Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và cách mạng công nghiệp 4.0 tại Việt Nam | Môn Kinh tế chính trị Mác-Lênin - Đại học Gia Định

lOMoAR cPSD| 60755984 Lời mở đầu
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một mô hình kinh tế vừa phát huy những
ưu thế của kinh tế thị trường, vừa đảm bảo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong bối cảnh cách
mạng công nghiệp 4.0, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam đang đứng
trước những cơ hội và thách thức mới.
Trước những cơ hội và thách thức đó, bài tiểu luận này sẽ nghiên cứu về những vấn đề đặt ra
đối với phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh
cách mạng công nghiệp 4.0.
Bài tiểu luận được thực hiện dựa trên phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Các thông
tin được thu thập từ các nguồn tài liệu như sách, báo, tạp chí, luận văn,... Kết quả nghiên cứu
của bài tiểu luận có thể được sử dụng làm cơ sở tham khảo cho các cơ quan, tổ chức, doanh
nghiệp trong việc hoạch định và triển khai các chính sách, giải pháp phát triển kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.
Lý do chọn đề tài
Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới, tác động sâu sắc đến
mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này. Cách mạng
4.0 tạo ra những cơ hội mới, nhưng cũng đặt ra những thách thức mới đối với sự phát triển
của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Về cơ hội, cách mạng 4.0 tạo ra những đột phá về công nghệ, mở ra những lĩnh vực kinh doanh
mới, tạo ra những động lực mới cho tăng trưởng kinh tế. Cách mạng 4.0 giúp nâng cao năng
suất lao động, giảm chi phí sản xuất, kinh doanh, tạo ra những lợi thế cạnh tranh mới cho
doanh nghiệp. Cách mạng 4.0 giúp kết nối doanh nghiệp với thị trường trong nước và quốc
tế, tạo điều kiện thuận lợi cho mở rộng thị trường, phát triển xuất khẩu.
Về thách thức, cách mạng 4.0 dẫn đến sự thay đổi cơ cấu lao động, đòi hỏi doanh nghiệp phải
nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới công nghệ, sản phẩm, dịch vụ. Cách mạng 4.0 tạo ra
những rủi ro mới về an ninh mạng, an ninh kinh tế, an ninh xã hội. Cách mạng 4.0 đòi hỏi sự
đổi mới tư duy, nhận thức của các cấp, các ngành, các doanh nghiệp và người dân để thích
ứng với những thay đổi của nền kinh tế.
Để phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh cách mạng 4.0,
cần tập trung thực hiện các giải pháp sau: •
Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới
Đây là giải pháp quan trọng nhất để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức của cách mạng
4.0. Nhà nước cần có cơ chế, chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ
mới trong sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp cần chủ động đổi mới công nghệ, sản phẩm,
dịch vụ để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả. lOMoAR cPSD| 60755984 •
Cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh
Cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát
triển. Đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, mở rộng thị trường cho doanh nghiệp. Nâng cao
năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua đào tạo nguồn nhân lực, phát triển khoa học công nghệ. •
Tăng cường quản lý nhà nước, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực
Nhà nước cần tăng cường quản lý nhà nước, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng,
hạn chế tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, gây rối loạn thị trường. Nâng cao hiệu quả
sử dụng nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực đất đai, tài nguyên. •
Tăng cường giáo dục, đào tạo, nâng cao dân trí
Giáo dục, đào tạo là nền tảng của phát triển kinh tế - xã hội. Cần tăng cường giáo dục, đào
tạo, nâng cao dân trí để người dân có kiến thức, kỹ năng, đáp ứng yêu cầu của thời đại.
Chủ đề nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0. Nghiên cứu đề tài này sẽ
góp phần làm rõ những cơ hội, thách thức của cách mạng 4.0 đối với nền kinh tế Việt Nam,
từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển
kinh tế nhanh và bền vững.
Ngoài ra, đề tài này còn có ý nghĩa sau: •
Đề tài này phù hợp với định hướng nghiên cứu của Đảng và Nhà nước về phát triển
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. •
Đề tài này đáp ứng nhu cầu thực tiễn của quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt
Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0. •
Đề tài này có tính mới, tính sáng tạo, thể hiện sự nghiên cứu, tìm tòi của cá nhân tác giả.
Với những lý do trên, tôi đã quyết định chọn đề tài "Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và những vấn đề đặt ra đối với phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0" để nghiên cứu.
Mục tiêu nghiên cứu đề tài Mục tiêu chung
Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới, tác động sâu sắc đến
mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có nền kinh tế thị trường định hướng xã hội lOMoAR cPSD| 60755984
chủ nghĩa ở Việt Nam. Cách mạng 4.0 tạo ra những cơ hội mới, nhưng cũng đặt ra những
thách thức mới đối với sự phát triển của nền kinh tế.
Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài "Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và những vấn
đề đặt ra đối với phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong
bối cảnh cách mạng 4.0" có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0.
Mục tiêu chung của đề tài là làm rõ những cơ hội, thách thức của cách mạng 4.0 đối với nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, từ đó đề xuất những giải pháp
phù hợp để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Mục tiêu cụ thể
Để đạt được mục tiêu chung, đề tài cần thực hiện các mục tiêu cụ thể sau: •
Hệ thống hóa lý luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và cách mạng 4.0. •
Phân tích những cơ hội, thách thức của cách mạng 4.0 đối với nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. •
Đề xuất những giải pháp phù hợp để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển
kinh tế nhanh và bền vững trong bối cảnh cách mạng 4.0.
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là làm rõ những cơ hội, thách thức của cách mạng 4.0 đối với
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, từ đó đề xuất những giải pháp
phù hợp để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Để
đạt được mục tiêu này, đề tài sẽ sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn.
Ngoài các mục tiêu chung và cụ thể nêu trên, đề tài còn có một số mục tiêu khác như: •
Góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0. •
Nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, nhân dân về những cơ hội, thách thức của
cách mạng 4.0 đối với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. •
Thúc đẩy sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, các doanh nghiệp và người dân trong
việc tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển kinh tế nhanh và bền vững trong
bối cảnh cách mạng 4.0.
Với những mục tiêu trên, đề tài hy vọng sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội
Đối tượng nghiên cứu của đề tài.
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một mô hình kinh tế vừa phát huy
những ưu thế của kinh tế thị trường, vừa đảm bảo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó, lOMoAR cPSD| 60755984
kinh tế thị trường là phương thức vận hành, tổ chức sản xuất, kinh doanh, phân phối, lưu
thông hàng hóa, dịch vụ dựa trên cơ sở quy luật giá trị, quy luật cung cầu, cạnh tranh và tự do
kinh doanh. Định hướng xã hội chủ nghĩa là mục tiêu, định hướng phát triển của nền kinh tế,
thể hiện ở việc giải quyết hài hòa các mối quan hệ kinh tế, xã hội, bảo đảm công bằng, bình
đẳng, tiến bộ xã hội.
Cách mạng công nghiệp 4.0 là một cuộc cách mạng mang tính chất toàn diện, đột phá, có tác
động sâu sắc đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa. Cách mạng 4.0 được đặc trưng bởi sự phát triển mạnh mẽ của
các công nghệ mới như: trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), in 3D, công nghệ sinh
học,... Các công nghệ này có khả năng thay đổi cách thức sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng, tạo
ra những cơ hội mới, nhưng cũng đặt ra những thách thức mới đối với nền kinh tế.
Như vậy, đối tượng nghiên cứu của đề tài là một đối tượng phức tạp, bao gồm nhiều khía cạnh
khác nhau, từ lý luận đến thực tiễn. Để nghiên cứu sâu sắc đối tượng này, cần sử dụng các
phương pháp nghiên cứu đa dạng, phù hợp với từng nội dung nghiên cứu.
Một số nội dung cụ thể cần nghiên cứu về đối tượng này bao gồm: •
Lý luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa:
o Khái niệm, đặc điểm, bản chất của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
o Vai trò, vị trí của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong nền kinh tế quốc dân.
o Nguyên tắc vận hành của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. •
Cách mạng công nghiệp 4.0:
o Khái niệm, đặc điểm, tác động của cách mạng công nghiệp 4.0.
o Cơ hội và thách thức của cách mạng công nghiệp 4.0 đối với nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa. •
Thực trạng phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong
bối cảnh cách mạng 4.0:
o Những thành tựu đạt được.
o Những hạn chế, yếu kém. •
Giải pháp phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong
bối cảnh cách mạng 4.0: o Giải pháp về cơ chế, chính sách. o Giải pháp về khoa học công nghệ.
o Giải pháp về nguồn nhân lực. o Giải pháp về hội nhập kinh tế quốc tế. lOMoAR cPSD| 60755984
Việc nghiên cứu sâu sắc đối tượng này sẽ góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc
phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách
mạng 4.0, từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức,
phát triển kinh tế nhanh và bền vững
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu là cách thức thu thập, xử lý và phân tích thông tin để trả lời các câu
hỏi nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong đề tài "Kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và những vấn đề đặt ra đối với phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0" bao gồm các phương pháp sau: •
Phương pháp nghiên cứu lý luận: Opens in a new window
Phương pháp nghiên cứu lý luận được sử dụng để hệ thống hóa các lý luận về kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và cách mạng 4.0. Các lý luận này được thu thập từ các
nguồn tài liệu như sách, báo, tạp chí, luận văn,... Phương pháp nghiên cứu lý luận được sử
dụng để trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: •
Khái niệm, đặc điểm, bản chất của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. •
Vai trò, vị trí của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong nền kinh tế quốc dân. •
Nguyên tắc vận hành của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. •
Khái niệm, đặc điểm, tác động của cách mạng công nghiệp 4.0. lOMoAR cPSD| 60755984 •
Cơ hội và thách thức của cách mạng công nghiệp 4.0 đối với nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa. •
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Opens in a new window
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn được sử dụng để thu thập thông tin về thực trạng phát
triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng
4.0. Thông tin được thu thập từ các nguồn như: •
Khảo sát, phỏng vấn, điều tra xã hội học. •
Thu thập số liệu từ các cơ quan thống kê, các doanh nghiệp,... •
Phân tích các văn bản quy phạm pháp luật.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn được sử dụng để trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: •
Những thành tựu đạt được trong phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0. •
Những hạn chế, yếu kém trong phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0. •
Phương pháp phân tích định lượng: lOMoAR cPSD| 60755984 Opens in a new window
Phương pháp phân tích định lượng được sử dụng để xử lý và phân tích các số liệu thu thập
được từ phương pháp nghiên cứu thực tiễn. Phương pháp này sử dụng các công cụ toán học,
thống kê để đưa ra kết luận về thực trạng phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0. •
Phương pháp phân tích định tính: Opens in a new window
Phương pháp phân tích định tính được sử dụng để xử lý và phân tích các thông tin thu thập
được từ phương pháp nghiên cứu thực tiễn. Phương pháp này sử dụng các kỹ năng phân tích,
đánh giá, tổng hợp để đưa ra kết luận về thực trạng phát triển kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0. • Phương pháp tổng hợp: lOMoAR cPSD| 60755984 Opens in a new window
Phương pháp tổng hợp được sử dụng để tổng hợp các kết quả nghiên cứu từ các phương
pháp khác nhau. Phương pháp này giúp đưa ra những kết luận tổng quát về thực trạng phát
triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0.
Việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu đa dạng, phù hợp với từng nội dung nghiên cứu sẽ
giúp đề tài đạt được mục tiêu nghiên cứu, trả lời được các câu hỏi nghiên cứu một cách toàn diện, khách quan
PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Phạm vi nghiên cứu không gian là phạm vi địa lý mà đề tài nghiên cứu. Phạm vi nghiên cứu
không gian của đề tài "Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và những vấn đề đặt ra
đối với phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh
cách mạng 4.0" là tập trung vào Việt Nam.
Việc xác định phạm vi nghiên cứu không gian như vậy là phù hợp với mục tiêu nghiên cứu của
đề tài, đó là nghiên cứu về những vấn đề đặt ra đối với phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0.
Nếu mở rộng phạm vi nghiên cứu không gian sang các nước đang phát triển khác, đề tài sẽ
cần phải thu thập thêm nhiều thông tin và dữ liệu, điều này sẽ khó khăn và tốn kém hơn.
Ngoài ra, việc so sánh và đối chiếu giữa Việt Nam và các nước khác cũng sẽ phức tạp hơn.
Tuy nhiên, việc mở rộng phạm vi nghiên cứu không gian cũng có thể mang lại những lợi ích
nhất định. Ví dụ, việc nghiên cứu kinh nghiệm của các nước khác trong việc phát triển kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh cách mạng 4.0 sẽ giúp Việt Nam có
thêm cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất các giải pháp phù hợp.
Phạm vi nghiên cứu thời gian là khoảng thời gian mà đề tài nghiên cứu. Phạm vi nghiên cứu
thời gian của đề tài "Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và những vấn đề đặt ra lOMoAR cPSD| 60755984
đối với phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh
cách mạng 4.0" là từ năm 2015 đến nay, giai đoạn cách mạng 4.0 diễn ra mạnh mẽ ở Việt Nam.
Việc xác định phạm vi nghiên cứu thời gian như vậy là phù hợp với mục tiêu nghiên cứu của
đề tài, đó là nghiên cứu về những vấn đề đặt ra đối với phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0.
Nếu mở rộng phạm vi nghiên cứu thời gian sang trước năm 2015, đề tài sẽ cần phải thu thập
thêm nhiều thông tin và dữ liệu, điều này sẽ khó khăn và tốn kém hơn. Ngoài ra, việc phân
tích và đánh giá tác động của cách mạng 4.0 đối với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam sẽ phức tạp hơn.
Tuy nhiên, việc mở rộng phạm vi nghiên cứu thời gian cũng có thể mang lại những lợi ích nhất
định. Ví dụ, việc nghiên cứu những thành tựu và hạn chế trong phát triển kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trước năm 2015 sẽ giúp đề tài có thêm cơ sở để đề
xuất các giải pháp phù hợp cho giai đoạn tiếp theo.
Tóm lại, việc xác định phạm vi nghiên cứu không gian và phạm vi nghiên cứu thời gian là một
trong những bước quan trọng trong quá trình nghiên cứu khoa học. Việc xác định phạm vi
nghiên cứu phù hợp sẽ giúp đề tài đạt được mục tiêu nghiên cứu, trả lời được các câu hỏi
nghiên cứu một cách toàn diện, khách quan.
Kết cấu bài 琀椀 ểu luận A. Mở Đầu B. Nội dung
Chương 1: CÁC KHÁI NIỆM VỀ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG CN 4.0
CHƯƠNG 3: KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN