HOA SEN. Trường đại học ngoại ngữ, đại học Đà Nẵng
Sen là loại cây thân mềm, sống chủ yếu dưới nước và rất ưa ánh sáng. Mùa hè là mùa sen nở và hương sen dịu nhẹ có thể thoảng trong gió bay xa đến vài trăm mét. Ở Việt Nam, hoa sen được xếp vào bộ tứ quý (bốn mùa): lan, sen, cúc, mai và cũng là biểu tượng của mùa hạ, được xếp vào hàng “tứ quân tử” cùng với tùng, trúc, cúc.
Môn: cơ sở văn hóa học Việt Nam
Trường: Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Đà Nẵng
Thông tin:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
17:36 4/9/24 Cơ sơ văn hóa việt nam HOA SEN
Câu dẫn: Khi nhắc đến một loài hoa đã gắn liền với dòng chảy thời gian
và văn hóa truyền thống của người Việt, chắc hẳn thứ hoa đầu tiên hiện
lên trong tiềm thức của chúng ta chính là hoa sen. Sen, một loài hoa có
thể dễ dàng tìm thấy ở bất cứ đâu trên mảnh đất hình chữ S này, là biểu
tượng của vẻ đẹp tươi sáng, thuần khiết và sức sống mãnh liệt, ko chịu
khuất phục trước môi trường sống đầy những dơ bẩn tối tăm. Như ông bà ta đã có câu:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
1. Giới thiệu khái quát về hoa sen *Mô tả
Sen là loại cây thân mềm, sống chủ yếu dưới nước và rất ưa ánh sáng.
Mùa hè là mùa sen nở và hương sen dịu nhẹ có thể thoảng trong gió
bay xa đến vài trăm mét. Ở Việt Nam, hoa sen được xếp vào bộ tứ quý
(bốn mùa): lan, sen, cúc, mai và cũng là biểu tượng của mùa hạ, được
xếp vào hàng “tứ quân tử” cùng với tùng, trúc, cúc. *Công dụng
Cây sen vốn có một sức sống bền bỉ và mạnh mẽ đến đáng kinh ngạc.
Với “đời sống” nội tại kỳ diệu, sen có vai trò của một tác nhân tích cực
đối với môi trường sinh thái. Qua hơi ấm từ thân nhiệt của mình, sen có
khả năng tỏa hương thơm lâu và xa hơn.
Hơn nữa, lá sen còn có tác dụng chống nóng hết sức hiệu quả. Dưới
cái nóng oi ả mùa hè, người ta thường lấy lá sen nghiền vụn ra, pha
như pha trà để uống, có tác dụng phòng và chống trúng nóng, giải nhiệt rất tốt.
Với những đóng góp thầm lặng nhưng to lớn của mình, hoa sen từ
xưa đến nay vẫn luôn khẳng định được tầm quan trọng của mình ở
mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong văn hoá ẩm thực.
Đầu tiên là văn hóa ăn, hạt sen thường dùng để nấu chẻ. Có thể nói
thêm món chè sen xứ Huế là nổi danh xưa nay. Vị thanh, vị ngọt và mùi
hương là những điều kiện tiên quyết trong chè. Ngoài ra, cây sen còn
được dùng nhiều trong các món ăn thường ngày và các món dùng trong about:blank 1/4 17:36 4/9/24 Cơ sơ văn hóa việt nam
dịp lễ quan trọng. Ví dụ như hoa sen thì dùng trong món vịt hấp hoa
sen, ngó sen dùng làm gỏi ngó sen…
Tiếp đến là văn hóa uống, không thể không kể đến trà sen. Uống trà
theo những cách thức thời xưa đã nâng lên thành nghệ thuật. Nói đến
nghệ thuật ướp trà thì đỉnh cao của nó chính là ướp bằng hoa sen. Là
bởi vì có được loại trà sen đúng “điệu” phải mất không biết bao công
sức và thời gian. Cực kì công phu và tỉ mỉ để tạo nên những chén trà
sen thơm lừng đậm vị sen.
Còn trong y học thì theo Y tông tâm lĩnh của danh y Hải Thượng Lãn
Ông, nhờ hấp thụ được thanh khí và hương thơm của đất trời nên toàn
bộ các bộ phận của cây sen đều được sử dụng làm bài thuốc cổ truyền,
rất hữu hiệu phục vụ việc chữa bệnh cho người. Ví như, hạt sen là vị
thuốc bổ dưỡng có tác dụng kích thích ăn ngon, hấp thụ các chất dinh
dưỡng; tâm sen làm dịu thần kinh giúp ngủ ngon, có tác dụng trừ nhiệt;
gương sen giúp máu dễ lưu thông…
2. Hoa sen trong văn hóa truyền thống
*Trong văn hóa nhận thức
Hoa sen vốn rất phổ biển ở những nơi có khí hậu nhiệt đới trên bề
mặt mà thôi. Là loài cây thân mềm nhưng sen vẫn vươn mình lên, như
đang khao khát, đang muốn vượt lên số phận, vượt qua nghịch cảnh.
Điều này thể hiện tính cách, phẩm chất cao quý ở sen dù ở chốn bùn lầy
vẫn luôn giữ vẻ thanh khiết, trong sáng.
*Trong văn hóa tổ chức cộng đồng và ứng xử với môi trường:
Không phải ngẫu nhiên mà hoa sen được dùng để cắm trên bàn thờ
vào dịp cúng giỗ hay trong những ngày lễ trọng đại của gia đình. Với
những ý nghĩa mà em đã đề cập ở trên, sen đã nằm sâu trong tiềm thức
mỗi con người Việt Nam. Từ chốn thiên nhiên, sen lại dần đi vào trong
ca dao, tục ngữ, thơ văn để nói thay tiếng nói của con người.
Trong kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam, cây sen và hoa sen được
nhắc đến ở mọi khía cạnh, mọi góc độ. Người xưa ví búp hoa sen với
cái miệng cười duyên của người thiếu nữ:
Ngó lên lỗ miệng em cười about:blank 2/4 17:36 4/9/24 Cơ sơ văn hóa việt nam
Như búp hoa sen nở, như mặt trời mới lên.
Hoa sen còn như chiếc khăn đội đầu của cô thôn nữ:
Miệng cười như thể hoa ngâu
Chiếc khăn đội đầu như thể hoa sen.
Ngoài ra, mô típ hoa sen được dùng rất nhiều trong nghệ thuật hình
khối như điêu khắc, hội họa. Trong nghệ thuật Việt Nam, hình tượng
hoa sen dày đặc từ các phù điêu, tăng đá kê chân cột, bệ tượng Phật
đến các dáng gốm và họa tiết trang trí.
Những màu đặc trưng của hoa sen đã được cha ông ta cho lên quần
áo. Cái yếm của người phụ nữ đẹp nhất cũng là chiếc yếm thắm màu
cánh sen: “Đàn bà yếm thắm hở lườn mới xinh". Quan niệm của mọi
người thì màu hồng, màu đỏ luôn là màu của sự tốt đẹp, màu “đại cát”.
Đặc biệt, hình tượng hoa sen đã được sáng tạo và cô đọng trong kiến
trúc Phật giáo Việt Nam. Phật giáo khởi nguyên từ Ấn Độ, còn hoa sen
cũng là quốc hoa của Ấn Độ. Thế nhưng khi vào Việt Nam, người dân
Việt đã áp dụng theo cách riêng của mình và làm phong phú thêm nền
văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.
=>Từ bề dày nghệ thuật và trong tâm thức dân tộc, sen đã có
một vị thế sáng giá và mãi mãi trường tồn. 3. Kết luận:
Nhà thơ Bảo Định Giang có 2 câu thơ được xem như ca dao mới thời hiện đại:
Tháp Mười đẹp nhất bông sen
Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ
Qua đó, chúng ta càng hiểu rõ không phải ngẫu nhiên mà sen được ví
như Bác Hồ - một nhân cách lớn của cả một dân tộc thời hiện đại, rồi
như người phụ nữ Việt Nam cần cù, chịu thương chịu khó... Với những
điều chúng em đã trình bày, ta có thể thấy được tầm quan trọng của hoa
sen trong văn hóa tinh thần và vật chất của người Việt ta. Qua bao thế
hệ từ xưa đến nay, sen vẫn giữ trong mình những cốt cách đáng quý, about:blank 3/4 17:36 4/9/24 Cơ sơ văn hóa việt nam
đáng trân trọng; để những lớp trẻ sau này có thể tự hào hơn về văn hóa
nơi chúng chôn nhau cắt rốn. about:blank 4/4