Khóa học về Nghệ thuật lắng nghe và hiểu biết môn Kỹ năng giao tiếp | Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

“Bạn có thể đang nghe tôi nói, nhưng bạn có thể không thật sự đang lắng nghe”.
Bạn đã bao giờ nghe ai đó nói: "Bạn có thể nghe thấy tôi, nhưng bạn không lắng nghe tôi"?
Nhiều người thường sử dụng “nghe thấy” và “lắng nghe” như hai từ tương đương
và nhầm lẫn chúng có cùng một ý nghĩa. Mặc dù chúng có một số điểm tương đồng,
nhưng có những điểm khác biệt đáng kể giữa chúng, một bên năng động hơn, đòi
hỏi nỗ lực, còn một bên là không tự nguyện và tự nhiên. Để làm chủ giao tiếp và học
hỏi và thành công trong các mối quan hệ giữa các cá nhân, điều cần thiết là trở nên
thành công trong việc nghe và lắng nghe. Nghe là gì?
Nghe là là quá trình sóng âm thanh truyền đến các cơ quan thính giác rồi đến não bộ một cách tự nhiên.
Ví dụ: Nghe tiếng còi oto, xe máy, tiếng nước chảy, tiếng nói chuyện Lắng nghe là gì?
Lắng nghe là một quá trình tập trung để tập trung chú ý để giải mã sóng âm thanh thành ngữ nghĩa.
Lắng nghe thụ động và chủ động
Nghe có thể được chia nhỏ thành nghe chủ động và thụ động. Các chuyên gia
thường sử dụng những thuật ngữ này trong thế giới giao tiếp khi nói về các mối quan
hệ lành mạnh giữa bạn đồng trang lứa, đồng nghiệp, người yêu, bạn bè và các thành viên trong gia đình.
Lắng nghe tích cực đòi hỏi sự tò mò, động lực, mục đích và nỗ lực. Người nghe
tích cực cố gắng tiếp cận và hiểu những gì họ đang nghe để kết nối với người kia và
làm cho cuộc trò chuyện có ý nghĩa. Nói cách khác, lắng nghe tích cực là cách bạn
muốn lắng nghe nếu bạn muốn hiểu hoặc nếu bạn đang tìm cách giải quyết vấn đề với một cá nhân khác.
Đối nghịch với lắng nghe chủ động là lắng nghe thụ động. Lắng nghe thụ động có
đặc điểm là bị “ngắt kết nối” với người nói, không chú ý và không tiếp thu được.
Người nghe thụ động không có mong muốn tham gia vào cuộc trò chuyện. Một người
lắng nghe thụ động rất có thể đã có sẵn ý kiến và không sẵn sàng làm việc với người
kia để đưa ra giải pháp. Lắng nghe thụ động không phải là một cách tuyệt vời để
giao tiếp với những người mà bạn đang cố gắng hình thành mối quan hệ.
Hiểu sự khác biệt giữa nghe và lắng nghe
Lắng nghe là một quá trình chủ động, trong khi nghe là một quá trình thụ động
Lắng nghe đòi hỏi sự chú ý, trái lại, nghe không đòi hỏi kỹ năng tập trung hoặc chú ý
Lắng nghe đòi hỏi sự đồng cảm, tò mò và động lực, nghe liên quan đến việc bị ngắt kết nối
Lắng nghe là một kỹ năng cần thiết để giao tiếp hiệu quả, trong khi nghe không
phải là một kỹ năng giao tiếp tuyệt vời.
Lắng nghe là một hành vi bên trong liên quan đến cả trí óc và cơ thể, còn nghe là
một hành động thể chất chỉ liên quan đến đôi tai.
Nghe và lắng nghe có thể ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe tinh thần của chúng ta?
Nghe, lắng nghe đều quan trọng và thiếu một trong hai thứ có thể ảnh hưởng
nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần của chúng ta. Đây là cách mà chúng tác động đến chúng ta:
Khi chúng ta quyết định không lắng nghe ai đó, cho dù là vợ/ chồng, bạn đồng
trang lứa, đồng nghiệp, bạn bè hay con cái, chúng ta có thể tự tạo ra rạn nứt trong
mối quan hệ. Đôi khi chúng ta chọn không lắng nghe một cá nhân khác vì chúng ta
quá bận hoặc không muốn nghe những gì họ nói. Nói cách khác, chúng tôi đang nói
với cá nhân này rằng những gì họ đang nói không phải là điều cần thiết vào lúc này,
và kết quả là chúng ta tìm cách để né tránh chúng. Bằng cách không lắng nghe ai đó
hoặc lắng nghe một cách thụ động, chúng ta đang gây căng thẳng cho mối quan hệ
đó, cuối cùng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của chúng ta. Mặt khác, nếu
chúng ta chọn cách lắng nghe tích cực và gắn kết với những người khác, chúng ta
đang cho họ thấy rằng họ quan trọng và hình thành một liên kết cũng như củng cố
các mối quan hệ. Lựa chọn lắng nghe một cá nhân khác một cách tích cực là một
phẩm chất tốt cần có và nó có thể mang lại những mối quan hệ tốt đẹp trong cuộc sống của chúng ta.
Bằng cách tích cực lắng nghe và tương tác với các cá nhân khác, chúng ta có thể:
o Tạo tình bạn bền chặt và chân chính.
o Hiểu và trao đổi kiến thức. o Chia sẻ những kỷ niệm. o Truyền tải
những câu chuyện và ý tưởng cho thế hệ tiếp theo. o Giải quyết xung
đột và tạo ra các giải pháp tốt hơn cho tương lai.
Việc mất thính lực cũng có thể có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần
của chúng ta. Mặc dù nghe là một quá trình không hoạt động, thể chất, nhưng đó là
một giác quan quan trọng giúp chúng ta có thể di chuyển và thích nghi với môi
trường của mình. Mặc dù chúng ta vẫn có thể học cách lắng nghe người khác mà
không thực sự “nghe” (thông qua ngôn ngữ cử chỉ và ngôn ngữ cơ thể), nhưng việc
mất khả năng nghe có thể dẫn đến việc chúng ta tự cô lập mình khỏi xã hội và trầm
cảm. Một nghiên cứu cho thấy sự suy giảm nhận thức xảy ra nhanh hơn ở những
người bị khiếm thính so với những người có thính giác bình thường. Các chuyên gia
chăm sóc sức khỏe nên nhận thức được nguy cơ gia tăng trầm cảm ở người lớn bị mất thính lực.
Bây giờ bạn đã biết sự khác biệt giữa lắng nghe (chủ động và thụ động) và nghe,
bạn có thể quan tâm đến việc học cách cải thiện kỹ năng lắng nghe chủ động để cải
thiện kỹ năng giao tiếp và tốt hơn mối quan hệ giữa các cá nhân.
Đặt những câu hỏi hay
Tất cả chúng ta đều biết cảm giác muốn chia sẻ điều gì đó với ai đó và phản hồi
của họ là “à” hoặc “ừ”. Điều đó có nghĩa là cuộc trò chuyện đã thất bại và rõ ràng là
họ không lắng nghe hoặc không quan tâm đến việc tham gia vào cuộc trò chuyện.
Lắng nghe tích cực yêu cầu đặt những câu hỏi mở và thực sự tò mò về cuộc trò
chuyện. Khi ai đó chia sẻ điều gì đó với bạn, hãy tự tìm hiểu thêm bằng cách đặt
những câu hỏi chu đáo. Bằng cách hỏi những câu hỏi ai / cái gì / ở đâu / khi nào /
như thế nào liên quan đến những gì người nói đang đề cập về chứng tỏ rằng bạn đang
lắng nghe và muốn tìm hiểu thêm.
Chờ đến thời điểm thích hợp để nói
Là con người, chúng ta chỉ đơn giản là lắng nghe để chúng ta có thể nói. Chúng ta
thích nghe chính mình nói chuyện. Chúng ta thường ngắt lời người khác trước khi
họ nói xong. Để trở thành một người biết lắng nghe tích cực, chúng ta phải đợi cho
đến khi người kia nói xong và chia sẻ ý kiến của họ. Chúng ta làm điều này bằng
cách dựa vào các dấu hiệu rằng ai đó đã nói xong. Điều này xuất hiện dưới dạng các
tín hiệu không lời hoặc lắng nghe chúng để nhận biết rằng họ đã kết thúc một câu
hoặc một ý nghĩ. Hãy coi việc lắng nghe là sự chú ý để học hỏi. Tập trung vào những
từ đang được nói và để ý xem những từ đó được nói như thế nào. Chúng ta nên tạm
dừng một chút trước khi chia sẻ ý kiến của mình với người khác. Tâp trung ̣
Tập trung vào cuộc trò chuyện có nghĩa là bạn phải chặn những suy nghĩ và âm
thanh khác ra khỏi tâm trí để chú ý đến những từ được nói ra. Luôn có mặt trong
cuộc trò chuyện có thể là một thách thức nhưng việc cất điện thoại đi và hạn chế
những phiền nhiễu khác là điều quan trọng để giúp bạn tập trung vào cuộc trò chuyện hiện tại.
Thiếu lắng nghe có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực, bao gồm:
Gây hiểu lầm: Khi không lắng nghe kỹ, chúng ta có thể hiểu sai ý định của người
khác, dẫn đến sự hiểu lầm và xung đột không cần thiết.
Gây mất tin tưởng: Sự thiếu lắng nghe có thể khiến người khác cảm thấy không
được quan tâm, không được tôn trọng, từ đó làm giảm sự tin tưởng và gắn kết trong mối quan hệ.
Gây xung đột: Thiếu lắng nghe có thể làm leo thang các xung đột và mâu thuẫn, vì
người ta cảm thấy không được nghe và hiểu, từ đó tăng cơ hội xảy ra tranh cãi và mất hòa bình.
Gây mất cơ hội học hỏi: Khi không lắng nghe, chúng ta bỏ lỡ cơ hội học hỏi từ
kinh nghiệm và kiến thức của người khác, làm cho quá trình phát triển cá nhân trở nên chậm trễ.
Gây mất thông tin quan trọng: Thiếu lắng nghe có thể dẫn đến việc bỏ qua thông
tin quan trọng hoặc chỉ định, làm mất đi cơ hội hiểu rõ vấn đề và đưa ra quyết định đúng đắn.
Gây cảm giác cô đơn: Khi không được lắng nghe, một người có thể cảm thấy cô
đơn và bị cô lập, do không có ai để chia sẻ và kết nối.
Một số kỹ năng quan trọng về lắng nghe và thấu hiểu đối với sinh viên Bách Khoa
1. Tập trung và tôn trọng : Sinh viên cần phải có khả năng tập trung vào người đang
nói một cách chân thành và tôn trọng. Điều này đòi hỏi sự chú ý và kiên nhẫn để
không bị phân tâm trong quá trình lắng
Thay vì chỉ đơn thuần nghe để trả lời, sinh viên cần biết cách nghe. Nghe để hiểu nghe
2.: để hiểu. Điều này bao gồm việc tìm hiểu ý định và mong muốn thực sự của người đang nói, t Tươ hậm chí là ẩ
ng tác tích cực n sau những từ ngữ hoặc biểu hiện.
Kỹ năng lắng nghe không chỉ là việc ngồi im lặng và 3.: nghe
mà còn là việc tương tác tích cực. Sinh viên nên biết cách phản hồi một cách tự tin và xây dự dựng. ng, n Suy luận hư và phả việc
n hồi đặt câu hỏi
để làm sáng tỏ hoặc cung cấp phản hồi xây 4.:
Thấu hiểu không chỉ dừng lại ở việc nghe mà còn đòi hỏi
sinh viên có khả năng suy luận và phản hồi. Điều này bao gồm việc phân tích và tổng hợp và tự thông ti chủ.
Đồng cảm và hi n từ ể n u biếhiều nguồn t
khác nhau để hình thành một ý kiến đúng đắn 5.:
Sinh viên cũng cần phải có khả năng đồng cảm và hiểu
biết đối với quan điểm, cảm xúc và trải nghiệm của người khác. Điều này giúp tạo ra một môi nghe và đồ trường họ ng điệu.
Xử lý xung đột c tập và làm việc tích cực, nơi mọi người cảm thấy được lắng 6.:
Kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu cũng giúp sinh viên xử lý xung
đột một cách hiệu quả hơn. Bằng cách hiểu được góc nhìn và mong muốn của mọi bên, sinh v huống khó iên có t
khăn. hể tìm ra các giải pháp hòa bình và công bằng trong các tình
Liên hệ thực tế
- Trong học tập kĩ năng lắng nghe là một trong những kĩ năng quan trọng
nhất để có thể học tập tốt
• Muốn lắng nghe trong học tập tốt chúng ta nên có bước chuẩn
bị để lắng nghe. Cụ thể chúng ta nên chuẩn bị trước mình sẽ
nghe và 琀椀 ếp thu kiến thức gì và 琀 m hiểu trước về kiến thức đó.
Điều này giúp quá trình lắng nghe diễn ra hiệu quả hơn.
• Tập trung lắng nghe: để quá trình lắng nghe được liền mạch.
Tránh những trường hợp do thiếu tập trung trong một vài thời
điểm là gián đoạn quá trình lắng nghe và 琀椀 ếp thu kiến thức
dẫn tới khó khăn cho giai đoạn lắng nghe về sau
• Trong quá trình lắng nghe nên có những cử chỉ, lời nói để ra
hiệu cho người nói về trạng thái đang lắng nghe của mình. Cụ
thể là giao 琀椀 ếp với giáo viên, giảng viên ví dụ như phát
biểu hay thắc mắc Một số câu hỏi
1. Lắng nghe và nghe khác nhau như thế nào?
A) Lắng nghe là quá trình thụ động, nghe là quá trình chủ động.
B) Lăng nghe đòi hỏi sự chú ý, nghe không đòi hỏi sự tập trung.
C) Lắng nghe là quá trình chủ động, nghe là quá trình thụ động.
D) Lắng nghe đòi hỏi sự tò mò, nghe liên quan đến việc bị ngắt kết nối.
Đáp án: C) Lăng nghe là quá trình chủ động, nghe là quá trình thụ động.
2. Lắng nghe tích cực yêu cầu điều gì từ người nghe?
A) Sự chủ động và tò mò.
B) Sự thụ động và lơ là.
C) Sự chú ý và đồng cảm.
D) Sự lười biếng và ích kỷ.
Đáp án: A) Sự chủ động và tò mò.
3. Hậu quả tiêu cực của việc thiếu lắng nghe bao gồm gì?
A) Tăng sự hiểu biết và tin tưởng.
B) Gây hiếu lầm và xung đột.
C) Tạo ra mồi quan hệ tốt đẹp.
D) Gây ra sự tò mò và phát triển cá nhân.Đáp án: D, Gây hiểu lầm và xung đột.