Kiến trúc thượng tầng và vai trò của nó trong xã hội hiện đại

KTTT: là toàn bộ những quan điểm tư tưởng xã hội, những thiết chế tương ứng và
những quan hệ nội tại của thượng tầng hình thành trên một cơ sở hạ tầng nhất định Cấu trúc:
- Các tư tưởng, quan điểm về tôn giáo, đạo đức, nghệ thuật, chính trị…
- Những thể chế xã hội như giáo hội, đảng phái, nhà nước và các tổ chức đoàn thể khác.
=> KTTT chính là những hiện tượng xã hội, thể hiện đời sống tinh thần của xã hội. Nó
có vai trò vô cùng quan trọng kết hợp với các bộ phận trong xã hội tạo nên hình thái xã hội hoàn chỉnh Đặc điểm
- Các yếu tố của KTTT đều có đặc điểm, quy luât phát triển riêng. Chúng có mối liên
hệ với nhau và được hình thành trên CSHT. Nhưng không phải tất cả các yếu tố
KTTT đều liên quan đến nhau và đối với cơ sở hạ tầng của nó. Các yếu tố như chính
trị, pháp luật thì liên quan trực tiếp với CSHT. Còn yếu tố khác như tôn giáo, đạo đức,
nghệ thuật…. thì chỉ liên hệ gián tiếp .
- Trong xã hội có tính đối kháng giai cấp thì KTTT cũng mang tính đối kháng :
+Nó phản ảnh tính đối kháng của CSHT qua đấu tranh những tư tưởng, quan điểm trái
ngược nhau giữa các giai cấp đối kháng.
+ Bộ phận quyền lực nhất chính là nhà nước - công cụ có quyền lực nhất về chính trị
của giai cấp thống trị, giúp cho giai cấp thống trị quyết định toàn bộ đời sống xã hội.
Giai cấp nào nắm giữ chính trị, kinh tế thì hệ tư tưởng của nó cũng giữ vị trí thống trị.
+ Ngoài bộ phận có vai trò chủ đạo của giai cấp thống trị thì còn có những yếu tố đối
lập với nó chính là tư tưởng, quan điểm của giai cấp bị trị
- Thời kỳ quá độ từ CNTB đến CNCS, tàn dư tư tưởng của giai cấp thống trị vẫn còn
tồn tại trong KTTT. Do đó, KTTT các nước XHCN vẫn còn đấu tranh giữa tư tưởng
XHCN với các tàn dư khác. Đến CNCS thì tính giai cấp của giai cấp thựơng tầng mới có thể bị biến mất. Vai trò
Các yếu tố của KTTT đều có vai trò quan trong trong việc hình thành nên tư tưởng,
quan điểm của từng xã hội. Nhưng không phải tất cả các yếu tố thuộc kiến trúc
thượng tầng là đều liên quan với cơ sở hạ tầng của nó.
-Hệ thống tư tưởng chính trị, pháp quyền cùng với các tổ chức như chính đảng, nhà
nước,. .mới là những bộ phận quan trọng nhất, mạnh mẽ nhất và là thành phần quan
trọng của kiến trúc thượng tầng, tiêu biểu cho chế độ chính trị của xã hội ấy.
Ví dụ về kiến trúc thượng tầng ở Việt Nam hiện nay: Phát triển theo 2 lối chính như sau:
1: Để xây dựng đường lối, nền tảng cho hành động và tư tưởng, Đảng đã lấy chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh:
Để thoát khỏi chế độ bóc lột,hiện nay vẫn đang duy trì nghiêm cơ sở hạ tầng và kiến
trúc thượng tầng theo hướng đi, sự tiến bộ của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Những hành động của Đảng, nhà nước và nhân dân đều theo chủ nghĩa và tư tưởng ấy
khiến nó trở thành tư tưởng chủ đạo. Nhà nước khuyến khích nhân dân nên học tập,
làm việc và sống theo đạo đức HCM, góp phần xây dựng chính trị, CNXH đặc trưng của GCCN và NDLĐ
2: Thứ hai, xây dựng nhà nước của dân do dân, vì dân:
Trong thời kỳ quá độ lên CNXH, chủ trương xây dựng đất nước ta đã đề ra cương lĩnh
“xây dựng nhà nước XHCN vì dân, của dân. GCCN và nông dân cùng với tầng lớp trí
thức làm nền tảng cốt lõi dưới sự lãnh đạo của Đảng”.
Việc phát triển song song cùng với củng cố những cơ sở hạ tầng, điều chỉnh và củng
cố các bộ phận khác của kiến trúc thượng tầng sẽ giúp điều chỉnh các bộ phận đó
trong thể chế xã hội được toàn diện hơn, đồng thời quá trình quá độ trong thời kỳ này
cũng dần thích ứng phát triển nhanh hơn