Thông tin
Hỏi đáp

Đề cương ôn tập trọng tâm về Xã Hội Học Pháp Luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

Đề cương ôn tập trọng tâm về Xã Hội Học Pháp Luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!

Môn:

Xã hội học pháp luật 35 tài liệu

Trường:

Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội 852 tài liệu

Thông tin:

61 trang 7 tháng trước

Tác giả:

Mai Nguyệt

docx.com.vn

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Đề cương ôn tập trọng tâm về Xã Hội Học Pháp Luật | Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội

642 321 lượt tải Tải xuống

ĐỀ CƯƠNG XÃ HỘI HỌC

Câu 1: Xã hội học là gì? Trình bày đối tượng nghiên cứu của xã hội học và

mới quan hệ giữa xã hội học với các khoa học xã hội khác?

a.Khái niệm:  Về  mặt  thuật  ngữ,  nhiều  nhà  nghiên  cứu  cho  rằng,  XHH

“Sociology”cógốcghéptừ2chữ:Societas”+“logos”cónghĩalàhọcthuyết,

nghiêncứu.NhưvậyXHHđượchiểulàhọcthuyếtvềxãhội,nghiêncứuvềxã

hội.

Vềmặtlịchsử,thuậtngữnàyxuấthiệnlầnđầutiênnăm1938trongcuốn“Thực

chứngluận”củanhàxãhộihọcAgusteComte.Từđó,năm1938đượclấylàm

mốcrađờicủamônxãhộihọc.A.ComteđượccoilàchađểcủaXHH.

NghiêncứumốiquanhệnàyXHHchỉrađặcđiểmtínhchất,đk,cơchếcủasự

hìnhthànhvậnđộngvàbiếnđổitươngtácgiữaconngườivàxh.

HiệncónhiềutrườngpháiXHHvớicácquanđiểmkhácnhaunhưngcácđịnh

nghĩavềXHHmàhọtìmracũngcónhiềuđiểmtươngđồng:

-XHHlàmộtmônkhoahọcthuộccáckhoahọcXH,nghiêncứucáctươngtác

XH,đặcbiệtđisâunghiêncứumộtcáchhệthốngsựpháttriển,cấutrúc,mối

tươngquanXHvàcáchànhvihoạtđộngcủaconngườitrongcáctổchức,nhóm

XH.

-TheocácnhàXHHXôviếttrướcđâythìXHHmacxitlàkhoahọcvềcácquy

luậtphổbiếnvàđặcthùcủasựvậnđộngvàpháttriểncủacáchệthốngXHxác

định;làkhoahọcvềcácccơchếhoạtđộngvàcáchìnhthứcbiểuhiệncủaquy

luậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,tậpđoànXH,giaicấp,dântộc.

-TheođịnhnghĩacủaG.V.Osipov:“Xãhộihọclàkhoahọcvềcácquyluậtvà

tínhquyluậtxãhộichungvàđặcthùcủasựpháttriểnvàvậnhànhcủacáchệ

thốngXHxácđịnhvềmặtlịchsử,làkhoahọcvềcáccơchếtácđộngvàcáchình

thứcbiểuhiệncủacácquyluậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,cácnhóm

XH,cácgiaicấpvàcácdântộc”.

ĐịnhnghĩachungXHH:

XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcXhnghiêncứuquyluật,tínhquyluậtcủasựhình

thành,vậnđộng,biếnđổimốiquanhệ,tươngtácqualạigiữaconngườivàxã

hội.

b.Đối tượng nghiên cứu:

XHlàmộtchỉnhthểrộnglớntoàndiện,làkháchthểnghiêncứucủanhiều

KHXH,trongđócóXHH.Theođó,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàcácquan

hệXh,tươngtácXHđượcbiểuhiệnthôngquacáchànhviXhgiữangườivới

ngườitrongcácnhóm,cáchệthốngXh.

XéttrongtiếntrìnhpháttriểncủaXHH,cácvấnđềkép:“con người – xã hội”;

hành động xã hội – cơ cấu xã hội”; và “vi mô - vĩ mô”.làchủđềtrungtâm

trongnghiêncứuXHH.

QuanđiểmchínhthốngđượcthừanhậnvềđốitượngN/ccủaXHH:

-Làgiữamộtbênlàconngườivớitưcáchlàcáccánhân,cácnhóm,cáccộng

đồngXHvớimộtbênlàXHvớitưcáchlàcáchệthốngXH,cácthiếtchếXhvà

cơcấuxh.

Nóimộtcáchkhaíquát,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàmốiquanhệtươngtác

vềhànhviXHcủaconngười,mốiquanhệhữucơ,sựảnhhưởnglẫnnhaugiữa

mộtbênlàconngườivớitưcáchlàcánhân,nhóm,cộngđồngngườivàmộtbên

làxãhộivớitưcáchlàhệthốngXH,cơcấuXH.

c. Mối quan hệ giữa XHH và các KHXH khác.

*VớiTriếthọc:

Triếthọclàkhoahọcnghiêncứuquyluậtchungnhấtcủatựnhiên,xãhộivàtư

duy.QuanhệgiữaXHHvàtriếthọclàmốiquanhệgiữa1KHXHcụthểvới1

KHvềthểgiớiquantrongquanhệđó.TriếthọcvàKHtriếthọcMác-Lêninlà

nềntảngthếgiớiquan,làcơsởPPluậnchong.cứucủaXHhọc,macxit.Cácnhà

XHHmacxitvậndụngchủnghĩaDVLSvàphépbiệnchứngduyvậtlàmcôngcụ

lýluậnsắcbénđểnghiencứuvàcảithiệnmốiquanhệgiữaconngườivàXH.

NgượclạiquanghiêncứuthựcnghiệmXHHlạicungcấpsốliệuthôngtin,bằng

chứngmới,sốliệumớimẻchokháiquáttriếthọcvềconngườivàXH,làmcho

triếthọckhôngbịkhôcứng,lạchậutrướcnhữngbiếnđổi,quyluậtmớivềđời

sốngXHvậnđộngkhôngngừng.

TriếthọcvàXHHlàhaiKHđộclậpnhưngchúngcótínhbiệnchứng,cómối

quanhệmậtthiếtvớinhau.

*Vớisửhọcvàtâmlýhọc:

XHHrađờisau,tiếpthuvàkếthừarấtnhiềuthànhtựu,trithứccủasửhọcvà

tâmlýhọcđểnghiêncứumốiquanhệtươngtácgiữaconngườivớiXH.

XHHcómốiliênhệchặtchẽvớiTLhọcvàSửhọc.CácnhàXHHcóthểvận

dụngcáchtiếpcậntâmlýhọcđểxemxéthànhđộngXHvớitưcáchlàhoạtđộng

cảmtính,cóđốitượng,cómụcđích.XHHcóthểcoicơcấuXH,tổchứcXH,

thiếtchếXHvớitưcáchnhưlànhữngchủthểhànhđộng.XHHcóthểquántriệt

quanđiểmLStrongviệcđánhgiátácđộngcủahoàncảnh,điềukiệnXHvớicon

người.Cácnhànghiêncứucóthểphantíchyếutố“thờigianxãhội”quacáckhái

niệmtuổitác,thếhệ…khigiảithíchnhữngthayđổiXHtrongđờisốngcon

người.

*VớiKinhtếhọc.

KThọcnghiêncứuquátrìnhsx,tổchứcsảnxuất,phươngpháplưuthôngsản

phẩm,phânphốitiêudùnghànghoá,dịchvụtrongXH,XHHng/cứubốicảnh

vănhoá,cáchtổchứcxãhộivàmốiquanhệXHgiữangườivớingườitrongquá

trìnhkinhtế,sựtácđộngcủalĩnhvựckinhtếlênđờisốngXHcủaconngười.

XHHkếthừavậndụng,vaymượncủaKinhtếhọcnhữngkháiniệm,phạmtrùvà

lýthuyếtthíchhợpnhắmnghiêncứuđốitượngcủamình.Chẳnghạnnhư:lý

thuyếttraođổi,lýthuyếtvốnconngườivàkháiniệmthịtrường,bắtnguồntừ

kinhtếhọc,nayđangđượcsửdụngrộngrãitrongnghiêncứuXHH.Nhữngkhái

niệmXHHnhưmạnglướiXh,vịthếXhhayhànhđộngXHđangđượccácnhà

KThọcrấtquantâm.

MốiquanhệgiữaXHHvàKThọcpháttriểntheobaxuhướngtạothànhbalĩnh

vựcKHliênngành.MộtlàKThọcXhrấtgầnvớiKThọcchínhtrị,hailàXH

họcKtếvàbalàlĩnhvựcnghiêncứu“Kinhtếhọcxãhội”

*Vớichínhtrịhọc:

Chínhtrịhọcchủyếunghiêncứuquyềnlựcvàsựphânchiaquyềnlực-lĩnhvực

chínhtrịcủađờisốngXH.PhạmviquantâmCTrịhọckhárộngtừtháiđộ,hành

vichínhtrịcảucánhântớihoạtđộngch.trịcủacácnhóm,tổchứcvàlựclượng

XH.XHHcũngnghiêncứuvềquyềnlựcXH(Nảysinhtồntạigiữangườivới

ngườitrongXH)nhưngchútrọngvàtậptrungvàomốiliênhệgiữacáctổchức,

thiếtchếchínhtrịvàcơcấuxãhội.MóiquanhệchặtchẽgiữaXHHvàCThọc

thểhiệntrướchếtởviệccùngvậndụngcáclýthuyết,kháiniệmvàphươngpháp

chungchocảCThọcvàXHH.Vídụ:PPphỏngvấn,điềutradưluậnXHvàphân

tíchnộidungđangđượcápdụngphổbiếntronghailínhvựckhoahọcnày.

GiữaXHHvàcácKhkháccósựgiaothoavềtrithức.Trongmốiquanhệđó.Do

XHHrađờisaunênđượcnhậnnhiềuhơncho(trithức,thànhtựu,kháiniệm,

phạmtrù).ĐiềuđócónghĩalàXHHkhôngngừngtiếpthucácthànhtựucủacác

khoahọckhác.Trêncơsởđó,XHHcónhiệmvụpháttriểnvàhoànthiệnhệ

thốngkháiniệm,phạmtrùvàPPluậnnghiêncứucủamình.

Câu 2: Cơ cấu xã hội học là gì ? Các cấp độ nghiên cứu của cơ cấu xã hội học

a.Cóthểcăncứvàomứcđộtrừutượng,kháiquátcủatrithứcXHHđểphânchia

cơcấuXHHthành3bộphậncómốiliênhệmậtthiếtvớinhau:

-XHHtrừutượnglýthuyết:Nghiêncứukháiquátmộtcáchkháchquan,khoa

họccácvấnđềcủathựctiễnXHnhằmpháthiệncáctrithứcmớivàxâydựnglý

thuyết,kháiniệmvàphạmtrùXHH..Trêncơsởđóxâydựngcáctrithứclý

thuyếtXHH.

-XHHthựcnghiệm:làmộtbộphậnXHHnghiêncứuvềhiệntượng,quátrình

XHbằngcáchvậndunglýthuyết,kháinịêmXHHvàcácPPthựcchứngnhư

quansát,đolường,thínghiệmnhằmkiểmtra,chứngminhhoặckếtluậnnhững

vấnđềdoquansátđemlại.đượcrútratừlýthuyếtXHH(Giảithíchcácvấnđề

nảysinhtrongXH)

-XHHứngdụng:LàbộphậnXHH cónhiệmvụvậndụngcácnguyênlý,ý

tưởnglýthuyếtXHH,trithứcXHHđểphântích,tìmhiểuvàgiảiquyếtcáctình

huống,sựkiệncủađờisốngXHnhằmkiểmchứngtrongthựctiễnđểgiảiquyết

vấnđềcuộcsốngđangđặttra,đemlaịkếtquảnhấtđịnhnàođóchosựpháttriển

củaXh.

b.Cấpđộnghiêncứucủacơcấuxãhộihọc.

Căncứvàocấpđộriêng-chung;;bộphận-chỉnhthểcủatrithứcvàlĩnhvực

nghiêncứucủaXHHthìngườitachiacơcấuXHHlàm2bộphận,đólà:XHH

đạicươngvàXHHchuyênnghành:

-XHHđạicươngnghiêncứucácquyluật,tínhquyluật,thuộctínhvàđặcđiểm

chungnhất,kháiquátnhấtcủacáchiệntượngvàquátrìnhXH,XHHđạicương

cónộidungnghiêncứurấtgầnvớiXHHvĩmôvàXHHlýthuyết

-XHHchuyênngành(chuyênbiệt)làbộphậnXHHgắnlýluậnXHHđạicương

vàoviệcnghiêncứucáchiệntượngcủalĩnhvựccụthể,nhấtđịnhcủađờisống

XH.

Quymô,kíchcỡcủahệthốngXHHđượcchiara2loại:XHHvimôvàXHHvĩ

mô

+XHHvimô:ngh.cứuhệthốngXHquymônhỏ,nhóm.

+XHHvĩmô:ngh.cứuhệthốngXHcóquymôlớncủamộtQuốcgia,dântộc

haymộtchếđộXHchuyênbiệt(XHTBản,XHPkiến,XHXHCN...)

CơcấutổngthểchungnhấtcủaXHHgồm2bộphận:XHHLýthuyếtvàXHH

thựcnghiệm.

Câu3.Phântíchcácchứcnăng,nhiệmvụchủyếucủaXHH.NhiệmvụcủaXHH

ởVNhiệnnay?

XHHcũngnhưcácKHkhácđềucóbachứcnăngcơbản:Chứcnăngnhậnthức

chứcnăngthựctiễnchứcnănggiáodục(tưtưởng)

a.ChứcnăngcủaXHH

*Chứcnăngnhậnthứctrangbịchongườihọchệthốngtrithứcvềsựpháttriển

XH,quyluậtvềsựpháttriển,cơchếcủaquátrìnhpháttriển..

-ChứcnăngnhậnthứccủaXHHcònđượcthểhiệnthôngquachứcnăngphương

phápluậncủanó,thểhiệnơchỗnólànhữngthôngtinkhoahọctậptrung,chọn

lọcloạitrừtấtcảnhữnggìlàthứyếu,đóngvaitrònhữngnguyênlý,nhữngchuẩn

mựcnghiệncứuXH.

*Chứcnăngthựctiễn:Trêncơsởphântíchthựctrạng,XHHlàmsángtỏtriển

vọngpháttriểnXHtrongtươnglaigầnvàtươnglaixa,giúpconngườikiểmsoát

đượccácquanhệXHcủamìnhvàđiềuhoàcácquanhệđósaochophùhợpvới

yêucầukháchquan.

-ChứcnăngthựctiễncủaXHHkhôngtáchrờinhữngđềxuất,kiếnnghịmànóđề

ranhằmđápứngyềucầucủaquảnlýXH,nhằmcủngcốmốiquanhệgiữaKHvà

thựctiễn.Chứcnăngthựctiễnbiểuhiệnralàchứcnăngquảnlý,Chỉđạohoạt

độngquảnlý.Nhữngdựbáotrongquảnlýtrênthựctếkhôngthểhiệncóhiệu

quảnếukhôngcódựbáoXHH.

*Chức năng giáo dục(tư tưởng): XHHtrang bị nhữngtri thức KHkhách

quan,gópphầnhìnhthànhtưduykhoahọc,hìnhthànhthóiquen,nếpsuynghĩ

khoahọcvàhànhđộngphùhợpquyluậtkháchquan.

-XHHởnướctagópphầngiáodụcchoquầnchúngnhândântheođịnhhướng

XHchủnghĩapháthuytíchcực,hạnchếtiêucựctrongkinhtếthịtrườnggiáo

dụctưtưởngXHCN.

b.NhiệmvụcủaXHH

-Nghiêncứulýluận(thựcnghiệmứngdụng).Đâylànhiệmvụquantrọnghàng

đầuđểkhẳngđịnhlàmộtkhoahọcđộclập.XâydựnghệthốngtrithứcKHriêng

biệt(đểtránhphảivaymượn)

-Nghiêncứuthựcnghiệm.làmộtnhiệmvụquantrọngtậptrungnghiêncứulý

luậnđểcónhữngthôngtinbằngchứngmớimẻ,sốliệuthựctếvàđểkhẳngđịnh

vàđểkiểmchứnggiảthuyếtKHtrênthựctiễn.ĐểhìnhthànhtưduyXHhọcđó

làtưduythựcnghiệm.

-Nghiêncứuứngdụngđểvạchracơchếđ/kgiảiphápchoviệcvậndụngcáccái

pháthiệncủangcứulýthuyếtvànghiêncứuthựcnghiệmnhằmgiảiquyếtcác

vấnđềthựctiễnđangđặtra

c.XHHởViệtNamhiệnnay:

LàmộtbộphậncủaXHHthếgiớitậptrungvào2nhiệmvụchính:

-ĐầutưchoviệcnghiêncứulýluậnđểxâydựnghệthốngtrithứcXHHphùhợp

vớibốicảnhXHviệtnam.

-CùngvớicáclĩnhvựcKHkhácthamgiavàoviệcgiảiquyết,làmsángtỏnhững

vấnđềmớinảysinhvàgópphầnđềracácbiệnphápthựctiễncótínhkhảthicao

củađờisốngXHtrongquátrìnhđổimớivàXDđấtnước.

Hàngloạtcácvấnđềcụthể:

-SNCNH-HĐHđấtnước

-Biếnđổicácg/c,tầnglớpXH.

-Cácc/sbảođảmtiếnbộXHvàcôngbằngXH

-XDnềnVHtiêntiếnđậmđàbảnsắcVHdântộc.

-Tăngcườngvaitròlãnhđạovàsứcch/đấucủađảng.

-XDNNphápquyềncủadân,dodân,vìdân.

-PháttriểnnềnKTh.hoánhiềuTp,vậnhànhtheocơchếTTcósựquảnlýcủa

NNtheoconđườngXHCN.

Câu4:Phântíchnhữngđiềukiện,tiềnđềrađờicủaxãhộihọc?ýnghĩasựrađời

củaXHH.

a. Điều kiện, tiền đề

Kinhtế–XH:

-ỞChâuâucuốithếkỷ18đầuthếkỷ19phươngthứcsảnxuấtcủaCNTBrađời

vàpháttriểnlớnmạnh.Cuộccáchmạngcôngnghiệplầnthứ2diễnraởhầukhắp

Châuâuđãlàmthayđổicơbảnmọihoạtđộng,thúcđẩykinhtếpháttriểnnhảy

vọt.Nhiềulĩnhvựccôngnghiệpmới,ngànhnghềmớixuấthiệngiaothôngvân

tảipháttriểnnhanhkhiếnchohànghoávàsảnphẩmcôngnghiệplưuchuyển

thuậnlợitừvùngnàysangvùngkhác,từnướcnàysangnướckhác.Thịtrường

khôngngừngmởrộng,thươngmạipháttriểnvàbànhtrướngđãlàmlunglaytrật

tựphongkiếnđãtồntạihàngnghìnnămởChâuâu.PhươngthứcsảnxuấtTBCN

thaythếdầnphươngthứcsảnxuấtphongkiến,hìnhtháikinhtếphongkiếnbịlật

đổ.CNTBtạorarấtnhiềucủacảivậtchấtchoxãhội.Sau100nămđãtạoramột

khốicủacảivậtchấtkhổnglồ.

-TừchínhsựbiếnđổiktdẫnđếnsựpháttriểnnhảyvọtcủađờisốngXHởchâu

âu.

-LốisốngXHthayđổiđôthịhoápháttriểnnhanhchóngởmọingõngáchcủa

XHChâuâu.Đồngruộnglàngmạcbịthuhẹp,lốisốngđiềnđãmanhmúncủa

nôngnghiệpnôngthôndầndầnbịđẩylùi,thayvàođólàlốisốngđôthịtheotác

phongcôngnghiệp-XHcôngnghiệp.

-HệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXHcổtruyềncoitrọngđạođức,tìnhcảmdần

dầncũngbịthaythếbởihệthốnggiátrịchuẩnmựcmớitheoxuhướngthựcdụng

vàbạolực.

-ThiếtchếXH:Ngàycàngquantâmhơnđếnviệcđiềuchỉnhvàkiểmsoátcá

hoạtđộngtronglĩnhvựckinhtếcácquanhệkinhtế.

-Quymôvàcơcấugiađìnhcũngthayđổitheoxuhướngquymôgiađìnhnhỏ

chỉvới1,2thềhệ,giađìnhhạtnhân.

-CơcấuXHcũngthayđổimàđiểnhìnhnhấtlàcơcấuXHgiaicấpbiếnđổi,cơ

cấuXHlaođộngngànhnghềbiếnđổi.Nôngdântừlàngmạcđồngquêtiếnvề

khuđôthị,thànhphốđểkiếmsống.

SựxuấthiệnC/mlầnthứ2nàynóđãlàmchonềnkinhtếXHởchâuâubịđảo

lộn,bịxáotrộn.Conngườithìbànghoàngtrướcsựbiếnđổinhanhchóngcủađời

sốngXH.

*Bêncạnhnhữngnhữngbiếnđổivềkinhtế–Xh,vềmặtđờisốngchínhtrịXH

cũngcórấtnhiềubiếnđộngởcuốithếkỷ18đầuthếkỷ19.Nổibậtnhấtlàxuất

hiệnhàngloạtcuộccáchmạngtưsản.ĐiểnhìnhlàC/Mtưsảnpháp1789.đâylà

dấumốc,cúđánhmạnhmẽvàothànhtrìXhphongkiếnChâuâuvàcũnglàcú

đánhmởrathờikỳhìnhthànhchếđộchínhtrịXHmớiởcácnướcChâuâu.

-Quyềnlựcchínhtrịcũngcósựthayđổitừtaygiaicấpphongkiếnquýtộc,tăng

lữchuyểnsangg/cphongkiếntưsảnvàsốítnhữngngườinắmgiữtưliệusản

xuấtcủaXH.

-Trậttựchínhtrị-XHchuyênchếđộcđoánvànhànướcphongkiếnbịthaythế

bằngchếđộdânchủ,chuyênchếcủanhànướctưsản.

MâuthuẫnXHtronglòngXHcũngthayđổi.Mâuthuẫngiaicấptưsảnvàvôsản

thaythếchogiaicấpđịachủvànôngdân.

-ĐặcbiệtC/mtưsảnPhápvớituyênngônnhânquyềnvàdânquyềnlầnđầutiên

đềcậpđếntựdo–bìnhđẳngbácáiđãlàmthayđổitưduychínhtrịcủacon

người.làmdấylêntronglòngXHrấtnhiềuphongtràođấutranhđòidânquyền

bìnhđẳngbácáitrongXH.

BiếnđộngchínhtrịởchâuâuthờikỳnàylàmchotrậttựchínhtrịXHởChâuâu

mấtổnđịnh.TrậttựkinhtếchínhtrịXHởChâuâuđầybiếnđộnglàmxuấthiện

trongxãhộimộtnhucầuphảinghiêncứuthựctạiXHđểtìmragiảiphápcho

việclậplạitrậttựXHổnđịnhtạođiềukiệnchocảcánhânvàXHcùngphát

triển.

TiềnđềtưtưởngvàlýluậnKH.

-TiềnđềnàylàmnảysinhXHhọcbatứnguồntừnhữngtưtưởngkhoahọcvà

vănhoáthờiđại

+Khoahọctụnhiênvàkhaohọcxãhộitờikỳnàyrấtpháttriểnvàpháttrieenr

vượtbậc,làmthayđổinhậnthứcthếgiớiquancủaconngườithôngquacáchọc

thuyết,thànhtựuXH,cácphatminhtronglĩnhvựcvậtlý,thiênvăn..Sinhhọc

gópphầnnângcaohiểubiếtcủaconngườivềthếgiới,cảvimôlẫnvĩmô(nhận

thức)gópphầngiảiphóngtưtưởngconngườithoátkhỏisựchiphốicủatư

tưởngtôngiáo.

Lầnđầutiêntronglịchsửnhânthứctưtưởngcủanhânloại,conngườinhậnra

rằngthếgiớinàylàmộtchỉnhthểcócấutrúcvàvậnđộngbiếnđổitheoquyluật.

-ThànhtựuvềkhoahọctựnhiênảnhhưởngmạnhđếnXHcáchọcthuyếtXHđã

thayđổicănbảnnhậnthứcXH.đặcbiệtlàtriếthọcMark.Conngườinhậnthức

đượcrằngXHcũnglàmộtchỉnhthể,cũngvàbiếnđổitheoquyluật

Cácnhàkhoahọcthời kỳnàycũngkhaokhátnghiêncứuquyluậtcủaXH,

nghiêncứuXHtìmraquyluậtvậnđộngcủađờisốngXHvàsửdụngnónhư

nhữngcôngcụđểxâydựngcảibiếnXHtheoxuhướngngàymộttiếnbộhơn.

b. Ý nghĩa sự ra đời của XHH.

XHHrađờiđãlàmthayđổinhậnthức,thayđổithếgiớiquanvàPPluậncủacon

ngườivềsựbiếnđổitrongđờisốngKT-XH.VớinhữngtrithứcmớidoXHH

đemlại,conngườihoàntoàncóthểhiểuđược,giảithíchđượccáchiệntượngXh

bằngcáckháiniệm,phạmtrùvàPPnghiêncứukhoahọc.XHHđãtrangbịcho

conngườinhậnthứckhoahọcvềcácquyluậtcủasựpháttriển,vàtiếnbộXH,

nhậndiệnxãhộimộtcáchđúngđắn,lấyđólàmcôngcụđểgiảiquyếtnhữngvấn

đềmớimẻnảysinhtừđờisốngxãhội,gópphầnvàoviệckiếntạonhữngchính

sáchxãhộivàđểlậplạitrậttựXH,xâydựngXHngàycàngtốtđẹphơn.

Câu 5: Nêu những đóng góp của Auguste Comte (1789 – 1857) đối với sự ra

đời và phát triẻn của XH.

“XHH là khoa học về các quy luật của tổ chức XH”.

* :Sinhnăm1789trongmộtgiađìnhGiatôgiáongườiPhápôngcótưTiểu sử

tưởngtựdovàcáchmạngrấtsớm.Ôngđượcbiếtđếnnhưlàmộtnhàtoánhọc,

Vậtlý,thiênvănhọc.Nhàtriếthọctheodòngthựcchứngvàlà1nhàXHHnổi

tiếng.Giađìnhtheoxuhướngquânchủnhưngônglạicótưtưởngtựdotiếnbộ.

-Sinhraởmộtđấtnướcđầybiếnđộng,tưtưởngcủaôngchịuảnhhưởngcủabối

cảnhkinhtế–XhPhápcuốiTK18đầuTk19cũngnhưnhữngmâuthuẫngiữa

tôngiáovàkhoahọcxungđộtgaygắt.

* Tác phẩm:

Côngtrìnhcơbảngồm2TP:

-Hệthốngchínhtrịhọcthựcchứng

-Triếthọcthựcchứng.

* Đóng góp cụ thể:

+Làngườiđặttêncholĩnhvựckhoahọcxãhộihọcvàonăm1838trongtậpsách

thựcchứngluậnxuấthiệncụmtừXHH.

-ÔngcócônglớnlàtáchtrithứcXHHrakhỏitriếthọcđểtạotiềnđềchosựhình

thànhmộtbộmônkhoahọcmớichuyênnghiêncứuvềđờisốngXHcủacon

người.

+QuanniệmcủaôngvềXHHvàcơcấuXHH.Trongbốicảnhmớiôngchorằng

XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcnghiêncứuvềquyluâttổchứcđờisốngXHcủa

conngười(khoahọcthựctạiXH)

Phươngphápnghiêncứu:ÔngcòngọiXHHlavậtlýhọcXHvìXHHcó

phươngphápnghiêncứugầngiốngvớiphươngphápnghiêncứuvậtlýhọc.Nó

cũnggồm2lĩnhvựccơbản:TĩnhhọcXHvàĐộnghọcXH

ĐộnghọcXHlàbộphậnnghiêncứuhệthốngXHtrongtrạngtháivậnđộngbiến

đổitheothờigian

CònTĩnhhọcXHlàbộphậnnghiêncứutrạngtháitĩnhcủaXHvàcơcấucủa

XHcácthànhphầnphầntạolêncơcấuvàcácmốiquanhệgiữachúng.Tĩnhhọc

XHchỉracácquyluậttồntạiXH(độnghọcXHchỉraquyluậtvậnđộngbiến

đổi)

+PhươngphápnghiêncứuXHH:ÔngchorằngXHHphảivậndụngcácphương

phápcủaKHtựnhiênđểnghiêncứuXH.NhưngvềsauôngchỉrarằngXHH

phảinghiêncứubằngphươngphápthựcchứng.Ôngđịnhnghĩa:phươngpháp

thựcchứnglàphươngphápthuthậpxửlýthôngtinkiểmtragiảthuyếtvàxây

dựnglýthuyết.Sosánhvàtổnghợpsốliệu.

Có4phươngphápcơbản:

-PPquansát

-PPthựcnghiệm.

-PPsosánhlịchsử.

-PPphântíchlịchsử.

+QuanniệmvềcơcấuXH.Banđầuôngchorằngcánhânlàđơnvịcơbảnnhất

củacơcấuXH(đơnvịhạtnhân).Vềsauônglạichorằnggiađìnhmớilàđơnvị

hạtnhâncủaXhvàcóthểcoigiađìnhnhưmộttiểucơcấuXH.

ÔngkếtluậnmộtcơcấuXHvĩmôđượctạothànhtừnhiềutiểucơcấuXHđơn

giảnhơn.CáctiểucơcấuXHnàytácđộngqualạilẫnnhautheomộtcơchếnhất

địnhđểbảođảmchoXHtồntạivàpháttriểnổnđịnh.

+CáchgiảithíchvềquyluậtvậnđộngXH,quyluật3giaiđoạncủatưduy.Quy

luậtpháttriểncủatưduynhânloạiqua3giaiđoạn

-Giaiđoạntưduythầnhọc

-Giaiđoạntưduysiêuhình

-Giaiđoạntưduythựcchứng

Ôngvậndụngquyluậtnàyđểgiảithíchrấtnhiềuhìnhtượngcụthểcủatưduy

củaXH.

GiảithíchquátrìnhtưduytừlúcsinhralàxãhộihiệnthựclẫnXHtinhthầnđều

vậnđộngpháttriểntheoquyluật3giaiđoạn:XHthầnhọc–Xhsiêuhình–XH

thựcchứng.

GiaiđoạnXHthầnhọctừthếkỷ14trởvềtrước

Giaiđoạnsiêuhìnhtừthếkỷ14đếntk18

GiaiđoạnthựcchứngsauTK18đếnnay.

TheoôngXHvậnđộngtừtrạngtháiXHnàyđến1trạngtháikhácluânluâncó1

sựkhủnghoảng.

ConngườicóthểquảnlýtốtnhấtXHcủamìnhtronggiaiđoạnthựcchứng(các

nhàkhoahọc).Cơchếcủasựvânđộngnàylàđilên.Trongquatrìnhđócókế

thừatíchluỹ.Giaiđoạntrướclàtiềnđềcủagiaiđoạnsau.

Saunàyôngchorằng,sựvậnđộngXhtinhthầncótrướcrồimớiphảnánhsự

vậnđộngcủaXHhiệnthực.Vìthếôngbịphêphánlàduytâm(Vìvậychoý

thứccótrước)

Mặcdùcónhữnghạnchếnhấtđịnhvềtưtưởngnhưngôngđãcónhữngcống

hiếntolớnchoviệcđặtnếnmóngchoXHH.Dođóôngđượccoilàchađẻcủa

XHH.

Câu6:NêunhữngđónggópcủaKarlMarx(1818–1883)đốivớisựrađờivà

pháttriểncảuXHHnóichungvàXHHMácxítnóiriêng.

“Các nhà triêt học cho tới nay mới chỉ giải thích TG.Vấn đề là biến đổi TG”

* Tiểu sử:

KarlMarx,lànhàkinhtếhọcđức,nhàlýluậnvĩđạicủaphongtràocôngnhân

thếgiớivàlàngườisánglậprachủnghĩacộngsảnkhoahọc.

* Tác phẩm:

-Bộtưbảnluận

-bảnthảokinhtếtriếthọc

-Sựkhốncùngcủatriếthọc

-Tuyênngôncủađảngcộngsản

-Giađìnhthầnthánh...

Nhữngtácphẩmnàychứađựngrấtnhiều,tưtưởngquanđiểmvềXHH.

ÔngchưabaogiờnghĩvàchưabaogiờnhậnmìnhlànhàXHH.Ôngcũngchưa

baogiờviếtvềmộtđềtàinàothuộclĩnhvựcXHH.Nhưngôngđượccoilà1

trongnhữngnàhsánglâpkXHHvìôngđãkhaiphávàđónggóprấtnhiềukiến

thứcvềchínhtrịhọc.XHH,kinhtếhọc

ÔngđượcgiớiXHHtônvinhlànhàsánglậpvĩđạicủamọithờiđạiXHH.

CácnhàXHHMacxitcoiKarlMarxlàngườisànglậpraXHH.Đốivớicácnhà

XHHChâuâuthìKarlMarxđượccoilàđạidiệntiêubiểunhấtchotrườngphái

XHHxuấtpháttừlịchsử,từvấnđềgiaicấpvàđấutranhgiaicấp.

* Đóng góp cụ thể:

+Chủnghĩaduyvậtlịchsửđượccoilàlýluậnvàphươngphápluậntrongnghiên

cứuXHH.đặcbiệtlàtrongnghiêncứuXHHMacxitChủnghĩaduyvậtlịchsửlà

sựvậndụngchủnghĩaduyvậtvàphépbiệnchứngvàonghiêncứulịchsửXH.

ĐólàChủnghĩaduyvậtlịchsưcủaMac

-Vềmặtlýluận,ChủnghĩaduyvậtlịchsưxemxétXHnhưlà1chỉnhthểgồm

nhiềubộphậncấuthành.Cácbộphậnđókhôngchỉtácđộngqualạilẫnnhaumà

cònmâuthuẫnđốikhángnhau.TheoMarx,sựmâuthuẫnđốikhángnhaugiữa

cácbộphậncủaxãhộichínhlàđộnglựcđểpháttriểnXH.

-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcủaMacchỉraquyluậtvậnđộngkháchquancủa

XH.Ôngnói“TôicoisựvậnđộngXHlàmộtquátrìnhlịchsửtựnhiên”.

VânđộngpháttriểncủaXHlàsựthayđổikếtiếpnhaucủa5hìnhtháiKTXH

tươngứngvới5chếđộXH.5thờiđạilịchsử.Macchỉracặnkẽ,cụthể,gốcrễ

cănnguyêncủasựbiếnđổi

Maccònchỉracơcấutổngthểcủa1XHgồm2thànhtốcơbản:Kiếntrúc

thượngtầngvàhạtầngcơsở.Haithànhtốnàycóquanhệkhăngkhítbiệnchứng

vớinhau

+Vềppluận:

-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcungcấpcáchtiếpcậnduyvậtkhinghiêncứuvềXH.

MarxchorằngtồntạiXHlàcáicótrước.ýthứcXHlàcáicósau.TồntạiXH

quyếtđịnhýthứcXH.

-KhinghiêncứuvềXHnênbắtđầuxuấtpháttừhànhđộngthựctiếncủacon

ngườichứkhôngbắtđầutừýniệmtuyệtđối.Macchorằngsựvậnđộngbiếnđổi

cuảXHlàdophươngthứcxảnsuấtcủaXhquyếtđịnh.PhươngthứcsảnxuấtXh

thayđổisẽkéotheosựvậnđộngbiếnđổi.

DođókhinghiêncứuvềXHchúngtaphảixuấtpháttừyếutốgốcđộkinhtế.đặt

cácvấnđềXHtrongmốiquanhệvớiKTmớicóthểchỉrađượcnguyênnhânsâu

xavàbảnchấtcủahiệntượngXHvàmớiđưarađượcgiảiphápphùhợpđểgải

quyếtcácvấnđềcủaXH.

-PPluậncủaMacđãtrởthànhkimchỉnamchonghiêncứuXHH.

+QuanniệmvềconngườivàXHHcủaMac.

QuanhệtươngtácgiữaconngườivớiconngườivàXhlàđốitượngcủaXHH.

TheoMacconngườilàmộtthựcthểsinhhọc–Xh.Conngườivừamangbản

chấttựnhiênvừamangbảnchấtXH.Bảnchấtđíchthựccủaconngườilàtổng

hoàcủacácmốiquanhệXH.(bảnchấtconngườinằmtrongcácmốiquanhệXH

chứkhôngnằmtrongcơthểsinhhọccủaconngười)

ĐólàquátrìnhXHhoácánhân.

+VềbảnchấtcủaXHôngchorằngXHchẳngquachỉlàsựtácđộngqualạigiữa

ngườivớingườimàthôi.XHlàXhcủaconngười.

+QuanđiểmvềvấnđềbấtbìnhđẳngvàphântầngXHcủaMac.

TrongmọiXhcóphânchiagiaicấpđềucódấuhiệucủabấtbìnhđẳngXhvà

phântầngXH.Gốcgáccơbảncủanólàsựkhácbiệtsựđốilậpgiữacáctậpđoàn

ngườitrongquanhệsởhữuđốivớitưliệusảnxuất.Sựđốilậpkhácbiệtvềlơi

íchkinhtếdẫntớisựđốilậpvềquyềnlựcchínhtrị-XHvàtinhthầngiữacáctập

đoànngười.SựbấtbìnhđẳngxuấthiệndẫnđếnphântầngXH.

ĐólànhữngluậnđiểmgốccănbảnnhấtMacđãcungcấpđểnghiêncứulýgiải

XH,mọihiệntượngBBđẳngXhvàphântầngXh

+VêPPnghiêncứu:KhácvớiAugusteComteMackhôngtuyênbốrõràngPPgì

phảivậndụngđểnghiêncứuXHH.

CácnhàXHHthôngquacácPPmàMacsửdụngnghiêncứuvềXHnóichungthì

vôhìnhchungôngđãcungcấpbổsungvàohệthốngcácppnghiêncứuthực

chứngcủaXHH.

MộtsốPPcụthểnhưPPquansát,PPphỏngvấn,pptrưngcầuýkiếnquathưvà

ppphântíchtàiliệu

Kết luận:ChủnghĩaDuyvậtlịchsửcủaK.MarxlàXHHđạicươngmacxit.Các

quanđiểmcủaK.MarxtạothànhbộkhunglýluậnvàppluậnnghiêncứuXHH

theonhiềuhướngkhácnhau.ĐólàmộthệthốnglýluậnXHHhoànchỉnhcho

phépvậndụngđểnghiêncứubấtkỳXHnào.Điềuquantrọngnhấtlà,làmtheo

Marx,cácnhàXHHkhôngnhữnggiảithíchTGmàcòngópphầnvàocôngcuộc

cảitạo,đổimớiXHđểXDmộtXHcôngbằng,vănminh.Ôngxứngđángđược

tônvinhlànhàXHHvĩđạicủamọithờiđại

Câu7:NêunhữngđónggópcủaE.Durkheim(1858–1817)đốivớisựpháttriển

củaXHH.

“Khi giải thích hiện tượng xh ta cần phân biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng

đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện”

a. Tiểu sử:

Ônglàmộtnhàxhhngườiphápnổitiếng,sinhnăm1858trongmộtgiađìnhdo

thái,mấtnăm1917.ônglàngườiđặtnềnmóngxâydựngchủnghĩachứcnăng.

Ônglànhàgiáodụchọc,triếthọc,mộtnhàkinhtếhọcvàlàmộtnhàxhh.

ÔngcònđượccoilànhàsánglậpxhhPhápvìôngđãcócônglớnđưaxhhtrở

thànhmộtlĩnhvựckhoahọc,mộtngànhnghiêncứuvềgiáodụcởPhápnênđược

coilàchađẻcủaxhhPháp.BốicảnhkinhtếxhPhápởcuốithếkỷ18đầuthểkỷ

19ảnhhưởnglớnđếnsâusắcđếnquanđiểmtưtưởngcủaôngvềxhh.Nhiềuhọc

giảtrênthếgiớithừanhận.xhhnàysinhratrongbốicảnhđầybiếnđộngcủakinh

tế–xhPhápcuốiTK18đầuTK19.ChínhDurkheimđãgọixhPhápthờikỳnày

làmộtxhvôtổchức,mộtchínhphủvôđạođức.Ôngchorằngcầnphảicómột

khoahọcnghiêncứucáchiệntượngtrongXH.Giảiphápxhhcủaôngđãđược

thừanhậnnhưvậy.Ôngđãđặtranhiệmvụchoxhhlàphảinghiêncứuthựctại

hiệntạixhđểcógiảipháptổchứclạitrậttựxh.

Vềmặttưtưởngvàkhoahọc.ôngchịuảnhhưởngbởichủnghĩathựcchứngcủa

A.ComtevànguyênlýtiếnhoáxhcủaSpencer.

b. Tác phẩm :

-Tựtử

-SựphâncônglaođộngtrongXh.

-Cácquytắccủaph.phápxhh.

-Cách.thứcsơđẳngcủatôngiáo.

c. Đóng góp:

+Quanniệmvềxhhvàđốitượngnghiêncứucủanó.

Ôngcoixhhlàkhoahọcvềcác”sựkiệnxh”.ôngchỉrađốitươngcủaxhhlàcác

sựkiệnxh.

Sựkiệnxhlàtấtcảnhữngcáitồntạibênngoàicánhânnhưngcókhảnăngchi

phối,điềukhiểnhànhvicủacánhân.Ôngphânbiệt2loại:

SựkiệnXhvậtchấtvàsựkiệnxhphivậtchất.

Sựkiệnxhvậtchấtlànhữngquanhệmàchúngtacóthểquansátđược,đolường

đượcthìgọilàsựkiệnxhvậtchất(cánhân,nhómXh,tổchứcXh,cộngđồngXH

...)

Sựkiệnxhkhôngthểquansátđượchaykhóquansát,phảidùngđếntrítưởng

tượngđểhìnhdungrathìgọilàsựkiệnxhphivậtchất.(Quanniệmxh,giátrị

chuẩnmựcxh,lýtưởngniềmtinxh,tìnhcảmxh..)

Từquanniệmnhưvậyvềsựkiệnxhôngnêura3đặcđiểm:

*Tínhkháchquan:Tồntạibênngoàicáccánhân.Nhiềusựkiệnxhđãtồntại

trướckhicáccánhânxuấthiện.Nómangtínhkháchquan.

*Tínhphổquát:Làcáichungchonhiềungười(Giátrịhiếuthảolàcáiphổbiến

đốivớinhiềungười)ởđâucóconngười,cósựXHhoácánhânthìởđócósự

kiệnxh

*Sựkiệnxhcósứcmạnhkiểmsoát,điềuchỉnhvàgâyáplựcđốivớicánhân.

Dùmuốnhayko,cáccánhânvẫnphảituântheocácsựkiệnxh.

Theoôngxhhchínhlàsựnghiêncứucácsựkiệnxh.

+Phươngphápnghiêncứuxhh.

Ôngchorằngxhhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứu.Đểsửdụnghiệu

quảppnàyng/cứuxhh,ôngđãchỉramộtsốquytắccơbản:

-Quytắckháchquan:Đòihỏinhàxhhphảixemcácsựkiệnxhnhưmộtsựvật

tồntạikháchquanbênngoàicánhânconngườivànócóthểquansátđược.Nó

đòihỏiphảiloạibỏyếutốchủquan,ấntượngchủquanvềcáchìnhtượngXH

trongquátrìnhnghiêncứu.

-Quytắcngangcấp:Ôngkịchliệtphảnđốic/ntâmlývàc/nkinhtếtrongkhi

nghiêncứuxhh.Màphảilấycácsựkiệnxhđểgiảithíchxh.lấynguyênnhânxh

đểgiảithíchhiệntượngxh.lấyhiệntượngnàygiảithíchhiệntượngkhác(hiện

tượngtửtử,hiệntượngnghèođói..)

-Quytắcphânloại:Yêucầunhàxhhkhinghiêncứuhiệntượngxhcầnphải

phânbiệtđượcđâulàcáibìnhthườngphổbiến,chuẩnmựcvàđâulàcáikhác

biệt,dịthường.

Mụcđíchphânloạilàđểnhậndiện.Dùngcáibấtthường-dịbiệtđểhiểucái

bìnhthường.Dùngcáilệchchuẩnđểhiểucáichuẩnmực.Nhàxhhphảiđốixử

vớichúngngangnhauvìđóđềulàsựkiệnxh.

-Quytắcphântíchtươngquan:Theoôngcáchiệntượng,sựkiệnxhluôntồntại

trongmốiquanhệ,tácđộngqualạivớicácsựkiện,hiệntượngxhkhác.Dođó

khinghiêncứumộthiệntươngsựkiệnxhcụthểnàođónhàxhhphảithiếtlập

đượcmốiquanhệnhânquảgiữasựkiệnxhđóvớisựkiệnxhkhác.

Nghèođói<->Họcvấn

<->phongtục,tậpquán

<->k/nghiệm,kínăngsx

+Kháiniệmđoànkếtxh:2kháiniệmquantrọng:sựkiệnxhvàđoànkếtxh.

Đoànkếtxh:làsựgắnbó,liênkếtgiữacáccánhâncácnhóm,cáccộngđồngxh

vớinhau.Ôngchorằngnếuthiếuđoànkếtxhthìxhsẽkotồntạivớitưcáchlà

mộtchỉnhthể

Cóhailoạiđoànkếtxh:ĐoànkếtCơhọcvàĐoànkếthữucơ.

*ĐKcơhọc

ĐKtôngiáo,cấukếtlàngxã...làmộtloạiĐKxhdựatrênsựgiốngnhausựthuần

nhấtcủacáccánhânvềmộthệcácgiátrịchuẩnmực.Nhữngphongtụctậpquán

haymộtniềmtinvàođó(VD:hiệnnaycó>1,3tỷtínđồhồigiáorảiráckhắpnơi

trênthêgiớinhưngrấtgắnkết).

*ĐKhữucơ:

LàloạiĐKxhdựatrênsựkhácbiệtvềvịtríchứcnăngcủacáccánhântrongxh.

SựphâncônglaođộngxhlànhântốcơbảntậonênĐKHCtrongXh.Khiphân

côngcụthểrõràngthìmỗicánhân,nhómtổchứccónhữngchứcnăngcủamình

buộcphảibổtrợchonhauởcảcộngđồng.

ĐâylàloạiĐKxhphổbiếntrongxhtruyềnthốngcònĐKhữucơlàĐKXHphổ

biếntrongxhhiệnđại

Kết luận:

XHHcủaE.Durkheimphảnánhrõcácýtưởngcủa H.Spencervề“cơthểxã

hội”,tiếnhoáxãhội,chứcnăngxãhội.XHHE.Durkheimchủyếuxoayquanh

vấnđềmốiquanhệgiữaconngườivàxãhội.XHHcầnphảixácđịnhđốitượng

nghiêncứumộtcáchkhoahọc.Phảicoixãhội,cơcấuXh,thiếtchếXH,đạođức,

truyềnthống,phongtục,tậpquán,ýthứctậpthể…nhưlàcácsựkiệnXh,cácsự

vật,cácbằngchứngxãhộicóthểquansátđược.Cầnápdụngcácppnghiêncứu

khoahọcnhưquansát,sosánh,thựcnghiệm…đểnghiêncứu,pháthiệnracác

quyluậtcuảcácsựvật,sựkiệnXh.Khi giải thích hiện tượng XH ta cần phân

biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện

- ĐólàtưtưởngXHHcủaông.

Câu8:NêunhữngđónggópcủaHerbertSpencer(1820–1903)đốivớisựphát

triểncủaXHH.

a.Tiểusử:ÔnglàngườiAnhsinhnăm1820mấtnăm1903.Ôngđượcbiếtđến

nhưmộtnhàtriếthọc,nhàxhhnổitiếng.Ôngđượccoilàgắnliềnvớixhhanh

Ôngchưahềquađàotạomộttrườnglớpchínhquynào,nhưnglạicókiếnthức

uyênbáccảvêkhoahọctựnhiênvàkhoahọcxh.Toànbộtrithứchiểubiếtcủa

ôngcóđượclàdoôngtựhọcvớisựgiúpđỡcủangườithântronggiađình,nhất

làngườichacủaông.

Quanđiểmtưtưởngxhhcủaôngchịuảnhhưởngrấtsâusắcbốicảnhkinhtếxh

anhcuốithêkỷ18đầuthếkỷ19.ThựctếthờiđiểmđóởanhCNTBpháttriểntới

đỉnhcao.Xhanhrấtphồnthịnh.Ngoàiravềlýluậnôngchịuảnhhưởnglớnchủ

nghĩathựcchứngcủaA.ComtevàhọcthuyếttiếnhoágiốngloàicủaC.Đacuyn.

b.Tácphẩm:

-TĩnhhocXh.

-Nghiêncứuxhh.

-Cácnguyênlýxhh.

-Xhhmiêutả.

c.Đónggóp:

+QuanniệmvềXh:ÔngchorằngXhlàcơthểsốngcócấutrúcsinhvậtvận

độngbiếnđổivàpháttriểntheoquyluật.ÔnggọiXhlà1cơthểsiêuhữucơ

( ).super-organic bodies

Ôngkhẳngđịnh:XHHgiốngnhưmộtkhoahọcsinhvậthọc,chuyênnghiêncứu

vềcơthểxhhữucơđặcbiệtnày.Từđóôngchorằngxhhcóthểvậndụngcác

nguyênlý,cácquanđiểmvàppnghiêncứusinhvậthọcvàoviệcnghiêncứucác

cơthểxhsiêuhữucơấy.

Ônglàngườithứhaichoxhhlàkhoahọcgiốngvớikhoahọctựnhiên.

+Cáchgiảithích:sựvậnđộngpháttriểnxhtheonguyênlýtiếnhoáxh.

-Ôngchorằngcơthểxhpháttriểntheonguyênlýtiếnhoánênôngđãvậndụng

thuyêttiếnhoácuảC.Đacuynđểgiảithích.Theoông,xhloàingườipháttriển

theoquyluậttiếnhoátừxhđơngiản,quymônhỏtiếndầntừchuyênmônhoá

thấpliênkếtlỏnglẻođếncáixhcóquymôlớn,cấutrúcphứctạp,chuyênmôn

hoácaovàliênkếtbềnvững.

-Ôngcònkhẳngđịnhtrongqúatrìnhtiếnhoá.xhloàingườicũngphảituânthủ

theomộtsốquyluậtnhưđấutranhsinhtồn,chọnlọctựnhiênvàthíchnghi,cá

nhân,t/cnàothíchnghiđượcvớimôitrườngchungquanhnóthìnótồntại,còn

ngượclạisẽbịtiêuvongđàothải.

+Cáchphânloạixh:căncứvàođặcđiểmcủaxhtrongquátrìnhtiếnhoá.Ông

chiaxhthành2loại:Xhquânsựvàxhcôngnghiệp.

-XHquânsựlàxhcócơchếtínhchấtvàquảnlýđộcđoánchuyênquyền,tập

trungquyềnlực.Cácquanhệxhdiễnrachủyếutheochiềudọcmangtínhmệnh

lệnh,phụctùngtừtrênxuống,ápđặttheochiềudọc.Hoạtđộngcủacáccánhân,

tổchứctrongxhchịusựkiểmsoátchặtchẽcủachínhquyềnTW.

-TheoôngXHquânsựlàtrạngtháiXhđiểnhìnhtrongthờikỳXhcóchiến

tranh.Cóđấutranhphepháitranhgiànhquyềnlựcchínhtrị.

-TrongXhcôngnghiệpnólạiđượctổchứcvàquảnlýtheocơchếphitậptrung,

chiasẻquyềnlực.NNvàchínhquỳênTWkhôngthâutómquyềnlực.Quanhệ

XHdiễnrađachiềucảchiềudọclẫnchiềungang.SựkiểmsoátcủaTWđốivới

cánhân,tổchứctrongXhkoquáchặtchẽ.Nómởranhiềucơhộichocánhân,tổ

chứcpháthuynănglựcvàsởtrườngcủamình.

TrạngtháiXHCNrấtđiểnhìnhtrongthờikỳcảXHtậptrungchomụctiêusản

xuấthànghoá,cungcấpdịchvụ,pháttriểnxh.

+QuanniệmvềthiếtchếXH:ÔngcoithiếtchếXHlàmộtkiểutổchứcXHlà

khuônmẫuXH,rađờivàvậnhànhlàđểápứngnhữngnhucầuxhcănbảncủa

conngười.ĐểduytrìsựtồntạiXH,cầnđápứng5nhucầucănbản:

-Nhucầuvềvậtchất.

-Nhucấuổnđịnhtrậttựchung.

-Nhucầulưutruyềnhuyếtthống.

-Nhucầuduytrìniềmtincủaconngười

-Nhucầuduytrìcáckhuônmẫucủaxh.

Tươngứngvới5nhucầunàylà5thiếtchếXHcănbản.Đólà

-Thiếtchếkinhtế,

-Thiếtchếchínhtrị.

-Thiếtchếhônnhânvàgiađình

-Thiếtchếtôngiáo

-Thiếtchếnghilễ

Chođếnngàynayquanđiểmcủaôngvẫncònnguyêngiátrị.Nócũngtuânthủ

theoquyluậtthíchnghithiếtchếnàogiúpchoxhtồntạivàpháttriểnthìnóđược

duytrìvàcủngcố,ngượclạisẽbịtiêuvong.

+PPnghiêncứuXHH.

ÔngcũngchorằngXHhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxh.ônglà

ngườikếcậntiếpbướcA.ComteNhưngkhácvớiA.Comte,H.Spencerchorằng

khivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxhthìxhhgặprấtnhiềukhókhănvà

ôngđãchỉranhữngkhókhănđócủaxhh,vừacókhókhănmangtínhkháchquan

vừacókhókhănmangtínhchủquan.

-Khókhănmangtínhchủquanlà:KếtquảnghiêncứuXHHrấtdễbịchiphối

bởilăngkínhchủquancủanhànghiêncứu.Cụthểlàthiênkiến,địnhkiếnvềtôn

giáo,chínhtrị,đạođứccủanhànghiêncứurấtdễảnhhưởngtớikếtquả,chiphối

kếtquảcủaquátrìnhnghiêncứu.

-Khókhănmangtínhkháchquanlà:Nhànghiêncứurấtkhóquansátvàđo

lườngđượctrạngthái,cảmxúccủađốitượngnghiêncứu.

Vìvậyôngđãđưara1sốgiảiphápcơbảnđểkhắcphụcnhữngkhókhăntrong

nghiêncứuxhh:ĐòihỏinhànghiêncứuXHHphảituânthủnghiêmngặtmộtsố

quytắc,thủtụctrongnghiêncứuxhh.Quytắcquantrọngnhấtlàquytắckhách

quan.Toànbộquytắcđãđượctrìnhbàycụthểtrongcáctácphẩmcủaông.

Kếtluận:

TưtưởngxuyênsuốttrongXHHcuảH.Spencerđólà:XHnhưlàcơthểsống,với

nguyênlýcơbảnlàtiếnhoáXH.MặcdùXHHH.Spencerkhôngtinhvitheotiêu

chuầnkhoahọcthếkỷXXnhưngnhữngđónggópcủaôngđãđểlạinhiềuý

tưởngquantrọngvàcónhữngảnhhưởngsâusắcđượctiếptụcpháttriểntrong

cáctrườngphái,lýthuyếtXHHhiệnđại.BóngdángXHHSpencercòninđậm

néttrongcáchtiếpcậnhệthống,lýthuyếttổchứcXH,lýthuyếtphântầngXHvà

cácnghiêncứuXHHvềchínhtrị,vềtôngiáovàvềthiếtchếXH.

Câu9:NêunhữngđónggópcủaMaxWeber(1864–1920)đốivớisựpháttriển

củaXHH.

a. Tiểu sử:

Ônglànhàkinhtếhọc,làmộtnhàxhngườiđức.ôngsinhratrongmộtgiađình

theođạotinlành.Ôngđượctônvinhlàchađểcủaxhhlýgiải.Bảnthânôngcó

thờikỳlàmụcsưtruyềngiảnggiáolýởmộtsốvùngnướcđức.

-Vàođầuthếkỷ20ởđứcdiễnracuộctranhluậngaygắttrênlĩnhvựcXhh:

XHHcóphảilàkhoahọcđíchthựcsovớikhoahọctựnhiênkhông.(M.Weber

đãthamgiavàodiễnđànnày).Nhiềuhọcgiảkocoixhhlàkhoahọcmàchokhoa

họctựnhiênmớilàkhoahọcđíchthực

b. Tác phẩm:

-Cuốn“đạođứctinlànhvàtinhthầncủachủnghĩatưbản”.(Tácphẩmnày

đượccoilàcuốnsáchgốiđầugiườngcủacácnhàxhhphươngtây)

-Kinhtếhọcxãhội(Tácphẩmnàyđượccoilàbáchkhoathưvềxh)

-Xhhtôngiáo.(Tácphẩmnàychuyênbiệtvềlĩnhvựctôngiáo)

-TôngiáoTrungquốc.

-Tôngiáoấnđộ.

ÔngđãđưaracáchgiảithíchrấtđộcđáovềsựxuậthiệnrađờicủaCNTBở

Châuâu.

c. Đóng góp:

QuanniệmcủaôngvềXhhvàđốitượngnghiêncứucủaxhh.

-Ônggọixhhlàkhoahọcvềhànhđộngxhcủaconngười,khoahọclýgiảiđộng

cơ,mụcđíchýnghĩavàcácyếutốảnhhưởngđếnhànhđộngxhcủaconngười.

-Ôngquanniệmphảiđisâugiảinghĩacáibêntronghànhđộngxhcủacon

người,bêntrongconngười.

-Ôngđãchỉrađốitượngcủaxhhchínhlàhànhđộngxhcủaconngười

-Ôngđãxâydựngnênhọcthuyếtvềhànhđộngxh

-Đ/n:“hànhđộngxhlàhànhđộngcủachủthểgắnchomộtýnghĩachủquannào

đó,Cáiýnghĩachủquanđónócótinhđếnhànhvicủangườikháctrongquákhứ

hiệntạivàtươnglaidođónólàhànhđộngđịnhhướngvàongườikháctrong

đườnglốivàquátrìnhhànhđộng”

Theoôngmộthànhđộnggọilàhànhđộngxhphảilàhànhđộngcóýthứccómục

đíchđịnhhướngvàongườikhác.

Khôngphảihànhđộngnàocủaconngườicũngđềulàhànhđộngxh.Căncứvào

độngcơmụcđíchcủaconngười,ôngchiahànhđộngcủaconngườithành4loại:

+Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ

lưỡngđểđạtmụctiêuVD:hoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạtđộngcơ

quan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,ngườikinhdoanh

phảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìđểcólợinhuậncaonhất.

+Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác

giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxh,từđờisốngnàysangđời

khácđãhìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,

sứckhoẻ,thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovới

chamẹôngbà.

Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định

hướngtheogiátrịxh).

+Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục

tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười

trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma

chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói

quentruyềnđếnđờisau).

+Hànhđộngduycảm:Hànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất

thời,VD:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...

Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành

độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngmàcáccảmxúcđócóliênquanđến

ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.

Tiêuchíphânloại:làđộngcơhànhđộng.

-Liênhệbảnthân:

…

TheoWeber,khinghiêncứuxhhphảilýgiảiđộngcơcủahànhđộngxhchứko

chỉmiêutảbênngoàihànhđộng.

Hànhđộngxhvớiđộngcơgì,nhàxhhphảichỉrađược.

Mỗichủthểhànhđộngtheomộtđộngcơkhácnhaunhàxhhphảiquansáthành

viđểlýgiảihànhđộng.

*Phươngphápnghiêncứu:

M.Weberchorằngkhoahọcxhnóichungvàxhhnóiriêngphảivậndụngpplý

giảiđểnghiêncứuvềxhvàhànhđộngxhcủaconngười.

-Vềbảnchất,ôngchorằngppnàyrấtgầngũivớippkhoahọctựnhiên,nhưngở

khoahọctựnhiên,nhànghiêncứuchỉdừnglạiởviệcquansáthiệntượngrồimô

tảnhữnggìđãquansátđược,nếulặpđilặplạinhiềulầnthìrútraquyluật.

CònKHXH,nhànghiêncứuphảivượtquaphạmvi,giớìhạncủasựquansát,mô

tảđểđisâulýgiảicáibảnchấtbêntrong,cáiđặctrưng,ýnghĩabêntrongmỗi

hànhđộngxãhội.

Ôngchorằng,hànhđộngbaogiờcũngphảnánhbảnchấtnênphươngpháp

nghiêncứucủaKHXHkhácvớiKHTN,KHXHcũngphảivậndụngPPthực

chứng.

Ôngphânbiệt2loạihìnhlýgiảilà:Trựctiếpvàgiántiếp.

Lýgiảitrựctiếplàthôngquamôtảbênngoàinhữnggìquansátđược.

LýgiảigiántiếpLàthôngquasựgiảithích,giảinghĩacáibảnchấtbêntrongcủa

cáchiệntượngxh,(đặctrưngbêntrong).Đểthựchiệnpplýgiảigiántiếp,nhà

nghiêncứuphảithôngcảm,phảithấuhiểuhoàncảnh.

VD:ôngđãnghiêncứuhànhđộngbổcủi:ÔngchođâylàhànhđộngXH.

Quansátvàlýgiảitrựctiếp:

-Bổcủiởđâu,bổnhiềuhayít?

Lýgiảigiántiếp:

-Nguyênnhânvìsao?

-Mụchđich:đểlàmgì?(đểđunnấu,lấytiềncông,giảitrí,hayđểgiúpđỡngười

khác,lấylòngngườikhác…)

Vềbảnchất,pplýgiảivẫnlàppthựcchứng.

*QuanniệmvềphântầngXH.

ÔnglàngườinghiêncứuxhtưbảnsauK.Marxkhoảng50năm(1/2thếkỷ)Ông

cũngđồngývớiK.Marxrằngkinhtếlànguyênnhâncơbảnbiếnđổixh,kinhtế

lànhântốquantrọngdùngđểgiảithíchcáchệthốngphântầngxh.

Bêncạnhyếutốkinhtế,còncócácyếutốphikinhtếnhư:uytín,quyềnlựctôn

giáo,chủngtộc,nócũngcóảnhhưởngtớicáchệthốngphântầngxh.

Từluậnđiểmnày,ôngđãđềxuất3yếutốcơbảnlàmcơsởchosựphântầngxh.

+Củacải,tàisản(địavịkinhtếcủacáccánhân)

+Uytín(địavịXHcủacáccánhân)

+Quyềnlực(địavịchínhtrịcủacáccánhân)

Cáccánhâncóuytín,quyềnlực,tàisảncủacảikhácnhausẽphântầngthànhcác

nhómXHkhácnhau(Nhữngquanđiểmtrênđâycủaôngchủyếulàdonghiên

cứuxhTBĐứcđầuTK20).

VậyquanđiểmđócủaôngcóđốilậpvớiK.Marxkhông?Marxnói:Quanhệsở

hữuvềtưliệusảnxuấtlàcơsởđểphânchiagiaicấptrongxh.Ainắmquyềnsở

hữuvềtưliệusảnxuấtthìsẽnắmquyềnchiphốixhvềmọimặt(Từquyềnlực,

uytínlẫntàisảncủacải)

Vìvậy,xétchocùngthìquanđiểmcủaM.Weberchínhlàsựcụthểhoáquan

điểmcủaK.Marxmàkhônghềkhácbiệthayđốilậpvềsựlýgiảihệthốngphân

tầngxhởmộtxhcụthểlàxhtưbảnđứcđầuthếkỷ20.

*GiảithíchsựrađờicủaCNTB:

-ÔngđãgiảithíchsựrađờicủaCNTBtrongtácphẩm:“Đạo đức tin lành và

tinh thần của CNTB”.Ôngchorằngmọixhcóquanhệhànghoáthìđềucócơ

hộipháttriểnthànhXHTB.

ÔngchorằngmọiXHcóquanhệhànghoáthìđềucócơhộipháttriểnthành

XHTB.

XHphươngđôngtừthếkỷ16–17quanhệhànghoáxuấthiệnrấtsớm(Con

đườngtơlụahìnhthành)nhưngCNTBđãkoxuấthiệnởđâymàCNTBlạirađời

ởChâuâu(PhươngTây)

Ôngđãlýgiảirằng:

ỞTrungquốc,triếthọcnhogiáothồngtrịXh,chủtrươngquảnlýXhbằngvăn

chương.Điềuđóđãkotạoratâmlýhammuốnvậtchấtcủaconngười.Tưtưởng

nhogiáochỉđềcaoVănchương,cuộcsốngvôthựckolàmchoconngườicoi

trọngvậtchất.

-ỞẤnđộPhậtgiáothốngtrịtưtưởngcủatoànxh.Giáolýnhàphậtkêugọicon

ngườitaphảidiệtdục,phảitừbỏmọihammuốnvậtchất,coinhữngcáiđólàxấu

xa,tộilỗi.

-Trongkhiđóởphươngtâyđạotinlànhthốngtrịxh,nóđãtrởthànhmộtthứđạo

đứcxhvànóđãchiphốihànhđộngcủaconngườitrongmọilĩnhvựchoạtđộng

củađờisốngxh,kểcảnhữngngườitheotôngiáohaykhôngtheo1tôngiáonào

cũngbịchiphốivàảnhhưởngbởiđạogiáonày.

-Đạotinlànhtrởthànhđạolýcủacảxhphươngtây.TheoWeber,sựgặpnhau

giữamộtbênlàtinhthầncủachủnghĩatưbảnlàtíchluỹ,làmgiàu,lợinhuậnvới

mộtbênlàđạođứcxhcủađạotinlànhđãthúcđẩysựrađờicuảCNTBởphương

tây.Đólàcáchgiảithíchquantrọngcủaôngvềnguyênnhânsựrađờicủa

CNTB.NhiềunhàXHHMarxitđãphêphánônglàduytâmvìôngđứngtrêngóc

độtôngiáo,tinhthần.

Kết luận:

CônglaocủaMaxWeberđốivớiXHHlàôngđãđưaranhữngquanniệmvà

cáchgiảiquyếtđộcđáovềlýluậnvàphươngphápnghiêncứukhoahọcXHH.

ĐónggópcủaôngtrongXHHchủyếulàquanđiểmvềbảnchấtlýthuyếtXãhội

vàphươngphápluận;làsựphântíchvềvănhoá,tôngiáovàsựpháttriểncủaxã

hộiphươngtây;làsựđánhgiávềvaitròcủaquátrìnhhợplýhoátrongluậtpháp,

chínhtrị,khoahọc,tôngiáo,thươngmạiđốivớisựpháttriểnXHvàmốiquanhệ

giữacáclĩnhvựckinhtếvàphikinhtếtrongcácxẫhội;làcácsosánhvềCNTB

vàcácnềnKT-XHtrênthếgiới;ÔngđãxâydựngquanđiểmlýluậnXHHđặc

thùcủamìnhtrêncơsởcácýtưởngcủasửhọc,kinhtếhọc,triếthọc,luậthọcvà

nghiêncứulịchsửsosánh,đặcbiệtlàlýthuyếtXHHvềhànhđộngxãhội,phân

tầngxãhội.Cáclýthuyết,kháiniệmXHHcủaôngngàynayđangđượctiếptục

tìmhiểu,vậndụngvàpháttriểntrongXHHhiệnđại.

Câu 10 : Trình bày nội dung các bước tiến hành một cuộc điều tra XHH?

I.Giaiđoạnchuẩnbị:(gồmnhiềukhâu)

1.Xácđịnhđềtàinghiêncứu.

-Phảilựachọnvàxácđịnhxemcáigìcầnthiếtnghiêncứuchínhlàxácđịnhđối

tượngnghiêncứu,kháchthểnghiêncứuvàphạmvinghiêncứu.

-Giớihạnkhônggian–thờigian(Khoanhvùng)

2.Xácđịnhmụctiêunghiêncứu(mụctiêuhoàntoànkhácvớimụcđích)

-Làsựcụthểhoáđềtài(nghiêncứunhữngvấnđềgì?)

-Tìmhiểuthựctrạng(đangdiễnranhưthếnào?)

-Tìmhiểunhữngnguyênnhâncơbản(vìsao?).

-Tìmhiểunhữnghậuquả(đốivớicánhân,xãhội...)

-Chỉragiảipháp,khuyếnnghị.

-Kếtluận.

3.Xâydựnggiảthuyếtnghiêncứu:

-Kếtluậngiảđịnhsơbộbanđầuchonhànghiêncứuđặtratheođósẽthuthập

thôngtinvàkiểmnghiệmnótrongxuấtgiátrịnghiêncứu.

Có3loạigiảthuyết.

+Môtả

+giảithích(Nguyênnhânliênquanđếncáclĩnhvực)

+Xuhướng(chỉraxuhướngvậnđộngcủavấnđềnghiêncứulàtiếptụcgiatăng

hayđixuống)

4.Xâydựngmôhìnhlýluậnchođềtàinghiêncứu.Có4côngviệccụthể:

a. Xác định cơ sở PP luận.

+Gócđộtiếpcậnvấnđềngh.cứu:

+Sựphốihợpcủasựtiếpcậnliênnghành(nếucó)

+XácđịnhlýthuyếtXhhnàosẽđượcvậndụngđểgiảithích,ngh.cứu.

b.Xây dựng khung lý thuyết cho đề tài nghiên cứu

(đâylàsơđồtáitạolạihiệntượngnghiêncứu)

+Xácđịnhbiếnsố:

-Đốilập

-Phụthuộc

-Tươngquan

+Táitạolạimốiquanhệvơícácbiếnsốbằngmộtsơđồ.

c. :Định nghĩa khái niệm

Chỉrõtoànbộnộihàmphảnánhcủavấnđềchiphốiđềtầi.

d. Thao tác hoá khái niệm

Biếnnhữngkháiniệmtưởngtượng,phứctạpthànhnhữngkháiniệmđơngiản,cụ

thểcóthểquansátđượctheotừngcấpđộ(tứclàtìmchỉbáokháiniệm)

VD:đềtài“Bạo lực gia đình”

+Nạnnhân:

vợ,chồng,concái,chamẹ,hàng

xóm…

+Hìnhthức:

Tinhthần,thểxác,tìnhdục…

+Nguyênnhân:

Kinhtế,thấtnghiệp,làmănthulỗ,

tệnạnXh,tưtưởngtrongnamkhinh

nữ,họcvấn…

+Hậuquả:

Cánhân,giađình,cộngđồng…

5.LựachọnPPthuthậpthôngtin

+Quansát,

+Phỏngvấn

+Phântíchtàiliệu

+Trưngcầuýkiến

+ThựcnghiệmXH

6.Xâydựngbảngcâuhỏi

XDbảnghỏilàcôngviệctrítuệrấtvấtvả.Chấtlượngbảnghỏiphụthuộcrất

nhiềuvàotrìnhđộtaynghềcũngnhưkhâuchuẩnbịửtongquátrìnhtạodựng

chươngtrìnhnghiêncứu.

Cơsởcủabảnghỏilàcáccâuhỏi.:

-Câuhỏitheonộidung

-Câuhỏiđóngvàcâuhoitmở

7.Chọnmẫuđiềutra

Tỉlệ=30%tổngthể

8.Lậpphươngánxửlýthôngtin

Dựtrùtrướckếhoạch:côngthứctoánhọc,đếmthủcông,sửdụngmáytính

(phầnmềmSPSS)

9.Điềutrathửđểhoànthiệngiaiđoạnchuẩnbị

II.Giaiđoạntiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt(vấnđềtổchức)

1.Lậpkếhoạch

-Xácđịnhthờiđiểmđiềutra(phảitránhthiêntai,lũlụthaybiếncốkhácvề

chínhtrị,xãhội.Phảitạochoconngườicótâmlýthoảimáinhấtđểtrảlờivào

phiếu)

-Đitiềntrạm

(liênhệvớichínhquyềnđiạphương,địabànsẽđếnnghiêncứu,chuẩnbịchỗăn,

nghỉ…)

-Chuẩnbịkinhphí

-Chuẩnbịtàiliệu

(Bảnghỏi,thiếtbịghiâm,ghihình)

2.Lựachọntậphuấnđiềutraviên

-Sốlượng

-Chấtlượng(kinhnghiệm,kỹnăng,

phẩmchấtđạođứcnghềnghiệp,kháchquan,chínhxác)

-Quymô

-Giớithiệuchođiềutraviên:Mụcđích,ýnghĩanghiêncứu;đốitượngnghcứu,

cáchghichépthôngtin.

-Tiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt:-Quansát,chuyểnthôngtincábiệtthành

thôngtintổngthể.

3.Giaiđoạnxửlýthôngtinvàbáocáokếtquả.

-Tậphợptàiliệu->xửlýthôngtin(chobảngtầnsố&tầnsuất)

-Phântíchthôngtin:Môtả,sốliệu,giảithíchýnghĩa,phântíchtươngquangiữa

cácsốliệu->đưaranhậnđịnh

-Kiểmđịnhgiảthuyếtnghiêncứu,khẳngđịnhthuyếtnàođúng,cáiđúng,báo

cáokếtquảnghiêncứu,đềxuấtgiảipháp,khuyếnnghị

-XHhoákếtquảnghiêncứu:thôngquaph.tiệntruyềnthông:báo,đài,tổchức

hộithảo,tổchứcnghiệmthu…

CáiquantrongnhấttrongđiềutraXHHlàthôngtin.

Câu 11 Thế nào là phương pháp quan sát trong XHH? .

PPQuansát(Observation):

KN:làppthuthậpthôngtinthựcnghiệmthôngquacáctrigiácnghe,nhìnđểthu

nhậnthôngtinvềcácquátrình,cáchiệntượngXHdựatrêncơsởđềtàivàmục

tiêucủamộtcuộcng/cứu

Nguồnthôngtinquansátlàtoànbộhànhvicủangườiđượcnghiêncứu.Điểm

mạnhcủaquansátlàtyhườngđậtđượcngayấntượngtrựctiếpvềsựthểhiện

hànhvicủaconngười,trêncơsởđó,điềutraviêntiếnahnhfghichéphayhình

thànhcáccâutrảlờitrongbảnghỏicótrước.

Tuyvậyquansátcũngcónhượcđiểmlàchỉcóthểsửdụngchoviệcnghiêncứu

nhữnghiệntượng,sựkiệnhiệntạichứkhôngphảitrongquákhứhoặctươnglai.

Hơnnữasửdụngppquansátcácsựkiệnxảyratrongthờigiandàithìấntượng

đãcórtừquansátlầnđầudềđánhlừa,chelấpnhữnglầnquansáttiếptheo.

Cáclọaiquansát:

Quansátcóchuẩnmực:làq/smàtrongđóngườiq/sđãsớmxácđiịnhdược

nhữngyếutốnàocủakháchthểnghiêncứulàcóýnghĩanhấtđểtậptrungchúý

vàođó.

Quansátkhôngchuẩnmực(q/stựdo):làlọaiq/smàtrongđóngườinghiêncứu

chưaxácđịnhđượctrướccácyếutốcủakháchthểquansátliênquanđếnviệc

nghiêncứucầndượcquansát.

Câu 12 PP phân tích tài liệu trong XHH là gì? Nêu những ưu điểm và nhược.

điểm của PP này?

Làppnghiêncứudựatrêncáctưliệu,vănbản,sáchbáohaycôngtrìnhnghiên

cứucóliênquannhằmmụcđíchphụcvụchoviệcnghiêncứu.

Muốndùngppnày,trướchếtphảidựavàođềtài,mụctiêunghiêncứumàlựa

chọnnhữngtàiliệuthíchhợp

Ưuđiểm:

-Giúpchúngtanghiêncứunhữngđốitượngtrongquákhứhoặchiệntạinhưng

khôngcódịphaycơhộitrựctiếptiếpxúcđược.

-ítgặpvướngmắchoặcbịphảnứngtừphíađốitượng

-Tiếtkiệmđượcthờigian,tiềnbạcmàvẫndảmbảotínhchínhxác

Nhượcđiểm:

-Dễbịảnhhưởngbởiquanđiểm,tưtưởngcủatácgiả(vìsốđôngđượcviếttự

do,khôngphảiphụcvụchonghiêncứu)

-Cónhiềuhạnchế,nhấtlàkhidùngcánguồntàiliệuriênghoặcnằmtrongphạm

vibảomật.

Câu 13. PP phỏng vấn XHH là gì? nêu các loại phỏng vấn chủ yếu? Những

ưu điểm, nhược điểm của PP phỏng vấn?

LàppkháphổbiếntrongnghiêncứuXHHđểthuthậpthôngtinquaviệchỏivà

trảlờicáccâuhỏi.Đâylàmộtppquantrọngđểthuthậpthôngtinthựcnghiệm,

thôngquaviệctácđộngtâmlý-xãhộitrựctiếpgiữangườihỏivàngườitrảlời

trêncơsởđềtàivàmụctiêucủamộtcuộcnghiêncứuđiềutraXHH.

Cáclọaiphỏngvấnchủyếu:

-Phỏngvấnsâu:Chủyếusửdụngcâuhỏimởđểthuthậppthôngtintrêncơsở

đảmbảosựtựdocủangườiphỏngvấnsắpxếpvàđặtcâuhỏi,ngườitrảlờicũng

tựdolựachọncáchthứctrảlời,PPnàynhằmđểhiểubiếtsâunhữngkhíacạnh

nàođócủađềtài.

-Phỏngvấntheobảnghỏi:Thườngđượcthựchiệntrênmộtbảnghỏiđãđược

chuẩnbịchuđáotừtrước.

Ngoàira,căncứvàocáctiêuchíkhácnhau,ngườitachiaracácloại:phỏngvấn

quatiếpxúctrựctiếpvàphỏngvấnquađiệnthoại;phỏngvấncánhânvàphỏng

vấnnhóm;phỏngvấnmộtlầnvàphỏngvấnnhiềulân.

Ưuđiểm:

-Ngườiphỏngvấncóthểchủđộngnêulạicâuhỏikhithấycầnthiết(nhưthấy

đốitượngnétránhvấnđềđanghỏihaychưahiểuđúngyêucầu).Cóthểcùngmột

nộidungnhưngcócâuhỏikhácnhauđốivớicácđóitượngkhácnhau.PPnàydễ

tậoratâmlýthoảimáikhinóihơnlàphảiviếtragiấynênthườngcũngcótỉlệtrả

lờicaohơncáchsửdụngbảnghỏi

-Ngườihỏicóthểtếnhịtheodõi,kiểmsoáttháiđộ,cungcáchphảnứngcủađối

tượngđểxácđịnhđộtincậycủacâutrảlời.

Nhượcđiểm:

-Đòihỏitốnnhiềucôngsức,phươngtiện:ngườitheodõi,ngườighichép,ghi

âm,ngườikiểmđịnh,đánhgiátínhkháchquan,trungthựccủacuộcphỏngvấn,

thốngkê,xửlýkếtquả…

-Phảidichuyểnnhiều,phảitiếpxúcvớinhiềuđốitượng,haygặpphảinhững

khókhăn,bấtngờkhôngdựkiếntrướcđược

-Đôikhidosựthúcéptrongnhữnghoàncảnhkhôngthuậnlợichongườitrarlời

như:nhânviêntrướcmặtthủtrưởng,concáitrướcmặtchamẹ…nênchấtlượng

câutrảlờibịảnhhưởng

-PPnàykhôngđảmbảotínhvôdanhnênngườitrảlờithườngengại,haymấttự

nhiên.

Câu 14. Nghiên cứu chọn mẫu là gì? Tại sao phải chọn mẫu trong nghiên

cứu XHH? Nêu một số cách chọn mẫu?

Làmộttậphợpcácđóitượngnghiêncứuđượclựachọn,cóđủcácyếutốcótính

chấttiêubiểuvàđượcrútratừtổngthể,mộttậphợplớnmànólàđạidiệncho

nhómđốitượng,thôngtinthuđượctừmẫunghiêncứucóthểkháiquátsuyra

chotổngthểtrongnghiêncứu,sosánh,đốichiếukiểmnghiệmcácgiảthuyết.

MụctiêucơbảncủacáccuộcđiềutraXHHlàđểcungcấpcácthôngtintừthực

tếXHchoviệcpháttriểnlýluậnXHHcũngnhưchocôngtácquảnlýXH.Thông

tinthuthậpđượcphảicótínhđạidiện,cógíatrịchocảtổngthểđiềutra,thông

tinđóphảiđảmbảođượcmứcdộchínhxác,phảnánhđúngvớithựctếkhách

quan.Dođó,trongnghiêncứuXHH,ngườitacầnphảiápdụngppchọnmẫu.

Mộtsốkĩnăngvàppchonmẫu:

+Mẫungẫunhiênđơngiản:

-Xácđịnhkhungmẫutổngthể.

-Lậpdanhsáchtổngthể

-Rútthămngẫunhiêntheodanhsáchsốngườicầnchọnchođếnkhiđủsốlượng

mẫu(tỉlệtốithiểulà30%trêntổngthể)

NghiêncứutừmộttổngthểcóNđơnvị,chúngtachọnranđơnvịđểnghiêncứu

saochothôngtinthuđượccóthểsuyrathànhthôngtincủacảtổngthể.Số

đơnvịnàygọilàkíchthướcmẫu,còntậphợpđơnvịnàygoilàmẫu(n<N).

+Mẫungẫunhiênhệthống:

-Xácđịnhkhungmẫu

-Lậpdanhsách

-Xácđịnhkhoảngcáchkgiữa2ph.tửcầnchọn.k=N/n(tổngthể/mẫu)

Nếulẻ,chỉcầnlấyphầnnguyên,khônglàmtrònsố.

-Chọnmẫungẫunhiênđốitượngđầutiên

-lấymẫutiếptheocáchnhaumộtkhoảngcáchchođếnkhihếtdanhsách,đủsố

lượng

+Mẫutỉlệ

-Xácđịnhkhungmẫu(tổngthể)

-Xácđịnhsơbộcơcấutổngthểtheomộtsốtiêuchícơbản:giớitính,độtuổi,

họcvấntheotỉlệ%tươngthíchgiữatổngthểvàmẫu.

+Tínhtoánsốlượngchotừngthànhphầnchomẫu:

n1namgiớiTW=…+…+…

n2namgiớitỉnh,thành=…+…+…

n3namgiớiQ,huyện=…+…+…

n4namgiớiXãphường=…+…+…

n…nữgiới…….

+Sửdụngcáchlựachọnngẫunhiênlấyrasốlượngcụthểchotừngthànhphần

Câu 15. Trình bày kỹ thuật lập bảng câu hỏi trong nghiên cứu XHH?

Bảnghỏilàmộttậphợpgồmrấtnhiềucâuhỏiđượcsắpxếptheomộttrậttựnhất

địnhtrêncơsởcácnguyêntắctâmlý,logicvàtheonộidungnhằmtạodiềukiện

chongườiđượchỏibộclộquanđiểm,ýkiếncủamìnhvềvấnđèđượchỏi,giúp

nhànghiêncứuthuđượcthôngtincầnthiếtchocuộcđiềutraXHH.Bảnghỏilà

mộtcôngcụđắclựcchoviệcnghiêncứuthựcnghiệmcũngnhưtrongquátrình

nhậnthứccủanghiêncứuXHHthựcnghiệm.

Cácbướctiếnhànhlậpbảnghỏi:

1. Phần mở đầu:

-Ghitêncánhân,tổchứcdứngrathựchiệncuộcnghiêncứu

-Ghitênbảnghỏi

-Phíadướitênbảng,ghimãsốhoặccóthểlàđịađiểm,thờigianthựchiệncuộc

nghiêncứu

2. Phần nội dung:Gồmtoànbộnộidungcáccâuhỏiphụcvụchocuộcnghiên

cứu.Phảisắpxếptheotrìnhtựlôgicnhấtđịnh.Cáccâuhỏithườngđượcsửdụng:

+Câuhỏimở:làcâuhỏikhôngcóp/ántrảlờisẵn,thườngcóthêmphầnlýgiải

tạisao,ngườiđượchỏitrảlờitheosuynghĩ,quanđiểmriêngcủamình(đâylàpp

thuthậpthôngtinđịnhtính).

+Câuhỏiđóng:làloạicâuhỏiđãđượcchuẩnbịsẵncácp/ántrảlời.Loạinày

thườngcó2dạng:

-Lựachọn(có,không)

-Tuỳchọn(cóthểchọnmộthayhơnmộtphươngán)

+Câuhỏikếthợpđóng–mở:

-Có-không

-Nếucótạisao,nếukhôngtạisao

+Câuhỏimatrận:làsựkếthợpnhièucâuhỏiđóngtrongmộtcâuhỏi

3. Phần kết thúc:

Gồmmộtsốcâuhỏithuthậpthôngtinnhânthânnhư:giớtính,họcvấn,tình

trạnghônnhân,nơicưtrú…vàcảmơn

Gócdướicuốicùngbảnghỏighichépcácquansát:nhàởloạigì,sân,vườn,

ngoạicảnh…

* Yêu cầu:

-Bảnghỏicầnphảibámsátđềtàinghiêncứuvàphảiđemlạimộtlợiíchnàođó

choviệcthuthậpthôngtin.

-Cáccâuhỏiphảiởvịtrítrunglậpvớiýkiếntháiđộcuẩngườiđượchỏi.

-Câuhỏiphảidễhiểu,phùhpợvớiđốitượngđượchỏi,ngônngữphảirõràng,

cầnchúýphươngngữ,khẩungữđiạphương.

-Phươngántrảlờikhôngđượcchồngchéonhau,khôngghépmáymóc2vấnđề,

2sựkiệntrong1câuhỏi

-Tuyệtđốikhôngđượcđặtcâuhỏidạngphủđịnh.

Câu16:Tươngtácxãhộilàgí?CácloạitươngtácXh?Mốiquanhệgiữatương

tácxãhộivàhànhđộngxãhội?

1. Khái niệm:

Tươngtácxh:làsựtácđộngqualạichiphốiphụthuộclẫnnhaugiữacácchủ

thểhànhđộngtrongviệcthoảmãnvìnhucầuXHcănbảncủaconngười(Quá

trìnhthôngtinvàgiaotiếp).Khôngđơngiảnchỉlàhànhđộngvàsựphảnứngmà

làquátrìnhtươngtácgiántiếpcủaítnhấthaichủthểhànhđộngcósựthíchứng

lẫnnhaucủacácchủthể.TươngtácXhdiễnraởcảhaicấpđộvimôvàvĩmô.

Vimô:làTTgiữacánhânvớicánhân(tronggiađình…)giữacánhânvớimột

nhóm,1tổchứcXHhayvớicảcộngđồng,cảXh.

Vĩmô:làTTgiữacáclĩnhvựccủađờisốngXHnhư:Ktế-Ch.trị,Ktê-V.hoá,

Ch.trị-VHXH.

Sựtươngthíchgiữacácthiếtchếđógọilàthiếtchếvĩmô

2. Phân loại:

a.PhânloạidựavàomốiliênhệXHgiữacácchủthểhànhđộng:

-Sựtiếpxúckhônggian

-Sựtiếpxúctâmlý

-SựtiếpxúcXH

-Sựtươngtác

-QuanhệXH

b.Phânloạitheocácdạnghoạtđộngchung

-Hoạtđộngcánhâncùngnhau

-Hoạtđộngtiếpnốicùngnhau

-Hoạtđộngtươnghỗcùngnhau

c.Phânloạitheochủthểhànhđộngtrongtươngtác

-Tươngtácliêncánhân

-Tươngtáccánhân-xãhội

-Tươngtácnhómxãhội

-Tươngtácnhóm-nhóm

-Tươngtácnhóm-xãhội

-Tươngtácgiữanhữngcánhânvớitưcáchlàđạidiệncácnhómkhácnhau.

-Tươngtácgiántiếp

d.Phânloạitheomụctiêu,ýnghĩaXHcủatươngtác.

Tươngtácgiữacáchệthốngxh:Việtnam><Trungquốc,Nga><Mĩ.

Diễnranhiềuhìnhthứcvàcấpđộkhácnhau.

NộidungcơbảncủatươngtácXh

+Tươngtáccộngtácthíchnghi.

+Cạnhtranh,đốiđầu,xungđột

TươngtácXhcóquanhệgắnbókhăngkhítvớihànhđộngxãhội.Hànhđộngcủa

conngườinếukhôngđặttrongtươngtácthìkhôngđượcgọilàhànhđộngxãhội,

dođótươngtáclàcơchế,làđiềukiệnlàconđườngđểthựchiệnhànhđộngxh.

Ngượclạitươngtácxhlàsựcặpđôiliêntụccủahànhđộngxãhộicóthểlàmột

lầnhoặclặplạinhiềulần:

Cáclýthuyết:

+Traođổixh.

+Tươngtácbiểutrưng.

+Kịch.

a.Tươngtácxhlàsựtraođổigiátrịxhcủacáccánhânngangnhau(chovà

nhận).Lýthuyếtnàykêugọicánhânđừngtínhtoánnhiều.

b.Biểutrưng:Tươngtácxhlàquatrìnhcáccánhângiảinghĩacácbiểutượng

trongtươngtác.Tấtcảsựkiện,sinhvậthoạtđộngcửchỉngônngữkhiđượccá

nhângánchomộtýnghĩnàođóthìnótrởthànhbiểutrưngtươngtác.

Ngônngữlàbiểutrưngphổbiếnnhất.

Lýthuyếtnàycóhạnchếlàkhônggiảinghĩahếtđượctrongmọibốicảnh,không

cùnghệthốngbiểutưởng(ngônngữ)

c.Lýthuyếtkịch.

Chorằngtươngtácxãhộilàquátrìnhliêntụccáccánhânmangmặtnạvàtháo

bỏmặtnạ.Tươngtácxhlàtươngtácgiữacácmặtnạvớinhau.

Cảmxúcmàconngườibiềuhiệnvớinhautronggiaotiếplàcảmxúcgiảdối.

Câu17:Trìnhbàykháiniệmquyềnlực,nguồngốccủaquyềnlựcvàcácđặc

trưngcủaquyềnlựctrongxãhội.

a. Khái niệm

QLlàmộtphạmtrùrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựckhoahọcnghiêncứu,

nhưngcóthểhiểu:Quyềnlựclàmộtkháiniệmđểchỉsứcmạnhđượcđặttrong

mộtquanhệcụthểnàođó.Cóthểlàsứcmạnhcủasiêunhiên,tựnhiênhaycủa

conngườitrongquanhệvớiconngười.

TheoM.Weber:Quyềnlựclàkhảnăngápđặtýchícủamình(cánhân,nhómxã

hội)màbấtchấpsựchốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác.

XHHđịnhnghĩa:

+Quyềnlựclàkhảnăngmộtcánhânhaymộtnhómxãhộiápđặtýchícủamình

làmthayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacánhânhaynhómXhkhác.

b. Nguồn gốc

+TheoK.Marx:Chếđộsởhữutưnhânvềtưliệusảnxuấtlàsơsởcủasựphân

chiaquyềnlựctrongxh.Ngườinắmtưliệusảnxuấtchínhlàngườinắmquyền

điềuchỉnhhànhvivàcơhộicủangườikhôngcóTLSX.

+TheoM.Weber:Nguồngốccủaquyềnlựckhôngchỉlàkinhtếmàcòndo

nhữngyếutốphikinhtếnhưgiađình,dòngdõi,tôngiáo,uytín

+TheoT.Parsons:Quyềnlựcxhnằmởvịthếcủacánhântrongcơcấucủaxh.xh

traochomộtsốquyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthế,đượcphéplàm.XHtạora

quyềnlựcchocánhân.

Tómlạicórấtnhiềunguyêndodẫntớisựphátsinhvàtạoraquyềnlựcgồm:

-Dòngdõixuấtthân.

-Giớitính.

-Tuổitác.(Xãhộiphươngđông)

-Củacảitàisản(kinhtế)

-Họcvấn.

-Sứcmạnh(Vũkhí,thếlực)

-Khảnăngthiênbẩm(khẩnăngquytụ,tậphợplôikéongườikhác,thuyếtphục

ngườikhác,thườnglàthiêntàihaylãnhtụ).

-Pháplý(Thôngquaquyếtđịnhtuyểndụng,đềbạt,bổnhiệmcánhânvàovịtrí

xhnàođó)tạorasựthừanhậncủaxhvềmặtpháplý.

+Sắcđẹp.

TựthâncácyếutốkhôngtạoraquyềnlựcmàchínhlàquanniệmcủaXHvềcá

yếutốđó,XHđềcaohaykhôngđềcaonómàthôi.

c.Cácđặctrưngcủaquyềnlựctrongxãhội:

+QLXHlà1dạngquanhệxhtheochiềudọc,gọilàqhxhbấtbìnhđẳng,ởđócó

sựápđặtýchícủangườinàylênhànhvitháiđộquanđiểmcủangườikhác.

+VềbảnchấtQLXhcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng

cuảchủthể,kháchthểquyềnlực.Điềuđólàmchoqlxhtrởthànhmộtthứgiátrị

phổbiếntrongxhmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốntrở

thànhchủthểcủaquanhệquyềnlực.

+Quyềnlựccótínhhaimặt:

Mặtthứnhất:Mangtínhápđặtcưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể

quyềnlực.

Mặtthứ2:sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđốivớiýchícủachủthể

quyềnlực,đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.

Nếuthiếumộttronghai,đặcbiệtlàmặt2thìkhôngthểcóquyềnlựcxhtrong

thựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứngvớinhau.

Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.

Quyềnphảiđikèmnghĩavụthìmớicóquyềnlực

+Mọicánhântrongxhđếnthamgiavàocácquanhệquyềnlựcvớinhữngmức

độkhácnhauảyTongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthểtrong

quanhệkhác.

MọiQHQLđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực.

Câu 18: Thế nào là thiết chế xh? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và

một só loại thiết chế xã hội cơ bản.

a. Khái niệm:Làmộtkiểutổchưcxhđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầu

xhcănbảncủaconngười(cáiquansấtđược)

+Làmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcxh,khuônmẫu,hànhvixh,quyđịnh,

luậtlệ,thủtục.xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuxhcănbảncủacon

người(cáikhóquansátđược).

+ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcxãhội.Muốn

hiểuthiếtchếxhphảiphântíchnótrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấu

nộidung..

Luậtpháptổchúccănbảnnhấtcủaxhcógiaicấp.

b. Đặc trưng cơ bản:

-Tínhkháchquan:Tổchứcxhxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaxh,thiếtchế

xhcótínhđộclậptươngđốivớikinhtếxh.

-Tínhgiaicấp:chỉxuấthiệntrongxhcóphânchiagiaicấp:Chỉxuấthiệntrong

xãhộicóphânchiagiaicấp.củanhànướcxuấtpháptừýchícủagiaicấpthống

trị.

-Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạiởđócósựxuấthiệncủatổchứcxh.

-Tínhđộclậptươngđối:Mỗithiếtchếcótínhchấtđộclậptươngđốinhưnggiữa

cáctổchứcthìcósựtácđộngqualạilẫnnhau.Sựbiếnđổicủatổchứcnàykéo

theotổchứckhácbiếnđổitheo.

-Tínhổnđịnhtươngđối:Thiếtchếxhcóbiếnđổitheosựbiếnđổixhnhưngnội

dungcủanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệđôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi

củađờisốngxh.

Câu 19: Thế nào là cơ cấu xh. Nêu các cơ cấu xã hội cơ bản :

a. Khái niệm:

+Cơcấuxhlàmôhìnhcủacácmốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệ

thốngxhnhữngthanhfphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácxhloàingười.Mặc

dùtínhchấtquanhệcảuchúngcósựbiếnđổi.Nhữngthànhphầncơbảncủacơ

cấuxãhộilàvịtrívaitrònhóm,cộngđồngthiếtchế

+Cơcấuxhlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthống

xh,cáccộngđồngxh(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp)lànhữngthànhtốcơ

bản

*Địnhnghĩa:Cơcấuxhlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngxãhội

nhấtđịnh,trongđócósựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thành

phần,mốiliênhệcơbảncảuhệthốngxhđó.

*Cơcấuxhnằmtrongbảnthânxhtrướchếtlàmộtbộphậnnhântốcấuthànhhệ

thốngxh.

*Cơcấuxhgồmcácbộphận,thànhphầntạonêncơcấuxhcácthànhphầnvà

mốiliênhệcủacơcấuxãhộicóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthêxhloài

người.

*Cácquanniệmvềcơcấuxhđềuthứcnhậnsựgắnkếtgiữacơcấuvàquanhệ

xh.

b. Các yếu tố cơ bản của CCxh

* Vị thế xh.

Vịthếxhlàkháiniệmđểchỉvịchícủamỗicánhântrongcơcấutổchứcxh.theo

sựthẩmđịnh,đánhgiácủanhữngngườikhác,củaxh.

Vịthếxhvừadophẩmchấtxhcánhânquyđịnhvừachịusựtácđộngcủaxh

đánhgiácủaxhđượcxhthừanhận.

Cánhânthườngcórấtnhiềuvịthếkhácnhaunhữngvịthếđóchobiếtcánhânđó

làaitrongthiếtchếxh.Vịthếđóchỉcóýnghĩađầyđủkhiđặtnótrongquanhệ

đểsosánhvớicácvịthếkháctrongcơcấuxh.

Phânloạivịthếxhcóhailoại:Vịthếcósẵnvàvịthếđạtđược

Vịthếcósẵnđượcquyđịnhtheonhữngcơsởđiềukiệnvẫncócủacánhânmàcá

nhânkhôngkiểmsoátđượclựachonhaytạodựngđược.

Vịthếđạtđượclàvịthếquyđịnhtheophẩmchấtnănglực,trìnhđộdocánhân

lựachọnchủđộngtíchcựchoạtđộngmàđạtđượcvàđạtđượcxhthừanhận.Sự

lựachọnđóchỉlàtươngđối.

* Vai trò:Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvinghĩavụvàquyềnlợigắnvới

mộtvịthếnhấtđịnh.Vaitròlànhữngđòihỏicủaxhđặtravớicácvịthếxh.

Nhữngđòihỏiđượcxácđịnhcăncứvàocácchuẩnmựcxh,vìvậyởcácxhkhác

nhaucùngmộtvịthếxhnhưngmôhìnhhànhviđượcxhmongđợirấtkhácnhau.

Tứclàvaitròcũngkhácnhau.

TrênthựctếnhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhaunhữngđòihỏinàycó

thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược

nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau.

* Nhóm Xh:Làmộttậphợpngườiliênkếtvớinhautheomộtkiểunàođóđược

chiasẻvớinhaumộthoạtđộngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàxácđịnh

hướnggiátrịnhấtđịnh.

*Phânloại:

+Nhómsơcấp:lànhómcóquymônhỏcóquanhệtrựcdiệnvớinhau.Cósự

cộngtácvềmụctiêuchungquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm

-Từhaithànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhóm.

+Nhómthứcấp:LànhómXhcóquymôlớntrongđócóthểchứanhiềunhóm

sơcấp.

-Đặctrưngcủanhómthứcấp:

Gồmnhiềumốiquanhệhơn.Cácquanhệxhnàythườngđượcđịnhchếhoátheo

mụcđíchcủanhóm.

Cácquanhệxhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthểduy

trìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.

CácquanhệXhtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận

chunggiữacácthànhviêntrongnhóm

* Tổ chức xh

* Cộng đồng xh:Làtậphợpngười,trongđócáccánhânliênhệvớinhautheo

nhữngcơsởđiềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthống

nhấtvềvănhoá,giátrịxãhội

Vềcấutrúc,mỗicôngđộngđềucóđặcthùvềkếtcấuliệnhệgiữacácthành

viên,chặtchẽhaylỏnglẻophụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủacác

thànhviêntrongcôngđộng.

Phânloại:Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsó

đặctrưngchungsauđây;

-Phảicódânsố

-Cósựchiasẻyếutốđịalý

-Tôngiáocónhữngvậtthiêngđểthờ

-Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchunghoạtđộngdướihìnhthứctựquản

-Cónhữnglýtưởngchungmàmọingườicùngtraođổi

-Cóchungmộtkiếnthứcvănhoá

* Thiết chế xh

* Mạng lưới xh

Câu 20 Nêu cấu trúc của hành động XH và phân loại hành động?.

a.Khái niệm:

HĐXHlàhànhđộngcủaconngườitrongquanhệvớingườikhácvàvớiXH.

Hiểumộtcáchcụthể,HĐXHlàhànhvicóýthứccủaconngườiđượcchủthể

gắnchoýnghĩachủquanđãđượclườngtrướcvềhànhđộngcủamìnhtrong

tươngquanvớihànhđộngcủangườikhácvàđịnhhướngvàohànhđộngcủahọ.

KhôngphảimọiHĐcủaconngườiđềulàHĐXH.ChỉcónhữngHĐmàhithực

hiệnnó,conngườicósựđịnhhướngvàongườikhác,khôngđượcđốichiếuvới

hệthốngchuẩnmựcXH(đúng-sai,đẹp-xấu)vàconngườithựchiệnnómột

cáchmáymóc,cơhọc,bảnnăng(ăn,uống,ngủ,ngáp…).

b. Đặc trưng:

+XétvềmặtchủthểcuảHĐ:HĐXHcủaconngườimangbảnnăngsinhhọcvà

bảnnăngxãhội,luôncùngtồntạitrongmốiquanhệvớiXH.Đólàcáccánhân,

nhómXH,cộngđồngXH,cáctổchứcXH,HĐlớnnhấtlầHĐcủatoànXH.

-Trongtriếthọc,HĐXHđượchiểulàHĐcuảmộtgiaicấp,1tậpđoànhayHĐ

củacảXHmangt/cHĐcáchmạng

-TrongXHHthìHĐXHlàHĐcủatừngcánhân

+HĐXHcóýthức,mụcđíchrõràng.Vìvậyconngườisẽlựachọnđíchđể

hướngđến

+HĐXHcósựđịnhhướngvàongườikhác,cóthểlàconngườivôhìnhhayhữu

hình.HĐcủaconngườiđịnhhướngvàokháchthểvậtchấtvàtinhthầnnhưng

khônggắnvớing]ờikhácthìkhônggộilàHĐXH.VD:ngườiđicâucá,đgiảitrí,

ngườiđitránhchướngngạivậttrênđường,nhàsưtụngkinh…

+HĐXHđượcđốichiếuvớihệthốngchuẩnmựcXH,trêncơsởđó,XHsẽđánh

giáHĐcánhânlàchuẩnmựchaysailệch

+HĐXHbịchiphốibởihoàncảnh,bốicảnhXHthựchiệnHĐ(thờigian,không

gianvậtchấtvàtinhthầncuảHĐ)cánhânlựachonđểHĐchophùhợpvới

mongđợicủaXH

c. Cấu trúc

+Xuấtpháttừnhucầulợiíchcủacánhân

+Độngcơ,mụcđíchcủaHĐ

+Chủthểcủahànhđộng:làcánhân,cánhóm,cộngđồnghaytoànthểXH

+Côngcụ,phươngtiệnthựchiệnhànhđộng

+hànhvivàkếtquảcủaHĐ

+MôitrườngvàhoàncảnhcủaHĐ.

d. Phân loại

HĐcơsởcủahoạtđộngsốngcủacánhâncũngnhưcủatoànXh.Vìvậychúng

rấtphongphúvàđadạng.

Cách1củaM.Weber:

Phânloạitheođộngcơ

Ôngđãnhấnmạnhđộngcơthúcđẩycótrongýthứccủachủthểlànguyênnhân

củahànhđộng,ôngnói:“kkhichúngtahiểuđượcđộngcơthìchúngtagiảithích

đượchànhđộng”

Ôngđãphântíchvàđưara4laọiđộngcơkhácnhau,tươngứngvới4loạihành

độngXh:

-Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ

lưỡngđểđạtmụctiêuVD:rõnhấtlàhoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạt

độngcơquan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,người

kinhdoanhphảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìcólợinhuậncaonhất

-Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác

giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxhtừđờinàysangđờikhác,đã

hìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,sứckhoẻ,

thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovớichamẹ

ôngbà.

Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định

hướngtheogiátrịxh).

-Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục

tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười

trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma

chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói

quen,truyềnđếnđờisau).

-Hànhđộngduycảm:làhànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất

thời:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...

Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành

độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngcáccảmxúcđócóliênquanđến

ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.

Trong4loạiHĐXHdoM.Weberphânloạithìchúngtathườngthựchiệnhành

độngnghiêngvềloạinào?Lýgiảitạisao?YếutốXHnàochiphối?

CácyếutốXH:

+Tựnhiên:

-đặcđiểmsinhhọccuẩcơthểngười(nhântướnghọc);-môitrườngtựnhiênnơi

conngườicưtrú

+Xãhội:

-Cơcấuxãhội:cấutrúcvàhìnhthứctổchứcsắpxếpbêntrongXh(từvimôđễn

vĩmô),mỗicánhânđềucóvịthếXHcụthểtrongmỗiCCXH,đượcXHxácđịnh

rõmìnhlàaitrongCCđó

-KếtquảcủaquátrìnhXHhoácánhân:XHhoálàquátrìnhbiếnconngườicá

nhândầndầntrởthànhconngườiXh,cácnhânphảihọchỏinhữnggiátrịkhuôn

mẫuXh,hànhviứngxửcủaXH.

Xhhoálàquátrìnhdiễnrađồngđềuvớitấtcảmọicánhân.Quátrìnhđódiễnra

liêntụckhôngngừng.NhưngkếtquảXHhoávớimỗingườiđềukhácnhau,nó

biểuhiệnthôngquahànhđộngcủacánhânđóvớiXH.

Cách2củaT.Parsons:

Phânloạitheođịnhhướnggiátrị.Ôngđưara5dạngđịnhhướnggiátrị:

+Toànthể-bộphận:cácchủthểtrongHĐcủamìnhcóthểtuânthủtheo

nhữngquytắcchunghoặctheonhữngtìnhhuốngđặcthùcủahoàncảnh.VD:

mộtngườinghiệnkhônghútthuốctrongphòngvìcótreobiển“cấmhútthuốc”,

nếucóngườihútthuốcngồicạnh,ngườinàycóthểlựachọnhúttheohoặckhông

hútđểtuântheoquyđịnh.

+Đạttới-cósẵn:DạngHĐnàythểhiệnởchỗcácchủthểhànhđộngcóđịnh

hướng

+Cảmxúc-trunglập:HĐdạngnàycóthểđịnhhướngđếnviệcthoảmẫncácnhu

cầutrựctiếp,cấpbáchđếnnhữngnhucầunàođóxavờinhưngquantrọng

+đặcthù-phântán:Chủthểhànhđộngđịnhhướngđếncácđặcthùhoặcnhững

đặcđiểmchungcủahoàncảnh

+Địnhhướngcánhân-đinhhướngnhóm:LoạiHĐnàythểhiệnkhẩnăngcácchủ

thểhànhđộngvìlợiíchcủabảnthâncánhânhaycótínhđếnlợiíchcủanhóm.

Cách3củaV.Pareto:Phânloạitheomứcđộcủaýthứchànhđộng.ôngchiaHĐ

củacáccánhânthành2dạng:

+Hànhđộnglôgic:lànhữngHĐhợplý,cónhữngmụcđíchđượcýthứcmột

cáchrõràng,cácnhânHĐhướngvầomụcđíchđó.

+Hànhđộngkhônglôgic:LànhữngHĐbảnnăng,khôngđượcýthức.Nócócơ

sởlàmộttổhợpcácbảnnăng,hammuốn,lợiích…thúcđẩy,vốnlàcốhữucủa

conngười.

Câu 21 Thế nào là quan hệ XH? Các loại hình quan hệ XH?.

a.Kháiniệm:

Quanhệxhlàmốiliênhệ,quanhệgiữacácchủthểxhkhácbiệtnhaubởivịtrí,

chứcnăngxh.

-Khôngphảimọitươngtácxhđềuhìnhthànhquanhệxhmàquanhệxhhình

thànhtrêncơsởtươngtácxh.CónhữngTTXHchỉgặpnhauvàgiaotiếpnhất

thờitronghoàncảnhnàođó.

-Tươngtácxhdiễnramộtcáchổnđịnhbềnvữngtrong1khoảngthờigiannhất

địnhmớihìnhthànhnênquanhệxh.Khiquanhệxhđượcthiếtlậpthìnóduytrì

tươngtácxh.

-Khitươngtácxhdiễnraliêntục,ồnđịnh,khuônmẫuhoáởcấpđộvĩmôthìnó

thiếtlậpnênquanhệxãhộiổnđịnh.(QHCha–con,vợ–chồng,Thầy–trò,

ngườimua–ngườibán)

QHXHtồntạibềnvữnglâudàitừđờinàysangđờikhác,cáiđểcânbằng,cáiđể

đểduytrìổnđịnh.Quanhệxhlàquanhệgiữacáiđượcvàcáimất,giữacáiphần

thưởng,mốilợivàcáichiphí.

Bấtkểquanhềxhnào,cánhânđềuluônluôncóxuhướnggiảmthiểuchiphí,đạt

tốiđamốilợitrongquanhệđó,dẫntớicáccánhântrongquanhệxhkìvọnglẫn

nhau.Đóchínhlànhântốđểduytrìquanhệxh(cóthểlàvềvậtchấthayvềtinh

thần)

b. Phân loại

Quanhệxhdiễnravớinhiềuhìnhthứckhácnhau,phổbiếnlà:

-Theochiềungang:Làquanhệgiữacáccánhâncócùngvịthế

-Theochiềudọc:Làquanhệgiữacáccánhâncóvịthếxhcaothấpkhácnhau

(trêndưới)

Câu22:Tổchứcxãhộilàgì?Cácdấuhiệucơbảncủatổchứcxãhội?Phânloại

tổchứcxãhội?

a.Kháiniệm.

Làmộttậphợpcácquanhệxhliênkếtcáccánhânlạinhằmthựchiệnmộtmục

tiêuchungnàođógọilàtổchứcxãhội.

b.Đặctrưng:(5đặctrưng)

(dấuhiệucơbảncủatổchứcxh)

+Đượcthànhlậpmộtcáchcóchủđịnh,cómụcđíchrõràngcácthànhviêný

thứcđượctổchứccủahọđểđạttớimụcđíchnhấtđịnh.

+Trongtổchức,cóquanhệquyềnlựcthểhiệnrõnétvàsựphânchiaquyềnlực

theothứbậc.Nhữngcánhânởthangquyềnlựcnàođócókhảnăngđiềuchỉnh

hànhvi,tháiđộcủangườikhácởthangquyềnlựcthấphơn.

+Cáccánhânlàthànhviênđượcxácđịnhrõràngvịthếvàvaitròcủamình

trongtổchức.Tổchứccũngđặtrachocánhânmộttậphợpcáchànhviđược

phépvàhànhvikhôngđượcphéplàm

+Vaitrò,vịthếxãhộicánhântrongtổchứckotồntạiđộclập,riêngrẽmàtồn

tạitrongmốiquanhệtácđộngqualạivớicácvịthế,vaitròkháctrongtổchức

nhằmđạtđượcmụctiêuchungmàtổchứcđãđềra.

+Phầnlớncácmụcđíchvàmốiquanhệcủatổhcứcđượcchínhthứchoávà

côngkhiaihoá,khôngchỉvớicácthànhviêntrongtổchứcmàcòncôngkhaihoá

vớibênngoàitổchức.

c.Phânloại

Tổchứcxãhộiđiểnhình,phốbiếnnhấtlàtổchứcquanliêu(thườngcótrongXH

hiệnđại).

Tổchứcquanliêu:Bộmáyhànhchínhnhànước,tổchứccôngsở.

5đặctrưngcủatổchứcquanliêu:

+Tínhchínhthứchoá:Cótêngọirõràngcótrụsởcógiấyphépthànhlậpvề

mặtpháplý

+Cấutrúchoá:Tổchứctheomôhìnhvàkhuônmẫuhoá(hìnhtháp)Tùytheo

quymô,chứcnăngnhiệmvụmàcómôhìnhđơngiảnhayphứctạp.

+Tínhchuyênmônhoá:Mỗitổchứcquanliêuluônluônđượctuântheonhững

quytrìnhliênquanđếncácthủtụchànhchính,liênquanđếnnhiềuloạigiấy

tờ,côngvănhànhchính.

+Tínhduylýhoá:Phảnánhquanhệcủacáccánhântrongtổchức,chủyếulà

quanhệduylý,theochứcnăngnhiệmvụchứkotheotìnhcảm.

Đâylàtổchứckhoahọcnhất,phổbiếnnhấtvàđiểnhìnhnhất.

Câu 23 Trình bày khái niệm quyền lực, nguồn gốc của quyền lực và các.

hình thức của QL trong XH?

a.Kháiniệm

QLlàmộtphạmrtrùrrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựcK.Hnghiêncứu,nhưng

cóthểhiểu:

-QLlàkháiniệmchỉsứcmạnhđượcđặttrongmộtquanhệcụthểnàođó.

Cóthểlàs/mcủasiêunhiên,s/mcủatựnhiênhaycủaconngườitrongquanhệ

vớiconngười.

TheoquanniệmcủaM.Weber:

QLlàkhảnăngápđặtýchícủacánhânhaynhómxh,tổchứcXhmàbấtchấpsự

chốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác.

XHHđịnhnghĩa:

+QLlàkhảnăngcủamộtcánhânhaymộtnhómXHápđặtýchícủamìnhlàm

thayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacácnhânhaynhómXHkhác.

b.Đặctrưng:

+QLXHlàmộtdạngquanhệtheochiềudọc,goilàquanhệbấtbìnhđẳngở

đó,cósựápđặtýchícủangườinàylênhànhvi,tháiđộquanđiểmcủangười

khác.

+Vềbảnchất,QLXHcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng

củachủthể,kháchthểquyềnlực.ĐiềuđólàmchoQLXHtrởthànhmộtthứgiá

trịphổbiếntrongXHmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốn

trởthànhchủthểcủaquanhệQL(phổbiếnđốivớimọicánhân).

+QLXHcótínhhaimặt:

Mặtthứnhất:mangtínhápđặt,cưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể

Qlực.

Mặtthứhai:Sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđ/výchícủachủthểQL,

đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.

Nếuthiếumộttronghaimặttrên,đặcbiệtlàmặtthứhaithìsẽkhôngthểcó

QLXHtrongthựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứng

vớinhau.

Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.

Quyềnphảiđikèmtheonghiõavụthìmớicóquyềnlực.

+MọicánhântrongXHđềuthamgiavàocácquahệQlựcvớinhữngmứcđộ

khácnhau.Cánhântrongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthể

trongquanhệkhác.

+Mọiquyềnlựcđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực.

c.Nguồngốc.

TheoK.Marx:

ChếđộsởhữutưnhânvềTLSXlàcơsởcủasựphânchiaQLXHtrongquanhệ

XH.NgườinắmgiữTLSXchínhlàngườicóquỳênlựcđiềuchỉnhhànhvivàcơ

hộicủangườikhôngcóQL.

TheoM.Weber:

NguồngốccủaQLkhôngchỉdokinhtếmàcòndonhữngyếutốphiKTnhư:

giađình,dòngdõi,chủngtộc,tôngiáo,uytín…

+TheoT.Parsons:

QLXHnằmởvịthếcủacáccánhântrongcơcấucủaXh.XHtraochomộtsố

quyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthếđượcphéplàm.XHtạoraQlchocánhân.

Tómlại,córấtnhiều nguyêndodẫnđếnsựphátsinhvàtạora QL.Những

nguyêndocơbảngồm:

+Dòngdõixuấtthân

+Giớitính

+Tuổitác(phươngđông)

+Củacải,tàisản(kinhtế)

+Họcvấn

+Sứcmạnh(vúkhí,thếlực)

+Khảnăngthiênbẩm(khảnăngquytụ,lôikéo,tậphợp,thuyếtphụcngườikhác,

thườnglàthiêntài,lãnhtụ)

+Pháplý(thôngquaquyếtđịnhđèbạt,tuyểndụng,bổnhiệmcácnhânvàovịtrí

XHnàođó)tạorasựthừanhậncủaXhvèmặtpháplý.

+Sắcđẹp.

TựthâncácyếutốkhôngtựnótạoraQLmàchínhlàquanniệmcủaXhvềyếu

tốđó,đềcaonóhaykhôngđềcaonó.

d.CáchìnhthứcQLtrongXH.

+Cưỡngbức:LàdạngQLsửdụngsựépbuộcvềthểxácđểápđặtýchí,hình

thứcnàykháphổbiến.VDkhitacầntấncông,giếtkẻthù,hoặcbỏtùkẻphạm

tội,cưỡngbứcchữabệnhđ/vnhữngngườicóthểgieorắcmầmbệnhnguyhiểm

choXH.

+Uyquyền:LàdạngQLcósựđồngtìnhcủacôngchúng,chophépngườiralệnh

cóthểkiểmsoáthànhvicủangườidươíquyền,đượcthiếtchếhoávàhợppháp

hoá.KhithiếusựđồngtìnhthìphảithựcthiQLbằnghìnhthứccưỡngbứchoặc

nhườngquyềnlựcchongườikhác.

M.Weberđưara3loạiUQ:

-Uyquyềnlôicuốn

-Uyquyềntruyềnthống

-Uyquyềnhợppháp,hợplý.

NhữngdạngQLkhác:

-QLtuyệtđối

-QLquânchủ

-QLthiểusố

-QLdânchủ.

Câu 24 Thế nào là thiết chê XH? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và.

một số loại thiết chế XH cơ bản ?

a.Kháiniệm:

LàmộtkiểutổchứcXHđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầuXHcănbản

củaconngười(cóthểquansátđược)

LàmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXH,khuônmẫuhànhviXh,quyđịnh,luật

lệ,thủtục…xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuXHcănbảncủacon

người(cáikhóquansát)

ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcXH.Muốnhiểutổ

chứcXHphảiphântíchTCXHtrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấunội

dung.

LuậtpháplàthiếtchếcănbảnnhấtcủaXHcógiaicấp.

b.Đặctrưng

+Tínhkháchquan:TCXHxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaXH.TCXHcó

tínhđộclậptươngđốivớiKT-XH.

+Tínhgiaicấp:ChỉxuấthiệntrongXHcóphânchiagiaicấp.Luậtpháp,chính

sáchcủaNNxuấtpháttừýchícủagiaicấpthốngtrị.

+Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạicủaconngườithìởđócósựxuấthiệncủa

TCXH.5thiếtchếcơbảncóliênquanđếnđasốthànhviêntrongXH.

+Tínhđộclậptươngđối:MỗiTCXHđềucótínhĐLTĐnhưnggiữacácTCđều

cósựtácđộngqualạilẫnnhau.SựbiếnđổicủaTCnàykéotheoTCkhácbiến

đổitheo.

+Tínhổnđịnhtươngđối:TCXHcóbiếnđổitheosựbiếnđổiXhnhưngnộidung

củanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệhơn,đôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi

củađờisốngXH.

c.Chứcnăng:

MọiTCXHđềucó2chứcnăng:

+CNkiểmsoátXH

+CNđiềutiếtXH.

d.Phânloại

+TCGiađình:

-Điềuchỉnhhànhvigớivàtìnhdục

-DuytrìtáisinhsảncácthànhviêntrongGĐtừthếhệnàysangthếhệkhác.

-Chămsócvàbảovệtrẻem

-Xãhộihoátrẻem

-GắnvaitròvàthiếtlậpvịthếđãdượcthừakếtưGĐ.

-ĐảmbảocungcấpkinhtếGĐnhưlàmộtđơnvịtiêudùngvàđơnvịSX.

-ChuẩnbịchocácnhânnghềnghiệpXH

-Truyềnbávàchuyểngiaodisảnvănhoáquacácthếhệ

-GiúpcánhânlàmquendầnvớicácgiátrịXH

-ChuẩnbịchocáccánhântiếpnhậnvaitròXHvàđmảnhiệmcácvaitròphù

hợpvớisựmongđợicủaXH.

-ThamgiakiểmsoátvàđiềuchỉnhhànhvicácnhâncũngnhưcácquanhệXH.

+TCKinhtế

LàTCmànhờđóXHđượccungcấpđầyđủvềvậtchấtvàdịchvụ.Córấtnhiều

thiếtchếphụthuộcnhư:tíndụng,ngânhàng,quảngcáo…ChứcnăngcủaTC

Kinhtếlà:

-Sảnxuất,traođổiHH&DV

-PhânphốiHH&DV

-TiêudùngSPvàsửdụngDV

+TCChínhtrị

BiểuhiệntậptrungcáclợiíchvềquanhệchínhtrịtồntạitrongXH.Tổngthểcác

TCCTquyếtđịnhbảnchấtgiaicấpXHcủahệthốngCTXH,quyếtđịnhmứcđộ

dânchủhoáđờisốngXH.

+TCGiáodục

Baogồmnhữnghệthốngluânlý,đạođứcchỉrõđiềuphải,tráitrongnhững

khuônmấutácphong

Câu 25 Thế nào là cơ cấu XH? Nêu các cơ cấu XH cơ bản?.

a.Kháiniệm

CCXHlàmôhìnhcủacámốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệthống

XH,nhữngthànhphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácXHloàingười.Mặcdù

tínhchất,quanhệcủachúngcósựbiếnđổi.NhữngthànhphầncơbảncủaCCXH

làvịtrí,vaitrònhóm,cộngđồng,thiếtchế.

CCXHlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthốngXH,các

cộngđồngXH(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp…)lànhữngthànhtốcơ

bản.

CCXHlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngXHnhấtđịnhtrongđócó

sựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thànhphần,mốiliênhệcơbản

củahệthốngXHđó.

CCXHnằmtrongbảnthânXH,trướchếtlàmộtbộphận,nhântốcấuthànhhệ

thốngXH.

CCXHgồmcácbộphậnthànhphầntạonênCCXH,cácthànhphầnvàmốiliên

hệcủaCCXHcóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthểXHloàingười.

CácquaniệmvềCCXHđềuthừanhậnsựgắnkếtgiữaCCXHvàquanhệXH.

b.CácyếutốcơbảncủaCCXH

*VịthếXH

*VaitròXH

Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvi,nghĩavụvàquyềnlợigắnvớimộtvịthế

nhấtđịnh.VaitròlànhữngđòihỏicủaXHđặtravớicácvịthếXH,nhữngđòi

hỏiđượcxácđịnhvàcăncứvàocácchuẩnmựcXH.Vìvậyởcácxãhộikhác

nhau,cùngmộtvịthếXHnhưngmôhìnhhànhviđượcXHmongđợirấtkhác

nhau,tứcvaitròcũngkhấcnhau.

Trênthựctế,nhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhau,nhữngđòihỏinàycó

thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược

nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau.

*Nhómxãhội

Làmộttậphợpngườivớinhautheomộtkiểunàođóđểchiasẻvớinhaumộthành

độngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàđịnhhơứnggiátrịnhấtđịnh.

CóhailoạinhómXH:

+Nhómsơcấp:

Lànhómcóquymônhỏ,cóquanhệtrựcdiệnvớinhau,cósựcộngtácvềmục

tiêuchung,cóquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm(giađình,đồngnghiệp,bạnbè…)

Từ2thànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhómXH.

+Nhómthứcấp:

LànhómXHcóquymôlớn,trongđócóthểchứanhiềunhómsơcấp.

Đặctrưngcủanhómthứcấp:

-GồmnhiềumốiquanhệXH.CácquanhệXHnàythườngđượcđịnhchếhoá

theomụcđíchcủanhóm.

-CácquanhệXhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthể

duytrìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.

-CácquanhệXHtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận

chunggiữacáthànhviêntrongnhóm(thànhvănhoặcbấtthànhvăn)

*Cộngđồngxãhội

Làmộttậphợpngườitrongđócáccánhânliênhệvớinhautheonhữngcơsở,

điềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthốngnhấtvềvăn

hoá,giátrịXH.

Vềcấutrúc,mỗicộngđồngđèucóđặcthùvềkếtcấuliênhệgiữacácthànhviên

tínhcốkết,chặtchẽhaylỏnglẻo,phụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủa

cácthànhviêntrongcộngđồng.

Phânloại:

Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsốđặctrưng

chung:

+Phảicódânsố

+Cósựchiasẻyếutốđịalý

+Vềtôngiáo,cónhữngvậtthiêngđểthờ.

+Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchung,hoạtđộngdướihìnhthứctựquản

+Cóchungmộtkiểuvănhoá

*Thiếtchếxãhội

*Mạnglướixãhội

Đ/n:MLXHlàphứchợpcácmốiquanhệcủacáccánhântrongcácnhóm,cáctổ

chức,cộngđồngXhtạonênCCXH.

MLXHlànhữngquanhệXhthôngquaMLXHcácthànhviêntrongXHcóthể

traođổivớinhauthôngtin,kiếnthứclàmmchoXHvậnhànhmộtcáchgắnbó,

hàihoà,trôichảy.Cáccánhântíchcựcthamgia,nhàquảnlýthìtạoranhững

mạnglướihợplýđểchiasẻnhữnghoạtđộnghữuíchchoXH.

c.CácCCXHcơbản

*CơcấuXHgiaicấp:

làkếtcấuvàmốiquanhệXHgiữacácgiaicấpdựatrêncácyéutốcơbảnnhư:

quanhệsởhữuvèTLSX,vịtrícủaconngườitronghệthốngsảnxuấtvàtổchức

laođộngXXH.ViệcphânphốilợiíchXH,nghĩavụvàquyềnlợcủamọingười

trongđờisốngXH.

*CơcấuXHnghềnghiệp

Làkếtcấu,mốiliênhệXHgiữacáclựclượnglaođộng,cácngànhnghềlaođộng

khácnhautrongXHtrêncơsởcủasựpháttriểnliênngành,hợpngành,phânnhỏ

giữangànhvàxuấthiệnmộtsốngànhnghềmới.Ngoàiracònphântíchlaođộng

theotuổi,giớitính,họcvấn,đượcđàotạohaykhôngđượcđàotạovàquantâm

đếnnhữngngườitrongđộtuổilaođộngcóviệclàmhaykhôngcóviệclàmđểtừ

đóvạchraxuhướngpháttriểncủaCCXHnghềnghiệpnóiriêngvàcũngnhư

CCXHtổngthểnóichung.

*CơcấuXHdânsố:

Cũnglàkếtcấu,làmốiliênhệXHtrongthựctạicủatáiSXnhânkhẩu,củatỉlệ

giữacácmứctuổi,giớitính,mậtđộdâncư,quátrìnhdidân

*CơcấuXHcộngđồnglãnhthổ:

Đượcnhậndiệnchủyếuquađườngphânranhgiớilãnhthổ.Đólàsựkhácbiệtvề

lốisống,điềukiệnsống,trìnhđộSX,mậtđộdâncư,đặctrưngvănhoá.

*CơcấuXHdântộc:

Đượchìnhthànhchủyếudựatrênsựkhácbiệtdấuhiệudântộcquyđịnh.

Câu 26 Thế nào là bất bình đẳng XH? Nguồn gốc của BBĐ XH?.

-BìnhđẳngXhlàsựngangbằngnhaugiữaconngườivớiconngườiởmộthay

nhiềuphươngdiện,cơmaytrongcuộcsống,uytín,địavịvàquyềnlực.

-BấtbìnhđẳngXHlàsựkhôngngangbằngnhauvềlơịích,vềcủacải,vèuytín,

vềcơhộiđốivớinhữngcánhânkhácnhauutrongmộtnhómhoặcnhiềunhóm

trongXH.

Thôngthườngcó3loạiBBĐ:

+BBĐvềgiới

+BBĐvềdântộc

+BBĐvềgiaicấp

NguyênnhângâyraBBĐ:

-Sựkhácnhauvềcơhộisốnggiữacáccánhânbaogồmnhữngsựthuậnlợivề

mặtvậtchấtnhư:thunhâp,củacảivàcácdiềukiệnlợiíchkhác.Nógiúpcon

ngườicóthểcaithiện,nângcaochấtlượngcuộcsốngtrongcáclĩnhvựcsinh

hoạt.

-SựkhácnhauvềvịthếXhcủacáccánhântrongCXHcũngtạoraBBĐXH

-ảnhhưởngchínhtrị:khảnănglàmộtcánhânhaymộtnhómngườicóthểtác

độngđểhoànthànhnênmộtchínhsáchvàthudượclợiíchtừcácchínhsáchđó.

BBĐlàcơsởdẫnđếnsựphântầngXH.

Câu 27 Trình bày khái niệm phân tầng XH? Nguồn gốc của phân tầng Xh?.

Kháiniệm:

PTXHlàmộtkháiniệmcơbảncủaXHH.ThuậtngữnàychỉsựBBĐcủacátầng

lớpngườikhácnhauvềkhảnăngthăngtiếnXhcũngnhưđịavịcủahọtrongbậc

thangXH.

CóhaikiểuPTXH:

+Phântầngđóng:LàlọaiphântầngmàtrongXHcóđẳngcấp,ởđóranhgiới

giữacáctầnglớpXHđượcxácđịnhhếtsứcrõràngvàduytrìmộtcáchnghiêm

ngặt.CáccánhântrongXhkhôngcócơhộiđểthayđổivịtrícủamìnhtừtầng

lớpnàysangtầnglớpkhác

+Phântầngmở:

LàloạiPTtrongXHcógiaicấpmàranhgiớigiữacáctầnglớprấtlinhhoạt,uyển

chuyển,cáccánhântrongXhcócơhội,điềukiệnđểdichuyểnsangtầnglớp

khác.

TrongXHhiệnđại,XHđượcchiathành6tầnglớp(6giaicấp)theocácchphân

chiacủaRobersons:

-GCthượnglưu:(lớptrên)

Lànhữngngườithuộcnhàdòngdõihaytỉphúnhiềuđời,cóđịavịvàquyềnlực

trongXH.

-GCthượnglưulớpdưới:

LànhữngngườibuônbánBĐS,chủhãng…

-GCtrunglưulớptrên:

Lànhữngnhàdoanhnghiệpnhỏ,thươnggia.

-GCtrunglưulớpdưới:

Baogồmnhữngngườicóthunhậptrungbình,côngviệccủahịkhôngphảilà

dạnglaođộngchântay(ytế,nhânviên,kĩthuậtviên…)

-GClaođộng:

Gồmsốđôngnhữngngườidamầuđượcdàotạoíthơng/ctrunglưu.

-Giaicấphạlưu:Lànhữngngườinghèo,khôngcóquyềnlực,uytíntrongXH.

Nguyênnhân:

+DocósựtồntạicủahiệntượngBBĐmangtínhchấtcơấucủatấtcảcácchếđộ

XHcủaloàingườichođếntậnngàynay(chỉtrừgiaiđoạnđầucủaXHcôngxã

nguyênthuỷ).

+DosựphâncôngLĐXH,chínhlàsựphâncôngvềmặtvịthế,cóưuthếvà

khôngcóưuthếtrongXH.

Câu 28. Thế nào là giai cấp XH? Nêu các quan niệm khác nhau về GCXH?

LàkháiniệmđểchỉmộtnhómXHmàcácthànhviêncóvịtrítươngđươngnhau

trongmộtcơcấuBBĐkháchquanvềvậtchấtdomộthệthốngnhữngquanhệ

KTđặctrưngchomộtphươngthứcSXcụthểtạora.

Starkđịnhnghĩa:Giaicấplànhómngườichisẻmộtvịtrígiốngnhautronghệ

thốngphântầngXH.

CácquanniệmvềGCXH:

K.Marxđãchỉracácđặctrưngcơbảncủag/cgắnliềnvớisựkhácnhaugiữacác

tậpđoànngườivềđịavịtrongmộtphươngthứcSX.Sựkhácnhauđólà:

-KhácnhauvềquanhệsởhữuvềTLSX,ainắmđượcTLSXthìcóquyềnđiều

hành,chiphôíg/ckhác.

-KhácnhauvềvaitròtrongtổchứcquảnlýlaođộngXH.

-Khácnhauvềphươngthứcthunhậpcủacảilàmra.

M.WeberthìthừanhậnyếutốkinhtếlàcơsởđểphânchiaXHthànhg/cnhưng

ôngchorằngbêncạnhđócòncóyếutốphikinhtế,yếutốnàycóvaitròrấtquan

trọng,tạonêncơsởđểphânchiaXHthànhg/cđólà:uytín,địavịvầcủacải.

Câu 29. Trình bày khái niệm về trật tự XH? Những điều kiện cơ bản để duy

trì trật tự XH? Mối quan hệ giữa thích ứng và hiệp tác XH với trật tự XH?

a.Kháiniệm:

TTXHlàkháiniệmđểchỉsựhoạtđộngổnđịnh,hàihoàcủacácthànhphầnvà

cơcấuXH,nóbiểuhiệnởtínhcótổchứccủađờisốngXH,tínhkỉcươngcủa

hoạtđộngXHvàtínhngănnắpcủacáchệthốngXH.

-TTXHliênquanđếngiớihạnXH,XHcóđượcTT,trướchếtlàdocáccánhân,

nhóm,cộngđồngXHtuânthủnhữnggiớíhạnXHđó.

VD:nhữnggiátrị,nhữngchuẩnmực,nhữngmôhìnhhànhvimàchúngdượcgán

chomỗivịthếXH.

-TTXHcònliênquanđếnsựkiểmsoátXH.MộtXHcótrậttựcũnglàmộtXH

cókiểmsoátXHtốt.VD:cảnhsátGT…

-TTXHgắnliềnvớitươngtácXHtươngđốiổngđịnhgiữacácvịthế,vaitrò,

thiếtchếXH,cáchệthốngXHvàsựphốihợpnhịpnhàng,ănkhớpcủacácthành

phầntạonêncơcấuXH.

-Xhthểhiệntínhtrậttựthôngquatổchứccuảnó,liônluônvậnđộngvàbiến

đổi.

ĐiềukiệnđểduytrìTTXH:

+PhíaXH:NócóliênquanđếnthểchếXH,muốnduytrìTTXHthìphảibảo

đảmtínhhiệulựccủacácthiếtchếXHnhằmthựchiệnchứcnăngkiểmsoátXH

vàđiềutiếtXH.VD:Thiếtchếchínhtrị,th/chếKinhtế…thôngquacácđạoluật,

cácvănbảndướiluật.

Tĩnhxácđịnhrõcácvịthế,vaitròvàquyềnlựccủacácánhân,nhómXH.VD:

tronggiađình,trongcáccơquan,tổchức…

XHphảilậpđượchệthốngcácgiátrịchuẩnmựchợplý,thốngnhất,đồngbộđể

trongquátrìnhXHhoácánhânhọchỏivàlàmtheoXH.

LiênquanđếnmâuthuẫnXHlàphảikiểmsoát,phảigiớihạnđượccácmâu

thuẫnXH(gqvấnđềlợiích,đặcbiệtlàg/cthốngtrị).VD:giữacáccánhan,

nhóm,cộngđồngXH…

+Phíacánhân:cáccánhânvớitưcáchlàchủthểhànhđộngthìphảinângcao

nhậnthứccánhanvềhệthốngchuẩnmựcXH,vịthế,vaitròXhmàcánhânđảm

nhiệmtheosựmongđợicủaXH.

ThíchnghiXH:

LàkháiniệmđểchỉsựhộinhậpXHcủaconngườivầonhữnghoàncảnh,tình

huốngXhcụthể(sựhoànhậpcủaconngườivàoXH)

Tươngứngvớivịtrívaitròlàsựthayđổitâmlýứngxửvàhànhđộngcủacon

ngườiđ/vmôitrườngvàhoàncảnhcụthể,

HiệptácXH:

Làsựphốihợpgiữacáccánhân,nhóm,cộngđồngXHtrongviệcthựchiệnmột

mụctiêuchungnàođó.HTXHtạorasựliênkết,đoànkếtgiữacáccánhân,

nhómXHđểtạorasựtồntạivàpháttriểnXH.

Câu 30. Trình bày khái niệm sai lệch XH? Các loại sai lệch XH? Nguyên

nhân của sai lệch XH? Mối quan hệ giữa SLXH và trật tự XH?

a.Kháiniệm:

Làkháiniệmdùngđẻchỉcácdạngviphạmkhácnhautronghệthốngcácgiátrị

chuẩnmựcXH.SLXHchỉmangtínhtươngđốitheosựthẩmđịnhcủanhữngXH

khấcnhauvàxemxétởnhữnghoàncảnhkhácnhau.

b.Nguyênnhân:

-DohệthốngchuẩnmựcXH:Tínhkhôngthốngnhất,khôngđồngbộ,mâuthuẫn

vàhiệulựckémcủacácchuẩnmựcXH.VD:P.luậtvềKtếcònkẽhởđểchotư

thươngbuônlậu,trốnthuế…

-XuấtpháttừsựyếukémcủacáccơquanquảnlývàkiểmsoátXH.

-Xácđịnhvaitròcủacánhântrongtổchứckhôngrõràng,lạmdụngvịthế.

-Xuấtpháttừphíachủthểhànhđộng,tâmsinhlýkhôngbìnhthường,thiếuhiểu

biếtvềchuẩnmựcXH.

c.Phânloại:

*Dựavàoquymô:cósailệchcánhânvàsailệchnhóm.

SLcánhân:làhànhđộngcủamộtcánhânđingượclạinhữngquytắcXHđược

1nhómhay1cộngđồngXHthừanhận.

SLnhóm:làhànhđộngcủamộtnhómcácthànhviênđingượclạivớinhữngquy

tắc,nhữnghệthốnggiátrịvàchuẩnmựcXHđangđượcmộtnhómlớnhaycộng

đồngXHthừanhậntuântheo.VD:thamnhũng,trộmcắp,cướpgiật…

*Sailệchmứcthấpvàmứccao

SLmứcthấp:ởmứcđộnhẹthườngkhônghaylặplại.SLmứccaothườnglà

nhữngtínhtoáncóhệthốngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏinhữnghệthống

chuẩnmựcgiátrịXH.

*Dựavàotínhchất.

-SLtíchcựclànhữnghànhvikhôngphùhợpvớigiátrịthôngthườngđichệch

khỏinhữngquytắcXH,thậmchícóthểviphạmcảquychuẩn,luậtphápXH

đanghiệnhànhnhưngcótácđộngtíchcựcđếnXH,khuyếnkhíchxuhướngtiến

bộ,vănminh.

-SLtiêucựclàhànhđộngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏigiátrịchuẩnmực

XH,gâyhậuquảxấu,cảntrởquátrìnhpháttriểncủaXH.VD:thamô,hốilộ,ăn

cắpcủacông,gâymấtlòngtin…

Câu 31 Kiểm soát XH là gì? nêu các loại KSXH? Vai trò của KSXH đối với.

đời sống XH?

a.Kháiniệm:

LàcơchếđiềuchỉnhhànhvicủaconngườitheocácchuẩnmựcXH.

Nộidung:

-PhảixáclậphệthốngcácchuẩnmựcXH,cácquytắcXHcùngcáchếtàiđể

thựchiệnchúng.

-PhảixáclậpcácchếtàiđểthựcthicácchuẩnmựcXH.Cóhailoạichếtài:Tích

cựcvàtiêucực.

Tíchcực:lànhữnghìnhthứckhenthưởngbằngtiền,tănglương,thăngchứchay

tiuêndương.

Tiêucực:lànhữnghìnhphạttuỳtheomứcđộthìchếtàikhácnhau(cảnhcáo,

khiểntrách,phạttiền,giángchức…

Tiếnhànhđiềuchiỏnhhànhvicủaconngườithôngquacơquantyhựchiệnchức

năngkiểmsoátchuyênbiệtnhư:thanhtra,Toàán,Việnkiểmsát…

Thôngquathoảthuậnxãhội:sựbìnhphẩm,đánhgiákhenchê…

b.Phânloại:

+Chiatheobiệnphápđiềuchỉnhhànhvithìcókiểmsoátcưỡngchếvàkiểmsoát

tựnguyện.

-KScưỡngchếlàloạiK/snhờsứcmạnhquyềnlực,mệnhlệnhbắtbuộccánhân

bịk/sphảiphụctùngnhữngchuẩnmưcđãđượcquytắchoá.

-K/stựnguyện:giáodục,thuyếtphục

+Căncứvàohệthốngchuẩnmựccókiểmsoátchínhthứcvàkhôngchínhthức.

-KSchínhthức:làksdựatrênnhữngquyđịnh,quyphạmluậtlệvàphảituân

theomộtcáchnghiêmngặt.

-KSkhôngchínhthức:dựavàonhữngquyđịnh,luậtlệkhôngthànhvăn.

+Căncứvàokếhoạchk/scók/scóhoạchđịnhvàk/skhôngcóhoạchđịnh

-K/scóhoạchđịnh:làK/stheonhữngkếhoạchđịnhtrước,xácđịnhrõchủthể,

kháchthể,nộdung,hìnhthứccũngnhưbiệnphápxửlý.Chủthểcủak/snàylà

cảnhsát,việnKS,toàán,nhàgiam,trạicảitạo…

-K/skhôngcóhoạchđịnhlà;khôngtheomộtkếhoạchđịnhtrướcnào.

+CăncứvàocôngcụKScóKSthếtchếXHvàdưluậnXH.

Câu 32. Trình bày khái niệm văn hoá? Cấu trúc của văn hoá? Phân loại văn

hoá?

a.Kháiniệm:

Cótrên200địnhnghĩavềVH.ĐNchungnhấtlà:

VHlàtổngthểnóichungnhữnggiátrịVC,tinhthầndoconngườisángtạora

tronglịchsử.

+Giáodụchọc:VHlàtrìnhđộhọcvấn

+Khảocổhọc:VHlànhữngdichỉ

+Dântộchọc:VHlàcáchbàitrí

+VHNT:VHlàhoạtđộnggiảitrí

TheocáchhiểucủaXHHthì:

Vănhoálàhệthốngcácgiátrị,chânlý,chuẩnmựcvàmụctiêumàconngười

cùngthốngnhấtvớinhautrongmộtquátrìnhtươngtácvàtrảiquathờigian,VH

làphươngtiệnứngxửcủaconngười.Nóphảnánhcácnéttruyềnthốngcủacác

cánhântrongXHđóivớimỗithànhviêntrongcộngdồng,cánhânđóphảihọc

tậpnhữnggíatrịchuẩnmựcmàcánhânđãsốngtrongcộngđồng.

VHlàsảnphẩmsángtạocủaconngười,chỉcótrongXHloàingười.VHlàđể

đápứngnhucầunhấtđịnhcủaconngười.

b.CáctổchứccủaVH(cấutrúc)

+Nétvănhoá:LàđơnvịbiểuđạtnhỏnhấtcủaVHđượcbiểuhiênhquamộtý

chí,mộtđiệubộ,mộtlờinói,mộtbiểutượnghaymộtquytắcứngxử,giaotiếp

nàođó.

+PhứchợpXH:Làtậphợpcánétvănhoácóliênquanmậtthiếtvớinhauđểnó

biểuđạt1đơnvịVHlớnhơn.

+ThiếtchếXH:LàcácquyđịnhliênquanđếnhoạtđộngVHNT,nócónhiệmvụ

điềutiếtmộthoạtđộnghoặcthựchiệnmộtchứcnăngcủaXH.

+Tiểuvănhoá:LàmôhìnhVHcủanhữngnhómngười,nhữngtậpđoànngười

gầngũivớinềnVHchungcủaXHnhưngnómangnhữngnnétđặcthùriêngcủa

nhóm.

+Phảnvănhoá:làkháiniệmđểchỉVHcủamộtbộphậnngườiphủnhậnnhững

giátrịchuẩnmựcchungcủaXH.

+Vănhoáchung:LànềnVHlớnnhấtchoconngườisốngtrongcùngmộtlãnh

thổ,quốcgia.VHchungchínhlànềnVHnhânloại,conngườicùngchiasẻvà

thốngnhấtvớinhauvềnhữnggiátrị,chuẩnmựcXH.

c.Cơcấuvănhoá.

+GiátrịXH:GTXHlàtấtcảnhữngcáimàquaquátrìnhtươngtác,cánhânthoả

thuậnvớinhauchorằngđólàcáiđángcó,đángvươntới,đángmongmuốnđáng

đạtđượcthìđólàGTXH.VD:tựdo,bìnhđẳng,đoànkết,chungthuỷ,hoàbình,

nghềnghiệp,địavị…GTXHđượccoilàhạtnhâncủa1nềnVHvìnóthamgia

vàobấtkì1đánhgiánàocủaXHvềcáchiệntượng,sựvậtcủađờisốngXHnói

chungvàcủacánhânnóiriêng.Có2loạiGTXH:

*GTtíchcực:tạoraliênkếtXH,giữacáccánhân,cácnhóm,cộngđồngXH,

chiasẻtôntrọngnhau.

*GTtiêucực;PháhuỷcácGTXH

Nhưvậy,pjhầnlớncácGTXHđượcconngườitiếpnhậntừkhicònnhỏtuổi,

thôngquagiađình,nhàtrường,quaphươngtiệnthôngtinđạichúngvàthôngqua

cácnguồnkhácnhautrongXH,nhữnggíatrịnàytrởthành1phầnnhâncáchcủa

conngười.

+MụctiêuXH:Làcáiđíchđểcánhân,nhómXHtheođuổimụctiêu.chịuảnh

hưởngcủagiátrị.Khôngcógiátrịthìkhôngcómụctiêu.GTluôngắnvớiMT

nhưngcũngcósựkhácnhau,GTlànhằmvào1cáigìđónặngvềmụcđích,tư

tưởng,cóhướngdẫn,cònMTthìrấtcụthể.VD:trongKD,GTlàlãi,cònMTlà

tỉlệ%caohaythấp.CáctổchứcXHtồntạiđượclàdocósựtươngtácgiữacác

thànhviênkhicùngnhauchiasẻnhữngMTvàgiátrịchungbảođảmsựtồntại

củacáctổchứcXH.

+ChuẩnmựcXH:CMXHlàtổngsốnhữngyêucầu,mongđợi,quytắcXHđược

ghilạibằnglờihaybiểutượngchohướngcơbảncủamọihànhđộng,củathành

viêntrongXH.CMXHlànhữngquyđịnh,làcáichotabiếtphảihànhđộngnhư

thếnàotrongmộttìnhhuốngXH.CMXHcó2mặt:Kháchquanvàchủquan.

-KQ:lànhữngtínhiệuđiềuchỉnhcủaXH.

-CQ:làsựchiphốiýthức,tìnhcảmcủaconngười,tạoratínhtựgiác,tựthực

hiệntừbêntrongmỗiconngười,trongmôitrườngVH

GTXHlànhữngquanniệmvềcáiquantrọng,cáiđánggiátrongXH,làcáicon

ngườihướngtớitrongtưtưởng.NókháchơnCMXHởchỗnókhôngquyđịnh

nhữngứngxửcụthểtrongnhữngtìnhhuốngcụthể.CMXHlànhữngcáihướng

dẫn,quyđịnh,cánhânthựchiện.VD:chungthuỷlà1GTXH,cònCMXHlà…

trungthựclà1GTXHcònCMXHlà…

+VHcủamộtXhtrướchếtlà1hệchânlý.Trongkhoahọc,chânlýđượchiểulà

trithứcphảnánhđúngđắnthếgiớikháchquantrongýthứccủaconngười,thì

trongXHHchânlýlànhữngquanniệmvềcáiđúng,cáithật.MõinềnVHcócái

đúng,cáithậtkhácnhauđođótrongmỗiXHđềucó1hệchânlýkhônggiống

vớihệchânlýtrongVHcủaXHkhác.

Câu 33. Nêu và phân tích các chức năng của văn hoá? Mối quan hệ giữa văn

hoá với lối sống và dư luận XH?

a.ChứcnăngcủaVH

b.LốisốngvàdưluậXH

+Lốisống:Làmộthệthốngcácnétđặctrưngcănbảnchohoạtđộngcủacon

ngườitrongmộtXHnhấtđịnh

Tronglốisốngcól/scánhân,l/snhóm,l/scộngđồngquốcgia.l/sphụthuộcvào

điềukiệnkháchquancủaXHnhưKtế,ch/trị,môitrườngtựnhiên.

MỗithànhviêntrongXHđèucócáchthứckhácnhautronghoạtđộngđểthực

hiệnnhucầulợiíchgiátrịcủahọ.Dođó,l/sốngcóliênquantrựctiếpđếnđạo

đức,nhâncáchcủaconngười.

+DưluậnXH:làtổngsốnhữngquanđiểm,tháiđộ,đánhgiá,nhậnxétcủaXH

về1vấnđềnàođómàXHquantâm.

ĐốitượngcủaDLXHlàmọivấnđềnảysinhtrongđờisốngXH

HìnhthứccủaDLXHrấtđadạng

DLXHcóđặctínhlantruyềnnhanhtrongXH

DLXHhìnhthànhqua4bước:

DLXHlàbiệnphápđểduytrìkiểmsoátXh,điềuchỉnhhànhvicủaconngười.

Câu 34. XH hoá là gì? Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình XH hoá?

a.Kháiniệm

XHhoálàlàquátrìnhcánhânlĩnhhội1hệthốngnhữngtrithức,nhữngchuẩn

mực,nhữnggíatrịXH-XHđểphùhợpvớivaitròXh,hoànhậpvàoXH

QuátrìnhXHHcó2mặt:

+mặtthứnhấtlàảnhhưởngcủaXHđếncáccánhân,XHđặtrakhuônmẫu,hành

vigíatrịchuẩnmựccủaXHmàcánhânmuốntồntạitrongXhđóbuộcphảihọc

hỏivàlàmtheoXH

+MặtthứhailàcáccánhânđápứngXH,họchỏiXhđểthựchiệnvaitròcủa

mìnhsaochophùhợpvớisựmongđợicủaXH

haimặtnàythườngxuyên,liêntụcchuyểnhoáchonhaurtongsuốtquártình

XHHcánhân.

TómlạiXHHchínhlàquátrìnhconngườihọctậpđểtiếpthutrithứccủanhân

loạivàquátrìnhthựchiệnnhữngtrithứcđótrongđờisốngXH

XHHkhácvớigiáodụcở3điểm:

+Giáodụccómụcđích,cóthờigian,cósựchủđộng…

+Độngtáctừnhàgiáodụctácđộnglênđốitượng…

+…

b.BảnchấtXHHcủaconngười

-ConngườibảnnăngluônbịXHkiiểmsoát,nókhcsvớibảnnăngcủaconvậtlà

kiểmsoáttheocơchếtựnhiên.

-BảnnăngcủaconngườidầndầnbiếnmấtdoquátrìnhXHH.Conngườivừalà

cánhânvừalàsinhvật,conngườisốngcùngnhauvàchiasẻcùngnhau.

-TínhXHcủaconngườiđượctruyềntừđờinàysangđờikhác,conngườihọc

hỏivàlàmtheoXHnêntínhXHcủaconngườithôngquacongđườngvănhoá,

conngườiđượchiểulàconngườiXH,khimàconngườivừacókhuynhhướng

kếthợpvớinhữngngườikhác,vừacónhucầutươngquanvớinhữngngườikhác,

từđóbộlộbảnchấtXHcủaconngười.

Bằngnhữnghànhđộngthựctiễncủaconngười,K.Marxđãxemtrongtínhhình

thứccủanó.BảnchấtconngườilàtổnghoàcácmốiquanhệXH.

TrongquátrìnhconngườitrởthànhconngườiXH,chủthểXHphảithoảmãn

cácđặctrưngsau:

+Conngườiphảihọcđượcngônngữ

+Conngườiphảicó1hệtrithức

+Conngườiýthứcvềnhữnghiểubiết,biếttưduyđểthunhậnđượcnềnvănhoá

vàcóvănhoácánhân.

+MôitrườngXHH

Giađình:làcáinôinuôidưỡngconngườitừlúcsinhrađếnlútừgiãcõiđời

GĐlàmôitrườngquantrọngđểhoànthiệnnhâncáchconngười/

+Nhàtrường:LàthiếtchếXHquantrọng,nótruyềnthụnhữngkĩnăng,trithức

đểcánhâncóthểlàmviệcđộclập,cóthểlaođộngchântayhaylaođộngtríóc

đểgánhvácnhữngchuẩnmựcXH.ởnhàtrườngcánhânđượctrangbịnhữngtri

thức,kĩnănglaođộngnghềnghiệpcầnthiếtđểcánhâncóthểđảmnhiệmcácvị

thếvàvaitròXHtrongtươnglai,đựacbiệtlàvịthếnghềnghiệp

+NhómXH,tổchứcXH,đoànthểXH:ởđócánhânlàthànhviênnênphảihọc

hỏinhữngnguyêntắccủanhóm,tổchức,đoànthểđểthíchnghivớicácvaitròvà

vịthếcủamình.

+cácphươngtiệnthôngtinđạichúng:làphươngtiệnđểXHHcánhân,nótruyền

đạtnhữnggiátrịchuẩnmựcmàcácthànhviênlínhhội.Quađócánhâncóthểtự

tiếpthucáigìlàcầnthiếtchomìnhđểhoànhậpXHmộtcáchtốtnhất..Thôngtin

cócảyếutốtíchcựcvàtiêucực,nênphảichonlọc.

c.CácyếutốảnhhưởngđếnquátrìnhXHH:

+Kháchquan:baogồmđiềukiệnsinhhoạtvậtchất,sinhhoạttinhthầncủaXh.

VD:TTvănhoách/trịXH

Ngoàiracòncáyếutốnhư:sựthốngnhất,ổnđịnhtrậttựXH,sựhiệulựccủa

kiểmsoátXHcũngảnhhưởngđếnquátrìnhXHH

SựổnđịnhcủathiétchếXHH

+Chủquan:

Sựnhạybén,tinhtế,năngđộngcũngảnhhưởngđếnkếtquảquátrìnhXHH.Có

3giaiđoạncơbản:

-Giaiđoạntrướctuổilaođộng:1-18tuổi:từkhisinhrađếnkhihoạtđộngchính

thức.ĐâylàquátrìnhXHHđượcthựchiệnkhicánhâncònnhỏtuôỉ.Cáctương

tácđượcthựchiệntrongquátrìnhXHHthôngquagiađìnhvànhàtrường

-Giaiđoạnởđộtuổilaođộng:CánhânthựchiệnquátrìnhXHHthôngquamối

quanhệtươmgtáctrongmôitrườngNhàtrường,giađình,xãhội,tổchứcXH.

-Giaiđoạnkếtđộtuổilaođộng,nghỉhưu.

Quanniệmthứnhấtchorằng:Giaiđoạnnàycánhânthểhiệntínhbảothủrõ

nhất,khôngcònkhảnăngtáitạolạikiếnthức,kinhnghiệmXH

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/61

| | Tải xuống

Preview text:

ĐỀ CƯƠNG XÃ HỘI HỌC
Câu 1: Xã hội học là gì? Trình bày đối tượng nghiên cứu của xã hội học và
mới quan hệ giữa xã hội học với các khoa học xã hội khác?
a.Khái niệm:  Về  mặt  thuật  ngữ,  nhiều  nhà  nghiên  cứu  cho  rằng,  XHH
“Sociology”cógốcghéptừ2chữ:Societas”+“logos” cónghĩalàhọcthuyết,
nghiêncứu.NhưvậyXHHđượchiểulàhọcthuyếtvềxãhội,nghiêncứuvềxã hội.
Vềmặtlịchsử,thuậtngữnàyxuấthiệnlầnđầutiênnăm1938trongcuốn“Thực
chứngluận”củanhàxãhộihọcAgusteComte.Từđó,năm1938đượclấylàm
mốcrađờicủamônxãhộihọc.A.ComteđượccoilàchađểcủaXHH.
NghiêncứumốiquanhệnàyXHHchỉrađặcđiểmtínhchất,đk,cơchếcủasự
hìnhthànhvậnđộngvàbiếnđổitươngtácgiữaconngườivàxh.
HiệncónhiềutrườngpháiXHHvớicácquanđiểmkhácnhaunhưngcácđịnh
nghĩavềXHHmàhọtìmracũngcónhiềuđiểmtươngđồng:
-XHHlàmộtmônkhoahọcthuộccáckhoahọcXH,nghiêncứucáctươngtác
XH,đặcbiệtđisâunghiêncứumộtcáchhệthốngsựpháttriển,cấutrúc,mối
tươngquanXHvàcáchànhvihoạtđộngcủaconngườitrongcáctổchức,nhóm XH.
-TheocácnhàXHHXôviếttrướcđâythìXHHmacxitlàkhoahọcvềcácquy
luậtphổbiếnvàđặcthùcủasựvậnđộngvàpháttriểncủacáchệthốngXHxác
định;làkhoahọcvềcácccơchếhoạtđộngvàcáchìnhthứcbiểuhiệncủaquy
luậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,tậpđoànXH,giaicấp,dântộc.
-TheođịnhnghĩacủaG.V.Osipov:“Xãhộihọclàkhoahọcvềcácquyluậtvà
tínhquyluậtxãhộichungvàđặcthùcủasựpháttriểnvàvậnhànhcủacáchệ
thốngXHxácđịnhvềmặtlịchsử,làkhoahọcvềcáccơchếtácđộngvàcáchình
thứcbiểuhiệncủacácquyluậtđótronghoạtđộngcủacáccánhân,cácnhóm
XH,cácgiaicấpvàcácdântộc”.
ĐịnhnghĩachungXHH:
XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcXhnghiêncứuquyluật,tínhquyluậtcủasựhình
thành,vậnđộng,biếnđổimốiquanhệ,tươngtácqualạigiữaconngườivàxã hội.
b.Đối tượng nghiên cứu:
XHlà một chỉnh thể rộnglớn toàn diện,là khách thể nghiên cứucủa nhiều
KHXH,trongđócóXHH.Theođó,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàcácquan
hệXh,tươngtácXHđượcbiểuhiệnthôngquacáchànhviXhgiữangườivới
ngườitrongcácnhóm,cáchệthốngXh.
XéttrongtiếntrìnhpháttriểncủaXHH,cácvấnđềkép:“con người – xã hội”;
hành động xã hội – cơ cấu xã hội”; và “vi mô - vĩ mô”. làchủđềtrungtâm
trongnghiêncứuXHH.
QuanđiểmchínhthốngđượcthừanhậnvềđốitượngN/ccủaXHH:
-Làgiữamộtbênlàconngườivớitưcáchlàcáccánhân,cácnhóm,cáccộng
đồngXHvớimộtbênlàXHvớitưcáchlàcáchệthốngXH,cácthiếtchếXhvà cơcấuxh.
Nóimộtcáchkhaíquát,đốitượngnghiêncứucủaXHHlàmốiquanhệtươngtác
vềhànhviXHcủaconngười,mốiquanhệhữucơ,sựảnhhưởnglẫnnhaugiữa
mộtbênlàconngườivớitưcáchlàcánhân,nhóm,cộngđồngngườivàmộtbên
làxãhộivớitưcáchlàhệthốngXH,cơcấuXH.
c. Mối quan hệ giữa XHH và các KHXH khác.
*VớiTriếthọc:
Triếthọclàkhoahọcnghiêncứuquyluậtchungnhấtcủatựnhiên,xãhộivàtư
duy.QuanhệgiữaXHHvàtriếthọclàmốiquanhệgiữa1KHXHcụthểvới1
KHvềthểgiớiquantrongquanhệđó.TriếthọcvàKHtriếthọcMác-Lêninlà
nềntảngthếgiớiquan,làcơsởPPluậnchong.cứucủaXHhọc,macxit.Cácnhà
XHHmacxitvậndụngchủnghĩaDVLSvàphépbiệnchứngduyvậtlàmcôngcụ
lýluậnsắcbénđểnghiencứuvàcảithiệnmốiquanhệgiữaconngườivàXH.
NgượclạiquanghiêncứuthựcnghiệmXHHlạicungcấpsốliệuthôngtin,bằng
chứngmới,sốliệumớimẻchokháiquáttriếthọcvềconngườivàXH,làmcho
triếthọckhôngbịkhôcứng,lạchậutrướcnhữngbiếnđổi,quyluậtmớivềđời
sốngXHvậnđộngkhôngngừng.
TriếthọcvàXHHlàhaiKHđộclậpnhưngchúngcótínhbiệnchứng,cómối
quanhệmậtthiếtvớinhau.
*Vớisửhọcvàtâmlýhọc:
XHHrađờisau,tiếpthuvàkếthừarấtnhiềuthànhtựu,trithứccủasửhọcvà
tâmlýhọcđểnghiêncứumốiquanhệtươngtácgiữaconngườivớiXH.
XHHcómốiliênhệchặtchẽvớiTLhọcvàSửhọc.CácnhàXHHcóthểvận
dụngcáchtiếpcậntâmlýhọcđểxemxéthànhđộngXHvớitưcáchlàhoạtđộng
cảmtính,cóđốitượng,cómụcđích.XHHcóthểcoicơcấuXH,tổchứcXH,
thiếtchếXHvớitưcáchnhưlànhữngchủthểhànhđộng.XHHcóthểquántriệt
quanđiểmLStrongviệcđánhgiátácđộngcủahoàncảnh,điềukiệnXHvớicon
người.Cácnhànghiêncứucóthểphantíchyếutố“thờigianxãhội”quacáckhái
niệmtuổitác,thếhệ…khigiảithíchnhữngthayđổiXHtrongđờisốngcon người.
*VớiKinhtếhọc.
KThọcnghiêncứuquátrìnhsx,tổchứcsảnxuất,phươngpháplưuthôngsản
phẩm,phânphốitiêudùnghànghoá,dịchvụtrongXH,XHHng/cứubốicảnh
vănhoá,cáchtổchứcxãhộivàmốiquanhệXHgiữangườivớingườitrongquá
trìnhkinhtế,sựtácđộngcủalĩnhvựckinhtếlênđờisốngXHcủaconngười.
XHHkếthừavậndụng,vaymượncủaKinhtếhọcnhữngkháiniệm,phạmtrùvà
lýthuyếtthíchhợpnhắmnghiêncứuđốitượngcủamình.Chẳnghạnnhư:lý
thuyếttraođổi,lýthuyếtvốnconngườivàkháiniệmthịtrường,bắtnguồntừ
kinhtếhọc,nayđangđượcsửdụngrộngrãitrongnghiêncứuXHH.Nhữngkhái
niệmXHHnhưmạnglướiXh,vịthếXhhayhànhđộngXHđangđượccácnhà
KThọcrấtquantâm.
MốiquanhệgiữaXHHvàKThọcpháttriểntheobaxuhướngtạothànhbalĩnh
vựcKHliênngành.MộtlàKThọcXhrấtgầnvớiKThọcchínhtrị,hailàXH
họcKtếvàbalàlĩnhvựcnghiêncứu“Kinhtếhọcxãhội”
*Vớichínhtrịhọc:
Chínhtrịhọcchủyếunghiêncứuquyềnlựcvàsựphânchiaquyềnlực-lĩnhvực
chínhtrịcủađờisốngXH.PhạmviquantâmCTrịhọckhárộngtừtháiđộ,hành
vichínhtrịcảucánhântớihoạtđộngch.trịcủacácnhóm,tổchứcvàlựclượng
XH.XHHcũngnghiêncứuvềquyềnlựcXH(Nảysinhtồntạigiữangườivới
ngườitrongXH)nhưngchútrọngvàtậptrungvàomốiliênhệgiữacáctổchức,
thiếtchếchínhtrịvàcơcấuxãhội.MóiquanhệchặtchẽgiữaXHHvàCThọc
thểhiệntrướchếtởviệccùngvậndụngcáclýthuyết,kháiniệmvàphươngpháp
chungchocảCThọcvàXHH.Vídụ:PPphỏngvấn,điềutradưluậnXHvàphân
tíchnộidungđangđượcápdụngphổbiếntronghailínhvựckhoahọcnày.
GiữaXHHvàcácKhkháccósựgiaothoavềtrithức.Trongmốiquanhệđó.Do
XHHrađờisaunênđượcnhậnnhiềuhơncho(trithức,thànhtựu,kháiniệm,
phạmtrù).ĐiềuđócónghĩalàXHHkhôngngừngtiếpthucácthànhtựucủacác
khoahọckhác.Trêncơsởđó,XHHcónhiệmvụpháttriểnvàhoànthiệnhệ
thốngkháiniệm,phạmtrùvàPPluậnnghiêncứucủamình.
Câu 2: Cơ cấu xã hội học là gì ? Các cấp độ nghiên cứu của cơ cấu xã hội học ?
a.Cóthểcăncứvàomứcđộtrừutượng,kháiquátcủatrithứcXHHđểphânchia
cơcấuXHHthành3bộphậncómốiliênhệmậtthiếtvớinhau:
-XHHtrừutượnglýthuyết:Nghiêncứukháiquátmộtcáchkháchquan,khoa
họccácvấnđềcủathựctiễnXHnhằmpháthiệncáctrithứcmớivàxâydựnglý
thuyết,kháiniệmvàphạmtrùXHH..Trêncơsởđóxâydựngcáctrithứclý thuyếtXHH.
-XHHthựcnghiệm:làmộtbộphậnXHHnghiêncứuvềhiệntượng,quátrình
XHbằngcáchvậndunglýthuyết,kháinịêmXHHvàcácPPthựcchứngnhư
quansát,đolường,thínghiệmnhằmkiểmtra,chứngminhhoặckếtluậnnhững
vấnđềdoquansátđemlại.đượcrútratừlýthuyếtXHH(Giảithíchcácvấnđề nảysinhtrongXH)
-XHHứngdụng:LàbộphậnXHH cónhiệmvụvậndụngcácnguyênlý,ý
tưởnglýthuyếtXHH,trithứcXHHđểphântích,tìmhiểuvàgiảiquyếtcáctình
huống,sựkiệncủađờisốngXHnhằmkiểmchứngtrongthựctiễnđểgiảiquyết
vấnđềcuộcsốngđangđặttra,đemlaịkếtquảnhấtđịnhnàođóchosựpháttriển củaXh.
b.Cấpđộnghiêncứucủacơcấuxãhộihọc.
Căncứvàocấpđộriêng-chung;;bộphận-chỉnhthểcủatrithứcvàlĩnhvực
nghiêncứucủaXHHthìngườitachiacơcấuXHHlàm2bộphận,đólà:XHH
đạicươngvàXHHchuyênnghành:
-XHHđạicươngnghiêncứucácquyluật,tínhquyluật,thuộctínhvàđặcđiểm
chungnhất,kháiquátnhấtcủacáchiệntượngvàquátrìnhXH,XHHđạicương
cónộidungnghiêncứurấtgầnvớiXHHvĩmôvàXHHlýthuyết
-XHHchuyênngành(chuyênbiệt)làbộphậnXHHgắnlýluậnXHHđạicương
vàoviệcnghiêncứucáchiệntượngcủalĩnhvựccụthể,nhấtđịnhcủađờisống XH.
Quymô,kíchcỡcủahệthốngXHHđượcchiara2loại:XHHvimôvàXHHvĩ mô
+XHHvimô:ngh.cứuhệthốngXHquymônhỏ,nhóm.
+XHHvĩmô:ngh.cứuhệthốngXHcóquymôlớncủamộtQuốcgia,dântộc
haymộtchếđộXHchuyênbiệt(XHTBản,XHPkiến,XHXHCN...)
CơcấutổngthểchungnhấtcủaXHHgồm2bộphận:XHHLýthuyếtvàXHH thựcnghiệm.
Câu3.Phântíchcácchứcnăng,nhiệmvụchủyếucủaXHH.NhiệmvụcủaXHH ởVNhiệnnay?
XHHcũngnhưcácKHkhácđềucóbachứcnăngcơbản:Chứcnăngnhậnthức
chứcnăngthựctiễnchứcnănggiáodục(tưtưởng)
a.ChứcnăngcủaXHH
*Chứcnăngnhậnthứctrangbịchongườihọchệthốngtrithứcvềsựpháttriển
XH,quyluậtvềsựpháttriển,cơchếcủaquátrìnhpháttriển..
-ChứcnăngnhậnthứccủaXHHcònđượcthểhiệnthôngquachứcnăngphương
phápluậncủanó,thểhiệnơchỗnólànhữngthôngtinkhoahọctậptrung,chọn
lọcloạitrừtấtcảnhữnggìlàthứyếu,đóngvaitrònhữngnguyênlý,nhữngchuẩn mựcnghiệncứuXH.
*Chứcnăngthựctiễn:Trêncơsởphântíchthựctrạng,XHHlàmsángtỏtriển
vọngpháttriểnXHtrongtươnglaigầnvàtươnglaixa,giúpconngườikiểmsoát
đượccácquanhệXHcủamìnhvàđiềuhoàcácquanhệđósaochophùhợpvới yêucầukháchquan.
-ChứcnăngthựctiễncủaXHHkhôngtáchrờinhữngđềxuất,kiếnnghịmànóđề
ranhằmđápứngyềucầucủaquảnlýXH,nhằmcủngcốmốiquanhệgiữaKHvà
thựctiễn.Chứcnăngthựctiễnbiểuhiệnralàchứcnăngquảnlý,Chỉđạohoạt
độngquảnlý.Nhữngdựbáotrongquảnlýtrênthựctếkhôngthểhiệncóhiệu
quảnếukhôngcódựbáoXHH.
*  Chức  năng  giáo  dục  (tư  tưởng):  XHH  trang  bị  những  tri  thức  KH  khách
quan,gópphầnhìnhthànhtưduykhoahọc,hìnhthànhthóiquen,nếpsuynghĩ
khoahọcvàhànhđộngphùhợpquyluậtkháchquan.
-XHHởnướctagópphầngiáodụcchoquầnchúngnhândântheođịnhhướng
XHchủnghĩapháthuytíchcực,hạnchếtiêucựctrongkinhtếthịtrườnggiáo dụctưtưởngXHCN.
b.NhiệmvụcủaXHH
-Nghiêncứulýluận(thựcnghiệmứngdụng).Đâylànhiệmvụquantrọnghàng
đầuđểkhẳngđịnhlàmộtkhoahọcđộclập.XâydựnghệthốngtrithứcKHriêng
biệt(đểtránhphảivaymượn)
-Nghiêncứuthựcnghiệm.làmộtnhiệmvụquantrọngtậptrungnghiêncứulý
luậnđểcónhữngthôngtinbằngchứngmớimẻ,sốliệuthựctếvàđểkhẳngđịnh
vàđểkiểmchứnggiảthuyếtKHtrênthựctiễn.ĐểhìnhthànhtưduyXHhọcđó
làtưduythựcnghiệm.
-Nghiêncứuứngdụngđểvạchracơchếđ/kgiảiphápchoviệcvậndụngcáccái
pháthiệncủangcứulýthuyếtvànghiêncứuthựcnghiệmnhằmgiảiquyếtcác
vấnđềthựctiễnđangđặtra
c.XHHởViệtNamhiệnnay:
LàmộtbộphậncủaXHHthếgiớitậptrungvào2nhiệmvụchính:
-ĐầutưchoviệcnghiêncứulýluậnđểxâydựnghệthốngtrithứcXHHphùhợp
vớibốicảnhXHviệtnam.
-CùngvớicáclĩnhvựcKHkhácthamgiavàoviệcgiảiquyết,làmsángtỏnhững
vấnđềmớinảysinhvàgópphầnđềracácbiệnphápthựctiễncótínhkhảthicao
củađờisốngXHtrongquátrìnhđổimớivàXDđấtnước.
Hàngloạtcácvấnđềcụthể:
-SNCNH-HĐHđấtnước
-Biếnđổicácg/c,tầnglớpXH.
-Cácc/sbảođảmtiếnbộXHvàcôngbằngXH
-XDnềnVHtiêntiếnđậmđàbảnsắcVHdântộc.
-Tăngcườngvaitròlãnhđạovàsứcch/đấucủađảng.
-XDNNphápquyềncủadân,dodân,vìdân.
-PháttriểnnềnKTh.hoánhiềuTp,vậnhànhtheocơchếTTcósựquảnlýcủa
NNtheoconđườngXHCN.
Câu4:Phântíchnhữngđiềukiện,tiềnđềrađờicủaxãhộihọc?ýnghĩasựrađời củaXHH.
a. Điều kiện, tiền đề
Kinhtế–XH:
-ỞChâuâucuốithếkỷ18đầuthếkỷ19phươngthứcsảnxuấtcủaCNTBrađời
vàpháttriểnlớnmạnh.Cuộccáchmạngcôngnghiệplầnthứ2diễnraởhầukhắp
Châuâuđãlàmthayđổicơbảnmọihoạtđộng,thúcđẩykinhtếpháttriểnnhảy
vọt.Nhiềulĩnhvựccôngnghiệpmới,ngànhnghềmớixuấthiệngiaothôngvân
tảipháttriểnnhanhkhiếnchohànghoávàsảnphẩmcôngnghiệplưuchuyển
thuậnlợitừvùngnàysangvùngkhác,từnướcnàysangnướckhác.Thịtrường
khôngngừngmởrộng,thươngmạipháttriểnvàbànhtrướngđãlàmlunglaytrật
tựphongkiếnđãtồntạihàngnghìnnămởChâuâu.PhươngthứcsảnxuấtTBCN
thaythếdầnphươngthứcsảnxuấtphongkiến,hìnhtháikinhtếphongkiếnbịlật
đổ.CNTBtạorarấtnhiềucủacảivậtchấtchoxãhội.Sau100nămđãtạoramột
khốicủacảivậtchấtkhổnglồ.
-TừchínhsựbiếnđổiktdẫnđếnsựpháttriểnnhảyvọtcủađờisốngXHởchâu âu.
-LốisốngXHthayđổiđôthịhoápháttriểnnhanhchóngởmọingõngáchcủa
XHChâuâu.Đồngruộnglàngmạcbịthuhẹp,lốisốngđiềnđãmanhmúncủa
nôngnghiệpnôngthôndầndầnbịđẩylùi,thayvàođólàlốisốngđôthịtheotác
phongcôngnghiệp-XHcôngnghiệp.
-HệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXHcổtruyềncoitrọngđạođức,tìnhcảmdần
dầncũngbịthaythếbởihệthốnggiátrịchuẩnmựcmớitheoxuhướngthựcdụng vàbạolực.
-ThiếtchếXH:Ngàycàngquantâmhơnđếnviệcđiềuchỉnhvàkiểmsoátcá
hoạtđộngtronglĩnhvựckinhtếcácquanhệkinhtế.
-Quymôvàcơcấugiađìnhcũngthayđổitheoxuhướngquymôgiađìnhnhỏ
chỉvới1,2thềhệ,giađìnhhạtnhân.
-CơcấuXHcũngthayđổimàđiểnhìnhnhấtlàcơcấuXHgiaicấpbiếnđổi,cơ
cấuXHlaođộngngànhnghềbiếnđổi.Nôngdântừlàngmạcđồngquêtiếnvề
khuđôthị,thànhphốđểkiếmsống.
SựxuấthiệnC/mlầnthứ2nàynóđãlàmchonềnkinhtếXHởchâuâubịđảo
lộn,bịxáotrộn.Conngườithìbànghoàngtrướcsựbiếnđổinhanhchóngcủađời sốngXH.
*Bêncạnhnhữngnhữngbiếnđổivềkinhtế–Xh,vềmặtđờisốngchínhtrịXH
cũngcórấtnhiềubiếnđộngởcuốithếkỷ18đầuthếkỷ19.Nổibậtnhấtlàxuất
hiệnhàngloạtcuộccáchmạngtưsản.ĐiểnhìnhlàC/Mtưsảnpháp1789.đâylà
dấumốc,cúđánhmạnhmẽvàothànhtrìXhphongkiếnChâuâuvàcũnglàcú
đánhmởrathờikỳhìnhthànhchếđộchínhtrịXHmớiởcácnướcChâuâu.
-Quyềnlựcchínhtrịcũngcósựthayđổitừtaygiaicấpphongkiếnquýtộc,tăng
lữchuyểnsangg/cphongkiếntưsảnvàsốítnhữngngườinắmgiữtưliệusản xuấtcủaXH.
-Trậttựchínhtrị-XHchuyênchếđộcđoánvànhànướcphongkiếnbịthaythế
bằngchếđộdânchủ,chuyênchếcủanhànướctưsản.
MâuthuẫnXHtronglòngXHcũngthayđổi.Mâuthuẫngiaicấptưsảnvàvôsản
thaythếchogiaicấpđịachủvànôngdân.
-ĐặcbiệtC/mtưsảnPhápvớituyênngônnhânquyềnvàdânquyềnlầnđầutiên
đềcậpđếntựdo–bìnhđẳngbácáiđãlàmthayđổitưduychínhtrịcủacon
người.làmdấylêntronglòngXHrấtnhiềuphongtràođấutranhđòidânquyền
bìnhđẳngbácáitrongXH.
BiếnđộngchínhtrịởchâuâuthờikỳnàylàmchotrậttựchínhtrịXHởChâuâu
mấtổnđịnh.TrậttựkinhtếchínhtrịXHởChâuâuđầybiếnđộnglàmxuấthiện
trongxãhộimộtnhucầuphảinghiêncứuthựctạiXHđểtìmragiảiphápcho
việclậplạitrậttựXHổnđịnhtạođiềukiệnchocảcánhânvàXHcùngphát triển.
TiềnđềtưtưởngvàlýluậnKH.
-TiềnđềnàylàmnảysinhXHhọcbatứnguồntừnhữngtưtưởngkhoahọcvà
vănhoáthờiđại
+Khoahọctụnhiênvàkhaohọcxãhộitờikỳnàyrấtpháttriểnvàpháttrieenr
vượtbậc,làmthayđổinhậnthứcthếgiớiquancủaconngườithôngquacáchọc
thuyết,thànhtựuXH,cácphatminhtronglĩnhvựcvậtlý,thiênvăn..Sinhhọc
gópphầnnângcaohiểubiếtcủaconngườivềthếgiới,cảvimôlẫnvĩmô(nhận
thức)gópphầngiảiphóngtưtưởngconngườithoátkhỏisựchiphốicủatư tưởngtôngiáo.
Lầnđầutiêntronglịchsửnhânthứctưtưởngcủanhânloại,conngườinhậnra
rằngthếgiớinàylàmộtchỉnhthểcócấutrúcvàvậnđộngbiếnđổitheoquyluật.
-ThànhtựuvềkhoahọctựnhiênảnhhưởngmạnhđếnXHcáchọcthuyếtXHđã
thayđổicănbảnnhậnthứcXH.đặcbiệtlàtriếthọcMark.Conngườinhậnthức
đượcrằngXHcũnglàmộtchỉnhthể,cũngvàbiếnđổitheoquyluật
Cácnhàkhoahọcthời kỳnàycũngkhaokhátnghiêncứuquyluậtcủaXH,
nghiêncứuXHtìmraquyluậtvậnđộngcủađờisốngXHvàsửdụngnónhư
nhữngcôngcụđểxâydựngcảibiếnXHtheoxuhướngngàymộttiếnbộhơn.
b. Ý nghĩa sự ra đời của XHH.
XHHrađờiđãlàmthayđổinhậnthức,thayđổithếgiớiquanvàPPluậncủacon
ngườivềsựbiếnđổitrongđờisốngKT-XH.VớinhữngtrithứcmớidoXHH
đemlại,conngườihoàntoàncóthểhiểuđược,giảithíchđượccáchiệntượngXh
bằngcáckháiniệm,phạmtrùvàPPnghiêncứukhoahọc.XHHđãtrangbịcho
conngườinhậnthứckhoahọcvềcácquyluậtcủasựpháttriển,vàtiếnbộXH,
nhậndiệnxãhộimộtcáchđúngđắn,lấyđólàmcôngcụđểgiảiquyếtnhữngvấn
đềmớimẻnảysinhtừđờisốngxãhội,gópphầnvàoviệckiếntạonhữngchính
sáchxãhộivàđểlậplạitrậttựXH,xâydựngXHngàycàngtốtđẹphơn.
Câu 5: Nêu những đóng góp của Auguste Comte (1789 – 1857) đối với sự ra
đời và phát triẻn của XH.
“XHH là khoa học về các quy luật của tổ chức XH”.
*Tiểu sử:Sinhnăm1789trongmộtgiađìnhGiatôgiáongườiPhápôngcótư
tưởngtựdovàcáchmạngrấtsớm.Ôngđượcbiếtđếnnhưlàmộtnhàtoánhọc,
Vậtlý,thiênvănhọc.Nhàtriếthọctheodòngthựcchứngvàlà1nhàXHHnổi
tiếng.Giađìnhtheoxuhướngquânchủnhưngônglạicótưtưởngtựdotiếnbộ.
-Sinhraởmộtđấtnướcđầybiếnđộng,tưtưởngcủaôngchịuảnhhưởngcủabối
cảnhkinhtế–XhPhápcuốiTK18đầuTk19cũngnhưnhữngmâuthuẫngiữa
tôngiáovàkhoahọcxungđộtgaygắt. * Tác phẩm:
Côngtrìnhcơbảngồm2TP:
-Hệthốngchínhtrịhọcthựcchứng
-Triếthọcthựcchứng.
* Đóng góp cụ thể:
+Làngườiđặttêncholĩnhvựckhoahọcxãhộihọcvàonăm1838trongtậpsách
thựcchứngluậnxuấthiệncụmtừXHH.
-ÔngcócônglớnlàtáchtrithứcXHHrakhỏitriếthọcđểtạotiềnđềchosựhình
thànhmộtbộmônkhoahọcmớichuyênnghiêncứuvềđờisốngXHcủacon người.
+QuanniệmcủaôngvềXHHvàcơcấuXHH.Trongbốicảnhmớiôngchorằng
XHHlàmộtlĩnhvựckhoahọcnghiêncứuvềquyluâttổchứcđờisốngXHcủa
conngười(khoahọcthựctạiXH)
Phương pháp nghiêncứu: Ông còn gọi XHHlavật lý học XH vì XHH có
phươngphápnghiêncứugầngiốngvớiphươngphápnghiêncứuvậtlýhọc.Nó
cũnggồm2lĩnhvựccơbản:TĩnhhọcXHvàĐộnghọcXH
ĐộnghọcXHlàbộphậnnghiêncứuhệthốngXHtrongtrạngtháivậnđộngbiến
đổitheothờigian
CònTĩnhhọcXH làbộphậnnghiêncứutrạngtháitĩnhcủaXHvàcơcấucủa
XHcácthànhphầnphầntạolêncơcấuvàcácmốiquanhệgiữachúng.Tĩnhhọc
XHchỉracácquyluậttồntạiXH(độnghọcXHchỉraquyluậtvậnđộngbiến đổi)
+PhươngphápnghiêncứuXHH:ÔngchorằngXHHphảivậndụngcácphương
phápcủaKHtựnhiênđểnghiêncứuXH.NhưngvềsauôngchỉrarằngXHH
phảinghiêncứubằngphươngphápthựcchứng.Ôngđịnhnghĩa:phươngpháp
thựcchứnglàphươngphápthuthậpxửlýthôngtinkiểmtragiảthuyếtvàxây
dựnglýthuyết.Sosánhvàtổnghợpsốliệu.
Có4phươngphápcơbản: -PPquansát -PPthựcnghiệm.
-PPsosánhlịchsử.
-PPphântíchlịchsử.
+QuanniệmvềcơcấuXH.Banđầuôngchorằngcánhânlàđơnvịcơbảnnhất
củacơcấuXH(đơnvịhạtnhân).Vềsauônglạichorằnggiađìnhmớilàđơnvị
hạtnhâncủaXhvàcóthểcoigiađìnhnhưmộttiểucơcấuXH.
ÔngkếtluậnmộtcơcấuXHvĩmôđượctạothànhtừnhiềutiểucơcấuXHđơn
giảnhơn.CáctiểucơcấuXHnàytácđộngqualạilẫnnhautheomộtcơchếnhất
địnhđểbảođảmchoXHtồntạivàpháttriểnổnđịnh.
+CáchgiảithíchvềquyluậtvậnđộngXH,quyluật3giaiđoạncủatưduy.Quy
luậtpháttriểncủatưduynhânloạiqua3giaiđoạn
-Giaiđoạntưduythầnhọc
-Giaiđoạntưduysiêuhình
-Giaiđoạntưduythựcchứng
Ôngvậndụngquyluậtnàyđểgiảithíchrấtnhiềuhìnhtượngcụthểcủatưduy củaXH.
GiảithíchquátrìnhtưduytừlúcsinhralàxãhộihiệnthựclẫnXHtinhthầnđều
vậnđộngpháttriểntheoquyluật3giaiđoạn:XHthầnhọc–Xhsiêuhình–XH thựcchứng.
GiaiđoạnXHthầnhọctừthếkỷ14trởvềtrước
Giaiđoạnsiêuhìnhtừthếkỷ14đếntk18
GiaiđoạnthựcchứngsauTK18đếnnay.
TheoôngXHvậnđộngtừtrạngtháiXHnàyđến1trạngtháikhácluânluâncó1 sựkhủnghoảng.
ConngườicóthểquảnlýtốtnhấtXHcủamìnhtronggiaiđoạnthựcchứng(các
nhàkhoahọc).Cơchếcủasựvânđộngnàylàđilên.Trongquatrìnhđócókế
thừatíchluỹ.Giaiđoạntrướclàtiềnđềcủagiaiđoạnsau.
Saunàyôngchorằng,sựvậnđộngXhtinhthầncótrướcrồimớiphảnánhsự
vậnđộngcủaXHhiệnthực.Vìthếôngbịphêphánlàduytâm(Vìvậychoý thứccótrước)
Mặcdùcónhữnghạnchếnhấtđịnhvềtưtưởngnhưngôngđãcónhữngcống
hiếntolớnchoviệcđặtnếnmóngchoXHH.Dođóôngđượccoilàchađẻcủa XHH.
Câu6:NêunhữngđónggópcủaKarlMarx(1818–1883)đốivớisựrađờivà
pháttriểncảuXHHnóichungvàXHHMácxítnóiriêng.
“Các nhà triêt học cho tới nay mới chỉ giải thích TG.Vấn đề là biến đổi TG” * Tiểu sử:
KarlMarx,lànhàkinhtếhọcđức,nhàlýluậnvĩđạicủaphongtràocôngnhân
thếgiớivàlàngườisánglậprachủnghĩacộngsảnkhoahọc. * Tác phẩm:
-Bộtưbảnluận
-bảnthảokinhtếtriếthọc
-Sựkhốncùngcủatriếthọc
-Tuyênngôncủađảngcộngsản
-Giađìnhthầnthánh...
Nhữngtácphẩmnàychứađựngrấtnhiều,tưtưởngquanđiểmvềXHH.
ÔngchưabaogiờnghĩvàchưabaogiờnhậnmìnhlànhàXHH.Ôngcũngchưa
baogiờviếtvềmộtđềtàinàothuộclĩnhvựcXHH.Nhưngôngđượccoilà1
trongnhữngnàhsánglâpkXHHvìôngđãkhaiphávàđónggóprấtnhiềukiến
thứcvềchínhtrịhọc.XHH,kinhtếhọc
ÔngđượcgiớiXHHtônvinhlànhàsánglậpvĩđạicủamọithờiđạiXHH.
CácnhàXHHMacxitcoiKarlMarxlàngườisànglậpraXHH.Đốivớicácnhà
XHHChâuâuthìKarlMarxđượccoilàđạidiệntiêubiểunhấtchotrườngphái
XHHxuấtpháttừlịchsử,từvấnđềgiaicấpvàđấutranhgiaicấp.
* Đóng góp cụ thể:
+Chủnghĩaduyvậtlịchsửđượccoilàlýluậnvàphươngphápluậntrongnghiên
cứuXHH.đặcbiệtlàtrongnghiêncứuXHHMacxitChủnghĩaduyvậtlịchsửlà
sựvậndụngchủnghĩaduyvậtvàphépbiệnchứngvàonghiêncứulịchsửXH.
ĐólàChủnghĩaduyvậtlịchsưcủaMac
-Vềmặtlýluận,ChủnghĩaduyvậtlịchsưxemxétXHnhưlà1chỉnhthểgồm
nhiềubộphậncấuthành.Cácbộphậnđókhôngchỉtácđộngqualạilẫnnhaumà
cònmâuthuẫnđốikhángnhau.TheoMarx,sựmâuthuẫnđốikhángnhaugiữa
cácbộphậncủaxãhộichínhlàđộnglựcđểpháttriểnXH.
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcủaMacchỉraquyluậtvậnđộngkháchquancủa
XH.Ôngnói“TôicoisựvậnđộngXHlàmộtquátrìnhlịchsửtựnhiên”.
VânđộngpháttriểncủaXHlàsựthayđổikếtiếpnhaucủa5hìnhtháiKTXH
tươngứngvới5chếđộXH.5thờiđạilịchsử.Macchỉracặnkẽ,cụthể,gốcrễ
cănnguyêncủasựbiếnđổi
Maccònchỉracơcấutổngthểcủa1XHgồm2thànhtốcơbản:Kiếntrúc
thượngtầngvàhạtầngcơsở.Haithànhtốnàycóquanhệkhăngkhítbiệnchứng vớinhau +Vềppluận:
-ChủnghĩaduyvậtlịchsửcungcấpcáchtiếpcậnduyvậtkhinghiêncứuvềXH.
MarxchorằngtồntạiXHlàcáicótrước.ýthứcXHlàcáicósau.TồntạiXH
quyếtđịnhýthứcXH.
-KhinghiêncứuvềXHnênbắtđầuxuấtpháttừhànhđộngthựctiếncủacon
ngườichứkhôngbắtđầutừýniệmtuyệtđối.Macchorằngsựvậnđộngbiếnđổi
cuảXHlàdophươngthứcxảnsuấtcủaXhquyếtđịnh.PhươngthứcsảnxuấtXh
thayđổisẽkéotheosựvậnđộngbiếnđổi.
DođókhinghiêncứuvềXHchúngtaphảixuấtpháttừyếutốgốcđộkinhtế.đặt
cácvấnđềXHtrongmốiquanhệvớiKTmớicóthểchỉrađượcnguyênnhânsâu
xavàbảnchấtcủahiệntượngXHvàmớiđưarađượcgiảiphápphùhợpđểgải
quyếtcácvấnđềcủaXH.
-PPluậncủaMacđãtrởthànhkimchỉnamchonghiêncứuXHH.
+QuanniệmvềconngườivàXHHcủaMac.
QuanhệtươngtácgiữaconngườivớiconngườivàXhlàđốitượngcủaXHH.
TheoMacconngườilàmộtthựcthểsinhhọc–Xh.Conngườivừamangbản
chấttựnhiênvừamangbảnchấtXH.Bảnchấtđíchthựccủaconngườilàtổng
hoàcủacácmốiquanhệXH.(bảnchấtconngườinằmtrongcácmốiquanhệXH
chứkhôngnằmtrongcơthểsinhhọccủaconngười)
ĐólàquátrìnhXHhoácánhân.
+VềbảnchấtcủaXHôngchorằngXHchẳngquachỉlàsựtácđộngqualạigiữa
ngườivớingườimàthôi.XHlàXhcủaconngười.
+QuanđiểmvềvấnđềbấtbìnhđẳngvàphântầngXHcủaMac.
TrongmọiXhcóphânchiagiaicấpđềucódấuhiệucủabấtbìnhđẳngXhvà
phântầngXH.Gốcgáccơbảncủanólàsựkhácbiệtsựđốilậpgiữacáctậpđoàn
ngườitrongquanhệsởhữuđốivớitưliệusảnxuất.Sựđốilậpkhácbiệtvềlơi
íchkinhtếdẫntớisựđốilậpvềquyềnlựcchínhtrị-XHvàtinhthầngiữacáctập
đoànngười.SựbấtbìnhđẳngxuấthiệndẫnđếnphântầngXH.
ĐólànhữngluậnđiểmgốccănbảnnhấtMacđãcungcấpđểnghiêncứulýgiải
XH,mọihiệntượngBBđẳngXhvàphântầngXh
+VêPPnghiêncứu:KhácvớiAugusteComteMackhôngtuyênbốrõràngPPgì
phảivậndụngđểnghiêncứuXHH.
CácnhàXHHthôngquacácPPmàMacsửdụngnghiêncứuvềXHnóichungthì
vôhìnhchungôngđãcungcấpbổsungvàohệthốngcácppnghiêncứuthực chứngcủaXHH.
MộtsốPPcụthểnhưPPquansát,PPphỏngvấn,pptrưngcầuýkiếnquathưvà
ppphântíchtàiliệu
Kết luận:ChủnghĩaDuyvậtlịchsửcủaK.MarxlàXHHđạicươngmacxit.Các
quanđiểmcủaK.MarxtạothànhbộkhunglýluậnvàppluậnnghiêncứuXHH
theonhiềuhướngkhácnhau.ĐólàmộthệthốnglýluậnXHHhoànchỉnhcho
phépvậndụngđểnghiêncứubấtkỳXHnào.Điềuquantrọngnhấtlà,làmtheo
Marx,cácnhàXHHkhôngnhữnggiảithíchTGmàcòngópphầnvàocôngcuộc
cảitạo,đổimớiXHđểXDmộtXHcôngbằng,vănminh.Ôngxứngđángđược
tônvinhlànhàXHHvĩđạicủamọithờiđại
Câu7:NêunhữngđónggópcủaE.Durkheim(1858–1817)đốivớisựpháttriển củaXHH.
“Khi giải thích hiện tượng xh ta cần phân biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng
đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện” a. Tiểu sử:
Ônglàmộtnhàxhhngườiphápnổitiếng,sinhnăm1858trongmộtgiađìnhdo
thái,mấtnăm1917.ônglàngườiđặtnềnmóngxâydựngchủnghĩachứcnăng.
Ônglànhàgiáodụchọc,triếthọc,mộtnhàkinhtếhọcvàlàmộtnhàxhh.
ÔngcònđượccoilànhàsánglậpxhhPhápvìôngđãcócônglớnđưaxhhtrở
thànhmộtlĩnhvựckhoahọc,mộtngànhnghiêncứuvềgiáodụcởPhápnênđược
coilàchađẻcủaxhhPháp.BốicảnhkinhtếxhPhápởcuốithếkỷ18đầuthểkỷ
19ảnhhưởnglớnđếnsâusắcđếnquanđiểmtưtưởngcủaôngvềxhh.Nhiềuhọc
giảtrênthếgiớithừanhận.xhhnàysinhratrongbốicảnhđầybiếnđộngcủakinh
tế–xhPhápcuốiTK18đầuTK19.ChínhDurkheimđãgọixhPhápthờikỳnày
làmộtxhvôtổchức,mộtchínhphủvôđạođức.Ôngchorằngcầnphảicómột
khoahọcnghiêncứucáchiệntượngtrongXH.Giảiphápxhhcủaôngđãđược
thừanhậnnhưvậy.Ôngđãđặtranhiệmvụchoxhhlàphảinghiêncứuthựctại
hiệntạixhđểcógiảipháptổchứclạitrậttựxh.
Vềmặttưtưởngvàkhoahọc.ôngchịuảnhhưởngbởichủnghĩathựcchứngcủa
A.ComtevànguyênlýtiếnhoáxhcủaSpencer. b. Tác phẩm : -Tựtử
-SựphâncônglaođộngtrongXh.
-Cácquytắccủaph.phápxhh.
-Cách.thứcsơđẳngcủatôngiáo. c. Đóng góp:
+Quanniệmvềxhhvàđốitượngnghiêncứucủanó.
Ôngcoixhhlàkhoahọcvềcác”sựkiệnxh”.ôngchỉrađốitươngcủaxhhlàcác sựkiệnxh.
Sựkiệnxhlàtấtcảnhữngcáitồntạibênngoàicánhânnhưngcókhảnăngchi
phối,điềukhiểnhànhvicủacánhân.Ôngphânbiệt2loại:
SựkiệnXhvậtchấtvàsựkiệnxhphivậtchất.
Sựkiệnxhvậtchấtlànhữngquanhệmàchúngtacóthểquansátđược,đolường
đượcthìgọilàsựkiệnxhvậtchất(cánhân,nhómXh,tổchứcXh,cộngđồngXH ...)
Sựkiệnxhkhôngthểquansátđượchaykhóquansát,phảidùngđếntrítưởng
tượngđểhìnhdungrathìgọilàsựkiệnxhphivậtchất.(Quanniệmxh,giátrị
chuẩnmựcxh,lýtưởngniềmtinxh,tìnhcảmxh..)
Từquanniệmnhưvậyvềsựkiệnxhôngnêura3đặcđiểm:
*Tínhkháchquan:Tồntạibênngoàicáccánhân.Nhiềusựkiệnxhđãtồntại
trướckhicáccánhânxuấthiện.Nómangtínhkháchquan.
*Tínhphổquát:Làcáichungchonhiềungười(Giátrịhiếuthảolàcáiphổbiến
đốivớinhiềungười)ởđâucóconngười,cósựXHhoácánhânthìởđócósự kiệnxh
*Sựkiệnxhcósứcmạnhkiểmsoát,điềuchỉnhvàgâyáplựcđốivớicánhân.
Dùmuốnhayko,cáccánhânvẫnphảituântheocácsựkiệnxh.
Theoôngxhhchínhlàsựnghiêncứucácsựkiệnxh.
+Phươngphápnghiêncứuxhh.
Ôngchorằngxhhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứu.Đểsửdụnghiệu
quảppnàyng/cứuxhh,ôngđãchỉramộtsốquytắccơbản:
-Quytắckháchquan:Đòihỏinhàxhhphảixemcácsựkiệnxhnhưmộtsựvật
tồntạikháchquanbênngoàicánhânconngườivànócóthểquansátđược.Nó
đòihỏiphảiloạibỏyếutốchủquan,ấntượngchủquanvềcáchìnhtượngXH
trongquátrìnhnghiêncứu.
-Quytắcngangcấp:Ôngkịchliệtphảnđốic/ntâmlývàc/nkinhtếtrongkhi
nghiêncứuxhh.Màphảilấycácsựkiệnxhđểgiảithíchxh.lấynguyênnhânxh
đểgiảithíchhiệntượngxh.lấyhiệntượngnàygiảithíchhiệntượngkhác(hiện
tượngtửtử,hiệntượngnghèođói..)
-Quytắcphânloại:Yêucầunhàxhhkhinghiêncứuhiệntượngxhcầnphải
phânbiệtđượcđâulàcáibìnhthườngphổbiến,chuẩnmựcvàđâulàcáikhác biệt,dịthường.
Mụcđíchphânloạilàđểnhậndiện.Dùngcáibấtthường -dịbiệtđểhiểucái
bìnhthường.Dùngcáilệchchuẩnđểhiểucáichuẩnmực.Nhàxhhphảiđốixử
vớichúngngangnhauvìđóđềulàsựkiệnxh.
-Quytắcphântíchtươngquan:Theoôngcáchiệntượng,sựkiệnxhluôntồntại
trongmốiquanhệ,tácđộngqualạivớicácsựkiện,hiệntượngxhkhác.Dođó
khinghiêncứumộthiệntươngsựkiệnxhcụthểnàođónhàxhhphảithiếtlập
đượcmốiquanhệnhânquảgiữasựkiệnxhđóvớisựkiệnxhkhác.
Nghèođói<->Họcvấn
<->phongtục,tậpquán
<->k/nghiệm,kínăngsx
+Kháiniệmđoànkếtxh:2kháiniệmquantrọng:sựkiệnxhvàđoànkếtxh.
Đoànkếtxh:làsựgắnbó,liênkếtgiữacáccánhâncácnhóm,cáccộngđồngxh
vớinhau.Ôngchorằngnếuthiếuđoànkếtxhthìxhsẽkotồntạivớitưcáchlà mộtchỉnhthể
Cóhailoạiđoànkếtxh:ĐoànkếtCơhọcvàĐoànkếthữucơ. *ĐKcơhọc
ĐKtôngiáo,cấukếtlàngxã...làmộtloạiĐKxhdựatrênsựgiốngnhausựthuần
nhấtcủacáccánhânvềmộthệcácgiátrịchuẩnmực.Nhữngphongtụctậpquán
haymộtniềmtinvàođó(VD:hiệnnaycó>1,3tỷtínđồhồigiáorảiráckhắpnơi
trênthêgiớinhưngrấtgắnkết). *ĐKhữucơ:
LàloạiĐKxhdựatrênsựkhácbiệtvềvịtríchứcnăngcủacáccánhântrongxh.
SựphâncônglaođộngxhlànhântốcơbảntậonênĐKHCtrongXh.Khiphân
côngcụthểrõràngthìmỗicánhân,nhómtổchứccónhữngchứcnăngcủamình
buộcphảibổtrợchonhauởcảcộngđồng.
ĐâylàloạiĐKxhphổbiếntrongxhtruyềnthốngcònĐKhữucơlàĐKXHphổ
biếntrongxhhiệnđại Kết luận:
XHHcủaE.Durkheimphảnánhrõcácýtưởngcủa H.Spencervề“cơthểxã
hội”,tiếnhoáxãhội,chứcnăngxãhội.XHHE.Durkheimchủyếuxoayquanh
vấnđềmốiquanhệgiữaconngườivàxãhội.XHHcầnphảixácđịnhđốitượng
nghiêncứumộtcáchkhoahọc.Phảicoixãhội,cơcấuXh,thiếtchếXH,đạođức,
truyềnthống,phongtục,tậpquán,ýthứctậpthể…nhưlàcácsựkiệnXh,cácsự
vật,cácbằngchứngxãhộicóthểquansátđược.Cầnápdụngcácppnghiêncứu
khoahọcnhưquansát,sosánh,thựcnghiệm…đểnghiêncứu,pháthiệnracác
quyluậtcuảcácsựvật,sựkiệnXh.Khi giải thích hiện tượng XH ta cần phân
biệt nguyên nhân gây ra hiện tượng đó và chức năng mà hiện tượng đó thực hiện
- ĐólàtưtưởngXHHcủaông.
Câu8:NêunhữngđónggópcủaHerbertSpencer(1820–1903)đốivớisựphát triểncủaXHH.
a.Tiểusử:ÔnglàngườiAnhsinhnăm1820mấtnăm1903.Ôngđượcbiếtđến
nhưmộtnhàtriếthọc,nhàxhhnổitiếng.Ôngđượccoilàgắnliềnvớixhhanh
Ôngchưahềquađàotạomộttrườnglớpchínhquynào,nhưnglạicókiếnthức
uyênbáccảvêkhoahọctựnhiênvàkhoahọcxh.Toànbộtrithứchiểubiếtcủa
ôngcóđượclàdoôngtựhọcvớisựgiúpđỡcủangườithântronggiađình,nhất
làngườichacủaông.
Quanđiểmtưtưởngxhhcủaôngchịuảnhhưởngrấtsâusắcbốicảnhkinhtếxh
anhcuốithêkỷ18đầuthếkỷ19.ThựctếthờiđiểmđóởanhCNTBpháttriểntới
đỉnhcao.Xhanhrấtphồnthịnh.Ngoàiravềlýluậnôngchịuảnhhưởnglớnchủ
nghĩathựcchứngcủaA.ComtevàhọcthuyếttiếnhoágiốngloàicủaC.Đacuyn. b.Tácphẩm: -TĩnhhocXh. -Nghiêncứuxhh.
-Cácnguyênlýxhh. -Xhhmiêutả. c.Đónggóp:
+QuanniệmvềXh:ÔngchorằngXhlàcơthểsốngcócấutrúcsinhvậtvận
độngbiếnđổivàpháttriểntheoquyluật.ÔnggọiXhlà1cơthểsiêuhữucơ (super-organic bodies).
Ôngkhẳngđịnh:XHHgiốngnhưmộtkhoahọcsinhvậthọc,chuyênnghiêncứu
vềcơthểxhhữucơđặcbiệtnày.Từđóôngchorằngxhhcóthểvậndụngcác
nguyênlý,cácquanđiểmvàppnghiêncứusinhvậthọcvàoviệcnghiêncứucác
cơthểxhsiêuhữucơấy.
Ônglàngườithứhaichoxhhlàkhoahọcgiốngvớikhoahọctựnhiên.
+Cáchgiảithích:sựvậnđộngpháttriểnxhtheonguyênlýtiếnhoáxh.
-Ôngchorằngcơthểxhpháttriểntheonguyênlýtiếnhoánênôngđãvậndụng
thuyêttiếnhoácuảC.Đacuynđểgiảithích.Theoông,xhloàingườipháttriển
theoquyluậttiếnhoátừxhđơngiản,quymônhỏtiếndầntừchuyênmônhoá
thấpliênkếtlỏnglẻođếncáixhcóquymôlớn,cấutrúcphứctạp,chuyênmôn
hoácaovàliênkếtbềnvững.
-Ôngcònkhẳngđịnhtrongqúatrìnhtiếnhoá.xhloàingườicũngphảituânthủ
theomộtsốquyluậtnhưđấutranhsinhtồn,chọnlọctựnhiênvàthíchnghi,cá
nhân,t/cnàothíchnghiđượcvớimôitrườngchungquanhnóthìnótồntại,còn
ngượclạisẽbịtiêuvongđàothải.
+Cáchphânloạixh:căncứvàođặcđiểmcủaxhtrongquátrìnhtiếnhoá.Ông
chiaxhthành2loại:Xhquânsựvàxhcôngnghiệp.
-XHquânsựlàxhcócơchếtínhchấtvàquảnlýđộcđoánchuyênquyền,tập
trungquyềnlực.Cácquanhệxhdiễnrachủyếutheochiềudọcmangtínhmệnh
lệnh,phụctùngtừtrênxuống,ápđặttheochiềudọc.Hoạtđộngcủacáccánhân,
tổchứctrongxhchịusựkiểmsoátchặtchẽcủachínhquyềnTW.
-TheoôngXHquânsựlàtrạngtháiXhđiểnhìnhtrongthờikỳXhcóchiến
tranh.Cóđấutranhphepháitranhgiànhquyềnlựcchínhtrị.
-TrongXhcôngnghiệpnólạiđượctổchứcvàquảnlýtheocơchếphitậptrung,
chiasẻquyềnlực.NNvàchínhquỳênTWkhôngthâutómquyềnlực.Quanhệ
XHdiễnrađachiềucảchiềudọclẫnchiềungang.SựkiểmsoátcủaTWđốivới
cánhân,tổchứctrongXhkoquáchặtchẽ.Nómởranhiềucơhộichocánhân,tổ
chứcpháthuynănglựcvàsởtrườngcủamình.
TrạngtháiXHCNrấtđiểnhìnhtrongthờikỳcảXHtậptrungchomụctiêusản
xuấthànghoá,cungcấpdịchvụ,pháttriểnxh.
+QuanniệmvềthiếtchếXH:ÔngcoithiếtchếXHlàmộtkiểutổchứcXHlà
khuônmẫuXH,rađờivàvậnhànhlàđểápứngnhữngnhucầuxhcănbảncủa
conngười.ĐểduytrìsựtồntạiXH,cầnđápứng5nhucầucănbản:
-Nhucầuvềvậtchất.
-Nhucấuổnđịnhtrậttựchung.
-Nhucầulưutruyềnhuyếtthống.
-Nhucầuduytrìniềmtincủaconngười
-Nhucầuduytrìcáckhuônmẫucủaxh.
Tươngứngvới5nhucầunàylà5thiếtchếXHcănbản.Đólà
-Thiếtchếkinhtế,
-Thiếtchếchínhtrị.
-Thiếtchếhônnhânvàgiađình
-Thiếtchếtôngiáo
-Thiếtchếnghilễ
Chođếnngàynayquanđiểmcủaôngvẫncònnguyêngiátrị.Nócũngtuânthủ
theoquyluậtthíchnghithiếtchếnàogiúpchoxhtồntạivàpháttriểnthìnóđược
duytrìvàcủngcố,ngượclạisẽbịtiêuvong.
+PPnghiêncứuXHH.
ÔngcũngchorằngXHhphảivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxh.ônglà
ngườikếcậntiếpbướcA.ComteNhưngkhácvớiA.Comte,H.Spencerchorằng
khivậndụngppthựcchứngđểnghiêncứuxhthìxhhgặprấtnhiềukhókhănvà
ôngđãchỉranhữngkhókhănđócủaxhh,vừacókhókhănmangtínhkháchquan
vừacókhókhănmangtínhchủquan.
-Khókhănmangtínhchủquanlà:KếtquảnghiêncứuXHHrấtdễbịchiphối
bởilăngkínhchủquancủanhànghiêncứu.Cụthểlàthiênkiến,địnhkiếnvềtôn
giáo,chínhtrị,đạođứccủanhànghiêncứurấtdễảnhhưởngtớikếtquả,chiphối
kếtquảcủaquátrìnhnghiêncứu.
-Khókhănmangtínhkháchquanlà:Nhànghiêncứurấtkhóquansátvàđo
lườngđượctrạngthái,cảmxúccủađốitượngnghiêncứu.
Vìvậyôngđãđưara1sốgiảiphápcơbảnđểkhắcphụcnhữngkhókhăntrong
nghiêncứuxhh:ĐòihỏinhànghiêncứuXHHphảituânthủnghiêmngặtmộtsố
quytắc,thủtụctrongnghiêncứuxhh.Quytắcquantrọngnhấtlàquytắckhách
quan.Toànbộquytắcđãđượctrìnhbàycụthểtrongcáctácphẩmcủaông. Kếtluận:
TưtưởngxuyênsuốttrongXHHcuảH.Spencerđólà:XHnhưlàcơthểsống,với
nguyênlýcơbảnlàtiếnhoáXH.MặcdùXHHH.Spencerkhôngtinhvitheotiêu
chuầnkhoahọcthếkỷXXnhưngnhữngđónggópcủaôngđãđểlạinhiềuý
tưởngquantrọngvàcónhữngảnhhưởngsâusắcđượctiếptụcpháttriểntrong
cáctrườngphái,lýthuyếtXHHhiệnđại.BóngdángXHHSpencercòninđậm
néttrongcáchtiếpcậnhệthống,lýthuyếttổchứcXH,lýthuyếtphântầngXHvà
cácnghiêncứuXHHvềchínhtrị,vềtôngiáovàvềthiếtchếXH.
Câu9:NêunhữngđónggópcủaMaxWeber(1864–1920)đốivớisựpháttriển củaXHH. a. Tiểu sử:
Ônglànhàkinhtếhọc,làmộtnhàxhngườiđức.ôngsinhratrongmộtgiađình
theođạotinlành.Ôngđượctônvinhlàchađểcủaxhhlýgiải.Bảnthânôngcó
thờikỳlàmụcsưtruyềngiảnggiáolýởmộtsốvùngnướcđức.
-Vàođầuthếkỷ20ởđứcdiễnracuộctranhluậngaygắttrênlĩnhvựcXhh:
XHHcóphảilàkhoahọcđíchthựcsovớikhoahọctựnhiênkhông.(M.Weber
đãthamgiavàodiễnđànnày).Nhiềuhọcgiảkocoixhhlàkhoahọcmàchokhoa
họctựnhiênmớilàkhoahọcđíchthực b. Tác phẩm:
-Cuốn“đạođứctinlànhvàtinhthần củachủnghĩatưbản”.(Tácphẩmnày
đượccoilàcuốnsáchgốiđầugiườngcủacácnhàxhhphươngtây)
-Kinhtếhọcxãhội(Tácphẩmnàyđượccoilàbáchkhoathưvềxh)
-Xhhtôngiáo.(Tácphẩmnàychuyênbiệtvềlĩnhvựctôngiáo)
-TôngiáoTrungquốc.
-Tôngiáoấnđộ.
ÔngđãđưaracáchgiảithíchrấtđộcđáovềsựxuậthiệnrađờicủaCNTBở Châuâu. c. Đóng góp:
QuanniệmcủaôngvềXhhvàđốitượngnghiêncứucủaxhh.
-Ônggọixhhlàkhoahọcvềhànhđộngxhcủaconngười,khoahọclýgiảiđộng
cơ,mụcđíchýnghĩavàcácyếutốảnhhưởngđếnhànhđộngxhcủaconngười.
-Ôngquanniệmphảiđisâu giảinghĩacáibêntronghànhđộngxhcủacon
người,bêntrongconngười.
-Ôngđãchỉrađốitượngcủaxhhchínhlàhànhđộngxhcủaconngười
-Ôngđãxâydựngnênhọcthuyếtvềhànhđộngxh
-Đ/n:“hànhđộngxhlàhànhđộngcủachủthểgắnchomộtýnghĩachủquannào
đó,Cáiýnghĩachủquanđónócótinhđếnhànhvicủangườikháctrongquákhứ
hiệntạivàtươnglaidođónólàhànhđộngđịnhhướngvàongườikháctrong
đườnglốivàquátrìnhhànhđộng”
Theoôngmộthànhđộnggọilàhànhđộngxhphảilàhànhđộngcóýthứccómục
đíchđịnhhướngvàongườikhác.
Khôngphảihànhđộngnàocủaconngườicũngđềulàhànhđộngxh.Căncứvào
độngcơmụcđíchcủaconngười,ôngchiahànhđộngcủaconngườithành4loại:
+Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:hoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạtđộngcơ
quan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,ngườikinhdoanh
phảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìđểcólợinhuậncaonhất.
+Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác
giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxh,từđờisốngnàysangđời
khácđãhìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,
sứckhoẻ,thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovới chamẹôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
+Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quentruyềnđếnđờisau).
+Hànhđộngduycảm:Hànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời,VD:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành
độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngmàcáccảmxúcđócóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Tiêuchíphânloại:làđộngcơhànhđộng.
-Liênhệbảnthân: …
TheoWeber,khinghiêncứuxhhphảilýgiảiđộngcơcủahànhđộngxhchứko
chỉmiêutảbênngoàihànhđộng.
Hànhđộngxhvớiđộngcơgì,nhàxhhphảichỉrađược.
Mỗichủthểhànhđộngtheomộtđộngcơkhácnhaunhàxhhphảiquansáthành
viđểlýgiảihànhđộng.
*Phươngphápnghiêncứu:
M.Weberchorằngkhoahọcxhnóichungvàxhhnóiriêngphảivậndụngpplý
giảiđểnghiêncứuvềxhvàhànhđộngxhcủaconngười.
-Vềbảnchất,ôngchorằngppnàyrấtgầngũivớippkhoahọctựnhiên,nhưngở
khoahọctựnhiên,nhànghiêncứuchỉdừnglạiởviệcquansáthiệntượngrồimô
tảnhữnggìđãquansátđược,nếulặpđilặplạinhiềulầnthìrútraquyluật.
CònKHXH,nhànghiêncứuphảivượtquaphạmvi,giớìhạncủasựquansát,mô
tảđểđisâulýgiảicáibảnchấtbêntrong,cáiđặctrưng,ýnghĩabêntrongmỗi
hànhđộngxãhội.
Ôngchorằng, hành động baogiờcũng phảnánhbản chất nênphươngpháp
nghiêncứucủaKHXHkhácvớiKHTN,KHXHcũngphảivậndụngPPthực chứng.
Ôngphânbiệt2loạihìnhlýgiảilà:Trựctiếpvàgiántiếp.
Lýgiảitrựctiếplàthôngquamôtảbênngoàinhữnggìquansátđược.
LýgiảigiántiếpLàthôngquasựgiảithích,giảinghĩacáibảnchấtbêntrongcủa
cáchiệntượngxh,(đặctrưngbêntrong).Đểthựchiệnpplýgiảigiántiếp,nhà
nghiêncứuphảithôngcảm,phảithấuhiểuhoàncảnh.
VD:ôngđãnghiêncứuhànhđộngbổcủi:ÔngchođâylàhànhđộngXH.
Quansátvàlýgiảitrựctiếp:
-Bổcủiởđâu,bổnhiềuhayít? Lýgiảigiántiếp:
-Nguyênnhânvìsao?
-Mụchđich:đểlàmgì?(đểđunnấu,lấytiềncông,giảitrí,hayđểgiúpđỡngười
khác,lấylòngngườikhác…)
Vềbảnchất,pplýgiảivẫnlàppthựcchứng.
*QuanniệmvềphântầngXH.
ÔnglàngườinghiêncứuxhtưbảnsauK.Marxkhoảng50năm(1/2thếkỷ)Ông
cũngđồngývớiK.Marxrằngkinhtếlànguyênnhâncơbảnbiếnđổixh,kinhtế
lànhântốquantrọngdùngđểgiảithíchcáchệthốngphântầngxh.
Bêncạnhyếutốkinhtế,còncócácyếutốphikinhtếnhư:uytín,quyềnlựctôn
giáo,chủngtộc,nócũngcóảnhhưởngtớicáchệthốngphântầngxh.
Từluậnđiểmnày,ôngđãđềxuất3yếutốcơbảnlàmcơsởchosựphântầngxh.
+Củacải,tàisản(địavịkinhtếcủacáccánhân)
+Uytín(địavịXHcủacáccánhân)
+Quyềnlực(địavịchínhtrịcủacáccánhân)
Cáccánhâncóuytín,quyềnlực,tàisảncủacảikhácnhausẽphântầngthànhcác
nhómXHkhácnhau(Nhữngquanđiểmtrênđâycủaôngchủyếulàdonghiên
cứuxhTBĐứcđầuTK20).
VậyquanđiểmđócủaôngcóđốilậpvớiK.Marxkhông?Marxnói:Quanhệsở
hữuvềtưliệusảnxuấtlàcơsởđểphânchiagiaicấptrongxh.Ainắmquyềnsở
hữuvềtưliệusảnxuấtthìsẽnắmquyềnchiphốixhvềmọimặt(Từquyềnlực,
uytínlẫntàisảncủacải)
Vìvậy,xétchocùngthìquanđiểmcủaM.Weberchínhlàsựcụthểhoáquan
điểmcủaK.Marxmàkhônghềkhácbiệthayđốilậpvềsựlýgiảihệthốngphân
tầngxhởmộtxhcụthểlàxhtưbảnđứcđầuthếkỷ20.
*GiảithíchsựrađờicủaCNTB:
-ÔngđãgiảithíchsựrađờicủaCNTBtrongtácphẩm:“Đạo đức tin lành và
tinh thần của CNTB”.Ôngchorằngmọixhcóquanhệhànghoáthìđềucócơ
hộipháttriểnthànhXHTB.
Ôngchorằng mọiXHcóquanhệhànghoáthìđềucócơhộipháttriểnthành XHTB.
XHphươngđôngtừthếkỷ16–17quanhệhànghoáxuấthiệnrấtsớm(Con
đườngtơlụahìnhthành)nhưngCNTBđãkoxuấthiệnởđâymàCNTBlạirađời
ởChâuâu(PhươngTây)
Ôngđãlýgiảirằng:
ỞTrungquốc,triếthọcnhogiáothồngtrịXh,chủtrươngquảnlýXhbằngvăn
chương.Điềuđóđãkotạoratâmlýhammuốnvậtchấtcủaconngười.Tưtưởng
nhogiáochỉđềcaoVănchương,cuộcsốngvôthựckolàmchoconngườicoi trọngvậtchất.
-ỞẤnđộPhậtgiáothốngtrịtưtưởngcủatoànxh.Giáolýnhàphậtkêugọicon
ngườitaphảidiệtdục,phảitừbỏmọihammuốnvậtchất,coinhữngcáiđólàxấu xa,tộilỗi.
-Trongkhiđóởphươngtâyđạotinlànhthốngtrịxh,nóđãtrởthànhmộtthứđạo
đứcxhvànóđãchiphốihànhđộngcủaconngườitrongmọilĩnhvựchoạtđộng
củađờisốngxh,kểcảnhữngngườitheotôngiáohaykhôngtheo1tôngiáonào
cũngbịchiphốivàảnhhưởngbởiđạogiáonày.
-Đạotinlànhtrởthànhđạolýcủacảxhphươngtây.TheoWeber,sựgặpnhau
giữamộtbênlàtinhthầncủachủnghĩatưbảnlàtíchluỹ,làmgiàu,lợinhuậnvới
mộtbênlàđạođứcxhcủađạotinlànhđãthúcđẩysựrađờicuảCNTBởphương
tây.Đólà cách giảithích quantrọngcủa ông vềnguyênnhân sựra đờicủa
CNTB.NhiềunhàXHHMarxitđãphêphánônglàduytâmvìôngđứngtrêngóc
độtôngiáo,tinhthần. Kết luận:
CônglaocủaMaxWeberđốivớiXHHlàôngđãđưaranhữngquanniệmvà
cáchgiảiquyếtđộcđáovềlýluậnvàphươngphápnghiêncứukhoahọcXHH.
ĐónggópcủaôngtrongXHHchủyếulàquanđiểmvềbảnchấtlýthuyếtXãhội
vàphươngphápluận;làsựphântíchvềvănhoá,tôngiáovàsựpháttriểncủaxã
hộiphươngtây;làsựđánhgiávềvaitròcủaquátrìnhhợplýhoátrongluậtpháp,
chínhtrị,khoahọc,tôngiáo,thươngmạiđốivớisựpháttriểnXHvàmốiquanhệ
giữacáclĩnhvựckinhtếvàphikinhtếtrongcácxẫhội;làcácsosánhvềCNTB
vàcácnềnKT-XHtrênthếgiới;ÔngđãxâydựngquanđiểmlýluậnXHHđặc
thùcủamìnhtrêncơsởcácýtưởngcủasửhọc,kinhtếhọc,triếthọc,luậthọcvà
nghiêncứulịchsửsosánh,đặcbiệtlàlýthuyếtXHHvềhànhđộngxãhội,phân
tầngxãhội.Cáclýthuyết,kháiniệmXHHcủaôngngàynayđangđượctiếptục
tìmhiểu,vậndụngvàpháttriểntrongXHHhiệnđại.
Câu 10 : Trình bày nội dung các bước tiến hành một cuộc điều tra XHH?
I.Giaiđoạnchuẩnbị:(gồmnhiềukhâu)
1.Xácđịnhđềtàinghiêncứu.
-Phảilựachọnvàxácđịnhxemcáigìcầnthiếtnghiêncứuchínhlàxácđịnhđối
tượngnghiêncứu,kháchthểnghiêncứuvàphạmvinghiêncứu.
-Giớihạnkhônggian–thờigian(Khoanhvùng)
2.Xácđịnhmụctiêunghiêncứu(mụctiêuhoàntoànkhácvớimụcđích)
-Làsựcụthểhoáđềtài(nghiêncứunhữngvấnđềgì?)
-Tìmhiểuthựctrạng(đangdiễnranhưthếnào?)
-Tìmhiểunhữngnguyênnhâncơbản(vìsao?).
-Tìmhiểunhữnghậuquả(đốivớicánhân,xãhội...)
-Chỉragiảipháp,khuyếnnghị. -Kếtluận.
3.Xâydựnggiảthuyếtnghiêncứu:
-Kếtluậngiảđịnhsơbộbanđầuchonhànghiêncứuđặtratheođósẽthuthập
thôngtinvàkiểmnghiệmnótrongxuấtgiátrịnghiêncứu.
Có3loạigiảthuyết. +Môtả
+giảithích(Nguyênnhânliênquanđếncáclĩnhvực)
+Xuhướng(chỉraxuhướngvậnđộngcủavấnđềnghiêncứulàtiếptụcgiatăng hayđixuống)
4.Xâydựngmôhìnhlýluậnchođềtàinghiêncứu.Có4côngviệccụthể:
a. Xác định cơ sở PP luận.
+Gócđộtiếpcậnvấnđềngh.cứu:
+Sựphốihợpcủasựtiếpcậnliênnghành(nếucó)
+XácđịnhlýthuyếtXhhnàosẽđượcvậndụngđểgiảithích,ngh.cứu.
b.Xây dựng khung lý thuyết cho đề tài nghiên cứu
(đâylàsơđồtáitạolạihiệntượngnghiêncứu)
+Xácđịnhbiếnsố: -Đốilập -Phụthuộc -Tươngquan
+Táitạolạimốiquanhệvơícácbiếnsốbằngmộtsơđồ.
c.Định nghĩa khái niệm:
Chỉrõtoànbộnộihàmphảnánhcủavấnđềchiphốiđềtầi.
d. Thao tác hoá khái niệm
Biếnnhữngkháiniệmtưởngtượng,phứctạpthànhnhữngkháiniệmđơngiản,cụ
thểcóthểquansátđượctheotừngcấpđộ(tứclàtìmchỉbáokháiniệm)
VD:đềtài“Bạo lực gia đình” +Nạnnhân:
vợ,chồng,concái,chamẹ,hàng xóm… +Hìnhthức:
Tinhthần,thểxác,tìnhdục… +Nguyênnhân:
Kinhtế,thấtnghiệp,làmănthulỗ,
tệnạnXh,tưtưởngtrongnamkhinh nữ,họcvấn… +Hậuquả:
Cánhân,giađình,cộngđồng…
5.LựachọnPPthuthậpthôngtin +Quansát, +Phỏngvấn
+Phântíchtàiliệu
+Trưngcầuýkiến +ThựcnghiệmXH
6.Xâydựngbảngcâuhỏi
XDbảnghỏilàcôngviệctrítuệrấtvấtvả.Chấtlượngbảnghỏiphụthuộcrất
nhiềuvàotrìnhđộtaynghềcũngnhưkhâuchuẩnbịửtongquátrìnhtạodựng
chươngtrìnhnghiêncứu.
Cơsởcủabảnghỏilàcáccâuhỏi.:
-Câuhỏitheonộidung
-Câuhỏiđóngvàcâuhoitmở
7.Chọnmẫuđiềutra
Tỉlệ=30%tổngthể
8.Lậpphươngánxửlýthôngtin
Dựtrùtrướckếhoạch:côngthứctoánhọc,đếmthủcông,sửdụngmáytính (phầnmềmSPSS)
9.Điềutrathửđểhoànthiệngiaiđoạnchuẩnbị
II.Giaiđoạntiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt(vấnđềtổchức) 1.Lậpkếhoạch
-Xácđịnhthờiđiểmđiềutra(phảitránhthiêntai,lũlụthaybiếncốkhácvề
chínhtrị,xãhội.Phảitạochoconngườicótâmlýthoảimáinhấtđểtrảlờivào phiếu) -Đitiềntrạm
(liênhệvớichínhquyềnđiạphương,địabànsẽđếnnghiêncứu,chuẩnbịchỗăn, nghỉ…)
-Chuẩnbịkinhphí
-Chuẩnbịtàiliệu
(Bảnghỏi,thiếtbịghiâm,ghihình)
2.Lựachọntậphuấnđiềutraviên -Sốlượng
-Chấtlượng(kinhnghiệm,kỹnăng,
phẩmchấtđạođứcnghềnghiệp,kháchquan,chínhxác) -Quymô
-Giớithiệuchođiềutraviên:Mụcđích,ýnghĩanghiêncứu;đốitượngnghcứu,
cáchghichépthôngtin.
-Tiếnhànhthuthậpthôngtincábiệt:-Quansát,chuyểnthôngtincábiệtthành thôngtintổngthể.
3.Giaiđoạnxửlýthôngtinvàbáocáokếtquả.
-Tậphợptàiliệu->xửlýthôngtin(chobảngtầnsố&tầnsuất)
-Phântíchthôngtin:Môtả,sốliệu,giảithíchýnghĩa,phântíchtươngquangiữa
cácsốliệu->đưaranhậnđịnh
-Kiểmđịnhgiảthuyếtnghiêncứu,khẳngđịnhthuyếtnàođúng,cáiđúng,báo
cáokếtquảnghiêncứu,đềxuấtgiảipháp,khuyếnnghị
-XHhoákếtquảnghiêncứu:thôngquaph.tiệntruyềnthông:báo,đài,tổchức
hộithảo,tổchứcnghiệmthu…
CáiquantrongnhấttrongđiềutraXHHlàthôngtin.
Câu 11 Thế nào là phương pháp quan sát trong XHH? .
PPQuansát(Observation):
KN:làppthuthậpthôngtinthựcnghiệmthôngquacáctrigiácnghe,nhìnđểthu
nhậnthôngtinvềcácquátrình,cáchiệntượngXHdựatrêncơsởđềtàivàmục
tiêucủamộtcuộcng/cứu
Nguồnthôngtinquansátlàtoànbộhànhvicủangườiđượcnghiêncứu.Điểm
mạnhcủaquansátlàtyhườngđậtđượcngayấntượngtrựctiếpvềsựthểhiện
hànhvicủaconngười,trêncơsởđó,điềutraviêntiếnahnhfghichéphayhình
thànhcáccâutrảlờitrongbảnghỏicótrước.
Tuyvậyquansátcũngcónhượcđiểmlàchỉcóthểsửdụngchoviệcnghiêncứu
nhữnghiệntượng,sựkiệnhiệntạichứkhôngphảitrongquákhứhoặctươnglai.
Hơnnữasửdụngppquansátcácsựkiệnxảyratrongthờigiandàithìấntượng
đãcórtừquansátlầnđầudềđánhlừa,chelấpnhữnglầnquansáttiếptheo. Cáclọaiquansát:
Quansátcóchuẩnmực:làq/smàtrongđóngườiq/sđãsớmxácđiịnhdược
nhữngyếutốnàocủakháchthểnghiêncứulàcóýnghĩanhấtđểtậptrungchúý vàođó.
Quansátkhôngchuẩnmực(q/stựdo):làlọaiq/smàtrongđóngườinghiêncứu
chưaxácđịnhđượctrướccácyếutốcủakháchthểquansátliênquanđếnviệc
nghiêncứucầndượcquansát.
Câu 12 PP phân tích tài liệu trong XHH l .
à gì? Nêu những ưu điểm và nhược điểm của PP này?
Làppnghiêncứudựatrêncáctưliệu,vănbản,sáchbáohaycôngtrìnhnghiên
cứucóliênquannhằmmụcđíchphụcvụchoviệcnghiêncứu.
Muốndùngppnày,trướchếtphảidựavàođềtài,mụctiêunghiêncứumàlựa
chọnnhữngtàiliệuthíchhợp Ưuđiểm:
-Giúpchúngtanghiêncứunhữngđốitượngtrongquákhứhoặchiệntạinhưng
khôngcódịphaycơhộitrựctiếptiếpxúcđược.
-ítgặpvướngmắchoặcbịphảnứngtừphíađốitượng
-Tiếtkiệmđượcthờigian,tiềnbạcmàvẫndảmbảotínhchínhxác Nhượcđiểm:
-Dễbịảnhhưởngbởiquanđiểm,tưtưởngcủatácgiả(vìsốđôngđượcviếttự
do,khôngphảiphụcvụchonghiêncứu)
-Cónhiềuhạnchế,nhấtlàkhidùngcánguồntàiliệuriênghoặcnằmtrongphạm vibảomật.
Câu 13. PP phỏng vấn XHH là gì? nêu các loại phỏng vấn chủ yếu? Những
ưu điểm, nhược điểm của PP phỏng vấn?
LàppkháphổbiếntrongnghiêncứuXHHđểthuthậpthôngtinquaviệchỏivà
trảlờicáccâuhỏi.Đâylàmộtppquantrọngđểthuthậpthôngtinthựcnghiệm,
thôngquaviệctácđộngtâmlý-xãhộitrựctiếpgiữangườihỏivàngườitrảlời
trêncơsởđềtàivàmụctiêucủamộtcuộcnghiêncứuđiềutraXHH.
Cáclọaiphỏngvấnchủyếu:
-Phỏngvấnsâu:Chủyếusửdụngcâuhỏimởđểthuthậppthôngtintrêncơsở
đảmbảosựtựdocủangườiphỏngvấnsắpxếpvàđặtcâuhỏi,ngườitrảlờicũng
tựdolựachọncáchthứctrảlời,PPnàynhằmđểhiểubiếtsâunhữngkhíacạnh
nàođócủađềtài.
-Phỏngvấntheobảnghỏi:Thườngđượcthựchiệntrênmộtbảnghỏiđãđược
chuẩnbịchuđáotừtrước.
Ngoàira,căncứvàocáctiêuchíkhácnhau,ngườitachiaracácloại:phỏngvấn
quatiếpxúctrựctiếpvàphỏngvấnquađiệnthoại;phỏngvấncánhânvàphỏng
vấnnhóm;phỏngvấnmộtlầnvàphỏngvấnnhiềulân. Ưuđiểm:
-Ngườiphỏngvấncóthểchủđộngnêulạicâuhỏikhithấycầnthiết(nhưthấy
đốitượngnétránhvấnđềđanghỏihaychưahiểuđúngyêucầu).Cóthểcùngmột
nộidungnhưngcócâuhỏikhácnhauđốivớicácđóitượngkhácnhau.PPnàydễ
tậoratâmlýthoảimáikhinóihơnlàphảiviếtragiấynênthườngcũngcótỉlệtrả
lờicaohơncáchsửdụngbảnghỏi
-Ngườihỏicóthểtếnhịtheodõi,kiểmsoáttháiđộ,cungcáchphảnứngcủađối
tượngđểxácđịnhđộtincậycủacâutrảlời. Nhượcđiểm:
-Đòihỏitốnnhiềucôngsức,phươngtiện:ngườitheodõi,ngườighichép,ghi
âm,ngườikiểmđịnh,đánhgiátínhkháchquan,trungthựccủacuộcphỏngvấn,
thốngkê,xửlýkếtquả…
-Phảidichuyểnnhiều,phảitiếpxúcvớinhiềuđốitượng,haygặpphảinhững
khókhăn,bấtngờkhôngdựkiếntrướcđược
-Đôikhidosựthúcéptrongnhữnghoàncảnhkhôngthuậnlợichongườitrarlời
như:nhânviêntrướcmặtthủtrưởng,concáitrướcmặtchamẹ…nênchấtlượng
câutrảlờibịảnhhưởng
-PPnàykhôngđảmbảotínhvôdanhnênngườitrảlờithườngengại,haymấttự nhiên.
Câu 14. Nghiên cứu chọn mẫu là gì? Tại sao phải chọn mẫu trong nghiên
cứu XHH? Nêu một số cách chọn mẫu?
Làmộttậphợpcácđóitượngnghiêncứuđượclựachọn,cóđủcácyếutốcótính
chấttiêubiểuvàđượcrútratừtổngthể,mộttậphợplớnmànólàđạidiệncho
nhómđốitượng,thôngtinthuđượctừmẫunghiêncứucóthểkháiquátsuyra
chotổngthểtrongnghiêncứu,sosánh,đốichiếukiểmnghiệmcácgiảthuyết.
MụctiêucơbảncủacáccuộcđiềutraXHHlàđểcungcấpcácthôngtintừthực
tếXHchoviệcpháttriểnlýluậnXHHcũngnhưchocôngtácquảnlýXH.Thông
tinthuthậpđượcphảicótínhđạidiện,cógíatrịchocảtổngthểđiềutra,thông
tinđóphảiđảmbảođượcmứcdộchínhxác,phảnánhđúngvớithựctếkhách
quan.Dođó,trongnghiêncứuXHH,ngườitacầnphảiápdụngppchọnmẫu.
Mộtsốkĩnăngvàppchonmẫu:
+Mẫungẫunhiênđơngiản:
-Xácđịnhkhungmẫutổngthể.
-Lậpdanhsáchtổngthể
-Rútthămngẫunhiêntheodanhsáchsốngườicầnchọnchođếnkhiđủsốlượng
mẫu(tỉlệtốithiểulà30%trêntổngthể)
NghiêncứutừmộttổngthểcóNđơnvị,chúngtachọnranđơnvịđểnghiêncứu
saochothôngtinthuđượccóthểsuyrathànhthôngtincủacảtổngthể.Số
đơnvịnàygọilàkíchthướcmẫu,còntậphợpđơnvịnàygoilàmẫu(n+Mẫungẫunhiênhệthống:
-Xácđịnhkhungmẫu -Lậpdanhsách
-Xácđịnhkhoảngcáchkgiữa2ph.tửcầnchọn.k=N/n(tổngthể/mẫu)
Nếulẻ,chỉcầnlấyphầnnguyên,khônglàmtrònsố.
-Chọnmẫungẫunhiênđốitượngđầutiên
-lấymẫutiếptheocáchnhaumộtkhoảngcáchchođếnkhihếtdanhsách,đủsố lượng +Mẫutỉlệ
-Xácđịnhkhungmẫu(tổngthể)
-Xácđịnhsơbộcơcấutổngthểtheomộtsốtiêuchícơbản:giớitính,độtuổi,
họcvấntheotỉlệ%tươngthíchgiữatổngthểvàmẫu.
+Tínhtoánsốlượngchotừngthànhphầnchomẫu:
n1namgiớiTW=…+…+…
n2namgiớitỉnh,thành=…+…+…
n3namgiớiQ,huyện=…+…+…
n4namgiớiXãphường=…+…+…
n…nữgiới…….
+Sửdụngcáchlựachọnngẫunhiênlấyrasốlượngcụthểchotừngthànhphần
Câu 15. Trình bày kỹ thuật lập bảng câu hỏi trong nghiên cứu XHH?
Bảnghỏilàmộttậphợpgồmrấtnhiềucâuhỏiđượcsắpxếptheomộttrậttựnhất
địnhtrêncơsởcácnguyêntắctâmlý,logicvàtheonộidungnhằmtạodiềukiện
chongườiđượchỏibộclộquanđiểm,ýkiếncủamìnhvềvấnđèđượchỏi,giúp
nhànghiêncứuthuđượcthôngtincầnthiếtchocuộcđiềutraXHH.Bảnghỏilà
mộtcôngcụđắclựcchoviệcnghiêncứuthựcnghiệmcũngnhưtrongquátrình
nhậnthứccủanghiêncứuXHHthựcnghiệm.
Cácbướctiếnhànhlậpbảnghỏi: 1. Phần mở đầu:
-Ghitêncánhân,tổchứcdứngrathựchiệncuộcnghiêncứu
-Ghitênbảnghỏi
-Phíadướitênbảng,ghimãsốhoặccóthểlàđịađiểm,thờigianthựchiệncuộc nghiêncứu
2. Phần nội dung:Gồmtoànbộnộidungcáccâuhỏiphụcvụchocuộcnghiên
cứu.Phảisắpxếptheotrìnhtựlôgicnhấtđịnh.Cáccâuhỏithườngđượcsửdụng:
+Câuhỏimở:làcâuhỏikhôngcóp/ántrảlờisẵn,thườngcóthêmphầnlýgiải
tạisao,ngườiđượchỏitrảlờitheosuynghĩ,quanđiểmriêngcủamình(đâylàpp
thuthậpthôngtinđịnhtính).
+Câuhỏiđóng:làloạicâuhỏiđãđượcchuẩnbịsẵncácp/ántrảlời.Loạinày thườngcó2dạng:
-Lựachọn(có,không)
-Tuỳchọn(cóthểchọnmộthayhơnmộtphươngán)
+Câuhỏikếthợpđóng–mở: -Có-không
-Nếucótạisao,nếukhôngtạisao
+Câuhỏimatrận:làsựkếthợpnhièucâuhỏiđóngtrongmộtcâuhỏi 3. Phần kết thúc:
Gồmmộtsốcâuhỏithuthậpthôngtinnhânthânnhư:giớtính,họcvấn,tình
trạnghônnhân,nơicưtrú…vàcảmơn
Gócdướicuốicùngbảnghỏighichépcácquansát:nhàởloạigì,sân,vườn, ngoạicảnh… * Yêu cầu:
-Bảnghỏicầnphảibámsátđềtàinghiêncứuvàphảiđemlạimộtlợiíchnàođó
choviệcthuthậpthôngtin.
-Cáccâuhỏiphảiởvịtrítrunglậpvớiýkiếntháiđộcuẩngườiđượchỏi.
-Câuhỏiphảidễhiểu,phùhpợvớiđốitượngđượchỏi,ngônngữphảirõràng,
cầnchúýphươngngữ,khẩungữđiạphương.
-Phươngántrảlờikhôngđượcchồngchéonhau,khôngghépmáymóc2vấnđề,
2sựkiệntrong1câuhỏi
-Tuyệtđốikhôngđượcđặtcâuhỏidạngphủđịnh.
Câu16:Tươngtácxãhộilàgí?CácloạitươngtácXh?Mốiquanhệgiữatương
tácxãhộivàhànhđộngxãhội? 1. Khái niệm:
Tươngtácxh:làsựtácđộngqualạichiphốiphụthuộclẫnnhaugiữacácchủ
thểhànhđộngtrongviệcthoảmãnvìnhucầuXHcănbảncủaconngười(Quá
trìnhthôngtinvàgiaotiếp).Khôngđơngiảnchỉlàhànhđộngvàsựphảnứngmà
làquátrìnhtươngtácgiántiếpcủaítnhấthaichủthểhànhđộngcósựthíchứng
lẫnnhaucủacácchủthể.TươngtácXhdiễnraởcảhaicấpđộvimôvàvĩmô.
Vimô:làTTgiữacánhânvớicánhân(tronggiađình…)giữacánhânvớimột
nhóm,1tổchứcXHhayvớicảcộngđồng,cảXh.
Vĩmô:làTTgiữacáclĩnhvựccủađờisốngXHnhư:Ktế-Ch.trị,Ktê-V.hoá, Ch.trị-VHXH.
Sựtươngthíchgiữacácthiếtchếđógọilàthiếtchếvĩmô 2. Phân loại:
a.PhânloạidựavàomốiliênhệXHgiữacácchủthểhànhđộng:
-Sựtiếpxúckhônggian
-Sựtiếpxúctâmlý -SựtiếpxúcXH -Sựtươngtác -QuanhệXH
b.Phânloạitheocácdạnghoạtđộngchung
-Hoạtđộngcánhâncùngnhau
-Hoạtđộngtiếpnốicùngnhau
-Hoạtđộngtươnghỗcùngnhau
c.Phânloạitheochủthểhànhđộngtrongtươngtác
-Tươngtácliêncánhân
-Tươngtáccánhân-xãhội
-Tươngtácnhómxãhội
-Tươngtácnhóm-nhóm
-Tươngtácnhóm-xãhội
-Tươngtácgiữanhữngcánhânvớitưcáchlàđạidiệncácnhómkhácnhau.
-Tươngtácgiántiếp
d.Phânloạitheomụctiêu,ýnghĩaXHcủatươngtác.
Tươngtácgiữacáchệthốngxh:Việtnam><Trungquốc,Nga><Mĩ.
Diễnranhiềuhìnhthứcvàcấpđộkhácnhau.
NộidungcơbảncủatươngtácXh
+Tươngtáccộngtácthíchnghi.
+Cạnhtranh,đốiđầu,xungđột
TươngtácXhcóquanhệgắnbókhăngkhítvớihànhđộngxãhội.Hànhđộngcủa
conngườinếukhôngđặttrongtươngtácthìkhôngđượcgọilàhànhđộngxãhội,
dođótươngtáclàcơchế,làđiềukiệnlàconđườngđểthựchiệnhànhđộngxh.
Ngượclạitươngtácxhlàsựcặpđôiliêntụccủahànhđộngxãhộicóthểlàmột
lầnhoặclặplạinhiềulần: Cáclýthuyết: +Traođổixh.
+Tươngtácbiểutrưng. +Kịch.
a.Tươngtácxhlàsựtraođổigiátrịxhcủacáccánhânngangnhau(chovà
nhận).Lýthuyếtnàykêugọicánhânđừngtínhtoánnhiều.
b.Biểutrưng:Tươngtácxhlàquatrìnhcáccánhângiảinghĩacácbiểutượng
trongtươngtác.Tấtcảsựkiện,sinhvậthoạtđộngcửchỉngônngữkhiđượccá
nhângánchomộtýnghĩnàođóthìnótrởthànhbiểutrưngtươngtác.
Ngônngữlàbiểutrưngphổbiếnnhất.
Lýthuyếtnàycóhạnchếlàkhônggiảinghĩahếtđượctrongmọibốicảnh,không
cùnghệthốngbiểutưởng(ngônngữ) c.Lýthuyếtkịch.
Chorằngtươngtácxãhộilàquátrìnhliêntụccáccánhânmangmặtnạvàtháo
bỏmặtnạ.Tươngtácxhlàtươngtácgiữacácmặtnạvớinhau.
Cảmxúcmàconngườibiềuhiệnvớinhautronggiaotiếplàcảmxúcgiảdối.
Câu17:Trìnhbàykháiniệmquyềnlực,nguồngốccủaquyềnlựcvàcácđặc
trưngcủaquyềnlựctrongxãhội. a. Khái niệm
QLlàmộtphạmtrùrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựckhoahọcnghiêncứu,
nhưngcóthểhiểu:Quyềnlựclàmộtkháiniệmđểchỉsứcmạnhđượcđặttrong
mộtquanhệcụthểnàođó.Cóthểlàsứcmạnhcủasiêunhiên,tựnhiênhaycủa
conngườitrongquanhệvớiconngười.
TheoM.Weber:Quyềnlựclàkhảnăngápđặtýchícủamình(cánhân,nhómxã
hội)màbấtchấpsựchốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác. XHHđịnhnghĩa:
+Quyềnlựclàkhảnăngmộtcánhânhaymộtnhómxãhộiápđặtýchícủamình
làmthayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacánhânhaynhómXhkhác. b. Nguồn gốc
+TheoK.Marx:Chếđộsởhữutưnhânvềtưliệusảnxuấtlàsơsởcủasựphân
chiaquyềnlựctrongxh.Ngườinắmtưliệusảnxuấtchínhlàngườinắmquyền
điềuchỉnhhànhvivàcơhộicủangườikhôngcóTLSX.
+TheoM.Weber:Nguồngốccủaquyền lựckhôngchỉlàkinhtếmàcòndo
nhữngyếutốphikinhtếnhưgiađình,dòngdõi,tôngiáo,uytín
+TheoT.Parsons:Quyềnlựcxhnằmởvịthếcủacánhântrongcơcấucủaxh.xh
traochomộtsốquyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthế,đượcphéplàm.XHtạora
quyềnlựcchocánhân.
Tómlạicórấtnhiềunguyêndodẫntớisựphátsinhvàtạoraquyềnlựcgồm:
-Dòngdõixuấtthân. -Giớitính.
-Tuổitác.(Xãhộiphươngđông)
-Củacảitàisản(kinhtế) -Họcvấn.
-Sứcmạnh(Vũkhí,thếlực)
-Khảnăngthiênbẩm(khẩnăngquytụ,tậphợplôikéongườikhác,thuyếtphục
ngườikhác,thườnglàthiêntàihaylãnhtụ).
-Pháplý(Thôngquaquyếtđịnhtuyểndụng,đềbạt,bổnhiệmcánhânvàovịtrí
xhnàođó)tạorasựthừanhậncủaxhvềmặtpháplý. +Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtạoraquyềnlựcmàchínhlàquanniệmcủaXHvềcá
yếutốđó,XHđềcaohaykhôngđềcaonómàthôi.
c.Cácđặctrưngcủaquyềnlựctrongxãhội:
+QLXHlà1dạngquanhệxhtheochiềudọc,gọilàqhxhbấtbìnhđẳng,ởđócó
sựápđặtýchícủangườinàylênhànhvitháiđộquanđiểmcủangườikhác.
+VềbảnchấtQLXhcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
cuảchủthể,kháchthểquyềnlực.Điềuđólàmchoqlxhtrởthànhmộtthứgiátrị
phổbiếntrongxhmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốntrở
thànhchủthểcủaquanhệquyềnlực.
+Quyềnlựccótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:Mangtínhápđặtcưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể quyềnlực.
Mặtthứ2:sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđốivớiýchícủachủthể
quyềnlực,đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghai,đặcbiệtlàmặt2thìkhôngthểcóquyềnlựcxhtrong
thựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứngvớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmnghĩavụthìmớicóquyềnlực
+Mọicánhântrongxhđếnthamgiavàocácquanhệquyềnlựcvớinhữngmức
độkhácnhauảyTongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthểtrong quanhệkhác.
MọiQHQLđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực.
Câu 18: Thế nào là thiết chế xh? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và
một só loại thiết chế xã hội cơ bản.
a. Khái niệm:Làmộtkiểutổchưcxhđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầu
xhcănbảncủaconngười(cáiquansấtđược)
+Làmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcxh,khuônmẫu,hànhvixh,quyđịnh,
luậtlệ,thủtục.xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuxhcănbảncủacon
người(cáikhóquansátđược).
+ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcxãhội.Muốn
hiểuthiếtchếxhphảiphântíchnótrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấu nộidung..
Luậtpháptổchúccănbảnnhấtcủaxhcógiaicấp.
b. Đặc trưng cơ bản:
-Tínhkháchquan:Tổchứcxhxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaxh,thiếtchế
xhcótínhđộclậptươngđốivớikinhtếxh.
-Tínhgiaicấp:chỉxuấthiệntrongxhcóphânchiagiaicấp:Chỉxuấthiệntrong
xãhộicóphânchiagiaicấp.củanhànướcxuấtpháptừýchícủagiaicấpthống trị.
-Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạiởđócósựxuấthiệncủatổchứcxh.
-Tínhđộclậptươngđối:Mỗithiếtchếcótínhchấtđộclậptươngđốinhưnggiữa
cáctổchứcthìcósựtácđộngqualạilẫnnhau.Sựbiếnđổicủatổchứcnàykéo
theotổchứckhácbiếnđổitheo.
-Tínhổnđịnhtươngđối:Thiếtchếxhcóbiếnđổitheosựbiếnđổixhnhưngnội
dungcủanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệđôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi củađờisốngxh.
Câu 19: Thế nào là cơ cấu xh. Nêu các cơ cấu xã hội cơ bản : a. Khái niệm:
+Cơcấuxhlàmôhìnhcủacácmốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệ
thốngxhnhữngthanhfphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácxhloàingười.Mặc
dùtínhchấtquanhệcảuchúngcósựbiếnđổi.Nhữngthànhphầncơbảncủacơ
cấuxãhộilàvịtrívaitrònhóm,cộngđồngthiếtchế
+Cơcấuxhlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthống
xh,cáccộngđồngxh(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp)lànhữngthànhtốcơ bản
*Địnhnghĩa:Cơcấuxhlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngxãhội
nhấtđịnh,trongđócósựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thành
phần,mốiliênhệcơbảncảuhệthốngxhđó.
*Cơcấuxhnằmtrongbảnthânxhtrướchếtlàmộtbộphậnnhântốcấuthànhhệ thốngxh.
*Cơcấuxhgồmcácbộphận,thànhphầntạonêncơcấuxhcácthànhphầnvà
mốiliênhệcủacơcấuxãhộicóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthêxhloài người.
*Cácquanniệmvềcơcấuxhđềuthứcnhậnsựgắnkếtgiữacơcấuvàquanhệ xh.
b. Các yếu tố cơ bản của CCxh * Vị thế xh.
Vịthếxhlàkháiniệmđểchỉvịchícủamỗicánhântrongcơcấutổchứcxh.theo
sựthẩmđịnh,đánhgiácủanhữngngườikhác,củaxh.
Vịthếxhvừadophẩmchấtxhcánhânquyđịnhvừachịusựtácđộngcủaxh
đánhgiácủaxhđượcxhthừanhận.
Cánhânthườngcórấtnhiềuvịthếkhácnhaunhữngvịthếđóchobiếtcánhânđó
làaitrongthiếtchếxh.Vịthếđóchỉcóýnghĩađầyđủkhiđặtnótrongquanhệ
đểsosánhvớicácvịthếkháctrongcơcấuxh.
Phânloạivịthếxhcóhailoại:Vịthếcósẵnvàvịthếđạtđược
Vịthếcósẵnđượcquyđịnhtheonhữngcơsởđiềukiệnvẫncócủacánhânmàcá
nhânkhôngkiểmsoátđượclựachonhaytạodựngđược.
Vịthếđạtđượclàvịthếquyđịnhtheophẩmchấtnănglực,trìnhđộdocánhân
lựachọnchủđộngtíchcựchoạtđộngmàđạtđượcvàđạtđượcxhthừanhận.Sự
lựachọnđóchỉlàtươngđối.
* Vai trò:Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvinghĩavụvàquyềnlợigắnvới
mộtvịthếnhấtđịnh.Vaitròlànhữngđòihỏicủaxhđặtravớicácvịthếxh.
Nhữngđòihỏiđượcxácđịnhcăncứvàocácchuẩnmựcxh,vìvậyởcácxhkhác
nhaucùngmộtvịthếxhnhưngmôhìnhhànhviđượcxhmongđợirấtkhácnhau.
Tứclàvaitròcũngkhácnhau.
TrênthựctếnhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhaunhữngđòihỏinàycó
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau.
* Nhóm Xh:Làmộttậphợpngườiliênkếtvớinhautheomộtkiểunàođóđược
chiasẻvớinhaumộthoạtđộngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàxácđịnh
hướnggiátrịnhấtđịnh. *Phânloại:
+Nhómsơcấp:lànhómcóquymônhỏcóquanhệtrựcdiệnvớinhau.Cósự
cộngtácvềmụctiêuchungquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm
-Từhaithànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhóm.
+Nhómthứcấp:LànhómXhcóquymôlớntrongđócóthểchứanhiềunhóm sơcấp.
-Đặctrưngcủanhómthứcấp:
Gồmnhiềumốiquanhệhơn.Cácquanhệxhnàythườngđượcđịnhchếhoátheo
mụcđíchcủanhóm.
Cácquanhệxhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthểduy
trìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
CácquanhệXhtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận
chunggiữacácthànhviêntrongnhóm * Tổ chức xh
* Cộng đồng xh:Làtậphợpngười,trongđócáccánhânliênhệvớinhautheo
nhữngcơsởđiềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthống
nhấtvềvănhoá,giátrịxãhội
Vềcấutrúc,mỗicôngđộngđềucóđặcthùvềkếtcấuliệnhệgiữacácthành
viên,chặtchẽhaylỏnglẻophụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủacác
thànhviêntrongcôngđộng.
Phânloại:Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsó
đặctrưngchungsauđây; -Phảicódânsố
-Cósựchiasẻyếutốđịalý
-Tôngiáocónhữngvậtthiêngđểthờ
-Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchunghoạtđộngdướihìnhthứctựquản
-Cónhữnglýtưởngchungmàmọingườicùngtraođổi
-Cóchungmộtkiếnthứcvănhoá * Thiết chế xh * Mạng lưới xh
Câu 20 Nêu cấu trúc của hành động XH và phân loại hành động? . a.Khái niệm:
HĐXHlàhànhđộngcủaconngườitrongquanhệvớingườikhácvàvớiXH.
Hiểumộtcáchcụthể,HĐXHlàhànhvicóýthứccủaconngườiđượcchủthể
gắnchoýnghĩachủquanđãđượclườngtrướcvềhànhđộngcủamìnhtrong
tươngquanvớihànhđộngcủangườikhácvàđịnhhướngvàohànhđộngcủahọ.
KhôngphảimọiHĐcủaconngườiđềulàHĐXH.ChỉcónhữngHĐmàhithực
hiệnnó,conngườicósựđịnhhướngvàongườikhác,khôngđượcđốichiếuvới
hệthốngchuẩnmựcXH(đúng-sai,đẹp-xấu)vàconngườithựchiệnnómột
cáchmáymóc,cơhọc,bảnnăng(ăn,uống,ngủ,ngáp…). b. Đặc trưng:
+XétvềmặtchủthểcuảHĐ:HĐXHcủaconngườimangbảnnăngsinhhọcvà
bảnnăngxãhội,luôncùngtồntạitrongmốiquanhệvớiXH.Đólàcáccánhân,
nhómXH,cộngđồngXH,cáctổchứcXH,HĐlớnnhấtlầHĐcủatoànXH.
-Trongtriếthọc,HĐXHđượchiểulàHĐcuảmộtgiaicấp,1tậpđoànhayHĐ
củacảXHmangt/cHĐcáchmạng
-TrongXHHthìHĐXHlàHĐcủatừngcánhân
+HĐXHcóýthức,mụcđíchrõràng.Vìvậyconngườisẽlựachọnđíchđể hướngđến
+HĐXHcósựđịnhhướngvàongườikhác,cóthểlàconngườivôhìnhhayhữu
hình.HĐcủaconngườiđịnhhướngvàokháchthểvậtchấtvàtinhthầnnhưng
khônggắnvớing]ờikhácthìkhônggộilàHĐXH.VD:ngườiđicâucá,đgiảitrí,
ngườiđitránhchướngngạivậttrênđường,nhàsưtụngkinh…
+HĐXHđượcđốichiếuvớihệthốngchuẩnmựcXH,trêncơsởđó,XHsẽđánh
giáHĐcánhânlàchuẩnmựchaysailệch
+HĐXHbịchiphốibởihoàncảnh,bốicảnhXHthựchiệnHĐ(thờigian,không
gianvậtchấtvàtinhthầncuảHĐ)cánhânlựachonđểHĐchophùhợpvới mongđợicủaXH c. Cấu trúc
+Xuấtpháttừnhucầulợiíchcủacánhân
+Độngcơ,mụcđíchcủaHĐ
+Chủthểcủahànhđộng:làcánhân,cánhóm,cộngđồnghaytoànthểXH
+Côngcụ,phươngtiệnthựchiệnhànhđộng
+hànhvivàkếtquảcủaHĐ
+MôitrườngvàhoàncảnhcủaHĐ. d. Phân loại
HĐcơsởcủahoạtđộngsốngcủacánhâncũngnhưcủatoànXh.Vìvậychúng
rấtphongphúvàđadạng. Cách1củaM.Weber:
Phânloạitheođộngcơ
Ôngđãnhấnmạnhđộngcơthúcđẩycótrongýthứccủachủthểlànguyênnhân
củahànhđộng,ôngnói:“kkhichúngtahiểuđượcđộngcơthìchúngtagiảithích đượchànhđộng”
Ôngđãphântíchvàđưara4laọiđộngcơkhácnhau,tươngứngvới4loạihành độngXh:
-Hànhđộngduylýcôngcụ:làloạihànhđộngmàcánhânphảilựachọnkỹ
lưỡngđểđạtmụctiêuVD:rõnhấtlàhoạtđộngkinhtế,chínhtrị,quânsự,hoạt
độngcơquan,côngsởlàhoạtđộngduylýcôngcụ.Trongkinhdoanh,người
kinhdoanhphảitínhtoấnkĩnênkinhdoanhcáigìcólợinhuậncaonhất
-Hànhđộngduylýgiátrị:Làhànhđộngcủacánhânconngườihướngtớicác
giátrịxãhội.Trongđờisốngthôngquatươngtácxhtừđờinàysangđờikhác,đã
hìnhthànhnênmộthệthốnggiátrịxhcủaconngười.VD:sựgiàucó,sứckhoẻ,
thànhđạttrongcuộcsống,hạnhphúc,sựthuỷchung,Sựhiếuthảovớichamẹ ôngbà.
Khicánhânhànhđộngđểhướngtớigiátrịxhthìđượcgọilàduylýgiátrị(định
hướngtheogiátrịxh).
-Hànhđộngduylýtruyềnthống:Làhànhđộngcánhânthựchiệntheophongtục
tậpquán,truyềnthốngvănhoáđượcgọilàduylýtruyềnthống.Khinhữngngười
trướclàmđãđượcchấpnhậnthìnhữngngườitheosaulàmtheo.VD:Tụclệma
chay,cướihỏilànhữngthủtụcphongtụctậpquán(đãlặpđilặplạinhưmộtthói
quen,truyềnđếnđờisau).
-Hànhđộngduycảm:làhànhđộngcủaconngườithựchiệntheocảmxúcnhất
thời:sựtựhào,sựyêuthương,sựcămgiận,sựbuồnvui...
Nhưngkophảitấtcảmọihànhđộngcủaconngườitheocảmxúcđềulàhành
độngduycảmmàchỉcónhữnghànhđộngcáccảmxúcđócóliênquanđến
ngườikhác,địnhhướngđếnngườikhácmớiđượccoilàhànhđộngduycảm.
Trong4loạiHĐXHdoM.Weberphânloạithìchúngtathườngthựchiệnhành
độngnghiêngvềloạinào?Lýgiảitạisao?YếutốXHnàochiphối? CácyếutốXH: +Tựnhiên:
-đặcđiểmsinhhọccuẩcơthểngười(nhântướnghọc);-môitrườngtựnhiênnơi conngườicưtrú +Xãhội:
-Cơcấuxãhội:cấutrúcvàhìnhthứctổchứcsắpxếpbêntrongXh(từvimôđễn
vĩmô),mỗicánhânđềucóvịthếXHcụthểtrongmỗiCCXH,đượcXHxácđịnh
rõmìnhlàaitrongCCđó
-KếtquảcủaquátrìnhXHhoácánhân:XHhoálàquátrìnhbiếnconngườicá
nhândầndầntrởthànhconngườiXh,cácnhânphảihọchỏinhữnggiátrịkhuôn
mẫuXh,hànhviứngxửcủaXH.
Xhhoálàquátrìnhdiễnrađồngđềuvớitấtcảmọicánhân.Quátrìnhđódiễnra
liêntụckhôngngừng.NhưngkếtquảXHhoávớimỗingườiđềukhácnhau,nó
biểuhiệnthôngquahànhđộngcủacánhânđóvớiXH.
Cách2củaT.Parsons:
Phânloạitheođịnhhướnggiátrị.Ôngđưara5dạngđịnhhướnggiátrị:
+Toànthể-bộphận:cácchủthểtrongHĐcủamìnhcóthểtuânthủtheo
nhữngquytắcchunghoặctheonhữngtìnhhuốngđặcthùcủahoàncảnh.VD:
mộtngườinghiệnkhônghútthuốctrongphòngvìcótreobiển“cấmhútthuốc”,
nếucóngườihútthuốcngồicạnh,ngườinàycóthểlựachọnhúttheohoặckhông
hútđểtuântheoquyđịnh.
+Đạttới-cósẵn:DạngHĐnàythểhiệnởchỗcácchủthểhànhđộngcóđịnh hướng
+Cảmxúc-trunglập:HĐdạngnàycóthểđịnhhướngđếnviệcthoảmẫncácnhu
cầutrựctiếp,cấpbáchđếnnhữngnhucầunàođóxavờinhưngquantrọng
+đặcthù-phântán:Chủthểhànhđộngđịnhhướngđếncácđặcthùhoặcnhững
đặcđiểmchungcủahoàncảnh
+Địnhhướngcánhân-đinhhướngnhóm:LoạiHĐnàythểhiệnkhẩnăngcácchủ
thểhànhđộngvìlợiíchcủabảnthâncánhânhaycótínhđếnlợiíchcủanhóm.
Cách3củaV.Pareto:Phânloạitheomứcđộcủaýthứchànhđộng.ôngchiaHĐ
củacáccánhânthành2dạng:
+Hànhđộnglôgic:lànhữngHĐhợplý,cónhữngmụcđíchđượcýthứcmột
cáchrõràng,cácnhânHĐhướngvầomụcđíchđó.
+Hànhđộngkhônglôgic:LànhữngHĐbảnnăng,khôngđượcýthức.Nócócơ
sởlàmộttổhợpcácbảnnăng,hammuốn,lợiích…thúcđẩy,vốnlàcốhữucủa
conngười.
Câu 21 Thế nào là quan hệ XH? Các loại hình quan hệ XH? . a.Kháiniệm:
Quanhệxhlàmốiliênhệ,quanhệgiữacácchủthểxhkhácbiệtnhaubởivịtrí, chứcnăngxh.
-Khôngphảimọitươngtácxhđềuhìnhthànhquanhệxhmàquanhệxhhình
thànhtrêncơsởtươngtácxh.CónhữngTTXHchỉgặpnhauvàgiaotiếpnhất
thờitronghoàncảnhnàođó.
-Tươngtácxhdiễnramộtcáchổnđịnhbềnvữngtrong1khoảngthờigiannhất
địnhmớihìnhthànhnênquanhệxh.Khiquanhệxhđượcthiếtlậpthìnóduytrì tươngtácxh.
-Khitươngtácxhdiễnraliêntục,ồnđịnh,khuônmẫuhoáởcấpđộvĩmôthìnó
thiếtlậpnênquanhệxãhộiổnđịnh.(QHCha–con,vợ–chồng,Thầy–trò,
ngườimua–ngườibán)
QHXHtồntạibềnvữnglâudàitừđờinàysangđờikhác,cáiđểcânbằng,cáiđể
đểduytrìổnđịnh.Quanhệxhlàquanhệgiữacáiđượcvàcáimất,giữacáiphần
thưởng,mốilợivàcáichiphí.
Bấtkểquanhềxhnào,cánhânđềuluônluôncóxuhướnggiảmthiểuchiphí,đạt
tốiđamốilợitrongquanhệđó,dẫntớicáccánhântrongquanhệxhkìvọnglẫn
nhau.Đóchínhlànhântốđểduytrìquanhệxh(cóthểlàvềvậtchấthayvềtinh thần) b. Phân loại
Quanhệxhdiễnravớinhiềuhìnhthứckhácnhau,phổbiếnlà:
-Theochiềungang:Làquanhệgiữacáccánhâncócùngvịthế
-Theochiềudọc:Làquanhệgiữacáccánhâncóvịthếxhcaothấpkhácnhau (trêndưới)
Câu22:Tổchứcxãhộilàgì?Cácdấuhiệucơbảncủatổchứcxãhội?Phânloại tổchứcxãhội? a.Kháiniệm.
Làmộttậphợpcácquanhệxhliênkếtcáccánhânlạinhằmthựchiệnmộtmục
tiêuchungnàođógọilàtổchứcxãhội.
b.Đặctrưng:(5đặctrưng)
(dấuhiệucơbảncủatổchứcxh)
+Đượcthànhlậpmộtcáchcóchủđịnh,cómụcđíchrõràngcácthànhviêný
thứcđượctổchứccủahọđểđạttớimụcđíchnhấtđịnh.
+Trongtổchức,cóquanhệquyềnlựcthểhiệnrõnétvàsựphânchiaquyềnlực
theothứbậc.Nhữngcánhânởthangquyềnlựcnàođócókhảnăngđiềuchỉnh
hànhvi,tháiđộcủangườikhácởthangquyềnlựcthấphơn.
+Cáccánhânlàthànhviênđượcxácđịnhrõràngvịthếvàvaitròcủamình
trongtổchức.Tổchứccũngđặtrachocánhânmộttậphợpcáchànhviđược
phépvàhànhvikhôngđượcphéplàm
+Vaitrò,vịthếxãhộicánhântrongtổchứckotồntạiđộclập,riêngrẽmàtồn
tạitrongmốiquanhệtácđộngqualạivớicácvịthế,vaitròkháctrongtổchức
nhằmđạtđượcmụctiêuchungmàtổchứcđãđềra.
+Phầnlớncácmụcđíchvàmốiquanhệcủatổhcứcđượcchínhthứchoávà
côngkhiaihoá,khôngchỉvớicácthànhviêntrongtổchứcmàcòncôngkhaihoá
vớibênngoàitổchức. c.Phânloại
Tổchứcxãhộiđiểnhình,phốbiếnnhấtlàtổchứcquanliêu(thườngcótrongXH hiệnđại).
Tổchứcquanliêu:Bộmáyhànhchínhnhànước,tổchứccôngsở.
5đặctrưngcủatổchứcquanliêu:
+Tínhchínhthứchoá:Cótêngọirõràngcótrụsởcógiấyphépthànhlậpvề mặtpháplý
+Cấutrúchoá:Tổchứctheomôhìnhvàkhuônmẫuhoá(hìnhtháp)Tùytheo
quymô,chứcnăngnhiệmvụmàcómôhìnhđơngiảnhayphứctạp.
+Tínhchuyênmônhoá:Mỗitổchứcquanliêuluônluônđượctuântheonhững
quytrìnhliênquanđếncácthủtụchànhchính,liênquanđếnnhiềuloạigiấy
tờ,côngvănhànhchính.
+Tínhduylýhoá:Phảnánhquanhệcủacáccánhântrongtổchức,chủyếulà
quanhệduylý,theochứcnăngnhiệmvụchứkotheotìnhcảm.
Đâylàtổchứckhoahọcnhất,phổbiếnnhấtvàđiểnhìnhnhất. Câu 23 Trình .
bày khái niệm quyền lực, nguồn gốc của quyền lực và các
hình thức của QL trong XH? a.Kháiniệm
QLlàmộtphạmrtrùrrấtphứctạp,đượcnhiềulĩnhvựcK.Hnghiêncứu,nhưng cóthểhiểu:
-QLlàkháiniệmchỉsứcmạnhđượcđặttrongmộtquanhệcụthểnàođó.
Cóthểlàs/mcủasiêunhiên,s/mcủatựnhiênhaycủaconngườitrongquanhệ vớiconngười.
TheoquanniệmcủaM.Weber:
QLlàkhảnăngápđặtýchícủacánhânhaynhómxh,tổchứcXhmàbấtchấpsự
chốngcựhaysựphảnđốicủangườikhác. XHHđịnhnghĩa:
+QLlàkhảnăngcủamộtcánhânhaymộtnhómXHápđặtýchícủamìnhlàm
thayđổiquanđiểm,tháiđộvàhànhvicủacácnhânhaynhómXHkhác. b.Đặctrưng:
+QLXHlàmộtdạngquanhệtheochiềudọc,goilàquanhệbấtbìnhđẳngở
đó,cósựápđặtýchícủangườinàylênhànhvi,tháiđộquanđiểmcủangười khác.
+Vềbảnchất,QLXHcóquanhệmởrộnghaygiớihạnmứcđộtựdohànhđộng
củachủthể,kháchthểquyềnlực.ĐiềuđólàmchoQLXHtrởthànhmộtthứgiá
trịphổbiếntrongXHmànhiềungườimongmuốnnắmgiữ,sởhữu,hammuốn
trởthànhchủthểcủaquanhệQL(phổbiếnđốivớimọicánhân).
+QLXHcótínhhaimặt:
Mặtthứnhất:mangtínhápđặt,cưỡngchếtừphíachủthểđếnphíakháchthể Qlực.
Mặtthứhai:Sựchấpthuận,thừanhậncủakháchthểđ/výchícủachủthểQL,
đượcbiểuhiệnởsựtuânthủ,phụctùng.
Nếuthiếumộttronghaimặttrên,đặcbiệtlàmặtthứhaithìsẽkhôngthểcó
QLXHtrongthựctế.Haimặtnàyràngbuộclẫnnhauvàcóquanhệbiệnchứng vớinhau.
Giữa“quyền”và“quyềnlực”làhaiphạmtrùkhácnhau.
Quyềnphảiđikèmtheonghiõavụthìmớicóquyềnlực.
+MọicánhântrongXHđềuthamgiavàocácquahệQlựcvớinhữngmứcđộ
khácnhau.Cánhântrongquanhệnàycóthểlàchủthểnhưnglạilàkháchthể trongquanhệkhác.
+Mọiquyềnlựcđềudiễnratrongmôitrườngcụthểgọilàtrườngquyềnlực. c.Nguồngốc. TheoK.Marx:
ChếđộsởhữutưnhânvềTLSXlàcơsởcủasựphânchiaQLXHtrongquanhệ
XH.NgườinắmgiữTLSXchínhlàngườicóquỳênlựcđiềuchỉnhhànhvivàcơ
hộicủangườikhôngcóQL. TheoM.Weber:
NguồngốccủaQLkhôngchỉdokinhtếmàcòndonhữngyếutốphiKTnhư:
giađình,dòngdõi,chủngtộc,tôngiáo,uytín… +TheoT.Parsons:
QLXHnằmởvịthếcủacáccánhântrongcơcấucủaXh.XHtraochomộtsố
quyềnhạnđểthựchiệnvaitrò,vịthếđượcphéplàm.XHtạoraQlchocánhân.
Tómlại, córấtnhiều nguyên do dẫnđến sựphát sinh vàtạo ra QL.Những
nguyêndocơbảngồm:
+Dòngdõixuấtthân +Giớitính
+Tuổitác(phươngđông)
+Củacải,tàisản(kinhtế) +Họcvấn
+Sứcmạnh(vúkhí,thếlực)
+Khảnăngthiênbẩm(khảnăngquytụ,lôikéo,tậphợp,thuyếtphụcngườikhác,
thườnglàthiêntài,lãnhtụ)
+Pháplý(thôngquaquyếtđịnhđèbạt,tuyểndụng,bổnhiệmcácnhânvàovịtrí
XHnàođó)tạorasựthừanhậncủaXhvèmặtpháplý. +Sắcđẹp.
TựthâncácyếutốkhôngtựnótạoraQLmàchínhlàquanniệmcủaXhvềyếu
tốđó,đềcaonóhaykhôngđềcaonó.
d.CáchìnhthứcQLtrongXH.
+Cưỡngbức:LàdạngQLsửdụngsựépbuộcvềthểxácđểápđặtýchí,hình
thứcnàykháphổbiến.VDkhitacầntấncông,giếtkẻthù,hoặcbỏtùkẻphạm
tội,cưỡngbứcchữabệnhđ/vnhữngngườicóthểgieorắcmầmbệnhnguyhiểm choXH.
+Uyquyền:LàdạngQLcósựđồngtìnhcủacôngchúng,chophépngườiralệnh
cóthểkiểmsoáthànhvicủangườidươíquyền,đượcthiếtchếhoávàhợppháp
hoá.KhithiếusựđồngtìnhthìphảithựcthiQLbằnghìnhthứccưỡngbứchoặc
nhườngquyềnlựcchongườikhác.
M.Weberđưara3loạiUQ:
-Uyquyềnlôicuốn
-Uyquyềntruyềnthống
-Uyquyềnhợppháp,hợplý.
NhữngdạngQLkhác: -QLtuyệtđối -QLquânchủ -QLthiểusố -QLdânchủ.
Câu 24 Thế nào là thiết chê XH? Nêu những đặc trưng cơ bản, chức năng và .
một số loại thiết chế XH cơ bản ? a.Kháiniệm:
LàmộtkiểutổchứcXHđặcthùxuấthiệncùngvớinhữngnhucầuXHcănbản
củaconngười(cóthểquansátđược)
LàmộthệthốngcácgiátrịchuẩnmựcXH,khuônmẫuhànhviXh,quyđịnh,luật
lệ,thủtục…xoayquanhviệcthoảmãnnhữngnhucầuXHcănbảncủacon
người(cáikhóquansát)
ThiếtchếXhkhôngtồntạilơlửngmànógắnvớicáctổchứcXH.Muốnhiểutổ
chứcXHphảiphântíchTCXHtrên2bìnhdiện:Cơcấuhìnhthứcvàcơcấunội dung.
LuậtpháplàthiếtchếcănbảnnhấtcủaXHcógiaicấp. b.Đặctrưng
+Tínhkháchquan:TCXHxuấthiệnlàdođòihỏi,nhucầucủaXH.TCXHcó
tínhđộclậptươngđốivớiKT-XH.
+Tínhgiaicấp:ChỉxuấthiệntrongXHcóphânchiagiaicấp.Luậtpháp,chính
sáchcủaNNxuấtpháttừýchícủagiaicấpthốngtrị.
+Tínhphổbiến:ởđâucósựtồntạicủaconngườithìởđócósựxuấthiệncủa
TCXH.5thiếtchếcơbảncóliênquanđếnđasốthànhviêntrongXH.
+Tínhđộclậptươngđối:MỗiTCXHđềucótínhĐLTĐnhưnggiữacácTCđều
cósựtácđộngqualạilẫnnhau.SựbiếnđổicủaTCnàykéotheoTCkhácbiến đổitheo.
+Tínhổnđịnhtươngđối:TCXHcóbiếnđổitheosựbiếnđổiXhnhưngnộidung
củanóthườngbiếnđổichậmchạp,trìtrệhơn,đôikhikhôngtheokịpsựbiếnđổi củađờisốngXH. c.Chứcnăng:
MọiTCXHđềucó2chứcnăng: +CNkiểmsoátXH
+CNđiềutiếtXH. d.Phânloại +TCGiađình:
-Điềuchỉnhhànhvigớivàtìnhdục
-DuytrìtáisinhsảncácthànhviêntrongGĐtừthếhệnàysangthếhệkhác.
-Chămsócvàbảovệtrẻem
-Xãhộihoátrẻem
-GắnvaitròvàthiếtlậpvịthếđãdượcthừakếtưGĐ.
-ĐảmbảocungcấpkinhtếGĐnhưlàmộtđơnvịtiêudùngvàđơnvịSX.
-ChuẩnbịchocácnhânnghềnghiệpXH
-Truyềnbávàchuyểngiaodisảnvănhoáquacácthếhệ
-GiúpcánhânlàmquendầnvớicácgiátrịXH
-ChuẩnbịchocáccánhântiếpnhậnvaitròXHvàđmảnhiệmcácvaitròphù
hợpvớisựmongđợicủaXH.
-ThamgiakiểmsoátvàđiềuchỉnhhànhvicácnhâncũngnhưcácquanhệXH. +TCKinhtế
LàTCmànhờđóXHđượccungcấpđầyđủvềvậtchấtvàdịchvụ.Córấtnhiều
thiếtchếphụthuộcnhư:tíndụng,ngânhàng,quảngcáo…ChứcnăngcủaTC Kinhtếlà:
-Sảnxuất,traođổiHH&DV -PhânphốiHH&DV
-TiêudùngSPvàsửdụngDV +TCChínhtrị
BiểuhiệntậptrungcáclợiíchvềquanhệchínhtrịtồntạitrongXH.Tổngthểcác
TCCTquyếtđịnhbảnchấtgiaicấpXHcủahệthốngCTXH,quyếtđịnhmứcđộ
dânchủhoáđờisốngXH. +TCGiáodục
Baogồmnhữnghệthốngluânlý,đạođức chỉrõđiềuphải,tráitrongnhững khuônmấutácphong
Câu 25 Thế nào là cơ cấu XH? Nêu các cơ cấu XH cơ bản? . a.Kháiniệm
CCXHlàmôhìnhcủacámốiquanhệgiữacácthànhphầncơbảntronghệthống
XH,nhữngthànhphầnnàytạobộkhungchotấtcảcácXHloàingười.Mặcdù
tínhchất,quanhệcủachúngcósựbiếnđổi.NhữngthànhphầncơbảncủaCCXH
làvịtrí,vaitrònhóm,cộngđồng,thiếtchế.
CCXHlànhữngmốiliênhệvữngchắccủacácthànhtốtronghệthốngXH,các
cộngđồngXH(dântộc,giaicấp,nhómnghềnghiệp…)lànhữngthànhtốcơ bản.
CCXHlàkếtcấutổchứcbêntrongcủamộthệthốngXHnhấtđịnhtrongđócó
sựthốngnhấtbềnvữngtươngđốicủacácyếutố,thànhphần,mốiliênhệcơbản
củahệthốngXHđó.
CCXHnằmtrongbảnthânXH,trướchếtlàmộtbộphận,nhântốcấuthànhhệ thốngXH.
CCXHgồmcácbộphậnthànhphầntạonênCCXH,cácthànhphầnvàmốiliên
hệcủaCCXHcóýnghĩachunglàbộkhungchotoànthểXHloàingười.
CácquaniệmvềCCXHđềuthừanhậnsựgắnkếtgiữaCCXHvàquanhệXH.
b.CácyếutốcơbảncủaCCXH *VịthếXH *VaitròXH
Làmộttậphợpcácchuẩnmựchànhvi,nghĩavụvàquyềnlợigắnvớimộtvịthế
nhấtđịnh.VaitròlànhữngđòihỏicủaXHđặtravớicácvịthếXH,nhữngđòi
hỏiđượcxácđịnhvàcăncứvàocácchuẩnmựcXH.Vìvậyởcácxãhộikhác
nhau,cùngmộtvịthếXHnhưngmôhìnhhànhviđượcXHmongđợirấtkhác
nhau,tứcvaitròcũngkhấcnhau.
Trênthựctế,nhiềuvaitròXHcónhữngđòihỏikhácnhau,nhữngđòihỏinàycó
thểphốihợpđượcvớinhaunhưngcũngcónhữngđòihỏihoàntoàntráingược
nhaudẫnđếnmâuthuẫnvàxungđộtvớinhau. *Nhómxãhội
Làmộttậphợpngườivớinhautheomộtkiểunàođóđểchiasẻvớinhaumộthành
độngchunghaynhữngnhucầulợiíchvàđịnhhơứnggiátrịnhấtđịnh.
CóhailoạinhómXH: +Nhómsơcấp:
Lànhómcóquymônhỏ,cóquanhệtrựcdiệnvớinhau,cósựcộngtácvềmục
tiêuchung,cóquanhệgắnbóvềmặttìnhcảm(giađình,đồngnghiệp,bạnbè…)
Từ2thànhviêntrởlênhìnhthànhnênnhómXH. +Nhómthứcấp:
LànhómXHcóquymôlớn,trongđócóthểchứanhiềunhómsơcấp.
Đặctrưngcủanhómthứcấp:
-GồmnhiềumốiquanhệXH.CácquanhệXHnàythườngđượcđịnhchếhoá
theomụcđíchcủanhóm.
-CácquanhệXhtrongnhómcóthểdiễnratrựctiếphoặcgiántiếphoặccóthể
duytrìtrongmộtthờigiannhấtđịnh.
-CácquanhệXHtrongnhómthườngđượcxáclậptrêncơsởnhữngthoảthuận
chunggiữacáthànhviêntrongnhóm(thànhvănhoặcbấtthànhvăn)
*Cộngđồngxãhội
Làmộttậphợpngườitrongđócáccánhânliênhệvớinhautheonhữngcơsở,
điềukiệntồntại,hoạtđộngnhấtđịnhtheonhữngquanniệmthốngnhấtvềvăn hoá,giátrịXH.
Vềcấutrúc,mỗicộngđồngđèucóđặcthùvềkếtcấuliênhệgiữacácthànhviên
tínhcốkết,chặtchẽhaylỏnglẻo,phụthuộcvàođiềukiệnvậtchấtvàýthứccủa
cácthànhviêntrongcộngđồng. Phânloại:
Đượcphânloạitheonhiềuhìnhthứckhácnhaunhưngđềucómộtsốđặctrưng chung: +Phảicódânsố
+Cósựchiasẻyếutốđịalý
+Vềtôngiáo,cónhữngvậtthiêngđểthờ.
+Cóhệthốngvaitròđiềuhànhchung,hoạtđộngdướihìnhthứctựquản
+Cóchungmộtkiểuvănhoá
*Thiếtchếxãhội
*Mạnglướixãhội
Đ/n:MLXHlàphứchợpcácmốiquanhệcủacáccánhântrongcácnhóm,cáctổ
chức,cộngđồngXhtạonênCCXH.
MLXHlànhữngquanhệXhthôngquaMLXHcácthànhviêntrongXHcóthể
traođổivớinhauthôngtin,kiếnthứclàmmchoXHvậnhànhmộtcáchgắnbó,
hàihoà,trôichảy.Cáccánhântíchcựcthamgia,nhàquảnlýthìtạoranhững
mạnglướihợplýđểchiasẻnhữnghoạtđộnghữuíchchoXH. c.CácCCXHcơbản
*CơcấuXHgiaicấp:
làkếtcấuvàmốiquanhệXHgiữacácgiaicấpdựatrêncácyéutốcơbảnnhư:
quanhệsởhữuvèTLSX,vịtrícủaconngườitronghệthốngsảnxuấtvàtổchức
laođộngXXH.ViệcphânphốilợiíchXH,nghĩavụvàquyềnlợcủamọingười trongđờisốngXH.
*CơcấuXHnghềnghiệp
Làkếtcấu,mốiliênhệXHgiữacáclựclượnglaođộng,cácngànhnghềlaođộng
khácnhautrongXHtrêncơsởcủasựpháttriểnliênngành,hợpngành,phânnhỏ
giữangànhvàxuấthiệnmộtsốngànhnghềmới.Ngoàiracònphântíchlaođộng
theotuổi,giớitính,họcvấn,đượcđàotạohaykhôngđượcđàotạovàquantâm
đếnnhữngngườitrongđộtuổilaođộngcóviệclàmhaykhôngcóviệclàmđểtừ
đóvạchraxuhướngpháttriểncủaCCXHnghềnghiệpnóiriêngvàcũngnhư
CCXHtổngthểnóichung.
*CơcấuXHdânsố:
Cũnglàkếtcấu,làmốiliênhệXHtrongthựctạicủatáiSXnhânkhẩu,củatỉlệ
giữacácmứctuổi,giớitính,mậtđộdâncư,quátrìnhdidân
*CơcấuXHcộngđồnglãnhthổ:
Đượcnhậndiệnchủyếuquađườngphânranhgiớilãnhthổ.Đólàsựkhácbiệtvề
lốisống,điềukiệnsống,trìnhđộSX,mậtđộdâncư,đặctrưngvănhoá.
*CơcấuXHdântộc:
Đượchìnhthànhchủyếudựatrênsựkhácbiệtdấuhiệudântộcquyđịnh.
Câu 26 Thế nào là bất bình đẳng XH? Nguồn gốc của BBĐ XH? .
-BìnhđẳngXhlàsựngangbằngnhaugiữaconngườivớiconngườiởmộthay
nhiềuphươngdiện,cơmaytrongcuộcsống,uytín,địavịvàquyềnlực.
-BấtbìnhđẳngXHlàsựkhôngngangbằngnhauvềlơịích,vềcủacải,vèuytín,
vềcơhộiđốivớinhữngcánhânkhácnhauutrongmộtnhómhoặcnhiềunhóm trongXH.
Thôngthườngcó3loạiBBĐ: +BBĐvềgiới +BBĐvềdântộc +BBĐvềgiaicấp
NguyênnhângâyraBBĐ:
-Sựkhácnhauvềcơhộisốnggiữacáccánhânbaogồmnhữngsựthuậnlợivề
mặtvậtchấtnhư:thunhâp,củacảivàcácdiềukiệnlợiíchkhác.Nógiúpcon
ngườicóthểcaithiện,nângcaochấtlượngcuộcsốngtrongcáclĩnhvựcsinh hoạt.
-SựkhácnhauvềvịthếXhcủacáccánhântrongCXHcũngtạoraBBĐXH
-ảnhhưởngchínhtrị:khảnănglàmộtcánhânhaymộtnhómngườicóthểtác
độngđểhoànthànhnênmộtchínhsáchvàthudượclợiíchtừcácchínhsáchđó.
BBĐlàcơsởdẫnđếnsựphântầngXH.
Câu 27 Trình bày khái niệm phân tầng XH? Nguồn gốc của phân tầng Xh? . Kháiniệm:
PTXHlàmộtkháiniệmcơbảncủaXHH.ThuậtngữnàychỉsựBBĐcủacátầng
lớpngườikhácnhauvềkhảnăngthăngtiếnXhcũngnhưđịavịcủahọtrongbậc thangXH. CóhaikiểuPTXH:
+Phântầngđóng:LàlọaiphântầngmàtrongXHcóđẳngcấp,ởđóranhgiới
giữacáctầnglớpXHđượcxácđịnhhếtsứcrõràngvàduytrìmộtcáchnghiêm
ngặt.CáccánhântrongXhkhôngcócơhộiđểthayđổivịtrícủamìnhtừtầng
lớpnàysangtầnglớpkhác +Phântầngmở:
LàloạiPTtrongXHcógiaicấpmàranhgiớigiữacáctầnglớprấtlinhhoạt,uyển
chuyển,cáccánhântrongXhcócơhội,điềukiệnđểdichuyểnsangtầnglớp khác.
TrongXHhiệnđại,XHđượcchiathành6tầnglớp(6giaicấp)theocácchphân chiacủaRobersons:
-GCthượnglưu:(lớptrên)
Lànhữngngườithuộcnhàdòngdõihaytỉphúnhiềuđời,cóđịavịvàquyềnlực trongXH.
-GCthượnglưulớpdưới:
LànhữngngườibuônbánBĐS,chủhãng…
-GCtrunglưulớptrên:
Lànhữngnhàdoanhnghiệpnhỏ,thươnggia.
-GCtrunglưulớpdưới:
Baogồmnhữngngườicóthunhậptrungbình,côngviệccủahịkhôngphảilà
dạnglaođộngchântay(ytế,nhânviên,kĩthuậtviên…) -GClaođộng:
Gồmsốđôngnhữngngườidamầuđượcdàotạoíthơng/ctrunglưu.
-Giaicấphạlưu:Lànhữngngườinghèo,khôngcóquyềnlực,uytíntrongXH. Nguyênnhân:
+DocósựtồntạicủahiệntượngBBĐmangtínhchấtcơấucủatấtcảcácchếđộ
XHcủaloàingườichođếntậnngàynay(chỉtrừgiaiđoạnđầucủaXHcôngxã nguyênthuỷ).
+DosựphâncôngLĐXH,chínhlàsựphâncôngvềmặtvịthế,cóưuthếvà
khôngcóưuthếtrongXH.
Câu 28. Thế nào là giai cấp XH? Nêu các quan niệm khác nhau về GCXH?
LàkháiniệmđểchỉmộtnhómXHmàcácthànhviêncóvịtrítươngđươngnhau
trongmộtcơcấuBBĐkháchquanvềvậtchấtdomộthệthốngnhữngquanhệ
KTđặctrưngchomộtphươngthứcSXcụthểtạora.
Starkđịnhnghĩa:Giaicấplànhómngườichisẻmộtvịtrígiốngnhautronghệ thốngphântầngXH.
CácquanniệmvềGCXH:
K.Marxđãchỉracácđặctrưngcơbảncủag/cgắnliềnvớisựkhácnhaugiữacác
tậpđoànngườivềđịavịtrongmộtphươngthứcSX.Sựkhácnhauđólà:
-KhácnhauvềquanhệsởhữuvềTLSX,ainắmđượcTLSXthìcóquyềnđiều
hành,chiphôíg/ckhác.
-KhácnhauvềvaitròtrongtổchứcquảnlýlaođộngXH.
-Khácnhauvềphươngthứcthunhậpcủacảilàmra.
M.WeberthìthừanhậnyếutốkinhtếlàcơsởđểphânchiaXHthànhg/cnhưng
ôngchorằngbêncạnhđócòncóyếutốphikinhtế,yếutốnàycóvaitròrấtquan
trọng,tạonêncơsởđểphânchiaXHthànhg/cđólà:uytín,địavịvầcủacải.
Câu 29. Trình bày khái niệm về trật tự XH? Những điều kiện cơ bản để duy
trì trật tự XH? Mối quan hệ giữa thích ứng và hiệp tác XH với trật tự XH? a.Kháiniệm:
TTXHlàkháiniệmđểchỉsựhoạtđộngổnđịnh,hàihoàcủacácthànhphầnvà
cơcấuXH,nóbiểuhiệnởtínhcótổchứccủađờisốngXH,tínhkỉcươngcủa
hoạtđộngXHvàtínhngănnắpcủacáchệthốngXH.
-TTXHliênquanđếngiớihạnXH,XHcóđượcTT,trướchếtlàdocáccánhân,
nhóm,cộngđồngXHtuânthủnhữnggiớíhạnXHđó.
VD:nhữnggiátrị,nhữngchuẩnmực,nhữngmôhìnhhànhvimàchúngdượcgán
chomỗivịthếXH.
-TTXHcònliênquanđếnsựkiểmsoátXH.MộtXHcótrậttựcũnglàmộtXH
cókiểmsoátXHtốt.VD:cảnhsátGT…
-TTXHgắnliềnvớitươngtácXHtươngđốiổngđịnhgiữacácvịthế,vaitrò,
thiếtchếXH,cáchệthốngXHvàsựphốihợpnhịpnhàng,ănkhớpcủacácthành
phầntạonêncơcấuXH.
-Xhthểhiệntínhtrậttựthôngquatổchứccuảnó,liônluônvậnđộngvàbiến đổi.
ĐiềukiệnđểduytrìTTXH:
+PhíaXH:NócóliênquanđếnthểchếXH,muốnduytrìTTXHthìphảibảo
đảmtínhhiệulựccủacácthiếtchếXHnhằmthựchiệnchứcnăngkiểmsoátXH
vàđiềutiếtXH.VD:Thiếtchếchínhtrị,th/chếKinhtế…thôngquacácđạoluật,
cácvănbảndướiluật.
Tĩnhxácđịnhrõcácvịthế,vaitròvàquyềnlựccủacácánhân,nhómXH.VD:
tronggiađình,trongcáccơquan,tổchức…
XHphảilậpđượchệthốngcácgiátrịchuẩnmựchợplý,thốngnhất,đồngbộđể
trongquátrìnhXHhoácánhânhọchỏivàlàmtheoXH.
LiênquanđếnmâuthuẫnXHlàphảikiểmsoát,phảigiớihạnđượccácmâu
thuẫnXH(gqvấnđềlợiích,đặcbiệtlàg/cthốngtrị).VD:giữacáccánhan,
nhóm,cộngđồngXH…
+Phíacánhân:cáccánhânvớitưcáchlàchủthểhànhđộngthìphảinângcao
nhậnthứccánhanvềhệthốngchuẩnmựcXH,vịthế,vaitròXhmàcánhânđảm
nhiệmtheosựmongđợicủaXH. ThíchnghiXH:
LàkháiniệmđểchỉsựhộinhậpXHcủaconngườivầonhữnghoàncảnh,tình
huốngXhcụthể(sựhoànhậpcủaconngườivàoXH)
Tươngứngvớivịtrívaitròlàsựthayđổitâmlýứngxửvàhànhđộngcủacon
ngườiđ/vmôitrườngvàhoàncảnhcụthể, HiệptácXH:
Làsựphốihợpgiữacáccánhân,nhóm,cộngđồngXHtrongviệcthựchiệnmột
mụctiêuchungnàođó.HTXHtạorasựliênkết,đoànkếtgiữacáccánhân,
nhómXHđểtạorasựtồntạivàpháttriểnXH.
Câu 30. Trình bày khái niệm sai lệch XH? Các loại sai lệch XH? Nguyên
nhân của sai lệch XH? Mối quan hệ giữa SLXH và trật tự XH? a.Kháiniệm:
Làkháiniệmdùngđẻchỉcácdạngviphạmkhácnhautronghệthốngcácgiátrị
chuẩnmựcXH.SLXHchỉmangtínhtươngđốitheosựthẩmđịnhcủanhữngXH
khấcnhauvàxemxétởnhữnghoàncảnhkhácnhau. b.Nguyênnhân:
-DohệthốngchuẩnmựcXH:Tínhkhôngthốngnhất,khôngđồngbộ,mâuthuẫn
vàhiệulựckémcủacácchuẩnmựcXH.VD:P.luậtvềKtếcònkẽhởđểchotư
thươngbuônlậu,trốnthuế…
-XuấtpháttừsựyếukémcủacáccơquanquảnlývàkiểmsoátXH.
-Xácđịnhvaitròcủacánhântrongtổchứckhôngrõràng,lạmdụngvịthế.
-Xuấtpháttừphíachủthểhànhđộng,tâmsinhlýkhôngbìnhthường,thiếuhiểu
biếtvềchuẩnmựcXH. c.Phânloại:
*Dựavàoquymô:cósailệchcánhânvàsailệchnhóm.
SLcánhân:làhànhđộngcủamộtcánhânđingượclạinhữngquytắcXHđược
1nhómhay1cộngđồngXHthừanhận.
SLnhóm:làhànhđộngcủamộtnhómcácthànhviênđingượclạivớinhữngquy
tắc,nhữnghệthốnggiátrịvàchuẩnmựcXHđangđượcmộtnhómlớnhaycộng
đồngXHthừanhậntuântheo.VD:thamnhũng,trộmcắp,cướpgiật…
*Sailệchmứcthấpvàmứccao
SLmứcthấp:ởmứcđộnhẹthườngkhônghaylặplại.SLmứccaothườnglà
nhữngtínhtoáncóhệthốngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏinhữnghệthống
chuẩnmựcgiátrịXH.
*Dựavàotínhchất.
-SLtíchcựclànhữnghànhvikhôngphùhợpvớigiátrịthôngthườngđichệch
khỏinhữngquytắcXH,thậmchícóthểviphạmcảquychuẩn,luậtphápXH
đanghiệnhànhnhưngcótácđộngtíchcựcđếnXH,khuyếnkhíchxuhướngtiến bộ,vănminh.
-SLtiêucựclàhànhđộngcủamộtnhómngườiđichệchkhỏigiátrịchuẩnmực
XH,gâyhậuquảxấu,cảntrởquátrìnhpháttriểncủaXH.VD:thamô,hốilộ,ăn
cắpcủacông,gâymấtlòngtin… Câu 31 Kiểm .
soát XH là gì? nêu các loại KSXH? Vai trò của KSXH đối với đời sống XH? a.Kháiniệm:
LàcơchếđiềuchỉnhhànhvicủaconngườitheocácchuẩnmựcXH. Nộidung:
-PhảixáclậphệthốngcácchuẩnmựcXH,cácquytắcXHcùngcáchếtàiđể thựchiệnchúng.
-PhảixáclậpcácchếtàiđểthựcthicácchuẩnmựcXH.Cóhailoạichếtài:Tích cựcvàtiêucực.
Tíchcực:lànhữnghìnhthứckhenthưởngbằngtiền,tănglương,thăngchứchay tiuêndương.
Tiêucực:lànhữnghìnhphạttuỳtheomứcđộthìchếtàikhácnhau(cảnhcáo,
khiểntrách,phạttiền,giángchức…
Tiếnhànhđiềuchiỏnhhànhvicủaconngườithôngquacơquantyhựchiệnchức
năngkiểmsoátchuyênbiệtnhư:thanhtra,Toàán,Việnkiểmsát…
Thôngquathoảthuậnxãhội:sựbìnhphẩm,đánhgiákhenchê… b.Phânloại:
+Chiatheobiệnphápđiềuchỉnhhànhvithìcókiểmsoátcưỡngchếvàkiểmsoát tựnguyện.
-KScưỡngchếlàloạiK/snhờsứcmạnhquyềnlực,mệnhlệnhbắtbuộccánhân
bịk/sphảiphụctùngnhữngchuẩnmưcđãđượcquytắchoá.
-K/stựnguyện:giáodục,thuyếtphục
+Căncứvàohệthốngchuẩnmựccókiểmsoátchínhthứcvàkhôngchínhthức.
-KSchínhthức:làksdựatrênnhữngquyđịnh,quyphạmluậtlệvàphảituân
theomộtcáchnghiêmngặt.
-KSkhôngchínhthức:dựavàonhữngquyđịnh,luậtlệkhôngthànhvăn.
+Căncứvàokếhoạchk/scók/scóhoạchđịnhvàk/skhôngcóhoạchđịnh
-K/scóhoạchđịnh:làK/stheonhữngkếhoạchđịnhtrước,xácđịnhrõchủthể,
kháchthể,nộdung,hìnhthứccũngnhưbiệnphápxửlý.Chủthểcủak/snàylà
cảnhsát,việnKS,toàán,nhàgiam,trạicảitạo…
-K/skhôngcóhoạchđịnhlà;khôngtheomộtkếhoạchđịnhtrướcnào.
+CăncứvàocôngcụKScóKSthếtchếXHvàdưluậnXH.
Câu 32. Trình bày khái niệm văn hoá? Cấu trúc của văn hoá? Phân loại văn hoá? a.Kháiniệm:
Cótrên200địnhnghĩavềVH.ĐNchungnhấtlà:
VHlàtổngthểnóichungnhữnggiátrịVC,tinhthầndoconngườisángtạora tronglịchsử.
+Giáodụchọc:VHlàtrìnhđộhọcvấn
+Khảocổhọc:VHlànhữngdichỉ
+Dântộchọc:VHlàcáchbàitrí
+VHNT:VHlàhoạtđộnggiảitrí
TheocáchhiểucủaXHHthì:
Vănhoálàhệthốngcácgiátrị,chânlý,chuẩnmựcvàmụctiêumàconngười
cùngthốngnhấtvớinhautrongmộtquátrìnhtươngtácvàtrảiquathờigian,VH
làphươngtiệnứngxửcủaconngười.Nóphảnánhcácnéttruyềnthốngcủacác
cánhântrongXHđóivớimỗithànhviêntrongcộngdồng,cánhânđóphảihọc
tậpnhữnggíatrịchuẩnmựcmàcánhânđãsốngtrongcộngđồng.
VHlàsảnphẩmsángtạocủaconngười,chỉcótrongXHloàingười.VHlàđể
đápứngnhucầunhấtđịnhcủaconngười.
b.CáctổchứccủaVH(cấutrúc)
+Nétvănhoá:LàđơnvịbiểuđạtnhỏnhấtcủaVHđượcbiểuhiênhquamộtý
chí,mộtđiệubộ,mộtlờinói,mộtbiểutượnghaymộtquytắcứngxử,giaotiếp nàođó.
+PhứchợpXH:Làtậphợpcánétvănhoácóliênquanmậtthiếtvớinhauđểnó
biểuđạt1đơnvịVHlớnhơn.
+ThiếtchếXH:LàcácquyđịnhliênquanđếnhoạtđộngVHNT,nócónhiệmvụ
điềutiếtmộthoạtđộnghoặcthựchiệnmộtchứcnăngcủaXH.
+Tiểuvănhoá:LàmôhìnhVHcủanhữngnhómngười,nhữngtậpđoànngười
gầngũivớinềnVHchungcủaXHnhưngnómangnhữngnnétđặcthùriêngcủa nhóm.
+Phảnvănhoá:làkháiniệmđểchỉVHcủamộtbộphậnngườiphủnhậnnhững
giátrịchuẩnmựcchungcủaXH.
+Vănhoáchung:LànềnVHlớnnhấtchoconngườisốngtrongcùngmộtlãnh
thổ,quốcgia.VHchungchínhlànềnVHnhânloại,conngườicùngchiasẻvà
thốngnhấtvớinhauvềnhữnggiátrị,chuẩnmựcXH.
c.Cơcấuvănhoá.
+GiátrịXH:GTXHlàtấtcảnhữngcáimàquaquátrìnhtươngtác,cánhânthoả
thuậnvớinhauchorằngđólàcáiđángcó,đángvươntới,đángmongmuốnđáng
đạtđượcthìđólàGTXH.VD:tựdo,bìnhđẳng,đoànkết,chungthuỷ,hoàbình,
nghềnghiệp,địavị…GTXHđượccoilàhạtnhâncủa1nềnVHvìnóthamgia
vàobấtkì1đánhgiánàocủaXHvềcáchiệntượng,sựvậtcủađờisốngXHnói
chungvàcủacánhânnóiriêng.Có2loạiGTXH:
*GTtíchcực:tạoraliênkếtXH,giữacáccánhân,cácnhóm,cộngđồngXH,
chiasẻtôntrọngnhau.
*GTtiêucực;PháhuỷcácGTXH
Nhưvậy,pjhầnlớncácGTXHđượcconngườitiếpnhậntừkhicònnhỏtuổi,
thôngquagiađình,nhàtrường,quaphươngtiệnthôngtinđạichúngvàthôngqua
cácnguồnkhácnhautrongXH,nhữnggíatrịnàytrởthành1phầnnhâncáchcủa conngười.
+MụctiêuXH:Làcáiđíchđểcánhân,nhómXHtheođuổimụctiêu.chịuảnh
hưởngcủagiátrị.Khôngcógiátrịthìkhôngcómụctiêu.GTluôngắnvớiMT
nhưngcũngcósựkhácnhau,GTlànhằmvào1cáigìđónặngvềmụcđích,tư
tưởng,cóhướngdẫn,cònMTthìrấtcụthể.VD:trongKD,GTlàlãi,cònMTlà
tỉlệ%caohaythấp.CáctổchứcXHtồntạiđượclàdocósựtươngtácgiữacác
thànhviênkhicùngnhauchiasẻnhữngMTvàgiátrịchungbảođảmsựtồntại
củacáctổchứcXH.
+ChuẩnmựcXH:CMXHlàtổngsốnhữngyêucầu,mongđợi,quytắcXHđược
ghilạibằnglờihaybiểutượngchohướngcơbảncủamọihànhđộng,củathành
viêntrongXH.CMXHlànhữngquyđịnh,làcáichotabiếtphảihànhđộngnhư
thếnàotrongmộttìnhhuốngXH.CMXHcó2mặt:Kháchquanvàchủquan.
-KQ:lànhữngtínhiệuđiềuchỉnhcủaXH.
-CQ:làsựchiphốiýthức,tìnhcảmcủaconngười,tạoratínhtựgiác,tựthực
hiệntừbêntrongmỗiconngười,trongmôitrườngVH
GTXHlànhữngquanniệmvềcáiquantrọng,cáiđánggiátrongXH,làcáicon
ngườihướngtớitrongtưtưởng.NókháchơnCMXHởchỗnókhôngquyđịnh
nhữngứngxửcụthểtrongnhữngtìnhhuốngcụthể.CMXHlànhữngcáihướng
dẫn,quyđịnh,cánhânthựchiện.VD:chungthuỷlà1GTXH,cònCMXHlà…
trungthựclà1GTXHcònCMXHlà…
+VHcủamộtXhtrướchếtlà1hệchânlý.Trongkhoahọc,chânlýđượchiểulà
trithứcphảnánhđúngđắnthếgiớikháchquantrongýthứccủaconngười,thì
trongXHHchânlýlànhữngquanniệmvềcáiđúng,cáithật.MõinềnVHcócái
đúng,cáithậtkhácnhauđođótrongmỗiXHđềucó1hệchânlýkhônggiống
vớihệchânlýtrongVHcủaXHkhác.
Câu 33. Nêu và phân tích các chức năng của văn hoá? Mối quan hệ giữa văn
hoá với lối sống và dư luận XH?
a.ChứcnăngcủaVH
b.LốisốngvàdưluậXH
+Lốisống:Làmộthệthốngcácnétđặctrưngcănbảnchohoạtđộngcủacon
ngườitrongmộtXHnhấtđịnh
Tronglốisốngcól/scánhân,l/snhóm,l/scộngđồngquốcgia.l/sphụthuộcvào
điềukiệnkháchquancủaXHnhưKtế,ch/trị,môitrườngtựnhiên.
MỗithànhviêntrongXHđèucócáchthứckhácnhautronghoạtđộngđểthực
hiệnnhucầulợiíchgiátrịcủahọ.Dođó,l/sốngcóliênquantrựctiếpđếnđạo
đức,nhâncáchcủaconngười.
+DưluậnXH:làtổngsốnhữngquanđiểm,tháiđộ,đánhgiá,nhậnxétcủaXH
về1vấnđềnàođómàXHquantâm.
ĐốitượngcủaDLXHlàmọivấnđềnảysinhtrongđờisốngXH
HìnhthứccủaDLXHrấtđadạng
DLXHcóđặctínhlantruyềnnhanhtrongXH
DLXHhìnhthànhqua4bước:
DLXHlàbiệnphápđểduytrìkiểmsoátXh,điềuchỉnhhànhvicủaconngười.
Câu 34. XH hoá là gì? Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình XH hoá? a.Kháiniệm
XHhoálàlàquátrìnhcánhânlĩnhhội1hệthốngnhữngtrithức,nhữngchuẩn
mực,nhữnggíatrịXH-XHđểphùhợpvớivaitròXh,hoànhậpvàoXH
QuátrìnhXHHcó2mặt:
+mặtthứnhấtlàảnhhưởngcủaXHđếncáccánhân,XHđặtrakhuônmẫu,hành
vigíatrịchuẩnmựccủaXHmàcánhânmuốntồntạitrongXhđóbuộcphảihọc hỏivàlàmtheoXH
+MặtthứhailàcáccánhânđápứngXH,họchỏiXhđểthựchiệnvaitròcủa
mìnhsaochophùhợpvớisựmongđợicủaXH
haimặtnàythườngxuyên,liêntụcchuyểnhoáchonhaurtongsuốtquártình XHHcánhân.
TómlạiXHHchínhlàquátrìnhconngườihọctậpđểtiếpthutrithứccủanhân
loạivàquátrìnhthựchiệnnhữngtrithứcđótrongđờisốngXH
XHHkhácvớigiáodụcở3điểm:
+Giáodụccómụcđích,cóthờigian,cósựchủđộng…
+Độngtáctừnhàgiáodụctácđộnglênđốitượng… +…
b.BảnchấtXHHcủaconngười
-ConngườibảnnăngluônbịXHkiiểmsoát,nókhcsvớibảnnăngcủaconvậtlà
kiểmsoáttheocơchếtựnhiên.
-BảnnăngcủaconngườidầndầnbiếnmấtdoquátrìnhXHH.Conngườivừalà
cánhânvừalàsinhvật,conngườisốngcùngnhauvàchiasẻcùngnhau.
-TínhXHcủaconngườiđượctruyềntừđờinàysangđờikhác,conngườihọc
hỏivàlàmtheoXHnêntínhXHcủaconngườithôngquacongđườngvănhoá,
conngườiđượchiểulàconngườiXH,khimàconngườivừacókhuynhhướng
kếthợpvớinhữngngườikhác,vừacónhucầutươngquanvớinhữngngườikhác,
từđóbộlộbảnchấtXHcủaconngười.
Bằngnhữnghànhđộngthựctiễncủaconngười,K.Marxđãxemtrongtínhhình
thứccủanó.BảnchấtconngườilàtổnghoàcácmốiquanhệXH.
TrongquátrìnhconngườitrởthànhconngườiXH,chủthểXHphảithoảmãn cácđặctrưngsau:
+Conngườiphảihọcđượcngônngữ
+Conngườiphảicó1hệtrithức
+Conngườiýthứcvềnhữnghiểubiết,biếttưduyđểthunhậnđượcnềnvănhoá
vàcóvănhoácánhân. +MôitrườngXHH
Giađình:làcáinôinuôidưỡngconngườitừlúcsinhrađếnlútừgiãcõiđời
GĐlàmôitrườngquantrọngđểhoànthiệnnhâncáchconngười/
+Nhàtrường:LàthiếtchếXHquantrọng,nótruyềnthụnhữngkĩnăng,trithức
đểcánhâncóthểlàmviệcđộclập,cóthểlaođộngchântayhaylaođộngtríóc
đểgánhvácnhữngchuẩnmựcXH.ởnhàtrườngcánhânđượctrangbịnhữngtri
thức,kĩnănglaođộngnghềnghiệpcầnthiếtđểcánhâncóthểđảmnhiệmcácvị
thếvàvaitròXHtrongtươnglai,đựacbiệtlàvịthếnghềnghiệp
+NhómXH,tổchứcXH,đoànthểXH:ởđócánhânlàthànhviênnênphảihọc
hỏinhữngnguyêntắccủanhóm,tổchức,đoànthểđểthíchnghivớicácvaitròvà vịthếcủamình.
+cácphươngtiệnthôngtinđạichúng:làphươngtiệnđểXHHcánhân,nótruyền
đạtnhữnggiátrịchuẩnmựcmàcácthànhviênlínhhội.Quađócánhâncóthểtự
tiếpthucáigìlàcầnthiếtchomìnhđểhoànhậpXHmộtcáchtốtnhất..Thôngtin
cócảyếutốtíchcựcvàtiêucực,nênphảichonlọc.
c.CácyếutốảnhhưởngđếnquátrìnhXHH:
+Kháchquan:baogồmđiềukiệnsinhhoạtvậtchất,sinhhoạttinhthầncủaXh.
VD:TTvănhoách/trịXH
Ngoàiracòncáyếutốnhư:sựthốngnhất,ổnđịnhtrậttựXH,sựhiệulựccủa
kiểmsoátXHcũngảnhhưởngđếnquátrìnhXHH
SựổnđịnhcủathiétchếXHH +Chủquan:
Sựnhạybén,tinhtế,năngđộngcũngảnhhưởngđếnkếtquảquátrìnhXHH.Có
3giaiđoạncơbản:
-Giaiđoạntrướctuổilaođộng:1-18tuổi:từkhisinhrađếnkhihoạtđộngchính
thức.ĐâylàquátrìnhXHHđượcthựchiệnkhicánhâncònnhỏtuôỉ.Cáctương
tácđượcthựchiệntrongquátrìnhXHHthôngquagiađìnhvànhàtrường
-Giaiđoạnởđộtuổilaođộng:CánhânthựchiệnquátrìnhXHHthôngquamối
quanhệtươmgtáctrongmôitrườngNhàtrường,giađình,xãhội,tổchứcXH.
-Giaiđoạnkếtđộtuổilaođộng,nghỉhưu.
Quanniệmthứnhấtchorằng:Giaiđoạnnàycánhânthểhiệntínhbảothủrõ
nhất,khôngcònkhảnăngtáitạolạikiếnthức,kinhnghiệmXH