Giáo án điện tử Toán 11 Bài 11 Kết nối tri thức: Hai đường thẳng song song

Bài giảng PowerPoint Toán 11 Bài 11 Kết nối tri thức: Hai đường thẳng song song hay nhất, với thiết kế hiện đại, dễ dàng chỉnh sửa giúp Giáo viên có thêm tài liệu tham khảo để soạn Giáo án Toán 11. Mời bạn đọc đón xem!

CHÀO MỪNG CÁC EM
ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY!
KHỞI ĐỘNG

 !!"
#$%&'()*
 $+,-!$.
! !$(/)0!1"#$
2 13  4 5 6 ! 7!  
-$8
CHƯƠNG IV. QUAN HỆ SONG SONG
TRONG KHÔNG GIAN
BÀI 11. HAI ĐƯỜNG THẲNG SONG
SON
NỘI DUNG BÀI HỌC
1
Vị trí tương đối của hai đường thẳng
2
Tính chất của hai đường thẳng song song
3
Nhắc lại kiến thức, làm bài tập
1. VỊ TRÍ TƯƠNG ĐỐI CỦA HAI
ĐƯỜNG THẲNG
HĐ 1:
!9:!$!$!8
;9:!$<3!$!8
9:!$,$,$8
=!,;$:>?"@A&B,!C
Trả lời:

 
!"#$"%&'() 
&"#$  
KẾT LUẬN
D$!E!;$<3!"
F0!;GH1$1I1+E>!!;JE"K!
;!,$,$!$+G!"
F0!;<3GH1$;<>1+E$>!!;L$
!"K!M!L$;$+;L$!"
*+,-./  0
/&1 2 3&4
Câu hỏi
Ví dụ:
5-/  
&6,#7&8&&!
/N<O
Ví dụ:
5:>!EL$!
DN;&;
Nhận xét
-
:!  E ,$ ,$  !  E J E 
<31"
-
DP1I1+EQ!!E,$,$"
Ví dụ 1:
D$!>;>RSDTRSUV<3GH1$1I1+E
W:"?"@X9"
!9=!,;ERSSDDTTR"
DY!+E!+
E,$,$"
;9 #$ ;!  E RS RV SU  !
E$L$!!<38
Gii
Giải
!9D+E!RSSDRS
TRSDDTDTTR"
D+E,$,$RSDTTR
SD"
;9DERSRVSUGH1$1+
EWRSUV9- $;!E <3
!E$L$!"
Luyện tập 1
D$>Z"RSDTRSDT>;>W:"?"@[9
!9#$ERSRDDT!
E $ ,$ ,$ !  E $ 
!8
;9\2]0* !1I!NZR
ZS" #$   E ZR ]0 RS  !
E$L$!!<38
Gii
Giải
!9 :!  E RS  RD  ! N !$
1R"
:!  E RS  DT ,$ ,$  !
W'$RSDT>;>9"
:!ERDDT!N!$1
D"
Gii
Giải
;9/>!1]0* !1I!N
ZRZS-!1]0I1+EWZRS9!
1ZRS]0GI1I1+E-
EZR]0RSJE'$<
;<>^$AE->P
!$+,$,$$+G!"
/_ $   E ZR ]0 RS <3  !
E$L$!"
Ví dụ 2:
D$ > Q ') RSDT W:"?"@`9" :!  E RS  DT  L$ ! !
<38DY!+EL$!$>Q')"
Gii
Giải
0 !  E RS  DT <3 L$ ! >
PGI1I1+E"
K;1RSDTJE
RSDT>Q')"
T$!ERSDTL$!"
Ví dụ 2:
9 :#7;<9=>?/;<9=&@&1 
()A9B2&&&CD/&1 &@2 :#7@
EFD %F $ 30   2  : #7;<9=
&G&@&&&CD/&1 %;9
<=0;=<9
Gii
Giải
Luyện tập 2
#$>QZ"RDSTW:"?"@a9Y!7EC
!9DL$EZRb
;9DL$HESD
Giải:
9&/&1 H/I;%<9
9=
J-K&L/I;<9()&1 
&M&N+&+CD/O@!,
PI0;0<09QD/02H-I;<9=%
 &@D =  @0    / I;  <9 &1 
R$30-K&S&/I;
9=&1 
!9&/&1 H/<9%I;
I=J-K&$3&'
Vận dụng 1
]I_ +1I*'(!$*
<! - 1+ , W:"?"^c9" :B   +  _ 
,$,$1I$1L!<38
#!<3+_,$,$1I$1L>1*_
N1  ,  ? 1  d!    1 <3 J E - 
EN$;_1I$1L!EL$!"
Gii
Giải
2. TÍNH CHẤT CỦA HAI ĐƯỜNG
THẲNG SONG SONG
HĐ 2:
#$ <3 ! $ 1I  E '  1I 1 ] <3 H1 - '
W:"?"^@9"\2We91+EQ!]'"
!9#-1+EWe9;!$-E!],$,$'8
;9 0 1I  E  ! ]  ,$
,$'>EI1+
EWe9!<38
;9\,f!E!],$,$'"K!E!
'JE"]1]E'GH1$1+EWe9
-!'GH1$1+EWe9"
!9#-1+EWe91IY1I
E!],$,$'Wg$h-
U'9"
Trả lời:
/_1IE!],$,$'>EI
1+EWe9"
KẾT LUẬN
#$<3!!1I1<3H1-E$
P 1I E,$,$  E.
$"
HĐ 3:
=!,2i1!E,$,$1L-d!;"
:!E,$,$!!<38
/  H1D2&8!-0&@P&T%
1D 2 &8  &@ U !-  1D #H &8 !- %. H
0/&@  H
Trả lời:
KẾT LUẬN
#$<3!!E&;)G,$,$
EQ;!>,$,$!"
Ví dụ 3:
D$Q')RSDT"\2]0e= jZ* 1d!
$NERSDTRTSDRDSTW:"?"^^9"
!9 DQ 1 H Q  ]e0=  >
;>"
;9DQ1H$NE]0e=
jZG!1d!1k$N"
Gii
Giải
!9#$!1!;>-
#6(!1!&@
"
T$,!Q>;>"
Gii
Giải
;9#l&!,!!$NE]0e=!
N1d!1k$N"
#6(!$NE]0jZ!N
1d!1k$N"
T$$NE]0e=jZG!
1d!1k$N"
Giải:
#$/5'm@Q1H?1DTUVJEQDTVU>;>
"
#!CUVnnRSW'$RSUV>;>9DTnnRSW'$
RSDT>;>9"
T$DTnnUV"
K!EDTUVJE!;1D
TUVJE"
Luyện tập 3:
oNUVpRSDTpRSW'$RSUVRSDT>;>9-DTpUV"
/_QDTVU>;>"
HĐ 4:
D$!1+EWe9W=9!g$!$"]I1+EWj9We9
W=9* g$!$!;<
!90!E!!N]>E;!]!<3
W:"?"^A98\5>,!$"
;90!E!,$,$!>!E;,$
,$!!<3W:"?"^?98\5>,!$"
Trả lời:
 V W +&  X 2  C D/ >Y  W
+&CD/>Y
VW+&&X2 CD/>W+&
CD/>
= @0W%+P&&8CD/>Y
>
E6&@CD/>Y>&@ %/!
VFW+&!/!ZPW
Trả lời:
!R!/D'!70!0&)
+QD/
= @0()&@2 !/
  2  &M &U   0 !0 & ) +
  
VF/&  H
/!&  
H
KẾT LUẬN
Định lí về ba đường giao tuyến
0;!1+E31I!g$;!!$&;)
>;!!$J$+31I,$,$!"
Hệ quả
0!1+E&;)* Q!!E,$,$>!$
d!PW9M,$,$!E$+G
1I$!E"
Ví dụ 4:
Gii
Giải
9   &@D I;<9= &@ ;<9= %  !  >[\ ]& ^
 &8CD/>I;<>I9=
:!1+EWZRS9WZDT91Z
Q!!E,$,$RSDT"
T$  !$  d! ! 1+ E WZRS9 
WZDT9E1!Z,$,$
RSDT"
9 &@D&@%!JT% &8CD/
]&^#^2K$,&8#H<=A
Bài tập nhỏ
Gii
Giải
R&@CD/ &@
_P&`
VF #%/Z 
 H
R&@
W
Luyện tập 4
#$/5'm?.%4!$d!!1+EWZRT9WZSD9"
Gii
Giải
 C D/ >I;=  >I<9 &@ P
& I  &:   /  
 %;=<9
= @0 &8CD/>I;=
>I<9%/ZI 
 H;=0<9
Vận dụng 2
]I;<5Q!>7_ +-
:>?"^X"\5N,!$1LRS,$,$NDT
d!;"
Giải:
J-aCD/>;<bcCH&0CD/
>cb9= % C  &8 !P (K  >;<9= % +
C!&8!P(K
<CD/>;<bc0>cb9=>;<9=%!C
D/)+&Ud && cb0;<
9=
V=9eecb># &8!P%&fF!/cb0;<
9=)+  
VF1DH&;<  H&69=&8!PH&
3. NHẮC LẠI KIẾN THỨC,
LÀM BÀI TẬP
g
D$!E!;$<3!"
5
0!;GH1$1I1+E>!!;JE"K!
;!,$,$!$+G!"
5
0 !  ; <3 G H1 $ ; <> 1+ E $ > !  !  ; L$
!"K!M!L$;$+;L$!"
g
#$<3!!1I1<3H1-E$P
1IE,$,$E.$"
Nhắc lại kiến thức hai đường thẳng song song trong không gian
g
#$<3!!E&;)G,$,$EQ
;!>,$,$!"
g
0 ;! 1+ E 3 1I  ! g$ ;! !$  & ;) > ;! !$
J$+31I,$,$!"
g
0!1+E&;)* Q!!E,$,$>!$
d!PW9M,$,$!E$+G
1I$!E"
Nhắc lại kiến thức hai đường thẳng song song trong không gian
Bài 4.9 (SGK-tr82)
#$<3!$;!E!;"071)$,!&
P8
!90!;<3!>!;,$,$"
;90L$!>;<3GI1I1+E"
90!;G,$,$>!,$,$;"
'90!;!;!>!!"
Bài 4.10 (SGK-tr82) D$ >  Z"RSDT    > ;> " #$  +
 E ,! +  E $  ! +  E $ ,$ ,$ +
E$L$!8
!9RSDT;9RDST9ZSDT
Z
;
<
9
=
   /;<  9=     H
# ;<9=%!
!/;9<=&U# '
%&1 &8!;<9=
Gii
Giải
Bài 4.10 (SGK-tr82)9 &@DI;<9=&@%!R2 &&
&CD/0&CD/ &U0&CD/  
 0&CD/ &1 A
;<9=!;9<=&I<9=
I
;
<
9
=
Gii
Giải
9:!EZSDTL$!"
#__!EZSDT<3L$
! Q  !  E  J E !
;1ZSDTJE
Z"RSDT>"
D$>Z"RSDTRSDT>!WRSnnDT9"\2]0* 
1d!NZRZS"DQ1HQ]0DT>!"
Gii
Giải
qL!1ZRS]0* 1d!
NZRZS-]0;>d!!1
ZRS,!]0nnRS"
]RSDT>!RSnnDT"
T$]0nnDT"/_Q]DT>!"
Bài 4.12 (SGK-tr82)
LUYỆN TẬP
TRÒ CHƠI TRC NGHIM
Câu 1. \,f;!E!;$;nn!nn!"7;$,!
&,!8
W@901+EW!;9<3G1+EW!9>;L$!"
W^901+EW!;9G1+EW!9>;!E!;,$,$
!l31I"
WA9TG$!1+EW!;9W!9G!!<3!r;nn"
;9B&@> <9B&@>[
99B&@>  =>0>[>.
TRÒ CHƠI TRC NGHIM
Câu 2. D$>Z"RSDTRSDT>;>"\2]0
e=* 1d!NZRZSZDZT"E$
,!&<3,$,$E]08
;;< <I9 9h =9=
TRÒ CHƠI TRC NGHIM
Câu 3. D$>Z"RSDT1IQJ"2]0* 2
&1d!!1ZRSZRT"KE4$,!&P8
;WLeehHh% P&8IW;<`% P&8IL;=
<WL0<=&1 
9WL<=&U
=WL%2!&8&i<=Hi%2P&8I;
TRÒ CHƠI TRC NGHIM
Câu 4. D$>Z"RSDTRSDT>;>"\2]0e=* 
1H1-NSDZDZTRT,!$$]0nnSZ0ennDT]=nnDT"07
<E4$,!&P8
W@9e=nnZR
W^9e=nn]0
WA9Q]0e=>!
W?9Q]0e=>;>
; > <>> 9>[> =>[>
TRÒ CHƠI TRC NGHIM
Câu 5. D$>Z"RSDTRSDT>;>"KE4$,!
&P8
R"\!$d!WZRS9WZDT91Z"
S"J!$d!WZRS9WZDT9E!ZRS"
D"J!$d!WZRS9WZDT9E!Z,$,$RS"
T"J!$d!WZRS9WZDT9E!ZL$!RS"
D$ >  Z"RSDT   RSDT  > ;>
"\2]0e=* 1d!
N;-ZRZSZDZTW:"?"^[9"DQ1H
Q]0e=>;>"
Bài 4.11 (SGK-tr82)
Giải
Giải
]1&I;<&@WL%j%S%2P
&8&&&6I;I<WL%2!
&8&I;<02WLee;<WLkll;<
R$3&@h%2!&8&
I9=hee9=hkll9=
E6&@;<9=%!;<ee9=
;<k9=
O@0WLeehWLkhVF:&WLh%
!
D$>Z"RSDTRSDT>;>"Wm1+E
!1]d!NZS,$,$NRSNZRZT
ZD* N=e0":.%4>sd!Q]0e=8
BÀI TẬP THÊM
Gii
Giải
R&@;<ee`
Wee;<>
WC(&
=9ee;<=9eeW>n
=9ee
LF=9ee
hLk
hLee9=>
Ro>n>WLh%
VẬN DỤNG
D$>Z"RSDTRSDT>!WRSnnDT9"\2]1d!
$NEZTW:"?"^`9
Bài 4.13 (SGK-tr82)
!9q4!$d!1+EW]RS9WZDT9"
;9\20!$1d!EZD1+E
W]RS9"DQ1H]0;>d!
!1ZDT"
Giải
Giải
VW+&I=X2 CD/>I9=
W+&CD/>I9=
WW+&CD/>W;<W%P&
&8CD/>W;<>I9=
E6 &@  C D/ >W;<  >I9= &: 
/  ;<9=
=  @0    &8  C D/ >W;< 
>I9= %  /   Z W     
H;<09=
Giải
Giải
!R2 &I9=0/ZPW
  H9=&U&6I96+PL
VL+&X2 CD/>W;<L
+&CD/>W;<
VFL% P&8/I9CD/
>W;<
]1&I9=&@W%2P&8I=0WLee9=
 L +& I9   / WL %  2
!&8&I9=
9 :#7l;<9=JTlW0Ll%j%S%2P&8&&&6l<90
9=llhl%+P+&&6l;9
Bài 4.14 (SGK-tr83)
]&^ l#l&8CD/l
>;WLll><h=
!9:2Xl#l  Hl<=
Giải
Giải
R2 &;<90T P&8
/<h;W%c
R2   &;9=0 T   P &8  
/=h;L%b
Vc+&;Wc+&CD/>;WL0b
+& ;L  b +& C D/ >;WL0 #  @
/cbX2 CD/>;WL
Giải
Giải
/>UISe-UI1+EWSeT9>VITe
-VI1+EWSeT9'$EUVH1
$1+EWSeT9"
/_  E UV  !$  d! ! 1+ E
WR]09  WSeT9 !  E ' * i1 5 
EUV"
Giải
Giải
!]1&<9=&@W0L%j%S%2P
&8&&&6<909=WL%2!
&8&<9=0# @WLee<=
CD/>;WL><h=&@&:
/  %WL<== @0 #
&8  C D/ >;WL  ><h=     H
WL<=
VF#ee<=
W9K!f!,t>7_ 1'G45$>!1L$
d!P3,$,$!W:"?"^a9":.5N,!$8
0!f!,t'N>!:>?"Ac>45$d!!
f!!1L$d!P,$,$!!<38
Bài 4.15 (SGK-tr83)
Wp&&aq[r.&@#6&fF&&&6,#7&8p
&&a  HO@&@ee!&ee#
Giải
Giải
E6&@&&/#%/f(&a&
&aee#= F0!,/0!0&0#%))+  H
VF(&&as&fFS&q0#Nq^2K 01D 
&8&M%)  H
!
&
#
Giải
Giải
L&&as&@#6t()&@^2K &8
&&aP1D &8&M  H
JH
(:&2 !
 &&
!FD2 I<R
9u!^2H&
Bài 12. Đường thẳng
và mặt phẳng song
song.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
CẢM ƠN CÁC EM
ĐÃ THEO DÕI BÀI HỌC!
| 1/71

Preview text:

CHÀO MỪNG CÁC EM
ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY! KHỞI ĐỘNG
Để giải quyết vấn đề tắc đường ở các thành
phố lớn, có rất nhiều giải pháp được đưa ra.
Trong đó giải pháp xây dựng các hệ thống cầu
vượt, đường hoặc đường sắt trên cao đã và
đang được đưa vào thực tế ở Việt Nam. Toán
học mô tả vị trí tương quan giữa các tuyến
đường trên như thế nào?
CHƯƠNG IV. QUAN HỆ SONG SONG TRONG KHÔNG GIAN
BÀI 11. HAI ĐƯỜNG THẲNG SONG SON NỘI DUNG BÀI HỌC 1
Vị trí tương đối của hai đường thẳng 2
Tính chất của hai đường thẳng song song 3
Nhắc lại kiến thức, làm bài tập
1. VỊ TRÍ TƯƠNG ĐỐI CỦA HAI ĐƯỜNG THẲNG
HĐ 1: Quan sát bốn tuyến đường trong Hình 4.13 và trả lời câu hỏi sau:
a) Hai tuyến đường nào giao nhau?
b) Hai tuyến đường nào không giao nhau?
c) Hai tuyến đường nào song song? Trả lời:
Quan sát Hình 4.13 ta thấy:
a) Hai tuyến đường mũi tên màu đỏ và mũi tên màu vàng giao nhau.
b) Hai tuyến đường mũi tên màu xanh dương và màu xanh lá cây không giao nhau.
c) Hai tuyến đường mũi tên màu xanh dương và mũi tên màu đỏ song song. KẾT LUẬN
Cho hai đường thẳng a và b trong không gian.
• Nếu a và b cùng nằm trong một mặt phẳng thì ta nói a và b đồng phẳng. Khi đó, a
và b có thể cắt nhau, song song với nhau hoặc trùng nhau.
• Nếu a và b không cùng nằm trong bất kì mặt phẳng nào thì ta nói a và b chéo
nhau. Khi đó, ta cũng nói a chéo với b, hoặc b chéo với a. Câu hỏi
Hãy tìm một số hình ảnh về hai đường thẳng song song, hai đường
thẳng chéo nhau trong thực tiễn.
Ví dụ: - Hình ảnh hai đường thẳng song song:
Hai cạnh đối diện của chiếc bàn Vạch kẻ đường Ví dụ:
- Hình ảnh hai đường thẳng chéo nhau:
Cạnh bàn và đường nối chân bàn Nhận xét
- Hai đường thẳng song song là hai đường thẳng đồng phẳng và không có điểm chung.
- Có đúng một mặt phẳng chứa hai đường thẳng song song. Ví dụ 1:
Cho hai hình bình hành ABCD và ABEF không cùng nằm trong một mặt phẳng (H.4.16).
a) Quan sát bốn đường thẳng AB, BC, CD, DA.
Chỉ ra các cặp đường thẳng cắt nhau, các cặp đường thẳng song song.
b) Trong ba đường thẳng AB, AF, BE có hai
đường thẳng nào chéo nhau hay không? Giả i i
a) Các cặp đường thẳng cắt nhau là AB và BC, AB và DA, BC và CD, CD và DA.
Các cặp đường thẳng song song là AB và CD, DA và BC.
b) Các đường thẳng AB, AF, BE cùng nằm trong mặt
phẳng (ABEF) nên trong ba đường thẳng đó không
có hai đường thẳng nào chéo nhau. Luyện tập 1
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành (H.4.17)
a) Trong các đường thẳng AB, AC, CD, hai đường
thẳng nào song song, hai đường thẳng nào cắt nhau?
b) Gọi M, N lần lượt là hai điểm thuộc hai cạnh SA,
SB. Trong các đường thẳng SA, MN, AB có hai
đường thẳng nào chéo nhau hay không? Giả i i
a) Hai đường thẳng AB và AC cắt nhau tại giao điểm A.
Hai đường thẳng AB và CD song song với nhau
(do ABCD là hình bình hành).
Hai đường thẳng AC và CD cắt nhau tại giao điểm C. Giả i i
b) Vì hai điểm M, N lần lượt là hai điểm thuộc hai cạnh
SA, SB nên hai điểm M, N thuộc mặt phẳng (SAB) hay
các điểm S, A, B, M, N cùng thuộc một mặt phẳng nên
các đường thẳng SA, MN, AB đồng phẳng, do đó khi lấy
bất kì 2 trong 3 đường thẳng trên thì chúng có thể cắt
nhau hoặc song song hoặc trùng nhau.
Vậy trong các đường thẳng SA, MN, AB, không có hai
đường thẳng nào chéo nhau. Ví dụ 2:
Cho hình tứ diện ABCD (H.4.18). Hai đường thẳng AB và CD có chéo nhau hay
không? Chỉ ra các cặp đường thẳng chéo nhau có trong hình tứ diện đó. Giả i i
Nếu hai đường thẳng AB và CD không chéo nhau thì
chúng cùng thuộc một mặt phẳng.
Khi đó bốn điểm A, B, C, D đồng phẳng, trái với giả thiết ABCD là hình tứ diện.
Do đó, hai đường thẳng AB và CD chéo nhau. Ví dụ 2:
Cho hình tứ diện ABCD (H.4.18). Hai đường thẳng AB và CD có chéo nhau
hay không? Chỉ ra các cặp đường thẳng chéo nhau có trong hình tứ diện đó. Giả i i
Lập luận tương tự, ta thấy trong tứ diện ABCD
còn có các cặp đường thẳng chéo nhau là AC và BD, AD và BC. Luyện tập 2
Trong hình chóp tứ giác S.ACBD (H.4.19), chỉ ra những đường thẳng:
a) Chéo với đường thẳng SA;
b) Chéo với đường thẳng BC Giải:
a) Các đường thẳng chéo với đường thẳng SA là BC và CD.
Giải thích: Nếu hai đường thẳng SA và BC không chéo
nhau thì chúng cùng thuộc một mặt phẳng. Khi đó bốn
điểm S, A, B, C đồng phẳng, trái với giả thiết S.ABCD là
hình chóp. Do đó, hao đường thẳng SA và BC chéo
nhau. Tương tự, giải thích được hai đường thẳng SA và CD chéo nhau.
b) Các đường thẳng chéo với đường thẳng BC là SA và
SD. Giải thích tương tự câu a. Vận dụng 1
Một chiếc gậy được đặt một đầu dựa vào tường và đầu
kia trên mặt sàn (H.4.20). Hỏi có thể đặt chiếc gậy đó
song song với một trong các mép tường hay không? Giả i i
Ta không thể đặt chiếc gậy đó song song với một trong các mép tường vì điểm đầu gậy
chạm với sàn và 4 điểm góc của tường là các điểm không đồng phẳng nên đường
thẳng tạo bởi chiếc gậy và một trong các mép tường là hai đường thẳng chéo nhau.
2. TÍNH CHẤT CỦA HAI ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG HĐ 2:
Trong không gian, cho một đường thẳng d và một điểm M không nằm trên d
(H.4.21). Gọi (P) là mặt phẳng chứa M và d.
a) Trên mặt phẳng (P) có bao nhiêu đường thẳng đi qua M và song song với d?
b) Nếu một đường thẳng đi qua M và song
song với d thì đường thẳng đó có thuộc mặt phẳng (P) hay không? Trả lời:
a) Trên mặt phẳng (P) có một và chỉ một đường
thẳng đi qua M và song song với d (theo tiên đề Euclid).
b) Giả sử a là đường thẳng đi qua M và song song với d. Khi đó hai đường thẳng a
và d đồng phẳng. Mà điểm M và đường thẳng d đều cùng nằm trong mặt phẳng (P)
nên a và d cùng nằm trong mặt phẳng (P).
Vậy nếu một đường thẳng đi qua M và song song với d thì đường thẳng đó thuộc mặt phẳng (P). KẾT LUẬN
Trong không gian, qua một điểm không nằm trên đường thẳng cho
trước, có đúng một đường thẳng song song với đường thẳng đã cho. HĐ 3:
Quan sát lớp học và tìm hai đường thẳng song song với mép trên của bảng.
Hai đường thẳng đó có song song với nhau hay không? Trả lời:
Hai đường thẳng song song với mép trên của bảng, ta có thể chọn là
mép trên của tường có gắn bảng và mép dưới của bảng liền với
tường, hai đường thẳng này có song song với nhau. KẾT LUẬN
Trong không gian, hai đường thẳng phân biệt cùng song song với
đường thẳng thứ ba thì song song với nhau. Ví dụ 3:
Cho tứ diện ABCD. Gọi M, N, P, Q, R, S lần lượt là trung điểm của các
đoạn thẳng AB, CD, AD, BC, AC, BD (H.4.22).
a) Chứng minh rằng tứ giác MPNQ là hình bình hành.
b) Chứng minh rằng các đoạn thẳng MN, PQ,
RS cùng đi qua trung điểm của mỗi đoạn. Giải
a) Trong tam giác , ta có là đường trung bình nên và
Tương tự với tam giác , ta có và .
Do đó và , suy ra tứ giác là hình bình hành. Giải
b) Từ câu a suy ra hai đoạn thẳng MN và PQ cắt nhau
tại trung điểm của mỗi đoạn.
Tương tự, hai đoạn thẳng MN và RS cắt nhau tại trung điểm của mỗi đoạn.
Do đó, các đoạn thẳng MN, PQ, RS cùng đi qua trung điểm của mỗi đoạn. Luyện tập 3:
Trong Ví dụ 1, chứng minh rằng 4 điểm C, D, E, F đồng phẳng và tứ giác CDFE là hình bình hành. Giải:
Ta có: EF // AB (do ABEF là hình bình hành) và CD // AB (do ABCD là hình bình hành). Do đó, CD // EF.
Khi đó, hai đường thẳng CD và EF đồng phẳng hay bốn điểm C, D, E, F đồng phẳng.
Lại có EF = AB và CD = AB (do ABEF và ABCD là các hình bình hành) nên CD = EF.
Vậy tứ giác CDFE là hình bình hành. HĐ 4:
Cho hai mặt phẳng (P) và (Q) cắt nhau theo giao tuyến c. Một mặt phẳng (R) cắt (P) và
(Q) lần lượt theo giao tuyến a và b khác c
a) Nếu hai đường thẳng a và c cắt nhau tại M thì đường thẳng b có đi qua M hay không
(H.4.23)? Giải thích vì sao.
b) Nếu hai đường thẳng a và c song song với nhau thì hai đường thẳng b và c có song
song với nhau hay không (H.4.24)? Giải thích vì sao. Trả lời:
a) Vì M thuộc a nằm trong mặt phẳng (R) nên M thuộc mặt phẳng (R).
Vì M thuộc c nằm trong mặt phẳng (Q) nên M thuộc mặt phẳng (Q).
Do đó, M là một điểm chung của hai mặt phẳng (R) và (Q).
Lại có hai mặt phẳng (R) và (Q) có giao tuyến là đường thẳng b.
Vậy M thuộc b hay đường thẳng b đi qua điểm M. Trả lời:
b) Ta thấy ba đường thẳng phân biệt a, b, c đôi một đồng phẳng.
Do đó, nếu không có hai trong ba đường thẳng
nào trong chúng cắt nhau thì a, b, c đôi một song song.
Vậy nếu hai đường thẳng a và c song song với
nhau thì hai đường thẳng b và c song song với nhau. KẾT LUẬN
Định lí về ba đường giao tuyến
Nếu ba mặt phẳng đôi một cắt nhau theo ba giao tuyến phân biệt
thì ba giao tuyến đó đồng quy hoặc đôi một song song với nhau. Hệ quả
Nếu hai mặt phẳng phân biệt lần lượt chứa hai đường thẳng song song thì giao
tuyến của chúng (nếu có) cũng song song với hai đường thẳng đó hoặc trùng với
một trong hai đường thẳng đó. Ví dụ 4:
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành (H.4.25). Xác định
giao tuyến của hai mặt phẳng (SAB) và (SCD). Giả i i
Hai mặt phẳng (SAB) và (SCD) có điểm chung S và
chứa hai đường thẳng song song là AB và CD.
Do đó, giao tuyến của hai mặt phẳng (SAB) và
(SCD) là đường thẳng m đi qua S và song song với AB, CD. Bài tập nhỏ
Cho hình chóp có đáy là hình bình hành. Gọi là giao tuyến của hai mặt phẳng
và . Xác định d và tìm vị trí tương đối của d với BD? Giải
Ta có hai mặt phẳng và có: Điểm chung; .
Vậy giao tuyến d là đường thẳng qua và song song với và . Ta có: Mà Luyện tập 4
Trong Ví dụ 4, hãy xác định giao tuyến của hai mặt phẳng (SAD) và (SBC). Gi G ải
Hai mặt phẳng (SAD) và (SBC) có điểm
chung S và chứa hai đường thẳng song song là AD và BC.
Do đó, giao tuyến của hai mặt phẳng (SAD)
và (SBC) là đường thẳng n đi qua S và song song với AD, BC. Vận dụng 2
Một bề kính chứa nước có đáy là hình chữ nhật được đặt nghiêng như
Hình 4.26. Giải thích tại sao đường mép nước AB song song với cạnh CD của bề nước. Giải:
Giả sử mặt phẳng (ABFE) mà mặt nước, mặt phẳng
(EFCD) là mặt đáy của bể kính và (ABCD) là một mặt bên của bể kính.
Ba mặt phẳng (ABFE), (EFCD) và (ABCD) là ba mặt
phẳng đôi một cắt nhau theo các giao tuyến EF, AB và CD.
Vì DC // EF (do đáy của bể là hình chữ nhật) nên ba đường thẳng EF, AB và CD đôi một song song.
Vậy đường mép nước AB song song với cạnh CD của bể nước.
3. NHẮC LẠI KIẾN THỨC, LÀM BÀI TẬP
Nhắc lại kiến thức hai đường thẳng song song trong không gian
• Cho hai đường thẳng a và b trong không gian.
- Nếu a và b cùng nằm trong một mặt phẳng thì ta nói a và b đồng phẳng. Khi đó, a
và b có thể cắt nhau, song song với nhau hoặc trùng nhau.
- Nếu a và b không cùng nằm trong bất kì mặt phẳng nào thì ta nói a và b chéo
nhau. Khi đó, ta cũng nói a chéo với b, hoặc b chéo với a.
• Trong không gian, qua một điểm không nằm trên đường thẳng cho trước, có đúng
một đường thẳng song song với đường thẳng đã cho.
Nhắc lại kiến thức hai đường thẳng song song trong không gian
• Trong không gian, hai đường thẳng phân biệt cùng song song với đường thẳng thứ ba thì song song với nhau.
• Nếu ba mặt phẳng đôi một cắt nhau theo ba giao tuyến phân biệt thì ba giao
tuyến đó đồng quy hoặc đôi một song song với nhau.
• Nếu hai mặt phẳng phân biệt lần lượt chứa hai đường thẳng song song thì giao
tuyến của chúng (nếu có) cũng song song với hai đường thẳng đó hoặc trùng với
một trong hai đường thẳng đó. Bài 4.9 (SGK-tr82)
Trong không gian, cho ba đường thẳng a, b, c. Những mệnh đề nào sau đây là đúng?
a) Nếu a và b không cắt nhau thì a và b song song.
b) Nếu c và c chéo nhau thì b và c không cùng thuộc một mặt phẳng.
c) Nếu a và b cùng song song với c thì a song song với b.
d) Nếu a và b cắt nhau, b và c cắt nhau thì a và c cắt nhau.
Bài 4.10 (SGK-tr82) Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình bình hành. Trong các cặp
đường thẳng sau, cặp đường thẳng nào cắt nhau, cặp đường thẳng nào song song, cặp
đường thẳng nào chéo nhau?
a) AB và CD b) AC và BD c) SB và CD Giả Gi i S
a) Hai đường thẳng AB và CD song song với
nhau do đáy ABCD là hình bình hành. C
b) Hai đường thẳng AC và BD cắt nhau do đây D
là hai đường chéo của hình bình hành ABCD. A B
Bài 4.10 (SGK-tr82) Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình bình hành. Trong các
cặp đường thẳng sau, cặp đường thẳng nào cắt nhau, cặp đường thẳng nào song
song, cặp đường thẳng nào chéo nhau?
a) AB và CD b) AC và BD c) SB và CD Giả Gi i S
c) Hai đường thẳng SB và CD chéo nhau.
Thật vậy, nếu hai đường thẳng SB và CD không chéo
nhau, tức là hai đường thẳng này đồng phẳng hay C D
bốn điểm S, B, C, D đồng phẳng, trái với giả thiết A B S.ABCD là hình chóp. Bài 4.12 (SGK-tr82)
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình thang (AB // CD). Gọi M, N lần lượt là trung
điểm của các cạnh SA, SB. Chứng minh rằng tứ giác MNCD là hình thang. Giả Gi i
Xét tam giác SAB có M và N lần lượt là trung điểm của các
cạnh SA và SB nên MN là đường trung bình của tam giác SAB, suy ra MN // AB.
Mà đáy ABCD là hình thang có AB // CD.
Do đó, MN // CD. Vậy tứ giác MCD là hình thang. LUYỆN TẬP
TRÒ CHƠI TRẮC NGHIỆM
Câu 1. Giả sử có ba đường thẳng a, b, c trong đó b // a và c //a. những phát biểu nào sau đây là sai?
(1) Nếu mặt phẳng (a, b) không trùng với mặt phẳng (a, c) thì b và c chéo nhau.
(2) Nếu mặt phẳng (a,b) trùng với mặt phẳng (a, c) thì ba đường thẳng a, b, c song song với nhau từng đôi một.
(3) Dù cho hai mặt phẳng (a, b) và (a, c) có trùng nhau hay không, ta vẫn có b // c. A. Chỉ có (1) sai B. Chỉ có (2) sai C. Chỉ có (3) sai
D. (1), (2) và (3) đều sai
TRÒ CHƠI TRẮC NGHIỆM
Câu 2. Cho hình chóp S. ABCD với đáy ABCD là hình bình hành. Gọi M, N,
P, Q lần lượt là trung điểm của các cạnh SA, SB, SC, SD. Đường thẳng nào
sau đây không song song với đường thẳng MN? A. AB B. SC C. PQ D. CD
TRÒ CHƠI TRẮC NGHIỆM
Câu 3. Cho hình chóp S. ABCD có đáy là một tứ giác lồi. gọi M và N lần lượt là trọng
tâm của tam giác SAB và SAD. Khẳng định nào sau đây là đúng?
A. MN // PQ với P là giao điểm của SM và AB; Q là giao điểm của SN và AD. B. MN, BD chéo nhau. C. MN và BD cắt nhau.
D. MN là đường trung bình của tam giác IBD với I là trung điểm của SA.
TRÒ CHƠI TRẮC NGHIỆM
Câu 4. Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành. Gọi M, N, P, Q lần lượt là
các điểm nằm trên các cạnh BC, SC, SD, AD sao cho MN // BS, NP // CD, MQ // CD. Những
khẳng định nào sau đây là đúng? (1) PQ // SA (2) PQ // MN
(3) tứ giác MNPQ là hình thang
(4) tứ giác MNPQ là hình bình hành A. (4) B. (1) và (3) C. (2) và (3) D. (2) và (4)
TRÒ CHƠI TRẮC NGHIỆM
Câu 5. Cho hình chóp S.ABCD đáy ABCD là hình bình hành. Khẳng định nào sau đây là đúng?
A. Giao tuyến của (SAB) và (SCD) là điểm S.
B. Giao tuyến của (SAB) và (SCD) là đường thẳng đi qua S và cắt AB.
C. Giao tuyến của (SAB) và (SCD) là đường thẳng đi qua S và song song với AB.
D. Giao tuyến của (SAB) và (SCD) là đường thẳng đi qua S và chéo nhau với AB. Bài 4.11 (SGK-tr82)
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình
hành. Gọi M, N, P, Q lần lượt là trung điểm của các
cạnh bên SA, SB, SC, SD (H.4.27). Chứng minh rằng
tứ giác MNPQ là hình bình hành. Giải G
Xét tam giác SAB có M và N lần lượt là trung điểm
của các cạnh SA và SB nên MN là đường trung bình
của tam giác SAB, suy ra MN // AB và MN = AB.
Tương tự ta có PQ là đường trung bình của tam giác SCD nên PQ // CD và PQ = CD.
Lại có đáy ABCD là hình bình hành nên AB // CD và AB = CD.
Khi đó, MN // PQ và MN = PQ. Vậy tứ giác MNPQ là hình bình hành. BÀI TẬP THÊM
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành. (α) là mặt phẳng đi
qua trung điểm M của cạnh SB, song song với cạnh AB, cắt các cạnh SA, SD,
SC lần lượt tại Q, P và N. Hãy xác định hình tính của tứ giác MNPQ? Giả i i Ta có: AB // ; MQ // AB (1) Mặt khác: DC // AB DC // MQ (*) DC // Như vậy: DC // PN = PN // CD (1)
Từ (*) và (1) MNPQ là hình thang. VẬN DỤNG Bài 4.13 (SGK-tr82)
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình thang (AB // CD). Gọi M là trung điểm của đoạn thẳng SD (H.4.28)
a) Xác định giao tuyến của mặt phẳng (MAB) và (SCD).
b) Gọi N là giao điểm của đường thẳng SC và mặt phẳng
(MAB). Chứng minh rằng MN là đường trung bình của tam giác SCD. Giải
a) Vì M thuộc SD nằm trong mặt phẳng (SCD) nên M thuộc mặt phẳng (SCD).
Mà M thuộc mặt phẳng (MAB) nên M là điểm chung
của hai mặt phẳng (MAB) và (SCD).
Lại có hai mặt phẳng (MAB) và (SCD) chứa hai
đường thẳng song song AB và CD.
Do đó, giao tuyến của hai mặt phẳng (MAB) và
(SCD) là đường thẳng m đi qua M và song song với AB, CD. Giải
b) Trong tam giác SCD, đường thẳng m đi qua điểm M
và song song với CD cắt cạnh SC tại một điểm N.
Vì N thuộc m và m nằm trong mặt phẳng (MAB) nên N thuộc mặt phẳng (MAB).
Vậy N là giao điểm của đường thẳng SC và mặt phẳng (MAB).
Xét tam giác SCD có M là trung điểm của SD, MN // CD
và N thuộc SC nên đường thẳng MN là đường trung bình của tam giác SCD. Bài 4.14 (SGK-tr83)
Cho tứ diện ABCD. Gọi M, N lần lượt là trung điểm của các cạnh BC,
CD và P là một điểm thuộc cạnh AC.
a) Xác định giao tuyến d của hai mặt phẳng (AMN) và (BPD).
b) Chứng minh rằng d song song với BD. Giải
a) Trong tam giác ABC, gọi giao điểm của hai đường thẳng BP và AM là E.
Trong tam giác ACD, gọi giao điểm của hai đường thẳng DP và AN là F.
Vì E thuộc AM nên E thuộc mặt phẳng (AMN), vì F
thuộc AN nên F thuộc mặt phẳng (AMN), do đó
đường thẳng EF nằm trong mặt phẳng (AMN). Giải
Vì E thuộc BP nên E thuộc mặt phẳng (BPD), vì F thuộc DP
nên F thuộc mặt phẳng (BPD), do đó đường thẳng EF nằm trong mặt phẳng (BPD).
Vậy đường thẳng EF là giao tuyến của hai mặt phẳng
(AMN) và (BPD) hay đường thẳng d cần tìm chính là đường thẳng EF. Giải
b) Xét tam giác BCD có M, N lần lượt là trung điểm
của các cạnh BC, CD nên MN là đường trung bình
của tam giác BCD, do đó MN // BD.
Hai mặt phẳng (AMN) và (BPD) có chứa hai đường
thẳng song song là MN và BD. Do đó, giao tuyến d
của hai mặt phẳng (AMN) và (BPD) song song với MN và BD. Vậy d // BD. Bài 4.15 (SGK-tr83)
(Đố vui) Khi hai cánh cửa sổ hình chữ nhật được mở, dù ở vị trí nào, thì hai mép ngoài
của chúng luôn song song với nhau (H.4.29). Hãy giải thích tại sao?
Nếu hai cánh cửa sổ có dạng hình thang như Hình 4.30 thì có vị trí nào của hai cánh
cửa để hai mép ngoài của chúng song song với nhau hay không? Giải a d b c
Mỗi cánh cửa ở Hình 4.29 đều có dạng hình chữ nhật nên các cạnh đối diện của mỗi
cánh cửa song song với nhau. Khi đó ta có a // b và c // d.
Lại có các đường thẳng a và d là đường thẳng giao tuyến giữa khung cửa và cánh
cửa nên a // d. Do vậy, bốn đường thẳng a, b, c, d luôn đôi một song song với nhau.
Vậy khi hai cánh cửa sổ hình chữ nhật được mở, dù ở vị trí nào, thì hai mép ngoài
của chúng luôn song song với nhau. Giải G
Nếu hai cánh cửa sổ có dạng hình thang như Hình 4.30 thì không có vị trí nào của
hai cánh cửa để hai mép ngoài của chúng song song với nhau.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Chuẩn bị trước Ghi nhớ Hoàn thành các
Bài 12. Đường thẳng kiến thức trong bài. bài tập trong SBT. và mặt phẳng song song. CẢM ƠN CÁC EM
ĐÃ THEO DÕI BÀI HỌC!
Document Outline

  • Slide 1
  • Slide 2
  • Slide 3
  • Slide 4
  • Slide 5
  • Slide 6
  • Slide 7
  • Slide 8
  • Slide 9
  • Slide 10
  • Slide 11
  • Slide 12
  • Slide 13
  • Slide 14
  • Slide 15
  • Slide 16
  • Slide 17
  • Slide 18
  • Slide 19
  • Slide 20
  • Slide 21
  • Slide 22
  • Slide 23
  • Slide 24
  • Slide 25
  • Slide 26
  • Slide 27
  • Slide 28
  • Slide 29
  • Slide 30
  • Slide 31
  • Slide 32
  • Slide 33
  • Slide 34
  • Slide 35
  • Slide 36
  • Slide 37
  • Slide 38
  • Slide 39
  • Slide 40
  • Slide 41
  • Slide 42
  • Slide 43
  • Slide 44
  • Slide 45
  • Slide 46
  • Slide 47
  • Slide 48
  • Slide 49
  • Slide 50
  • Slide 51
  • Slide 52
  • Slide 53
  • Slide 54
  • Slide 55
  • Slide 56
  • Slide 57
  • Slide 58
  • Slide 59
  • Slide 60
  • Slide 61
  • Slide 62
  • Slide 63
  • Slide 64
  • Slide 65
  • Slide 66
  • Slide 67
  • Slide 68
  • Slide 69
  • Slide 70
  • Slide 71