Giáo trình Chương 2: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong Xã hội chủ nghĩa môn Chủ nghĩa xã hội khoa học | Học viện Ngân hàng

Chương 2: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin về GCCN và sứ mệnh lịch sử của GCCN 1. Khái niệm GCCN -
Giai cấp công nhân được xác định trên hai phương diện cơ bản là Kinh tế -
Xã hội và Chính trị - Xã hội: + KT-XH:
Phương thức lao động: Trực tiếp hoặc gián tiếp vận hành công cụ lao động có tính
chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa cao
Trong QHSX TBCN: Không sở hữu những tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội,
buộc phải bán sức lao động và bị bóc lột giá trị thặng dư + CT-XH: -
GCCN là sản phẩm xã hội của nến đại công nghiệp, là chủ thể của quá trình
sản xuấtvật chất hiện đại
-Quá trình lao động của họ mang tính xã hội hóa
-Họ là một giai cấp cách mạng, có tỉnh thần cách mạng triệt để, có tính kỷ luật lao động cao Khái niệm:
Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển cùng
với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại; Là giai cấp đại diện cho lực
lượng sản xuất tiên tiến: Là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ
nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội; ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân
là những người không có hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải làm thuê
cho giai cấp tư sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư Ở các nước xã hội
chủ nghĩa, giai cấp công nhân cùng nhân dân lao động làm chủ những tư liệu sản
xuất chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của toàn xã hội trong
đó có lợi ích chính đáng của mình.
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN
- Xét một cách tổng quát, nội dung sứ mệnh của giai cấp công nhân chính là những
nhiệm vụ mà họ cần phải thực hiện với tư cách là giai cấp tiên phong, đi đầu trong
cuộc cách mạng xác lập hình thái kinh tế-xã hội cộng sản chủ nghĩa: lãnh đạo nhân
dân lao động đấu tranh xóa bỏ chế độ TBCN, xóa bỏ mọi áp bức bóc lột, giải
phóng chính mình và nhân dân lao động, xây dựng xã hội XHCN và xã hội cộng sản chủ nghĩa.
-Xét một cách cụ thể, sứ mệnh được thể hiện trên 3 nội dung:
+ ND kinh tế: GCCN phải đóng vai trò nòng cốt trong quá trình giải phóng và thúc
đẩy LLSX phát triển. Xây dựng quan hệ sản xuất mới XHCN dựa trên chế độ công
hữu về tư liệu sản xuất.
+ ND chính trị - xã hội: GCCN cùng nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản tiến hành cách mạng chính trị để: Lật đổ quyền thống trị của GCTS, xóa
bỏ chế độ áp bức bóc lột, giành quyền lực về tay GCCN → Thiết lập nhà nước
XHCN và xây dựng nền dân chủ XHCN
+ ND văn hóa - tư tưởng: thực hiện cuộc cách mạng về văn hóa, tư tưởng. Cải tạo
cải cũ, lỗi thời, lạc hậu; xây dựng cải mới, tiến bộ. Xây dựng và cùng cố ý thức hệ
tiên tiến của GCCN. Xây dựng hệ giá trị mới của xã hội lao động, công bằng, bình
đẳng, dân chủ và tự do.
3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của GCCN
3.1. Điều kiện khách quan
- Thứ nhất, do địa vị kinh tế - xã hội của giai cấp công nhân quy định:
+ Giai cấp công nhân là bộ phận quan trọng nhất, cách mạng nhất cấu thành lực
lượng sản xuất của CNTB, đại diện cho lực lượng sản xuất hiện đại, có trình độ xã
hội hóa cao, tiêu biểu cho xu hướng phát triển của xã hội loài người, vì vậy họ là
lực lượng quyết định phá vỡ quan hệ sản xuất TBCN.
+ Trong quan hệ sản xuất TBCN, giai cấp công nhân là những người không có,
hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất, bị lệ thuộc trong quá trình sản xuất và
quá trình phân phối kết quả lao động của chính họ, vì vậy có lợi ích đối kháng trực
tiếp với giai cấp tư sản.Tiệ
- Trong xã hội TBCN, giai cấp công nhân là lực lượng đông đảo trong xã hội, có
lợi ích cơ bản phù hợp với lợi ích của những người lao động khác, nên giai cấp
công nhân có khả năng tập hợp những người lao động bị áp bức để xóa bỏ chế độ người bóc lột người.
-Thứ hai, do địa vị chính trị-xã hội của giai cấp công nhân quy định: gắn liền với
nén đại công nghiệp, nên đây là giai cấp tiên phong cách mạng, có tinh thần cách
mạng triệt để nhất, có tỉnh tổ chức và kỷ luật cao, có bản chất quốc tế.
3.2. Điều kiện chủ quan -
Thứ nhất, là sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân về cả số lượng và
chấtlượng: có số lượng ngày càng đông trên quy mô lớn, gắn liền với sự phát triển
về chất lượng thể hiện ở trình độ trưởng thành về ý thức chính trị, tự nhận thức
được vai trò và trọng trách của giai cấp mình đối với lịch sử. -
Thứ hai, Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để giai cấp
công nhân thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của mình. Ra đời trên cơ sở kết hợp
giữa chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân, Đảng Cộng sản là đội tiên
phong của giai cấp công nhân, còn giai cấp công nhân là cơ sở xã hội - giai cấp của
Đảng, và Đảng đảm nhận vai trò lãnh đạo cuộc cách mạng của giai cấp công nhân.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản giai cấp công nhân mới chuyển từ đấu tranh
tự phát sang đấu tranh tự giác.
-Thứ ba, có sự liên minh giai cấp giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và
các tầng lớp lao động khác: liên minh này, dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân
thông qua Đảng Cộng sản, tạo nên lực lượng cách mạng hùng hậu để đi tới thành công.
II. Giai cấp công nhân và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN hiện nay
1. Giai cấp công nhân hiện nay
- Là những tập đoàn người tiến hành sản xuất và cung cấp dịch vụ bằng phương
thức công nghiệp, tạo nên cơ sở vật chất cho sự tồn tại và phát triển của thế giới hiện nay.
* So sánh với GCCN ở thế kỉ XIX: Điểm tương đồng:
- Là lực lượng sản xuất hàng đầu của xã hội hiện đại.
- Là chủ thể của quá trình sản xuất công nghiệp hiện đại mang tính xã hội hóa.
- Ở các nước TBCN, công nhân vẫn bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư. Điểm khác biệt:
-Công nhân hiện nay có xu hướng trí tuệ hóa, có trình độ cao, gắn liền với cuộc
cách mạng 4.0 và kinh tế tri thức. - Xu hướng trung lưu hóa gia tăng.
- Giai cấp công nhân không chỉ hao phí lao động cơ bắp mà còn hao phí trí lực,
thậm chí chủ yếu hao phí về trí lực.
- Cơ cấu công nhân đang thay đổi, số lượng ngày càng tăng, có tính xã hội hóa và quốc tế hóa.
- Ở các nước XHCN, giai cấp công nhân đã trở thành giai cấp lãnh đạo, và Đảng
Cộng sản đã trở thành đảng cảm quyền.
2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN trên thế giới hiện nay
Về nội dung kinh tế-xã hội:
+ Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân đối với sự phát triển xã hội ngày càng
được thể hiện rõ trong sự phát triển của chủ nghĩa tư bản hiện đại, thúc ở y sự chín
muối của các tiền đề xã hội chủ nghĩa trong xã hội đương thời. Đó cũng là điều
kiện để phát huy vai trò chủ thể của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh vì dân
sinh, dân chủ, tiến bộ xã hội, và chủ nghĩa xã hội.
Về nội dung chính trị-xã hội:
+ Ở các nước TBCN: mục tiêu trực tiếp là chống lại bất công, bắt bình đẳng XH,
mục tiêu lâu dài là giành chính quyền về tay GCCN và NDLĐ
+ Ở các nước XHCN: mục tiêu là lãnh đạo thành công sự nghiệp đổi mới, giải
quyết thành công các nhiệm vụ trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, đặc biệt
là xây dựng Đảng cầm quyền trong sạch vững mạnh, thực hiện thành công sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.
Về nội dung văn hoá tư tưởng:
+ Đó là cuộc đấu tranh ý thức hệ giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản. Cuộc
đấu tranh này diễn ra phức tạp và quyết liệt, nhất là trong nền kinh tế thị trường và
sự khủng hoảng, thoái trào của phong trào cách mạng thế giới.
Kết luận: GCCN hiện nay có nhiều biến đổi, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến
việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN, tuy nhiên nó không làm thay đổi nội
dung sứ mệnh lịch sử của GCCN, họ vẫn có nhiệm vụ xóa bỏ chế độ bóc lột, xây
dựng chế độ mới tiến bộ hơn.
III. Sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam
1. Đặc điểm của GCCN Việt Nam
Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời và phát triển gắn liền với chính sách khai thác
thuộc địa của thực dân Phắp ở Việt Nam; họ có những đặc điểm chủ yếu sau:
- Ra đời trước giai cấp tư sản vào đầu thế kỷ XX.
- Trực tiếp đối kháng với tư bản thực dân Pháp trong cuộc đấu tranh chống lại tư
bản thực dân và phong kiến để giành độc lập.
- Gắn bó mật thiết với nông dân, với các táng lớp nhân dân trong xã hội, là điều
kiện thuận lợi để xây dựng khối liên minh giai cấp.
- Tuy nhiên, giai cấp công nhân số lượng ít, trình độ chưa cao, còn chịu ảnh hưởng
của tư tưởng, tập quán, tâm lý, thói quen của người sản xuất nhỏ.
Ngày nay, nhất là qua hơn 30 năm đổi mới, giai cấp công nhân Việt Nam đã có
những biến đổi to lớn, thể hiện trên các nét chính sau:
- Tăng nhanh về số lượng và chất lượng, là giai cấp đi đầu trong sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên và môi trường.
- Đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp, có mặt trong mọi thành phần kinh tế, trong đó
đội ngũ công nhân ở khu vực kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo.
- Ngày càng có hiểu biết cao, nắm vững khoa học công nghệ tiên tiến, được đào tạo
theo chuẩn nghề nghiệp, học vấn. Để thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân Việt Nam hiện nay, bên cạnh việc xây dựng và phát triển đội ngũ này, còn
phải chú trọng xây dựng, chỉnh đốn Đảng với tư cách đảng cầm quyền.
2. Nội dung sức mạnh lịch sử của GCCN Việt Nam Về kinh tế:
+ Phải là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp đấy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
+ Đảm bảo tăng trưởng KT đi đôi với tiến bộ và công bằng XH
+ Gắn liền với việc phát huy vai trò của GCCN Việt Nam, thực hiện khối liên
minh công - nông – trì Về chính trị-xã hội:
+Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
+Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, vai trò tiên phong gương mẫu
của cán bộ, đảng viên
+Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng Về văn hoá tư tưởng:
+ Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc,
mà nội dung cốt lõi là xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.
+ Đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chống lại
những quan điểm sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch.
3. Phương hướng và giải pháp xây dựng GCCN Việt Nam hiện nay Phương hướng:
+ Phát triển giai cấp công nhân Việt Nam về số lượng, chất lượng và cơ cấu.
+ Nâng cao sự giác ngộ và bản lĩnh chính trị trước diễn biến phức tạp của tỉnh hình
thế giới và trong nước.
+Nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, thích ứng nhanh
với cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế.
+ Giải quyết việc làm, thực hiện tốt chính sách và pháp luật đối với công nhân và
người lao động, xây dựng và phát triển công đoàn, nghiệp đoàn. Giải pháp:
+Kiên định quan điểm GCCN là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua Đảng Cộng sản.
+Xây dựng GCCN lớn mạnh gần với xây dựng và phát huy sức mạnh của liên
minh giai cấp dưới sự lãnh đạo của Đảng.
+ Thực hiện chiến lược xây dựng GCCN lớn mạnh, gắn kết chặt chẽ với chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế. A
+ Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt cho công nhân, không ngừng trí thức hóa GCCN
+ Xây dựng GCCN lớn mạnh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của toàn XH
và của bản thân mỗi công nhân.