Luật lao động 2019 | Trường đại học Lao động - Xã hội
Luật lao động 2019 | Trường đại học Lao động - Xã hội được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Preview text:
-------------------------------------------------------------
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM QUỐC HỘI
Độclập-Tựdo-Hạnhphúc ------------------- --------------------
Bộluậtsố:45/2019/QH14 BỘ LUẬT LAO ĐỘNG
CăncứHiếnphápnướcCộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNam;
QuốchộibanhànhBộluậtLaođộng. Chương I
NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG
Điều 1. Phạm vi điều chỉnh
BộluậtLaođộngquyđịnhtiêuchuẩnlaođộng;quyền,nghĩavụ,tráchnhiệm
củangườilaođộng,ngườisửdụnglaođộng,tổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơ
sở,tổchứcđạidiệnngườisửdụnglaođộngtrongquanhệlaođộngvàcácquanhệ
khácliênquantrựctiếpđếnquanhệlaođộng;quảnlýnhànướcvềlaođộng.
Điều 2. Đối tượng áp dụng
1.Ngườilaođộng,ngườihọcnghề,ngườitậpnghềvàngườilàmviệckhông
cóquanhệlaođộng.
2.Ngườisửdụnglaođộng.
3.NgườilaođộngnướcngoàilàmviệctạiViệtNam.
4.Cơquan,tổchức,cánhânkháccóliênquantrựctiếpđếnquanhệlaođộng.
Điều 3. Giải thích từ ngữ
TrongBộluậtnày,cáctừngữdướiđâyđượchiểunhưsau:
1.Ngườilaođộnglàngườilàmviệcchongườisửdụnglaođộngtheothỏa
thuận,đượctrảlươngvàchịusựquảnlý,điềuhành,giámsátcủangườisửdụnglao động.
Độtuổilaođộngtốithiểucủangườilaođộnglàđủ15tuổi,trừtrườnghợpquy
địnhtạiMục1ChươngXIcủaBộluậtnày.
2.Ngườisửdụnglaođộnglàdoanhnghiệp,cơquan,tổchức,hợptácxã,hộ
giađình,cánhâncóthuêmướn,sửdụngngườilaođộnglàmviệcchomìnhtheo
thỏathuận;trườnghợpngườisửdụnglaođộnglàcánhânthìphảicónănglựchành
vidânsựđầyđủ.
3.Tổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởlàtổchứcđượcthànhlậptrêncơ
sởtựnguyệncủangườilaođộngtạimộtđơnvịsửdụnglaođộngnhằmmụcđích
bảovệquyềnvàlợiíchhợppháp,chínhđángcủangườilaođộngtrongquanhệlao
độngthôngquathươnglượngtậpthểhoặccáchìnhthứckháctheoquyđịnhcủa
phápluậtvềlaođộng. Tổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởbaogồmcông
đoàncơsởvàtổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệp.
4.Tổchứcđạidiệnngườisửdụnglaođộnglàtổchứcđượcthànhlậphợp
pháp,đạidiệnvàbảovệquyền,lợiíchhợpphápcủangườisửdụnglaođộngtrong quanhệlaođộng.
5.Quanhệlaođộnglàquanhệxãhộiphátsinhtrongviệcthuêmướn,sửdụng
laođộng,trảlươnggiữangườilaođộng,ngườisửdụnglaođộng,cáctổchứcđại
diệncủacácbên,cơquannhànướccóthẩmquyền.Quanhệlaođộngbaogồm
quanhệlaođộngcánhânvàquanhệlaođộngtậpthể.
6.Ngườilàmviệckhôngcóquanhệlaođộnglàngườilàmviệckhôngtrêncơ
sởthuêmướnbằnghợpđồnglaođộng.
7.Cưỡngbứclaođộnglàviệcdùngvũlực,đedọadùngvũlựchoặccácthủ
đoạnkhácđểépbuộcngườilaođộngphảilàmviệctráiýmuốncủahọ.
8.Phânbiệtđốixửtronglaođộnglàhànhviphânbiệt,loạitrừhoặcưutiên
dựatrênchủngtộc,màuda,nguồngốcquốcgiahoặcnguồngốcxãhội,dântộc,
giớitính,độtuổi,tìnhtrạngthaisản,tìnhtrạnghônnhân,tôngiáo,tínngưỡng,
chínhkiến,khuyếttật,tráchnhiệmgiađìnhhoặctrêncơsởtìnhtrạngnhiễmHIV
hoặcvìlýdothànhlập,gianhậpvàhoạtđộngcôngđoàn,tổchứccủangườilao
độngtạidoanhnghiệpcótácđộnglàmảnhhưởngđếnbìnhđẳngvềcơhộiviệclàm hoặcnghềnghiệp.
Việcphânbiệt,loạitrừhoặcưutiênxuấtpháttừyêucầuđặcthùcủacôngviệc
vàcáchànhviduytrì,bảovệviệclàmchongườilaođộngdễbịtổnthươngthì
khôngbịxemlàphânbiệtđốixử.
9.Quấyrốitìnhdụctạinơilàmviệclàhànhvicótínhchấttìnhdụccủabấtkỳ
ngườinàođốivớingườikháctạinơilàmviệcmàkhôngđượcngườiđómongmuốn
hoặcchấpnhận.Nơilàmviệclàbấtkỳnơinàomàngườilaođộngthựctếlàmviệc
theothỏathuậnhoặcphâncôngcủangườisửdụnglaođộng.
Điều 4. Chính sách của Nhà nước về lao động
1.Bảođảmquyềnvàlợiíchhợppháp,chínhđángcủangườilaođộng,người
làmviệckhôngcóquanhệlaođộng;khuyếnkhíchnhữngthỏathuậnbảođảmcho
ngườilaođộngcóđiềukiệnthuậnlợihơnsovớiquyđịnhcủaphápluậtvềlao động.
2.Bảođảmquyềnvàlợiíchhợpphápcủangườisửdụnglaođộng,quảnlýlao
độngđúngphápluật,dânchủ,côngbằng,vănminhvànângcaotráchnhiệmxãhội.
3.Tạođiềuđiệnthuậnlợiđốivớihoạtđộngtạoviệclàm,tựtạoviệclàm,dạy
nghềvàhọcnghềđểcóviệclàm;hoạtđộngsảnxuất,kinhdoanhthuhútnhiềulao
động;ápdụngmộtsốquyđịnhcủaBộluậtnàyđốivớingườilàmviệckhôngcó quanhệlaođộng.
4.Cóchínhsáchpháttriển,phânbốnguồnnhânlực;nângcaonăngsuấtlao
động;đàotạo,bồidưỡngvànângcaotrìnhđộ,kỹnăngnghềchongườilaođộng;
hỗtrợduytrì,chuyểnđổinghềnghiệp,việclàmchongườilaođộng;ưuđãiđốivới
ngườilaođộngcótrìnhđộchuyênmôn,kỹthuậtcaođápứngyêucầucủacách
mạngcôngnghiệp,sựnghiệpcôngnghiệphóa,hiệnđạihóađấtnước.
5.Cóchínhsáchpháttriểnthịtrườnglaođộng,đadạngcáchìnhthứckếtnối cung,cầulaođộng.
6.Thúcđẩyngườilaođộngvàngườisửdụnglaođộngđốithoại,thươnglượng
tậpthể,xâydựngquanhệlaođộngtiếnbộ,hàihòavàổnđịnh.
7.Bảođảmbìnhđẳnggiới;quyđịnhchếđộlaođộngvàchínhsáchxãhội
nhằmbảovệlaođộngnữ,laođộnglàngườikhuyếttật,ngườilaođộngcaotuổi,lao
độngchưathànhniên.
Điều 5. Quyền và nghĩa vụ của người lao động
1.Ngườilaođộngcócácquyềnsauđây:
a)Làmviệc;tựdolựachọnviệclàm,nơilàmviệc,nghềnghiệp,họcnghề,
nângcaotrìnhđộnghềnghiệp;khôngbịphânbiệtđốixử,cưỡngbứclaođộng,
quấyrốitìnhdụctạinơilàmviệc;
b)Hưởnglươngphùhợpvớitrìnhđộ,kỹnăngnghềtrêncơsởthỏathuậnvới
ngườisửdụnglaođộng;đượcbảohộlaođộng,làmviệctrongđiềukiệnbảođảmvề
antoàn,vệsinhlaođộng;nghỉtheochếđộ,nghỉhằngnămcóhưởnglươngvàđược
hưởngphúclợitậpthể;
c)Thànhlập,gianhập,hoạtđộngtrongtổchứcđạidiệnngườilaođộng,tổ
chứcnghềnghiệpvàtổchứckháctheoquyđịnhcủaphápluật;yêucầuvàthamgia
đốithoại,thựchiệnquychếdânchủ,thươnglượngtậpthểvớingườisửdụnglao
độngvàđượcthamvấntạinơilàmviệcđểbảovệquyềnvàlợiíchhợppháp,chính
đángcủamình;thamgiaquảnlýtheonộiquycủangườisửdụnglaođộng;
d)Từchốilàmviệcnếucónguycơrõràngđedọatrựctiếpđếntínhmạng,sức
khỏetrongquátrìnhthựchiệncôngviệc;
đ)Đơnphươngchấmdứthợpđồnglaođộng; e)Đìnhcông;
g)Cácquyềnkháctheoquyđịnhcủaphápluật.
2.Ngườilaođộngcócácnghĩavụsauđây:
a)Thựchiệnhợpđồnglaođộng,thỏaướclaođộngtậpthểvàthỏathuậnhợp phápkhác;
b)Chấphànhkỷluậtlaođộng,nộiquylaođộng;tuântheosựquảnlý,điều
hành,giámsátcủangườisửdụnglaođộng;
c)Thựchiệnquyđịnhcủaphápluậtvềlaođộng,việclàm,giáodụcnghề
nghiệp,bảohiểmxãhội,bảohiểmytế,bảohiểmthấtnghiệpvàantoàn,vệsinhlao động.
Điều 6. Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động
1.Ngườisửdụnglaođộngcócácquyềnsauđây:
a)Tuyểndụng,bốtrí,quảnlý,điềuhành,giámsátlaođộng;khenthưởngvà
xửlýviphạmkỷluậtlaođộng;
b)Thànhlập,gianhập,hoạtđộngtrongtổchứcđạidiệnngườisửdụnglao
động,tổchứcnghềnghiệpvàtổchứckháctheoquyđịnhcủaphápluật;
c)Yêucầutổchứcđạidiệnngườilaođộngthươnglượngvớimụcđíchkýkết
thỏaướclaođộngtậpthể;thamgiagiảiquyếttranhchấplaođộng,đìnhcông;đối
thoại,traođổivớitổchứcđạidiệnngườilaođộngvềcácvấnđềtrongquanhệlao
động,cảithiệnđờisốngvậtchấtvàtinhthầncủangườilaođộng;
d)Đóngcửatạmthờinơilàmviệc;
đ)Cácquyềnkháctheoquyđịnhcủaphápluật.
2.Ngườisửdụnglaođộngcócácnghĩavụsauđây:
a)Thựchiệnhợpđồnglaođộng,thỏaướclaođộngtậpthểvàthỏathuậnhợp
phápkhác;tôntrọngdanhdự,nhânphẩmcủangườilaođộng;
b)Thiếtlậpcơchếvàthựchiệnđốithoại,traođổivớingườilaođộngvàtổ
chứcđạidiệnngườilaođộng;thựchiệnquychếdânchủởcơsởtạinơilàmviệc;
c)Đàotạo,đàotạolại,bồidưỡngnângcaotrìnhđộ,kỹnăngnghềnhằmduy
trì,chuyểnđổinghềnghiệp,việclàmchongườilaođộng;
d)Thựchiệnquyđịnhcủaphápluậtvềlaođộng,việclàm,giáodụcnghề
nghiệp,bảohiểmxãhội,bảohiểmytế,bảohiểmthấtnghiệpvàantoàn,vệsinhlao
động;xâydựngvàthựchiệncácgiảiphápphòng,chốngquấyrốitìnhdụctạinơi làmviệc;
đ)Thamgiapháttriểntiêuchuẩnkỹnăngnghềquốcgia,đánhgiá,côngnhận
kỹnăngnghềchongườilaođộng.
Điều 7. Xây dựng quan hệ lao động
1.Quanhệlaođộngđượcxáclậpquađốithoại,thươnglượng,thỏathuậntheo
nguyêntắctựnguyện,thiệnchí,bìnhđẳng,hợptác,tôntrọngquyềnvàlợiíchhợp phápcủanhau.
2.Ngườisửdụnglaođộng,tổchứcđạidiệnngườisửdụnglaođộngvàngười
laođộng,tổchứcđạidiệnngườilaođộngxâydựngquanhệlaođộngtiếnbộ,hài
hòavàổnđịnhvớisựhỗtrợcủacơquannhànướccóthẩmquyền.
3.Côngđoànthamgiacùngvớicơquannhànướccóthẩmquyềnhỗtrợxây
dựngquanhệlaođộngtiếnbộ,hàihòavàổnđịnh;giámsátviệcthihànhquyđịnh
củaphápluậtvềlaođộng;bảovệquyềnvàlợiíchhợppháp,chínhđángcủangười laođộng.
4.PhòngThươngmạivàCôngnghiệpViệtNam,LiênminhHợptácxãViệt
Namvàcáctổchứcđạidiệncủangườisửdụnglaođộngkhácđượcthànhlậptheo
quyđịnhcủaphápluậtcóvaitròđạidiện,bảovệquyềnvàlợiíchhợpphápcủa
ngườisửdụnglaođộng,thamgiaxâydựngquanhệlaođộngtiếnbộ,hàihòavàổn định.
Điều 8. Các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động
1.Phânbiệtđốixửtronglaođộng.
2.Ngượcđãingườilaođộng,cưỡngbứclaođộng.
3.Quấyrốitìnhdụctạinơilàmviệc.
4.Lợidụngdanhnghĩadạynghề,tậpnghềđểtrụclợi,bóclộtsứclaođộng
hoặclôikéo,dụdỗ,épbuộcngườihọcnghề,ngườitậpnghềvàohoạtđộngtrái phápluật.
5.Sửdụnglaođộngchưaquađàotạohoặcchưacóchứngchỉkỹnăngnghề
quốcgiađốivớinghề,côngviệcphảisửdụnglaođộngđãđượcđàotạohoặcphải
cóchứngchỉkỹnăngnghềquốcgia.
6.Lôikéo,dụdỗ,hứahẹn,quảngcáogiandốihoặcthủđoạnkhácđểlừagạt
ngườilaođộnghoặcđểtuyểndụngngườilaođộngvớimụcđíchmuabánngười,
bóclột,cưỡngbứclaođộnghoặclợidụngdịchvụviệclàm,hoạtđộngđưangười
laođộngđilàmviệcởnướcngoàitheohợpđồngđểthựchiệnhànhvitráipháp luật.
7.Sửdụnglaođộngchưathànhniêntráiphápluật. Chương II
VIỆC LÀM, TUYỂN DỤNG VÀ QUẢN LÝ LAO ĐỘNG
Điều 9. Việc làm, giải quyết việc làm
1.Việclàmlàhoạtđộnglaođộngtạorathunhậpmàphápluậtkhôngcấm.
2.Nhànước,ngườisửdụnglaođộngvàxãhộicótráchnhiệmthamgiagiải
quyếtviệclàm,bảođảmchomọingườicókhảnănglaođộngđềucócơhộicóviệc làm.
Điều 10. Quyền làm việc của người lao động
1.Đượctựdolựachọnviệclàm,làmviệcchobấtkỳngườisửdụnglaođộng
nàovàởbấtkỳnơinàomàphápluậtkhôngcấm.
2.Trựctiếpliênhệvớingườisửdụnglaođộnghoặcthôngquatổchứcdịchvụ
việclàmđểtìmkiếmviệclàmtheonguyệnvọng,khảnăng,trìnhđộnghềnghiệpvà
sứckhỏecủamình.
Điều 11. Tuyển dụng lao động
1.Ngườisửdụnglaođộngcóquyềntrựctiếphoặcthôngquatổchứcdịchvụ
việclàm,doanhnghiệphoạtđộngchothuêlạilaođộngđểtuyểndụnglaođộngtheo
nhucầucủangườisửdụnglaođộng.
2.Ngườilaođộngkhôngphảitrảchiphíchoviệctuyểndụnglaođộng.
Điều 12. Trách nhiệm quản lý lao động của người sử dụng lao động
1.Lập,cậpnhật,quảnlý,sửdụngsổquảnlýlaođộngbằngbảngiấyhoặcbản
điệntửvàxuấttrìnhkhicơquannhànướccóthẩmquyềnyêucầu.
2.Khaitrìnhviệcsửdụnglaođộngtrongthờihạn30ngàykểtừngàybắtđầu
hoạtđộng,địnhkỳbáocáotìnhhìnhthayđổivềlaođộngtrongquátrìnhhoạtđộng
vớicơquanchuyênmônvềlaođộngthuộcỦybannhândâncấptỉnhvàthôngbáo
chocơquanbảohiểmxãhội.
3.ChínhphủquyđịnhchitiếtĐiềunày. Chương III HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG
Mục 1. GIAO KẾT HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG
Điều 13. Hợp đồng lao động
1.Hợpđồnglao l
động àsựthỏathuậngiữangườilaođộngvàngườisửdụng
laođộngvềviệclàmcótrảcông,tiềnlương,điềukiệnlaođộng,quyềnvànghĩavụ
củamỗibêntrongquanhệlaođộng.
Trườnghợphaibênthỏathuậnbằngtêngọikhácnhưngcónộidungthểhiện
vềviệclàmcótrảcông,tiềnlươngvàsựquảnlý,điềuhành,giámsátcủamộtbên
thìđượccoilàhợpđồnglaođộng.
2.Trướckhinhậnngườilaođộngvàolàmviệcthìngườisửdụnglaođộng
phảigiaokếthợpđồnglaođộngvớingườilaođộng.
Điều 14. Hình thức hợp đồng lao động
1.Hợpđồnglaođộngphảiđượcgiaokếtbằngvănbảnvàđượclàmthành02
bản,ngườilaođộnggiữ01bản,ngườisửdụnglaođộnggiữ01bản,trừtrườnghợp
quyđịnhtạikhoản2Điềunày.
Hợpđồnglaođộngđượcgiaokếtthôngquaphươngtiệnđiệntửdướihình
thứcthôngđiệpdữliệutheoquyđịnhcủaphápluậtvềgiaodịchđiệntửcógiátrị
nhưhợpđồnglaođộngbằngvănbản.
2.Haibêncóthểgiaokếthợpđồnglaođộngbằnglờinóiđốivớihợpđồngcó
thờihạndưới01tháng,trừtrườnghợpquyđịnhtạikhoản2Điều18,điểmakhoản
1Điều145vàkhoản1Điều162củaBộluậtnày.
Điều 15. Nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động
1.Tựnguyện,bìnhđẳng,thiệnchí,hợptácvàtrungthực.
2.Tựdogiaokếthợpđồnglaođộngnhưngkhôngđượctráiphápluật,thỏa
ướclaođộngtậpthểvàđạođứcxãhội.
Điều 16. Nghĩa vụ cung cấp thông tin khi giao kết hợp đồng lao động
1.Ngườisửdụnglaođộngphảicungcấpthôngtintrungthựcchongườilao
độngvềcôngviệc,địađiểmlàmviệc,điềukiệnlàmviệc,thờigiờlàmviệc,thờigiờ
nghỉngơi,antoàn,vệsinhlaođộng,tiềnlương,hìnhthứctrảlương,bảohiểmxã
hội,bảohiểmytế,bảohiểmthấtnghiệp,quyđịnhvềbảovệbímậtkinhdoanh,bảo
vệbímậtcôngnghệvàvấnđềkhácliênquantrựctiếpđếnviệcgiaokếthợpđồng
laođộngmàngườilaođộngyêucầu.
2.Ngườilaođộngphảicungcấpthôngtintrungthựcchongườisửdụnglao
độngvềhọtên,ngàythángnămsinh,giớitính,nơicưtrú,trìnhđộhọcvấn,trìnhđộ
kỹnăngnghề,xácnhậntìnhtrạngsứckhỏevàvấnđềkhácliênquantrựctiếpđến
việcgiaokếthợpđồnglaođộngmàngườisửdụnglaođộngyêucầu.
Điều 17. Hành vi người sử dụng lao động không được làm khi giao kết,
thực hiện hợp đồng lao động
1.Giữbảnchínhgiấytờtùythân,vănbằng,chứngchỉcủangườilaođộng.
2.Yêucầungườilaođộngphảithựchiệnbiệnphápbảođảmbằngtiềnhoặctài
sảnkhácchoviệcthựchiệnhợpđồnglaođộng.
3.Buộcngườilaođộngthựchiệnhợpđồnglaođộngđểtrảnợchongườisử dụnglaođộng.
Điều 18. Thẩm quyền giao kết hợp đồng lao động
1.Ngườilaođộngtrựctiếpgiaokếthợpđồnglaođộng,trừtrườnghợpquy
địnhtạikhoản2Điềunày
2.Đốivớicôngviệctheomùavụ,côngviệcnhấtđịnhcóthờihạndưới12
thángthìnhómngườilaođộngtừđủ18tuổitrởlêncóthểủyquyềnchomộtngười
laođộngtrongnhómđểgiaokếthợpđồnglaođộng;trongtrườnghợpnày,hợp
đồnglaođộngphảiđượcgiaokếtbằngvănbảnvàcóhiệulựcnhưgiaokếtvớitừng ngườilaođộng.
Hợpđồnglaođộngdongườiđượcủyquyềnkýkếtphảikèmtheodanhsách
ghirõhọtên,ngàythángnămsinh,giớitính,nơicưtrúvàchữkýcủatừngngười laođộng.
3.Ngườigiaokếthợpđồnglaođộngbênphíangườisửdụnglaođộnglàngười
thuộcmộttrongcáctrườnghợpsauđây:
a)Ngườiđạidiệntheophápluậtcủadoanhnghiệphoặcngườiđượcủyquyền
theoquyđịnhcủaphápluật;
b)Ngườiđứngđầucơquan,tổchứccótưcáchphápnhântheoquyđịnhcủa
phápluậthoặcngườiđượcủyquyềntheoquyđịnhcủaphápluật;
c)Ngườiđạidiệncủahộgiađình,tổhợptác,tổchứckháckhôngcótưcách
phápnhânhoặcngườiđượcủyquyềntheoquyđịnhcủaphápluật;
d)Cánhântrựctiếpsửdụnglaođộng.
4.Ngườigiaokếthợpđồnglaođộngbênphíangườilaođộnglàngườithuộc
mộttrongcáctrườnghợpsauđây:
a)Ngườilaođộngtừđủ18tuổitrởlên;
b)Ngườilaođộngtừđủ15tuổiđếnchưađủ18tuổikhicósựđồngýbằngvăn
bảncủangườiđạidiệntheophápluậtcủangườiđó;
c)Ngườichưađủ15tuổivàngườiđạidiệntheophápluậtcủangườiđó;
d)Ngườilaođộngđượcnhữngngườilaođộngtrongnhómủyquyềnhợppháp
giaokếthợpđồnglaođộng.
5.Ngườiđượcủyquyềngiaokếthợpđồnglaođộngkhôngđượcủyquyềnlại
chongườikhácgiaokếthợpđồnglaođộng.
Điều 19. Giao kết nhiều hợp đồng lao động
1.Ngườilaođộngcóthểgiaokếtnhiềuhợpđồnglaođộngvớinhiềungườisử
dụnglaođộngnhưngphảibảođảmthựchiệnđầyđủcácnộidungđãgiaokết.
2.Ngườilaođộngđồngthờigiaokếtnhiềuhợpđồnglaođộngvớinhiềungười
sửdụnglaođộngthìviệcthamgiabảohiểmxãhội,bảohiểmytế,bảohiểmthất
nghiệpđượcthựchiệntheoquyđịnhcủaphápluậtvềbảohiểmxãhội,bảohiểmy
tế,bảohiểmthấtnghiệpvàantoàn,vệsinhlaođộng.
Điều 20. Loại hợp đồng lao động
1.Hợpđồnglaođộngphảiđượcgiaokếttheomộttrongcácloạisauđây:
a)Hợpđồnglaođộngkhôngxácđịnhthờihạnlàhợpđồngmàtrongđóhai
bênkhôngxácđịnhthờihạn,thờiđiểmchấmdứthiệulựccủahợpđồng;
b)Hợpđồnglaođộngxácđịnhthờihạnlàhợpđồngmàtrongđóhaibênxác
địnhthờihạn,thờiđiểmchấmdứthiệulựccủahợpđồngtrongthờigiankhôngquá
36thángkểtừthờiđiểmcóhiệulựccủahợpđồng.
2.Khihợpđồnglaođộngquyđịnhtạiđiểmbkhoản1Điềunàyhếthạnmà
ngườilaođộngvẫntiếptụclàmviệcthìthựchiệnnhưsau:
a)Trongthờihạn30ngàykểtừngàyhợpđồnglaođộnghếthạn,haibênphải
kýkếthợpđồnglaođộngmới;trongthờigianchưakýkếthợpđồnglaođộngmới
thìquyền,nghĩavụvàlợiíchcủahaibênđượcthựchiệntheohợpđồngđãgiaokết;
b)Nếuhếtthờihạn30ngàykểtừngàyhợpđồnglaođộnghếthạnmàhaibên
khôngkýkếthợpđồnglaođộngmớithìhợpđồngđãgiaokếttheoquyđịnhtại
điểmbkhoản1Điềunàytrởthànhhợpđồnglaođộngkhôngxácđịnhthờihạn;
c)Trườnghợphaibênkýkếthợpđồnglaođộngmớilàhợpđồnglaođộngxác
địnhthờihạnthìcũngchỉđượckýthêm01lần,sauđónếungườilaođộngvẫntiếp
tụclàmviệcthìphảikýkếthợpđồnglaođộngkhôngxácđịnhthờihạn,trừhợp
đồnglaođộngđốivớingườiđượcthuêlàmgiámđốctrongdoanhnghiệpcóvốn
nhànướcvàtrườnghợpquyđịnhtạikhoản1Điều149,khoản2Điều151vàkhoản
4Điều177củaBộluậtnày.
Điều 21. Nội dung hợp đồng lao động
1.Hợpđồnglaođộngphảicónhữngnộidungchủyếusauđây:
a)Tên,địachỉcủangườisửdụnglaođộngvàhọtên,chứcdanhcủangười
giaokếthợpđồnglaođộngbênphíangườisửdụnglaođộng;
b)Họtên,ngàythángnămsinh,giớitính,nơicưtrú,sốthẻCăncướccông
dân,Chứngminhnhândânhoặchộchiếucủangườigiaokếthợpđồnglaođộngbên
phíangườilaođộng;
c)Côngviệcvàđịađiểmlàmviệc;
d)Thờihạncủahợpđồnglaođộng;
đ)Mứclươngtheocôngviệchoặcchứcdanh,hìnhthứctrảlương,thờihạntrả
lương,phụcấplươngvàcáckhoảnbổsungkhác;
e)Chếđộnângbậc,nânglương;
g)Thờigiờlàmviệc,thờigiờnghỉngơi;
h)Trangbịbảohộlaođộngchongườilaođộng;
i)Bảohiểmxãhội,bảohiểmytếvàbảohiểmthấtnghiệp;
k)Đàotạo,bồidưỡng,nângcaotrìnhđộ,kỹnăngnghề.
2.Khingườilaođộnglàmviệccóliênquantrựctiếpđếnbímậtkinhdoanh,bí
mậtcôngnghệtheoquyđịnhcủaphápluậtthìngườisửdụnglaođộngcóquyền
thỏathuậnbằngvănbảnvớingườilaođộngvềnộidung,thờihạnbảovệbímật
kinhdoanh,bảovệbímậtcôngnghệ,quyềnlợivàviệcbồithườngtrongtrường hợpviphạm.
3.Đốivớingườilaođộnglàmviệctronglĩnhvựcnôngnghiệp,lâmnghiệp,
ngưnghiệp,diêmnghiệpthìtùytheoloạicôngviệcmàhaibêncóthểgiảmmộtsố
nộidungchủyếucủahợpđồnglaođộngvàthỏathuậnbổsungnộidungvềphương
thứcgiảiquyếttrongtrườnghợpthựchiệnhợpđồngchịuảnhhưởngcủathiêntai,
hỏahoạn,thờitiết.
4.Chínhphủquyđịnhnộidungcủahợpđồnglaođộngđốivớingườilaođộng
đượcthuêlàmgiámđốctrongdoanhnghiệpcóvốnnhànước.
5.BộtrưởngBộLaođộng-ThươngbinhvàXãhộiquyđịnhchitiếtcáckhoản
1,2và3Điềunày.
Điều 22. Phụ lục hợp đồng lao động
1.Phụlụchợpđồnglao là động
bộphậncủahợpđồnglaođộngvàcóhiệulực
nhưhợpđồnglaođộng.
2.Phụlụchợpđồnglaođộngquyđịnhchitiết,sửađổi,bổsungmộtsốđiều,
khoảncủahợpđồnglaođộngnhưngkhôngđượcsửađổithờihạncủahợpđồnglao động.
Trườnghợpphụlụchợpđồnglaođộngquyđịnhchitiếtmộtsốđiều,khoản
củahợpđồnglaođộngmàdẫnđếncáchhiểukhácvớihợpđồnglaođộngthìthực
hiệntheonộidungcủahợpđồnglaođộng.
Trườnghợpphụlụchợpđồnglaođộngsửađổi,bổsungmộtsốđiều,khoản
củahợpđồnglaođộngthìphảighirõnộidungđiều,khoảnsửađổi,bổsungvàthời
điểmcóhiệulực.
Điều 23. Hiệu lực của hợp đồng lao động
Hợpđồnglaođộngcóhiệulựckểtừngàyhaibêngiaokết,trừtrườnghợphai
bêncóthỏathuậnhoặcphápluậtcóquyđịnhkhác. Điều 24. Thử việc
1.Ngườisửdụnglaođộngvàngườilaođộngcóthểthỏathuậnnộidungthử
việcghitronghợpđồnglaođộnghoặcthỏathuậnvềthửviệcbằngviệcgiaokết
hợpđồngthửviệc.
2.Nộidungchủyếucủahợpđồngthửviệcgồmthờigianthửviệcvànộidung
quyđịnhtạicácđiểma,b,c,đ,gvàhkhoản1Điều21củaBộluậtnày.
3.Khôngápdụngthửviệcđốivớingườilaođộnggiaokếthợpđồnglaođộng
cóthờihạndưới01tháng.
Điều 25. Thời gian thử việc
Thờigianthửviệcdohaibênthỏathuậncăncứvàotínhchấtvàmứcđộphức
tạpcủacôngviệcnhưngchỉđượcthửviệcmộtlầnđốivớimộtcôngviệcvàbảo
đảmđiềukiệnsauđây:
1.Khôngquá180ngàyđốivớicôngviệccủangườiquảnlýdoanhnghiệptheo
quyđịnhcủaLuậtDoanhnghiệp,LuậtQuảnlý,sửdụngvốnnhànướcđầutưvào
sảnxuất,kinhdoanhtạidoanhnghiệp;
Trườnghợpthỏaướclaođộngtậpthểcónhiềudoanhnghiệpđượctiếnhành
thôngquaHộiđồngthươnglượngtậpthểthìđượckýkếtbởiChủtịchHộiđồng
thươnglượngtậpthểvàđạidiệnhợpphápcủacácbênthươnglượng.
5.Thỏaướclaođộngtậpthểphảiđượcgửichomỗibênkýkếtvàchocơquan
chuyênmônvềlaođộngthuộcỦybannhândâncấptỉnhtheoquyđịnhtạiĐiều77 củaBộluậtnày.
Đốivớithỏaướclaođộngtậpthểngànhhoặcthỏaướclaođộngtậpthểcó
nhiềudoanhnghiệpthìtừngngườisửdụnglaođộngvàtừngtổchứcđạidiệnngười
laođộngtạicácdoanhnghiệpthamgiathỏaướcphảiđượcnhận01bản.
6.Saukhithỏaướclaođộngtậpthểđượckýkết,ngườisửdụnglaođộngphải
côngbốchongườilaođộngcủamìnhbiết.
7.ChínhphủquyđịnhchitiếtĐiềunày.
Điều77.Gửithỏaướclaođộngtậpthể
Trongthờihạn10ngàykểtừngàythỏaướclaođộngtậpthểđượckýkết,
ngườisửdụnglaođộngthamgiathỏaướcphảigửi01bảnthỏaướclaođộngtập
thểđếncơquanchuyênmônvềlaođộngthuộcỦybannhândâncấptỉnhnơiđặttrụ sởchính.
Điều78.Hiệulựcvàthờihạncủathỏaướclaođộngtậpthể
1.Ngàycóhiệulựccủathỏaướclaođộngtậpthểdocácbênthỏathuậnvà
đượcghitrongthỏaước.Trườnghợpcácbênkhôngthỏathuậnngàycóhiệulựcthì
thỏaướclaođộngtậpthểcóhiệulựckểtừngàykýkết.
Thỏaướclaođộngtậpthểsaukhicóhiệulựcphảiđượccácbêntôntrọngthực hiện.
b)Ngườikýkếtkhôngđúngthẩmquyền;
c)Khôngtuânthủđúngquytrìnhthươnglượng,kýkếtthỏaướclaođộngtập thể.
Điều87.Thẩmquyềntuyênbốthỏaướclaođộngtậpthểvôhiệu
Tòaánnhândâncóquyềntuyênbốthỏaướclaođộngtậpthểvôhiệu.
Điều88.Xửlýthỏaướclaođộngtậpthểvôhiệu
Khithỏaướclaođộngtậpthểbịtuyênbốvôhiệuthìquyền,nghĩavụvàlợi
íchcủacácbênghitrongthỏaướclaođộngtậpthểtươngứngvớitoànbộhoặc
phầnbịtuyênbốvôhiệuđượcgiảiquyếttheoquyđịnhcủaphápluậtvàcácthỏa
thuậnhợppháptronghợpđồnglaođộng.
Điều89.Chiphíthươnglượng,kýkếtthỏaướclaođộngtậpthể
Mọichiphíchoviệcthươnglượng,kýkết,sửađổi,bổsung,gửivàcôngbố
thỏaướclaođộngtậpthểdophíangườisửdụnglaođộngchitrả. ChươngVI TIỀNLƯƠNG
Điều90.Tiềnlương
1.Tiềnlươnglàsốtiềnmàngườisửdụnglaođộngtrảchongườilaođộngtheo
thỏathuậnđểthựchiệncôngviệc,baogồmmứclươngtheocôngviệchoặcchức
danh,phụcấplươngvàcáckhoảnbổsungkhác.
2.Mứclươngtheocôngviệchoặcchứcdanhkhôngđượcthấphơnmứclương tốithiểu.
3.Ngườisửdụnglaođộngphảibảođảmtrảlươngbìnhđẳng,khôngphânbiệt
giớitínhđốivớingườilaođộnglàmcôngviệccógiátrịnhưnhau.
Điều91.Mứclươngtốithiểu
1.Mứclươngtốithiểulàmứclươngthấpnhấtđượctrảchongườilaođộng
làmcôngviệcgiảnđơnnhấttrongđiềukiệnlaođộngbìnhthườngnhằmbảođảm
mứcsốngtốithiểucủangườilaođộngvàgiađìnhhọ,phùhợpvớiđiềukiệnphát
triểnkinhtế-xãhội.
2.Mứclươngtốithiểuđượcxáclậptheovùng,ấnđịnhtheotháng,giờ.
3.Mứclươngtốithiểuđượcđiềuchỉnhdựatrênmứcsốngtốithiểucủangười
laođộngvàgiađìnhhọ;tươngquangiữamứclươngtốithiểuvàmứclươngtrênthị
trường;chỉsốgiátiêudùng,tốcđộtăngtrưởngkinhtế;quanhệcung,cầulaođộng;
việclàmvàthấtnghiệp;năngsuấtlaođộng;khảnăngchitrảcủadoanhnghiệp.
4.ChínhphủquyđịnhchitiếtĐiềunày;quyếtđịnhvàcôngbốmứclươngtối
thiểutrêncơsởkhuyếnnghịcủaHộiđồngtiềnlươngquốcgia.
Điều92.Hộiđồngtiềnlươngquốcgia
1.HộiđồngtiềnlươngquốcgialàcơquantưvấnchoChínhphủvềmức
lươngtốithiểuvàchínhsáchtiềnlươngđốivớingườilaođộng.
2.ThủtướngChínhphủthànhlậpHộiđồngtiềnlươngquốcgiabaogồmcác
thànhviênlàđạidiệncủaBộLaođộng-ThươngbinhvàXãhội,TổngLiênđoàn
LaođộngViệtNam,mộtsốtổchứcđạidiệnngườisửdụnglaođộngởtrungương
vàchuyêngiađộclập.
3.Chínhphủquyđịnhchứcnăng,nhiệmvụ,cơcấutổchứcvàhoạtđộngcủa
Hộiđồngtiềnlươngquốcgia.
Điều93.Xâydựngthanglương,bảnglươngvàđịnhmứclaođộng
1.Ngườisửdụnglaođộngphảixâydựngthanglương,bảnglươngvàđịnh
mứclaođộnglàmcơsởđểtuyểndụng,sửdụnglaođộng,thỏathuậnmứclương
theocôngviệchoặcchứcdanhghitronghợpđồnglaođộngvàtrảlươngchongười laođộng.
2.Mứclaođộngphảilàmứctrungbìnhbảođảmsốđôngngườilaođộngthực
hiệnđượcmàkhôngphảikéodàithờigiờlàmviệcbìnhthườngvàphảiđượcáp
dụngthửtrướckhibanhànhchínhthức.
3.Ngườisửdụnglaođộngphảithamkhảoýkiếncủatổchứcđạidiệnngười
laođộngtạicơsởđốivớinơicótổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởkhixây
dựngthanglương,bảnglươngvàđịnhmứclaođộng.
Thanglương,bảnglươngvàmứclaođộngphảiđượccôngbốcôngkhaitạinơi
làmviệctrướckhithựchiện.
Điều94.Nguyêntắctrảlương
1.Ngườisửdụnglaođộngphảitrảlươngtrựctiếp,đầyđủ,đúnghạncho
ngườilaođộng.Trườnghợpngườilaođộngkhôngthểnhậnlươngtrựctiếpthì
ngườisửdụnglaođộngcóthểtrảlươngchongườiđượcngườilaođộngủyquyền hợppháp.
2.Ngườisửdụnglaođộngkhôngđượchạnchếhoặccanthiệpvàoquyềntự
quyếtchitiêulươngcủangườilaođộng;khôngđượcépbuộcngườilaođộngchi
tiêulươngvàoviệcmuahànghóa,sửdụngdịchvụcủangườisửdụnglaođộng
hoặccủađơnvịkhácmàngườisửdụnglaođộngchỉđịnh.
1.Thờigiờlàmviệcbìnhthườngkhôngquá08giờtrong01ngàyvàkhông
quá48giờtrong01tuần.
2.Ngườisửdụnglaođộngcóquyềnquyđịnhthờigiờlàmviệctheongàyhoặc
tuầnnhưngphảithôngbáochongườilaođộngbiết;trườnghợptheotuầnthìthời
giờlàmviệcbìnhthườngkhôngquá10giờtrong01ngàyvàkhôngquá48giờ trong01tuần.
Nhànướckhuyếnkhíchngườisửdụnglaođộngthựchiệntuầnlàmviệc40giờ
đốivớingườilaođộng.
3.Ngườisửdụnglaođộngcótráchnhiệmbảođảmgiớihạnthờigianlàmviệc
tiếpxúcvớiyếutốnguyhiểm,yếutốcóhạiđúngtheoquychuẩnkỹthuậtquốcgia
vàphápluậtcóliênquan.
Điều106.Giờlàmviệcbanđêm
Giờlàmviệcbanđêmđượctínhtừ22giờđến06giờsángngàyhômsau.
Điều107.Làmthêmgiờ
1.Thờigianlàmthêmgiờlàkhoảngthờigianlàmviệcngoàithờigiờlàmviệc
bìnhthườngtheoquyđịnhcủaphápluật,thỏaướclaođộngtậpthểhoặcnộiquylao động.
2.Ngườisửdụnglaođộngđượcsửdụngngườilaođộnglàmthêmgiờkhiđáp
ứngđầyđủcácyêucầusauđây:
a)Phảiđượcsựđồngýcủangườilaođộng;
b)Bảođảmsốgiờlàmthêmcủangườilaođộngkhôngquá50%sốgiờlàm
việcbìnhthườngtrong01ngày;trườnghợpápdụngquyđịnhthờigiờlàmviệc
bìnhthườngtheotuầnthìtổngsốgiờlàmviệcbìnhthườngvàsốgiờlàmthêm
khôngquá12giờtrong01ngày;khôngquá40giờtrong01tháng;
c)Bảođảmsốgiờlàmthêmcủangườilaođộngkhôngquá200giờtrong01
năm,trừtrườnghợpquyđịnhtạikhoản3Điềunày.
3.Ngườisửdụnglaođộngđượcsửdụngngườilaođộnglàmthêmkhôngquá
300giờtrong01nămtrongmộtsốngành,nghề,côngviệchoặctrườnghợpsau đây:
a)Sảnxuất,giacôngxuấtkhẩusảnphẩmhàngdệt,may,da,giày,điện,điện
tử,chếbiếnnông,lâm,diêmnghiệp,thủysản;
b)Sảnxuất,cungcấpđiện,viễnthông,lọcdầu;cấp,thoátnước;
c)Trườnghợpgiảiquyếtcôngviệcđòihỏilaođộngcótrìnhđộchuyênmôn,
kỹthuậtcaomàthịtrườnglaođộngkhôngcungứngđầyđủ,kịpthời;
d)Trườnghợpphảigiảiquyếtcôngviệccấpbách,khôngthểtrìhoãndotính
chấtthờivụ,thờiđiểmcủanguyênliệu,sảnphẩmhoặcđểgiảiquyếtcôngviệcphát
sinhdoyếutốkháchquankhôngdựliệutrước,dohậuquảthờitiết,thiêntai,hỏa
hoạn,địchhọa,thiếuđiện,thiếunguyênliệu,sựcốkỹthuậtcủadâychuyềnsản xuất;
đ)TrườnghợpkhácdoChínhphủquyđịnh.
4.Khitổchứclàmthêmgiờtheoquyđịnhtạikhoản3Điềunày,ngườisử
dụnglaođộngphảithôngbáobằngvănbảnchocơquanchuyênmônvềlaođộng
thuộcỦybannhândâncấptỉnh.
5.ChínhphủquyđịnhchitiếtĐiềunày.
Điều108.Làmthêmgiờtrongtrườnghợpđặcbiệt
Ngườisửdụnglaođộngcóquyềnyêucầungườilaođộnglàmthêmgiờvào
bấtkỳngàynàomàkhôngbịgiớihạnvềsốgiờlàmthêmtheoquyđịnhtạiĐiều
107củaBộluậtnàyvàngườilaođộngkhôngđượctừchốitrongtrườnghợpsau đây:
1.Thựchiệnlệnhđộngviên,huyđộngbảođảmnhiệmvụquốcphòng,anninh
theoquyđịnhcủaphápluật;
2.Thựchiệncáccôngviệcnhằmbảovệtínhmạngconngười,tàisảncủacơ
quan,tổchức,cánhântrongphòngngừa,khắcphụchậuquảthiêntai,hỏahoạn,
dịchbệnhnguyhiểmvàthảmhọa,trừtrườnghợpcónguycơảnhhưởngđếntính
mạng,sứckhỏecủangườilaođộngtheoquyđịnhcủaphápluậtvềantoàn,vệsinh laođộng.
Mục2.THỜIGIỜNGHỈNGƠI
Điều109.Nghỉtronggiờlàmviệc
1.NgườilaođộnglàmviệctheothờigiờlàmviệcquyđịnhtạiĐiều105của
Bộluậtnàytừ06giờtrởlêntrongmộtngàythìđượcnghỉgiữagiờítnhất30phút
liêntục,làmviệcbanđêmthìđượcnghỉgiữagiờítnhất45phútliêntục.
Trườnghợpngườilaođộnglàmviệctheocaliêntụctừ06giờtrởlênthìthời
giannghỉgiữagiờđượctínhvàogiờlàmviệc.
2.Ngoàithờigiannghỉquyđịnhtạikhoản1Điềunày,ngườisửdụnglaođộng
bốtríchongườilaođộngcácđợtnghỉgiảilaovàghivàonộiquylaođộng.
Điều110.Nghỉchuyểnca
Ngườilaođộnglàmviệctheocađượcnghỉítnhất12giờtrướckhichuyển
sangcalàmviệckhác.
2.LaođộnglàngườinướcngoàilàmviệctạiViệtNamngoàicácngàynghỉ
theoquyđịnhtạikhoản1Điềunàycònđượcnghỉthêm01ngàyTếtcổtruyềndân
tộcvà01ngàyQuốckhánhcủanướchọ.
3.Hằngnăm,căncứvàođiềukiệnthựctế,ThủtướngChínhphủquyếtđịnhcụ
thểngàynghỉquyđịnhtạiđiểmbvàđiểmđkhoản1Điềunày.
Điều113.Nghỉhằngnăm
1.Ngườilaođộnglàmviệcđủ12thángchomộtngườisửdụnglaođộngthì
đượcnghỉhằngnăm,hưởngnguyênlươngtheohợpđồnglaođộngnhưsau:
a)12ngàylàmviệcđốivớingườilàmcôngviệctrongđiềukiệnbìnhthường;
b)14ngàylàmviệcđốivớingườilaođộngchưathànhniên,laođộnglàngười
khuyếttật,ngườilàmnghề,côngviệcnặngnhọc,độchại,nguyhiểm;
c)16ngàylàmviệcđốivớingườilàmnghề,côngviệcđặcbiệtnặngnhọc,độc hại,nguyhiểm.
2.Ngườilaođộnglàmviệcchưađủ12thángchomộtngườisửdụnglaođộng
thìsốngàynghỉhằngnămtheotỷlệtươngứngvớisốthánglàmviệc.
3.Trườnghợpdothôiviệc,bịmấtviệclàmmàchưanghỉhằngnămhoặcchưa
nghỉhếtsốngàynghỉhằngnămthìđượcngườisửdụnglaođộngthanhtoántiền
lươngchonhữngngàychưanghỉ.
4.Ngườisửdụnglaođộngcótráchnhiệmquyđịnhlịchnghỉhằngnămsaukhi
thamkhảoýkiếncủangườilaođộngvàphảithôngbáotrướcchongườilaođộng
biết.Ngườilaođộngcóthểthỏathuậnvớingườisửdụnglaođộngđểnghỉhằng
nămthànhnhiềulầnhoặcnghỉgộptốiđa03nămmộtlần.
1.Ngườisửdụnglaođộngphảibảođảmvềđiềukiệnlaođộng,côngcụlao
động,antoàn,vệsinhlaođộngvàtổchứckhámsứckhỏeđịnhkỳphùhợpvới
ngườilaođộnglàngườikhuyếttật.
2.Ngườisửdụnglaođộngphảithamkhảoýkiếncủangườilaođộnglàngười
khuyếttậtkhiquyếtđịnhnhữngvấnđềliênquanđếnquyềnvàlợiíchcủahọ.
Điều160.Cáchànhvibịnghiêmcấmkhisửdụnglaođộnglàngườikhuyếttật
1.Sửdụngngườilaođộnglàngườikhuyếttậtnhẹsuygiảmkhảnănglaođộng
từ51%trởlên,khuyếttậtnặnghoặckhuyếttậtđặcbiệtnặnglàmthêmgiờ,làm
việcvàobanđêm,trừtrườnghợpngườilaođộnglàngườikhuyếttậtđồngý.
2.Sửdụngngườilaođộnglàngườikhuyếttậtlàmcôngviệcnặngnhọc,độc
hại,nguyhiểmtheodanhmụcdoBộtrưởngBộLaođộng-ThươngbinhvàXãhội
banhànhmàkhôngcósựđồngýcủangườikhuyếttậtsaukhiđãđượcngườisử
dụnglaođộngcungcấpđầyđủthôngtinvềcôngviệcđó.
Mục5.LAOĐỘNGLÀNGƯỜIGIÚPVIỆCGIAĐÌNH
Điều161.Laođộnglàngườigiúpviệcgiađình
1.Laođộnglàngườigiúpviệcgiađìnhlàngườilaođộnglàmthườngxuyên
cáccôngviệctronggiađìnhcủamộthoặcnhiềuhộgiađình.
Cáccôngviệctronggiađìnhbaogồmcôngviệcnộitrợ,quảngia,chămsóctrẻ
em,chămsócngườibệnh,chămsócngườigià,láixe,làmvườnvàcáccôngviệc
khácchohộgiađìnhnhưngkhôngliênquanđếnhoạtđộngthươngmại.
2.Chínhphủquyđịnhvềlaođộnglàngườigiúpviệcgiađình.
Điều162.Hợpđồnglaođộngđốivớilaođộnglàngườigiúpviệcgiađình
2.Tuổinghỉhưucủangườilaođộngtrongđiềukiệnlaođộngbìnhthường
đượcđiềuchỉnhtheolộtrìnhchođếnkhiđủ62tuổiđốivớilaođộngnamvàonăm
2028vàđủ60tuổiđốivớilaođộngnữvàonăm2035.
Kểtừnăm2021,tuổinghỉhưucủangườilaođộngtrongđiềukiệnlaođộng
bìnhthườnglàđủ60tuổi03thángđốivớilaođộngnamvàđủ55tuổi04thángđối
vớilaođộngnữ;sauđó,cứmỗinămtăngthêm03thángđốivớilaođộngnamvà
04thángđốivớilaođộngnữ.
3.Ngườilaođộngbịsuygiảmkhảnănglaođộng;làmnghề,côngviệcđặcbiệt
nặngnhọc,độchại,nguyhiểm;làmnghề,côngviệcnặngnhọc,độchại,nguyhiểm;
làmviệcởvùngcóđiềukiệnkinhtế-xãhộiđặcbiệtkhókhăncóthểnghỉhưuở
tuổithấphơnnhưngkhôngquá05tuổisovớiquyđịnhtạikhoản2Điềunàytạithời
điểmnghỉhưu,trừtrườnghợpphápluậtcóquyđịnhkhác.
4.Ngườilaođộngcótrìnhđộchuyênmôn,kỹthuậtcaovàmộtsốtrườnghợp
đặcbiệtcóthểnghỉhưuởtuổicaohơnnhưngkhôngquá05tuổisovớiquyđịnhtại
khoản2Điềunàytạithờiđiểmnghỉhưu,trừtrườnghợpphápluậtcóquyđịnh khác.
5.ChínhphủquyđịnhchitiếtĐiềunày. ChươngXIII
TỔCHỨCĐẠIDIỆNNGƯỜILAOĐỘNGTẠICƠSỞ
Điều170.Quyềnthànhlập,gianhậpvàthamgiahoạtđộngcủatổchứcđại
diệnngườilaođộngtạicơsở
1.Ngườilaođộngcóquyềnthànhlập,gianhậpvàhoạtđộngcôngđoàntheo
quyđịnhcủaLuậtCôngđoàn.
2.Ngườilaođộngtrongdoanhnghiệpcóquyềnthànhlập,gianhậpvàtham
giahoạtđộngcủatổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệptheoquyđịnhtạicác
điều172,173và174củaBộluậtnày.
3.Cáctổchứcđạidiệnngườilaođộngquyđịnhtạikhoản1vàkhoản2Điều
nàybìnhđẳngvềquyềnvànghĩavụtrongviệcđạidiệnbảovệquyềnvàlợiíchhợp
pháp,chínhđángcủangườilaođộngtrongquanhệlaođộng.
Điều171.CôngđoàncơsởthuộchệthốngtổchứcCôngđoànViệtNam
1.CôngđoàncơsởthuộchệthốngtổchứcCôngđoànViệtNamđượcthành
lậpởcáccơquan,tổchức,đơnvị,doanhnghiệp.
2.Việcthànhlập,giảithể,tổchứcvàhoạtđộngcủaCôngđoàncơsởđược
thựchiệntheoquyđịnhcủaLuậtCôngđoàn.
Điều172.Thànhlập,gianhậptổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệp
1.Tổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpđượcthànhlậpvàhoạtđộng
hợpphápsaukhicơquannhànướccóthẩmquyềncấpđăngký.
Tổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệptổchứcvàhoạtđộngphảibảo
đảmnguyêntắctuânthủHiếnpháp,phápluậtvàđiềulệ;tựnguyện,tựquản,dân chủ,minhbạch.
2.Tổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpbịthuhồiđăngkýkhiviphạm
vềtônchỉ,mụcđíchcủatổchứcquyđịnhtạiđiểmbkhoản1Điều174củaBộluật
nàyhoặctổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpchấmdứtsựtồntạitrong
trườnghợpchia,tách,hợpnhất,sápnhập,giảithểhoặcdoanhnghiệpgiảithể,phá sản.
3.TrườnghợptổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpgianhậpCông
đoànViệtNamthìthựchiệntheoquyđịnhcủaLuậtCôngđoàn.
4.Chínhphủquyđịnhvềhồsơ,trìnhtự,thủtụcđăngký;thẩmquyền,thủtục
cấpđăngký,thuhồiđăngký;quảnlýnhànướcđốivớivấnđềtàichính,tàisảncủa
tổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệp;chia,tách,hợpnhất,sápnhập,giải
thể,quyềnliênkếtcủatổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệp.
Điều173.Banlãnhđạovàthànhviêntổchứccủangườilaođộngtạidoanh nghiệp
1.Tạithờiđiểmđăngký,tổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpphảicó
sốlượngtốithiểuthànhviênlàngườilaođộnglàmviệctạidoanhnghiệptheoquy
địnhcủaChínhphủ.
2.Banlãnhđạodothànhviêncủatổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệp
bầu.ThànhviênbanlãnhđạolàngườilaođộngViệtNamđanglàmviệctạidoanh
nghiệp;khôngđangtrongthờigianbịtruycứutráchnhiệmhìnhsự,chấphànhhình
phạthoặcchưađượcxóaántíchdophạmcáctộixâmphạmanninhquốcgia,các
tộixâmphạmquyềntựdocủaconngười,quyềntựdo,dânchủcủacôngdân,các
tộixâmphạmsởhữutheoquyđịnhcủaBộluậtHìnhsự.
Điều174.Điềulệtổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệp
1.Điềulệtổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpphảicócácnộidung chủyếusauđây:
a)Tên,địachỉtổchức;biểutượng(nếucó);
b)Tônchỉ,mụcđíchvàphạmvihoạtđộnglàbảovệquyền,lợiíchhợppháp,
chínhđángcủathànhviêntổchứcmìnhtrongquanhệlaođộngtạidoanhnghiệp;
cùngvớingườisửdụnglaođộnggiảiquyếtcácvấnđềliênquanđếnquyền,nghĩa
vụvàlợiíchcủangườilaođộngvàngườisửdụnglaođộng;xâydựngquanhệlao
độngtiếnbộ,hàihòavàổnđịnh;
c)Điềukiện,thủtụcgianhậpvàrakhỏitổchứccủangườilaođộngtạidoanh nghiệp.
Trongmộttổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpkhôngđồngthờicó
thànhviênlàngườilaođộngthôngthườngvàthànhviênlàngườilaođộngtrựctiếp
thamgiavàoquátrìnhraquyếtđịnhliênquanđếnđiềukiệnlaođộng,tuyểndụng
laođộng,kỷluậtlaođộng,chấmdứthợpđồnglaođộnghoặcchuyểnngườilao
độnglàmcôngviệckhác;
d)Cơcấutổchức,nhiệmkỳ,ngườiđạidiệncủatổchức;
đ)Nguyêntắctổchức,hoạtđộng;
e)Thểthứcthôngquaquyếtđịnhcủatổchức.
Nhữngnộidungphảidothànhviênquyếtđịnhtheođasốbaogồmthôngqua,
sửađổi,bổsungđiềulệcủatổchức;bầucử,miễnnhiệmngườiđứngđầuvàthành
viênbanlãnhđạocủatổchức;chia,tách,hợpnhất,sápnhập,đổitên,giảithể,liên
kếttổchức;gianhậpCôngđoànViệtNam;
g)Phíthànhviên,nguồntàisản,tàichínhvàviệcquảnlý,sửdụngtàisản,tài
chínhcủatổchức.
Việcthu,chitàichínhcủatổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệpphải
đượctheodõi,lưutrữvàđịnhkỳhằngnămcôngkhaichothànhviêncủatổchức;
h)Kiếnnghịvàgiảiquyếtkiếnnghịcủathànhviêntrongnộibộtổchức.
2.ChínhphủquyđịnhchitiếtĐiềunày.
Điều175.Cáchànhvibịnghiêmcấmđốivớingườisửdụnglaođộngliên
quanđếnthànhlập,gianhậpvàhoạtđộngcủatổchứcđạidiệnngườilaođộngtại cơsở
1.Phânbiệtđốixửđốivớingườilaođộng,thànhviênbanlãnhđạocủatổ
chứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởvìlýdothànhlập,gianhậphoặchoạtđộng
tổchứcđạidiệnngườilaođộng,baogồm:
a)Yêucầuthamgia,khôngthamgiahoặcrakhỏitổchứcđạidiệnngườilao
độngtạicơsởđểđượctuyểndụng,giaokếthoặcgiahạnhợpđồnglaođộng;
b)Sathải,kỷluật,đơnphươngchấmdứthợpđồnglaođộng,khôngtiếptục
giaokếthoặcgiahạnhợpđồnglaođộng,chuyểnngườilaođộnglàmcôngviệc khác;
c)Phânbiệtđốixửvềtiềnlương,thờigiờlàmviệc,cácquyềnvànghĩavụ
kháctrongquanhệlaođộng;
d)Cảntrở,gâykhókhănliênquanđếncôngviệcnhằmlàmsuyyếuhoạtđộng
củatổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsở.
2.Canthiệp,thaotúngquátrìnhthànhlập,bầucử,xâydựngkếhoạchcôngtác
vàtổchứcthựchiệncáchoạtđộngcủatổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsở,
baogồmcảviệchỗtrợtàichínhhoặccácbiệnphápkinhtếkhácnhằmlàmvôhiệu
hóahoặcsuyyếuviệcthựchiệnchứcnăngđạidiệncủatổchứcđạidiệnngườilao
độngtạicơsởhoặcphânbiệtđốixửgiữacáctổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơ sở.
Điều176.Quyềncủathànhviênbanlãnhđạocủatổchứcđạidiệnngườilao độngtạicơsở
1.Thànhviênbanlãnhđạocủatổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởcó quyềnsauđây:
a)Tiếpcậnngườilaođộngtạinơilàmviệctrongquátrìnhthựchiệncácnhiệm
vụcủatổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsở.Việcthựchiệnquyềnnàyphảibảo
đảmkhôngảnhhưởngđếnhoạtđộngbìnhthườngcủangườisửdụnglaođộng;
b)Tiếpcậnngườisửdụnglaođộngđểthựchiệncácnhiệmvụđạidiệncủatổ
chứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsở;
c)Đượcsửdụngthờigianlàmviệctheoquyđịnhtạikhoản2vàkhoản3Điều
nàyđểthựchiệncôngviệccủatổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởmàvẫn
đượcngườisửdụnglaođộngtrảlương;
d)Đượchưởngcácbảođảmkháctrongquanhệlaođộngvàtrongviệcthực
hiệnchứcnăngđạidiệntheoquyđịnhcủaphápluật.
2.Chínhphủquyđịnhthờigiantốithiểumàngườisửdụnglaođộngdànhcho
toànbộthànhviênbanlãnhđạocủatổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởđể
thựchiệnnhiệmvụcủatổchứcđạidiệntrêncơsởsốlượngthànhviêncủatổchức.
3.Tổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởvàngườisửdụnglaođộngthỏa
thuậnvềthờigiantăngthêmsovớithờigiantốithiểuquyđịnhtạikhoản2Điều
nàyvàcáchthứcsửdụngthờigianlàmviệccủathànhviênbanlãnhđạocủatổ
chứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởphùhợpvớiđiềukiệnthựctế.
Điều177.Nghĩavụcủangườisửdụnglaođộngđốivớitổchứcđạidiệnngười
laođộngtạicơsở
1.Khôngđượccảntrở,gâykhókhănkhingườilaođộngtiếnhànhcáchoạt
độnghợpphápnhằmthànhlập,gianhậpvàthamgiacáchoạtđộngcủatổchứcđại
diệnngườilaođộngtạicơsở.
2.Côngnhậnvàtôntrọngcácquyềncủatổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơ
sởđãđượcthànhlậphợppháp.
kháchquanhoặclýdođókhôngtínhvàothờihiệuyêucầugiảiquyếttranhchấplao độngcánhân.
Mục3.THẨMQUYỀNVÀTRÌNHTỰGIẢIQUYẾTTRANHCHẤPLAO
ĐỘNGTẬPTHỂVỀQUYỀN
Điều191.Thẩmquyềngiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềquyền
1.Cơquan,tổchức,cánhâncóthẩmquyềngiảiquyếttranhchấplaođộngtập
thểvềquyềnbaogồm:
a)Hòagiảiviênlaođộng;
b)Hộiđồngtrọngtàilaođộng;
c)Tòaánnhândân.
2.Tranhchấplaođộngtậpthểvềquyềnphảiđượcgiảiquyếtthôngquathủtục
hòagiảicủahòagiảiviênlaođộngtrướckhiyêucầuHộiđồngtrọngtàilaođộng
hoặcTòaángiảiquyết.
Điều192.Trìnhtự,thủtụcgiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềquyền
1.Trìnhtự,thủtụchòagiảitranhchấplaođộngtậpthểvềquyềnđượcthực
hiệntheoquyđịnhtạicáckhoản2,3,4,5và6Điều188củaBộluậtnày.
Đốivớitranhchấpquyđịnhtạiđiểmbvàđiểmckhoản2Điều179củaBộ
luậtnàymàxácđịnhcóhànhviviphạmphápluậtthìhòagiảiviênlaođộnglập
biênbảnvàchuyểnhồsơ,tàiliệuđếncơquancóthẩmquyềnxemxét,xửlýtheo
quyđịnhcủaphápluật.
2.Trongtrườnghợphòagiảikhôngthànhhoặchếtthờihạnhòagiảiquyđịnh
tạikhoản2Điều188củaBộluậtnàymàhòagiảiviênlaođộngkhôngtiếnhành
hòagiảithìcácbêntranhchấpcóquyềnlựachọnmộttrongcácphươngthứcsauđể
giảiquyếttranhchấp:
a)YêucầuHộiđồngtrọngtàilaođộnggiảiquyếttheoquyđịnhtạiĐiều193 củaBộluậtnày;
b)YêucầuTòaángiảiquyết.
Điều193.GiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềquyềncủaHộiđồngtrọng tàilaođộng
1.Trêncơsởđồngthuận,cácbêntranhchấpcóquyềnyêucầuHộiđồngtrọng
tàilaođộnggiảiquyếttranhchấptrongtrườnghợphòagiảikhôngthànhhoặchết
thờihạnhòagiảiquyđịnhtạikhoản2Điều188củaBộluậtnàymàhòagiảiviên
laođộngkhôngtiếnhànhhòagiảihoặcmộttrongcácbênkhôngthựchiệnthỏa
thuậntrongbiênbảnhòagiảithành.
2.Trongthờihạn07ngàylàmviệckểtừngàynhậnđượcyêucầugiảiquyết
tranhchấptheoquyđịnhtạikhoản1Điềunày,Bantrọngtàilaođộngphảiđược
thànhlậpđểgiảiquyếttranhchấp.
3.Trongthờihạn30ngàykểtừngàyđượcthànhlập,căncứvàoquyđịnhcủa
phápluậtvềlaođộng,thỏaướclaođộngtậpthể,nộiquylaođộngđãđượcđăngký
vàcácquychế,thỏathuậnhợpphápkhác,Bantrọngtàiphảiraquyếtđịnhvềviệc
giảiquyếttranhchấpvàgửichocácbêntranhchấp.
Đốivớitranhchấpquyđịnhtạiđiểmbvàđiểmckhoản2Điều179củaBộ
luậtnàymàxácđịnhcóhànhviviphạmphápluậtthìBantrọngtàilaođộngkhông
raquyếtđịnhgiảiquyếtmàlậpbiênbảnvàchuyểnhồsơ,tàiliệuđếncơquancó
thẩmquyềnxemxét,xửlýtheoquyđịnhcủaphápluật.
4.TrườnghợpcácbênlựachọngiảiquyếttranhchấpthôngquaHộiđồng
trọngtàilaođộngtheoquyđịnhtạiĐiềunàythìtrongthờigianHộiđồngtrọngtài
laođộngđangtiếnhànhgiảiquyếttranhchấp,cácbênkhôngđượcđồngthờiyêu
cầuTòaángiảiquyết.
5.Khihếtthờihạnquyđịnhtạikhoản2ĐiềunàymàBantrọngtàilaođộng
khôngđượcthànhlậphoặchếtthờihạnquyđịnhtạikhoản3ĐiềunàymàBan
trọngtàilaođộngkhôngraquyếtđịnhgiảiquyếttranhchấpthìcácbêncóquyền
yêucầuTòaángiảiquyết.
6.Trườnghợpmộttrongcácbênkhôngthihànhquyếtđịnhgiảiquyếttranh
chấpcủaBantrọngtàilaođộngthìcácbêncóquyềnyêucầuTòaángiảiquyết.
Điều194.Thờihiệuyêucầugiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềquyền
1.Thờihiệuyêucầuhòagiảiviênlaođộngthựchiệnhòagiảitranhchấplao
độngtậpthểvềquyềnlà06thángkểtừngàypháthiệnrahànhvimàbêntranhchấp
chorằngquyềnhợpphápcủamìnhbịviphạm.
2.ThờihiệuyêucầuHộiđồngtrọngtàilaođộnggiảiquyếttranhchấplao
độngtậpthểvềquyềnlà09thángkểtừngàypháthiệnrahànhvimàbêntranhchấp
chorằngquyềnhợpphápcủamìnhbịviphạm.
3.ThờihiệuyêucầuTòaángiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềquyềnlà
01nămkểtừngàypháthiệnrahànhvimàbêntranhchấpchorằngquyềnhợppháp
củamìnhbịviphạm.
Mục4.THẨMQUYỀNVÀTRÌNHTỰGIẢIQUYẾTTRANHCHẤPLAO
ĐỘNGTẬPTHỂVỀLỢIÍCH
Điều195.Thẩmquyềngiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềlợiích
1.Tổchức,cánhâncóthẩmquyềngiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvề lợiíchbaogồm:
a)Hòagiảiviênlaođộng;
b)Hộiđồngtrọngtàilaođộng.
2.Tranhchấplaođộngtậpthểvềlợiíchphảiđượcgiảiquyếtthôngquathủ
tụchòagiảicủahòagiảiviênlaođộngtrướckhiyêucầuHộiđồngtrọngtàilao
độnggiảiquyếthoặctiếnhànhthủtụcđìnhcông.
Điều196.Trìnhtự,thủtụcgiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềlợiích
1.Trìnhtự,thủtụchòagiảitranhchấplaođộngtậpthểvềlợiíchđượcthực
hiệntheoquyđịnhtạicáckhoản2,3,4và5Điều188củaBộluậtnày.
2.Trườnghợphòagiảithành,biênbảnhòagiảithànhphảibaogồmđầyđủnội
dungcácbênđãđạtđượcthỏathuận,cóchữkýcủacácbêntranhchấpvàhòagiải
viênlaođộng.Biênbảnhòagiảithànhcógiátrịpháplýnhưthỏaướclaođộngtập
thểcủadoanhnghiệp.
3.Trườnghợphòagiảikhôngthànhhoặchếtthờihạnhòagiảiquyđịnhtại
khoản2Điều188củaBộluậtnàymàhòagiảiviênlaođộngkhôngtiếnhànhhòa
giảihoặcmộttrongcácbênkhôngthựchiệnthỏathuậntrongbiênbảnhòagiải
thànhthìcácbêntranhchấpcóquyềnlựachọnmộttrongcácphươngthứcsauđể
giảiquyếttranhchấp:
a)YêucầuHộiđồngtrọngtàilaođộnggiảiquyếttheoquyđịnhtạiĐiều197 củaBộluậtnày;
b)Tổchứcđạidiệnngườilaođộngcóquyềntiếnhànhthủtụcquyđịnhtạicác
điều200,201và202củaBộluậtnàyđểđìnhcông.
Điều197.GiảiquyếttranhchấplaođộngtậpthểvềlợiíchcủaHộiđồngtrọng tàilaođộng
1.Trêncơsởđồngthuận,cácbêntranhchấpcóquyềnyêucầuHộiđồngtrọng
tàilaođộnggiảiquyếttranhchấptrongtrườnghợphòagiảikhôngthànhhoặchết
thờihạnhòagiảiquyđịnhtạikhoản2Điều188củaBộluậtnàymàhòagiảiviên
laođộngkhôngtiếnhànhhòagiảihoặcmộttrongcácbênkhôngthựchiệnthỏa
thuậntrongbiênbảnhòagiảithành.
2.Trongthờihạn07ngàylàmviệckểtừngàynhậnđượcyêucầugiảiquyết
tranhchấptheoquyđịnhtạikhoản1Điềunày,Bantrọngtàilaođộngphảiđược
thànhlậpđểgiảiquyếttranhchấp.
3.Trongthờihạn30ngàykểtừngàyđượcthànhlập,căncứvàoquyđịnhcủa
phápluậtvềlaođộng,thỏaướclaođộngtậpthể,nộiquylaođộngđãđượcđăngký
vàcácquychế,thỏathuậnhợpphápkhác,Bantrọngtàilaođộngphảiraquyếtđịnh
vềviệcgiảiquyếttranhchấpvàgửichocácbêntranhchấp.
4.KhicácbênlựachọngiảiquyếttranhchấpthôngquaHộiđồngtrọngtàilao
độngtheoquyđịnhtạiĐiềunàythìtổchứcđạidiệnngườilaođộngkhôngđược
tiếnhànhđìnhcôngtrongthờigianHộiđồngtrọngtàilaođộngđangtiếnhànhgiải quyếttranhchấp.
Khihếtthờihạnquyđịnhtạikhoản2ĐiềunàymàBantrọngtàilaođộng
khôngđượcthànhlậphoặchếtthờihạnquyđịnhtạikhoản3ĐiềunàymàBan
trọngtàikhôngraquyếtđịnhgiảiquyếttranhchấphoặcngườisửdụnglaođộnglà
bêntranhchấpkhôngthựchiệnquyếtđịnhgiảiquyếttranhchấpcủaBantrọngtài
laođộngthìtổchứcđạidiệnngườilaođộnglàbêntranhchấpcóquyềntiếnhành
thủtụcquyđịnhtạicácđiều200,201và202củaBộluậtnàyđểđìnhcông. Mục5.ĐÌNHCÔNG
Điều198.Đìnhcông
Đìnhcônglàsựngừngviệctạmthời,tựnguyệnvàcótổchứccủangườilao
độngnhằmđạtđượcyêucầutrongquátrìnhgiảiquyếttranhchấplaođộngvàdotổ
a)Đồngýhaykhôngđồngýđìnhcông;
b)Phươngáncủatổchứcđạidiệnngườilaođộngvềnộidungquyđịnhtạicác
điểmb,cvàdkhoản2Điều202củaBộluậtnày.
3.Việclấyýkiếnđượcthựchiệntrựctiếpbằnghìnhthứclấyphiếuhoặcchữ
kýhoặchìnhthứckhác.
4.Thờigian,địađiểmvàcáchthứctiếnhànhlấyýkiếnvềđìnhcôngdotổ
chứcđạidiệnngườilaođộngquyếtđịnhvàphảithôngbáochongườisửdụnglao
độngbiếttrướcítnhất01ngày.Việclấyýkiếnkhôngđượclàmảnhhưởngđến
hoạtđộngsảnxuất,kinhdoanhbìnhthườngcủangườisửdụnglaođộng.Ngườisử
dụnglaođộngkhôngđượcgâykhókhăn,cảntrởhoặccanthiệpvàoquátrìnhtổ
chứcđạidiệnngườilaođộngtiếnhànhlấyýkiếnvềđìnhcông.
Điều202.Quyếtđịnhđìnhcôngvàthôngbáothờiđiểmbắtđầuđìnhcông
1.Khicótrên50%sốngườiđượclấyýkiếnđồngývớinộidunglấyýkiến
đìnhcôngtheoquyđịnhtạikhoản2Điều201củaBộluậtnàythìtổchứcđạidiện
ngườilaođộngraquyếtđịnhđìnhcôngbằngvănbản.
2.Quyếtđịnhđìnhcôngphảicócácnộidungsauđây:
a)Kếtquảlấyýkiếnđìnhcông;
b)Thờiđiểmbắtđầuđìnhcông,địađiểmđìnhcông;
c)Phạmvitiếnhànhđìnhcông;
d)Yêucầucủangườilaođộng;
đ)Họtên,địachỉliênhệcủangườiđạidiệnchotổchứcđạidiệnngườilao
độngtổchứcvàlãnhđạođìnhcông.
3.Ítnhấtlà05ngàylàmviệctrướcngàybắtđầuđìnhcông,tổchứcđạidiện
ngườilaođộngtổchứcvàlãnhđạođìnhcôngphảigửivănbảnvềviệcquyếtđịnh
đìnhcôngchongườisửdụnglaođộng,Ủybannhândâncấphuyệnvàcơquan
chuyênmônvềlaođộngthuộcỦybannhândâncấptỉnh.
4.Đếnthờiđiểmbắtđầuđìnhcông,nếungườisửdụnglaođộngvẫnkhông
chấpnhậngiảiquyếtyêucầucủangườilaođộngthìtổchứcđạidiệnngườilao
độngtổchứcvàlãnhđạođìnhcông.
Điều203.Quyềncủacácbêntrướcvàtrongquátrìnhđìnhcông
1.Tiếptụcthỏathuậnđểgiảiquyếtnộidungtranhchấplaođộngtậpthểhoặc
cùngđềnghịhòagiảiviênlaođộng,Hộiđồngtrọngtàilaođộngtiếnhànhhòagiải,
giảiquyếttranhchấplaođộng.
2.Tổchứcđạidiệnngườilaođộngcóquyềntổchứcvàlãnhđạođìnhcông
theoquyđịnhtạiĐiều198củaBộluậtnàycóquyềnsauđây:
a)Rútquyếtđịnhđìnhcôngnếuchưađìnhcônghoặcchấmdứtđìnhcôngnếu đangđìnhcông;
b)YêucầuTòaántuyênbốcuộcđìnhcônglàhợppháp.
3.Ngườisửdụnglaođộngcóquyềnsauđây:
a)Chấpnhậntoànbộhoặcmộtphầnyêucầuvàthôngbáobằngvănbảnchotổ
chứcđạidiệnngườilaođộngđangtổchứcvàlãnhđạođìnhcông;
b)Đóngcửatạmthờinơilàmviệctrongthờigianđìnhcôngdokhôngđủđiều
kiệnđểduytrìhoạtđộngbìnhthườnghoặcđểbảovệtàisản;
3.Ủybannhândâncấphuyệncónơilàmviệcdựkiếnđóngcửa.
Điều206.Trườnghợpcấmđóngcửatạmthờinơilàmviệc
1.Trước12giờsovớithờiđiểmbắtđầuđìnhcôngghitrongquyếtđịnhđình công.
2.Saukhingườilaođộngngừngđìnhcông.
Điều207.Tiềnlươngvàcácquyềnlợihợpphápkháccủangườilaođộng
trongthờigianđìnhcông
1.Ngườilaođộngkhôngthamgiađìnhcôngnhưngphảingừngviệcvìlýdo
đìnhcôngthìđượctrảlươngngừngviệctheoquyđịnhtạikhoản2Điều99củaBộ
luậtnàyvàcácquyềnlợikháctheoquyđịnhcủaphápluậtvềlaođộng.
2.Ngườilaođộngthamgiađìnhcôngkhôngđượctrảlươngvàcácquyềnlợi
kháctheoquyđịnhcủaphápluật,trừtrườnghợpcácbêncóthỏathuậnkhác.
Điều208.Cáchànhvibịnghiêmcấmtrước,trongvàsaukhiđìnhcông
1.Cảntrởviệcthựchiệnquyềnđìnhcônghoặckíchđộng,lôikéo,épbuộc
ngườilaođộngđìnhcông;cảntrởngườilaođộngkhôngthamgiađìnhcôngđilàm việc.
2.Dùngbạolực;hủyhoạimáy,thiếtbị,tàisảncủangườisửdụnglaođộng.
3.Xâmphạmtrậttự,antoàncôngcộng.
4.Chấmdứthợpđồnglaođộnghoặcxửlýkỷluậtlaođộngđốivớingườilao
động,ngườilãnhđạođìnhcônghoặcđiềuđộngngườilaođộng,ngườilãnhđạo
đìnhcôngsanglàmcôngviệckhác,đilàmviệcởnơikhácvìlýdochuẩnbịđình
cônghoặcthamgiađìnhcông.
5.Trùdập,trảthùngườilaođộngthamgiađìnhcông,ngườilãnhđạođình công.
6.Lợidụngđìnhcôngđểthựchiệnhànhviviphạmphápluật.
Điều209.Nơisửdụnglaođộngkhôngđượcđìnhcông
1.Khôngđượcđìnhcôngởnơisửdụnglaođộngmàviệcđìnhcôngcóthểđe
dọađếnquốcphòng,anninh,trậttựcôngcộng,sứckhỏecủaconngười.
2.Chínhphủquyđịnhdanhmụcnơisửdụnglaođộngkhôngđượcđìnhcông
vàviệcgiảiquyếttranhchấplaođộngtạinơisửdụnglaođộngkhôngđượcđình
côngquyđịnhtạikhoản1Điềunày.
Điều210.Quyếtđịnhhoãn,ngừngđìnhcông
1.Khixétthấycuộcđìnhcôngcónguycơgâythiệthạinghiêmtrọngchonền
kinhtếquốcdân,lợiíchcôngcộng,đedọađếnquốcphòng,anninh,trậttựcông
cộng,sứckhỏecủaconngườithìChủtịchỦybannhândâncấptỉnhquyếtđịnh
hoãnhoặcngừngđìnhcông.
2.Chínhphủquyđịnhchitiếtviệchoãn,ngừngđìnhcôngvàgiảiquyếtquyền
lợicủangườilaođộng.
Điều211.Xửlýcuộcđìnhcôngkhôngđúngtrìnhtự,thủtục
Trongthờihạn12giờkểtừkhinhậnđượcthôngbáovềcuộcđìnhcôngkhông
tuântheoquyđịnhtạicácđiều200,201và202củaBộluậtnày,ChủtịchỦyban
nhândâncấphuyệnchủtrì,chỉđạocơquanchuyênmônvềlaođộngphốihợpvới
côngđoàncùngcấp,cơquan,tổchứccóliênquantrựctiếpgặpgỡngườisửdụng
laođộngvàđạidiệnbanlãnhđạotổchứcđạidiệnngườilaođộngtạicơsởđểnghe
ýkiến,hỗtrợcácbêntìmbiệnphápgiảiquyết,đưahoạtđộngsảnxuất,kinhdoanh
trởlạibìnhthường.
Trườnghợppháthiệncóhànhviviphạmphápluậtthìlậpbiênbản,tiếnhành
xửlýhoặckiếnnghịcơquancóthẩmquyềnxửlýcánhân,tổchứcđãthựchiện
hànhviviphạmphápluậttheoquyđịnhcủaphápluật.
Đốivớicácnộidungtranhchấplaođộngthìtùytừngloạitranhchấp,hướng
dẫn,hỗtrợcácbêntiếnhànhcácthủtụcgiảiquyếttranhchấplaođộngtheoquy
địnhcủaBộluậtnày. ChươngXV
QUẢNLÝNHÀNƯỚCVỀLAOĐỘNG
Điều212.Nộidungquảnlýnhànướcvềlaođộng
1.Banhànhvàtổchứcthựchiệnvănbảnquyphạmphápluậtvềlaođộng.
2.Theodõi,thốngkê,cungcấpthôngtinvềcungcầuvàbiếnđộngcung,cầu
laođộng;quyếtđịnhchínhsáchtiềnlươngđốivớingườilaođộng;quyếtđịnhchính
sách,quyhoạch,kếhoạchvềnguồnnhânlực,phânbốvàsửdụnglaođộngtoànxã
hội,giáodụcnghềnghiệp,pháttriểnkỹnăngnghề;xâydựngkhungtrìnhđộkỹ
năngnghềquốcgia,khungtrìnhđộquốcgiaViệtNamđốivớicáctrìnhđộthuộc
giáodụcnghềnghiệp.Quyđịnhdanhmụcnghềchỉđượcsửdụnglaođộngđãqua
đàotạogiáodụcnghềnghiệphoặccóchứngchỉkỹnăngnghềquốcgia.
3.Tổchứcvàtiếnhànhnghiêncứukhoahọcvềlaođộng;thốngkê,thôngtin
vềlaođộngvàthịtrườnglaođộng,vềmứcsống,tiềnlươngvàthunhậpcủangười
laođộng;quảnlýlaođộngvềsốlượng,chấtlượngvàbiếnđộnglaođộng.
4.Xâydựngcáccơchế,thiếtchếhỗtrợpháttriểnquanhệlaođộngtiếnbộ,
hàihòavàổnđịnh;thúcđẩyviệcápdụngquyđịnhcủaBộluậtnàyđốivớingười
làmviệckhôngcóquanhệlaođộng;thựchiệnviệcđăngkývàquảnlýhoạtđộng
củatổchứccủangườilaođộngtạidoanhnghiệp.
5.Kiểmtra,thanhtra,xửlýviphạmphápluậtvàgiảiquyếtkhiếunại,tốcáo
vềlaođộng;giảiquyếttranhchấplaođộngtheoquyđịnhcủaphápluật.
6.Hợptácquốctếvềlaođộng.
Điều213.Thẩmquyềnquảnlýnhànướcvềlaođộng
1.Chínhphủthốngnhấtquảnlýnhànướcvềlaođộngtrongphạmvicảnước.
2.BộLaođộng-ThươngbinhvàXãhộichịutráchnhiệmtrướcChínhphủ
thựchiệnquảnlýnhànướcvềlaođộng.
3.Bộ,cơquanngangBộ,trongphạmvinhiệmvụ,quyềnhạncủamình,có
tráchnhiệmthựchiệnvàphốihợpvớiBộLaođộng-ThươngbinhvàXãhộitrong
quảnlýnhànướcvềlaođộng.
4.Ủybannhândâncáccấpthựchiệnquảnlýnhànướcvềlaođộngtrong
phạmviđịaphươngmình. ChươngXVI
THANH TRA LAO ĐỘNG, XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT VỀ LAO ĐỘNG
Điều214.Nộidungthanhtralaođộng
1.Thanhtraviệcchấphànhquyđịnhcủaphápluậtvềlaođộng.
2.Điềutratainạnlaođộngvàviphạmantoàn,vệsinhlaođộng.
3.Thamgiahướngdẫnápdụnghệthốngtiêuchuẩn,quychuẩnkỹthuậtvề
điềukiệnlaođộng,antoàn,vệsinhlaođộng.
4.Giảiquyếtkhiếunại,tốcáovềlaođộngtheoquyđịnhcủaphápluật.
5.Xửlýtheothẩmquyềnvàkiếnnghịcơquancóthẩmquyềnxửlýviphạm
phápluậtvềlaođộng.
Điều215.Thanhtrachuyênngànhvềlaođộng
1.Thẩmquyềnthanhtrachuyênngànhvềlaođộngthựchiệntheoquyđịnh củaLuậtThanhtra.
2.Việcthanhtraantoàn,vệsinhlaođộngthựchiệntheoquyđịnhcủaLuật
Antoàn,vệsinhlaođộng.
Điều216.Quyềncủathanhtralaođộng
Thanhtralaođộngcóquyềnthanhtra,điềutranơithuộcđốitượng,phạmvi
thanhtrađượcgiaotheoquyếtđịnhthanhtra.
Khithanhtrađộtxuấttheoquyếtđịnhcủangườicóthẩmquyềntrongtrường
hợpkhẩncấpcónguycơđedọaantoàn,tínhmạng,sứckhỏe,danhdự,nhânphẩm
củangườilaođộngtạinơilàmviệcthìkhôngcầnbáotrước.
Điều217.Xửlýviphạm
1.NgườinàocóhànhviviphạmquyđịnhcủaBộluậtnàythìtùytheotính
chất,mứcđộviphạmmàbịxửlýkỷluật,xửphạtviphạmhànhchínhhoặcbịtruy
cứutráchnhiệmhìnhsự,nếugâythiệthạithìphảibồithườngtheoquyđịnhcủa phápluật.
2.KhiđãcóquyếtđịnhcủaTòaánvềcuộcđìnhcônglàbấthợpphápthì
ngườilaođộngđangthamgiađìnhcôngphảingừngngayđìnhcôngvàtrởlạilàm
việc;nếungườilaođộngkhôngngừngđìnhcông,khôngtrởlạilàmviệcthìtùytheo
mứcđộviphạmcóthểbịxửlýkỷluậtlaođộngtheoquyđịnhcủaphápluậtvềlao động.
Trongtrườnghợpcuộcđìnhcônglàbấthợpphápmàgâythiệthạichongười
sửdụnglaođộngthìtổchứcđạidiệnngườilaođộngtổchứcvàlãnhđạođìnhcông
phảibồithườngthiệthạitheoquyđịnhcủaphápluật.
3.Ngườilợidụngđìnhcônggâymấttrậttự,antoàncôngcộng,làmtổnhại
máy,thiếtbị,tàisảncủangườisửdụnglaođộng;ngườicóhànhvicảntrởthựchiện
quyềnđìnhcông,kíchđộng,lôikéo,épbuộcngườilaođộngđìnhcông;ngườicó
hànhvitrùdập,trảthùngườithamgiađìnhcông,ngườilãnhđạocuộcđìnhcôngthì
tùytheomứcđộviphạmmàbịxửphạtviphạmhànhchínhhoặctruycứutrách
nhiệmhìnhsự,nếugâythiệthạithìphảibồithườngtheoquyđịnhcủaphápluật. ChươngXVII
ĐIỀUKHOẢNTHIHÀNH
Điều218.Miễn,giảmthủtụcđốivớitrườnghợpsửdụngdưới10laođộng
Ngườisửdụnglaođộngsửdụngdưới10ngườilaođộngthựchiệnquyđịnh
củaBộluậtnàynhưngđượcmiễn,giảmmộtsốthủtụctheoquyđịnhcủaChính phủ.
Điều219.Sửađổi,bổsungmộtsốđiềucủacácluậtcóliênquanđếnlaođộng
1.Sửađổi,bổsungmộtsốđiềucủaLuậtBảohiểmxãhộisố58/2014/QH13đã
đượcsửađổi,bổsungtheoLuậtsố84/2015/QH13vàLuậtsố35/2018/QH14:
a)Sửađổi,bổsungĐiều54nhưsau:
“Điều54.Điềukiệnhưởnglươnghưu
1.Ngườilaođộngquyđịnhtạicácđiểma,b,c,d,g,hvàikhoản1Điều2của
Luậtnày,trừtrườnghợpquyđịnhtạikhoản3Điềunày,khinghỉviệccóđủ20năm
đóngbảohiểmxãhộitrởlênthìđượchưởnglươnghưunếuthuộcmộttrongcác
trườnghợpsauđây:
a)Đủtuổitheoquyđịnhtạikhoản2Điều169củaBộluậtLaođộng;
b)Đủtuổitheoquyđịnhtạikhoản3Điều169củaBộluậtLaođộngvàcóđủ
15nămlàmnghề,côngviệcnặngnhọc,độchại,nguyhiểmhoặcđặcbiệtnặng
nhọc,độchại,nguyhiểmthuộcdanhmụcdoBộLaođộng-ThươngbinhvàXãhội
banhànhhoặccóđủ15nămlàmviệcởvùngcóđiềukiệnkinhtế-xãhộiđặcbiệt
khókhănbaogồmcảthờigianlàmviệcởnơicóphụcấpkhuvựchệsố0,7trởlên
trướcngày01tháng01năm2021;
c)Ngườilaođộngcótuổithấphơntốiđa10tuổisovớituổinghỉhưucủa
ngườilaođộngquyđịnhtạikhoản2Điều169củaBộluậtLaođộngvàcóđủ15
nămlàmcôngviệckhaithácthantronghầmlò;
d)NgườibịnhiễmHIVdotainạnrủironghềnghiệptrongkhithựchiện
nhiệmvụđượcgiao.
2.Ngườilaođộngquyđịnhtạiđiểmđvàđiểmekhoản1Điều2củaLuậtnày
nghỉviệccóđủ20nămđóngbảohiểmxãhộitrởlênđượchưởnglươnghưukhi
thuộcmộttrongcáctrườnghợpsauđây:
a)Cótuổithấphơntốiđa05tuổisovớituổinghỉhưuquyđịnhtạikhoản2
Điều169củaBộluậtLaođộng,trừtrườnghợpLuậtSĩquanQuânđộinhândân
ViệtNam,LuậtCôngannhândân,LuậtCơyếu,LuậtQuânnhânchuyênnghiệp,
côngnhânvàviênchứcquốcphòngcóquyđịnhkhác;
b)Cótuổithấphơntốiđa05tuổisovớituổinghỉhưuquyđịnhtạikhoản3
Điều169củaBộluậtLaođộngvàcóđủ15nămlàmnghề,côngviệcnặngnhọc,
độchại,nguyhiểmhoặcđặcbiệtnặngnhọc,độchại,nguyhiểmthuộcdanhmụcdo
BộLaođộng-ThươngbinhvàXãhộibanhànhhoặccóđủ15nămlàmviệcởvùng
cóđiềukiệnkinhtế-xãhộiđặcbiệtkhókhănbaogồmcảthờigianlàmviệcởnơi
cóphụcấpkhuvựchệsố0,7trởlêntrướcngày01tháng01năm2021;
c)NgườibịnhiễmHIVdotainạnrủironghềnghiệptrongkhithựchiện
nhiệmvụđượcgiao.
3.Laođộngnữlàcánbộ,côngchứccấpxãhoặclàngườihoạtđộngkhông
chuyêntráchởxã,phường,thịtrấnthamgiabảohiểmxãhộikhinghỉviệcmàcótừ
đủ15nămđếndưới20nămđóngbảohiểmxãhộivàđủtuổinghỉhưuquyđịnhtại
khoản2Điều169củaBộluậtLaođộngthìđượchưởnglươnghưu.
4.Điềukiệnvềtuổihưởnglươnghưuđốivớimộtsốtrườnghợpđặcbiệttheo
quyđịnhcủaChínhphủ.”;
b)Sửađổi,bổsungĐiều55nhưsau:
“Điều55.Điềukiệnhưởnglươnghưukhisuygiảmkhảnănglaođộng
1.Ngườilaođộngquyđịnhtạicácđiểma,b,c,d,g,hvàikhoản1Điều2của
Luậtnàykhinghỉviệccóđủ20nămđóngbảohiểmxãhộitrởlênđượchưởng
lươnghưuvớimứcthấphơnsovớingườiđủđiềukiệnhưởnglươnghưuquyđịnh
tạicácđiểma,bvàckhoản1Điều54củaLuậtnàynếuthuộcmộttrongcáctrường hợpsauđây:
a)Cótuổithấphơntốiđa05tuổisovớituổinghỉhưuquyđịnhtạikhoản2
Điều169củaBộluậtLaođộngkhibịsuygiảmkhảnănglaođộngtừ61%đếndưới 81%;
b)Cótuổithấphơntốiđa10tuổisovớituổinghỉhưuquyđịnhtạikhoản2
Điều169củaBộluậtLaođộngkhibịsuygiảmkhảnănglaođộngtừ81%trởlên;
c)Cóđủ15nămtrởlênlàmnghề,côngviệcđặcbiệtnặngnhọc,độchại,nguy
hiểmthuộcdanhmụcdoBộLaođộng-ThươngbinhvàXãhộibanhànhvàbịsuy
giảmkhảnănglaođộngtừ61%trởlên.
2.Ngườilaođộngquyđịnhtạiđiểmđvàđiểmekhoản1Điều2củaLuậtnày
khinghỉviệccóđủ20nămđóngbảohiểmxãhộitrởlên,bịsuygiảmkhảnănglao
độngtừ61%trởlênđượchưởnglươnghưuvớimứcthấphơnsovớingườiđủđiều
kiệnhưởnglươnghưuquyđịnhtạiđiểmavàđiểmbkhoản2Điều54củaLuậtnày
khithuộcmộttrongcáctrườnghợpsauđây:
a)Cótuổithấphơntốiđa10tuổisovớituổinghỉhưuquyđịnhtạikhoản2
Điều169củaBộluậtLaođộng;
b)Cóđủ15nămtrởlênlàmnghề,côngviệcđặcbiệtnặngnhọc,độchại,nguy
hiểmthuộcdanhmụcdoBộLaođộng-ThươngbinhvàXãhộibanhành.”;
c)Sửađổi,bổsungkhoản1Điều73nhưsau:
“1.Ngườilaođộnghưởnglươnghưukhicóđủcácđiềukiệnsauđây:
a)Đủtuổinghỉhưutheoquyđịnhtạikhoản2Điều169củaBộluậtLaođộng;
b)Đủ20nămđóngbảohiểmxãhộitrởlên.”.
2.Sửađổi,bổsungĐiều32củaBộluậtTốtụngdânsựsố92/2015/QH13như sau:
a)Sửađổi,bổsungtênđiều,khoản1;bổsungcáckhoản1a,1bvà1cvàosau khoản1nhưsau:
1b.Tranhchấplaođộngtậpthểvềquyềntheoquyđịnhcủaphápluậtvềlao
độngđãquathủtụchòagiảicủahòagiảiviênlaođộngmàhòagiảikhôngthành,
hếtthờihạnhòagiảitheoquyđịnhcủaphápluậtvềlaođộngmàhòagiảiviênlao
độngkhôngtiếnhànhhòagiảihoặcmộttrongcácbênkhôngthựchiệnbiênbảnhòa
giảithànhthìcóquyềnyêucầuTòaángiảiquyết.
1c.TranhchấplaođộngtậpthểvềquyềnmàhaibênthỏathuậnlựachọnHội
đồngtrọngtàilaođộnggiảiquyếtnhưnghếtthờihạntheoquyđịnhcủaphápluật
vềlaođộngmàBantrọngtàilaođộngkhôngđượcthànhlập,Bantrọngtàilaođộng
khôngraquyếtđịnhgiảiquyếttranhchấphoặcmộttrongcácbênkhôngthihành
quyếtđịnhcủaBantrọngtàilaođộngthìcóquyềnyêucầuTòaángiảiquyết.”;
b)Bãibỏkhoản2Điều32.
Điều 220. Hiệu lực thi hành
1.Bộluậtnàycóhiệulựcthihànhtừngày01tháng01năm2021.
BộluậtLaođộngsố10/2012/QH13hếthiệulựcthihànhkểtừngàyBộluật nàycóhiệulực.
2.KểtừngàyBộluậtnàycóhiệulựcthihành,hợpđồnglaođộng,thỏaước
laođộngtậpthể,cácthỏathuậnhợpphápđãgiaokếtcónộidungkhôngtráihoặc
bảođảmchongườilaođộngcóquyềnvàđiềukiệnthuậnlợihơnsovớiquyđịnh
củaBộluậtnàyđượctiếptụcthựchiện,trừtrườnghợpcácbêncóthỏathuậnvề
việcsửađổi,bổsungđểphùhợpvàđểápdụngquyđịnhcủaBộluậtnày.
3.Chếđộlaođộngđốivớicánbộ,côngchức,viênchức,ngườithuộclực
lượngQuânđộinhândân,Côngannhândân,tổchứcxãhội,xãviênhợptácxã,
ngườilàmviệckhôngcóquanhệlaođộngdocácvănbảnphápluậtkhácquyđịnh
nhưngtùytừngđốitượngmàđượcápdụngmộtsốquyđịnhtrongBộluậtnày.
BộluậtnàyđượcQuốchộinướcCộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNamkhóa
XIV,kỳhọpthứ8thôngquangày20tháng11năm2019.
CHỦ TỊCH QUỐC HỘI
Nguyễn Thị Kim Ngân