Giải pháp phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa | CNXHKH

1 KHÁI NIỆM Dân chủ:
Dân chủ là chế độ chính trị trong đó toàn bộ quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân do
dân thực hiện trực tiếp hoặc thông qua đại diện do dân bầu ra là hình thức tổ chức thiết kế
chính trị của xã hội dựa trên việc thừa nhận của nhân dân là nguồn gốc của quyền lực,
thực hiện nguyên tắc bình đằng tự do về quyền của con người.
Dân chủ là hình thức tổ chức chính trị của nhà nước dân chủ xuất hiện cùng với sự xuất
hiện của Nhà nước, như vậy dân chủ là một phạm trù lịch sử, cũng như các biểu hiện
khác của hình thái ý thức xã hội, dân chủ do tồn tại xã hội quyết định, do phương thức
sản xuất vật chất của xã hội quyết định; và do đó, trình độ của phương thức sản xuất khác
nhau tất yếu dẫn đến sự khác nhau về trình độ dân chủ (mức độ thực hiện dân chủ và dân
chủ hoá trong xã hội). Dân chủ biến đổi và phát triển không ngừng cả về chất và lượng
trong từng giai đoạn phát triển của lịch sử xã hội loài người. Do đó, với ý nghĩa này, dân
chủ sẽ tồn tại và phát triển cùng với sự tồn tại và phát triển của con người là một trong
những phương thức tồn tại của con người ngay cả khi Nhà nước đã biến mất.
Phát huy dân chủ:
Phát huy dân chủ là quá trình thúc đẩy quyền làm chủ của dân chúng trong mọi lĩnh vực
của đời sống xã hội. Đây là mục tiêu quan trọng và là động lực để phát triển kinh tế - xã
hội. Bằng cách thực hiện và phát huy dân chủ, chúng ta tạo điều kiện cho mọi người tham
gia vào quyết định và tham gia vào phát triển xã hội, đồng thời đảm bảo sự công bằng và
tiến bộ của quốc gia. Đây là một nguyên tắc cơ bản của chế độ dân chủ, nơi quyền lực
thuộc về nhân dân và được sử dụng để phục vụ lợi ích cộng đồng. Với phát huy dân chủ,
nhân dân không chỉ tham gia vào việc lựa chọn người đại diện và tham dự các cuộc bỏ
phiếu, mà còn thể hiện ở các quyết định hàng ngày trong công việc, học tập, hôn nhân,
tôn giáo và các vấn đề khác trong đời sống cá nhân.
2 CÁC GIẢI PHÁP PHÁT HUY DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
1. Một là, xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa tạo ra cơ sở kinh tế vững chắc cho nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
Trước hết, cần thể chế hóa quan điểm của Đảng về phát triển đa dạng các hình thức sở
hữu, thành phần kinh tế, loại hình doanh nghiệp; bảo hộ các quyền lợi ích hợp pháp của
chủ sở hữu tài sản thuộc các hình thức sở hữu loại hình doanh nghiệp trong nền kinh tế.
Xây dựng hoàn thiện luật pháp về sở hữu tài sản mới như sở hữu trí tuệ, cổ phiếu, trái
phiếu… quy định rõ quyền và trách nhiệm của chủ hữu đối với xã hội. Cùng với đó là
nhận thức đúng đắn vai trò quan trọng của thể chế xây dựng và hoàn thiện thể chế. Đồng
thời phải phát triển toàn bộ các yếu tố thị trường và các loại thị trường.
Ở Việt Nam, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa quản lý và vận hành nền kinh tế thị
trường, bảo đảm đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, tăng trưởng kinh tế luôn gắn với bảo đảm công bằng, thực hiện
tiến bộ xã hội, phát triển văn hóa, phát triển con người, nhằm mục đích nâng cao đời sống
vật chất, tinh thần của nhân dân. Quá trình dân chủ hóa trong lĩnh vực kinh tế ngày càng
mở rộng. Phát triển đa dạng các hình thức sở hữu, các thành phần kinh tế, các loại hình
doanh nghiệp... Công bằng trong phân phối theo kết quả lao động, hiệu quả kinh
tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng các nguồn lực khác và phân phối thông qua hệ
thống an sinh xã hội, phúc lợi xã hội.
2. Hai là, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong sạch, vững mạnh với tư cách
điều kiện tiên quyết để xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Để đảm bảo vai trò lãnh đạo của mình, Đảng phải vững mạnh về chính trị, tư tưởng và
tổ chức; thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, ra sức nâng cao trình độ trí tuệ, bản
lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh đạo. Đảng phải dân chủ hóa trong
sinh hoạt, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình. Có như
vậy, Đảng mới đảm bảo sự lãnh đạo trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và
xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Nguyên tắc “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách” trên thực tế ở một số nơi rơi vào
hình thức. Còn tình trạng lạm quyền, lộng quyền, quan liêu, cửa quyền gây phiền hà cho
nhân dân của một số cơ quan công quyền, cán bộ. Chậm thể chế hóa các chủ trương của
Đảng thành pháp luật, quy định... Hệ thống pháp luật của Việt Nam có mặt còn chưa
đồng bộ, hay thay đổi gây khó khăn cho các cơ quan thi hành pháp luật và nhân dân,
ảnh hưởng đến việc thực hành dân chủ trong xã hội... Những hạn chế đó cần sớm được
khắc phục để nguyên tắc quyền lực thuộc về nhân dân và thực hành quyền làm chủ của
nhân dân trong thực tiễn ngày càng rộng rãi và thực chất.
3. Ba là, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa vững mạnh với tư cách
điều kiện để thực thi dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản Việt Nam, phải thực thi quyền dân chủ của nhân dân trên tất cả mọi lĩnh vực
của đời sống xã hội, thể hiện bằng Hiến pháp và pháp luật. Nhà nước phải đảm bảo
quyền con người là giá trị cao nhất. Chính vì vậy, tất cả các chính sách, pháp luật đều
phải dựa vào ý chí của nhân dân. Nhà nước bảo đảm quyền tự do của nhân dân, đảm
bảo danh dự nhân phẩm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân bằng pháp luật và
trên thực tế đời sống xã hội
4. Bốn là, nâng cao vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Các tổ chức chính trị - xã hội ở nước ta cần phải đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt
động để nâng cao vị trí, vai trò của mình, để tham gia giám sát, phản biện đường lối,
chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; tạo ra khối đoàn kết toàn dân, chăm lo
đời sống nhân dân, thực hiện dân chủ trong đời sống xã hội; đồng thời tham gia vào
bảo vệ chính quyền, xây dựng Đảng, bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân.
Ngoài ra tăng cường vai trò của các tổ chức xã hội dân sự. Khuyến khích và hỗ trợ sự
hoạt động của các tổ chức xã hội dân sự, từ các tổ chức phi lợi nhuận đến các nhóm
quan tâm xã hội, nhằm thúc đẩy sự tham gia và giám sát của dân cư vào quá trình chính trị.
5. Năm là, xây dựng và từng bước hoàn thiện các hệ thống giám sát, phản biện xã hội
để phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
Tăng cường công tác giám sát, phản biện xã hội là yếu tố đảm bảo xây dựng nền
dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta, ảnh hưởng tới đời sống tâm lý của nhân dân
khi nhìn nhận đánh giá các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước. Do đó, cần công khai hóa, minh bạch hóa, dân chủ hóa về thông
tin, về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là các vấn đề liên
quan đến lợi ích chính đáng của nhân dân. Tạo ra cơ chế để chính phủ phải đáp
ứng trước công dân về quyết định và hành động của mình. Cung cấp thông tin
công khai và minh bạch về các quyết định chính sách và quản lý tài chính. Cần cụ
thể hóa hơn nữa các quy chế và hình thức thể hiện sự tôn trọng, lắng nghe ý kiến
của nhân dân đối với các vấn đề phát triển của đất nước.
Ngoài ra cần nâng cao dân trí, văn hóa, pháp luật cho toàn thể xã hội (cán bộ, viên
chức, công chức, đảng viên, nhân dân… )
6. Tăng cường quyền lợi và sự tham gia của công dân: Tạo điều kiện cho công dân
tham gia vào quyết định chính sách thông qua các phương tiện như hội thảo, cuộc
họp cộng đồng, hay các cuộc trưng cầu dân ý.
7. Tăng cường giáo dục và phát triển nhân dân: Cải thiện chương trình giáo dục để
giúp người dân hiểu biết về quyền lợi và trách nhiệm công dân, cũng như cách
thức hoạt động của hệ thống chính trị và quản lý công.
3 NHỮNG THÁCH THỨC TRONG VIỆC PHÁT HUY DÂN CHỦ
Khi thực hiện và phát huy dân chủ, có một số thách thức có thể phát sinh. Dưới đây là
một số thách thức chính:
1. Thiếu hiểu biết và ý thức dân chủ: Một thách thức chính là thiếu hiểu biết và ý
thức về dân chủ trong cộng đồng. Đây có thể là kết quả của giáo dục không đầy đủ về
quyền và trách nhiệm công dân, hoặc do sự thiếu thông tin và sự thụ động của người
dân trong việc tham gia vào quyết định công cộng.
2. Tham nhũng và tối hậu: Một thách thức lớn khi phát huy dân chủ là sự tồn tại của
tham nhũng và tối hậu trong hệ thống chính trị và quản lý. Tham nhũng và tối hậu có
thể làm mất đi tính minh bạch, động lực và tín dụng của quyết định dân chủ, gây tác
động tiêu cực tới sự công bằng và phát triển bền vững.
3. Sự phân biệt và đánh đồng: Thách thức khác là sự phân biệt và đánh đồng, khi
dân chủ không được thực sự đảm bảo cho mọi người trong cộng đồng. Điều này có
thể là do sự bất bình đẳng xã hội, tôn giáo, tộc gia, giới tính hoặc các nhóm người
khác. Khi một số nhóm không được tham gia hoặc có quyền tham gia bình đẳng vào
quyết định công cộng, dân chủ không thể thực sự hoàn thiện.
4. Sự quá tập trung quyền lực: Một thách thức nữa là sự quá tập trung quyền lực
trong một số cá nhân, tập đoàn hay quốc gia. Nếu một số đối tượng có quyền kiểm
soát và tạo ra sự bất cân đối trong quyết định, dân chủ sẽ không được thực sự thể hiện
và dẫn đến thiếu công bằng và lòng tin của người dân.
5. Thiếu sự kiểm soát và giám sát: Thiếu sự kiểm soát và giám sát cũng là một thách
thức khi thực hiện và phát huy dân chủ. Nếu không có các cơ chế giám sát hiệu quả để
đảm bảo sự minh bạch, trách nhiệm và trung thực trong quyết định, nguy cơ thất bại của dân chủ sẽ cao.
6. Khả năng thực thi và tuân thủ: Quan trọng nhất là khả năng thực thi và tuân thủ.
Dân chủ chỉ có ý nghĩa khi quyết định được thực thi một cách công bằng, và các quy
tắc và luật phải được tuân thủ. Thách thức này liên quan đến việc đảm bảo sự công
bằng và trách nhiệm của các bên liên quan trong quá trình này.
Đối mặt với những thách thức trên, việc đảm bảo giáo dục và tăng cường nhận thức
dân chủ, xây dựng sự minh bạch và trách nhiệm trong quyết định và quản lý, cũng
như xây dựng các cơ chế kiểm soát và giám sát hiệu quả là rất quan trọng.