GV: Trần Thiên Đức - http://ductt111.com V2014
H¯ÞNG D¾N THÍ NGHIÞM BÀI 4
1. Tên bài: XÁC ĐàNH H à Sâ NHà T CĀA CHÀT LàNG THEO P PH¯¡NG HÁP STOKES 2. Nhận xét:
- Bài này thí nghiám cũng khá đ¢n gi¿n  có mỗi nhiám vÿ
th¿ bi rồi bÁm giờ  nh°ng nó lại
h¢i <¿o= ở chỗ c¿m biến đánh vá viên bi th°ờng không có hoặc có nh°ng đã không còn hoạt đßng
 do đó các bạn sẽ thÁy có mßt cái đồng hồ bÁm giây  do bÁm bằng tay nên nếu bÁm không
chuẩn thì sai sã khá lán (bi thì r¢i nhanh nên rÁt khó bÁm đ°ợc chính xác  cách du nhÁt y là đo càng nhiều c lần àng tãt sau đó sẽ lựa chßn gi
những á trá gần nhau nhÁt).
- Ngoài ra bài này cũng khá mÁt vá sinh vì n t °ác rong ãng không l
ph¿i à sạch gì nên khi thao tác tránh để n°ác bắn ra ngoài.
3. Giải quyết:
3.1. Những điều cần biết:
- ChÁt láng chuyển đßng trong ãng hình trÿ  bao giờ vận tãc cũng sẽ gi¿m dần từ trÿc ãng ra
ngoài và bằng 0 tại thành ãng  nguyên nhân là do sự suÁt hián m lực a sát nßi giữa các láp chÁt
láng  để dß hình dung các bạn cứ cho n°ác ch¿y vào mßt cái màng các bạn sẽ thÁy tại có phần lõm ở chính m giữa àng ứng dòng vái ch¿
y tại trÿc cāa ãng (dòng này vận tãc nê lán n năng l°ợng lán nó sẽ khiến màng bá lõm ở giữa) Hình 1. Phân bố vận t tốc rong hì ống nh trụ
Hình 2. Hai lớp chất lỏng sát nhau
- Mßt câu hái giáo viên hay kiểm tra chính là hãy viết ph°¢n g trình
lực ma sát nßi  cã gắng hßc thußc ph°¢ng
trình này là xong (chẳng nhẽ tuần 1 lại hßc không nổi ph°¢ng trình này )  : �㕑�㕣 �㔹�㕚�㕠 = � 㔂 �㕑�㕧 Δ�㕆 Trong ph°¢n g trình này cầ n chú ý
nhÁt chính là đại l°ợng η (eta)  đâ
y chính là đại l°ợng mà các bạn
ph¿i xác đánh trong bài thí nghiám này, nó chính là há sã nh°át cāa chÁt c láng, ó đ¢n vá là kg/(m.s).
- Trong bài thí nghiám này mßt viên bi sẽ đ°ợc th¿ r¢i thẳng đứng xuãng  cũng dß dàng t°ởng
t°ởng viên bi nh° là nguồn kéo các láp chÁt láng chuyển đßng theo nó  tuy nhiên tãc đß cāa
các láp chÁt láng sẽ gi¿m
rÁt nhanh khi càng ra xa viên bi (gần thā
đô bao giờ mà ch¿ phát triển nhanh, càng ra xa thā
đô thì tãc đß phát triển cũng chậm dần lại  cái này chắc ai cũng biết )  .
Kho¿ng cách ¿nh h°ởng ở đây đã đ°ợc các nhà
vật lý tìm hß (2r/3)  các bạn chß viác kế thừa
và copy  nh° vậy dß thÁy Δv = 0 ứng vái Δz = 2r/3  thay vào công thức Fms và chú ý là nếu CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
GV: Trần Thiên Đức - http://ductt111.com V2014
Δv và Δz nhá thì ta có thể coi: �㕑�㕣 ≈ ∆�㕣
(tóm lại chß cần hiểu vi phân chính là sai khác rÁt nhá, nói �㕑�㕧 ∆�㕧
vuông cho nó tròn tức là sai lách lán là Δ, nhá là d) và chú ý dián tích bề mặt viên bi là 4ÿ�㕟2 thế là ta đã xây dựng c đ°ợc ông S
thức tokes (giáo viên mà hái câu này thì trúng tā luôn )  .
�㔹�㕚�㕠 = 6ÿ�㔂�㕟�㕣 Hình 3. Phân
bố vận tốc của lớp chất lỏng xung quanh viên bi - Nhìn vào công c
thức húng ta sẽ biết ngay là để xác đánh há sã nhát cāa chÁt láng ta ph¿i đi xác đánh r, v F , ms.
 Xác đánh r  sử dÿng Panme  vÁn đề là ch°a làm bài thí nghiám thì biết sử dÿng Panme
thế nào đây  đành ph¿i đßc qua cách
đßc Panme trong bài 1 thôi  cũng dß
hiểu thôi vì đằng nào chúng ta ch¿ ph¿i hßc. Đại loại kẹp bi vào Panme các bạn sẽ đo đ°ợc đ°ờng
kính  chia đôi là ra bán kính.
 Fms: thông th°ờng các bạn sẽ thÁy ng°ời ta th°ờng sử dÿng điều kián cân bằng để xác
đánh đại l°ợng vật lý thông qua mßt đại l°ợng khác. Trong bài thí nghiám này ban đầu
viên bi sẽ r¢i nhanh dần. Các lực tác l
dÿng ên viên bi sẽ là Fms, FA (không đổi), P (không
đổi)  ban đầu P lán h¢n Fms + FA nên viên bi sẽ r¢i nhanh dần đều. Sau mßt thời gian
ông Fms thầy thằng P bắt a nạt nh nhiều quá
thế là trong quá trình gia tăng vận tãc ông Fms
tranh thā tích lũy năng l°ợng (để ý là Fms phÿ thußc vào v)  và hậu qu¿ là Fms lán đến
mßt giá trá nào đó thì Fms + FA = P  bi sẽ r¢i thẳng đều  đây
chính là lúc các bạn kh¿o sát tãc đß cāa r¢i
cāa bi (chính là tãc đß cāa láp chÁt láng sát bề mặt bi)  đây cũng
chính là lý do mà tại sao chúng ta không tính thời gian r¢i từ miáng ãng (vì ban đầu vận
tãc đã ổn đánh đâu). Tổng đßng viên các điều kián ta sẽ thu đ°ợc công thức tính há sã nhát cāa chÁt láng nh° sau (h¢i phức tạp mßt chút): 1 (Ā 2�㕔�㔏 �㔂 = 1 2 Ā)�㕑1 18 � 㔿
Trong đó Ā1, �㕑1 là khãi l°ợng riêng và đ°ờng kính c a
ā viên bi, Ā là khãi l°ợng riêng cāa chÁt láng. Trong tr°ờng hợp chÁt láng
trong ãng hẹp có đ°ờng kính trong là d thì: 1 (Ā 2�㕔�㔏 �㔂 = 1 2 Ā)�㕑1 18 �㔿 (1 + 2.4 �㕑1 � 㕑 ) CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
GV: Trần Thiên Đức - http://ductt111.com V2014 - Tiếp theo là về há m
đo à chúng ta sẽ kh¿o sát
1. Nhìn biết ngay là nắp
2. Hình nh° là ãng thāy tinh (trên có c vạch hia) 3. ChÁt láng.
4,5. Các c¿m biến đ°ợc nãi vái bß thời gian (tình trạng hình l
nh° à làm c¿nh thôi, đa phần đã không còn sử dÿng
vì thế mái ph¿i dùng đồng hồ bÁm tay. Chứ bß này mà
còn hoạt đßng thì nhiám vÿ
cāa các bạn có mỗi viác th¿ bi, bi vát , ghi kết qu¿)
6,7. Nút điều chßnh đß nhạy (nếu các c¿m biến trên đã
háng thì cái này cũng không cần quan tâm)
8. Không biết là gì  chắc là hßp thiết bá  không quan trßng. 9. Giá đỡ
10. Bß đồ nghề (th°ờn
g bên trong sẽ có mßt cái Panme,
1 viên bi rÁt nhá nhắn xinh xắn, 1 cÿc nam châm, có thể
có đồng hồ bÁm giây)  nhiều bạn sẽ hái sao lại có cÿc
nam châm to thế  lý do là gì? Chẳng nhẽ các bạn vát
bi bằng ãng mút  ph¿i sử dÿng nam châm để hút bi
lên. Ngoài ra còn có công dÿng là tìm bi khi bá r¢i và c ã
đánh bi khi ở trong hßp (th°ờng viên bi sẽ dính trên cÿc Hình 5. Bß thí nghiám nam châm).
11. âng thu hồi bi  bi sẽ đ°ợc hút bởi nam châm và dách chuyển trong ãng này
3.2. Quá trình đo c cần hú ý:
- Ghi các thông sã đã cho liên quan tái bài thí nghiám (th°ờng có
sẵn trên b¿ng), đß chính xác cāa th°ác, dÿng cÿ,…. - Đừng có vßi cầm viên bi l th¿ uôn mà ph¿i
đo đ°ờng kính viên bi đã. - Khi bi th¿ thì ph¿i rÁt nhẹ nhàng tình c¿ m  c
đừng ó ném bßp mßt cái xuãng n°ác .  - Mỗi lần bi
vát lên là ph¿i lau sạch bi tr°ác khi th¿ lần tiếp theo. Các b°ßc chính B1: Mßt bạn cầm sẵn đồng hồ bÁm giây để trực chiến, mßt bạn tiến hành th¿ bi
B2: Khi bi đi qua vá trí đầu tiên (ứng vái c¿m biến 4)  bÁm đồng hồ mßt cái (lúc này đồng hồ
bắt đầu đếm)  đến vá trí tiếp theo (c¿m biến 5)  bÁm thêm phát nữa  giá trá trên đồng hồ
lúc này sẽ là thời gian bi đi từ vá trí 1 đến vá trí 2 (kho¿ng cách 12 đã biết rồi nhé).
B3: LÁy nam châm vát bi  lau bi. B4: Quay về b°ác 1
Chú ý: Tr°ác khi ra về các bạn cầ t n hu thập những sã liáu s bổ ung sau:
- Đß chia nhá nhÁt trên ãng (dùng để xác đánh kho¿ng cách ha giữa i c¿m biến đó)
- Gia tãc trßng tr°ờng và sai sã tuyát đãi cāa nó. CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
GV: Trần Thiên Đức - http://ductt111.com V2014
- Sai sã cāa đồng hồ bÁm giây 4. X l
ử ý sß lißu:
- Đãi vái các bạn làm bài này đầu tiên thì h¢i khó khăn mßt chút  hãy xem bài sai sã và tham kh¿o báo cáo mẫu. - Đãi vái các bạn đã làm
mÁy bài tr°ác rồi thì phần xử lý sã liáu bài này dß ợt nếu không muãn
nói là chẳng có gì c¿  bài này tôi mà ngồi xử lý chắc mÁt tãi đa 5 phút là xong 
- Còn gì nữa không nhß?  hết 
5. Báo cáo m¿u: ARE YOU OK?  
CHÚC MỌI NG¯àI HỌC TÞT ^_^ CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt