Gián điệp là gì? Tội gián điệp theo quy định của Luật hình sự?

Gián điệp là gì? Tội gián điệp theo quy định của Luật hình sự?
1. Cơ sở pháp lý về tội gián điệp
Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017
2. Quy định chung về gián điệp
Gián điệp là hành vi đặc biệt nguy hiểm xâm phạm an ninh quốc gia. Trong
Luật hình sự Việt Nam, gián điệp được quy định là tội danh độc lập kể từ khi
Pháp lệnh trừng trị các tội phản cách mạng năm 1967 có hiệu lực. Trước đó,
gián điệp được quy định chung cùng với các hành vi khác “có phương hại
đến nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà” (Sắc lệnh số 13 ngày
13.9.1945). Cùng với Pháp lệnh trừng trị các tội phản cách mạng năm 4967,
Sắc luật số 03 năm 1976 cũng quy định tội , „ gián điệp nhưng không mô tả
cụ thể như Pháp lệnh . năm 1967. Trong Bộ luật hình sự năm 1985 và Bộ luật
hình sự năm 1999, tội gián điệp cùng được quy định là tội phạm thuộc
chương “Các tội xâm phạm an ninh quốc gia”. Theo Bộ luật hình sự năm
1999 hiện hành, hành vi gián điệp có thể là những hành vi sau:
1) Hoạt động tình báo, phá hoại hoặc gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá
hoại chống nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
2) Gây cơ SỞ để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo của nước ngoài;
3) Giúp sức cho việc hoạt động tình báo;
4) Cung cấp bí mật nhà nước cho nước ngoài;
5) Thu thập bí mật nhà nước để cung cấp cho nước ngoài;
6) Thu thập, cung cấp tin tức, tài liệu khác để nước ngoài sử dụng chống
nước Cộng hòa xã hội chú nghĩa Việt Nam.
Hình phạt cho tội này có thể tới tử hình. Kẻ phạm tội cũng có thể được miễn
trách nhiệm hình sự trong trường hợp đã nhận làm gián điệp nhưng không
thực hiện nhiệm vụ được giao và đã tự thú, thành thật khai báo.
3. Quy định luật hình sự về tội gián điệp
Tội gián điệp được quy định là “Hoạt động tình báo, phá hoại hoặc gây cơ sở
để hoạt động tĩnh báo, phả hoại chống nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam; Gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo cùa nước
ngoài; hoạt động thám báo, chỉ điểm, chứa chấp, dẫn đường hoặc thực hiện
hành vi khác giúp người nước ngoài hoạt động tĩnh báo, phá hoại; Cung cấp
hoặc thu thập nhằm cung cấp bí mật Nhà nước cho nước ngoài; thu thập,
cung cấp tin tức, tài liệu khác nhằm mục đích để nước ngoài sử dụng chổng
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Tội gián điệp được quy định tại Điều 110 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017).
3.1 Đặc điểm pháp lí tội gián điệp.
Mặt khách quan của tội phạm:
Hoạt động tình báo, phá hoại hoặc gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại
chống nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đây là loại hành vi do
người nước ngoài và người không có quốc tịch thực hiện. Những người này
có thể là nhân viên tình báo nước ngoài hoặc không phải là nhân viên tình
báo nước ngoài, nhưng được cơ quan tình báo nước ngoài tuyển mộ, giao
nhiệm vụ vào Việt Nam hoạt động tình báo, phá hoại hoặc gây cơ sở để tiến
hành các hoạt động đó. Những người này vào Việt Nam có thể bằng con
đường hợp pháp hoặc bất hợp pháp, núp dưới các danh nghĩa khác nhau
như: nhân viên ngoại giao, thương nhân, phóng viên, nhà báo, khách du lịch,
nhân viên các tổ chức phi chính phủ…
– Hoạt động tình báo được hiểu là việc tiến hành thu thập những tin tức, tài
liệu thuộc bí mật của nhà nước hoặc những tin tức, tài liệu không thuộc bí
mật của nhà nước, nhưng có thể sử dụng để chống Nhà nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam. Để tiến hành hoạt động tình báo, người phạm tội
gián điệp có thể sử dụng phương thức công khai, bí mật, các thủ đoạn như
dụ dỗ, mua chuộc, moi tin, quay phim, chụp ảnh, phỏng vấn…Ngoài hoạt
động tình báo, hoạt động phá hoại cũng là loại hành vi mang tính phổ biến
của người phạm tội gián điệp. Hoạt động phá hoại có thể được thực hiện
dưới các hình thức như phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật, phá hoại các
chính sách kinh tế – xã hội, chính sách đoàn kết dân tộc, tôn giáo, phá hoại tư tưởng…
Người nước ngoài có thể tự mình tiến hành hoạt động tình báo, phá hoại,
cũng có thể thông qua người khác để hoạt động tình báo, phá hoại bằng cách
gây cơ sở, giao nhiệm vụ cho họ tiến hành hoạt động tình báo, phá hoại hay chưa.
– Gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo của nước ngoài;
hoạt động thám báo, chỉ điểm, chứa chấp, dẫn đường hoặc thực hiện các
hành vi khác giúp người nước ngoài hoạt động tình báo, phá hoại. Loại hành
vi này do người Việt Nam thực hiện có sự chỉ đạo, giao nhiệm vụ của nước
ngoài. Gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo của nước
ngoài là hành vi của người Việt Nam được nước ngoài giao nhiệm vụ gây cơ
sở để thu thập tin tức tình báo hoặc để tiến hành hoạt động phá hoại. Hoạt
động thám báo là một hình thức hoạt động có tính chất vũ trang, chủ yếu là
để thu thập những tin tức tình báo chiến thuật, xâm nhập vào nội địa phục
kích, bắt cóc, bắn giết cán bộ, bộ đội, phá hoại, phục vụ âm mưu chống phá
của nước ngoài đối với Việt Nam trên một địa bàn nhất định. Chứa chấp, dẫn
đường, chỉ điểm hoặc thực hiện các hành vi khác giúp nước ngoài hoạt động
tình báo, phá hoại được thể hiện dưới các hình thức che giấu giúp nơi ăn ở,
sinh hoạt, dẫn đường, cung cấp phương tiện giao thông, phương tiện liên lạc,
giúp người nước ngoài hoạt động tình báo, phá hoại.
– Cung cấp hoặc thu thập nhằm cung cấp bí mật nhà nước cho nước ngoài,
thu thập cung cấp tin tức, tài liệu khác nhằm mục đích để nước ngoài sử
dụng chống nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đây cũng là hành vi
do người Việt Nam thực hiện, nhưng không có sự chỉ đạo, giao nhiệm vụ của
nước ngoài từ trước. Cung cấp bí mật nhà nước cho nước ngoài là hành vi
của người đang nắm giữ bí mật của nhà nước do cương vị công tác hoặc có
được với bất kỳ lý do nào, chuyển giao bí mật đó cho nước ngoài. Thu thập
nhằm cung cấp bí mật của nhà nước cho nước ngoài là hành vi của người
không nắm giữ bí mật của nhà nước, nhưng có hành vi thu thập để cung cấp cho nước ngoài.
Ngoài ra việc thu thập, cung cấp những tài liệu khác tuy không thuộc bí mật
nhà nước vào mục đích đề nước ngoài sử dụng chống nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam cũng bị coi phạm tội gián điệp. Những tài liệu không
thuộc bí mật nhà nước có thể là bất kỳ tài liệu, tin tức về đời sống, tình hình
kinh tế, văn hóa, xã hội, phong tục, tập quán của từng vùng, miền….Người
thu thập, cung cấp những tài liệu này chỉ bị coi là phạm tội gián điệp, nếu
người này có ý thức mong muốn nước ngoài sử dụng để chống Việt Nam
hoặc khi cung cấp những tài liệu cho nước ngoài, người đó, nhận thức được
rằng nước ngoài sẽ sử dụng các tài liệu do mình cung cấp gây thiệt hại cho
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Đối với hành vi cung cấp bí mật nhà nước cho nước ngoài và hành vi cung
cấp tài liệu khác nhằm mục đích để nước ngoài sử dụng chống nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tội phạm hoàn thành khi người phạm tội thực
hiện hành vi cung cấp, không kể nước ngoài đã nhận được tài liệu chưa hoặc
đã sử dụng tài liệu đó gây thiệt hại cho Việt Nam hay chưa. Đối với hành vi
thu thập nhằm cung cấp bí mật của nhà nước cho nước ngoài, tội phạm hoàn
thành ngay từ khi người phạm tội có hành vi thu thập bí mật của nhà nước.
Tội gián điệp là tội phạm có cấu thành hình thức, tội phạm được coi là hoàn
thành khi người phạm tội thực hiện một trong các hành vi thuộc mặt khách
quan của cấu thành tội phạm.
Chủ thể của tội gián điệp có thể là người nước ngoài hoặc người không có
quốc tịch từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực TNHS nếu họ thực hiện hành vi
quy định tại điểm a khoản 1 Điều 110 BLHS năm 2015. Chủ thể của tội gián
điệp có thể là công dân Việt Nam từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực TNHS nếu
họ thực hiện hành vi được quy định tại các điểm b và c khoản 1 Điều 110 BLHS năm 2015.
Chú ý: tội gián điệp và tội phản bội Tổ quốc đều có dấu hiệu quan hệ với
nước ngoài nhưng giữa hai tội này khác nhau ở chỗ: ở tội phản bội Tổ quốc,
mối quan hệ với nước ngoài rất chặt chẽ, mang tính câu kết, còn ở tội gián
điếp, mối quan hệ đó ít chặt chẽ hơn.
Khách thể của tội phạm:
Khách thể của tội phạm: Tội gián điệp xâm hại đến an ninh quốc gia của Nhà
nước CHXHCN Việt Nam, sự vững mạnh của hệ thống chính quyền Nhà nước XHCN Việt Nam.
Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội gián điệp có thể là người nước ngoài hoặc công dân Việt
Nam. Người nước ngoài có thể là ngoại kiều hoặc người gốc Việt Nam mang
quốc tịch nước ngoài. Ví dụ: người đang ở trong nước nhận nhiệm vụ của tổ
chức gián điệp nước ngoài, của người nước ngoài hoặc người do tổ chức
gián điệp nước ngoài tung về nước thực hiện công việc do chúng chỉ đạo.
Mặt chủ quan của tội phạm:
Tội gián điệp thuộc loại tội phạm có cấu thành hình thức, được coi là hoàn
thành từ thời điểm chủ thể nhận lời làm gián điệp hoặc từ thời điểm chủ thể
xâm nhập biên giới dù chưa hoạt động gì. Không phải tất cả những hành vi
vượt biên trái phép rồi trở về và bị bắt ngay từ khi mới xâm nhập biên giới thì
đều phạm tội gián điệp. Cơ quan tiến hành tố tụng phải có đầy đủ tài liệu
chứng minh người đó trong thời gian ở nước ngoài đã nhận lời làm gián điệp
cho một quốc gia nào đó.
Không phải bất cứ ai tiếp xúc với các cá nhân, cơ quan, tổ chức tình báo nào
đó ở nước ngoài thì đều là gián điệp của cá nhân, cơ quan, tổ chức đó. Ngoài
hoạt động tình báo, các cá nhân, cơ quan, tổ chức nào đó ở nước ngoài vẫn
có những hoạt động xã hội bình thường với những cá nhân, tổ chức khác. Vì
vậy, cơ quan tiến hành tố tụng cũng phải có tài liệu chứng minh chủ thể phạm
tội đã có hành vi đồng ý làm gián điệp cho một cá nhân, cơ quan, tổ chức nào
đó ở nước ngoài, nếu không có tài liệu chứng minh vấn đề này thì không đủ
yếu tố cấu thành tội gián điệp.
3.2 Hình phạt đối với tội gián điệp
Khung hình phạt cho chuẩn bị phạm tội có mức phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
Ngoài ra, điều luật còn quy định trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự.
Đó là trưởng hợp đã nhận làm gián điệp nhưng không thực hiện nhiệm vụ
được giao và tự thú, thành khẩn khai báo.
4. Ý nghĩa khi quy định về tội gián điệp.
Việc quy định tội gián điệp trong Bộ luật hình sự có ý nghĩa đặc biệt quan
trọng đối với việc xác định giới hạn hành vi nguy hiểm xâm phạm an ninh
quốc gia nói chung, cũng như xác định chính xác hành vi cụ thể nào xâm
phạm khách thể trực tiếp của tội gián điệp để từ đó quyết định loại và mức
hình phạt tương ứng, tạo cơ sở vững chắc cho đấu tranh phòng, chống tội
phạm này một cách có hiệu quả.
5. Phân biệt tội gián điệp và tội phản bội tổ quốc.
Điều 108 Bộ luật hình sự năm 2015 quy định về tội phản bội Tổ quốc như sau:
“Điều 108. Tội phản bội Tổ quốc
1. Công dân Việt Nam nào câu kết với nước ngoài nhằm gây
nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh
thổ của Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tiềm lực quốc phòng, an ninh,
thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.
2. Phạm tội trong trường hợp có nhiều tình tiết giảm nhẹ, thì bị
phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.” 1. Giống nhau:
- Tội phản bội tổ quốc và tội gián điệp là những tội có mức độ nguy hiểm
nghiêm trọng cho xã hội, bởi nó trực tiếp xâm hại đến khách thể quan trọng
nhất trong xã hội chính là sự thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chủ quyền của Tổ quốc.
- Khách thể của cả hai tội này là xâm phạm đến quan hệ an ninh quốc gia.
- Hai tội này đều thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng với mức nguy hiểm
đặc biệt lớn có khung hình phạt cao nhất quy định tại BLHS: từ 12 đến 20
năm tù, tù chung thân, tử hình. 2. Khác nhau: Tiêu chí
Tội phản bội Tổ quốc Tội gián điệp
Chủ thể của tội này là chủ
thể đặc biệt, chỉ có thể là
công dân Việt Nam, tức là
người mang quốc tịch Việt Nam. Những người không
phải là công dân Việt Nam:
người nước ngoài, người
không quốc tịch không phải Chủ thể của tội phạm này có
là chủ thể của tội phản bội tổ thể là bất kỳ ai, có thể là công quốc. Tuy nhiên, người Chủ thể dân Việt Nam, người mang
nước ngoài, người không có quốc tịch nước ngoài, hoặc
quốc tịch cấu kết với công người không quốc tịch.
dân Việt Nam gây nguy hại
đến các quyền dân tộc cơ
bản của Việt Nam, thì họ
phải chịu trách nhiệm hình
sự về tội phản bội Tổ quốc
với vai trò là đồng phạm
(người tổ chức, người giúp sức, người xúi giục).
Hành vi khách quan của tội Mặt khách quan của tội gián
phản bội tổ quốc được thể điệp được đặc trưng bằng một
hiện như sau: Người phạm trong những hành vi sau: Mặt
khách tội có hành vi cấu kết với Hoạt động tình báo: là hành vi quan
người nước ngoài. Câu kết điều tra, thu thập mọi tin tức,
với nước ngoài được hiểu là tài liệu thuộc bí mật Nhà nước
sự liên kết, phối hợp chặt hoặc không thuộc bí mật Nhà
chẽ với người nước ngoài nước để sử dụng chống Nhà
nhằm chống lại Tổ quốc. nước Cộng hòa xã hội chủ
Câu kết với người nước nghĩa Việt Nam.
ngoài thường được thể hiện Phá hoại: thể hiện ở việc dưới hình thức:
người phạm tôi có hành vi
- Bàn bạc với người nước chống phá nhà nước, làm cho
ngoài về âm mưu, phương việc thực hiện các chính sách
thức, kế hoạch hoạt động kinh tế, xã hội của Nhà nước
trước mắt cũng như lâu dài bị cản trở, không hoàn thành
nhằm gây nguy hại cho độc được. Những hành vi đó có
lập, chủ quyền, thống nhất mục đích chống chính quyền
và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ nhân dân và vì lợi ích của quốc. nước ngoài.
- Nhận sự giúp đỡ của nước Gây cơ sở để hoạt động tình
ngoài về vũ khí, đạn dược, báo, phá hoại thể hiện ở hành
tiền bạc, các phương tiện kỹ vi dụ dỗ, rủ rê, tìm người để có
thuật khác để chống lại tổ nơi ẩn náu, có người giúp đỡ quốc.
và nói chung để tạo thuận tiện
Hoạt động dựa vào thế lực cho hoạt động gián điệp dưới
nước ngoài hoặc tiếp tay một, hai hoặc ba mặt: hoạt
cho người nước ngoài động tình báo, phá hoại, gây chống lại Tổ quốc. cơ sở.
Tội phản bội tổ quốc được Hoạt động thám báo thể hiện
coi là hoàn thành, khi người ở hành vi hoạt động ở vùng
phạm tội có hành vi cấu kết biên giới vừa có tính chất thu
với nước ngoài nhằm gây thập tin tức, tình hình quân sự
nguy hại cho độc lập, chủ vừa có tính chất biệt kích vũ
quyền, thống nhất và toàn trang xâm nhập vào nội địa
vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam phục kích, tập kích, bắt cóc người.
Tội gián điệp là tội có cấu thành hình thức. Tội
phạmđược coi là hoàn thành
từ thời điểm chủ thể nhận lời
làm gián điệp hoặc từ thời
điểm chủ thể xâm nhập biên
giới dù chưa hoạt động gì. Vì
vậy, hậu quả không phải là
dấu hiệu bắt buộc đối với tội phạm này.
- Lỗi: Lỗi của người phạm
tội là lỗi cố ý trực tiếp.
Người phạm tội nhận thức
rõ hành vi câu kết với người
nước ngoài nhằm gây nguy
hại cho độc lập, chủ quyền, Lỗi: Tội gián điệp được thực
thống nhất và toàn vẹn lãnh hiện với hình thức lỗi cố ý trực
thổ của Tổ quốc là hành vi tiếp. Người phạm tội nhận
nguy hiểm cho xã hội, thức rõ hành vi của mình là
nhưng vẫn mong muốn thực nguy hiểm cho xã hội, thấy
Mặt chủ quan hiện hành vi đó.
trước hậu quả của hành vi đó - Mục đích
phạm và mong muốn hậu quả xảy ra.
tội: Người phạm tội thực Mục đích phạm tội: là nhằm
hiện hành vi trên nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã
chống chính quyền nhân hội chủ nghĩa Việt Nam.
dân, thay đổi chế độ chính
trị, kinh tế, xã hội của đất
nước. Mục đích chống chính
quyền nhân dân là mục đích
bắt buộc củacấu thành tội
phạmtội phản bội Tổ quốc.
Document Outline

• Gián điệp là gì? Tội gián điệp theo quy định của L
  • 1. Cơ sở pháp lý về tội gián điệp
  • 2. Quy định chung về gián điệp
  • 3. Quy định luật hình sự về tội gián điệp
    • 3.1 Đặc điểm pháp lí tội gián điệp.
      • Mặt khách quan của tội phạm:
      • Khách thể của tội phạm:
      • Chủ thể của tội phạm:
      • Mặt chủ quan của tội phạm:
    • 3.2 Hình phạt đối với tội gián điệp
  • 4. Ý nghĩa khi quy định về tội gián điệp.
  • 5. Phân biệt tội gián điệp và tội phản bội tổ quốc