Giáo trình th±¡ng m¿i Yián tÿ Biên t¿p bßi: Khoa CNTT sHSP KT H°ng Yên
Giáo trình th±¡ng m¿i Yián tÿ Biên t¿p bßi: Khoa CNTT sHSP KT H°ng Yên Các tác gi¿: Khoa CNTT sHSP KT H°ng Yên Phiên b¿n trÿc tuy¿n: http://voer.edu.vn/c/f39895c2 MĀC LĀC
1. Trang bìa th°¡ng m¿i qißn tÿ 2. Má q¿u
3. Bài 1: Gißi thißu vß Internet,WWW,Web,Th°¡ng m¿i qißn tÿ
3.1. Gißi thißu vß Internet,WWW,Web,Th°¡ng m¿i qißn tÿ
4. Bài 2: Các mô hình kinh doanh th°¡ng m¿i qißn tÿ
4.1. Các mô hình kinh doanh th°¡ng m¿i qißn tÿ
5. Baì 3: Nghiên cău thß tr°ßng qißn tÿ
5.1. Nghiên cău thß tr°ßng qißn tÿ
6. Bài 4: Mßt sß v¿n qß kÿ thu¿t trong th°¡ng m¿i qißn tÿ
6.1. Mßt sß v¿n qß kÿ thu¿t trong th°¡ng m¿i qißn tÿ
7. Bài 5: Các thanh toán trong giao dßch th°¡ng m¿i qißn tÿ
7.1. Các thanh toán trong giao dßch th°¡ng m¿i qißn tÿ
8. Bài 6: V¿n qß b¿o m¿t, an ninh trên m¿ng
8.1. V¿n qß b¿o m¿t, an ninh trên m¿ng
9. Bài 7: Các doanh nghißp Vißt Nam và TMsT
9.1. Các doanh nghißp Vißt Nam và TMsT
10. Bài 8: Mßt sß l)nh vÿc ăng dÿng th°¡ng m¿i qißn tÿ
10.1. Mßt sß l)nh vÿc ăng dÿng th°¡ng m¿i qißn tÿ 11. Bài 9: Th¿o lu¿n
11.1. Th¿o lu¿n vß v¿n qß thanh toán qua m¿ng & hißu qu¿ ăng dÿng TMsT
11.2. Th¿o lu¿n vß website th°¡ng m¿i qißn tÿ
11.3. Rāi ro & Bißn pháp phòng tránh rāi ro trong th°¡ng m¿i qißn tÿ Tham gia qóng góp 1/130
Trang bìa th±¡ng m¿i Yián tÿ LàI NÓI [ÀU
Th°¡ng m¿i qißn tÿ là hình thăc mua bán hàng hóa và dßch vÿ thông qua m¿ng máy tính
toàn c¿u. Th°¡ng m¿i qißn tÿ qang trá thành ph°¡ng thăc kinh doanh mang l¿i nhißu lÿi
ích cho nhân lo¿i trên c¡ sá phát trienr nhanh chóng cāa các ngành công nghß, tr°ßc h¿t
là công nghß thông tin. Th°¡ng m¿i qißn tÿ, vì v¿y, trá thành ph°¡ng thăc kinh doanh
q¿i dißn cho nßn kinh t¿ trí thăc.
Toàn c¿u hóa qã t¿o qißu kißn qß th°¡ng m¿i qißn tÿ phát huy nhÿng qißm m¿nh nh°
q¿y nhanh tßc qß kinh doanh, gi¿m thißu chi phí, v°ÿt qua các trá ng¿i vß không gian
và thßi gian,v.v& Hißn t¿i, không có mßt qußc gia nào không tham gia vào th°¡ng m¿i
qißn tÿ và măc qß t¿p trung các ngußn lÿc qß phát trißn th°¡ng m¿i qißn tÿ ngày càng
cao. Nh¿m qáp ăng nhu c¿u nghiên cău, gi¿ng d¿y và hßc t¿p, Khoa Công nghß Thông
tin, s¿i hßc S° ph¿m Kÿ thu¿t H°ng Yên qã t¿p trung biên so¿n <Giáo trình th°¡ng m¿i
Qißn tÿ=. Giáo trình do CN. s¿ng Vân Anh chā biên, cùng sÿ tham gia cāa các gi¿ng
viên khoa Công nghß Thông tin, s¿i hßc S° ph¿m H°ng Yên biên so¿n.
Giáo trình Th°¡ng m¿i sißn tÿ q°ÿc sÿ dÿng cho gi¿ng viên d¿y và hßc t¿p cāa gi¿ng
viên và sinh viên ngành Công nghß Thông tin, qßng thßi có thß dùng làm tài lißu tham
kh¿o cho các nhà nghiên cău, qu¿n lý, gi¿ng viên và sinh viên khoa Kinh t¿. M¿c dù qã
có nhißu cß g¿ng nh°ng giáo trình khó tránh khßi thi¿u sót. Khoa Công nghß Thông tin
mong nh¿n q°ÿc sÿ qóng góp ý ki¿n cāa các qßng nghißp và các b¿n qßc. Khoa Công
nghß Thông tin xin chân thành c¿m ¡n sÿ qóng góp ý ki¿n cāa Hßi qßng th¿m qßnh, các
nhà chuyên môn, các giáo viên khoa Công nghß Thông tin và tác gi¿ cāa các tài lißu mà
ng°ßi biên so¿n qã tham kh¿o.
Th° góp ý xinh gÿi vß Khoa Công nghß Thông tin tr°ßng s¿i hßc S° ph¿m Kÿ thu¿t
H°ng Yên, Nhà 4 t¿ng, Khoa Công nghß Thông Tin, s¿i hßc S° ph¿m Kÿ Thu¿t H°ng
Yên, Dân Ti¿n, Khoái Châu, H°ng Yên. Email: cntt@utehy.edu.vn
KHOA CÔNG NGHà THÔNG TIN Tr°áng khoa
Th¿c Sÿ Nguyßn [ình Hân 2/130 Mß YÁu LàI NÓI [ÀU
Th°¡ng m¿i qißn tÿ là hình thăc mua bán hàng hóa và dßch vÿ thông qua m¿ng máy tính
toàn c¿u. Th°¡ng m¿i qißn tÿ qang trá thành ph°¡ng thăc kinh doanh mang l¿i nhißu lÿi
ích cho nhân lo¿i trên c¡ sá phát trienr nhanh chóng cāa các ngành công nghß, tr°ßc h¿t
là công nghß thông tin. Th°¡ng m¿i qißn tÿ, vì v¿y, trá thành ph°¡ng thăc kinh doanh
q¿i dißn cho nßn kinh t¿ trí thăc.
Toàn c¿u hóa qã t¿o qißu kißn qß th°¡ng m¿i qißn tÿ phát huy nhÿng qißm m¿nh nh°
q¿y nhanh tßc qß kinh doanh, gi¿m thißu chi phí, v°ÿt qua các trá ng¿i vß không gian
và thßi gian,v.v& Hißn t¿i, không có mßt qußc gia nào không tham gia vào th°¡ng m¿i
qißn tÿ và măc qß t¿p trung các ngußn lÿc qß phát trißn th°¡ng m¿i qißn tÿ ngày càng
cao. Nh¿m qáp ăng nhu c¿u nghiên cău, gi¿ng d¿y và hßc t¿p, Khoa Công nghß Thông
tin, s¿i hßc S° ph¿m Kÿ thu¿t H°ng Yên qã t¿p trung biên so¿n <Giáo trình th°¡ng m¿i
Qißn tÿ=. Giáo trình do CN. s¿ng Vân Anh chā biên, cùng sÿ tham gia cāa các gi¿ng
viên khoa Công nghß Thông tin, s¿i hßc S° ph¿m H°ng Yên biên so¿n.
Giáo trình Th°¡ng m¿i sißn tÿ q°ÿc sÿ dÿng cho gi¿ng viên d¿y và hßc t¿p cāa gi¿ng
viên và sinh viên ngành Công nghß Thông tin, qßng thßi có thß dùng làm tài lißu tham
kh¿o cho các nhà nghiên cău, qu¿n lý, gi¿ng viên và sinh viên khoa Kinh t¿. M¿c dù qã
có nhißu cß g¿ng nh°ng giáo trình khó tránh khßi thi¿u sót. Khoa Công nghß Thông tin
mong nh¿n q°ÿc sÿ qóng góp ý ki¿n cāa các qßng nghißp và các b¿n qßc. Khoa Công
nghß Thông tin xin chân thành c¿m ¡n sÿ qóng góp ý ki¿n cāa Hßi qßng th¿m qßnh, các
nhà chuyên môn, các giáo viên khoa Công nghß Thông tin và tác gi¿ cāa các tài lißu mà
ng°ßi biên so¿n qã tham kh¿o.
Th° góp ý xinh gÿi vß Khoa Công nghß Thông tin tr°ßng s¿i hßc S° ph¿m Kÿ thu¿t
H°ng Yên, Nhà 4 t¿ng, Khoa Công nghß Thông Tin, s¿i hßc S° ph¿m Kÿ Thu¿t H°ng
Yên, Dân Ti¿n, Khoái Châu, H°ng Yên. Email: cntt@utehy.edu.vn
KHOA CÔNG NGHà THÔNG TIN Tr°áng khoa
Th¿c Sÿ Nguyßn [ình Hân 3/130 Bài 1: Gißi thiáu vß
Internet,WWW,Web,Th±¡ng m¿i Yián tÿ
Gißi thiáu vß Internet,WWW,Web,Th±¡ng m¿i Yián tÿ
Gißi thiáu vß Internet
Internet là m¿ng cāa các m¿ng máy tính trên ph¿m vi toàn th¿ gißi, sÿ dÿng giao thăc
có tên là TCP/IP qß k¿t nßi và truyßn dÿ lißu giÿa các máy tính
S¡ Yß khái quát m¿ng internet
Internet ra qßi trên c¡ sá m¿ng ARPANET cāa Bß Qußc Phòng Mÿ xây dÿng trong
nhÿng nrm 1970. sß qßi phó vßi chi¿n tranh l¿nh, Chính phā Mÿ qã thành l¿p mßt c¡
quan qu¿n lý dÿ án nghiên cău công nghß cao (Advenced Research Projects Agency
(ARPA). Vào cußi nrm 1960, vißc sÿ dÿng máy tính ARPA và các c¡ quan khác cāa
chính phā qã má rßng ra r¿t nhißu, hß c¿n ph¿i q°ÿc chia s¿ sß lißu vßi nhau n¿u c¿n.
ARPANET, là khái thāy cāa Internet, t¿o ra qß gi¿i quy¿t v¿n qß trên. Máy tính th°ßng
q°ÿc ch¿ t¿o bái các công ty khác nhau, h¿u h¿t các máy tính bái sÿ khác nhau vß các 4/130
ph¿n mßm và ph¿n căng. ARPANET qã xây dÿng các chu¿n cho Internet. Các nhà s¿n
xu¿t ph¿i cung c¿p s¿n ph¿m qáp ăng vßi nhÿng chu¿n này và do qó b¿o q¿m r¿ng t¿t c¿
nhÿng máy tính có thß trao qßi sß lißu vßi nhau. Mßt d¿u mßc khác cāa Internet q¿n vào
giÿa nrm 80, khi tß chăc khoa hßc NSF (National Science Foundation) q°a vào Internet
5 trung tâm siêu máy tính. sißu này qã qem l¿i cho các trung tâm giáo dÿc, quân sÿ, và
các NSF khác q°ÿc quyßn q°ÿc truy nh¿p vào các siêu máy tính, và quan trßng h¡n là
t¿o ra mßt m¿ng x°¡ng sßng (backborne) cho m¿ng Internet ngày nay.
Mßt trong nhÿng lý do quy¿t qßnh sÿ phát trißn và qu¿ng bá m¿nh m¿ cāa Internet là
chính tính má rßng tÿ nhiên cāa nó do giao thăc TCP/IP qem l¿i. Nó làm cho vißc k¿t
nßi m¿ng máy tính internet trá nên dß dàng vì v¿y internet nhanh chóng trá thành m¿ng
q°ÿc nhißu ng°ßi sÿ dÿng nh¿t ngày nay.
Sÿ phát trißn dân sß sÿ dāng internet trên th¿ gißi
sß k¿t nßi Internet chúng ta ph¿i có q°ÿc nhÿng ph¿n sau:
" Mßt máy vi tính cài hß qißu hành Windows cung c¿p dßch vÿ TCP/IP (b¿t bußc).
" Modem V.34 tßc qß tÿ 19200 baud ho¿c Router qßi vßi k¿t nßi ADSL 5/130
Tình hình phát trißn Internet ß mßt sß n±ßc
Internet qã tác qßng sâu s¿c q¿n mßi m¿t qßi sßng kinh t¿ xã hßi, q°¡ng nhiên nó tác
dÿng quy¿t qßnh m¿ng l°ßi qu¿n lý 2 phát trißn tÿ s¿n xu¿t hàng lo¿t sang cá thß hoá
hàng lo¿t khách hàng chuyßn sang hàng giß tác qßng m¿nh q¿n ho¿t qßng s¿n xu¿t kinh
doanh cāa các doanh nghißp. Do nhÿng tác qßng cāa internet mà nh° t¿p chí Business
Week qã so sánh nêu b¿t nhÿng q¿c tr°ng cāa doanh nghißp cāa th¿ kÿ 21 nh° sau:
- TK20 vßn quy¿t qßnh, TK21 ý t°áng mßi nrng qßng quy¿t qßnh
- Tß chăc doanh nghißp chuyßn tÿ hình tháp, phân c¿p sang hình m¿ng l°ßi
- Nhißm vÿ trung tâm cāa ng°ßi qu¿n lý chuyßn tÿ qu¿n lý tài s¿n sang qu¿n lý thông tin
- S¿n ph¿m chuyßn tÿ s¿n xu¿t hàng lo¿t sang cá thß hàng lo¿t khách hàng 6/130
- Tài chính qu¿n lý theo Quí nay qu¿n lý tăc thßi và qu¿n lý kho tÿ hàng tháng chuyßn sang hàng giß
- CEO ho¿t qßng toàn c¿u th°ßng xuyên ph¿i qi công tác
- Trng c°ßng sÿ dÿng outsourcing
Bill Gates: kinh doanh=. N¿u Doanh nghißp không quan tâm q¿n thông tin, Internet, Web, TMDT
t¿t s¿ chßu nhißu rāi ro. Internet không tác qßng lên s¿n ph¿m cÿ thß nào mà lên toàn bß
mßi quan hß cāa doanh nghißp thông qua thông tin mà nó qem l¿i. Nó không làm thay
qßi b¿n ch¿t quá trình kinh doanh nh°ng nó qem l¿i c¡ hßi mßi ch°a tÿng có
Mßt ti¿n bß có tính qßt phá nÿa trong lßch sÿ phát trißn internet là sÿ ra qßi và phát trißn
công nghß Web (1992) cho kích thích các doanh nghißp nh¿y vào và th°¡ng m¿i qißn tÿ ra qßi tÿ qó.
Gißi thiáu vß World Wide Web ( WWW) và trang Web Khái niám WWW
Tr°ßc nrm 1990, Internet qã phát trißn thành m¿ng cāa nhÿng máy tính k¿t nßi vßi tßc
qß cao có mßt hß thßng c¡ sá q¿c bißt. Ng°ßi ta c¿n trao qßi sß lißu d°ßi d¿ng text, qß
hßa và hyperlinks. Tim Berners 3 Lee, mßt nhà khoa hßc làm vißc t¿i phòng thí nghißm
Châu Âu vß v¿t lý t¿i Geneva, Thÿy Sÿ, qß nghß mßt bß Protocol cho phép truyßn thông
tin qß hßa trên Internet vào nrm 1989. Nhÿng qß nghß này cāa Berners 3 Lee q°ÿc mßt
nhóm khác thÿc hißn, và Word Wide Web ra qßi.
Internet và World Wide Web, ho¿c q¡n gi¿n gßi là Web q°ÿc gßi là tra cău thông tin
toàn c¿u. Nó bao gßm hàng trißu các website, mßi website q°ÿc xây dÿng tÿ nhißu trang
web. Mßi trang web q°ÿc xây dÿng trên mßt ngôn ngÿ HTML (Hyper Text Transfer
Protocol) ngôn ngÿ này có hai q¿c tr°ng c¡ b¿n: 1> Tích hÿp hình ¿nh âm thanh t¿o ra môi tr°ßng multimedia
Ki¿n thăc Th°¡ng M¿i sißn Tÿ, TS Nguyßn srng H¿u, Vißn sào t¿o Công Nghß và
Qu¿n lý Qußc T¿. Tháng 11- 2004
2> T¿o ra các siêu liên k¿t cho phép có thß nh¿y tÿ trang web này sang trang web
khác không c¿n mßt trình tÿ nào. sß qßc trang web ng°ßi ta sÿ dÿng các trình duyßt
(browser). Các trình duyßt nßi ti¿ng hißn nay là Internet Explorer (tích hÿp ngay trong hß qißu hành) và Nescape. 7/130
Khái niám vß trang Web
Trang Web là mßt tßp vrn b¿n có chăa qÿng ngôn ngÿ l¿p trình siêu vrn b¿n (Hyper
Text Markup Language - HTML) qß tích hÿp hình ¿nh, âm thanh và nhÿng trang Web
khác. Trang Web q°ÿc l°u t¿i Web Server và có thß q°ÿc truy c¿p vào m¿ng Internet
qua trình duyßt Web Browser có trong máy tính.
Trang Web có 2 q¿c tr°ng c¡ b¿n
1> Giÿa các trang Web có các siêu liên k¿t cho phép ng°ßi sÿ dÿng có thß tÿ trang này
sang trang khác mà không tính q¿n kho¿ng cách qßa lý
2> Ngôn ngÿ HTML cho phép trang web có thß sÿ dÿng Multimedia qß thß hißn thông tin.
Mßi mßt trang Web s¿ có mßt qßa chß q°ÿc gßi là Uniform Resource Locator (URL).
URL là q°ßng d¿n trên Internet qß q¿n q°ÿc trang Web. Ví dÿ URL cho trang
TinTucVietNam http://www.tintucvietnam.com.
T¿p hÿp các trang web phÿc vÿ cho mßt tß chăc và q°ÿc q¿t trong mßt máy chā k¿t nßi
m¿ng q°ÿc gßi là web site. Trong website th°ßng có mßt trang chā và tÿ qó có q°ßng
d¿n siêu liên k¿t q¿n các trang khác
Khái niám vß th±¡ng m¿i Yián tÿ
Khái niám th±¡ng m¿i Yián tÿ
Th°¡ng m¿i qißn tÿ là hình thăc mua bán hàng hóa và dßch vÿ thông qua m¿ng máy
tính toàn c¿u. Th°¡ng m¿i qißn tÿ theo ngh)a rßng q°ÿc qßnh ngh)a trong Lu¿t m¿u
vß Th°¡ng m¿i qißn tÿ cāa Āy ban Liên Hÿp qußc vß (UNCITRAL)
sinh tÿ mßi quan hß mang tính ch¿t th°¡ng m¿i dù có hay không có hÿp qßng. Các quan
hß mang tính th°¡ng m¿i bao gßm các giao dßch sau qây: b¿t că giao dßch nào vß th°¡ng
m¿i nào vß cung c¿p ho¿c trao qßi hàng hóa ho¿c dßch vÿ; thßa thu¿n phân phßi; q¿i dißn
ho¿c q¿i lý th°¡ng m¿i, āy thác hoa hßng; cho thuê dài h¿n; xây dÿng các công trình;
t° v¿n; kÿ thu¿t công trình; q¿u t°; c¿p vßn; ngân hàng; b¿o hißm; thßa thu¿n khai thác
ho¿c tô nh°ÿng; liên doanh các hình thăc khác vß hÿp tác công nghißp ho¿c kinh doanh;
chuyên chá hàng hóa hay hành khách b¿ng q°ßng bißn, q°ßng không, q°ßng s¿t ho¿c q°ßng bß.= 8/130
Nh° v¿y, có thß th¿y r¿ng ph¿m vi cāa Th°¡ng m¿i qißn tÿ r¿t rßng, bao quát h¿u h¿t
các l)nh vÿc ho¿t qßng kinh t¿, vißc mua bán hàng hóa và dßch vÿ chß là mßt trong hàng
ngàn l)nh vÿc áp dÿng cāa Th°¡ng m¿i qißn tÿ. Theo ngh)a h¿p th°¡ng m¿i qißn tÿ chß
gßm các ho¿t qßng th°¡ng m¿i q°ÿc ti¿n hành trên m¿ng máy tính má nh° Internet.
Trên thÿc t¿, chính các ho¿t qßng th°¡ng m¿i thông qua m¿ng Internet qã làm phát sinh
thu¿t ngÿ th°¡ng m¿i qißn tÿ.
Th°¡ng m¿i qißn tÿ gßm các ho¿t qßng mua bán hàng hóa và dßch vÿ qua ph°¡ng tißn
qißn tÿ, giao nh¿n các nßi dung kÿ thu¿t sß trên m¿ng, chuyßn tißn qißn tÿ, mua bán cß
phi¿u qißn tÿ, v¿n q¡n qißn tÿ, q¿u giá th°¡ng m¿i, hÿp tác thi¿t k¿, tài nguyên m¿ng,
mua s¿m công cßng, ti¿p thß trÿc tuy¿n tßi ng°ßi tiêu dùng và các dßch vÿ sau bán hàng.
Th°¡ng m¿i qißn tÿ q°ÿc thÿc hißn qßi vßi c¿ th°¡ng m¿i hàng hóa (ví dÿ nh° hàng
tiêu dùng, các thi¿t bß y t¿ chuyên dÿng) và th°¡ng m¿i dßch vÿ (ví dÿ nh° dßch vÿ cung
c¿p thông tin, dßch vÿ pháp lý, tài chính); các ho¿t qßng truyßn thßng (nh° chrm sóc săc
khße, giáo dÿc ) và các ho¿t qßng mßi (ví dÿ nh° siêu thß ¿o). Th°¡ng m¿i qißn tÿ qang
trá thành mßt cußc cách m¿ng làm thay qßi cách thăc mua s¿m cāa con ng°ßi.
Các Y¿c tr±ng cÿa th±¡ng m¿i Yián tÿ
So vßi các ho¿t qßng Th°¡ng m¿i truyßn thßng, th°¡ng m¿i qißn tÿ có mßt sß qißn tÿ
có mßt sß qißm khác bißt c¡ b¿n sau:
Các bên ti¿n hành giao dßch trong th±¡ng m¿i Aißn tÿ không ti¿p xúc trÿc ti¿p vßi
nhau và không Aòi hßi ph¿i bi¿t nhau tÿ tr±ßc.
Trong Th°¡ng m¿i truyßn thßng, các bên th°ßng g¿p nhau trÿc ti¿p qß ti¿n hành giao
dßch. Các giao dßch q°ÿc thÿc hißn chā y¿u theo nguyên t¿c vât lý nh° chuyßn tißn, séc
hóa q¡n, v¿n q¡n, gÿi báo cáo. Các ph°¡ng tißn vißn thông nh°: fax, telex, .. chß q°ÿc
sÿ dÿng qß trao qßi sß lißu kinh doanh. Tuy nhiên, vißc sÿ dÿng các ph°¡ng tißn qißn tÿ
trong th°¡ng m¿i truyßn thßng chß qß chuyßn t¿i thông tin mßt cách trÿc ti¿p giÿ hai qßi
tác cāa cùng mßt giao dßch
Th°¡ng m¿i qißn tÿ cho phép mßi ng°ßi cùng tham gia tÿ các vùng xa xôi h¿o lánh q¿n
các khu vÿc qô thß lßn, t¿o qißu kißn cho t¿t c¿ mßi ng°ßi á kh¿p n¡i qßu có c¡ hßi
ngang nhau tham gia vào thß tr°ßng giao dßch toàn c¿u và không qòi hßi nh¿t thi¿t ph¿i có mßi quen bi¿t vßi nhau.
Các giao dßch th±¡ng m¿i truyßn thßng A±ÿc thÿc hißn vßi sÿ tßn t¿i cÿa khái nißm
biên gißi qußc gia, còn th±¡ng m¿i Aißn tÿ A±ÿc thÿc hißn trong mßt thß tr±ßng
không có biên gißi .
Th°¡ng m¿i qißn tÿ trÿc ti¿p tác qßng tßi môi tr°ßng c¿nh tranh toàn c¿u. Th°¡ng m¿i
qißn tÿ càng phát trißn, thì máy tính cá nhân trá thành cÿa sß cho doanh nghißp h°ßng 9/130
ra thß tr°ßng trên kh¿p th¿ gißi. Vßi th°¡ng m¿i qißn tÿ, mßt doanh nhân dù mßi thành
l¿p qã có thß kinh doanh á Nh¿t B¿n, săc và Chile&, mà không hß ph¿i b°ßc ra khßi
nhà, mßt công vißc tr°ßc kia ph¿i m¿t nhißu nrm.
Trong ho¿t Aßng giao dßch th±¡ng m¿i Aißn tÿ Aßu có sÿ tham gia cÿa ít nh¿t ba chÿ
thß, trong Aó có mßt bên không thß thi¿u A±ÿc là ng±ßi cung c¿p dßch vÿ m¿ng, các c¡ quan chÿng thÿc.
Trong Th°¡ng m¿i qißn tÿ, ngoài các chā thß tham gia quan hß giao dßch gißng nh°
giao dßch th°¡ng m¿i truyßn thßng qã xu¿t hißn mßt bên thă ba qó là nhà cung c¿p dßch
vÿ m¿ng, các c¡ quan chăng thÿc& là nhÿng ng°ßi t¿o môi tr°ßng cho các giao dßch
th°¡ng m¿i qißn tÿ. Nhà cung c¿p dßch vÿ m¿ng và c¡ quan chăng thÿc có nhißm vÿ
chuyßn qi, l°u giÿ các thông tin giÿa các bên tham gia giao dßch th°¡ng m¿i qißn tÿ,
qßng thßi hß cing xác nh¿n qß tin c¿y cāa các thông tin trong giao dßch th°¡ng m¿i qißn tÿ.
Cßi vßi th±¡ng m¿i truyßn thßng thì m¿ng l±ßi thông tin chß là ph±¡ng tißn Aß trao
Aßi dÿ lißu, còn Aßi vßi th±¡ng m¿i Aißn tÿ thì m¿ng l±ßi thông tin là thß tr±ßng
Thông qua Th°¡ng m¿i qißn tÿ, nhißu lo¿i hình kinh doanh mßi q°ÿc hình thành. Ví
dÿ: các dßch vÿ gia trng giá trß trên m¿ng máy tính hình thành nên các nhà trung gian
¿o là các dßch vÿ môi gißi cho gißi kinh doanh và tiêu dùng; các siêu thß ¿o q°ÿc hình
thành qß cung c¿p hàng hóa và dßch vÿ trên m¿ng máy tính. Các trang Web khá nßi ti¿ng
nh° Yahoo! America Online hay Google qóng vai trò quan trßng cung c¿p thông tin trên
m¿ng. Các trang Web này trá thành các nh¿n chußt, khách hàng có kh¿ nrng truy c¿p vào hàng ngàn cÿa hàng ¿o khác nhau và
tÿ lß khách hàng vào hàng ngàn các cÿa hàng ¿o khác nhau và tÿ lß khách hàng vào thrm
rßi mua hàng là r¿t cao. Ng°ßi tiêu dùng qã b¿t q¿u mua trên m¿ng mßt sß các lo¿i hàng
tr°ßc qây q°ÿc coi là khó bán trên m¿ng. Nhißu ng°ßi s¿n sàng tr¿ thêm mßt chút tißn
còn h¡n là ph¿i qi tßi t¿n cÿa hàng. Mßt sß công ty qã mßi khách may qo qu¿n áo trên
m¿ng, tăc là khách hàng chßn kißu, gÿi sß qo theo h°ßng d¿n tßi cÿa hàng (qua Internet)
rßi sau mßt thßi gian nh¿t qßnh nh¿n q°ÿc bß qu¿n áo theo qúng yêu c¿u cāa mình. sißu
t°áng nh° không thß thÿc hißn q°ÿc này cing có r¿t nhißu ng°ßi h°áng ăng. Các chā
cÿa hàng thông th°ßng ngày nay cing qang qua nhau q°a thông tin lên Web qß ti¿n tßi
khai thác m¿ng thß tr°ßng rßng lßn trên Web b¿ng cách má cÿa hàng ¿o.
Các c¡ sß Yß phát trißn th±¡ng m¿i Yián tÿ
sß phát trißn TMsT c¿n ph¿i có hßi qā mßt sß c¡ sá:
- H¿ t¿ng kÿ thu¿t internet ph¿i qā nhanh, m¿nh q¿m b¿o truyßn t¿i các nßi dung thông
tin bao gßm âm thanh, hình ¿nh trung thÿc và sßng qßng. Mßt h¿ t¿ng internet m¿nh cho 10/130
phép cung c¿p các dßch vÿ nh° xem phim, xem TV, nghe nh¿c v.v. trÿc ti¿p. Chi phí k¿t
nßi internet ph¿i r¿ qß q¿m b¿o sß ng°ßi dùng internet ph¿i lßn.
- H¿ t¿ng pháp lý: ph¿i có lu¿t vß TMsT công nh¿n tính pháp lý cāa các chăng tÿ qißn
tÿ, các hÿp qßng qißn tÿ ký qua m¿ng; ph¿i có lu¿t b¿o vß quyßn sá hÿu trí tuß, b¿o vß
sÿ riêng t°, b¿o vß ng°ßi tiêu dùng v.v. qß qißu chßnh các giao dßch qua m¿ng.
- Ph¿i có c¡ sá thanh toán qißn tÿ an toàn b¿o m¿t. Thanh toán qißn tÿ qua th¿, qua tißn
qißn tÿ, thanh toán qua EDI. Các ngân hàng ph¿i trißn khai hß thßng thanh toán qißn tÿ rßng kh¿p
- Ph¿i có hß thßng c¡ sá chuyßn phát hàng nhanh chóng, kßp thßi và tin c¿y
- Ph¿i có hß thßng an toàn b¿o m¿t cho các giao dßch, chßng xâm nh¿p trái phép, chßng virus, chßng thoái thác
- Ph¿i có nhân lÿc am hißu kinh doanh, công nghß thông tin, th°¡ng m¿i qißn tÿ qß trißn
khai ti¿p thß, qu¿ng cáo, xúc ti¿n, bán hàng và thanh toán qua m¿ng
Các hình thāc ho¿t Yßng chÿ y¿u cÿa Th±¡ng m¿i Yián tÿ Th± Aißn tÿ
Các doanh nghißp, các c¡ quan Nhà n°ßc& sÿ dÿng th° qißn tÿ qß gÿi th° cho nhau
mßt cách e-mail). Thông tin trong th° qißn tÿ không ph¿i tuân theo mßt c¿u trúc qßnh tr°ßc nào.
Thanh toán Aißn tÿ
Thanh toán qißn tÿ (electronic payment) là vißc thanh toán tißn thông qua băc th° qißn
tÿ (electronic message) ví dÿ, tr¿ l°¡ng b¿ng cách chuyßn tißn trÿc ti¿p vào tài kho¿n,
tr¿ tißn mua hàng b¿ng th¿ mua hàng, th¿ tín dÿng v.v.. thÿc ch¿t qßu là d¿ng thanh toán
qißn tÿ. Ngày nay, vßi sÿ phát trißn cāa TMsT, thanh toán qißn tÿ qã má rßng sang các l)nh vÿc mßi qó là:
1. Trao qßi dÿ lißu qißn tÿ tài chính (Financial Electronic Data Interchange, gßi
t¿t là FEDI) chuyên phÿc vÿ cho vißc thanh toán qißn tÿ giÿa các công ty giao
dßch vßi nhau b¿ng qißn tÿ.
2. Tißn l¿ qißn tÿ (Internet Cash) là tißn m¿t q°ÿc mua tÿ mßt n¡i phát hành (ngân
hàng ho¿c mßt tß chăc tín dÿng nào qó), sau qó q°ÿc chuyßn qßi tÿ do sang các
qßng tißn khác thông qua Internet, áp dÿng trong c¿ ph¿m vi mßt n°ßc cing
nh° giÿa các qußc gia; t¿t c¿ qßu q°ÿc thÿc hißn b¿ng kÿ thu¿t sß hóa, vì th¿
tißn m¿t này còn có tên gßi là qang trên qà phát trißn nhanh, nó có °u qißm nßi b¿t sau: 11/130
+ Dùng qß thanh toán nhÿng món hàng giá trß nhß, th¿m chí ngay c¿ tißn mua báo (vì
phí giao dßch mua hàng và chuyßn tißn r¿t th¿p);
+ Có thß ti¿n hành giÿa hai con ng°ßi ho¿c hai công ty b¿t kÿ, các thanh toán là vô danh;
+ Tißn m¿t nh¿n q°ÿc q¿m b¿o là tißn th¿t, tránh q°ÿc tißn gi¿
1. Ví qißn tÿ (electronic purse); là n¡i qß tißn m¿t Internet, chā y¿u là th¿ thông
minh (smart card), còn gßi là th¿ giÿ tißn (stored value card), tißn q°ÿc tr¿ cho
b¿t kÿ ai qßc q°ÿc th¿ qó; kÿ thu¿t cāa túi tißn qißn tÿ t°¡ng tÿ nh° kÿ thu¿t áp
dÿng cho nh°ng á m¿t sau cāa th¿, có mßt chíp máy tính qißn tÿ có mßt bß nhß qß l°u trÿ
tißn sß hóa, tißn ¿y chß q°ÿc nh¿n thanh toán hóa q¡n) q°ÿc xác thÿc là < qúng=
2. Giao dßch qißn tÿ cāa ngân hàng (digital banking). Hß thßng thanh toán qißn tÿ
cāa ngân hàng là mßt hß thßng lßn gßm nhißu hß thßng nhß:
- Thanh toán giÿa ngân hàng vßi khách hàng qua qißn tho¿i, t¿i các qißm bán l¿, các
kißt, giao dßch cá nhân t¿i các gia qình, giao dßch t¿i trÿ sá khách hàng, giao dßch qua
Internet, chuyßn tißn qißn tÿ, th¿ tín dÿng, thông tin hßi qáp&,
- Thanh toán giÿa ngân hàng vßi các q¿i lý thanh toán (nhà hàng, siêu thß..,)
- Thanh toán nßi bß mßt hß thßng ngân hàng
- Thanh toán liên ngân hàng
Trao Aßi dÿ lißu Aißn tÿ
Trao qßi dÿ lißu qißn tÿ (electronic data interchange, vi¿t t¿t là EDI) là vißc trao qßi các
dÿ lißu d°ßi d¿ng qißn tÿ khác, giÿa các công ty ho¿c q¡n vß qã thßa thu¿n buôn bán vßi nhau.
Theo Āy ban liên hÿp qußc vß lu¿t th°¡ng m¿i qußc t¿ (UNCITRAL), qißn tÿ (EDI) là vißc chuyßn giao thông tin tÿ máy tính qißn tÿ này sang máy tính qißn
tÿ khác b¿ng ph°¡ng tißn qißn tÿ, có sÿ dÿng mßt tiêu chu¿n qã q°ÿc thßa thu¿n qß c¿u
trúc thông tin=. EDI ngày càng q°ÿc sÿ dÿng rßng rãi trên toàn c¿u, chā y¿u phÿc vÿ
cho vißc mua và phân phßi hàng (gÿi q¡n hàng, các xác nh¿n, các tài lißu gÿi hàng, hóa
q¡n v.v&), ng°ßi ta cing dùng cho các mÿc qích khác, nh° thanh toán tißn khám bßnh,
trao qßi các k¿t qu¿ xét nghißm v.v.
Tr°ßc khi có Internet qã có EDI, khi qó ng°ßi ta dùng Added Network, vi¿t t¿t là VAN) qß liên k¿t các qßi tác EDI vßi nhau; cßt lõi cāa VAN
là mßt hß thßng th° qißn tÿ cho phép các máy tính qißn tÿ liên l¿c q°ÿc vßi nhau, và ho¿t 12/130
qßng nh° mßt ph°¡ng tißn l°u trÿ và tìm ki¿m; khi nßi vào VAN, mßt doanh nghißp có
thß liên l¿c vßi nhißu máy tính qißn tÿ n¿m á nhißu thành phß trên kh¿p th¿ gißi.
Ngày nay EDI chā y¿u q°ÿc thÿc hißn thông qua m¿ng Internet. sß phÿc vÿ cho
buôn bán giÿa các doanh nghißp thu¿n lÿi h¡n vßi chi phí truyßn thông không quá tßn
kém, ng°ßi ta qã xây dÿng mßt kißu m¿ng mßi gßi là network), là m¿ng riêng d¿ng intranet cāa mßt doanh nghißp nh°ng q°ÿc thi¿t l¿p dÿa
trên chu¿n trang Web và truyßn thông qua m¿ng Internet.
Công vißc trao qßi EDI trong TMsT th°ßng gßm các nßi dung sau: 1/ Giao dßch k¿t nßi
2/ s¿t hàng 3/ Giao dßch gÿi hàng 4/Thanh toán
V¿n qß này qang q°ÿc ti¿p tÿc nghiên cău và xÿ lý, q¿c bißt là buôn bán giÿa các n°ßc
có quan qißm chính sách, và lu¿t pháp th°¡ng m¿i khác nhau, qòi hßi ph¿i có mßt pháp
lý chung trên nßn t¿ng thßng nh¿t quan qißm vß tÿ do hóa th°¡ng m¿i và tÿ do hóa vißc
sÿ dÿng m¿ng Internet, chß nh° v¿y mßi b¿o q¿m q°ÿc tính kh¿ thi, tính an toàn, và tính
có hißu qu¿ cāa vißc trao qßi dÿ lißu qißn tÿ (EDI)
Truyßn dung lißu
Dung lißu (content) là nßi dung cāa hàng hóa sß, giá trß cāa nó không ph¿i trong v¿t
mang tin và n¿m trong b¿n thân nßi dung cāa nó. Hàng hóa sß có thß q°ÿc giao qua
m¿ng. Ví dÿ hàng hóa sß là: Tin tăc, nh¿c phim, các ch°¡ng trình phát thanh, truyßn
hình, các ch°¡ng trình ph¿n mßm, các ý ki¿n t° v¿n, vé máy bay, vé xem phim, xem
hát, hÿp qßng b¿o hißmv.v&
Tr°ßc qây, dung lißu q°ÿc trao qßi d°ßi d¿ng hißn v¿t (physical form) b¿ng cách q°a
vào q)a, vào b¿ng, in thành sách báo, thành vrn b¿n, qóng góp bao bì chuyßn q¿n tay
ng°ßi sÿ dÿng, ho¿c q¿n qißm phân phßi (nh° cÿa hàng, qu¿y báo v.v..) qß ng°ßi sÿ
dÿng mua và nh¿n trÿc ti¿p. Ngày nay, dung lißu q°ÿc sß hóa và truyßn gÿi theo m¿ng,
gßi là Các tß báo, các t° lißu công ty, các ca-ta-lô s¿n ph¿m l¿n l°ÿt q°a lên Web, ng°ßi ta gßi
là qã q°ÿc q°a lên Web gßi là giáo dÿc, ca nh¿c, kß chuyßn v.v.. cing q°ÿc sß hóa, truyßn qua Internet, ng°ßi sÿ dÿng
t¿i xußng (download); và sÿ dÿng thông qua màn hình và thi¿t bß âm thanh cāa máy tính qißn tÿ
Mua bán hàng hóa hÿu hình
s¿n nay, danh sách các hàng hóa bán l¿ qua m¿ng qã má rßng, tÿ hoa tßi qu¿n áo,
ô tô và xu¿t hißn mßt lo¿i ho¿t qßng gßi là hay 13/130
tranh bán l¿ hàng hÿu hình (Retail of tangible goods). T¿n dÿng tính nrng qa ph°¡ng
tißn (multimedia) cāa môi tr°ßng Web và Java, ng°ßi bán xây dÿng trên m¿ng các hàng ¿o= (virtual shop), gßi là ¿o bái vì, cÿa hàng có th¿t nh°ng ta chß xem toàn bß
quang c¿nh cÿa hàng và các hàng hóa chăa trong qó trên tÿng trang màn hình mßt.
sß có thß mua 3 bán hàng, khách hàng tìm trang Web cāa cÿa hàng, xem hàng hóa hißn
thß trên màn hình, xác nh¿n mua và tr¿ tißn b¿ng thanh toán qißn tÿ. Lúc q¿u (giai qo¿n
mßt), vißc mua bán nh° v¿y còn á d¿ng s¡ khai: ng°ßi mua chßn hàng rßi q¿t hàng thông
qua m¿u q¡n (form) cing q¿t ngay trên Web. Nh°ng có tr°ßng hÿp mußn lÿa chßn giÿa
nhißu lo¿i hàng á các trang Web khác nhau (cāa cùng mßt cÿa hàng) thì hàng hóa miêu
t¿ n¿m á mßt trang, q¡n q¿t hàng l¿i n¿m á trang khác, gây ra nhißu phißn toái. sß kh¿c
phÿc, giai qo¿n hai, xu¿t hißn lo¿i ph¿n mßm mßi, cùng vßi hàng hóa cāa cÿa hàng trên
màn hình qã có thêm ph¿n < xe mua hàng= (shopping cart, shopping trolley), giß mua
hàng (shopping basket, shopping bag) gißng nh° giß mua hàng hay xe mua hàng th¿t
mà ng°ßi mua th°ßng dùng khi vào cÿa hàng siêu thß. Xe và giß mua hàng này qi theo
ng°ßi mua sußt quá trình chuyßn tÿ trang Web này q¿n trang Web khác qß chßn hàng,
khi tìm q°ÿc hàng vÿa ý, ng°ßi mua ¿n phím < Hãy bß vào giß= ( Put in into shopping
bag); các xe hay giß mua hàng này có nhißm vÿ tÿ qßng tính tißn (kß c¿ thu¿, c°ßc v¿n
chuyßn) qß thanh toán vßi khách mua. Vì hàng hóa là hÿu hình, nên t¿t y¿u sau qó cÿa
hàng ph¿i dùng tßi các ph°¡ng tißn gÿi hàng theo kißu truyßn thßng qß q°a hàng q¿n tay ng°ßi tiêu dùng.
Lÿi ích cÿa th±¡ng m¿i Yián tÿ
Thu th¿p A±ÿc nhißu thông tin
TMsT giúp ng°ßi ta tham gia thu q°ÿc nhißu thông tin vß thß tr°ßng, qßi tác, gi¿m chi
phí ti¿p thß và giao dßch, rút ng¿n thßi gian s¿n xu¿t, t¿o dÿng và cāng cß quan hß b¿n
hàng. Các doanh nghißp n¿m q°ÿc thông tin phong phú vß kinh t¿ thß tr°ßng, nhß qó
có thß xây dÿng q°ÿc chi¿n l°ÿc s¿n xu¿t và kinh doanh thích hÿp vßi xu th¿ phát trißn
cāa thß tr°ßng trong n°ßc, khu vÿc và qußc t¿. sißu này q¿c bißt có ý ngh)a qßi vßi các
doanh nghißp vÿa và nhß, hißn nay qang q°ÿc nhißu n°ßc quan tâm, coi là mßt trong
nhÿng qßng lÿc phát trißn kinh t¿
Gi¿m chi phí s¿n xu¿t
TMsT giúp gi¿m chi phí s¿n xu¿t, tr°ßc h¿t là chi phí vrn phòng. Các vrn phòng không
gi¿y tß (paperless office) chi¿m dißn tích nhß h¡n r¿t nhißu, chi phí tìm ki¿m chuyßn
giao tài lißu gi¿m nhißu l¿n (trong qó khâu in ¿n h¿u nh° q°ÿc bß h¿n); theo sß lißu cāa
hãng General Electricity cāa Mÿ, ti¿t kißm trên h°ßng này q¿t tßi 30%. sißu quan trßng
h¡n, vßi góc qß chi¿n l°ÿc, là các nhân viên có nrng lÿc q°ÿc gi¿i phóng khßi nhißu
công qo¿n có thß t¿p trung vào nghiên cău phát trißn, s¿ q°a q¿n nhÿng lÿi ích to lßn lâu dài. 14/130
Gi¿m chi phí bán hàng, ti¿p thß và giao dßch
TMsT giúp gi¿m th¿p chi bán hàng và chi phí ti¿p thß. B¿ng ph°¡ng tißn Internet/Web,
mßt nhân viên bán hàng có thß giao dßch q°ÿc vßi r¿t nhißu khách hàng, catalogue qißn
tÿ (electronic catalogue) trên Web phong phú h¡n nhißu và th°ßng xuyên c¿p nh¿t so
vßi catalogue in ¿n chß có khuôn khß gißi h¿n và luôn luôn lßi thßi. Theo sß lißu cāa
hãng máy bay Boeing cāa Mÿ, qã có tßi 50% khách hàng q¿t mua 9% phÿ tùng qua
Internet (và nhißu các q¡n hàng vß lao vÿ kÿ thu¿t), và mßi ngày gi¿m bán q°ÿc 600 cußc gßi qißn tho¿i.
TMsT qua Internet/Web giúp ng°ßi tiêu thÿ và các doanh nghißp gi¿m qáng kß thßi
gian và chi phí giao dßch (giao dßch q°ÿc hißu là tÿ quá trình qu¿ng cáo, ti¿p xúc ban
q¿u, giao dßch q¿t hàng, giao dßch thanh toán). Thßi gian giao dßch qua Internet chß b¿ng
7% thßi gian giao dßch qua Fax, và b¿ng kho¿ng 0.5 ph¿n nghìn thßi gian giao dßch qua
b°u qißn chuyßn phát nhanh, chi phí thanh toán qißn tÿ qua Internet chß b¿ng tÿ 10%
q¿n 20% chi phí thanh toán theo lßi thông th°ßng.
Tßng hÿp t¿t c¿ các lÿi ích trên, chu trình s¿n xu¿t (cycle time) q°ÿc rút ng¿n, nhß qó
s¿n ph¿m mßi xu¿t hißn nhanh và hoàn thißn h¡n.
Xây dÿng quan hß vßi Aßi tác
TMsT t¿o qißu kißn cho vißc thi¿t l¿p và cāng cß mßi quan hß giÿa các thành viên tham
gia vào quá trình th°¡ng m¿i: thông qua m¿ng (Internet/ Web), các thành viên tham gia
(ng°ßi tiêu thÿ, doanh nghißp, các c¡ quan Chính phā&) có thß giao ti¿p trÿc tuy¿n
(liên l¿c < trÿc tuy¿n=) và liên tÿc vßi nhau, có c¿m giác nh° không có kho¿ng cách vß
qßa lý và thßi gian nÿa; nhß qó sÿ hÿp tác và sÿ qu¿n lý qßu q°ÿc ti¿n hành nhanh chóng
mßt cách liên tÿc: các b¿n hàng mßi, các c¡ hßi kinh doanh mßi q°ÿc phát hißn nhanh
chóng trên ph¿m vi toàn qußc, toàn khu vÿc, toàn th¿ gißi, và có nhißu c¡ hßi qß lÿa chßn h¡n.
T¿o Aißu kißn sßm ti¿p c¿n kinh t¿ trí thÿc
Tr°ßc h¿t, TMsT s¿ kích thích sÿ phát trißn cāa ngành công nghß thông tin t¿o c¡ sá
cho phát trißn kinh t¿ tri thăc. Lÿi ích này có mßt ý ngh)a phát trißn: n¿u không nhanh
chóng ti¿p c¿n nßn kinh t¿ tri thăc thì sau kho¿ng mßt th¿p kÿ nÿa, n°ßc qang phát trißn
có thß bß bß r¡i hoàn toàn. Khía c¿nh lÿi ích này mang tính chi¿n l°ÿc công nghß và tính
chính sách phát trißn c¿n cho các n°ßc công nghißp hóa.
Consumer to Consumer (C2C)
Th°¡ng m¿i qißn tÿ khách hàng tßi khách hàng C2C q¡n gi¿n là th°¡ng m¿i giÿa các
cá nhân và ng°ßi tiêu dùng lo¿i hình th°¡ng m¿i qißn tÿ này q°ÿc phân lo¿i bái sÿ trng
tr°áng cāa thß tr°ßng qißn tÿ và q¿u giá trên m¿ng, q¿c bißt vßi các ngành theo trÿc dßc 15/130
n¡i các công ty/ doanh nghißp có thß q¿u th¿u cho nhÿng cái hß mußn tÿ các nhà cung
c¿p khác nhau. Có l¿ qây là tißm nrng lßn nh¿t cho vißc phát trißn thß tr°ßng mßi
Lo¿i hình th°¡ng m¿i qißn tÿ này tßi theo ba d¿ng:
- Hß thßng hai q¿u P2P, Forum, IRC, các ph¿n mßm nói chuyßn qua m¿ng nh° Yahoo,
Skype,Window Messenger, AOL &
- Qu¿ng cáo phân lo¿i t¿i mßt cßng (rao v¿t)
- Giao dßch khách hàng tßi doanh nghißp C2B bao gßm q¿u giá ng°ÿc, trong qó khách
hàng là ng°ßi qißu khißn giao dßch
T¿i các trang web cāa n°ßc ngoài chúng ta có thß nh¿n ra ngay Ebay là website qăng
q¿u danh sách các website C2C trên th¿ gißi qây là mßt t°ÿng qài vß kinh doanh theo
hình thăc q¿u giá mà các doanh nghißp Vißt Nam nào cing mußn Website theo mô hình C2C
- Theo thßng kê cāa Bß Th°¡ng m¿i t¿i trustvn.gov.vn, trong n°ßc có tßi 87 trang web
ho¿t qßng theo hình thăc C2C (customer to customer). Các website 1001shoppings.com,
chodientu.vn, aha.com.vn, vietco.com&là nhÿng sàn giao dßch ho¿t qßng có hißu qu¿
nh¿t theo x¿p h¿ng cāa Bß th°¡ng m¿i tính q¿n 31/12/2006 16/130
- Tuy nhiên, Phó vÿ tr°áng Vÿ th°¡ng m¿i qißn tÿ (Bß Th°¡ng m¿i) Tr¿n Hÿu Linh
cing cho bi¿t quá nÿa sß qßa chß n¿m trong danh sách nói trên qang trong tình tr¿ng "q¿p
chi¿u" ho¿c "n¿m ch¡i". "Ho¿t qßng C2C cāa VN còn r¿t s¡ khai", ông Linh k¿t lu¿n
Còn ông Mai Anh, Giám qßc Trung tâm tin hßc Bß Khoa hßc Công nghß, cho r¿ng á
VN ch°a hß tßn t¿i mßt mô hình C2C theo ngh)a q¿y qā nh¿t. "C2C là sÿ giao dßch
giÿa cá nhân vßi cá nhân. Mà trong n°ßc tôi ch°a th¿y có hß thßng nào thu¿n ch¿t nh°
v¿y c¿", ông Mai Anh nói. "Có chrng thì chß t¿m coi các site, mÿc rao v¿t trên các báo
qißn tÿ, dißn qàn ho¿c chuyên mÿc cāa mßt sß sàn q¿u giá là C2C. Nh°ng nh° th¿ cing
v¿n là nÿa vßi, ch°a á măc qß th°¡ng m¿i qißn tÿ, ngh)a là ph¿i có giao dßch, thanh
toán&hoàn toàn qua m¿ng=.
- Giám qßc Chÿ qißn tÿ (chodientu.vn) Nguyßn Hòa Bình cing qßng tình vßi nh¿n qßnh
này. "Ph¿n lßn ng°ßi tiêu dùng v¿n sÿ dÿng hình thăc rao v¿t qua m¿ng qß trao qßi mua
bán hàng hóa giÿa các cá nhân. Nh°ng qó là C2C không chuyên nghißp và ch°a hoàn
thißn. Vß góc qß kinh doanh thì qó không ph¿i mô hình tßt n¿u mãi duy trì nh° v¿y, dù
kißu giao dßch này qang khá phß bi¿n", ng°ßi qu¿n lý Chÿ qißn tÿ phân tích. "Vì qó là
kißu làm tÿ phát, dß thi¿t l¿p, dß v¿n hành nh°ng khó t¿o nißm tin, q¿m b¿o uy tín và
quan trßng là r¿t khó thu tißn".
- Trong bßi c¿nh nh° v¿y, vißc eBay - sàn giao dßch trÿc tuy¿n khßng lß cāa th¿ gißi
- ra m¿t giao dißn ti¿ng Vißt, khái q¿u cho nhÿng ho¿t qßng kinh doanh chính thăc t¿i
VN, q°ÿc qánh giá là "cú hích" qßi vßi th°¡ng m¿i qißn tÿ, q¿c bißt là giao dßch C2C,
trong n°ßc. Nhìn nh¿n "VN là thß tr°ßng tißm nrng vßi 10 trißu ng°ßi sÿ dÿng Internet
hißn nay, trong vòng 3 nrm tßi s¿ phát trißn kho¿ng 24%", song qßng thái cāa eBay
không quá ¿m ) và thß hißn mÿc qích khiêm tßn là "nâng cao hißu bi¿t cho ng°ßi sÿ
dÿng Internet á Vißt Nam, giúp ng°ßi bán hàng trong n°ßc trng sß l°ÿng hàng hóa xu¿t
kh¿u" nh° Giám qßc eBay khu vÿc sông "Dù th¿ nào thì eBay vào VN ngh)a là s¿ có
mßt sß trang web làm th°¡ng m¿i qißn tÿ không qā t¿m s¿ 'ra qi' vì không qā săc c¿nh
tranh. Nh°ng ch¿c ch¿n môi tr°ßng th°¡ng m¿i qißn tÿ s¿ sôi qßng h¡n", ông Mai Anh dÿ qoán.
- Nhißu chuyên gia cing nh¿n qßnh qß tßn t¿i, các sàn giao dßch 'nßi' s¿ có xu h°ßng
ho¿c cßng tác vßi eBay ho¿c liên k¿t vßi nhau hay tìm h°ßng qi khác, khai thác th¿
m¿nh riêng. "eBay qang có nhÿng lÿi th¿ ban q¿u nh°ng dù là 'ông lßn' thì cing ch°a
ch¿c chi¿m q°ÿc vß trí qßc tôn trong nay mai. Ng°ßi t¿o q°ÿc ra b¿n s¿c riêng s¿ trÿ l¿i
và chi¿n th¿ng", ông Mai Anh nói
- Y¿u tß b¿n qßa vßi vrn hóa mua bán, tâm lý, thói quen ng°ßi tiêu dùng, khai thác dßch
vÿ giá trß gia trng, lÿi th¿ qßa lý... q°ÿc các nhà chuyên môn nh¿n m¿nh khi qß c¿p q¿n
kh¿ nrng c¿nh tranh cāa th°¡ng m¿i qißn tÿ trong thßi gian tßi 17/130
- L¿p lu¿n cāa nhißu doanh nghißp là eBay có thß làm m°a làm gió á châu Âu, châu Mÿ
vßi giá trß 40 tÿ USD mßi nrm nh°ng á thß tr°ßng châu Á thì d¿u ¿n eBay không ph¿i là
lúc nào cing rÿc rÿ. Minh chăng rõ ràng nh¿t là t¿i Nh¿t B¿n, Hàn Qußc, Trung Qußc...
tên tußi này qã không thß chi¿m giÿ nhÿng thß ph¿n áp q¿o. "Doanh nghißp n°ßc ngoài
vào thß tr°ßng nßi qßa t¿t nhiên là có lß trình nh°ng nên nhß, ng°ßi Vißt Nam qang sÿ
dÿng mßi thă mißn phí. sß thay qßi thói quen cāa hß là c¿ mßt v¿n qß lßn", Giám qßc
Chÿ qißn tÿ nói. "Còn tôi mußn cß qßng phong trào ng°ßi Vißt Nam dùng hàng Vißt Nam=
à góc qß là c¡ quan qu¿n lý nhà n°ßc và trong nhißu nrm qua qã nß lÿc thúc q¿y sÿ phát
trißn th°¡ng m¿i qißn tÿ trong n°ßc, Vÿ th°¡ng m¿i qißn tÿ cho bi¿t không chā tr°¡ng
hß trÿ trÿc ti¿p q¿n tÿng website cÿ thß mà hăa h¿n s¿ q°a ra chính sách kßp thßi. Trong
nrm nay, Vÿ này s¿ ban hành mßt sß vrn b¿n pháp quy qß quy chu¿n ho¿t qßng cāa các
sàn giao dßch th°¡ng m¿i trÿc tuy¿n. "C2C không ph¿i là °u tiên sß mßt. sß phát trißn
nßn kinh t¿ trÿc tuy¿n c¿n chú trßng q¿n nhÿng mô hình qem l¿i nhÿng giá trß, doanh
thu lßn nh° B2B (business to business) hay B2C (business to customer)", ông Tr¿n Hÿu
Linh nói. Nh°ng trong 3 nrm tßi, th°¡mg m¿i qißn tÿ trong n°ßc nói chung s¿ m¿nh
h¡n hißn t¿i g¿p nhißu l¿n. H¿ t¿ng thanh toán, dßch vÿ phân phßi, chuyßn phát phát trißn
s¿ tác qßng r¿t lßn, thúc q¿y mô hình C2C thay qßi dißn m¿o tích cÿc h¡n hißn tr¿ng". 18/130