HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN KHOA : _____________________________ TIỂU LUẬN
MÔN : THÔNG TIN ĐỐI NGOẠI VIỆT NAM Đề tài :
Hoạt động quảng bá hình ảnh đất nước qua lĩnh vực văn hoá của Nhật Bản ra thế giới. GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN : THS ĐỖ THỊ HÙNG THUÝ PGS.TS PHẠM MINH SƠN SINH VIÊN : ĐÀO LINH TRANG MSSV : 2051070043
LỚP : TRUYỀN THÔNG QUỐC TẾ K40
Hà Nội, ngày 18 tháng 06 năm 2021 MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU............................................................................................................3
I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI................................................................3
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU............................................4 III.
KẾT CẤU ĐỀ TÀI.....................................................................................4
B. NỘI DUNG........................................................................................................5
I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ VIỆC QUẢNG BÁ HÌNH ẢNH CỦA NHẬT
BẢN QUA CÁC HOẠT ĐỘNG VĂN HOÁ RA THẾ GIỚI............................5
1. Cơ sở lí luận................................................................................................5
2. Cơ sở thực tiễn...........................................................................................8
II. THỰC TRẠNG VIỆC QUẢNG BÁ HÌNH ẢNH NHẬT BẢN HIỆN
NAY......................................................................................................................11
1. Cách người Nhật đưa văn hoá nước mình ra cộng đồng quốc tế........11
2. Đánh giá chung về việc quảng bá hình ảnh đất nước ra thế giới qua
lĩnh vực văn hoá của Nhật Bản......................................................................15 III.
ĐỀ XUẤT PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GIÚP VIỆC QUẢNG
BÁ HÌNH ẢNH CỦA NHẬT BẢN TẠI VIỆT NAM HIỆU QUẢ HƠN.......17
1. Phương hướng quảng bá hình ảnh của Nhật Bản tại Việt Nam..........17
2. Một số giải pháp.......................................................................................18
C. KẾT LUẬN......................................................................................................19 2 A. MỞ ĐẦU I.
TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.
- Thế giới đã và đang bước vào thời kỳ hội nhập toàn cầu đòi hỏi sự giao lưu và
phụ thuộc mật thiết giữa các quốc gia. Nếu một quốc gia muốn mở rộng giao
lưu với mọi mặt từ các quốc gia khác, thì quốc gia đó phải biết giữ vững và
cũng cố vị trí của mình trên trường quốc tế. Bởi vậy, nhu cầu xây dựng thương
hiệu, giới thiệu hình ảnh của đất nước ra thế giới đang được coi là một trong
những vấn đề trọng tâm nhất để phát triển ngoại giao của các quốc gia.
- Việc quảng bá hình ảnh đất nước để phát triển về ngoại giao thường có nhiều
cách và có thể khai thác trên những phương diện như kiến trúc, kinh tế, lịch sử,
danh lam thắng cảnh, văn hóa... Tuy nhiên, xét một cách khách quan nhất thì
việc quảng bá hình ảnh đất nước qua các hoạt động văn hóa vẫn được coi là một
trong những phương thức hiệu quả nhất. Việc quảng bá này không chỉ góp phần
tôn vinh lịch sử, hình ảnh của dân tộc, mà đồng thời còn giúp cho cộng đồng
quốc tế hiểu rõ hơn về đất nước đó.
- Nhật Bản ngày nay được biết đến là một quốc gia với nền kinh tế hùng mạnh
đứng thứ 3 thế giới. Đất nước “Mặt trời mọc” qua những câu chuyện kể đi vào
tiềm thức cộng đồng quốc tế là một quốc gia có nhiều thiên tai và không được
thiên nhiên ưu ái. Văn hoá Nhật Bản từ xa xưa đã mang nhiều nét độc đáo và
đặc sắc riêng. Với vị trí địa lý đặc biệt khi bao quanh hoàn toàn bởi biển và do
các hòn đảo lớn ghép lại với nhau. Nhật Bản có những lợi thế về khí hậu cũng
như tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên cũng phải hứng chịu nhiều thiên tai
như động đất, sóng thần, làm thiệt hại về người và của nghiêm trọng. Mặc dù
vậy với ý chí kiên cường và tinh thần đoàn kết, người Nhật đã đưa đất nước của
mình vươn lên sánh ngang các cường quốc hàng đầu khiến cả thế giới phải ngưỡng mộ. 3
- Vì thế, em đã quyết định chọn đề tài “Hoạt động quảng bá hình ảnh đất nước
qua lĩnh vực văn hoá của Nhật Bản ra thế giới” làm đề tài tiểu luận kết thúc
học kì môn thông tin đối ngoại của mình nhằm mục đích tìm hiểu sâu hơn về
việc người Nhật đã và đang đưa văn hoá của nước mình tới gần hơn với cộng
đồng quốc tế như thế nào. II.
MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.
- Tìm hiểu sâu hơn về cách người Nhật đưa hình ảnh nước mình qua việc quảng
bá văn hoá ra thế giới hiệu quả như thế nào.
- Đánh giá về quá trình quảng bá
- Đề xuất phương hướng và giải pháp (có thể) giúp nâng cao hiệu quả quảng bá
hình ảnh của Nhật Bản tới Việt Nam. III. KẾT CẤU ĐỀ TÀI.
- Ngoài phần Mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì phần nội dung
của bài tiểu luận sẽ gồm 3 phần chính :
Phần I: Khái quát chung về việc quảng bá hình ảnh của Nhật Bản qua các
hoạt động văn hoá ra thế giới.
Phần II: Thực trạng việc quảng bá hình ảnh của Nhật Bản hiện nay.
Phần III: Đề xuất phương hướng và giải pháp giúp việc quảng bá hình ảnh
của Nhật Bản tại Việt Nam hiệu quả hơn. 4 B. NỘI DUNG I.
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ VIỆC QUẢNG BÁ HÌNH ẢNH CỦA NHẬT
BẢN QUA CÁC HOẠT ĐỘNG VĂN HOÁ RA THẾ GIỚI. 1. Cơ sở lí luận
1.1 Một số khái niệm cơ bản a. Văn hoá
- “Có nhiều định nghĩa khác nhau về văn hóa, mỗi định nghĩa phản ánh một cách
nhìn nhận và đánh giá khác nhau. Ngay từ năm 1952, hai nhà nhân loại
học Mỹ là Alfred Kroeber và Clyde Kluckhohn đã từng thống kê có tới 164
định nghĩa khác nhau về văn hóa trong các công trình nổi tiếng thế giới . Văn
hóa được đề cập đến trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu như dân tộc học, nhân
loại học (theo cách gọi của Mỹ hoặc dân tộc học hiện đại theo cách gọi
của châu Âu), dân gian học, địa văn hóa học, văn hóa học, xã hội học,... và
trong mỗi lĩnh vực nghiên cứu đó định nghĩa về văn hóa cũng khác nhau” – theo Wikipedia.
- Theo Đại từ điển tiếng Việt của Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam - Bộ
Giáo dục và đào tạo, do Nguyễn Như Ý chủ biên, Nhà xuất bản Văn hóa –
Thông tin, xuất bản năm 1998, thì: "Văn hóa là những giá trị vật chất, tinh thần
do con người sáng tạo ra trong lịch sử".
- Văn hóa dân tộc đều đại diện cho sự khác biệt, độc đáo và đặc sắc của mỗi một
nền dân tộc trên thế giới. Chính vì thế, những nét văn hóa đặc trưng ấy là một
yếu tố quan trọng góp phần tạo nên một bức tranh đầy màu sắc rực rỡ cho nền
văn minh của nhân loại. Hiện nay, việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn
hóa tinh hoa ấy đã và đang được nhiều quốc gia dân tộc coi trọng và thậm chí
còn có những giải pháp cụ thể trong quá trình phát triển những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. 5 b. Quảng bá hình ảnh
- Theo từ điển Tiếng Việt, quảng bá là một động từ với nghĩa “phổ biến rộng rãi
bằng các phương tiện thông tin”. Quảng bá cũng được hiểu là : “Những hoạt
động nhằm tạo ra hoặc thúc đẩy lợi ích, lợi nhuận cho một cá nhân, một tổ chức, một sản phẩm.”
- Trong lĩnh vực văn hóa, quảng bá hình ảnh phát huy tối đa các tác dụng và đạt
được những hiệu quả nhất định, trở thành một phần không thể thiếu trong
những chính sách phát triển của đất nước. Các quốc gia tập trung quảng bá
những nét đẹp, đặc sắc của văn hóa nước mình với bạn bè thế giới, để các quốc
gia có một sự thấu hiểu, gần gũi nhau hơn.
c. Quảng bá hình ảnh của một quốc gia.
- Nhận định về hình ảnh quốc gia, ông Hoàng Tuấn Anh, ủy viên BCHTW Đảng,
Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho rằng: “hình ảnh quốc gia là
những hình ảnh liên tưởng của người nước ngoài về quốc gia đó, về chính sách
kinh tế, chính trị, đầu tư, đặc tính sản phẩm, bản sắc và tính cách con người của đất nước đó.”
- Giáo sư Marketing nổi tiếng thế giới Philip Kotler, cha đẻ của Marketing hiện
đại cho rằng: “Hình ảnh quốc gia là tổng hợp của niềm tin và những ấn tượng
mà con người thu giữ về một địa danh hay một quốc gia. Hình ảnh này thu tóm
toàn bộ những thông tin về đất nước cũng như các tổ chức doanh nghiệp thuộc
về đất nước đó. Đây chính là sản phẩm của một quá trình chọn lọc những thông
tin cần thiết, đặc trưng nhất từ hàng nghìn những thông tin khác về quốc gia đó.”
- Vậy: “Quảng bá hình ảnh quốc gia là hoạt động truyền bá rộng rãi hình ảnh
quốc gia tới một đối tượng nào đó (cá nhân, tổ chức, các quốc gia khác trên thế
giới...) Nhằm làm cho đối tượng hiểu rõ hơn về quốc gia đó và đạt được mục
đích cụ thể mà chủ thể quảng bá mong muốn.” 6
d. Quảng bá hình ảnh của quốc gia thông qua các hoạt động văn hoá.
- Hoạt động văn hóa của từng quốc gia là rất đa dạng bao gồm tất cả những hoạt
động như tuần lễ văn hóa, giao lưu ca nhạc, phim ảnh, du lịch, lễ hội, triển lãm,...
- “Quảng bá hình ảnh quốc gia qua hoạt động văn hóa là phổ biến rộng rãi tới các
quốc gia qua các hoạt động văn hóa để thực hiện nghĩa vụ ngoại giao và phát triển đất nước.”
- Văn hóa là một lĩnh vực được coil à tuyệt vời và phù hợp nhất cho công tác
quản bá hình ảnh quốc gia. Thứ nhất, văn hóa là giá trị tinh thần của mỗi quốc
gia, nó tạo nên dấu ấn, nét đặc trưng để phân biệt quốc gia này với quốc gia
khác. Thứ hai, văn hóa quy tụ những giá trị thiêng liêng của dân tộc được gin
giữ và lưu truyền từ đời này qua đời khác. Cuối cùng, văn hóa là một lĩnh vực
lớn bao gồm rất nhiều hoạt động khác ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người.
1.2 Tầm quan trọng của hoạt động quảng bá hình ảnh của một quốc gia ra thế giới.
- Từ lâu Nhật Bản đã rất mong muốn thúc đẩy việc quảng bá văn hóa dân gian
đương đại ra bên ngoài. Các nhà lãnh đạo Nhật Bản đã tranh luận rất nhiều về
vấn đề "quyền lực mềm", một khái niệm hình thành từ cuối những năm 70 chỉ
sức mạnh về văn hóa, sản phẩm và địa chính trị của một quốc gia.
- Nhật Bản được biết đến là một quốc gia sở hữu kho tàng văn hóa truyền thống
khổng lồ. Với họ, văn hóa chính là nền tảng tinh thần, góp phần khẳng định vị
thế, nâng cao hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế. Vì vậy, trong nhiều năm
qua, Nhật Bản đã không ngừng nỗ lực quảng bá văn hóa của mình ra khắp thế
giới thông qua những sản phẩm điện ảnh, âm nhạc, truyện tranh...
- Nhật bản hướng tới việc quảng bá hình ảnh của một quốc gia hòa bình, qua đó,
khẳng định các giá trị văn hóa Nhật Bản sẽ có ích cho các nước khác. Tất cả 7
đều nhằm giúp cho Nhật Bản vươn tới việc đảm nhận vai trò lãnh đạo lớn hơn
trong cộng đồng quốc tế. Không chỉ vậy, việc gia tăng quyền lực mềm còn được
kỳ vọng có thể mở rộng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm công
nghiệp văn hóa ra nước ngoài, góp phần giúp nền kinh tế Nhật Bản phục hồi và tăng trưởng trở lại. 2. Cơ sở thực tiễn
2.1 Giới thiệu về Nhật Bản a. Vị trí địa lí - Nhật Bản (
) là một đảo quốc tọa lạc t 日本
rên Thái Bình Dương, phần lãnh thổ
là một quần đảo núi lửa rộng lớn hình cánh cung được bao xung quanh là biển.
Quốc đảo Nhật Bản có 5 hòn đảo chính là Honshu, Hokkaido, Okinawa, Kyushu và Shikoku.
- Đất nước Nhật Bản trên bản đồ được chia thành 8 vùng là: Tohoku, Kanto,
Chubu, Kinki, Chugoku, Shikoku, Kyushu và đảo Hokkaido.
- Nhật Bản có tất cả 47 tỉnh trong đó tỉnh Hokkaido với diện tích hơn 83 triệu
m2, còn chủ yếu là những tỉnh thành có diện tích nhỏ nhất là tỉnh Kagawa chỉ
rộng hơn 1 triệu m2. Đây cũng là điều dễ hiểu do địa hình của Nhật Bản chủ
yếu là các hòn đảo lớn nhỏ, diện tích đất liền cực kỳ ít.
- Thủ đô của Nhật Bản nằm ở trung tâm vùng Kanto. Mật độ dân số lớn nhất đất
nước và dân cư tập trung ở vùng đô thị và các thành phố lớn như: Tokyo, Nagoya và Osaka.
b. Thiên nhiên và khí hậu
- Vì nằm ở tiếp xúc của một số mảng kiến tạo, nên Nhật Bản hay có động đất gây
nhiều thiệt hại. Động đất ngoài khơi đôi khi gây ra những cơn sóng thần. Vùng
Hokkaido và các cao nguyên có khí hậu á hàn đới, các quần đảo ở phương 8
Nam có khí hậu cận nhiệt đới, các nơi khác có khí hậu ôn đới. Mùa đông, áp
cao lục địa từ Siberi thổi tới khiến cho nhiệt độ không khí xuống thấp;
vùng Thái Bình Dương có hiện tượng foehn - gió khô và mạnh. Mùa hè, đôi khi
nhiệt độ lên đến trên 30 độ C, các khu vực đô thị có thể lên đến gần 40độ C.
Không khí mùa hè ở các bồn địa nóng và ẩm. Vùng ven Thái Bình Dương hàng
năm chịu một số cơn bão lớn.
2.2 Hoạt động quảng bá hình ảnh đất nước của Nhật Bản qua các hoạt động
văn hoá trong quá khứ và hiện tại.
a. Những hoạt động quảng bá văn hóa Nhật trong quá khứ
- Sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, Nhật Bản là nước bại trận và phải chịu những
hậu quả vô cùng nặng nề về kinh tế, xã hội. Để xóa bỏ hình ảnh của một cường
quốc tham chiến, Nhật Bản đã dùng mọi nỗ lực để hướng đến một đất nước
thân thiện, thay đổi cái nhìn của bạn bè quốc tế về người Nhật và nước Nhật.
Chính sách đầu tiên trong hoạt động quảng bá văn hóa Nhật là việc Nhật Bản
gia nhập tổ chức UNESCO năm 1951. Củng cố văn hóa truyền thống trong
nước, Chính phủ Nhật Bản bắt đầu đẩy mạnh quảng bá nền văn hóa này ra nước
ngoài, trong đó đặc biệt chú trọng đến văn hóa truyền thống như trà đạo,
Ikebana (Nghệ thuật cắm hoa). Những tờ rơi, tài liệu quảng cáo về Nhật Bản
trong thời kì này thường in những hình ảnh nổi bật, tượng trưng cho đất nước
Nhật Bản như núi Phú Sỹ, hoa anh đào…nhằm khơi gợi sự thân thiện của Nhật
Bản và thu hút sự chú ý của công chúng về một nước Nhật với cảnh sắc thiên
nhiên tươi đẹp, thanh bình. Cũng trong giai đoạn này, Bộ Ngoại giao Nhật
thường phát lịch Ikebana cho người dân và các tổ chức nước ngoài. Mọi nỗ lực
trong hoạt động quảng bá văn hóa thời kì này của Nhật Bản nhằm khẳng định:
Nhật Bản là một quốc gia tươi đẹp và xua đi nỗi ám ảnh của con người về một
nước Nhật phát xít trong chiến tranh. 9
- Từ những năm 1960, sau sự thành công của Thế vận hội Tokyo năm 1964, hoạt
động quảng bá văn hóa của Nhật Bản đã có sự chuyển hướng: Từ quảng bá về
một nước Nhật thân thiện, hòa bình sang một nước Nhật với nền kinh tế tiên
tiến và phát triển. Nền kinh tế Nhật trong giai đoạn này gặp phải vô vàn khó
khăn từ các thị trường quốc tế. Hàng hóa Nhật bị cáo buộc làm rối loạn thị
trường, Nhật bán phá giá hàng hóa….Để chống lại những chỉ trích đó, Nhật Bản
tiếp tục đẩy mạnh chính sách quảng bá văn hóa nhằm xóa đi những hình ảnh
tiêu cực về nền kinh tế nước nhà.
- Cụ thể là trong thời kì này, Nhật Bản hướng đến quảng bá văn hóa Nhật với
những nét mới, để chứng minh Nhật Bản như một thành viên tích cực của cộng
đồng thế giới. Nhật Bản đã mở rộng phạm vi ảnh hưởng bằng việc xây dựng các
văn phòng và trung tâm văn hóa Nhật Bản ở các nước. Ví dụ như thành lập
Hiệp hội tiếng Nhật cho người nước ngoài năm 1962, kí kết thỏa thuận trao đổi
văn hóa với Nam Tư (1969) và Trung Quốc (1979), đẩy mạnh quảng bá thêm
những nét văn hóa truyền thống là Kabuki và Noh. Vào năm 1972, Quỹ Giao
lưu văn hóa quốc tế Nhật Bản được thành lập với nguồn vốn 20 tỷ yên, sau tăng lên 50 tỷ yên.
- Với sự phát triển hưng thịnh của nền kinh tế, trong những giai đoạn sau năm
1980, Nhật Bản tiếp tục khẳng định quảng bá văn hóa là một trong 3 trụ cột
chính trong chính sách ngoại giao của Nhật Bản. Trong thời kì này, Nhật Bản
trở thành quốc gia đứng đầu trong việc đóng góp cho các hoạt động gìn giữ hòa
bình. Khái niệm “Hợp tác văn hóa” bắt đầu đóng góp một phần quan trọng
trong ngoại giao của Nhật Bản. “Hợp tác văn hóa” bao gồm các hoạt động như
hỗ trợ quản lí nghệ thuật, hỗ trợ các quốc gia khác phát triển nghệ thuật biểu
diễn sân khấu, hộ trợ các thiết bị sân khấu như âm thanh, ánh sáng… Có thể nói
nền kinh tế phát triển đã tạo điều kiện rất lớn cho Nhật Bản thực hiện những
hoạt động này. Nhật Bản cũng tạo một quỹ đặc biệt trong UNESCO trong 10
những năm 1990 với mục đích bảo tồn các di sản văn hóa cho những nước đang phát triển.
- Bên cạnh đó, để giảm bớt những mối lo ngại của các nước Âu Mỹ về sự đe dọa
của nền kinh tế Nhật, Chính phủ Nhật Bản đã sự dụng ngoại giao công chúng
như một ước vọng về sự hình thành quan hệ đối tác của Nhật bản với cộng đồng
quốc tế. Mong muốn này dẫn đến việc Nhật Bản thành lập Trung tâm Đối tác
toàn cầu (CGP) năm 1992 để thúc đẩy việc giao lưu văn hóa Nhật Bản với các
nước phát triển, cụ thể là Hoa Kỳ.
b. Quảng bá hình ảnh của Nhật Bản trong thời kì mới
- Trong quá khứ, Nhật Bản đã không ngừng nỗ lực trong hoạt động quảng bá văn
hóa nhằm nâng cao hiểu biết đề đất nước, con người Nhật, xua đi ác cảm về
nước Nhật trong chiến tranh, đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ, giao lưu văn hóa
với các nước trên thế giới. Trong thời kì mới, Nhật Bản vẫn duy trì hoạt động
này dưới nhiều hình thức khác nhau, vừa nhằm mục đích thúc đẩy nội bộ văn
hóa Nhật Bản, vừa tăng cường đem văn hóa Nhật ra nhiều nước khác.
- Những công cụ quảng bá văn hóa của Nhật Bản trong thời kì mới vô cùng da
dạng, từ quảng bá văn hóa qua âm nhạc, điện ảnh, đến quảng bá thông qua du lịch, giáo dục… II.
THỰC TRẠNG VIỆC QUẢNG BÁ HÌNH ẢNH NHẬT BẢN HIỆN NAY.
1. Cách người Nhật đưa văn hoá nước mình ra cộng đồng quốc tế
1.1Quảng bá hình ảnh Nhật Bản qua phim ảnh, âm nhạc
- Nhật Bản được biết đến là một quốc gia sở hữu kho tàng văn hóa truyền thống
khổng lồ. Với họ, văn hóa chính là nền tảng tinh thần, góp phần khẳng định vị
thế, nâng cao hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế. Trong nhiều năm qua, Nhật 11
Bản đã không ngừng nỗ lực quảng bá văn hóa của mình ra khắp thế giới thông
qua những sản phẩm điện ảnh, âm nhạc,… Nhắc đến Nhật Bản, người ta thường
nghĩ tới điện ảnh, truyện tranh Manga, phim hoạt hình Anime… Đó là những
sản phẩm văn hóa hiện đại nhưng mang đậm nét đặc trưng truyền thống trong
hình thức, cách thức và nội dung thể hiện. Ngành công nghiệp điện ảnh Nhật
Bản được xem là lâu đời nhất thế giới với bộ phim đầu tiên trình chiếu vào tháng 6-1899.
- Nền công nghiệp phim ảnh Nhật Bản tiếp tục phát triển và nhiều thế loại phim
thực sự chinh phục công chúng trên thế giới. Những bộ phim Nhật gây tiếng
vang lớn phải nhắc đến như Oshin, Memoirs of a Geisha, The Last Samurai….
Những bộ phim này đã đem đến cái nhìn về những nét văn hóa truyền thống của
người Nhật với những biểu tượng của đất nước mặt trời mọc như những võ sĩ
Samurai, những cô gái làng chơi Geisha…Một trong những đặc sản của điện
ảnh Nhật phải kể đến là Anime (Phim hoạt hình Nhật). Công chúng nói chung,
nhất là trẻ em trên toàn thế giới đều không thể quên tuổi thơ với những bộ phim
Nhật nổi tiếng như Doraemon, Pokemon, Naruto Shippuden, One Piece,
Inuyasha, Mộ Đom Đóm, Hàng xóm của tôi là Totoro…
- Thành công của những bộ phim hoạt hình Nhật Bản không thể không nhắc đến
hãng sản xuất phim hoạt hình nổi tiếng Nhật Bản là Ghibli. Ghibli được xem
như Walt Disney của Nhật Bản với những bộ phim chiếm được cảm tình của
công chúng. Những điều làm nên thành công của phim hoạt hình Nhật có lẽ là
nội dung luôn hướng đến trẻ em, hình ảnh đẹp mắt, có thông điệp và mục đích
rõ ràng. Hayao Miyazaki là một trong những người sáng lập ra hãng phim
Ghibli cho rằng, những bộ phim hay không phải những bộ phim giáo điều mang
tính giáo dục hay dọa dẫm, “Thay vì dạy dỗ cho trẻ em những vấn đề phức tạp
và mệt mỏi của cuộc sống, tôi chỉ muốn chúng lớn lên thật lành mạnh. Tôi 12
muốn làm những bộ phim khuyến khích những đứa trẻ tin vào cuộc sống tốt đẹp”
- Có lẽ xuất phát từ tư tưởng đó mà chúng ta biết đến một Doraemon với những
người bạn tốt bụng, một Chihiro nhỏ bé nhanh nhẹn trong Spirited Away, một
Totoro hiền lành, đáng yêu….Nhật Bản thông qua những bộ phim hoạt hình nổi
tiếng đã đem đến cho bạn bè khắp thế giới cái nhìn thân thiện về con người
Nhật Bản, về triết lí sống cao đẹp, đề cao tính cộng đồng, tình đoàn kết và mang
đậm những bài học nhẹ nhàng, quý giá.
- Đối với âm nhạc, chính sách quảng bá văn hóa Nhật Bản có nhiều điểm lưu ý.
Nhật có lẽ chú trọng nhiều hơn vào âm nhạc truyền thống hơn là hiện đại. Do
sức cạnh tranh rất lớn và sức ảnh hưởng không thể lật đổ của âm nhạc hiện đại
Hàn Quốc mà thị trường âm nhạc hiện đại Nhật có lẽ hơi im ắng. Thay vào đó,
Nhật Bản đẩy mạnh giao lưu âm nhạc truyền thống với nhiều chương trình nhạc
hội tại nước ngoài, những ngày hội Văn hóa Nhật Bản nhằm quảng bá những
nghệ thuật biểu diễn truyền thống của người Nhật đến bạn bè quốc tế.
- Để thực hiện những hoạt động trên, Chính phủ Nhật đã hỗ trợ cho Japan
Foundation trong việc đem âm nhạc, phim ảnh của Nhật ra thế giới. Cụ thể là
vào năm 2014, Chính phủ đã đầu tư khoảng 13.786 triệu Yên cho Japan
Foundation để duy trì hoạt động đồng thời tạo điều kiện cho những nhà báo
nước ngoài tới thăm những đơn vị sản xuất anime, tổ chức các cuộc trưng bày,
giới thiệu về anime và manga, tổ chức các cuộc thi và các giải thưởng về anime
và manga, tổ chức liên hoan phim Nhật ở một số nước trên thế giới. Quỹ Cool
Japan của Nhật Bản cũng đầu tư khoảng 3,7 triệu USD để quảng bá văn hóa
Nhật Bản ra nước ngoài, trong đó bao gồm việc tài trợ cho việc mở các trường
đào tạo họa sĩ anime và nghệ sĩ lồng tiếng tại 12 nước và vùng lãnh thổ ở châu Á. 13
1.2Quảng bá hình ảnh Nhật Bản qua ẩm thực
- Ẩm thực Nhật Bản từ trước đến nay luôn được đánh giá cao về sự tinh tế cũng
như tỉ mỉ trong cách chế biến và thưởng thức. không lạm dụng quá nhiều gia vị
mà chú trọng làm nổi bật hương vị tươi ngon, tinh khiết tự nhiên của món ăn.
Hương vị món ăn Nhật thường thanh tao, nhẹ nhàng và phù hợp với thiên nhiên
từng mùa. Do vị trí địa lý bốn bề bao quanh đều là biển, hải sản và rong
biển chiếm phần lớn trong khẩu phần ăn của người Nhật. Lương thực chính của
người Nhật là gạo; người Nhật cuộn gạo trong những tấm rong biển xanh đen,
tạo thành món sushi, được xem là quốc thực của Nhật Bản.
- Chính sự giao thoa của các nền ẩm thực đã tạo nên nét độc đáo trong ẩm thực ở
xứ sở hoa anh đào. Sự pha trộn tinh tế và hài hòa giữa các món ăn Nhật với các
quốc gia khác đã tạo nên nền ẩm thực đa dạng của Nhật Bản. Vì thế, không có
gì ngạc nhiên khi bạn thấy trên bàn ăn của người Nhật lại xuất hiện các món ăn
đậm chất phương Tây như bánh mỳ, xúc xích,…
- Trong ẩm thực Nhật Bản thì mỗi món ăn đều mang một ý nghĩa khác nhau,
thường sẽ tượng trung cho một lời chúc mọi sự tốt lành đến với mọi người như :
món đậu phụ dùng để chúc sức khỏe, rượu sake dùng để trừ tà khí và kéo dài
tuổi thọ, món tempura chúc trường thọ, món trứng cá tuyết nướng cầu chúc gia
đình đông vui, món tôm lại tượng trưng cho sự trường thọ (lưng tôm càng cong
càng biểu thị cho sự trường thọ), món sushi cá tráp biển lại dùng để chúc sung túc thịnh vượng,…
- Đặc biệt nhất trong ẩm thực Nhật Bản phải đề cập đến nghệ thuật trà đạo : Trà
đạo được xem là một trong những hình thức nghệ thuật cao nhất của văn hóa
Nhật Bản; trong đó phổ biến nhất là trà xanh. Trà đạo ở đây không chỉ đơn
thuần là các phép tắc khi uống trà mà còn được biết đến như là một cách hữu 14
hiệu nhằm làm trong sạch tâm hồn, hòa mình với thiên nhiên để có thể đặt được
giác ngộ từ việc tu tâm dưỡng tính.
1.3 Quảng bá hình ảnh Nhật Bản qua du lịch.
- Nhật Bản là một nước có nhiều cảnh sắc thiên nhiên phong phú, ẩm thực, văn
hóa, phong tục và nghệ thuật dân gian Nhật cũng là những trải nghệm lí thú đối
với du khách. Để tiến hành xúc tiến du lịch sâu và rộng, Nhật Bản đã tham gia
hầu hết các hội trợ quốc tế về du lịch như: ITE Hồng Kông (Trung Quốc),
KOTFA Hàn Quốc, ITF Đài Loan (Trung Quốc), NASTAS Travel (Singapore),
WTM Anh…, qua các hội trợ này, khách tham quan được cung cấp thêm những
thông tin về du lịch Nhật Bản.
- Du lịch đã trở thành một phần không thể thiếu trong việc quảng bá hình ảnh của
Nhật Bản ra thế giới. Nhắc đến Nhật Bản là nhắc đến xứ sở hoa anh đào, xứ sở
Phù tang với núi Phú Sĩ,... Một lễ hội chung lớn của Nhật Bản là lễ hồi ngắm
hoa anh đào diễn ra vào cuối tháng 3 đầu tháng 4 đó là lễ hội Hanami.
- Tổ chức truyền thông qua các văn phòng đại diện của Nhật Bản ở nước ngoài
cũng là một trong những hoạt động quảng bá du lịch Nhật Bản. Cho đến nay,
JNTO đã thiết lập 15 chi nhánh ở các thị trường trọng điểm như Seoul, Bắc
Kinh, Hồng Kông, Sydney, Luân Đôn, New York, Chicago…
- Coi văn hóa ẩm thực như một khía cạnh thu hút nhất của du lịch, tại các hội trợ
xúc tiến, JNTO cũng tổ chức giới thiệu văn hóa ẩm thực đặc trưng của Nhật
Bản như trà đạo, Sushi, Shasimi, đồng thời tiến hành chụp ảnh, sản xuất các
clip, các phim tư liệu giới thiệu những món ăn truyền thống Nhật Bản đến du khách.
2. Đánh giá chung về việc quảng bá hình ảnh đất nước ra thế giới qua lĩnh
vực văn hoá của Nhật Bản 15
- Để xây dựng được vị thế là một cường quốc như hiện nay, Nhật Bản đã thực
hiện rất nhiều chiến dịch quảng bá văn hóa. Có thể thấy đây là một nỗ lực rất
lâu dài, từ quá khứ đến hiện tại nhằm cải tiến và đem lại một cái nhìn mới mẻ,
lạc quan, đáng tin cậy trong lòng bạn bè thế giới. Nhật Bản là nước chịu nhiều
thiên tai và không được tự nhiên ưu ái, thế nhưng chính nhân tố con người,
trong đó đặc biệt là văn hóa, tri thức đã đem nước Nhật trỗi dậy mạnh mẽ, trở
thành một trong những cường quốc hùng mạnh, về cả kinh tế, chính trị lẫn văn
hóa, xã hội. Chắc chắn với những chiến dịch như bây giờ, Nhật Bản sẽ còn tiến
xa hơn nữa, và ánh hào quang trong văn hóa, con người Nhật Bản sẽ khó bị dập
tắt trong cả hiện tại lẫn tương lai.
- Nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra, Chính phủ Nhật Bản đã luôn đóng vai trò
“đạo diễn”, thực hiện tốt vai trò điều hành hoạt động phát triển quyền lực mềm
quốc gia. Bên cạnh đó, các tổ chức phi chính phủ, các tập đoàn lớn, các công ty
Nhật Bản hoạt động trên phạm vi toàn cầu cũng góp phần không nhỏ chuyển tải
giá trị văn hóa Nhật Bản ra thế giới. Trước hết, có thể nhận thấy điều này rất rõ
qua các hoạt động ngoại giao, trong các ấn phẩm đã được công bố của Chính
phủ Nhật Bản. Không chỉ vậy, các nhà lãnh đạo cũng thường bộc lộ rõ những ý
tưởng về một Nhật Bản mà họ muốn truyền tải tới cộng đồng thế giới. Trong
bài phát biểu trước Thượng Nghị viện về xây dựng tầm nhìn Nhật Bản, Thủ
tướng Shinzo Abe đã khẳng định mục tiêu tiến đến “một quốc gia có giá trị văn
hóa, truyền thống, lịch sử và là quốc gia đáng tin cậy, tôn trọng, yêu thương trên
thế giới, một quốc gia thể hiện vai trò lãnh đạo của mình”. Ông cũng nhấn
mạnh đến chiến lược ngoại giao công chúng thông qua văn hóa đại chúng bởi
“đó là tinh túy của Nhật Bản trong thời đại hiện nay, nó thể hiện được bản sắc
quốc gia mới của Nhật Bản trong cộng đồng thế giới, đó là lý tưởng, là phương
hướng, là những gì chúng ta nên khao khát và là cách chúng ta truyền đạt 16
“Japanese” của chúng ta với thế giới. Tôi sẽ tập hợp trí tuệ từ khắp Nhật Bản để
thực hiện một chiến lược quan hệ công chúng ở nước ngoài” III.
ĐỀ XUẤT PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GIÚP VIỆC QUẢNG
BÁ HÌNH ẢNH CỦA NHẬT BẢN TẠI VIỆT NAM HIỆU QUẢ HƠN.
1. Phương hướng quảng bá hình ảnh của Nhật Bản tại Việt Nam.
- Việt Nam và Nhật Bản nhận thức rõ tầm quan trọng của giao lưu văn hóa nhằm
nâng cao tầm ảnh hưởng của quốc gia ra thế giới, phục vụ lợi ích dân tộc.
- Đối với Nhật Bản dựa trên giao lưu văn hóa dựa trên ba trụ cột là truyền bá, hấp
thu và cộng sinh. Nghĩa là, dạng thức văn hóa tự thân “truyền bá” ra ngoài,
“hấp thu” văn hóa ngoại quốc ưu tú trong giao lưu “cộng sinh” ra cái mới.
- Đối với Việt Nam giao lưu văn hóa cùng với ngoại giao chính trị, ngoại giao
kinh tế là một trong ba trụ cột chính nhằm xây dựng một xã hội “dân giàu, nước
mạnh, dân chủ công bằng, văn minh”.
- Với ý nghĩa đó, hoạt động giao lưu văn hóa giữa hai nước luôn được coi trọng,
thường xuyên các hoạt động giao lưu được diễn ra, góp phần tăng cường sự
hiểu biết giữa nhân dân hai nước.
- Năm 2020 và 2021 là năm mà Nhật Bản, Việt Nam và thế giới phải đối mặt với
nhiều nguy cơ của đại dịch Covid-19 nên những hoạt động giao lưu văn hóa cũng bị ảnh hưởng.
- Tuy nhiên, Giám đốc Ando Toshiki nói rằng chính trong thời điểm khó khăn
này, mối quan hệ giữa Nhật Bản và Việt Nam ngày càng trở nên sâu sắc: “Trung
tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam với tinh thần mới vẫn tiếp tục
thúc đẩy hơn nữa các hoạt động trao đổi văn hóa nhằm củng cố niềm tin lẫn
nhau và sự hiểu biết giữa nhân dân hai nước”. 17
- Thứ nhất, cần tiếp tục đổi mới công tác quảng bá hình ảnh Nhật Bản qua các
hoạt động văn hoá tại Việt Nam như triển lãm, lễ hội, thành lập những tổ chức
giao lưu trao đổi văn hoá,...
- Thứ hai, bộ Ngoại Giao Việt Nam cần tiếp tục nâng cao nhận thức về tầm quan
trọng của công tác thông tin đối ngoại; phối hợp nâng cao hiệu quả các hoạt
động quảng bá hình ảnh đất nước Nhật Bản nói chung và của văn hoá Nhật bản
nói riêng đến cộng đồng người Việt Nam. 2. Một số giải pháp
- Trên cơ sở những phương hướng đề cập ở phần 1, một số giải pháp có thể thực
hiện giúp hỗ trợ việc quảng bá hình ảnh Nhật Bản đến Việt Nam một cách hiệu quả hơn là :
- Thứ nhất, đổi mới công tác quảng bá hình ảnh bằng cách tăng những hội thảo
sách truyện Nhật Bản tại Việt Nam, tổ chức những chuyến giao lưu văn hoá cho
học sinh sinh viên, tăng số lượng và sự đa dạng của những nhà hàng Nhật tại
Việt Nam để quảng bá về ẩm thực,tổ chức gameshow …
- Thứ hai, Bộ Ngoại Giao có thể tăng cường những chính sách hỗ trợ người Nhật
tại Việt Nam nhiều hơn hoặc có những kí kết liên quan đến trao đổi văn hoá với
Bộ Ngoại Giao Nhật Bản. 18 C. KẾT LUẬN
- Chính những nỗ lực miệt mài đưa giá trị truyền thống vào các sản phẩm văn
hóa nhằm quảng bá rộng hơn về hình ảnh đất nước Mặt trời mọc vươn lên mạnh
mẽ sau chiến tranh, Nhật Bản đã mang đến bạn bè thế giới một hình ảnh mới
mẻ, năng động, hiện đại nhưng vẫn giữ cho mình một bản sắc riêng không trộn
lẫn. Văn hóa truyền thống Nhật Bản vẫn đậm đặc trong bất cứ lĩnh vực nào từ
ngoại giao, văn hóa đến những vật phẩm nhỏ xinh như đồ lưu niệm.
- Có thể nói, việc lấy văn hóa truyền thống làm cốt lõi phát triển chính là cách để
Nhật Bản trỗi dậy mạnh mẽ, trở thành một trong những cường quốc hùng mạnh
về kinh tế, văn hóa, xã hội như ngày hôm nay.
- Còn đối với việc quảng bá hình ảnh của Nhật Bản tại Việt Nam thì Hiện nay
đang là lúc đã có đủ những yếu tố cần thiết để đẩy nhanh hơn nữa sự hợp tác
toàn diện giữa hai nước. Với sự nỗ lực của hai chính phủ và nhân dân hai nước
chúng ta có sơ sở để tin tưởng rằng mối quan hệ hợp tác Nhật - Việt trên mọi
lĩnh vực, nhất là trong giao lưu và hợp tác văn hóa sẽ có những bước phát triển
vững chắc và nhiều kết quả tốt đẹp trong những thập niên tới ngang tầm đối tác
chiến lược trong thế kỷ XXI. TÀI LIỆU THAM KHẢO 19
1. https://baotuyenquang.com.vn//du-lich/tin-tuc!!/nhat-ban-lay-van-hoa -
truyen-thong-lam-cot-loi-phat-trien-116718.html 2. https://www
.brandsvietnam.com/congdong/topic/1490-Nhat-Ban-Quang-ba-
van-hoa-tu-qua-khu-den-hien-tai 3. http://www
.inas.gov.vn/456-nhung-chang-duong-van-hoa-viet-nam-nhat- ban.html
4. http://lyluanchinhtri.vn/home/index.php/quoc-te/item/1497-chien-luoc-
quang-ba-suc-manh-mem-cua-nhat-ban-va-kinh-nghiem-doi-voi-viet- nam.html 5. http://thuvien.ajc.edu.vn/V iewPDFOnline/document.php?
loc=0&doc=160880844367649876078459194784842038907
6. Một số định nghĩa trên thư viện điện tử Wikipedia
7. Nghiên cứu: “Điện ảnh như một công cụ của ngoại giao văn hóa: Trường
hợp của Nhật Bản và Hàn Quốc” – NCS Lư Thị Thanh Lê – Trường ĐH
KHXH&NV – ĐH Quốc Gia Hà Nội 8. http://www
.inas.gov.vn/727-hoat-dong-xuc-tien-du-lich-thu-hut-khach-quoc- te-cua-nhat-ban.html
9. ASEAN-JAPAN CENTRE (2002): 2002 ASEAN - JAPAN – Statistical Pocketbook – 20