Bài: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp I. Khu công nghiệp II. Khu công nghệ cao
III. Trung tâm công nghiệp
Mở đầu trang 78 Địa Lí 12: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là hệ thống
các mối liên kết không gian của các ngành và sự kết hợp sản xuất trong
lãnh thổ trên cơ sở khai thác các nguồn lực nhằm đạt được hiệu quả
cao nhất về kinh tế - xã hội, môi trường. Ở nước ta, hình thức tổ chức
lãnh thổ công nghiệp khá đa dạng như khu công nghiệp, khu công nghệ
cao, trung tâm công nghiệp,… Vậy, vai trò và đặc điểm của từng hình
thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp này như thế nào? Lời giải:
- Khu công nghiệp: thu hút vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ hiện đại,
giải quyết việc làm; có ranh giới rõ ràng, quy mô từ hàng chục đến hàng
nghìn ha, đa dạng loại hình.
- Khu công nghệ cao: tập trung, liên kết hoạt động nghiên cứu và phát
triển, ứng dụng công nghệ cao; có ranh giới rõ ràng, quy mô diện tích
thích hợp, tập trung đầu tư phát triển công nghệ cao,…
- Trung tâm công nghiệp: phát triển các địa phương, định hướng chuyên
môn hóa sản xuất, tạo động lực phát triển; tập trung các điểm công
nghiệp, khu công nghiệp, khu công nghệ cao; có nhiều ngành công nghiệp,… I. Khu công nghiệp
Câu hỏi trang 78 Địa Lí 12: Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày:
- Vai trò của khu công nghiệp đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta.
- Đặc điểm phát triển và phân bố khu công nghiệp ở nước ta. Lời giải:
- Vai trò quan trọng đối với thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, thúc
đẩy chuyển giao công nghệ hiện đại, giải quyết việc làm, tham gia đào
tạo và nâng cao chất lượng nguồn lao động, tạo nguồn hàng tiêu dùng
trong nước và xuất khẩu, đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước,… - Đặc điểm:
+ Có ranh giới rõ ràng, quy mô từ hàng chục đến hàng nghìn ha.
+ Các loại hình khu công nghiệp khá đa dạng, như khu công nghiệp hỗ
trợ, khu công nghiệp chuyên ngành, khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp công nghệ cao.
+ Tập trung tương đối nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp nhằm sử dụng
chung cơ sở hạ tầng, các cơ sở sản xuất công nghiệp có khả năng hợp tác sản xuất cao.
+ Có các cơ sở sản xuất công nghiệp ứng dụng mạnh mẽ thành tựu
khoa học – công nghệ vào sản xuất.
- Phát triển: tính đến 2021, cả nước có 397 khu công nghiệp. Hạ tầng kĩ
thuật trong các khu công nghiệp đang được quan tâm đầu tư. Các khu
công nghiệp từng bước chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng bảo
đảm sự phát triển bền vững và thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh.
- Phân bố: thường phân bố ở vị trí thuận lợi như gần cảng biển, đường
giao thông lớn, nguồn nguyên liệu, nguồn lao động, ngoại vi các thành
phố lớn,… Hai vùng tập trung nhiều khu công nghiệp nhất nước ta là
Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ.
II. Khu công nghệ cao
Câu hỏi trang 79 Địa Lí 12: Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày:
- Vai trò của khu công nghệ cao đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta.
- Đặc điểm phát triển và phân bố khu công nghệ cao ở nước ta. Lời giải:
- Vai trò: thúc đẩy và liên kết các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, phát
triển công nghệ cao; đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao; thu hút các
nguồn lực trong và ngoài nước để thúc đẩy hoạt động sản xuất với trình độ công nghệ cao. - Đặc điểm:
+ Có ranh giới rõ ràng, quy mô diện tích thích hợp.
+ Địa điểm thuận lợi về giao thông và liên kết với các cơ sở nghiên cứu,
đào tạo có trình độ cao.
+ Hạ tầng kĩ thuật và dịch vụ thuận lợi, đáp ứng yêu cầu của hoạt động
nghiên cứu, ứng dụng, phát triển công nghệ cao; ươm tạo công nghệ
cao, ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao; sản xuất thử nghiệm sản
phẩm công nghệ cao; cung ứng dịch vụ công nghệ cao.
+ Có nhân lực và đội ngũ quản lí chuyên nghiệp.
+ Tập trung đầu tư phát triển công nghệ cao trong các lĩnh vực công
nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa,…
+ Sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển thường có tỉ
trọng giá trị gia tăng cao trong cơ cấu giá trị sản phẩm, có tính cạnh
tranh cao và hiệu quả kinh tế - xã hội lớn, có khả năng xuất khẩu hoặc
thay thế sản phẩm nhập khẩu, góp phần nâng cao năng lực khoa học và công nghệ quốc gia.
- Phát triển và phân bố: năm 2021, nước ta có 4 khu công nghệ cao:
+ Khu công nghệ cao Hòa Lạc, thành lập năm 1998, diện tích 1586 ha,
tại Thạch Thất (Hà Nội).
+ Khu công nghệ cao TP Hồ Chí Minh, thành lập năm 2002, diện tích
913,1 ha, tại TP Thủ Đức (TP Hồ Chí Minh).
+ Khu công nghệ cao Đà Nẵng, thành lập năm 2010, diện tích 1128,4
ha, tại Hòa Vang (Đà Nẵng).
+ Khu công nghệ cao công nghệ sinh học Đồng Nai, thành lập năm
2016, diện tích 207,8 ha, tại Cẩm Mỹ (Đồng Nai).
III. Trung tâm công nghiệp
Câu hỏi trang 80 Địa Lí 12: Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày:
- Vai trò của trung tâm công nghiệp đối với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
- Đặc điểm phát triển và phân bố trung tâm công nghiệp ở nước ta. Lời giải:
- Vai trò quan trọng trong sự phát triển của các địa phương, như định
hướng chuyên môn hóa trong sản xuất công nghiệp, tạo động lực phát
triển cho các đô thị và khu vực phụ cận. - Đặc điểm:
+ Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, có sự tập
trung các điểm công nghiệp, khu công nghiệp, khu công nghệ cao.
+ Thường gắn với các đô thị vừa và lớn, với sự khác nhau về quy mô
giá trị sản xuất công nghiệp, từ nhỏ đến rất lớn.
+ Mỗi trung tâm công nghiệp có nhiều ngành công nghiệp, trong đó có
một số ngành công nghiệp chủ yếu, tạo nên hướng chuyên môn hóa của trung tâm.
- Phát triển và phân bố: các trung tâm công nghiệp phân bố rộng khắp,
các trung tâm có quy mô lớn, rất lớn tập trung ở Đồng bằng sông Hồng
và Đông Nam Bộ. Đây là những khu vực có vị trí địa lí thuận lợi, gần
nguồn nguyên liệu và nhiên liệu, nguồn lao động dồi dào, cơ sở hạ tầng
tương đối hoàn thiện, thị trường tiêu thụ rộng lớn,… Luyện tập (trang 80)
Luyện tập 1 trang 80 Địa Lí 12: Phân biệt đặc điểm của khu công
nghiệp, khu công nghệ cao, trung tâm công nghiệp. Lời giải:
Đặc điểm các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp Khu công nghiệp Khu công nghệ cao Trung tâm công nghiệp
- Có ranh giới rõ - Có ranh giới rõ ràng, quy - Là hình thức tổ
ràng, quy mô từ hàng mô diện tích thích hợp. chức lãnh thổ công
chục đến hàng nghìn - Địa điểm thuận lợi về nghiệp ở trình độ ha.
giao thông và liên kết với cao, có sự tập
- Các loại hình khu các cơ sở nghiên cứu, trung các điểm
công nghiệp khá đa đào tạo có trình độ cao. công nghiệp, khu dạng: khu
công - Hoạt động nghiên cứu, công nghiệp, khu
nghiệp hỗ trợ, khu ứng dụng, phát triển công công nghệ cao.
công nghiệp chuyên nghệ cao; ươm tạo công - Gắn với các đô ngành, khu
công nghệ cao, ươm tạo doanh thị vừa và lớn,
nghiệp sinh thái, khu nghiệp công nghệ cao; khác nhau về quy công nghiệp
công sản xuất thử nghiệm sản mô giá trị sản xuất nghệ cao. phẩm công nghệ cao; công nghiệp, từ
- Tập trung tương đối cung ứng dịch vụ công nhỏ đến rất lớn.
nhiều cơ sở sản xuất nghệ cao. - Mỗi trung tâm có công nghiệp.
- Tập trung đầu tư phát nhiều ngành công
- Có các cơ sở sản triển công nghệ cao trong nghiệp, một số
xuất công nghiệp ứng các lĩnh vực công nghệ ngành công nghiệp
dụng mạnh mẽ thành thông tin, công nghệ sinh chủ yếu, tạo nên
tựu khoa học – công học, công nghệ vật liệu hướng chuyên nghệ vào sản xuất.
mới, công nghệ tự động môn hóa của trung hóa,… tâm. - Sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển
Luyện tập 2 trang 80 Địa Lí 12: Giải thích tại sao các khu công nghiệp
tập trung chủ yếu ở Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ. Lời giải:
Các khu công nghiệp tập trung chủ yếu ở Đồng bằng sông Hồng và
Đông Nam Bộ vì đây là những khu vực có vị trí địa lí thuận lợi, gần
nguồn nguyên liệu và nhiên liệu, nguồn lao động dồi dào, cơ sở hạ tầng
tương đối hoàn thiện, thị trường tiêu thụ rộng lớn,… Vận dụng (trang 80)
Vận dụng trang 80 Địa Lí 12: Lựa chọn và sưu tầm thông tin về một
khu công nghệ cao ở nước ta. Lời giải:
Khu công nghệ cao Đà Nẵng được thành lập theo Quyết định số
1979/QĐ-TTg ngày 28/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ. Khu công
nghệ cao Đà Nẵng là khu công nghệ cao Quốc gia đa chức năng thứ ba
của Việt Nam được thành lập, tổng diện tích 1.129,76 ha. Khu công
nghệ cao Đà Nẵng là một trong ba Khu Công nghệ cao quốc gia đa
chức năng của cả nước, được quy hoạch, xây dựng theo hướng một
khu đô thị sinh thái, có sự kết hợp hài hòa giữa nghiên cứu - phát triển,
ươm tạo, đào tạo với sản xuất và môi trường văn hóa - xã hội. Mục tiêu
của Khu công nghệ cao Đà Nẵng là trở thành một điểm đến hấp dẫn của
các nhà đầu tư trong và ngoài nước, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển
khoa học - kỹ thuật của thành phố Đà Nẵng nói riêng và cả khu vực
miền Trung - Tây Nguyên nói chung. Thúc đẩy đổi mới công nghệ, ươm
tạo công nghệ - doanh nghiệp công nghệ cao; hình thành và phát triển
các ngành công nghiệp công nghệ cao, góp phần quan trọng vào việc
nâng cao hiệu quả kinh tế và sức cạnh tranh cho các sản phẩm hàng
hóa, dịch vụ của địa phương. Đến hết tháng 4 năm 2023, Khu Công
nghệ cao Đà Nẵng đã thu hút 29 dự án với tổng vốn đầu tư 905 triệu
USD. Tỷ lệ lấp đầy tại Khu Công nghệ cao này đạt 44%. Trong đó, phân
khu sản xuất là 58%, khu hậu cần, logistics và dịch vụ công nghệ cao là
76% và khu nghiên cứu, phát triển, đào tạo và ươm tạo doanh nghiệp là 5,5%.