DỌC ĐƯỜNG XỨ NGHỆ (Trích tiểu thuyết “Búp sen xanh”) I.
Đọc, tìm hiểu chung 1. Tác giả
- Nhà văn Sơn Tùng tên thật là Bùi Tùng Sơn (1928-2021) quê ở làng Hoa
Lũy (nay là Kim Lũy), Diễn Kim, Diễn Châu, Nghệ An.
- Ông là nhà văn với nhiều tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh
nhân cách mạng, danh nhân văn hóa Việt Nam, ngoài viết văn ông còn
làm thơ và viết kịch bản điện ảnh.
- Một số tác phẩm: “Búp sen xanh”, “Bông sen vàng”, “Bác về”,…
- Tác phẩm nổi tiếng nhất trong chủ đề về lãnh tụ Hồ Chí Minh của nhà
văn Son Tùng là tiểu thuyết “Búp sen xanh”.
- Ông được phong tặng là “Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới”. 2. Tác phẩm
- Tác phẩm “Búp sen xanh” : là tiểu thuyết đầu tiên viết về Chủ tịch Hồ
Chí Minh và cũng là tiểu thuyết lịch sử nổi tiếng nhất của nhà văn Sơn Tùng.
+ Hoàn cảnh ra đời: Bằng tất cả lòng kính yêu, sự ngưỡng mộ đối với
Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà văn Sơn Tùng đã dành trọn cả cuộc đời mình
để nghiên cứu sưu tầm và viết về vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Tác phẩm
được ông dày công sưu tầm tư liệu và chấp bút trong thời gian dài bắt
đầu từ năm 1948 và hoàn thành vào năm 1980. Tác phẩm chia làm 3 chương:
“Thời thơ ấu”, “Thời niên thiếu” và “Tuổi 20 mươi”.
+ Nội dung chính của tác phẩm: viết về cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh
từ thời niên thiếu cho đến khi ra đi tìm đường cứu nước.
+ Thể loại: tiểu thuyết
- Đoạn trích “Dọc đường xứ Nghệ” kể về tuổi thơ của Bác Hồ khi còn là
cậu bé Nguyễn Sinh Côn, Người đã cùng anh trai là Nguyễn Sinh
Khiêm theo cha vào kinh thành Huế. Sauk hi đỗ Phó bảng ông Sắc vinh
quy về quê. Đoạn trích kể về chuyện người cha sau khi về quê đi thăm
bạn bè và cho hai con theo cùng. II.
Đọc, hiểu văn bản
* Những câu hỏi của cậu bé Côn trong phần 1. **
- Cậu bé Côn phê phán: vua nhà Triệu nước Tàu nham hiểm…theo mẹo
cha bày đặt; vua nước ta lại ko đề phòng…giữ nước làm sao được?
- Cậu bé Côn coi trọng: vua nhà Thục nước ta coi trọng chữ tín…yên ổn
làm ăn; câu chuyện lại cho thấy điều đáng trọng… nộp mình cho giặc.
*** Ý nghĩa các địa danh được nhắc đến trong VB:
- Các địa danh được nhắc đến: núi Hai Vai, núi Trống Thủng, núi Cờ Rách,
núi Mã Phục,… Tên các địa danh đã giải thích về đặc điểm của địa danh
đó: núi Hai Vai là hòn núi do vị tướng quân cụt đầu hóa thành; núi Cờ
Rách, núi TrốngThủng do trống, cờ của vị tướng quân hóa thành;….
- Bên cạnh đó, việc các tên các địa danh liên tiếp xuất hiện trong bài thể
hiện tâm huyết, sự chỉn chu của tác giả trong quá trình nghiên cứu, tìm
hiểu, sự am hiểu lịch sử sâu sắc và tình yêu quê hương, đất nước của tác giả.
1. Câu chuyện được kể theo ngôi thứ 3, việc sử dụng ngôi kể này giúp tác
giả/người kể chuyện có thể kể chuyện một cách khách quan, linh hoạt, tự
do những diễn biến diễn ra vs nhân vật.
2. Những câu hỏi và cách lí giải cho thấy cậu bé Côn là cậu bé có tâm hồn
yêu quê hương đất nước, ham muốn tìm hiểu về cội nguồn (thông qua
việc hỏi về sự tích, các địa danh,…). Từ đó cho thấy, nhân vật có tinh
thần trọng nghĩa khinh tài, có cái nhìn lịch sử khách quan, đa chiều (phê
phán chê trách có, coi trọng có) và hơn cả đó là tình yêu vs quê hương
đất nước, thương dân sớm hình thành từ truyền thống quê hương, gia đình ở cậu bé Côn.
3. Cụ Phó bảng giáo dục, tu dưỡng các con làm người thông qua các bài
học, câu chuyện về lịch sử của dân tộc, lịch sử gắn liền vs mỗi dịa danh
quê hương. Cách giáo dục đó cho thấy cụ Phó bảng là một người yêu
nước, am hiểu lịch sử nước nhà sâu sắc, đối vs các con, cụ luôn điềm
tĩnh, nhẹ nhàng chỉ bảo và từ từ dẫn dắt các con vào các câu chuyện lịch
sử để từ đó rút ra bài học làm người. 4. Câu chuyện:
- Cho thấy tình yêu quê hương đất nước của cha con cụ Phó bảng; cái nhìn,
cách đánh giá lịch sử đầy khách quan của cậu bé Côn và sự am hiểu lịch
sử nước nhà, những bài học làm người đầy sâu sắc của cụ Phó bảng.
- Gợi nhắc cho người đọc về những câu chuyện, danh nhân lịch sử.
- Giúp cho người đọc thêm yêu quê hương đất nước, yêu hơn những câu
chuyện lịch sử và là lời nhắc nhở chúng ta luôn luôn phải nhớ ơn công
lao của thế hệ cha anh đã hy sinh vì độc lập dân tộc nước nhà để chúng ta
có cuộc sống ấm no và yên bình như ngày hôm nay. Bên cạnh đó, đoạn
trích còn ẩn chứa bài học, thông điệp về cách sống, cách làm người và
câu chuyện về việc rèn luyện và tu dưỡng đạo đức để trở thành những
công dân có ích cho dân tộc.