênkếtgiữacáccánhâncácnhóm,cáccộngđồngxh
vớinhau.Ôngchorằngnếuthiếuđoànkếtxhthìxhsẽkotồntạivớitưcáchlà mộtchỉnhthể
Cóhailoạiđoànkếtxh:ĐoànkếtCơhọcvàĐoànkếthữucơ. *ĐKcơhọc
ĐKtôngiáo,cấukếtlàngxã...làmộtloạiĐKxhdựatrênsựgiốngnhausựthuần
nhấtcủacáccánhânvềmộthệcácgiátrịchuẩnmực.Nhữngphongtụctậpquán
haymộtniềmtinvàođó(VD:hiệnnaycó>1,3tỷtínđồhồigiáorảiráckhắpnơi
trênthêgiớinhưngrấtgắnkết). *ĐKhữucơ:
LàloạiĐKxhdựatrênsựkhácbiệtvềvịtríchứcnăngcủacáccánhântrongxh.
SựphâncônglaođộngxhlànhântốcơbảntậonênĐKHCtrongXh.Khiphân
côngcụthểrõràngthìmỗicánhân,nhómtổchứccónhữngchứcnăngcủamình
buộcphảibổtrợchonhauởcảcộngđồng.
ĐâylàloạiĐKxhphổbiếntrongxhtruyềnthốngcònĐKhữucơlàĐKXHphổ
biếntrongxhhiệnđại Kết luận:
XHHcủaE.Durkheimphảnánhrõcácýtưởngcủa H.Spencervề“cơthểxã
hội”,tiếnhoáxãhội,chứcnăngxãhội.XHHE.Durkheimchủyếuxoayquanh
vấnđềmốiquanhệgiữaconngườivàxãhội.XHHcầnphảixácđịnhđốitượng
nghiêncứumộtcáchkhoahọc.Phảicoixãhội,cơcấuXh,thiếtchếXH,đạođức,
truyềnthống,phongtục,tậpquán,ýthứctậpthể…nhưlàcácsựkiệnXh,cácsự
vật,cácbằngchứngxãhộicóthểquansátđược.Cầnápdụngcácppnghiêncứu
khoahọcnhưquansát,sosánh,thựcnghiệm…đểnghiêncứu,pháthiệnracác
quyluậtcuảcácsựvật,sựkiệnXh.Khi giải thích hiện tượng XH ta cần phân
biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện
- ĐólàtưtưởngXHHcủaông.
Câu8:NêunhữngđónggópcủaHerbertSpencer(1820–1903)đốivớisựphát triểncủaXHH.
a.Tiểusử:ÔnglàngườiAnhsinhnăm1820mấtnăm1903.Ôngđượcbiếtđến
nhưmộtnhàtriếthọc,nhàxhhnổitiếng.Ôngđượccoilàgắnliềnvớixhhanh
Ôngchưahềquađàotạomộttrườnglớpchínhquynào,nhưnglạicókiếnthức
uyênbáccảvêkhoahọctựnhiênvàkhoahọcxh.Toànbộtrithứchiểubiếtcủa
ôngcóđượclàdoôngtựhọcvớisựgiúpđỡcủangườithântronggiađình,nhất
làngườichacủaông.
Quanđiểmtưtưởngxhhcủaôngchịuảnhhưởngrấtsâusắcbốicảnhkinhtếxh
anhcuốithêkỷ18đầuthếkỷ19.ThựctếthờiđiểmđóởanhCNTBpháttriểntới
đỉnhcao.Xhanhrấtphồnthịnh.Ngoàiravềlýluậnôngchịuảnhhưởnglớnchủ
nghĩathựcchứngcủaA.ComtevàhọcthuyếttiếnhoágiốngloàicủaC.Đacuyn. b.Tácphẩm: -TĩnhhocXh. -Nghiêncứuxhh.
-Cácnguyênlýxhh. -Xhhmiêutả. c.Đónggóp:
+QuanniệmvềXh:ÔngchorằngXhlàcơthểsốngcócấutrúcsinhvậtvận
độngbiếnđổivàpháttriểntheoquyluật.ÔnggọiXhlà1cơthểsiêuhữucơ (super-organic bodies).
Ôngkhẳngđịnh:XHHgiốngnhưmộtkhoahọcsinhvậthọc,chuyênnghiêncứu
vềcơthểxhhữucơđặcbiệtnày.Từđóôngchorằngxhhcóthểvậndụngcác
nguyênlý,cácquanđiểmvàppnghiêncứusinhvậthọcvàoviệcnghiêncứucác
cơthểxhsiêuhữucơấy.
Ônglàngườithứhaichoxhhlàkhoahọcgiốngvớikhoahọctựnhiên.
+Cáchgiảithích:sựvậnđộngpháttriểnxhtheonguyênlýtiếnhoáxh.
-Ôngchorằngcơthểxhpháttriểntheonguyênlýtiếnhoánênôngđãvậndụng
thuyêttiếnhoácuảC.Đacuynđểgiảithích.Theoông,xhloàingườipháttriển
theoquyluậttiếnhoátừxhđơngiản,quymônhỏtiếndầntừchuyênmônhoá
thấpliênkếtlỏnglẻođếncáixhcóquymôlớn,cấutrúcphứctạp,chuyênmôn
hoácaovàliênkếtbềnvững.
-Ôngcònkhẳngđịnhtrongqúatrìnhtiếnhoá.xhloàingườicũngphảituânthủ
theomộtsốquyluậtnhưđấutranhsinhtồn,chọnlọctựnhiênvàthíchnghi,cá
nhân,t/cnàothíchnghiđượcvớimôitrườngchungquanhnóthìnótồntại,còn
ngượclạisẽbịtiêuvongđàothải.
+Cáchphânloạixh:căncứvàođặcđiểmcủaxhtrongquátrìnhtiếnhoá.Ông
chiaxhthành2loại:Xhquânsựvàxhcôngnghiệp.
-XHquânsựlàxhcócơchếtínhchấtvàquảnlýđộcđoánchuyênquyền,tập
trungquyềnlực.Cácquanhệxhdiễnrachủyếutheochiềudọcmangtínhmệnh
lệnh,phụctùngtừtrênxuống,ápđặttheochiềudọc.Hoạtđộngcủacáccánhân,
tổchứctrongxhchịusựkiểmsoátchặtchẽcủachínhquyềnTW.
-TheoôngXHquânsựlàtrạngtháiXhđiểnhìnhtrongthờikỳXhcóchiến
tranh.Cóđấutranhphepháitranhgiànhquyềnlựcchínhtrị.
-TrongXhcôngnghiệpnólạiđượctổchứcvàquảnlýtheocơchếphitậptrung,
chiasẻquyềnlực.NNvàchínhquỳênTWkhôngthâutómquyềnlực.Quanhệ
XHdiễnrađachiềucảchiềudọclẫnchiềungang.SựkiểmsoátcủaTWđốivới
cánhân,tổchứctrongXhkoquáchặtchẽ.Nómởranhiềucơhộichocánhân,tổ
chứcpháthuynănglựcvàsởtrườngcủamình.
TrạngtháiXHCNrấtđiểnhìnhtrongthờikỳcảXHtậptrungchomụctiêusản
xuấthànghoá,cungcấpdịchvụ,pháttriểnxh.
+QuanniệmvềthiếtchếXH:ÔngcoithiếtchếXHlàmộtkiểutổchứcXHlà
khuônmẫuXH,rađờivàvậnhànhlàđểápứngnhữngnhucầuxhcănbảncủa
conngười.ĐểduytrìsựtồntạiXH,cầnđápứng5nhucầucănbản:
-Nhucầuvềvậtchất.
-Nhucấuổnđịnhtrậttựchung.
-Nhucầulưutruyềnhuyếtthống.
-Nhucầuduytrìniềmtincủaconngười
-Nhucầuduytrìcáckhuônmẫucủaxh.
Tươngứngvới5nhucầunàylà5thiếtchếXHcănbản.Đólà
-Thiếtchếkinhtế,
-Thiếtchếchínhtrị.
-Thiếtchếhônnhânvàgiađình
-Thiếtchếtôngiáo
-Thiếtchếnghilễ
Chođếnngàynayquanđiểmcủaôngvẫncònnguyêngiátrị.Nócũngtuânthủ
theoquyluậtthíchnghithiếtchếnàogiúpchoxhtồntạivàpháttriểnthìnóđược
duytrìvàcủngcố,ngượclạisẽbịtiêuvong.
+PPnghiêncứuXHH.
ÔngcũngchorằngXHhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxh.ônglà
ngườikếcậntiếpbướcA.ComteNhưngkhácvớiA.Comte,H.Spencerchorằng
khivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxhthìxhhgặprấtnhiềukhókhănvà
ôngđãchỉranhữngkhókhănđócủaxhh,vừacókhókhănmangtínhkháchquan
vừacókhókhănmangtínhchủquan.
-Khókhănmangtínhchủquanlà:KếtquảnghiêncứuXHHrấtdễbịchiphối
bởilăngkínhchủquancủanhànghiêncứu.Cụthểlàthiênkiến,địnhkiếnvềtôn
giáo,chínhtrị,đạođứccủanhànghiêncứurấtdễảnhhưởngtớikếtquả,chiphối
kếtquảcủaquátrìnhnghiêncứu.
-Khókhănmangtínhkháchquanlà:Nhànghiêncứurấtkhóquansátvàđo
lườngđượctrạngthái,cảmxúccủađốitượngnghiêncứu.
Vìvậyôngđãđưara1sốgiảiphápcơbảnđểkhắcphụcnhữngkhókhăntrong
nghiêncứuxhh:ĐòihỏinhànghiêncứuXHHphảituânthủnghiêmngặtmộtsố
quytắc,thủtụctrongnghiêncứuxhh.Quytắcquantrọngnhấtlàquytắckhách
quan.Toànbộquytắcđãđượctrìnhbàycụthểtrongcáctácphẩmcủaông. Kếtluận:
TưtưởngxuyênsuốttrongXHHcuảH.Spencerđólà:XHnhưlàcơthểsống,với
nguyênlýcơbảnlàtiếnhoáXH.MặcdùXHHH.Spencerkhôngtinhvitheotiêu
chuầnkhoahọcthếkỷXXnhưngnhữngđónggópcủaôngđãđểlạinhiềuý
tưởngquantrọngvàcónhữngảnhhưởngsâusắcđượctiếptụcpháttriểntrong
cáctrườngphái,lýthuyếtXHHhiệnđại.BóngdángXHHSpencercòninđậm
néttrongcáchtiếpcậnhệthống,lýthuyếttổchứcXH,lýthuyếtphântầngXHvà
cácnghiêncứuXHHvềchínhtrị,vềtôngiáovàvềthiếtchếXH.
Câu9:NêunhữngđónggópcủaMaxWeber(1864–1920)đốivớisựpháttriển củaXHH. a. Tiểu sử:
Ônglànhàkinhtếhọc,làmộtnhàxhngườiđức.ôngsinhratrongmộtgiađình
theođạotinlành.Ôngđượctônvinhlàchađểcủaxhhlýgiải.Bảnthânôngcó
thờikỳlàmụcsưtruyềngiảnggiáolýởmộtsốvùngnướcđức.
-Vàođầuthếkỷ20ởđứcdiễnracuộctranhluậngaygắttrênlĩnhvựcXhh:
XHHcóphảilàkhoahọcđíchthựcsovớikhoahọctựnhiênkhông.(M.Weber
đãthamgiavàodiễnđànnày).Nhiềuhọcgiảkocoixhhlàkhoahọcmàchokhoa
họctựnhiênmớilàkhoahọcđíchthực b. Tác phẩm:
-Cuốn“đạođứctinlànhvàtinhthần củachủnghĩatưbản”.(Tácphẩmnày
đượccoilàcuốnsáchgốiđầugiườngcủacácnhàxhhphươngtây)
-Kinhtếhọcxãhội(Tácphẩmnàyđượccoilàbáchkhoathưvềxh)
-Xhhtôngiáo.(Tácphẩmnàychuyênbiệtvềlĩnhvựctôngiáo)
-TôngiáoTrungquốc.
-Tôngiáoấnđộ.
ÔngđãđưaracáchgiảithíchrấtđộcđáovềsựxuậthiệnrađờicủaCNTBở Châuâu. c. Đóng góp:
QuanniệmcủaôngvềXhhvàđốitượngnghiêncứucủaxhh.
-Ônggọixhhlàkhoahọcvềhànhđộngxhcủaconngười,khoahọclýgiảiđộng
cơ,mụcđíchýnghĩavàcácyếutốảnhhưởngđếnhànhđộngxhcủaconngười.
-Ôngquanniệmphảiđisâu giảinghĩacáibêntronghànhđộngxhcủacon
người,bêntrongconngười.
-Ôngđãchỉrađốitượngcủaxhhchínhlàhànhđộngxhcủaconngười
-Ôngđãxâydựngnênhọcthuyếtvềhànhđộngxh
-Đ/n:“hànhđộngxhlàhànhđộngcủachủthểgắnchomộtýnghĩachủquannào
đó,Cáiýnghĩachủquanđónócótinhđếnhànhvicủangườikháctrongquákhứ
hiệntạivàtươnglaidođónólàhànhđộngđịnhhướngvàongườikháctrong
đườnglốivàquátrìnhhànhđộng”
Theoôngmộthànhđộnggọilàhànhđộngxhphảilàhànhđộngcóýthứccómục
đíchđịnhhướngvàongườikhác.
Khôngphảihànhđộngnàocủaconngườicũngđềulàhànhđộngxh.Căncứvào
độngcơmụcđíchcủaconngười,ôngchiahànhđộngcủaconngườithành4loại:
+Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:hoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạtđộngcơ
quan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,ngườikinhdoanh
phảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìđểcólợinhuậncaonhất.
+Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác
giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxh,từđờisốngnàysangđời
khácđãhìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,
sứckhoẻ,thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovới chamẹôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
+Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quentruyềnđếnđờisau).
+Hànhđộngduycảm:Hànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời,VD:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành
độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngmàcáccảmxúcđócóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Tiêuchíphânloại:làđộngcơhànhđộng.
-Liênhệbảnthân: …
TheoWeber,khinghiêncứuxhhphảilýgiảiđộngcơcủahànhđộngxhchứko
chỉmiêutảbênngoàihànhđộng.
Hànhđộngxhvớiđộngcơgì,nhàxhhphảichỉrađược.
Mỗichủthểhànhđộngtheomộtđộngcơkhácnhaunhàxhhphảiquansáthành
viđểlýgiảihànhđộng.
*Phươngphápnghiêncứu:
M.Weberchorằngkhoahọcxhnóichungvàxhhnóiriêngphảivậndụngpplý
giảiđểnghiêncứuvềxhvàhànhđộngxhcủaconngười.
-Vềbảnchất,ôngchorằngppnàyrấtgầngũivớippkhoahọctựnhiên,nhưngở
khoahọctựnhiên,nhànghiêncứuchỉdừnglạiởviệcquansáthiệntượngrồimô
tảnhữnggìđãquansátđược,nếulặpđilặplạinhiềulầnthìrútraquyluật.
CònKHXH,nhànghiêncứuphảivượtquaphạmvi,giớìhạncủasựquansát,mô
tảđểđisâulýgiảicáibảnchấtbêntrong,cáiđặctrưng,ýnghĩabêntrongmỗi
hànhđộngxãhội.
Ôngchorằng, hành động baogiờcũng phảnánhbản chất nênphươngpháp
nghiêncứucủaKHXHkhácvớiKHTN,KHXHcũngphảivậndụngPPthực chứng.
Ôngphânbiệt2loạihìnhlýgiảilà:Trựctiếpvàgiántiếp.
Lýgiảitrựctiếplàthôngquamôtảbênngoàinhữnggìquansátđược.
LýgiảigiántiếpLàthôngquasựgiảithích,giảinghĩacáibảnchấtbêntrongcủa
cáchiệntượngxh,(đặctrưngbêntrong).Đểthựchiệnpplýgiảigiántiếp,nhà
nghiêncứuphảithôngcảm,phảithấuhiểuhoàncảnh.
VD:ôngđãnghiêncứuhànhđộngbổcủi:ÔngchođâylàhànhđộngXH.
Quansátvàlýgiảitrựctiếp:
-Bổcủiởđâu,bổnhiềuhayít? Lýgiảigiántiếp:
-Nguyênnhânvìsao?
-Mụchđich:đểlàmgì?(đểđunnấu,lấytiềncông,giảitrí,hayđểgiúpđỡngười
khác,lấylòngngườikhác…)
Vềbảnchất,pplýgiảivẫnlàppthựcchứng.
*QuanniệmvềphântầngXH.
ÔnglàngườinghiêncứuxhtưbảnsauK.Marxkhoảng50năm(1/2thếkỷ)Ông
cũngđồngývớiK.Marxrằngkinhtếlànguyênnhâncơbảnbiếnđổixh,kinhtế
lànhântốquantrọngdùngđểgiảithíchcáchệthốngphântầngxh.
Bêncạnhyếutốkinhtế,còncócácyếutốphikinhtếnhư:uytín,quyềnlựctôn
giáo,chủngtộc,nócũngcóảnhhưởngtớicáchệthốngphântầngxh.
Từluậnđiểmnày,ôngđãđềxuất3yếutốcơbảnlàmcơsởchosựphântầngxh.
+Củacải,tàisản(địavịkinhtếcủacáccánhân)
+Uytín(địavịXHcủacáccánhân)
+Quyềnlực(địavịchínhtrịcủacáccánhân)
Cáccánhâncóuytín,quyềnlực,tàisảncủacảikhácnhausẽphântầngthànhcác
nhómXHkhácnhau(Nhữngquanđiểmtrênđâycủaôngchủyếulàdonghiên
cứuxhTBĐứcđầuTK20).
VậyquanđiểmđócủaôngcóđốilậpvớiK.Marxkhông?Marxnói:Quanhệsở
hữuvềtưliệusảnxuấtlàcơsởđểphânchiagiaicấptrongxh.Ainắmquyềnsở
hữuvềtưliệusảnxuấtthìsẽnắmquyềnchiphốixhvềmọimặt(Từquyềnlực,
uytínlẫntàisảncủacải)
Vìvậy,xétchocùngthìquanđiểmcủaM.Weberchínhlàsựcụthểhoáquan
điểmcủaK.Marxmàkhônghềkhácbiệthayđốilậpvềsựlýgiảihệthốngphân
tầngxhởmộtxhcụthểlàxhtưbảnđứcđầuthếkỷ20.
*GiảithíchsựrađờicủaCNTB:
-ÔngđãgiảithíchsựrađờicủaCNTBtrongtácphẩm:“Đạo đức tin lành và
tinh thần của CNTB”.Ôngchorằngmọixhcóquanhệhànghoáthìđềucócơ
hộipháttriểnthànhXHTB.
Ôngchorằng mọiXHcóquanhệhànghoáthìđềucócơhộipháttriểnthành XHTB.
XHphươngđôngtừthếkỷ16–17quanhệhànghoáxuấthiệnrấtsớm(Con
đườngtơlụahìnhthành)nhưngCNTBđãkoxuấthiệnởđâymàCNTBlạirađời
ởChâuâu(PhươngTây)
Ôngđãlýgiảirằng:
ỞTrungquốc,triếthọcnhogiáothồngtrịXh,chủtrươngquảnlýXhbằngvăn
chương.Điềuđóđãkotạoratâmlýhammuốnvậtchấtcủaconngười.Tưtưởng
nhogiáochỉđềcaoVănchương,cuộcsốngvôthựckolàmchoconngườicoi trọngvậtchất.
-ỞẤnđộPhậtgiáothốngtrịtưtưởngcủatoànxh.Giáolýnhàphậtkêugọicon
ngườitaphảidiệtdục,phảitừbỏmọihammuốnvậtchất,coinhữngcáiđólàxấu xa,tộilỗi.
-Trongkhiđóởphươngtâyđạotinlànhthốngtrịxh,nóđãtrởthànhmộtthứđạo
đứcxhvànóđãchiphốihànhđộngcủaconngườitrongmọilĩnhvựchoạtđộng
củađờisốngxh,kểcảnhữngngườitheotôngiáohaykhôngtheo1tôngiáonào
cũngbịchiphốivàảnhhưởngbởiđạogiáonày.
-Đạotinlànhtrởthànhđạolýcủacảxhphươngtây.TheoWeber,sựgặpnhau
giữamộtbênlàtinhthầncủachủnghĩatưbảnlàtíchluỹ,làmgiàu,lợinhuậnvới
mộtbênlàđạođứcxhcủađạotinlànhđãthúcđẩysựrađờicuảCNTBởphương
tây.Đólà cách giảithích quantrọngcủa ông vềnguyênnhân sựra đờicủa
CNTB.NhiềunhàXHHMarxitđãphêphánônglàduytâmvìôngđứngtrêngóc
độtôngiáo,tinhthần. Kết luận:
CônglaocủaMaxWeberđốivớiXHHlàôngđãđưaranhữngquanniệmvà
cáchgiảiquyếtđộcđáovềlýluậnvàphươngphápnghiêncứukhoahọcXHH.
ĐónggópcủaôngtrongXHHchủyếulàquanđiểmvềbảnchấtlýthuyếtXãhội
vàphươngphápluận;làsựphântíchvềvănhoá,tôngiáovàsựpháttriểncủaxã
hộiphươngtây;làsựđánhgiávềvaitròcủaquátrìnhhợplýhoátrongluậtpháp,
chínhtrị,khoahọc,tôngiáo,thươngmạiđốivớisựpháttriểnXHvàmốiquanhệ
giữacáclĩnhvựckinhtếvàphikinhtếtrongcácxẫhội;làcácsosánhvềCNTB
vàcácnềnKT-XHtrênthếgiới;ÔngđãxâydựngquanđiểmlýluậnXHHđặc
thùcủamìnhtrêncơsởcácýtưởngcủasửhọc,kinhtếhọc,triếthọc,luậthọcvà
nghiêncứulịchsửsosánh,đặcbiệtlàlýthuyếtXHHvềhànhđộngxãhội,phân
tầngxãhội.Cáclýthuyết,kháiniệmXHHcủaôngngàynayđangđượctiếptục
tìmhiểu,vậndụngvàpháttriểntrongXHHhiệnđại.
Câu 10 : Trình bày nội dung các bước tiến hành một cuộc điều tra XHH?
I.Giaiđoạnchuẩnbị:(gồmnhiềukhâu)
1.Xácđịnhđềtàinghiêncứu.
-Phảilựachọnvàxácđịnhxemcáigìcầnthiếtnghiêncứuchínhlàxácđịnhđối
tượngnghiêncứu,kháchthểnghiêncứuvàphạmvinghiêncứu.
-Giớihạnkhônggian–thờigian(Khoanhvùng)
2.Xácđịnhmụctiêunghiêncứu(mụctiêuhoàntoànkhácvớimụcđích)
-Làsựcụthểhoáđềtài(nghiêncứunhữngvấnđềgì?)
-Tìmhiểuthựctrạng(đangdiễnranhưthếnào?)
-Tìmhiểunhữngnguyênnhâncơbản(vìsao?).
-Tìmhiểunhữnghậuquả(đốivớicánhân,xãhội...)
-Chỉragiảipháp,khuyếnnghị. -Kếtluận.
3.Xâydựnggiảthuyếtnghiêncứu:
-Kếtluậngiảđịnhsơbộbanđầuchonhànghiêncứuđặtratheođósẽthuthập
thôngtinvàkiểmnghiệmnótrongxuấtgiátrịnghiêncứu.
Có3loạigiảthuyết. +Môtả
+giảithích(Nguyênnhânliênquanđếncáclĩnhvực)
+Xuhướng(chỉraxuhướngvậnđộngcủavấnđềnghiêncứulàtiếptụcgiatăng hayđixuống)
4.Xâydựngmôhìnhlýluậnchođềtàinghiêncứu.Có4côngviệccụthể:
a. Xác định cơ sở PP luận.
+Gócđộtiếpcậnvấnđềngh.cứu:
+Sựphốihợpcủasựtiếpcậnliênnghành(nếucó)
+XácđịnhlýthuyếtXhhnàosẽđượcvậndụngđểgiảithích,ngh.cứu.
b.Xây dựng khung lý thuyết cho đề tài nghiên cứu
(đâylàsơđồtáitạolạihiệntượngnghiêncứu)
+Xácđịnhbiếnsố: -Đốilập -Phụthuộc -Tươngquan
+Táitạolạimốiquanhệvơícácbiếnsốbằngmộtsơđồ.
c.Định nghĩa khái niệm:
Chỉrõtoànbộnộihàmphảnánhcủavấnđềchiphốiđềtầi.
d. Thao tác hoá khái niệm
Biếnnhữngkháiniệmtưởngtượng,phứctạpthànhnhữngkháiniệmđơngiản,cụ
thểcóthểquansátđượctheotừngcấpđộ(tứclàtìmchỉbáokháiniệm)
VD:đềtài“Bạo lực gia đình” +Nạnnhân:
vợ,chồng,concái,chamẹ,hàng xóm… +Hìnhthức:
Tinhthần,thểxác,tìnhdục… +Nguyênnhân:
Kinhtế,thấtnghiệp,làmănthulỗ,
tệnạnXh,tưtưởngtrongnamkhinh nữ,họcvấn… +Hậuquả:
Cánhân,giađình,cộngđồng…
5.LựachọnPPthuthậpthôngtin +Quansát, +Phỏngvấn
+Phântíchtàiliệu
+Trưngcầuýkiến +ThựcnghiệmXH
6.Xâydựngbảngcâuhỏi
XDbảnghỏilàcôngviệctrítuệrấtvấtvả.Chấtlượngbảnghỏiphụthuộcrất
nhiềuvàotrìnhđộtaynghềcũngnhưkhâuchuẩnbịửtongquátrìnhtạodựng
chươngtrìnhnghiêncứu.
Cơsởcủabảnghỏilàcáccâuhỏi.:
-Câuhỏitheonộidung
-Câuhỏiđóngvàcâuhoitmở
7.Chọnmẫuđiềutra
Tỉlệ=30%tổngthể
8.Lậpphươngánxửlýthôngtin
Dựtrùtrướckếhoạch:côngthứctoánhọc,đếmthủcông,sửdụngmáytính (phầnmềmSPSS)
9.Điềutrathửđểhoànthiệngiaiđoạnchuẩnbị
II.Giaiđoạntiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt(vấnđềtổchức) 1.Lậpkếhoạch
-Xácđịnhthờiđiểmđiềutra(phảitránhthiêntai,lũlụthaybiếncốkhácvề
chínhtrị,xãhội.Phảitạochoconngườicótâmlýthoảimáinhấtđểtrảlờivào phiếu) -Đitiềntrạm
(liênhệvớichínhquyềnđiạphương,địabànsẽđếnnghiêncứu,chuẩnbịchỗăn, nghỉ…)
-Chuẩnbịkinhphí
-Chuẩnbịtàiliệu
(Bảnghỏi,thiếtbịghiâm,ghihình)
2.Lựachọntậphuấnđiềutraviên -Sốlượng
-Chấtlượng(kinhnghiệm,kỹnăng,
phẩmchấtđạođứcnghềnghiệp,kháchquan,chínhxác) -Quymô
-Giớithiệuchođiềutraviên:Mụcđích,ýnghĩanghiêncứu;đốitượngnghcứu,
cáchghichépthôngtin.
-Tiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt:-Quansát,chuyểnthôngtincábiệtthành thôngtintổngthể.
3.Giaiđoạnxửlýthôngtinvàbáocáokếtquả.
-Tậphợptàiliệu->xửlýthôngtin(chobảngtầnsố&tầnsuất)
-Phântíchthôngtin:Môtả,sốliệu,giảithíchýnghĩa,phântíchtươngquangiữa
cácsốliệu->đưaranhậnđịnh
-Kiểmđịnhgiảthuyếtnghiêncứu,khẳngđịnhthuyếtnàođúng,cáiđúng,báo
cáokếtquảnghiêncứu,đềxuấtgiảipháp,khuyếnnghị
-XHhoákếtquảnghiêncứu:thôngquaph.tiệntruyềnthông:báo,đài,tổchức
hộithảo,tổchứcnghiệmthu…
CáiquantrongnhấttrongđiềutraXHHlàthôngtin.
Câu 11 Thế nào là phương pháp quan sát trong XHH? .
PPQuansát(Observation):
KN:làppthuthậpthôngtinthựcnghiệmthôngquacáctrigiácnghe,nhìnđểthu
nhậnthôngtinvềcácquátrình,cáchiệntượngXHdựatrêncơsởđềtàivàmục
tiêucủamộtcuộcng/cứu
Nguồnthôngtinquansátlàtoànbộhànhvicủangườiđượcnghiêncứu.Điểm
mạnhcủaquansátlàtyhườngđậtđượcngayấntượngtrựctiếpvềsựthểhiện
hànhvicủaconngười,trêncơsởđó,điềutraviêntiếnahnhfghichéphayhình
thànhcáccâutrảlờitrongbảnghỏicótrước.
Tuyvậyquansátcũngcónhượcđiểmlàchỉcóthểsửdụngchoviệcnghiêncứu
nhữnghiệntượng,sựkiệnhiệntạichứkhôngphảitrongquákhứhoặctươnglai.
Hơnnữasửdụngppquansátcácsựkiệnxảyratrongthờigiandàithìấntượng
đãcórtừquansátlầnđầudềđánhlừa,chelấpnhữnglầnquansáttiếptheo. Cáclọaiquansát:
Quansátcóchuẩnmực:làq/smàtrongđóngườiq/sđãsớmxácđiịnhdược
nhữngyếutốnàocủakháchthểnghiêncứulàcóýnghĩanhấtđểtậptrungchúý vàođó.
Quansátkhôngchuẩnmực(q/stựdo):làlọaiq/smàtrongđóngườinghiêncứu
chưaxácđịnhđượctrướccácyếutốcủakháchthểquansátliênquanđếnviệc
nghiêncứucầndượcquansát.
Câu 12 PP phân tích tài liệu trong XHH l .
à gì? Nêu những ưu điểm và nhược điểm của PP này?
Làppnghiêncứudựatrêncáctưliệu,vănbản,sáchbáohaycôngtrìnhnghiên
cứucóliênquannhằmmụcđíchphụcvụchoviệcnghiêncứu.
Muốndùngppnày,trướchếtphảidựavàođềtài,mụctiêunghiêncứumàlựa
chọnnhữngtàiliệuthíchhợp Ưuđiểm:
-Giúpchúngtanghiêncứunhữngđốitượngtrongquákhứhoặchiệntạinhưng
khôngcódịphaycơhộitrựctiếptiếpxúcđược.
-ítgặpvướngmắchoặcbịphảnứngtừphíađốitượng
-Tiếtkiệmđượcthờigian,tiềnbạcmàvẫndảmbảotínhchínhxác Nhượcđiểm:
-Dễbịảnhhưởngbởiquanđiểm,tưtưởngcủatácgiả(vìsốđôngđượcviếttự
do,khôngphảiphụcvụchonghiêncứu)
-Cónhiềuhạnchế,nhấtlàkhidùngcánguồntàiliệuriênghoặcnằmtrongphạm vibảomật.
Câu 13. PP phỏng vấn XHH là gì? nêu các loại phỏng vấn chủ yếu? Những
ưu điểm, nhược điểm của PP phỏng vấn?
LàppkháphổbiếntrongnghiêncứuXHHđểthuthậpthôngtinquaviệchỏivà
trảlờicáccâuhỏi.Đâylàmộtppquantrọngđểthuthậpthôngtinthựcnghiệm,
thôngquaviệctácđộngtâmlý-xãhộitrựctiếpgiữangườihỏivàngườitrảlời
trêncơsởđềtàivàmụctiêucủamộtcuộcnghiêncứuđiềutraXHH.
Cáclọaiphỏngvấnchủyếu:
-Phỏngvấnsâu:Chủyếusửdụngcâuhỏimởđểthuthậppthôngtintrêncơsở
đảmbảosựtựdocủangườiphỏngvấnsắpxếpvàđặtcâuhỏi,ngườitrảlờicũng
tựdolựachọncáchthứctrảlời,PPnàynhằmđểhiểubiếtsâunhữngkhíacạnh
nàođócủađềtài.
-Phỏngvấntheobảnghỏi:Thườngđượcthựchiệntrênmộtbảnghỏiđãđược
chuẩnbịchuđáotừtrước.
Ngoàira,căncứvàocáctiêuchíkhácnhau,ngườitachiaracácloại:phỏngvấn
quatiếpxúctrựctiếpvàphỏngvấnquađiệnthoại;phỏngvấncánhânvàphỏng
vấnnhóm;phỏngvấnmộtlầnvàphỏngvấnnhiềulân. Ưuđiểm:
-Ngườiphỏngvấncóthểchủđộngnêulạicâuhỏikhithấycầnthiết(nhưthấy
đốitượngnétránhvấnđềđanghỏihaychưahiểuđúngyêucầu).Cóthểcùngmột
nộidungnhưngcócâuhỏikhácnhauđốivớicácđóitượngkhácnhau.PPnàydễ
tậoratâmlýthoảimáikhinóihơnlàphảiviếtragiấynênthườngcũngcótỉlệtrả
lờicaohơncáchsửdụngbảnghỏi
-Ngườihỏicóthểtếnhịtheodõi,kiểmsoáttháiđộ,cungcáchphảnứngcủađối
tượngđểxácđịnhđộtincậycủacâutrảlời. Nhượcđiểm:
-Đòihỏitốnnhiềucôngsức,phươngtiện:ngườitheodõi,ngườighichép,ghi
âm,ngườikiểmđịnh,đánhgiátínhkháchquan,trungthựccủacuộcphỏngvấn,
thốngkê,xửlýkếtquả…
-Phảidichuyểnnhiều,phảitiếpxúcvớinhiềuđốitượng,haygặpphảinhững
khókhăn,bấtngờkhôngdựkiếntrướcđược
-Đôikhidosựthúcéptrongnhữnghoàncảnhkhôngthuậnlợichongườitrarlời
như:nhânviêntrướcmặtthủtrưởng,concáitrướcmặtchamẹ…nênchấtlượng
câutrảlờibịảnhhưởng
-PPnàykhôngđảmbảotínhvôdanhnênngườitrảlờithườngengại,haymấttự nhiên.
Câu 14. Nghiên cứu chọn mẫu là gì? Tại sao phải chọn mẫu trong nghiên
cứu XHH? Nêu một số cách chọn mẫu?
Làmộttậphợpcácđóitượngnghiêncứuđượclựachọn,cóđủcácyếutốcótính
chấttiêubiểuvàđượcrútratừtổngthể,mộttậphợplớnmànólàđạidiệncho
nhómđốitượng,thôngtinthuđượctừmẫunghiêncứucóthểkháiquátsuyra
chotổngthểtrongnghiêncứu,sosánh,đốichiếukiểmnghiệmcácgiảthuyết.
MụctiêucơbảncủacáccuộcđiềutraXHHlàđểcungcấpcácthôngtintừthực
tếXHchoviệcpháttriểnlýluậnXHHcũngnhưchocôngtácquảnlýXH.Thông
tinthuthậpđượcphảicótínhđạidiện,cógíatrịchocảtổngthểđiềutra,thông
tinđóphảiđảmbảođượcmứcdộchínhxác,phảnánhđúngvớithựctếkhách
quan.Dođó,trongnghiêncứuXHH,ngườitacầnphảiápdụngppchọnmẫu.
Mộtsốkĩnăngvàppchonmẫu:
+Mẫungẫunhiênđơngiản:
-Xácđịnhkhungmẫutổngthể.
-Lậpdanhsáchtổngthể
-Rútthămngẫunhiêntheodanhsáchsốngườicầnchọnchođếnkhiđủsốlượng
mẫu(tỉlệtốithiểulà30%trêntổngthể)
NghiêncứutừmộttổngthểcóNđơnvị,chúngtachọnranđơnvịđểnghiêncứu
saochothôngtinthuđượccóthểsuyrathànhthôngtincủacảtổngthể.Số
đơnvịnàygọilàkíchthướcmẫu,còntậphợpđơnvịnàygoilàmẫu(n+Mẫungẫunhiênhệthống:
-Xácđịnhkhungmẫu -Lậpdanhsách
-Xácđịnhkhoảngcáchkgiữa2ph.tửcầnchọn.k=N/n(tổngthể/mẫu)
Nếulẻ,chỉcầnlấyphầnnguyên,khônglàmtrònsố.
-Chọnmẫungẫunhiênđốitượngđầutiên
-lấymẫutiếptheocáchnhaumộtkhoảngcáchchođếnkhihếtdanhsách,đủsố lượng +Mẫutỉlệ
-Xácđịnhkhungmẫu(tổngthể)
-Xácđịnhsơbộcơcấutổngthểtheomộtsốtiêuchícơbản:giớitính,độtuổi,
họcvấntheotỉlệ%tươngthíchgiữatổngthểvàmẫu.
+Tínhtoánsốlượngchotừngthànhphầnchomẫu:
n1namgiớiTW=…+…+…
n2namgiớitỉnh,thành=…+…+…
n3namgiớiQ,huyện=…+…+…
n4namgiớiXãphường=…+…+…
n…nữgiới…….
+Sửdụngcáchlựachọnngẫunhiênlấyrasốlượngcụthểchotừngthànhphần
Câu 15. Trình bày kỹ thuật lập bảng câu hỏi trong nghiên cứu XHH?
Bảnghỏilàmộttậphợpgồmrấtnhiềucâuhỏiđượcsắpxếptheomộttrậttựnhất
địnhtrêncơsởcácnguyêntắctâmlý,logicvàtheonộidungnhằmtạodiềukiện
chongườiđượchỏibộclộquanđiểm,ýkiếncủamìnhvềvấnđèđượchỏi,giúp
nhànghiêncứuthuđượcthôngtincầnthiếtchocuộcđiềutraXHH.Bảnghỏilà
mộtcôngcụđắclựcchoviệcnghiêncứuthựcnghiệmcũngnhưtrongquátrình
nhậnthứccủanghiêncứuXHHthựcnghiệm.
Cácbướctiếnhànhlậpbảnghỏi: 1. Phần mở đầu:
-Ghitêncánhân,tổchứcdứngrathựchiệncuộcnghiêncứu
-Ghitênbảnghỏi
-Phíadướitênbảng,ghimãsốhoặccóthểlàđịađiểm,thờigianthựchiệncuộc nghiêncứu
2. Phần nội dung:Gồmtoànbộnộidungcáccâuhỏiphụcvụchocuộcnghiên
cứu.Phảisắpxếptheotrìnhtựlôgicnhấtđịnh.Cáccâuhỏithườngđượcsửdụng:
+Câuhỏimở:làcâuhỏikhôngcóp/ántrảlờisẵn,thườngcóthêmphầnlýgiải
tạisao,ngườiđượchỏitrảlờitheosuynghĩ,quanđiểmriêngcủamình(đâylàpp
thuthậpthôngtinđịnhtính).
+Câuhỏiđóng:làloạicâuhỏiđãđượcchuẩnbịsẵncácp/ántrảlời.Loạinày thườngcó2dạng:
-Lựachọn(có,không)
-Tuỳchọn(cóthểchọnmộthayhơnmộtphươngán)
+Câuhỏikếthợpđóng–mở: -Có-không
-Nếucótạisao,nếukhôngtạisao
+Câuhỏimatrận:làsựkếthợpnhièucâuhỏiđóngtrongmộtcâuhỏi 3. Phần kết thúc:
Gồmmộtsốcâuhỏithuthậpthôngtinnhânthânnhư:giớtính,họcvấn,tình
trạnghônnhân,nơicưtrú…vàcảmơn
Gócdướicuốicùngbảnghỏighichépcácquansát:nhàởloạigì,sân,vườn, ngoạicảnh… * Yêu cầu:
-Bảnghỏicầnphảibámsátđềtàinghiêncứuvàphảiđemlạimộtlợiíchnàođó
choviệcthuthậpthôngtin.
-Cáccâuhỏiphảiởvịtrítrunglậpvớiýkiếntháiđộcuẩngườiđượchỏi.
-Câuhỏiphảidễhiểu,phùhpợvớiđốitượngđượchỏi,ngônngữphảirõràng,
cầnchúýphươngngữ,khẩungữđiạphương.
-Phươngántrảlờikhôngđượcchồngchéonhau,khôngghépmáymóc2vấnđề,
2sựkiệntrong1câuhỏi
-Tuyệtđốikhôngđượcđặtcâuhỏidạngphủđịnh.
Câu16:Tươngtácxãhộilàgí?CácloạitươngtácXh?Mốiquanhệgiữatương
tácxãhộivàhànhđộngxãhội? 1. Khái niệm:
Tươngtácxh:làsựtácđộngqualạichiphốiphụthuộclẫnnhaugiữacácchủ
thểhànhđộngtrongviệcthoảmãnvìnhucầuXHcănbảncủaconngười(Quá
trìnhthôngtinvàgiaotiếp).Khôngđơngiảnchỉlàhànhđộngvàsựphảnứngmà
làquátrìnhtươngtácgiántiếpcủaítnhấthaichủthểhànhđộngcósựthíchứng
lẫnnhaucủacácchủthể.TươngtácXhdiễnraởcảhaicấpđộvimôvàvĩmô.
Vimô:làTTgiữacánhânvớicánhân(tronggiađình…)giữacánhânvớimột
nhóm,1tổchứcXHhayvớicảcộngđồng,cảXh.
Vĩmô:làTTgiữacáclĩnhvựccủađờisốngXHnhư:Ktế-Ch.trị,Ktê-V.hoá, Ch.trị-VHXH.
Sựtươngthíchgiữacácthiếtchếđógọilàthiếtchếvĩmô 2. Phân loại:
a.PhânloạidựavàomốiliênhệXHgiữacácchủthểhànhđộng:
-Sựtiếpxúckhônggian
-Sựtiếpxúctâmlý -SựtiếpxúcXH -Sựtươngtác -QuanhệXH
b.Phânloạitheocácdạnghoạtđộngchung
-Hoạtđộngcánhâncùngnhau
-Hoạtđộngtiếpnốicùngnhau
-Hoạtđộngtươnghỗcùngnhau
c.Phânloạitheochủthểhànhđộngtrongtươngtác
-Tươngtácliêncánhân
-Tươngtáccánhân-xãhội
-Tươngtácnhómxãhội
-Tươngtácnhóm-nhóm
-Tươngtácnhóm-xãhội
-Tươngtácgiữanhữngcánhânvớitưcáchlàđạidiệncácnhómkhácnhau.
-Tươngtácgiántiếp
d.Phânloạitheomụctiêu,ýnghĩaXHcủatươngtác.
Tươngtácgiữacáchệthốngxh:Việtnam><Trungquốc,Nga><Mĩ.
Diễnranhiềuhìnhthứcvàcấpđộkhácnhau.
NộidungcơbảncủatươngtácXh
+Tươngtáccộngtácthíchnghi.
+Cạnhtranh,đốiđầu,xungđột
TươngtácXhcóquanhệgắnbókhăngkhítvớihànhđộngxãhội.Hànhđộngcủa
conngườinếukhôngđặttrongtươngtácthìkhôngđượcgọilàhànhđộngxãhội,
dođótươngtáclàcơchế,làđiềukiệnlàconđườngđểthựchiệnhànhđộngxh.
Ngượclạitươngtácxhlàsựcặpđôiliêntụccủahànhđộngxãhộicóthểlàmột
lầnhoặclặplạinhiềulần: Cáclýthuyết: +Traođổixh.
+Tươngtácbiểutrưng. +Kịch.
a.Tươngtácxhlàsựtraođổigiátrịxhcủacáccánhânngangnhau(chovà
nhận).Lýthuyếtnàykêugọicánhânđừngtínhtoánnhiều.
b.Biểutrưng:Tươngtácxhlàquatrìnhcáccánhângiảinghĩacácbiểutượng
trongtươngtác.Tấtcảsựkiện,sinhvậthoạtđộngcửchỉngônngữkhiđượccá
nhângánchomộtýnghĩnàođóthìnótrởthànhbiểutrưngtươngtác.
Ngônngữlàbiểutrưngphổbiếnnhất.
Lýthuyếtnàycóhạnchếlàkhônggiảinghĩahếtđượctrongmọibốicảnh,không
cùnghệthốngbiểutưởng(ngônngữ) c.Lýthuyếtkịch.
Chorằngtươngtácxãhộilàquátrìnhliêntụccáccánhânmangmặtnạvàtháo
bỏmặtnạ.Tươngtácxhlàtươngtácgiữacácmặtnạvớinhau.
Cảmxúcmàconngườibiềuhiệnvớinhautronggiaotiếplàcảmxúcgiảdối.
Câu17:Trìnhbàykháiniệmquyềnlực,nguồngốccủaquyềnlựcvàcácđặc
trưngcủaquyềnlựctrongxãhội. a. Khái niệm
QLlàmộtphạmtrùrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựckhoahọcnghiêncứu,
nhưngcóthểhiểu:Quyềnlựclàmộtkháiniệmđểchỉsứcmạnhđượcđặttrong
mộtquanhệcụthểnàođó.Cóthểlàsứcmạnhcủasiêunhiên,tựnhiênhaycủa
conngườitrongquanhệvớiconngười.
TheoM.Weber:Quyềnlựclàkhảnăngápđặtýchícủamình(cánhân,nhómxã
hội)màbấtchấpsựchốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác. XHHđịnhnghĩa:
+Quyềnlựclàkhảnăngmộtcánhânhaymộtnhómxãhộiápđặtýchícủamình
làmthayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacánhânhaynhómXhkhác. b. Nguồn gốc
+TheoK.Marx:Chếđộsởhữutưnhânvềtưliệusảnxuấtlàsơsởcủasựphân
chiaquyềnlựctrongxh.Ngườinắmtưliệusảnxuấtchínhlàngườinắmquyền
điềuchỉnhhànhvivàcơhộicủangườikhôngcóTLSX.
+TheoM.Weber:Nguồngốccủaquyền lựckhôngchỉlàkinhtếmàcòndo
nhữngyếutốphikinhtếnhưgiađình,dòngdõi,tôngiáo,uytín
+TheoT.Parsons:Quyềnlựcxhnằmởvịthếcủacánhântrongcơcấucủaxh.xh
traochomộtsốquyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthế,đượcphéplàm.XHtạora
quyềnlựcchocánhân.
Tómlạicórấtnhiềunguyêndodẫntớisựphátsinhvàtạoraquyềnlựcgồm:
-Dòngdõixuấtthân. -Giớitính.
-Tuổitác.(Xãhộiphươngđông)
-Củacảitàisản(kinhtế) -Họcvấn.
-Sứcmạnh(Vũkhí,thếlực)
-Khảnăngthiênbẩm(khẩnăngquytụ,tậphợplôikéongườikhác,thuyếtphục
ngườikhác,thườnglàthiêntàihaylãnhtụ).
-Pháplý(Thôngquaquyếtđịnhtuyểndụng,đềbạt,bổnhiệmcánhânvàovịtrí
xhnàođó)tạorasựthừanhậncủaxhvềmặtpháplý. +Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtạoraquyềnlựcmàchínhlàquanniệmcủaXHvềcá
yếutốđó,XHđềcaohaykhôngđềcaonómàthôi.
c.Cácđặctrưngcủaquyềnlựctrongxãhội:
+QLXHlà1dạngquanhệxhtheochiềudọc,gọilàqhxhbấtbìnhđẳng,ởđócó
sựápđặtýchícủangườinàylênhànhvitháiđộquanđiểmcủangườikhác.
+VềbảnchấtQLXhcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
cuảchủthể,kháchthểquyềnlực.Điềuđólàmchoqlxhtrởthànhmộtthứgiátrị
phổbiếntrongxhmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốntrở
thànhchủthểcủaquanhệquyềnlực.
+Quyềnlựccótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:Mangtínhápđặtcưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể quyềnlực.
Mặtthứ2:sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđốivớiýchícủachủthể
quyềnlực,đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghai,đặcbiệtlàmặt2thìkhôngthểcóquyềnlựcxhtrong
thựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứngvớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmnghĩavụthìmớicóquyềnlực
+Mọicánhântrongxhđếnthamgiavàocácquanhệquyềnlựcvớinhữngmức
độkhácnhauảyTongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthểtrong quanhệkhác.
MọiQHQLđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực.
Câu 18: Thế nào là thiết chế xh? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và
một só loại thiết chế xã hội cơ bản.
a. Khái niệm:Làmộtkiểutổchưcxhđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầu
xhcănbảncủaconngười(cáiquansấtđược)
+Làmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcxh,khuônmẫu,hànhvixh,quyđịnh,
luậtlệ,thủtục.xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuxhcănbảncủacon
người(cáikhóquansátđược).
+ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcxãhội.Muốn
hiểuthiếtchếxhphảiphântíchnótrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấu nộidung..
Luậtpháptổchúccănbảnnhấtcủaxhcógiaicấp.
b. Đặc trưng cơ bản:
-Tínhkháchquan:Tổchứcxhxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaxh,thiếtchế
xhcótínhđộclậptươngđốivớikinhtếxh.
-Tínhgiaicấp:chỉxuấthiệntrongxhcóphânchiagiaicấp:Chỉxuấthiệntrong
xãhộicóphânchiagiaicấp.củanhànướcxuấtpháptừýchícủagiaicấpthống trị.
-Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạiởđócósựxuấthiệncủatổchứcxh.
-Tínhđộclậptươngđối:Mỗithiếtchếcótínhchấtđộclậptươngđốinhưnggiữa
cáctổchứcthìcósựtácđộngqualạilẫnnhau.Sựbiếnđổicủatổchứcnàykéo
theotổchứckhácbiếnđổitheo.
-Tínhổnđịnhtươngđối:Thiếtchếxhcóbiếnđổitheosựbiếnđổixhnhưngnội
dungcủanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệđôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi củađờisốngxh.
Câu 19: Thế nào là cơ cấu xh. Nêu các cơ cấu xã hội cơ bản : a. Khái niệm:
+Cơcấuxhlàmôhìnhcủacácmốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệ
thốngxhnhữngthanhfphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácxhloàingười.Mặc
dùtínhchấtquanhệcảuchúngcósựbiếnđổi.Nhữngthànhphầncơbảncủacơ
cấuxãhộilàvịtrívaitrònhóm,cộngđồngthiếtchế
+Cơcấuxhlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthống
xh,cáccộngđồngxh(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp)lànhữngthànhtốcơ bản
*Địnhnghĩa:Cơcấuxhlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngxãhội
nhấtđịnh,trongđócósựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thành
phần,mốiliênhệcơbảncảuhệthốngxhđó.
*Cơcấuxhnằmtrongbảnthânxhtrướchếtlàmộtbộphậnnhântốcấuthànhhệ thốngxh.
*Cơcấuxhgồmcácbộphận,thànhphầntạonêncơcấuxhcácthànhphầnvà
mốiliênhệcủacơcấuxãhộicóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthêxhloài người.
*Cácquanniệmvềcơcấuxhđềuthứcnhậnsựgắnkếtgiữacơcấuvàquanhệ xh.
b. Các yếu tố cơ bản của CCxh * Vị thế xh.
Vịthếxhlàkháiniệmđểchỉvịchícủamỗicánhântrongcơcấutổchứcxh.theo
sựthẩmđịnh,đánhgiácủanhữngngườikhác,củaxh.
Vịthếxhvừadophẩmchấtxhcánhânquyđịnhvừachịusựtácđộngcủaxh
đánhgiácủaxhđượcxhthừanhận.
Cánhânthườngcórấtnhiềuvịthếkhácnhaunhữngvịthếđóchobiếtcánhânđó
làaitrongthiếtchếxh.Vịthếđóchỉcóýnghĩađầyđủkhiđặtnótrongquanhệ
đểsosánhvớicácvịthếkháctrongcơcấuxh.
Phânloạivịthếxhcóhailoại:Vịthếcósẵnvàvịthếđạtđược
Vịthếcósẵnđượcquyđịnhtheonhữngcơsởđiềukiệnvẫncócủacánhânmàcá
nhânkhôngkiểmsoátđượclựachonhaytạodựngđược.
Vịthếđạtđượclàvịthếquyđịnhtheophẩmchấtnănglực,trìnhđộdocánhân
lựachọnchủđộngtíchcựchoạtđộngmàđạtđượcvàđạtđượcxhthừanhận.Sự
lựachọnđóchỉlàtươngđối.
* Vai trò:Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvinghĩavụvàquyềnlợigắnvới
mộtvịthếnhấtđịnh.Vaitròlànhữngđòihỏicủaxhđặtravớicácvịthếxh.
Nhữngđòihỏiđượcxácđịnhcăncứvàocácchuẩnmựcxh,vìvậyởcácxhkhác
nhaucùngmộtvịthếxhnhưngmôhìnhhànhviđượcxhmongđợirấtkhácnhau.
Tứclàvaitròcũngkhácnhau.
TrênthựctếnhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhaunhữngđòihỏinàycó
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau.
* Nhóm Xh:Làmộttậphợpngườiliênkếtvớinhautheomộtkiểunàođóđược
chiasẻvớinhaumộthoạtđộngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàxácđịnh
hướnggiátrịnhấtđịnh. *Phânloại:
+Nhómsơcấp:lànhómcóquymônhỏcóquanhệtrựcdiệnvớinhau.Cósự
cộngtácvềmụctiêuchungquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm
-Từhaithànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhóm.
+Nhómthứcấp:LànhómXhcóquymôlớntrongđócóthểchứanhiềunhóm sơcấp.
-Đặctrưngcủanhómthứcấp:
Gồmnhiềumốiquanhệhơn.Cácquanhệxhnàythườngđượcđịnhchếhoátheo
mụcđíchcủanhóm.
Cácquanhệxhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthểduy
trìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
CácquanhệXhtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận
chunggiữacácthànhviêntrongnhóm * Tổ chức xh
* Cộng đồng xh:Làtậphợpngười,trongđócáccánhânliênhệvớinhautheo
nhữngcơsởđiềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthống
nhấtvềvănhoá,giátrịxãhội
Vềcấutrúc,mỗicôngđộngđềucóđặcthùvềkếtcấuliệnhệgiữacácthành
viên,chặtchẽhaylỏnglẻophụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủacác
thànhviêntrongcôngđộng.
Phânloại:Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsó
đặctrưngchungsauđây; -Phảicódânsố
-Cósựchiasẻyếutốđịalý
-Tôngiáocónhữngvậtthiêngđểthờ
-Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchunghoạtđộngdướihìnhthứctựquản
-Cónhữnglýtưởngchungmàmọingườicùngtraođổi
-Cóchungmộtkiếnthứcvănhoá * Thiết chế xh * Mạng lưới xh
Câu 20 Nêu cấu trúc của hành động XH và phân loại hành động? . a.Khái niệm:
HĐXHlàhànhđộngcủaconngườitrongquanhệvớingườikhácvàvớiXH.
Hiểumộtcáchcụthể,HĐXHlàhànhvicóýthứccủaconngườiđượcchủthể
gắnchoýnghĩachủquanđãđượclườngtrướcvềhànhđộngcủamìnhtrong
tươngquanvớihànhđộngcủangườikhácvàđịnhhướngvàohànhđộngcủahọ.
KhôngphảimọiHĐcủaconngườiđềulàHĐXH.ChỉcónhữngHĐmàhithực
hiệnnó,conngườicósựđịnhhướngvàongườikhác,khôngđượcđốichiếuvới
hệthốngchuẩnmựcXH(đúng-sai,đẹp-xấu)vàconngườithựchiệnnómột
cáchmáymóc,cơhọc,bảnnăng(ăn,uống,ngủ,ngáp…). b. Đặc trưng:
+XétvềmặtchủthểcuảHĐ:HĐXHcủaconngườimangbảnnăngsinhhọcvà
bảnnăngxãhội,luôncùngtồntạitrongmốiquanhệvớiXH.Đólàcáccánhân,
nhómXH,cộngđồngXH,cáctổchứcXH,HĐlớnnhấtlầHĐcủatoànXH.
-Trongtriếthọc,HĐXHđượchiểulàHĐcuảmộtgiaicấp,1tậpđoànhayHĐ
củacảXHmangt/cHĐcáchmạng
-TrongXHHthìHĐXHlàHĐcủatừngcánhân
+HĐXHcóýthức,mụcđíchrõràng.Vìvậyconngườisẽlựachọnđíchđể hướngđến
+HĐXHcósựđịnhhướngvàongườikhác,cóthểlàconngườivôhìnhhayhữu
hình.HĐcủaconngườiđịnhhướngvàokháchthểvậtchấtvàtinhthầnnhưng
khônggắnvớing]ờikhácthìkhônggộilàHĐXH.VD:ngườiđicâucá,đgiảitrí,
ngườiđitránhchướngngạivậttrênđường,nhàsưtụngkinh…
+HĐXHđượcđốichiếuvớihệthốngchuẩnmựcXH,trêncơsởđó,XHsẽđánh
giáHĐcánhânlàchuẩnmựchaysailệch
+HĐXHbịchiphốibởihoàncảnh,bốicảnhXHthựchiệnHĐ(thờigian,không
gianvậtchấtvàtinhthầncuảHĐ)cánhânlựachonđểHĐchophùhợpvới mongđợicủaXH c. Cấu trúc
+Xuấtpháttừnhucầulợiíchcủacánhân
+Độngcơ,mụcđíchcủaHĐ
+Chủthểcủahànhđộng:làcánhân,cánhóm,cộngđồnghaytoànthểXH
+Côngcụ,phươngtiệnthựchiệnhànhđộng
+hànhvivàkếtquảcủaHĐ
+MôitrườngvàhoàncảnhcủaHĐ. d. Phân loại
HĐcơsởcủahoạtđộngsốngcủacánhâncũngnhưcủatoànXh.Vìvậychúng
rấtphongphúvàđadạng. Cách1củaM.Weber:
Phânloạitheođộngcơ
Ôngđãnhấnmạnhđộngcơthúcđẩycótrongýthứccủachủthểlànguyênnhân
củahànhđộng,ôngnói:“kkhichúngtahiểuđượcđộngcơthìchúngtagiảithích đượchànhđộng”
Ôngđãphântíchvàđưara4laọiđộngcơkhácnhau,tươngứngvới4loạihành độngXh:
-Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:rõnhấtlàhoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạt
độngcơquan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,người
kinhdoanhphảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìcólợinhuậncaonhất
-Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác
giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxhtừđờinàysangđờikhác,đã
hìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,sứckhoẻ,
thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovớichamẹ ôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
-Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quen,truyềnđếnđờisau).
-Hànhđộngduycảm:làhànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành
độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngcáccảmxúcđócóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Trong4loạiHĐXHdoM.Weberphânloạithìchúngtathườngthựchiệnhành
độngnghiêngvềloạinào?Lýgiảitạisao?YếutốXHnàochiphối? CácyếutốXH: +Tựnhiên:
-đặcđiểmsinhhọccuẩcơthểngười(nhântướnghọc);-môitrườngtựnhiênnơi conngườicưtrú +Xãhội:
-Cơcấuxãhội:cấutrúcvàhìnhthứctổchứcsắpxếpbêntrongXh(từvimôđễn
vĩmô),mỗicánhânđềucóvịthếXHcụthểtrongmỗiCCXH,đượcXHxácđịnh
rõmìnhlàaitrongCCđó
-KếtquảcủaquátrìnhXHhoácánhân:XHhoálàquátrìnhbiếnconngườicá
nhândầndầntrởthànhconngườiXh,cácnhânphảihọchỏinhữnggiátrịkhuôn
mẫuXh,hànhviứngxửcủaXH.
Xhhoálàquátrìnhdiễnrađồngđềuvớitấtcảmọicánhân.Quátrìnhđódiễnra
liêntụckhôngngừng.NhưngkếtquảXHhoávớimỗingườiđềukhácnhau,nó
biểuhiệnthôngquahànhđộngcủacánhânđóvớiXH.
Cách2củaT.Parsons:
Phânloạitheođịnhhướnggiátrị.Ôngđưara5dạngđịnhhướnggiátrị:
+Toànthể-bộphận:cácchủthểtrongHĐcủamìnhcóthểtuânthủtheo
nhữngquytắcchunghoặctheonhữngtìnhhuốngđặcthùcủahoàncảnh.VD:
mộtngườinghiệnkhônghútthuốctrongphòngvìcótreobiển“cấmhútthuốc”,
nếucóngườihútthuốcngồicạnh,ngườinàycóthểlựachọnhúttheohoặckhông
hútđểtuântheoquyđịnh.
+Đạttới-cósẵn:DạngHĐnàythểhiệnởchỗcácchủthểhànhđộngcóđịnh hướng
+Cảmxúc-trunglập:HĐdạngnàycóthểđịnhhướngđếnviệcthoảmẫncácnhu
cầutrựctiếp,cấpbáchđếnnhữngnhucầunàođóxavờinhưngquantrọng
+đặcthù-phântán:Chủthểhànhđộngđịnhhướngđếncácđặcthùhoặcnhững
đặcđiểmchungcủahoàncảnh
+Địnhhướngcánhân-đinhhướngnhóm:LoạiHĐnàythểhiệnkhẩnăngcácchủ
thểhànhđộngvìlợiíchcủabảnthâncánhânhaycótínhđếnlợiíchcủanhóm.
Cách3củaV.Pareto:Phânloạitheomứcđộcủaýthứchànhđộng.ôngchiaHĐ
củacáccánhânthành2dạng:
+Hànhđộnglôgic:lànhữngHĐhợplý,cónhữngmụcđíchđượcýthứcmột
cáchrõràng,cácnhânHĐhướngvầomụcđíchđó.
+Hànhđộngkhônglôgic:LànhữngHĐbảnnăng,khôngđượcýthức.Nócócơ
sởlàmộttổhợpcácbảnnăng,hammuốn,lợiích…thúcđẩy,vốnlàcốhữucủa
conngười.
Câu 21 Thế nào là quan hệ XH? Các loại hình quan hệ XH? . a.Kháiniệm:
Quanhệxhlàmốiliênhệ,quanhệgiữacácchủthểxhkhácbiệtnhaubởivịtrí, chứcnăngxh.
-Khôngphảimọitươngtácxhđềuhìnhthànhquanhệxhmàquanhệxhhình
thànhtrêncơsởtươngtácxh.CónhữngTTXHchỉgặpnhauvàgiaotiếpnhất
thờitronghoàncảnhnàođó.
-Tươngtácxhdiễnramộtcáchổnđịnhbềnvữngtrong1khoảngthờigiannhất
địnhmớihìnhthànhnênquanhệxh.Khiquanhệxhđượcthiếtlậpthìnóduytrì tươngtácxh.
-Khitươngtácxhdiễnraliêntục,ồnđịnh,khuônmẫuhoáởcấpđộvĩmôthìnó
thiếtlậpnênquanhệxãhộiổnđịnh.(QHCha–con,vợ–chồng,Thầy–trò,
ngườimua–ngườibán)
QHXHtồntạibềnvữnglâudàitừđờinàysangđờikhác,cáiđểcânbằng,cáiđể
đểduytrìổnđịnh.Quanhệxhlàquanhệgiữacáiđượcvàcáimất,giữacáiphần
thưởng,mốilợivàcáichiphí.
Bấtkểquanhềxhnào,cánhânđềuluônluôncóxuhướnggiảmthiểuchiphí,đạt
tốiđamốilợitrongquanhệđó,dẫntớicáccánhântrongquanhệxhkìvọnglẫn
nhau.Đóchínhlànhântốđểduytrìquanhệxh(cóthểlàvềvậtchấthayvềtinh thần) b. Phân loại
Quanhệxhdiễnravớinhiềuhìnhthứckhácnhau,phổbiếnlà:
-Theochiềungang:Làquanhệgiữacáccánhâncócùngvịthế
-Theochiềudọc:Làquanhệgiữacáccánhâncóvịthếxhcaothấpkhácnhau (trêndưới)
Câu22:Tổchứcxãhộilàgì?Cácdấuhiệucơbảncủatổchứcxãhội?Phânloại tổchứcxãhội? a.Kháiniệm.
Làmộttậphợpcácquanhệxhliênkếtcáccánhânlạinhằmthựchiệnmộtmục
tiêuchungnàođógọilàtổchứcxãhội.
b.Đặctrưng:(5đặctrưng)
(dấuhiệucơbảncủatổchứcxh)
+Đượcthànhlậpmộtcáchcóchủđịnh,cómụcđíchrõràngcácthànhviêný
thứcđượctổchứccủahọđểđạttớimụcđíchnhấtđịnh.
+Trongtổchức,cóquanhệquyềnlựcthểhiệnrõnétvàsựphânchiaquyềnlực
theothứbậc.Nhữngcánhânởthangquyềnlựcnàođócókhảnăngđiềuchỉnh
hànhvi,tháiđộcủangườikhácởthangquyềnlựcthấphơn.
+Cáccánhânlàthànhviênđượcxácđịnhrõràngvịthếvàvaitròcủamình
trongtổchức.Tổchứccũngđặtrachocánhânmộttậphợpcáchànhviđược
phépvàhànhvikhôngđượcphéplàm
+Vaitrò,vịthếxãhộicánhântrongtổchứckotồntạiđộclập,riêngrẽmàtồn
tạitrongmốiquanhệtácđộngqualạivớicácvịthế,vaitròkháctrongtổchức
nhằmđạtđượcmụctiêuchungmàtổchứcđãđềra.
+Phầnlớncácmụcđíchvàmốiquanhệcủatổhcứcđượcchínhthứchoávà
côngkhiaihoá,khôngchỉvớicácthànhviêntrongtổchứcmàcòncôngkhaihoá
vớibênngoàitổchức. c.Phânloại
Tổchứcxãhộiđiểnhình,phốbiếnnhấtlàtổchứcquanliêu(thườngcótrongXH hiệnđại).
Tổchứcquanliêu:Bộmáyhànhchínhnhànước,tổchứccôngsở.
5đặctrưngcủatổchứcquanliêu:
+Tínhchínhthứchoá:Cótêngọirõràngcótrụsởcógiấyphépthànhlậpvề mặtpháplý
+Cấutrúchoá:Tổchứctheomôhìnhvàkhuônmẫuhoá(hìnhtháp)Tùytheo
quymô,chứcnăngnhiệmvụmàcómôhìnhđơngiảnhayphứctạp.
+Tínhchuyênmônhoá:Mỗitổchứcquanliêuluônluônđượctuântheonhững
quytrìnhliênquanđếncácthủtụchànhchính,liênquanđếnnhiềuloạigiấy
tờ,côngvănhànhchính.
+Tínhduylýhoá:Phảnánhquanhệcủacáccánhântrongtổchức,chủyếulà
quanhệduylý,theochứcnăngnhiệmvụchứkotheotìnhcảm.
Đâylàtổchứckhoahọcnhất,phổbiếnnhấtvàđiểnhìnhnhất. Câu 23 Trình .
bày khái niệm quyền lực, nguồn gốc của quyền lực và các
hình thức của QL trong XH? a.Kháiniệm
QLlàmộtphạmrtrùrrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựcK.Hnghiêncứu,nhưng cóthểhiểu:
-QLlàkháiniệmchỉsứcmạnhđượcđặttrongmộtquanhệcụthểnàođó.
Cóthểlàs/mcủasiêunhiên,s/mcủatựnhiênhaycủaconngườitrongquanhệ vớiconngười.
TheoquanniệmcủaM.Weber:
QLlàkhảnăngápđặtýchícủacánhânhaynhómxh,tổchứcXhmàbấtchấpsự
chốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác. XHHđịnhnghĩa:
+QLlàkhảnăngcủamộtcánhânhaymộtnhómXHápđặtýchícủamìnhlàm
thayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacácnhânhaynhómXHkhác. b.Đặctrưng:
+QLXHlàmộtdạngquanhệtheochiềudọc,goilàquanhệbấtbìnhđẳngở
đó,cósựápđặtýchícủangườinàylênhànhvi,tháiđộquanđiểmcủangười khác.
+Vềbảnchất,QLXHcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
củachủthể,kháchthểquyềnlực.ĐiềuđólàmchoQLXHtrởthànhmộtthứgiá
trịphổbiếntrongXHmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốn
trởthànhchủthểcủaquanhệQL(phổbiếnđốivớimọicánhân).
+QLXHcótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:mangtínhápđặt,cưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể Qlực.
Mặtthứhai:Sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđ/výchícủachủthểQL,
đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghaimặttrên,đặcbiệtlàmặtthứhaithìsẽkhôngthểcó
QLXHtrongthựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứng vớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmtheonghiõavụthìmớicóquyềnlực.
+MọicánhântrongXHđềuthamgiavàocácquahệQlựcvớinhữngmứcđộ
khácnhau.Cánhântrongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthể trongquanhệkhác.
+Mọiquyềnlựcđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực. c.Nguồngốc. TheoK.Marx:
ChếđộsởhữutưnhânvềTLSXlàcơsởcủasựphânchiaQLXHtrongquanhệ
XH.NgườinắmgiữTLSXchínhlàngườicóquỳênlựcđiềuchỉnhhànhvivàcơ
hộicủangườikhôngcóQL. TheoM.Weber:
NguồngốccủaQLkhôngchỉdokinhtếmàcòndonhữngyếutốphiKTnhư:
giađình,dòngdõi,chủngtộc,tôngiáo,uytín… +TheoT.Parsons:
QLXHnằmởvịthếcủacáccánhântrongcơcấucủaXh.XHtraochomộtsố
quyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthếđượcphéplàm.XHtạoraQlchocánhân.
Tómlại, córấtnhiều nguyên do dẫnđến sựphát sinh vàtạo ra QL.Những
nguyêndocơbảngồm:
+Dòngdõixuấtthân +Giớitính
+Tuổitác(phươngđông)
+Củacải,tàisản(kinhtế) +Họcvấn
+Sứcmạnh(vúkhí,thếlực)
+Khảnăngthiênbẩm(khảnăngquytụ,lôikéo,tậphợp,thuyếtphụcngườikhác,
thườnglàthiêntài,lãnhtụ)
+Pháplý(thôngquaquyếtđịnhđèbạt,tuyểndụng,bổnhiệmcácnhânvàovịtrí
XHnàođó)tạorasựthừanhậncủaXhvèmặtpháplý. +Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtựnótạoraQLmàchínhlàquanniệmcủaXhvềyếu
tốđó,đềcaonóhaykhôngđềcaonó.
d.CáchìnhthứcQLtrongXH.
+Cưỡngbức:LàdạngQLsửdụngsựépbuộcvềthểxácđểápđặtýchí,hình
thứcnàykháphổbiến.VDkhitacầntấncông,giếtkẻthù,hoặcbỏtùkẻphạm
tội,cưỡngbứcchữabệnhđ/vnhữngngườicóthểgieorắcmầmbệnhnguyhiểm choXH.
+Uyquyền:LàdạngQLcósựđồngtìnhcủacôngchúng,chophépngườiralệnh
cóthểkiểmsoáthànhvicủangườidươíquyền,đượcthiếtchếhoávàhợppháp
hoá.KhithiếusựđồngtìnhthìphảithựcthiQLbằnghìnhthứccưỡngbứchoặc
nhườngquyềnlựcchongườikhác.
M.Weberđưara3loạiUQ:
-Uyquyềnlôicuốn
-Uyquyềntruyềnthống
-Uyquyềnhợppháp,hợplý.
NhữngdạngQLkhác: -QLtuyệtđối -QLquânchủ -QLthiểusố -QLdânchủ.
Câu 24 Thế nào là thiết chê XH? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và .
một số loại thiết chế XH cơ bản ? a.Kháiniệm:
LàmộtkiểutổchứcXHđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầuXHcănbản
củaconngười(cóthểquansátđược)
LàmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXH,khuônmẫuhànhviXh,quyđịnh,luật
lệ,thủtục…xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuXHcănbảncủacon
người(cáikhóquansát)
ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcXH.Muốnhiểutổ
chứcXHphảiphântíchTCXHtrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấunội dung.
LuậtpháplàthiếtchếcănbảnnhấtcủaXHcógiaicấp. b.Đặctrưng
+Tínhkháchquan:TCXHxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaXH.TCXHcó
tínhđộclậptươngđốivớiKT-XH.
+Tínhgiaicấp:ChỉxuấthiệntrongXHcóphânchiagiaicấp.Luậtpháp,chính
sáchcủaNNxuấtpháttừýchícủagiaicấpthốngtrị.
+Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạicủaconngườithìởđócósựxuấthiệncủa
TCXH.5thiếtchếcơbảncóliênquanđếnđasốthànhviêntrongXH.
+Tínhđộclậptươngđối:MỗiTCXHđềucótínhĐLTĐnhưnggiữacácTCđều
cósựtácđộngqualạilẫnnhau.SựbiếnđổicủaTCnàykéotheoTCkhácbiến đổitheo.
+Tínhổnđịnhtươngđối:TCXHcóbiếnđổitheosựbiếnđổiXhnhưngnộidung
củanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệhơn,đôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi củađờisốngXH. c.Chứcnăng:
MọiTCXHđềucó2chứcnăng: +CNkiểmsoátXH
+CNđiềutiếtXH. d.Phânloại +TCGiađình:
-Điềuchỉnhhànhvigớivàtìnhdục
-DuytrìtáisinhsảncácthànhviêntrongGĐtừthếhệnàysangthếhệkhác.
-Chămsócvàbảovệtrẻem
-Xãhộihoátrẻem
-GắnvaitròvàthiếtlậpvịthếđãdượcthừakếtưGĐ.
-ĐảmbảocungcấpkinhtếGĐnhưlàmộtđơnvịtiêudùngvàđơnvịSX.
-ChuẩnbịchocácnhânnghềnghiệpXH
-Truyềnbávàchuyểngiaodisảnvănhoáquacácthếhệ
-GiúpcánhânlàmquendầnvớicácgiátrịXH
-ChuẩnbịchocáccánhântiếpnhậnvaitròXHvàđmảnhiệmcácvaitròphù
hợpvớisựmongđợicủaXH.
-ThamgiakiểmsoátvàđiềuchỉnhhànhvicácnhâncũngnhưcácquanhệXH. +TCKinhtế
LàTCmànhờđóXHđượccungcấpđầyđủvềvậtchấtvàdịchvụ.Córấtnhiều
thiếtchếphụthuộcnhư:tíndụng,ngânhàng,quảngcáo…ChứcnăngcủaTC Kinhtếlà:
-Sảnxuất,traođổiHH&DV -PhânphốiHH&DV
-TiêudùngSPvàsửdụngDV +TCChínhtrị
BiểuhiệntậptrungcáclợiíchvềquanhệchínhtrịtồntạitrongXH.Tổngthểcác
TCCTquyếtđịnhbảnchấtgiaicấpXHcủahệthốngCTXH,quyếtđịnhmứcđộ
dânchủhoáđờisốngXH. +TCGiáodục
Baogồmnhữnghệthốngluânlý,đạođức chỉrõđiềuphải,tráitrongnhững khuônmấutácphong
Câu 25 Thế nào là cơ cấu XH? Nêu các cơ cấu XH cơ bản? . a.Kháiniệm
CCXHlàmôhìnhcủacámốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệthống
XH,nhữngthànhphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácXHloàingười.Mặcdù
tínhchất,quanhệcủachúngcósựbiếnđổi.NhữngthànhphầncơbảncủaCCXH
làvịtrí,vaitrònhóm,cộngđồng,thiếtchế.
CCXHlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthốngXH,các
cộngđồngXH(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp…)lànhữngthànhtốcơ bản.
CCXHlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngXHnhấtđịnhtrongđócó
sựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thànhphần,mốiliênhệcơbản
củahệthốngXHđó.
CCXHnằmtrongbảnthânXH,trướchếtlàmộtbộphận,nhântốcấuthànhhệ thốngXH.
CCXHgồmcácbộphậnthànhphầntạonênCCXH,cácthànhphầnvàmốiliên
hệcủaCCXHcóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthểXHloàingười.
CácquaniệmvềCCXHđềuthừanhậnsựgắnkếtgiữaCCXHvàquanhệXH.
b.CácyếutốcơbảncủaCCXH *VịthếXH *VaitròXH
Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvi,nghĩavụvàquyềnlợigắnvớimộtvịthế
nhấtđịnh.VaitròlànhữngđòihỏicủaXHđặtravớicácvịthếXH,nhữngđòi
hỏiđượcxácđịnhvàcăncứvàocácchuẩnmựcXH.Vìvậyởcácxãhộikhác
nhau,cùngmộtvịthếXHnhưngmôhìnhhànhviđượcXHmongđợirấtkhác
nhau,tứcvaitròcũngkhấcnhau.
Trênthựctế,nhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhau,nhữngđòihỏinàycó
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau. *Nhómxãhội
Làmộttậphợpngườivớinhautheomộtkiểunàođóđểchiasẻvớinhaumộthành
độngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàđịnhhơứnggiátrịnhấtđịnh.
CóhailoạinhómXH: +Nhómsơcấp:
Lànhómcóquymônhỏ,cóquanhệtrựcdiệnvớinhau,cósựcộngtácvềmục
tiêuchung,cóquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm(giađình,đồngnghiệp,bạnbè…)
Từ2thànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhómXH. +Nhómthứcấp:
LànhómXHcóquymôlớn,trongđócóthểchứanhiềunhómsơcấp.
Đặctrưngcủanhómthứcấp:
-GồmnhiềumốiquanhệXH.CácquanhệXHnàythườngđượcđịnhchếhoá
theomụcđíchcủanhóm.
-CácquanhệXhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthể
duytrìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
-CácquanhệXHtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận
chunggiữacáthànhviêntrongnhóm(thànhvănhoặcbấtthànhvăn)
*Cộngđồngxãhội
Làmộttậphợpngườitrongđócáccánhânliênhệvớinhautheonhữngcơsở,
điềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthốngnhấtvềvăn hoá,giátrịXH.
Vềcấutrúc,mỗicộngđồngđèucóđặcthùvềkếtcấuliênhệgiữacácthànhviên
tínhcốkết,chặtchẽhaylỏnglẻo,phụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủa
cácthànhviêntrongcộngđồng. Phânloại:
Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsốđặctrưng chung: +Phảicódânsố
+Cósựchiasẻyếutốđịalý
+Vềtôngiáo,cónhữngvậtthiêngđểthờ.
+Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchung,hoạtđộngdướihìnhthứctựquản
+Cóchungmộtkiểuvănhoá
*Thiếtchếxãhội
*Mạnglướixãhội
Đ/n:MLXHlàphứchợpcácmốiquanhệcủacáccánhântrongcácnhóm,cáctổ
chức,cộngđồngXhtạonênCCXH.
MLXHlànhữngquanhệXhthôngquaMLXHcácthànhviêntrongXHcóthể
traođổivớinhauthôngtin,kiếnthứclàmmchoXHvậnhànhmộtcáchgắnbó,
hàihoà,trôichảy.Cáccánhântíchcựcthamgia,nhàquảnlýthìtạoranhững
mạnglướihợplýđểchiasẻnhữnghoạtđộnghữuíchchoXH. c.CácCCXHcơbản
*CơcấuXHgiaicấp:
làkếtcấuvàmốiquanhệXHgiữacácgiaicấpdựatrêncácyéutốcơbảnnhư:
quanhệsởhữuvèTLSX,vịtrícủaconngườitronghệthốngsảnxuấtvàtổchức
laođộngXXH.ViệcphânphốilợiíchXH,nghĩavụvàquyềnlợcủamọingười trongđờisốngXH.
*CơcấuXHnghềnghiệp
Làkếtcấu,mốiliênhệXHgiữacáclựclượnglaođộng,cácngànhnghềlaođộng
khácnhautrongXHtrêncơsởcủasựpháttriểnliênngành,hợpngành,phânnhỏ
giữangànhvàxuấthiệnmộtsốngànhnghềmới.Ngoàiracònphântíchlaođộng
theotuổi,giớitính,họcvấn,đượcđàotạohaykhôngđượcđàotạovàquantâm
đếnnhữngngườitrongđộtuổilaođộngcóviệclàmhaykhôngcóviệclàmđểtừ
đóvạchraxuhướngpháttriểncủaCCXHnghềnghiệpnóiriêngvàcũngnhư
CCXHtổngthểnóichung.
*CơcấuXHdânsố:
Cũnglàkếtcấu,làmốiliênhệXHtrongthựctạicủatáiSXnhânkhẩu,củatỉlệ
giữacácmứctuổi,giớitính,mậtđộdâncư,quátrìnhdidân
*CơcấuXHcộngđồnglãnhthổ:
Đượcnhậndiệnchủyếuquađườngphânranhgiớilãnhthổ.Đólàsựkhácbiệtvề
lốisống,điềukiệnsống,trìnhđộSX,mậtđộdâncư,đặctrưngvănhoá.
*CơcấuXHdântộc:
Đượchìnhthànhchủyếudựatrênsựkhácbiệtdấuhiệudântộcquyđịnh.
Câu 26 Thế nào là bất bình đẳng XH? Nguồn gốc của BBĐ XH? .
-BìnhđẳngXhlàsựngangbằngnhaugiữaconngườivớiconngườiởmộthay
nhiềuphươngdiện,cơmaytrongcuộcsống,uytín,địavịvàquyềnlực.
-BấtbìnhđẳngXHlàsựkhôngngangbằngnhauvềlơịích,vềcủacải,vèuytín,
vềcơhộiđốivớinhữngcánhânkhácnhauutrongmộtnhómhoặcnhiềunhóm trongXH.
Thôngthườngcó3loạiBBĐ: +BBĐvềgiới +BBĐvềdântộc +BBĐvềgiaicấp
NguyênnhângâyraBBĐ:
-Sựkhácnhauvềcơhộisốnggiữacáccánhânbaogồmnhữngsựthuậnlợivề
mặtvậtchấtnhư:thunhâp,củacảivàcácdiềukiệnlợiíchkhác.Nógiúpcon
ngườicóthểcaithiện,nângcaochấtlượngcuộcsốngtrongcáclĩnhvựcsinh hoạt.
-SựkhácnhauvềvịthếXhcủacáccánhântrongCXHcũngtạoraBBĐXH
-ảnhhưởngchínhtrị:khảnănglàmộtcánhânhaymộtnhómngườicóthểtác
độngđểhoànthànhnênmộtchínhsáchvàthudượclợiíchtừcácchínhsáchđó.
BBĐlàcơsởdẫnđếnsựphântầngXH.
Câu 27 Trình bày khái niệm phân tầng XH? Nguồn gốc của phân tầng Xh? . Kháiniệm:
PTXHlàmộtkháiniệmcơbảncủaXHH.ThuậtngữnàychỉsựBBĐcủacátầng
lớpngườikhácnhauvềkhảnăngthăngtiếnXhcũngnhưđịavịcủahọtrongbậc thangXH. CóhaikiểuPTXH:
+Phântầngđóng:LàlọaiphântầngmàtrongXHcóđẳngcấp,ởđóranhgiới
giữacáctầnglớpXHđượcxácđịnhhếtsứcrõràngvàduytrìmộtcáchnghiêm
ngặt.CáccánhântrongXhkhôngcócơhộiđểthayđổivịtrícủamìnhtừtầng
lớpnàysangtầnglớpkhác +Phântầngmở:
LàloạiPTtrongXHcógiaicấpmàranhgiớigiữacáctầnglớprấtlinhhoạt,uyển
chuyển,cáccánhântrongXhcócơhội,điềukiệnđểdichuyểnsangtầnglớp khác.
TrongXHhiệnđại,XHđượcchiathành6tầnglớp(6giaicấp)theocácchphân chiacủaRobersons:
-GCthượnglưu:(lớptrên)
Lànhữngngườithuộcnhàdòngdõihaytỉphúnhiềuđời,cóđịavịvàquyềnlực trongXH.
-GCthượnglưulớpdưới:
LànhữngngườibuônbánBĐS,chủhãng…
-GCtrunglưulớptrên:
Lànhữngnhàdoanhnghiệpnhỏ,thươnggia.
-GCtrunglưulớpdưới:
Baogồmnhữngngườicóthunhậptrungbình,côngviệccủahịkhôngphảilà
dạnglaođộngchântay(ytế,nhânviên,kĩthuậtviên…) -GClaođộng:
Gồmsốđôngnhữngngườidamầuđượcdàotạoíthơng/ctrunglưu.
-Giaicấphạlưu:Lànhữngngườinghèo,khôngcóquyềnlực,uytíntrongXH. Nguyênnhân:
+DocósựtồntạicủahiệntượngBBĐmangtínhchấtcơấucủatấtcảcácchếđộ
XHcủaloàingườichođếntậnngàynay(chỉtrừgiaiđoạnđầucủaXHcôngxã nguyênthuỷ).
+DosựphâncôngLĐXH,chínhlàsựphâncôngvềmặtvịthế,cóưuthếvà
khôngcóưuthếtrongXH.
Câu 28. Thế nào là giai cấp XH? Nêu các quan niệm khác nhau về GCXH?
LàkháiniệmđểchỉmộtnhómXHmàcácthànhviêncóvịtrítươngđươngnhau
trongmộtcơcấuBBĐkháchquanvềvậtchấtdomộthệthốngnhữngquanhệ
KTđặctrưngchomộtphươngthứcSXcụthểtạora.
Starkđịnhnghĩa:Giaicấplànhómngườichisẻmộtvịtrígiốngnhautronghệ thốngphântầngXH.
CácquanniệmvềGCXH:
K.Marxđãchỉracácđặctrưngcơbảncủag/cgắnliềnvớisựkhácnhaugiữacác
tậpđoànngườivềđịavịtrongmộtphươngthứcSX.Sựkhácnhauđólà:
-KhácnhauvềquanhệsởhữuvềTLSX,ainắmđượcTLSXthìcóquyềnđiều
hành,chiphôíg/ckhác.
-KhácnhauvềvaitròtrongtổchứcquảnlýlaođộngXH.
-Khácnhauvềphươngthứcthunhậpcủacảilàmra.
M.WeberthìthừanhậnyếutốkinhtếlàcơsởđểphânchiaXHthànhg/cnhưng
ôngchorằngbêncạnhđócòncóyếutốphikinhtế,yếutốnàycóvaitròrấtquan
trọng,tạonêncơsởđểphânchiaXHthànhg/cđólà:uytín,địavịvầcủacải.
Câu 29. Trình bày khái niệm về trật tự XH? Những điều kiện cơ bản để duy
trì trật tự XH? Mối quan hệ giữa thích ứng và hiệp tác XH với trật tự XH? a.Kháiniệm:
TTXHlàkháiniệmđểchỉsựhoạtđộngổnđịnh,hàihoàcủacácthànhphầnvà
cơcấuXH,nóbiểuhiệnởtínhcótổchứccủađờisốngXH,tínhkỉcươngcủa
hoạtđộngXHvàtínhngănnắpcủacáchệthốngXH.
-TTXHliênquanđếngiớihạnXH,XHcóđượcTT,trướchếtlàdocáccánhân,
nhóm,cộngđồngXHtuânthủnhữnggiớíhạnXHđó.
VD:nhữnggiátrị,nhữngchuẩnmực,nhữngmôhìnhhànhvimàchúngdượcgán
chomỗivịthếXH.
-TTXHcònliênquanđếnsựkiểmsoátXH.MộtXHcótrậttựcũnglàmộtXH
cókiểmsoátXHtốt.VD:cảnhsátGT…
-TTXHgắnliềnvớitươngtácXHtươngđốiổngđịnhgiữacácvịthế,vaitrò,
thiếtchếXH,cáchệthốngXHvàsựphốihợpnhịpnhàng,ănkhớpcủacácthành
phầntạonêncơcấuXH.
-Xhthểhiệntínhtrậttựthôngquatổchứccuảnó,liônluônvậnđộngvàbiến đổi.
ĐiềukiệnđểduytrìTTXH:
+PhíaXH:NócóliênquanđếnthểchếXH,muốnduytrìTTXHthìphảibảo
đảmtínhhiệulựccủacácthiếtchếXHnhằmthựchiệnchứcnăngkiểmsoátXH
vàđiềutiếtXH.VD:Thiếtchếchínhtrị,th/chếKinhtế…thôngquacácđạoluật,
cácvănbảndướiluật.
Tĩnhxácđịnhrõcácvịthế,vaitròvàquyềnlựccủacácánhân,nhómXH.VD:
tronggiađình,trongcáccơquan,tổchức…
XHphảilậpđượchệthốngcácgiátrịchuẩnmựchợplý,thốngnhất,đồngbộđể
trongquátrìnhXHhoácánhânhọchỏivàlàmtheoXH.
LiênquanđếnmâuthuẫnXHlàphảikiểmsoát,phảigiớihạnđượccácmâu
thuẫnXH(gqvấnđềlợiích,đặcbiệtlàg/cthốngtrị).VD:giữacáccánhan,
nhóm,cộngđồngXH…
+Phíacánhân:cáccánhânvớitưcáchlàchủthểhànhđộngthìphảinângcao
nhậnthứccánhanvềhệthốngchuẩnmựcXH,vịthế,vaitròXhmàcánhânđảm
nhiệmtheosựmongđợicủaXH. ThíchnghiXH:
LàkháiniệmđểchỉsựhộinhậpXHcủaconngườivầonhữnghoàncảnh,tình
huốngXhcụthể(sựhoànhậpcủaconngườivàoXH)
Tươngứngvớivịtrívaitròlàsựthayđổitâmlýứngxửvàhànhđộngcủacon
ngườiđ/vmôitrườngvàhoàncảnhcụthể, HiệptácXH:
Làsựphốihợpgiữacáccánhân,nhóm,cộngđồngXHtrongviệcthựchiệnmột
mụctiêuchungnàođó.HTXHtạorasựliênkết,đoànkếtgiữacáccánhân,
nhómXHđểtạorasựtồntạivàpháttriểnXH.
Câu 30. Trình bày khái niệm sai lệch XH? Các loại sai lệch XH? Nguyên
nhân của sai lệch XH? Mối quan hệ giữa SLXH và trật tự XH? a.Kháiniệm:
Làkháiniệmdùngđẻchỉcácdạngviphạmkhácnhautronghệthốngcácgiátrị
chuẩnmựcXH.SLXHchỉmangtínhtươngđốitheosựthẩmđịnhcủanhữngXH
khấcnhauvàxemxétởnhữnghoàncảnhkhácnhau. b.Nguyênnhân:
-DohệthốngchuẩnmựcXH:Tínhkhôngthốngnhất,khôngđồngbộ,mâuthuẫn
vàhiệulựckémcủacácchuẩnmựcXH.VD:P.luậtvềKtếcònkẽhởđểchotư
thươngbuônlậu,trốnthuế…
-XuấtpháttừsựyếukémcủacáccơquanquảnlývàkiểmsoátXH.
-Xácđịnhvaitròcủacánhântrongtổchứckhôngrõràng,lạmdụngvịthế.
-Xuấtpháttừphíachủthểhànhđộng,tâmsinhlýkhôngbìnhthường,thiếuhiểu
biếtvềchuẩnmựcXH. c.Phânloại:
*Dựavàoquymô:cósailệchcánhânvàsailệchnhóm.
SLcánhân:làhànhđộngcủamộtcánhânđingượclạinhữngquytắcXHđược
1nhómhay1cộngđồngXHthừanhận.
SLnhóm:làhànhđộngcủamộtnhómcácthànhviênđingượclạivớinhữngquy
tắc,nhữnghệthốnggiátrịvàchuẩnmựcXHđangđượcmộtnhómlớnhaycộng
đồngXHthừanhậntuântheo.VD:thamnhũng,trộmcắp,cướpgiật…
*Sailệchmứcthấpvàmứccao
SLmứcthấp:ởmứcđộnhẹthườngkhônghaylặplại.SLmứccaothườnglà
nhữngtínhtoáncóhệthốngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏinhữnghệthống
chuẩnmựcgiátrịXH.
*Dựavàotínhchất.
-SLtíchcựclànhữnghànhvikhôngphùhợpvớigiátrịthôngthườngđichệch
khỏinhữngquytắcXH,thậmchícóthểviphạmcảquychuẩn,luậtphápXH
đanghiệnhànhnhưngcótácđộngtíchcựcđếnXH,khuyếnkhíchxuhướngtiến bộ,vănminh.
-SLtiêucựclàhànhđộngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏigiátrịchuẩnmực
XH,gâyhậuquảxấu,cảntrởquátrìnhpháttriểncủaXH.VD:thamô,hốilộ,ăn
cắpcủacông,gâymấtlòngtin… Câu 31 Kiểm .
soát XH là gì? nêu các loại KSXH? Vai trò của KSXH đối với đời sống XH? a.Kháiniệm:
LàcơchếđiềuchỉnhhànhvicủaconngườitheocácchuẩnmựcXH. Nộidung:
-PhảixáclậphệthốngcácchuẩnmựcXH,cácquytắcXHcùngcáchếtàiđể thựchiệnchúng.
-PhảixáclậpcácchếtàiđểthựcthicácchuẩnmựcXH.Cóhailoạichếtài:Tích cựcvàtiêucực.
Tíchcực:lànhữnghìnhthứckhenthưởngbằngtiền,tănglương,thăngchứchay tiuêndương.
Tiêucực:lànhữnghìnhphạttuỳtheomứcđộthìchếtàikhácnhau(cảnhcáo,
khiểntrách,phạttiền,giángchức…
Tiếnhànhđiềuchiỏnhhànhvicủaconngườithôngquacơquantyhựchiệnchức
năngkiểmsoátchuyênbiệtnhư:thanhtra,Toàán,Việnkiểmsát…
Thôngquathoảthuậnxãhội:sựbìnhphẩm,đánhgiákhenchê… b.Phânloại:
+Chiatheobiệnphápđiềuchỉnhhànhvithìcókiểmsoátcưỡngchếvàkiểmsoát tựnguyện.
-KScưỡngchếlàloạiK/snhờsứcmạnhquyềnlực,mệnhlệnhbắtbuộccánhân
bịk/sphảiphụctùngnhữngchuẩnmưcđãđượcquytắchoá.
-K/stựnguyện:giáodục,thuyếtphục
+Căncứvàohệthốngchuẩnmựccókiểmsoátchínhthứcvàkhôngchínhthức.
-KSchínhthức:làksdựatrênnhữngquyđịnh,quyphạmluậtlệvàphảituân
theomộtcáchnghiêmngặt.
-KSkhôngchínhthức:dựavàonhữngquyđịnh,luậtlệkhôngthànhvăn.
+Căncứvàokếhoạchk/scók/scóhoạchđịnhvàk/skhôngcóhoạchđịnh
-K/scóhoạchđịnh:làK/stheonhữngkếhoạchđịnhtrước,xácđịnhrõchủthể,
kháchthể,nộdung,hìnhthứccũngnhưbiệnphápxửlý.Chủthểcủak/snàylà
cảnhsát,việnKS,toàán,nhàgiam,trạicảitạo…
-K/skhôngcóhoạchđịnhlà;khôngtheomộtkếhoạchđịnhtrướcnào.
+CăncứvàocôngcụKScóKSthếtchếXHvàdưluậnXH.
Câu 32. Trình bày khái niệm văn hoá? Cấu trúc của văn hoá? Phân loại văn hoá? a.Kháiniệm:
Cótrên200địnhnghĩavềVH.ĐNchungnhấtlà:
VHlàtổngthểnóichungnhữnggiátrịVC,tinhthầndoconngườisángtạora tronglịchsử.
+Giáodụchọc:VHlàtrìnhđộhọcvấn
+Khảocổhọc:VHlànhữngdichỉ
+Dântộchọc:VHlàcáchbàitrí
+VHNT:VHlàhoạtđộnggiảitrí
TheocáchhiểucủaXHHthì:
Vănhoálàhệthốngcácgiátrị,chânlý,chuẩnmựcvàmụctiêumàconngười
cùngthốngnhấtvớinhautrongmộtquátrìnhtươngtácvàtrảiquathờigian,VH
làphươngtiệnứngxửcủaconngười.Nóphảnánhcácnéttruyềnthốngcủacác
cánhântrongXHđóivớimỗithànhviêntrongcộngdồng,cánhânđóphảihọc
tậpnhữnggíatrịchuẩnmựcmàcánhânđãsốngtrongcộngđồng.
VHlàsảnphẩmsángtạocủaconngười,chỉcótrongXHloàingười.VHlàđể
đápứngnhucầunhấtđịnhcủaconngười.
b.CáctổchứccủaVH(cấutrúc)
+Nétvănhoá:LàđơnvịbiểuđạtnhỏnhấtcủaVHđượcbiểuhiênhquamộtý
chí,mộtđiệubộ,mộtlờinói,mộtbiểutượnghaymộtquytắcứngxử,giaotiếp nàođó.
+PhứchợpXH:Làtậphợpcánétvănhoácóliênquanmậtthiếtvớinhauđểnó
biểuđạt1đơnvịVHlớnhơn.
+ThiếtchếXH:LàcácquyđịnhliênquanđếnhoạtđộngVHNT,nócónhiệmvụ
điềutiếtmộthoạtđộnghoặcthựchiệnmộtchứcnăngcủaXH.
+Tiểuvănhoá:LàmôhìnhVHcủanhữngnhómngười,nhữngtậpđoànngười
gầngũivớinềnVHchungcủaXHnhưngnómangnhữngnnétđặcthùriêngcủa nhóm.
+Phảnvănhoá:làkháiniệmđểchỉVHcủamộtbộphậnngườiphủnhậnnhững
giátrịchuẩnmựcchungcủaXH.
+Vănhoáchung:LànềnVHlớnnhấtchoconngườisốngtrongcùngmộtlãnh
thổ,quốcgia.VHchungchínhlànềnVHnhânloại,conngườicùngchiasẻvà
thốngnhấtvớinhauvềnhữnggiátrị,chuẩnmựcXH.
c.Cơcấuvănhoá.
+GiátrịXH:GTXHlàtấtcảnhữngcáimàquaquátrìnhtươngtác,cánhânthoả
thuậnvớinhauchorằngđólàcáiđángcó,đángvươntới,đángmongmuốnđáng
đạtđượcthìđólàGTXH.VD:tựdo,bìnhđẳng,đoànkết,chungthuỷ,hoàbình,
nghềnghiệp,địavị…GTXHđượccoilàhạtnhâncủa1nềnVHvìnóthamgia
vàobấtkì1đánhgiánàocủaXHvềcáchiệntượng,sựvậtcủađờisốngXHnói
chungvàcủacánhânnóiriêng.Có2loạiGTXH:
*GTtíchcực:tạoraliênkếtXH,giữacáccánhân,cácnhóm,cộngđồngXH,
chiasẻtôntrọngnhau.
*GTtiêucực;PháhuỷcácGTXH
Nhưvậy,pjhầnlớncácGTXHđượcconngườitiếpnhậntừkhicònnhỏtuổi,
thôngquagiađình,nhàtrường,quaphươngtiệnthôngtinđạichúngvàthôngqua
cácnguồnkhácnhautrongXH,nhữnggíatrịnàytrởthành1phầnnhâncáchcủa conngười.
+MụctiêuXH:Làcáiđíchđểcánhân,nhómXHtheođuổimụctiêu.chịuảnh
hưởngcủagiátrị.Khôngcógiátrịthìkhôngcómụctiêu.GTluôngắnvớiMT
nhưngcũngcósựkhácnhau,GTlànhằmvào1cáigìđónặngvềmụcđích,tư
tưởng,cóhướngdẫn,cònMTthìrấtcụthể.VD:trongKD,GTlàlãi,cònMTlà
tỉlệ%caohaythấp.CáctổchứcXHtồntạiđượclàdocósựtươngtácgiữacác
thànhviênkhicùngnhauchiasẻnhữngMTvàgiátrịchungbảođảmsựtồntại
củacáctổchứcXH.
+ChuẩnmựcXH:CMXHlàtổngsốnhữngyêucầu,mongđợi,quytắcXHđược
ghilạibằnglờihaybiểutượngchohướngcơbảncủamọihànhđộng,củathành
viêntrongXH.CMXHlànhữngquyđịnh,làcáichotabiếtphảihànhđộngnhư
thếnàotrongmộttìnhhuốngXH.CMXHcó2mặt:Kháchquanvàchủquan.
-KQ:lànhữngtínhiệuđiềuchỉnhcủaXH.
-CQ:làsựchiphốiýthức,tìnhcảmcủaconngười,tạoratínhtựgiác,tựthực
hiệntừbêntrongmỗiconngười,trongmôitrườngVH
GTXHlànhữngquanniệmvềcáiquantrọng,cáiđánggiátrongXH,làcáicon
ngườihướngtớitrongtưtưởng.NókháchơnCMXHởchỗnókhôngquyđịnh
nhữngứngxửcụthểtrongnhữngtìnhhuốngcụthể.CMXHlànhữngcáihướng
dẫn,quyđịnh,cánhânthựchiện.VD:chungthuỷlà1GTXH,cònCMXHlà…
trungthựclà1GTXHcònCMXHlà…
+VHcủamộtXhtrướchếtlà1hệchânlý.Trongkhoahọc,chânlýđượchiểulà
trithứcphảnánhđúngđắnthếgiớikháchquantrongýthứccủaconngười,thì
trongXHHchânlýlànhữngquanniệmvềcáiđúng,cáithật.MõinềnVHcócái
đúng,cáithậtkhácnhauđođótrongmỗiXHđềucó1hệchânlýkhônggiống
vớihệchânlýtrongVHcủaXHkhác.
Câu 33. Nêu và phân tích các chức năng của văn hoá? Mối quan hệ giữa văn
hoá với lối sống và dư luận XH?
a.ChứcnăngcủaVH
b.LốisốngvàdưluậXH
+Lốisống:Làmộthệthốngcácnétđặctrưngcănbảnchohoạtđộngcủacon
ngườitrongmộtXHnhấtđịnh
Tronglốisốngcól/scánhân,l/snhóm,l/scộngđồngquốcgia.l/sphụthuộcvào
điềukiệnkháchquancủaXHnhưKtế,ch/trị,môitrườngtựnhiên.
MỗithànhviêntrongXHđèucócáchthứckhácnhautronghoạtđộngđểthực
hiệnnhucầulợiíchgiátrịcủahọ.Dođó,l/sốngcóliênquantrựctiếpđếnđạo
đức,nhâncáchcủaconngười.
+DưluậnXH:làtổngsốnhữngquanđiểm,tháiđộ,đánhgiá,nhậnxétcủaXH
về1vấnđềnàođómàXHquantâm.
ĐốitượngcủaDLXHlàmọivấnđềnảysinhtrongđờisốngXH
HìnhthứccủaDLXHrấtđadạng
DLXHcóđặctínhlantruyềnnhanhtrongXH
DLXHhìnhthànhqua4bước:
DLXHlàbiệnphápđểduytrìkiểmsoátXh,điềuchỉnhhànhvicủaconngười.
Câu 34. XH hoá là gì? Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình XH hoá? a.Kháiniệm
XHhoálàlàquátrìnhcánhânlĩnhhội1hệthốngnhữngtrithức,nhữngchuẩn
mực,nhữnggíatrịXH-XHđểphùhợpvớivaitròXh,hoànhậpvàoXH
QuátrìnhXHHcó2mặt:
+mặtthứnhấtlàảnhhưởngcủaXHđếncáccánhân,XHđặtrakhuônmẫu,hành
vigíatrịchuẩnmựccủaXHmàcánhânmuốntồntạitrongXhđóbuộcphảihọc hỏivàlàmtheoXH
+MặtthứhailàcáccánhânđápứngXH,họchỏiXhđểthựchiệnvaitròcủa
mìnhsaochophùhợpvớisựmongđợicủaXH
haimặtnàythườngxuyên,liêntụcchuyểnhoáchonhaurtongsuốtquártình XHHcánhân.
TómlạiXHHchínhlàquátrìnhconngườihọctậpđểtiếpthutrithứccủanhân
loạivàquátrìnhthựchiệnnhữngtrithứcđótrongđờisốngXH
XHHkhácvớigiáodụcở3điểm:
+Giáodụccómụcđích,cóthờigian,cósựchủđộng…
+Độngtáctừnhàgiáodụctácđộnglênđốitượng… +…
b.BảnchấtXHHcủaconngười
-ConngườibảnnăngluônbịXHkiiểmsoát,nókhcsvớibảnnăngcủaconvậtlà
kiểmsoáttheocơchếtựnhiên.
-BảnnăngcủaconngườidầndầnbiếnmấtdoquátrìnhXHH.Conngườivừalà
cánhânvừalàsinhvật,conngườisốngcùngnhauvàchiasẻcùngnhau.
-TínhXHcủaconngườiđượctruyềntừđờinàysangđờikhác,conngườihọc
hỏivàlàmtheoXHnêntínhXHcủaconngườithôngquacongđườngvănhoá,
conngườiđượchiểulàconngườiXH,khimàconngườivừacókhuynhhướng
kếthợpvớinhữngngườikhác,vừacónhucầutươngquanvớinhữngngườikhác,
từđóbộlộbảnchấtXHcủaconngười.
Bằngnhữnghànhđộngthựctiễncủaconngười,K.Marxđãxemtrongtínhhình
thứccủanó.BảnchấtconngườilàtổnghoàcácmốiquanhệXH.
TrongquátrìnhconngườitrởthànhconngườiXH,chủthểXHphảithoảmãn cácđặctrưngsau:
+Conngườiphảihọcđượcngônngữ
+Conngườiphảicó1hệtrithức
+Conngườiýthứcvềnhữnghiểubiết,biếttưduyđểthunhậnđượcnềnvănhoá
vàcóvănhoácánhân. +MôitrườngXHH
Giađình:làcáinôinuôidưỡngconngườitừlúcsinhrađếnlútừgiãcõiđời
GĐlàmôitrườngquantrọngđểhoànthiệnnhâncáchconngười/
+Nhàtrường:LàthiếtchếXHquantrọng,nótruyềnthụnhữngkĩnăng,trithức
đểcánhâncóthểlàmviệcđộclập,cóthểlaođộngchântayhaylaođộngtríóc
đểgánhvácnhữngchuẩnmựcXH.ởnhàtrườngcánhânđượctrangbịnhữngtri
thức,kĩnănglaođộngnghềnghiệpcầnthiếtđểcánhâncóthểđảmnhiệmcácvị
thếvàvaitròXHtrongtươnglai,đựacbiệtlàvịthếnghềnghiệp
+NhómXH,tổchứcXH,đoànthểXH:ởđócánhânlàthànhviênnênphảihọc
hỏinhữngnguyêntắccủanhóm,tổchức,đoànthểđểthíchnghivớicácvaitròvà vịthếcủamình.
+cácphươngtiệnthôngtinđạichúng:làphươngtiệnđểXHHcánhân,nótruyền
đạtnhữnggiátrịchuẩnmựcmàcácthànhviênlínhhội.Quađócánhâncóthểtự
tiếpthucáigìlàcầnthiếtchomìnhđểhoànhậpXHmộtcáchtốtnhất..Thôngtin
cócảyếutốtíchcựcvàtiêucực,nênphảichonlọc.
c.CácyếutốảnhhưởngđếnquátrìnhXHH:
+Kháchquan:baogồmđiềukiệnsinhhoạtvậtchất,sinhhoạttinhthầncủaXh.
VD:TTvănhoách/trịXH
Ngoàiracòncáyếutốnhư:sựthốngnhất,ổnđịnhtrậttựXH,sựhiệulựccủa
kiểmsoátXHcũngảnhhưởngđếnquátrìnhXHH
SựổnđịnhcủathiétchếXHH +Chủquan:
Sựnhạybén,tinhtế,năngđộngcũngảnhhưởngđếnkếtquảquátrìnhXHH.Có
3giaiđoạncơbản:
-Giaiđoạntrướctuổilaođộng:1-18tuổi:từkhisinhrađếnkhihoạtđộngchính
thức.ĐâylàquátrìnhXHHđượcthựchiệnkhicánhâncònnhỏtuôỉ.Cáctương
tácđượcthựchiệntrongquátrìnhXHHthôngquagiađìnhvànhàtrường
-Giaiđoạnởđộtuổilaođộng:CánhânthựchiệnquátrìnhXHHthôngquamối
quanhệtươmgtáctrongmôitrườngNhàtrường,giađình,xãhội,tổchứcXH.
-Giaiđoạnkếtđộtuổilaođộng,nghỉhưu.
Quanniệmthứnhấtchorằng:Giaiđoạnnàycánhânthểhiệntínhbảothủrõ
nhất,khôngcònkhảnăngtáitạolạikiếnthức,kinhnghiệmXH