Giải Khoa học tự nhiên 8 bài 35: Miễn dịch | Chân trời sáng tạo

Mở đầu trang 155 Bài 35 KHTN lớp 8:
Cơ thể chúng ta thường xuyên tiếp xúc và bị tấn công bởi các tác nhân
gây bệnh. Vậy bằng cách nào cơ thể có thể vượt qua được các tác nhân
này để sống khỏe mạnh? Trả lời:
Cơ thể có thể vượt qua được các tác nhân gây bệnh là do cơ thể chúng ta
có hệ thống miễn dịch có khả năng nhận diện và ngăn cản sự xâm nhập
của các tác nhân gây bệnh, đồng thời, chống lại các tác nhân này khi chúng
đã xâm nhập vào cơ thể:
- Cơ thể có hàng rào bảo vệ tự nhiên gồm da, niêm mạc, dịch tiết ngăn
không cho mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể.
- Nếu mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể sẽ trải qua ba hàng rào bảo vệ:
Hàng rào thứ nhất là quá trình thực bào của các tế bào bạch cầu. Nếu thoát
khỏi quá trình thực bào này sẽ gặp hàng rào bảo vệ thứ hai là tế bào
lympho B, các tế bào này sẽ tiết ra kháng thể để bảo vệ cơ thể và đánh dấu
những tế bào nhiễm bệnh; những tế bào được đánh dấu sẽ bị các tế bào
lympho T nhận diện và phá hủy.
1. Kháng nguyên, kháng thể, miễn dịch
Câu hỏi thảo luận 1 trang 155 KHTN lớp 8:
Cho biết nguồn gốc của kháng nguyên, kháng thể. Trả lời:
- Nguồn gốc của kháng nguyên là những chất có trên bề mặt các yếu tố
gây bệnh như virus, vi khuẩn, các chất độc như nọc rắn, nọc ong, tế bào lạ,…
- Nguồn gốc của kháng thể là từ cơ thể: Khi kháng nguyên xâm nhập vào
cơ thể, cơ thể sẽ kích thích tạo ra kháng thể chống lại các yếu tố gây bệnh.
Câu hỏi thảo luận 2 trang 155 KHTN lớp 8:
Vẽ sơ đồ mối quan hệ giữa kháng nguyên, kháng thể và miễn dịch. Trả lời:
Sơ đồ mối quan hệ giữa kháng nguyên, kháng thể và miễn dịch:
Kháng nguyên → Kháng thể → Miễn dịch
Luyện tập trang 155 KHTN lớp 8:
Cơ thể em đã có miễn dịch với những bệnh nào? Đó là miễn dịch tự nhiên hay nhân tạo? Trả lời: Gợi ý:
- Cơ thể em đã có miễn dịch với những bệnh như: viêm gan B, uốn ván,
ho gà, bại liệt, viêm phổi, viêm màng não, sởi,… Đây là miễn dịch nhân
tạo do em đã được tiêm vaccine phòng những bệnh này.
- Cơ thể em đã có miễn dịch với những bệnh như: thủy đậu, quai bị,…
Đây là miễn dịch tự nhiên do em đã từng mắc phải bệnh này trước đó.
2. Cơ chế miễn dịch trong cơ thể người
Câu hỏi thảo luận 3 trang 156 KHTN lớp 8:
Hãy cho biết trong hệ miễn dịch của cơ thể người có những loại tế bào chính nào tham gia. Trả lời:
Trong hệ miễn dịch của cơ thể người có những loại tế bào chính là: Tế
bào thực bào, tế bào lympho B và tế bào lympho T.
Câu hỏi thảo luận 4 trang 156 KHTN lớp 8:
Đọc thông tin, quan sát Hình 35.1 – 35.3, hãy trình bày cơ chế miễn dịch trong cơ thể người. Trả lời:
Cơ chế miễn dịch trong cơ thể người trải qua ba hàng rào bảo vệ: Khi yếu
tố gây bệnh xâm nhập vào một mô nào đó của cơ thể sẽ trải qua hàng rào
thứ nhất là quá trình thực vào của các tế bào bạch cầu; nếu thoát khỏi quá
trình thực bào này sẽ gặp hàng rào bảo vệ thứ hai là tế bào limpho B, các
tế bào này sẽ tiết ra kháng thể để bảo vệ cơ thể và đánh dấu những tế bào
nhiễm bệnh; những tế bào được đánh dấu dễ bị các tế bào lympho T nhận diện và phá hủy.
Luyện tập trang 156 KHTN lớp 8:
Khi xét nghiệm các thành phần của máu, nếu số lượng bạch cầu trong cơ
thể tăng trên mức bình thường thì người đó có nguy cơ mắc phải bệnh gì? Trả lời:
Bạch cầu có vai trò bảo vệ cơ thể, khi cơ thể bị các tác nhân gây bệnh xâm
nhập, số lượng bạch cầu tăng để tiêu diệt mầm bệnh → Khi xét nghiệm
các thành phần của máu, nếu số lượng bạch cầu trong cơ thể tăng trên mức
bình thường thì người đó có nguy cơ mắc phải các bệnh nhiễm trùng.
Ngoài ra, nếu số lượng bạch cầu tăng quá cao là nguy cơ của bệnh ung thư máu.
Vận dụng trang 156 KHTN lớp 8:
Giải thích vì sao con người vẫn khỏe mạnh mặc dù sống trong môi trường
có nhiều vi khuẩn gây hại. Trả lời:
Con người vẫn khỏe mạnh mặc dù sống trong môi trường có nhiều vi
khuẩn gây hại vì cơ thể có hệ miễn dịch có khả năng nhận diện, chống lại
các tác nhân lạ khi chúng tiếp xúc hoặc xâm nhập vào cơ thể, bảo vệ cơ
thể tránh những tổn thương do chúng gây ra.
3. Vai trò của vaccine và tiêm phòng vaccine
Câu hỏi thảo luận 5 trang 157 KHTN lớp 8:
Tại sao nói tiêm phòng là giải pháp quan trọng trong việc phòng bệnh? Trả lời:
Vaccine là chế phẩm chứa một lượng rất nhỏ kháng nguyên hoặc mầm
bệnh đã được bất hoạt hoặc làm giảm độc lực. Khi đưa vaccine vào cơ thể
sẽ kích thích cơ thể tạo ra kháng thể chống lại tác nhân gây bệnh và ghi
nhớ lại kháng nguyên đó. Nếu lần sau kháng nguyên tương tự xâm nhập
thì cơ thể có khả năng sản sinh nhanh kháng thể để chống lại mầm bệnh.
Bởi vậy, tiêm phòng là giải pháp quan trọng trong việc phòng bệnh vì
vaccine là chế phẩm có vai trò tạo miễn dịch đặc hiệu, nhằm tăng sức đề
kháng của cơ thể đối với một số tác nhân gây bệnh, từ đó giúp làm giảm
tỉ lệ mắc bệnh và tỉ lệ tử vong do bệnh truyền nhiễm gây bệnh.
Vận dụng trang 157 KHTN lớp 8:
HIV là nguyên nhân gây ra bệnh AIDS. Chúng gây nhiễm ngay trên tế
bào bạch cầu lympho T, làm rối loạn chức năng của tế bào dẫn tới hội
chứng suy giảm miễn dịch. Người nhiễm HIV thường chết bởi các bệnh
cơ hội do nhiều loại virus, vi khuẩn gây nên.
a) Tại sao người nhiễm HIV lại mất khả năng miễn dịch đối với nhiều loại virus, vi khuẩn?
b) AIDS là bệnh có thể phòng tránh được nhờ tiêm phòng vaccine không? Tại sao? Trả lời:
a) Người nhiễm HIV mất khả năng miễn dịch đối với nhiều loại virus, vi
khuẩn vì: Virus HIV gây nhiễm ngay trên tế bào bạch cầu lympho T, làm
rối loạn chức năng của tế bào này dẫn tới hội chứng suy giảm miễn dịch.
Khi đó, cơ thể mất khả năng chống lại các yếu tố gây bệnh như virus, vi khuẩn.
b) AIDS là bệnh không thể phòng tránh được nhờ tiêm phòng vaccine vì:
Bệnh AIDS là do virus HIV gây ra, mà virus này có khả năng tạo ra nhiều
biến thể mới một cách nhanh chóng gây khó khăn cho việc chế tạo
vaccine. Do đó, hiện nay chưa có vaccine phòng chống virus HIV.