Lý luận chủ nghĩa Mác Lênin về nhà nước xã hội chủ nghĩa | Tiểu luận môn chủ nghĩa xã hội khoa học Trường đại học sư phạm kĩ thuật TP. Hồ Chí Minh

Nhà nước làm công cụ để duy trì sự thống trị và bóc lột đối với giai cấp nô lệ. Lịch sử đã có bốn kiểu Nhà nước, đó là: Nhà nước chủ nô,Nhà nước phong kiến, Nhà nước Tư sản, Nhà nước Xã hội chủ nghĩa. Nhà nứoc chủ nô, Nhà nước phong kiến, Nhà nước Tư sản mặc dù mỗi kiểu Nhà nước có những đặc điểm chung rất cơ bản, Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

33 17 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Môn: Chủ nghĩa xã hội khoa học (LLCT120405)

Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Thông tin:

26 trang 1 tháng trước

Tác giả:

Profile Lê Kim Dung
MÔN XÃ HàC: CHĀ NGH)A HÞI KHOA HàC
TIÂU LU¾N
LÝ LU¾N CĀA CHĀ NGH)A MÁC LÊ-NIN
VÀ NHÀ N¯àC Xà HÞI CHĀ NGH)A. LIÊN HÞ THĀC TIỄN
MþC LþC
Mæ ĐÄU ..................................................................................................................... 1
1.
Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2.
C¢ sç lý luÁn ............................................................................................................ 2
3.
Māc đích cąu nghiên ............................................................................................... 2
4.
Ph°¢ng pháp nghiên cąu .......................................................................................... 2
CH¯¡NG 1: SĀ RA ĐäI, BÀN CHÂT VÀ CHĄC NNG CĂA NHÀ N¯âC XÃ
HàI CHĂ NGH)A ....................................................................................................... 4
1.1
Sā ra nhà xã đåi căa n°ãc hái chă ngh*a ............................................................ 4
1.2
BÁn chÃt ............................................................................................................. 6
1.3
Chąc nng .......................................................................................................... 7
CH¯¡NG 2: LIÊN Hâ THĀC TIàN XÂY DĀNG NHÀ N¯âC Xà HàI CHĂ
NGH)A VIâT NAM .................................................................................................. 12
2.1.
Nhÿng tāu thành và h¿n chÁ trong viãc dāng xây Nhà pháp ......... 12 n°ãc quyền
2.2.
Các yêu cÅu cÅn xây dāng nhà n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a căa dân, do
dân, vì dân trong giai đo¿n mãi. ............................................................................. 14
2.3.
Nhÿng ph°¢ng h°ãng c¢ bÁn xây dāng Nhà n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a
căa dân, do dân, vì dân ........................................................................................... 15
KÀT LUÀN ............................................................................................................... 21
DANH TÀI THAM MĀC LIâU KHÀO .................................................................... 22
1
Mä ĐÄU
1. Lý do chán đÁ tài
Nhà n°ãc là mát hiãn t°ÿng có tính chÃt lịch sử. Xã hái Công xã nguyên thăy
ch°a có Nhà n°ãc và xã hái đ°ÿc tổ chąc theo mát thị tác. Quyền lāc công cáng thuác
mọi thành viên trong xã hái, không mang tính chính tính giai chÃt trị, chÃt cÃp. SÁn xuÃt
và trao phát đổi trißn đÁn chÁ đá t° hÿu về t° liãu sÁn và xã phân chia thành các xuÃt hái
giai cÃp đối kháng ích. về lÿi ChÁ đá thị tác bÃt lāc. Giai cÃp chă nô do nắm đ°ÿc quyền
lāc nắm đã kinh tÁ mà đ°ÿc quyền chính trị, tổ chąc ra.
Nhà n°ãc làm công cā đß duy trì sā thống trị và bóc lát đối vãi giai cÃp nô lã.
Lịch sử đã có bốn kißu n°ãc, đó n°ãc n°ãc Nhà là: Nhà chă nô, Nhà phong kiÁn,
Nhà n°ãc T° sÁn, Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a. Nhà n°ãc chă nô, Nhà phong n°ãc kiÁn,
Nhà n°ãc T° sÁn mặc dù mßi kißu Nhà có n°ãc nhÿng riêng, đặc đißm nh°ng chúng l¿i
có nhÿng đặc đißm chung rÃt c¢ bÁn, đó là: Chúng đều đ°ÿc xây dāng dāa trên chÁ đá
t° hÿu về t° liãu sÁn xuÃt, quyền lāc nhà n°ãc đều thuác giai cÃp thống trị và đều là
công chuyên chính cā b¿o lāc đß thāc hiãn căa mát đối vãi đa số. thißu số
Nhà Xã là Nhà Nhà Xã ra n°ãc hái chă ngh*a n°ãc kißu mãi. n°ãc hái chă ngh*a
đåi dāa trên nhÿng mâu thu¿n về kinh tÁ, chính trị xã hái trong lòng xã hái t° bÁn chă-
ngh*a tā nó không thß khắc phāc đ°ÿc, tÃt yÁu d¿n đÁn cách m¿ng vô sÁn, đÁp tan Nhà
n°ãc t° sÁn, dāng Nhà xây n°ãc Xã hái chă ngh*a.
Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a là công cā sắt bén đß nhân dân lao đáng trÃn áp sā
phÁn kháng giai bóc và xây Nhà Xã căa cÃp lát tổ chąc dāng n°ãc hái chă ngh*a.
Nhà n°ãc hái ngh*a bÁn Xã chă mang chÃt giai cÃp công nhân. xã D°ãi chÁ đá hái
chă ngh*a, lÿi ích và sā nghiãp căa giai cÃp công nhân cũng là lÿi ích và sā nghiãp căa
nhân dân lao đáng, mà nền tÁng là giai cÃp công nhân liên minh vãi giai cÃp nông dân
và tÅng lãp thąc, tri do giai công nhân lãnh Do cÃp đ¿o. đó, bÁn chÃt giai công nhân cÃp
gắn bó chặt ch¿ vãi tính chÃt nhân dân và tính dân Xã chÃt tác. Nhà n°ãc hái chă ngh*a
thāc sā là nhà n°ãc căa nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do ĐÁng Cáng sÁn lãnh
đ¿o. LÅn đÅu sử, n°ãc tiên trong lịch nhà không nằm trong tay giai cÃp bóc lát, mà nằm
trong tay nhân dân, thāc hiãn dân chă vãi nhân dân, chuyên chính vãi các thÁ lāc thù
địch căa nhân dân. Trong điều kiãn hiãn nay, hái chă ngh*a nói chung và Nhà n°ãc Xã
2
nhà n°ãc Cáng hòa Xã hái chă ngh*a Viãt Nam nói riêng đã trç thành trā cát, là công
cā tổ chąc thāc hiãn ý chí và quyền lāc căa nhân dân, thay mặt nhân dân, chịu trách
nhiãm tr°ãc nhân dân quÁn lí toàn bá ho¿t đáng căa đåi sống xã hái. Đó chính là nhà
n°ãc căa nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Vãi lý do trên nên nhóm chọn đề tài <Lý
luÁn chă ngh*a Mác Lê nin về nhà n°ãc xã hái chă ngh*a=.
2. C¢ så lý lu¿n
Tißu luÁn đ°ÿc nghiên cąu dāa trên lý luÁn căa chă ngh*a Mác Lênin, t°-
t°çng Hồ Chí Minh về nhà n°ãc xã hái chă ngh*a.
3. Mÿc đích nghiên cău
Giúp ng°åi học nắm đ°ÿc đối t°ÿng nghiên cąu căa chă ngh*a xã hái khoa học,
phân biãt đối t°ÿng căa chă ngh*a xã hái khoa học vãi TriÁt học Mác Lênin, Kinh tÁ-
học chính trị Mác Lênin, hißu đ°ÿc chąc nng, nhiãm vā và ý ngh*a căa viãc nghiên-
cąu chă ngh*a xã hái khoa học trong công cuác xây dāng chă ngh*a xã hái khoa học ç
n°ãc hiãn ta nay. Từ đó, ng°åi học thÃy rõ đ°ÿc mối hã gắn giÿa ngh*a quan bó chă
xã hái khoa học vãi TriÁt học Mác Lênin và Kinh tÁ học chính trị- Mác - Lênin. Giúp
sinh viên nắm đ°ÿc nhÿng kiÁn thąc c¢ bÁn căa chă ngh*a Mác Lê nin về chă ngh*a xã-
hái,thåi kì quá lên đá chă ngh*a hái vÁn dāng xã và sā sáng t¿o căa ĐÁng.
Ngoài ra, thông qua Chă ngh*a Xã hái Khoa học sinh viên có khÁ nng vÁn
dāng nhÿng tri thąc đã học vào phân tích nhÿng vÃn đề c¢ bÁn về chă ngh*a xã hái và
con lên Xã đ°ång đi hái Chă ngh*a căa n°ãc Viãt Nam ta ngày nay.
4. Ph°¢ng cău pháp nghiên
Ph°¢ng pháp luÁn chung căa chă ngh*a xã hái khoa học: Sử dāng ph°¢ng pháp
luÁn chung nhÃt căa chă ngh*a duy vÁt biãn chąng và chă ngh*a duy vÁt lịch sử căa triÁt
học Mác Lênin. Có ngh*a là nghiên cąu nhÿng vÃn đề chính trị xã hái trong sā vÁn- -
đáng mối hã vãi nhiều vāc và phát trißn, trong quan l*nh khác.
Ph°¢ng pháp kÁt hÿp lịch sử - logic o Ph°¢ng pháp lịch sử nghiên cąu mát sā
vÁt, hiãn t°ÿng phÁi đặt trong mát bối cÁnh lịch sử cā thß, phÁi thÃy đ°ÿc sā vÁn đáng
và phát trißn căa lịch sử.
Ph°¢ng pháp logic là biÁt bỏ đi nhÿng cái không c¢ bÁn, nhÿng cái thą yÁu đß đi
vào cái qui bÁn chÃt, luÁt căa sā vÁt, hiãn t°ÿng.
3
Ph°¢ng pháp kÁt hÿp giÿa lịch sử và logic phÁi trên c¢ sç nhÿng t°liãu thāc tián
căa các sā kiãn lịch sử mà phân tích rút ra nhÿng nhÁn định,nhÿng khái quát, nhÿng
tính qui luÁt.
Ph°¢ng pháp khÁo sát và phân tích về chính mặt trị - xã hái dāa trênđiều kiãn kinh
tÁ - xã hái cā thß.
Các ph°¢ng pháp có tính liên ngành: xã khoa Chă ngh*a hái học là môn khoa mát
học chính trị xã hái, do vÁy khi nghiên cąu phÁi sử dāng nhiều ph°¢ng pháp có tính-
liên ngành, ngành nhiều khoahọc xã hái sử dāng nh°: ph°¢ng pháp phân tích, tổng hÿp,
ph°¢ng pháp so sánh đối chiÁu, ph°¢ng pháp thống kê, điều tra xã hái học, s¢ đồ hoá,
mô hình hoá, .v.v đß nghiên cąu nhÿng khía c¿nh chính trị xã hái căa các ho¿t đáng-
trong quá trình lên Xã từ Chă Ngh*a T° BÁn Chă Ngh*a Hái
4
CH¯¡NG BÀN CHÂT CHĂC 1: SĀ RA ĐâI, VÀ NNG CĀA NHÀ
N¯àC Xà HÞI CHĀ NGH)A
1.1 Sā ra đãi cāa n°ác hßi chā ngh*a nhà xã
Khát vọng mát về xã công hái bằng, đẳng dân chă, bình và bác ái đã xuÃt hiãn từ
lêu trong lịch sử. XuÃt phát từ nguyãn vọng căa nhân dân lao đáng muốn thoát khỏi sā
Ãp bąc, bÃt công và chuyên chÁ, uãc m¢ xây dāng mát xã hái dân chă, công bằng và
nhÿng giá trị căa con ng°åi đ°ÿc tôn trọng, báo vã và có điều kiãn đß phát trißn tā do
tÃt cÁ nng lāc căa minh, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a ra đåi là kÁt quÁ căa cuác cách
m¿ng do giai cÃp vô sÁn và nhân dân lao đáng tiÁn hành d°ãi sā länh đ¿o căa ĐÁng
Cáng sÁn. Tuy nhiên, chỉ đÁn khi xã hái t° bÁn chă ngh*a xuÃt hiãn, khi må nhÿng mâu
thu¿n giÿa quan hã sÁn xuÃt t° bÁn t° nhân về t° liãu sÁn xuÃt vãi tính chÃt xã hái hóa.
ngày cÁng cao căa lāc l°ÿng sÁn nên ngày càng gay xuÃt trç gắt d¿n tãi khăng các cuác
hoÁng về kinh tÁ và mâu thu¿n sâu sắc giÿa giai cÃp t° sÁn và giai cÃp vô sÁn làm xuÃt
hiãn các phong trào đÃu tranh căa giai cÃp vô sÁn, thì trong cuác đÅu tranh căa giai cÃp
vô sân, ĐÁng Cáng sÁn mãi đ°ÿc đß thành lÁp lãnh phong trào tranh cách đ¿o đÃu m¿ng
và thành nhân có ý trç tố ngh*a quyÁt định thắng lÿi m¿ng. căa cách
Bên c¿nh đó, giai cÃp vô sÁn đ°ÿc trang bị bçi vũ khí lý luÁn là chă ngh*a Mác -
Lênin vãi t° cách c¢ sç lý luÁn đß tổ chąc, tiÁn hành cách m¿ng và xây dāng nhà n°ãc
căa giai cÃp mình sau chiÁn thắng. Cùng vãi đó, các yÁu tố dân tác và thåi đ¿i cũng tác
đáng m¿nh đÁn m¿ phong trào cách m¿ng căa giai vô và nhân dân lao cÃp sÁn đáng căa
mßi n°ãc. D°ãi tác đáng căa yÁu các tố khác nhau và cùng là mâu gay vãi đó thu¿n gắt
giÿa giai cÃp vô sÁn và nhân dân lao đáng vãi giai bóc cách vô có cÃp lát, m¿ng sÁn thß
xây ra ç nhÿng n°ãc đá có chÁ t° bÁn chă ngh*a hoặc phát trißn cao trong các dân n°ãc
tác thuác địa. Nhà n°ãc xã hái chă ngh*a ra đåi là kÁt quÁ căa cuác cách m¿ng do giai
cÃp vô sÁn và nhân dân lao đáng tiÁn hành d°ãi sā lãnh đ¿o căa ĐÁng Cáng sÁn. Tuy
nhiên, tùy vào đặc đißm và điều kiãn căa mßi quốc gia, sā ra đåi căa nhà n°ãc xã hái
chă ngh*a cũng nh° viãc tổ chąc chính quyền sau cách m¿ng có nhÿng đặc đißm, hình
thąc và ph°¢ng pháp phù hÿp. Song, chung đißm giÿa các nhà n°ãc xã hái ngh*a chă là
ç chß, đó là tổ chąc thāc hiãn quyền lāc căa nhân dân, là quan c¢ đ¿i diãn cho ý chí căa
nhân dân, thāc hiãn viãc chąc tổ quân lý kinh tÁ, vn hóa, xã hái căa nhân dân, đặt d°ãi
5
sā lãnh đ¿o căa ĐÁng Cáng sÁn. Nh° vÁy, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là mát kißu nhà
n°ãc mà ç đó, sā thống trị chính trị thuác về giai cÃp công nhân, do cách m¿ng xã hái
chă ngh*a sÁn sinh ra và có sử mãnh xây dāng thành công chă ngh*a xã hái, đ°a nhân
dân lao lên làm trên các đáng địa vị chă tÃt cÁ mặt đåi sống hái mát hái căa xã trong xã
phát trißn cao – xã xã hái hái chă ngh*a.
1.1.1.
TiÁn đÁ kinh t¿
Quan hã sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a ç thåi kỳ đÅu căa sā phát trißn t° bÁn chă
ngh*a đã là nhÿng quan hã sÁn xuÃt tiÁn bá so vãi quan hã sÁn xuÃt phong kiÁn, đã t¿o
ra điều kiãn thuÁn lÿi cho sā phát trißn căa lāc l°ÿng sÁn xuÃt. Nh°ng do quan hã sÁn
xuÃt t° bÁn chă ngh*a đ°ÿc xây dāng trên c¢ sç chÁ đá sç hÿu t° nhân về t° liãu sÁn
xuÃt và bóc giá cho nên khi lát trị thặng d° chă ngh*a bÁn đã đÁn đo¿n t° phát trißn giai
chă ngh*a đÁ quốc thì nhÿng quan hã đó đã trç nên mâu thu¿n, không còn phù hÿp vãi
lāc l°ÿng sÁn xuÃt đã phát trißn đÁn mát trình đá xã hái hóa rÃt cao đ°ÿc nÿa. Mâu thu¿n
giÿa quan hã sÁn xuÃt và lāc l°ÿng sÁn xuÃt ngày càng trç nên gay gắt đòi hỏi phÁi có
mát cuác cách m¿ng đß xóa bỏ quan hã sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a, thiÁt lÁp mát kißu
quan hã sÁn xuÃt mãi phù trình phát hÿp vãi đá trißn căa lāc l°ÿng sÁn xuÃt. Đó là kißu
quan hã sÁn xuÃt xã hái chă ngh*a dāa trên chÁ đá công hÿu về t° liãu sÁn xuÃt. Cách
m¿ng về quan hã sÁn xuÃt tÃt yÁu d¿n s¿ đÁn sā thay thÁ kißu nhà n°ãc t° sÁn bằng kißu
nhà n°ãc xã hái chă ngh*a.
1.1.2.
TiÁn đÁ chính - trß xã hßi
Đặc đißm căa quan hã sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a đã quyÁt định bÁn chÃt và đặc
đißm căa nhà n°ãc t° sÁn. ĐÁn giai đo¿n đÁ quốc chă ngh*a đã xuÃt hiãn chă ngh*a t°
bÁn lũng lo¿n nhà n°ãc. Nhà n°ãc t° sÁn đã trāc tiÁp tham gia vào nhiều ho¿t đáng kinh
tÁ, trç thành công trong tay cā giãi t° bÁn đác quyền, đß căng và duy trì cố nhÿng quan
hã xuÃt sÁn t° bÁn chă căa ngh*a, nhằm phāc vā lÿi cho ích giai cÃp t° mà sÁn tr°ãc hÁt
là căa các tÁp đoàn t° bÁn lũng lo¿n nhà n°ãc. Chính vì vÁy, bÁn chÃt căa nhà n°ãc t°
sÁn ngày càng biÁn đổi rõ nét, trong ho¿t đáng căa mình, nhà n°ãc t° sÁn ngày càng sử
dāng nhiều h¢n nhÿng ph°¢ng phÁn pháp dân quan liêu và tài chă, đác nh°ng đ°ÿc che
đÁy d°ãi các hình thąc dân chă. Điều đó càng làm cho nhÿng mâu thu¿n giÿa giai cÃp
t° sÁn và vô sÁn trç nên cng thẳng, t¿o tiền đề cho vô ra. cách m¿ng sÁn nổ
6
Mặt khác, nền sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a đã t¿o ra nhÿng điều kiãn làm cho giai
cÃp vô sÁn ngày càng phát trißn nhanh về số l°ÿng và cao về tính tổ chąc kỷ luÁt, trç
thành giai cÃp tiÁn bá nhÃt căa xã hái, có są mãnh lịch sử lãnh đ¿o các tÅng lãp nhân
dân lao đáng đąng lên làm cách m¿ng đß lÁt đổ sā thống trị căa giai cÃp t° sÁn, xóa bỏ
nhà n°ãc t° sÁn, xây dāng nhà n°ãc căa giai cÃp mình. Trong cuác đÃu tranh căa giai
cÃp vô sÁn, các ĐÁng cáng sÁn đã đ°ÿc thành lÁp đề lãnh đ¿o phong trào cách m¿ng và
trç thành nhân tố có ý ngh*a quyÁt định sā thắng lÿi căa cách m¿ng. Giai cÃp vô sÁn l¿i
có chă ngh*a Mác-Lênin là khí lý bén vũ luÁn sắc đß nhÁn biÁt đúng quy đắn nhÿng luÁt
vÁn đáng và phát trißn căa xã hái, là c¢ sç lý luÁn đß tổ chąc, tiÁn hành cách m¿ng và
xây nhà giai mình sau cách dāng n°ãc căa cÃp chiÁn thắng căa m¿ng.
1.2 BÁn chÃt
So vãi các kißu nhà n°ãc khác trong lịch sử, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là kißu
nhà n°ãc mãi, có bÁn chÃt khác vãi bÁn chÃt căa các kißu nhân n°ãc bóc lát trong lịch
sử. Tính ưu việt về mặt bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa được thể hiện trên các
phương diện:
1.2.1
VÁ chính trß:
Nhà n°ãc xã hái chă ngh*a mang bÁn chÃt căa giai cÃp công nhân, giai cÃp có lÿi ích
phù hÿp vãi lÿi ích chung căa quÅn chúng nhân dân lao đáng. Trong xã hái chă ngh*a,
giai cÃp vô sÁn là lāc l°ÿng giÿ địa vị thống trị về chính trị. Tuy nhiên, sā thống trị căa
giai cÃp vô sÁn có sā khác biãt về chÃt so vãi sā thống giai trị căa cÃp bóc lát tr°ãc đây.
Sā thống trị căa giai cÃp bóc lát là sā thống trị căa thißu số đối vãi tÃt cÁ các giai cÃp,
tÅng lãp nhân dân lao trong xã đáng hái nhằm bÁo vã và duy trì minh. Còn địa vị căa sā
thống trị về chính trị căa giai cÃp vô sÁn là sā thống trị căa đa số đối vãi thißu số giai
cÃp bóc lát nhằm giÁi phóng giai cÃp minh và giÁi phóng tÃt cÁ các tÅng lãp nhân dân
lao đáng khác trong xã hái. Do đó, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là đ¿i bißu cho ý chỉ chung
căa nhân dân lao đáng.
1.2.2
VÁ kinh t¿:
BÁn chÃt căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a chịu sā quy định căa c¢ sç kinh tÁ căa
xã xã hái hái chă ngh*a, đó là xã chÁ đá só hÿu hái về t°r liãu sÁn xuÃt chă yÁu. Do đó,
7
không còn tồn t¿i quan hã sÁn xuÃt bóc lát. NÁu nh° tÃt cÁ các nhà n°ãc bóc lát khác
trong lịch sử đều là nhà n°ãc theo đùng ngh*a căa nó, ngh*a là bá máy căa thiÁu số
nhÿng kẻ bóc lát đß trÃn áp đa số nhân dân lao đáng bị áp bąc, bóc lát, thì nhà n°ãc xã
hái chă ngh*a vừa là mát bá máy chính trị hành chính, mát c¢ quan c°ång chÁ, vừa là-
mát tố chąe quÁn lý kinh tÁ xã hái căa nhãn dân l¿o đáng nó không còn là nhà n°ãc-
theo mà là đúng ngh*a, chỉ <nửa nhà n°ãc".
Viãc chm lo cho lÿi ích căa đ¿i đa số nhân dân lao đáng trç thành māc tiêu hàng
đÅu căa nhà xã n°ãc hái chă ngh*a. vn Về hóa, xã hái, nhà xã n°ãc hái chă ngh*a d°ÿc
xây dāng trên nền tÁng tinh thÅn là lý luÁn căa chă ngh*a Mác Lênin và nhÿng giá trị-
vn hóa tiên tiÁn, tiÁn bá căa nhân lo¿i, đồng thåi mang nhÿng bÁn sắc riêng căa dân
tác, tÅng Sā phân hóa giÿa các giai cÃp, lãp từmg b°ãc đ°ÿc hẹp, thu các giai
1.3 Chăc nng
1.3.1
Chăc nng đối nßi
Thứ nhất, Chức năng quản tổ chức và lý kinh tế
Đây là chąc nng c¢ bÁn đặc thù nhà căa n°ãc xã hái chă ngh*a. Trong chă ngh*a
xã hái, nhà n°ãc không nhÿng là tổ chąc căa quyền lāc chính trị, mà còn là chă sç hÿu
các t° liãu sÁn xuÃt chă yÁu; trāc tiÁp tổ chąc và quÁn lý nền kinh tÁ đÃt n°ãc. Viãc tổ
chąc và quÁn lý kinh tÁ căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là mát hình thąc căa cuác đÃu
tranh giai trong quá cÃp thåi kỳ đá, nhằm cÁi và xóa quan t¿o bỏ hã sÁn xuÃt t° bÁn chă
ngh*a (và quan hã sÁn xuÃt bóc lát nói chung) đ°ÿc xây dāng trên c¢ sç căa chÁ đá t°
hÿu xuÃt ng°åi đáng, đß về t° liãu sÁn và bóc lát lao xác lÁp căng cố và phát trißn quan
hã xuÃt sÁn xã hái chă ngh*a, điều t¿o kiãn cho sā phát trißn m¿nh lāc m¿ căa l°ÿng sÁn
xuÃt, nng tng suÃt lao đáng, đáng. thỏa mãn nhu cÅu căa ng°åi lao
Tổ chąc và quÁn lý kinh tÁ là chąc nng có tÅm quan trọng đặc biãt, nh°ng rÃt
khó khn phąc đòi và t¿p, hỏi phÁi có sā nhÁn thąc đúng đắn các có tính quy vÃn đề luÁt
căa nền sÁn xuÃt xã hái chă ngh*a trong thåi kỳ quá đá. Đồng thåi phÁi có nhÿng chính
sách, ph°¢ng pháp và biãn pháp tác phù đáng hÿp đß thúc đẩy sā phát trißn căa nền kinh
tÁ xã hái chă ngh*a.
Thứ hai, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, trấn áp sự phản kháng
của cấp giai bóc lột đã bị lật đô và âm mưu phản cách mạng khác:
8
Đây là mát chąc nng hÁt sąc quan trọng, nhÃt là trong giai đo¿n đÅu sau khi
cách m¿ng thành công.Mặc dù sau cách m¿ng các giai cÃp bóc lát đã bị lÁt đổ, chính
quyền đã về tay căa giai cÃp công nhân và nhân dân lao đáng, nh°ng do bÁn chÃt phÁn
đáng và trên thāc tÁ giai cÃp bóc lát đã bị lÁt đổ v¿n còn giÿ đ°ÿc trong mát thåi gian
nhÃt định mát số °u thÁ nh° điều kiãn sinh ho¿t giàu có, học vÃn, kính nghiãm quÁn lý
và nghã thuÁt quân sā. vÁy Vì chúng luôn tìm mọi đß cách "phÁn kháng l¿i mát cách lâu
dài, dai dẳng và liều m¿ng".Đß thāc hiãn chąc nng này nhà n°ãc hái xã chă ngh*a phÁi
không ngừng tng c°ång sąc m¿nh mọi mặt, phÁi dāng về sử sąc m¿nh tổng hÿp căa hã
thống trị chính xã hái chă ngh*a.
Thứ ba, chức năng chức quản tổ và lý hóa, giáo khoa văn dục, học và công nghệ
XuÃt phát từ bÁn chÃt căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a, nhà n°ãc căa dân, do dân
và vì dân, chąc nng tổ chąc và quÁn lý vn hóa, giáo dāc, khoÁ học và công nghã là
mát trong nhÿng chąc nng quan trọng, thß hiãn vai trò và trách nhiãm căa nhà n°ãc
trên ba l*nh vāc nhằm:
Nâng cao đåi sống vn hóa và tinh thÅn căa nhân dân, xây dāng nền vn hóa mãi,
lối sống mãi, con ng°åi mãi xã hái chă ngh*a. Bồi d°ỡng nhân lāc, nâng cao dân trí,
đào t¿o nhân tài phāc vā sā nghiãp cho xây dāng đÃt n°ãc.
KhuyÁn khích sā phát khoa trißn căa học, công nghã, quÁn lý và sử có dāng hiãu
quÁ nhÿng thành khoa tāu học, phāc vā kỹ thuÁt phát trißn kinh tÁ, vn hái, hóa, xã thỏa
mãn nhu nhÿng cÅu về vÁt chÃt và tinh thÅn căa nhân dân.
Nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là chă sç hÿu các t° liãu sÁn xuÃt chă yÁu, phÅn lãn
các c¢ sç vn hóa, giáo khoa dāc, học kỹ thuÁt đều là toàn dân. Vì sç hÿu vÁy, n°ãc nhà
xã hái chă ngh*a nhÿng đề không ra và cÅn phÁi tổ chąc thāc hiãn chąc nng tổ chąc và
quÁn lý vn hóa, giáo dāc và khoa học, mà còn có đă điều kiãn đß thāc hiãn tốt chąc
nng đó.
Thứ tư, chức năng bảo vệ trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, bảo vệ các quyền
và ích công dân lợi cơ bản của
9
Đây là chąc nng có ý ngh*a quan trọng căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a. Māc đích
căa chąc nng này là nhằm bÁo đÁm cho pháp luÁt thi hành đ°ÿc mát cách nghiêm chỉnh
và thống nhÃt, thiÁt lÁp, căng cố và điều chỉnh hã thống các quan hã xã hái bÁo đÁm sā
phát trißn đúng h°ãng, phāc vā cho công cuác xây dāng chă ngh*a xã hái và bÁo vã lÿi
ích nhân dân lao căa đáng.
Chąc nng bÁo vã trÁt tā pháp luÁt xã hái chă ngh*a, bÁo vã các quyền và lÿi ích
hÿp đ°ÿc pháp căa công dân s¿ căng cố cùng vãi sā phát trißn căa nhà n°ãc hái xã chă
ngh*a và liên quan chặt ch¿ tãi quá trình dân chă hóa đåi sống xã hái, bçi vì "tng c°ång
hiãu lāc quÁn lý căa Nhà n°ãc và thāc hiãn quyền làm chă căa nhân dân lao đáng trên
thāc mát nhÃt". tÁ là thß thống
1.3.2
Chăc nng đối ngo¿i
Thứ nhất, chức năng bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa
BÁo vã Tổ xã quốc hái chă là ngh*a vÃn đề có tính quy luÁt trong suốt thåi kỳ quá
đá từ chă ngh*a t° bÁn lên chă ngh*a cáng sÁn trên ph¿m ví toàn thÁ giãi. Điều đó xuÃt
phát từ sā còn tồn t¿i trong mát thåi gian dài nhÿng lāc l°ÿng chống đối chă ngh*a xã
hái. Chă ngh*a đÁ quốc vãi bÁn chÃt xâm l°ÿc và phÁn đáng, luôn ngoan cố bám giÿ
nhÿng māc tiêu căa chúng. Chúng không từ mát âm m°u và thă đo¿n nào từ khiêu khích,
phá ho¿i đÁn bao vây lÁt đổ và tiÁn hành chiÁn tranh xâm l°ÿc, đß phÁn kích các lāc
l°ÿng cách m¿ng và hòa bình, chống các n°ãc xã hái chă ngh*a. Vì vÁy, các nhà n°ãc
xã hái chă ngh*a đều phÁi chú trọng tãi chąc nng bÁo vã Tổ quốc, coi viãc căng cố
quốc phòng đß bÁo vã đác lÁp dân tác, bÁo vã chă quyền quốc gia, t¿o điều kiãn hòa
bình ổn định cho công cuác xây dāng xã hái chă ngh*a là nhiãm vā quan trọng th°ång
xuyên lâu dài. Nền quốc phòng trong các n°ãc xã hái chă ngh*a là nền quốc phòng vì
māc đích tā vã, nh°ng đòi hỏi phÁi có đÅy đă sąc m¿nh và khÁ nng tác chiÁn cao đß
sẵn sàng tan đÁp mọi âm phá và xâm các m°u ho¿i l°ÿc căa thÁ lāc đÁ quốc.
Thứ hai, chức năng mở rộng quan hệ hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế
và khu vực trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ,
không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi; ủng hộ và
góp tích phần cực vào phong trào tranh đấu của nhân dân thế vì hòa bình, giới độc lập,
dân vào chủ tiến bộ xã hội.
10
Đây là chąc nng rÃt quan trọng căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a, nó xuÃt phát từ
bÁn chÃt căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a và phù hÿp vãi xu h°ãng phát trißn chung căa
nhân lo¿i. Nái dung này bao căa chąc nng gồm nhÿng đißm bÁn đây: c¢ sau
Căng cố và tng c°ång tình hÿu nghị, đoàn kÁt, hÿp tác, t°¢ng trÿ giúp đỡ l¿n
nhau giÿa n°ãc hái các xã chă ngh*a. Các n°ãc hái xã chă ngh*a có cùng bÁn chÃt và có
nhiều đißm t°¢ng đồng nh° c¢ sç kinh tÁ, chính trị, t° t°çng và có cùng māc đích là
phát huy quyền lāc nhân dân, đÃu tranh xóa bỏ áp bąc, bóc lát, xây đāng chă ngh*a xã
hái. Vì vÁy, căng cố và tng c°ång mối quan hã giÿa các n°ãc xã hái chă ngh*a có ý
ngh*a hÁt sąc quan trọng, nó không nhÿng t¿o ra môi tr°ång và điều kiãn thuÁn lÿi cho
mßi n°ãc trong quá trình xây dāng chă ngh*a xã hái, mà còn góp phÅn vào viãc tng
c°ång thÁ và lāc căa chă xã nói chung. quan ngh*a hái Mç ráng hã vãi các n°ãc có chê
đá chính trị khác nhau trên c¢ sç tôn trọng đác lÁp, chă quyền, thống nhÃt và toàn vẹn
lãnh không can vào công nhau bình thổ, thiãp viãc nái bá căa đẳng và cùng có lÿi.
Đây là mặt ho¿t đáng có ý ngh*a quan trọng, t¿o ra môi tr°ång hòa bình và điều
kiãn quốc tÁ thuÁn lÿi đß mßi n°ãc đẩy m¿nh phát trißn kinh - xã cho tÁ hái, phāc vā sā
nghiãp xây dāng và bÁo vã chă quyền căa mßi n°ãc, đồng thåi đß các n°ãc xã hái chă
ngh*a góp phÅn tích cāc vào cuác đÃu tranh chung căa nhân lo¿i vì hòa bình, đác lÁp,
dân chă và tiÁn bá xã hái. Trong tình hình hiãn nay mặt ho¿t đáng đối ngo¿i này căa
nhà n°ãc xã hái chă ngh*a rÃt sôi đáng nh°ng cũng rÃt phąc t¿p, đòi hỏi phÁi có sā nh¿y
bén trong viãc xác định tình hình, đề ra chính sách phù hÿp và xử lý các vÃn đề chính
xác đß mát mặt, giÿ vÿng đ°ÿc đ°ång lối đối ngo¿i đác lÁp, tā chă; mặt khác, căng cố
vị trí căa nhà n°ãc xã hái chă trên ngh*a tr°ång quốc tÁ, tranh thă đ°ÿc nhÿng điều kiãn
thuÁn lÿi cho sā nghiãp hái mßi n°ãc. phát trißn kinh tÁ - xã căa
Mç ráng mối quan hã và hÿp tác vãi các tổ chąc quốc tÁ. Trong xã hái hiãn đ¿i,
các tổ chąc quốc tÁ ngày càng phát trißn m¿nh về số l°ÿng và ph¿m vi ho¿t đáng ngày
càng mç ráng. Vì vÁy, bên c¿nh viãc tng c°ång quan hã vãi các nhà n°ãc, nhà n°ãc
xã hái chă ngh*a còn mç ráng quan và tham gia tích vào các hã cāc tổ chąc quốc tÁ. Mặt
ho¿t đáng này có nhÿng đặc thù riêng, nh°ng nhìn chung nó v¿n dāa trên c¢ sç nhÿng
nguyên tắc c¢ bÁn căa viãc thāc hiãn chąc nng đối ngo¿i căa nhà n°ãc xã hái chă
ngh*a.
11
Ăng há và góp phÅn tích cāc vào phong trào đÃu tranh căa nhân dân thê giãi vì
hòa bình, dân và xã đác lÁp, chă tiÁn bá hái. XuÃt phát từ bÁn chÃt căa mình và phù hÿp
vãi quy luÁt phát xã nhà trißn căa hái, n°ãc hái xã chă ngh*a luôn tham gia và góp phÅn
tích vào phong trào tranh vì hòa bình, dân và xã cāc đÃu đác lÁp, chă tiÁn bá hái.
Có thß nói đây là vÃn đề có tính quy luÁt và viãc thāc hiãn tÁt mặt ho¿t đáng đối
ngo¿i nhiãm này là trách căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a.
12
CH¯¡NG 2: LIÊN HÞ THĀC TIỄN XÂY DĀNG NHÀ N¯àC Xà HÞI
CHĀ NGH)A VIÞT NAM
2.1. Nhÿng thành và tāu h¿n trong ch¿ vißc dāng n°ác quyÁn xây Nhà pháp
2.1.1.
Thành tāu
Đ¿i hái đ¿i bißu toàn quốc lÅn thą XI căa ĐÁng Cáng sÁn Viãt Nam đã xác định
nhiãm vā xây dāng nhà n°ãc pháp quyền XHCN d°ãi sā lãnh đ¿o căa ĐÁng là mát
trong nhÿng nhiãm vā có tính chiÁn l°ÿc trong quá trình thāc hiãn các māc tiêu phát
trißn kinh - xã 2011 - 2020. xác tÁ hái Sā định māc dāng tiêu xây nhà pháp n°ãc quyền
XHCN trong Báo cáo chính trị căa Đ¿i hái X không chỉ là khẳng định quyÁt tâm chính
trị căa ĐÁng ta trong viãc đẩy m¿nh cÁi cách tổ chąc và ho¿t đáng căa nhà n°ãc, phát
huy dân chă, tng c°ång pháp chÁ mà còn là sā đánh dÃu mát giai đo¿n phát trißn mãi
căa sā nghiãp xây dāng nhà n°ãc kißu mãi mát - nhà n°ãc căa dân, do dân, vì dân
Quá trình xây dāng, tng c°ång nhà n°ãc xã hái chă ngh*a căa dân, do dân, vì
dân ç n°ãc mÃy nm (đặc biãt nhÿng mãi) đã đ°a ta trong suốt chāc qua trong nm đổi
l¿i nhiều kÁt quÁ tích cāc. Nghị quyÁt Hái nghị lÅn thą III khoá VIII căa Ban ChÃp hành
Trung °¢ng ĐÁng và các Vn kiãn Đ¿i hái ĐÁng khoá IX, X đã khẳng định công cuác
xây dāng và hoàn thiãn nhà n°ãc xã hái chă ngh*a Viãt Nam đã có nhÿng tiÁn bá quan
trọng:
Đã từng phát b°ãc trißn hã thống quan đißm, nguyên tắc c¢ bÁn về xây g nhà dān
n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a căa dân, do dân, vì dân. HiÁn pháp 1992 và nhiều
Bá luÁt, LuÁt, đã Pháp lãnh ban hành, khuôn pháp lý nhà đ°ÿc t¿o khổ đß n°ãc quÁn lý
bằng pháp luÁt trên các l*nh vāc kinh tÁ, xã hái, an ninh, quốc phòng... Đã có nhiều
quyÁt định cÁi cách có ý ngh*a quan trên trọng l*nh vāc xây nhà và pháp dāng n°ãc luÁt,
làm c¢ sç cho đổi mãi hã thống chính trị, đổi mãi tổ chąc ho¿t đáng căa bá máy nhà
n°ãc
Dân xã chă hái ngh*a chă tiÁp tāc đ°ÿc nhiều phát huy trên l*nh vāc. Dân chă về
kinh ngày càng tÁ đ°ÿc mç ráng đã tác đáng tích cāc đÁn viãc giÁi sąc xuÃt, phóng sÁn
là đáng lāc thúc đẩy kinh tÁ phát trißn, nâng cao đåi sống nhân dân. Dân chă về chính
trị tiÁn thß có b°ãc quan trọng, hiãn ç viãc bÅu các c¢ quan dân cử, ç chÃt l°ÿng sinh
13
ho¿t căa Quốc hái, Hái đồng nhân dân các cÃp, t¿i các cuác thÁo luÁn căa nhân dân
tham gia ý xây kiÁn dāng các trong báo chí... dā án luÁt, ho¿t đáng căa
Tổ chąc bá máy, chąc nng, nhiãm vā căa nhà n°ãc, tr°ãc hÁt là căa c¢ quan
hành chính nhà n°ãc, đã có mát b°ãc điều chỉnh theo yêu cÅu căa quá trình chuyßn từ
c¢ chÁ tÁp trung quan liêu bao sang cÃp quÁn kinh thành lý nền tÁ nhiều phÅn, vÁn hành
theo c¢ chÁ thị tr°ång có sā quÁn lý nhà theo căa n°ãc định h°ãng xã hái chă ngh*a.
Nái dung và ph°¢ng thąc lãnh đ¿o căa ĐÁng đối vãi nhà n°ãc đã có b°ãc đổi
mãi, vừa bÁo đÁm tng c°ång vai trò lãnh đ¿o căa ĐÁng, vừa phát huy trách nhiãm, tính
chă đáng căa các c¢ quan nhà n°ãc.
2.1.2.
H¿n ch¿
Bá máy nhà n°ãc ta ch°a thÁt trong s¿ch, vÿng m¿nh; tình tr¿ng tham nhũng,
lãng phí, quan liêu còn nghiêm trọng, ch°a đ°ÿc ngn chặn; hiãu lāc quÁn lý, hành điều
ch°a cao; kỷ c°¢ng xã hái còn bị buông lỏng, làm giÁm sút lòng tin căa nhân dân đối
vãi ĐÁng, n°ãc nhà ta.
QuÁn lý nhà n°ãc ch°a ngang tÅm vãi đòi hỏi căa thåi kỳ mãi; ch°a phát huy
đÅy đă mặt tích cāc và h¿n chÁ đ°ÿc tính tā phát, tiêu cāc căa kinh tÁ thị tr°ång. ĐÃt
đai, vốn và tài sÁn nhà n°ãc ch°a đ°ÿc quÁn lý chặt ch¿, sử dāng lãng phí và thÃt thoát
nghiêm trọng
Tổ chąc bá máy nhà n°ãc còn nặng nề, sā phân công và phối hÿp giÿa các c¢
quan nhà n°ãc trong viãc thāc hiãn ba quyền lÁp pháp, hành pháp, t° pháp còn có nhÿng
đißm ch°a rõ về chąc nng, nhiãm vā, mối quan hã, phân cÃp trung °¢ng địa ph°¢ng-
còn mát số mặt ch°a cā thß cho tình tr¿ng tÁp trung quan liêu cũng nh° phân tán, cāc
bá đ°ÿc khắc phāc. chÁm
Sā lãnh đ¿o căa ĐÁng đối vãi nhà n°ãc v¿n còn tình tr¿ng buông lỏng và bao
biãn, chống chéo nên phát huy vai trò lãnh ch°a tốt đ¿o căa ĐÁng và hành hiãu lāc điều
căa bá máy nhà n°ãc
Có nhiều nguyên nhân gây nên những yếu kém của hệ thống chính trị, của bộ
máy nhà trong nước, đó chủ yếu là:
Viãc xây dāng nhà n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a trong điều kiãn chuyßn đổi
nền nhiãm kinh tÁ là vā mãi hißu biÁt mẻ, căa chúng ta còn ít, có nhiều viãc phÁi vừa
làm, vừa tìm tòi, rút kinh nghiãm
14
ĐÁng ch°a làm tốt viãc lãnh đ¿o cā thß hoá nghị quyÁt căa ĐÁng về xây dāng
nhà n°ãc đß có chă tr°¢ng kịp thåi xử lý nhÿng vÃn đề phát sinh trong thāc tián đổi
mãi, đặc biãt nhÿng là vÃn đề nổi lên ngày càng xúc tình quan liêu, lãng bąc nh° tr¿ng
phí, tham nhũng, thiÁu trách nhiãm trong bá máy nhà n°ãc; thiÁu nhÿng biãn pháp tổ
chąc thāc hiãn đ°ång lối, chă tr°¢ng kiên quyÁt, hÿp lý và đă đß m¿nh t¿o chuyßn biÁn
tích cāc nhằm khắc phāc nhÿng khuyÁt đißm, yÁu kém.
Ch°a kịp thåi tổng kÁt thāc tián và còn thiÁu c¢ sç khoa học khi quyÁt định mát
số chă tr°¢ng về sắp xÁp điều chỉnh tổ chąc bá máy ç trung °¢ng và địa ph°¢ng nên
khi có thāc hiãn v°ãng mắc, hiãu quÁ và tác còn dāng h¿n chÁ
Các quan nhà c¢ n°ãc ch°a phát huy đÅy đă nhiãm trách trong viãc quán triãt và
tổ chąc thāc hiãn các nghị quyÁt căa ĐÁng; trong viãc tā đổi mãi, tā chỉnh đốn, bÁo
đÁm sā trong s¿ch và nâng cao hiãu quÁ ho¿t đáng ç từng c¢ quan, đ¢n vị
Các đoàn thß quÅn chúng ch°a chú xây các dung trọng dāng nái cā thß, thiÁt thāc
và đổi mãi ph°¢ng thąc ho¿t đáng đß tổ chąc vÁn đáng nhân dân phát huy quyền làm
chă trong viãc tham gia xây dāng chính quyền, giám sát ho¿t đáng căa cán bá, công
chąc nhà n°ãc và thāc hiãn đÅy đă ngh*a vā công dân, sống, làm viãc theo HiÁn Pháp,
pháp luÁt.
2.2. Các yêu cÅu cÅn xây dāng nhà n°ác pháp quyÁn xã hßi chā ngh*a
cāa dân, do dân, vì dân trong giai đo¿n mái.
Đß đáp ąng đòi hỏi ngày càng cao đối vãi viãc dāng xây Nhà n°ãc trong thåi kỳ
mãi, trong các vn kiãn ĐÁng căa căa các Đ¿i hái VIII, IX, X, XI đã nhÃn m¿nh mát số
chă tr°¢ng, nhiãm vā vãi các yêu sau cÅu đây:
Một là, tiÁp tāc phát huy tốt h¢n và nhiều h¢n quyền làm chă căa nhân dân qua
các hình thąc dân chă đ¿i diãn và dân chă trāc tiÁp đß nhân dân tham gia xây dāng và
bÁo n°ãc, nhÃt viãc vã Nhà là giám sát, tra nhân dân kißm căa đối vãi ho¿t đáng căa c¢
quan và cán công nhà bá, chąc n°ãc.
Hai là, tiÁp tāc xây dāng và hoàn thiãn Nhà n°ãc Cáng hoà xã hái chă ngh*a
Viãt Nam trong s¿ch, vÿng m¿nh, ho¿t đáng có hiãu lāc, hiãu quÁ; cán bá, công chąc
nhà n°ãc thÁt sā là công dân. bác, tÁn tuỵ phāc vā nhân
15
Ba là, tng c°ång sā lãnh đ¿o căa đÁng đối vãi Nhà n°ãc; xây dāng và hoàn
thiãn nái dung, ph°¢ng thąc lãnh đ¿o căa ĐÁng phù hÿp vãi đặc đißm, tính chÃt căa các
c¢ quan nhà n°ãc ç từng cÃp, chú trọng sā lãnh đ¿o căa các tổ chąc đÁng đối vãi viãc
kißm kißm quÁn kê, soát trong lý kinh tÁ, tài chính.
2.3. Nhÿng ph°¢ng h°áng c¢ bÁn xây dāng Nhà n°ác pháp quyÁn xã hßi
chā ngh*a cāa dân, do dân, vì dân
2.3.1.
Må rßng dân chā xã hßi chā ngh*a, phát huy quyÁn làm chā cāa nhân dân
trong xây dāng quÁn và lý nhà n°ác
Ph°¢ng h°ãng vừa c¢ bÁn vừa cÃp bách hàng đÅu lúc này là giÿ vÿng và phát
huy bÁn chÃt tốt đẹp căa nhà n°ãc ta, ngn chặn và lùi tình đẩy tr¿ng suy thoái đ¿o đąc,
tham nhũng, lãng phí, quan liêu, sách nhiáu nhân dân trong bá máy nhà n°ãc.Đây là
vÃn đề có ý ngh*a sống còn đối vãi chÁ đá ta.Chính quyền có trong s¿ch, đ°ÿc dân tin
yêu, ăng há thì mãi vÿng m¿nh, có hiãu lāc. Chỉ có dāa vào sąc m¿nh căa nhân dân
mãi xây dāng đ°ÿc chính quyền trong s¿ch, giÿ vÿng kỷ c°¢ng, an ninh, quốc phòng,
t¿o đáng lāc lãn hái to phát trißn kinh - xã tÁ
Đß thāc hiãn ph°¢ng h°ãng trên, điều quan trọng hàng đÅu là nâng cao chÃt
l°ÿng chÁ đá dân chă đ¿i diãn, mç ráng và có c¢ chÁ từng b°ãc thāc hiãn chÁ đá dân
chă trāc tiÁp mát cách thiÁt thāc, đúng h°ãng và có hiãu quÁ. Đß thāc hiãn đ°ÿc
ph°¢ng h°ãng nhiãm nêu trên cÅn trißn khai các vā sau:
Thứ nhất, tiÁp tāc cÁi tiÁn chÁ đá bÅu cử các c¢ quan dân cử, bÁo đÁm cho cử tri
tiÁp xúc, đối tho¿i vãi ąng cử viên, có đă thông tin đß trao đổi, nhÁn xét, lāa chọn và
bÅu cử đ¿i bißu căa mình thāc sā dân chă trên c¢ sç có sā lãnh đ¿o, h°ãng d¿n về tiêu
chuẩn, c¢ cÃu. CÁi thąc đß tiÁn cách nhân dân tham gia thÁo luÁn và góp ý kiÁn vào
các dā án luÁt, các dā thÁo nghị quyÁt quan trọng căa ĐÁng và Nhà n°ãc thÁt sā thiÁt
thāc hiãu quÁ; và có tránh làm hình thąc, tràn lan, kém. tốn
Thứ hai, nâng cao chÃt l°ÿng ho¿t đáng căa các c¢ quan dân cử (Quốc hái, Hái
đồng nhân dân) đß các c¢ quan này thāc sā là c¢ quan đ¿i diãn căa nhân dân và là c¢
quan quyền lāc nhà n°ãc trong viãc xem xét và quyÁt định nhÿng vÃn đề quan trọng
căa đÃt n°ãc, căa địa ph°¢ng.
16
Thứ ba, đẩy m¿nh cÁi cách và thß chÁ thă tāc hành chính trong các l*nh vāc trāc
tiÁp liên quan đÁn đåi sống nhân dân. Các nái dung trên đ°ÿc đng trên các ph°¢ng tiãn
thông tin, công báo; niêm các phòng thông tin, dân yÁt hoặc l°u trÿ ç trā sç, n¢i tiÁp
Thứ tư, xác định rõ trách nhiãm căa thă tr°çng c¢ quan nhà n°ãc trong viãc giÁi
quyÁt khiÁu n¿i, tố cáo căa nhân dân. Xử lý nghiêm minh các hành vi trì hoãn, chÁm trá,
làm sai lãch, can thiãp trái pháp luÁt hoặc lẩn tránh trách nhiãm đối vãi viãc giÁi quyÁt
khiÁu n¿i, tố cáo. CÅn có quy chÁ t¿o thuÁn lÿi đß ng°åi dân trình bày ý nguyãn, thāc
hiãn quyền khiÁu n¿i, tố cáo căa mình, ngn chặn nhÿng hành vi lÿi dāng quyền khiÁu
n¿i, đß khống, tố cáo xuyên t¿c, vu gây rối.
Thứ năm, các c¢ quan có thẩm quyền lÁp pháp, lÁp quy cÅn rà soát, sửa đổi, bổ
sung và xây dāng mãi các vn bÁn pháp luÁt vãi các định chÁ cā thß, rõ ràng về quyền
giám sát, kißm tra căa nhân dân trong các l*nh vāc sÁn xuÃt, phân phối, thu chi ngân
sách, tài chính, các thu và phí, phí... trong các quan, chÁ đá sử dāng học viãn c¢ đ¢n vị
sÁn xuÃt tr°ång kinh doanh, học, bãnh vãn.
Thứ sáu, nghiên cąu thāc hiãn từng b°ãc chÁ đá dân chă trāc tiÁp, tr°ãc hÁt ç
cÃp c¢ sç:
æ các c¢ quan hành chính, đ¢n vị sā nghiãp, kinh doanh cÅn có quy báo cáo chÁ
công khai các công viãc đã làm, vÃn đề sử dāng tài sÁn, thu chi tài chính và quy định
nhÿng viãc phÁi do đ¿i hái đoàn thß cán bá, công nhân trong đ¢n vị xem xét và bißu
quyÁt.
Định kỳ 6 tháng và mát nm, Hái đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân xã, ph°ång
phÁi báo cáo công khai vãi dân về các công viãc đã làm, tình hình sử dāng tài sÁn, tài
chính, ngân sách, các khoÁn đóng góp căa dân, quyÁt toán các công trình xây dāng c¢
bÁn.
Hằng nm, Hái đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân các cÃp có báo cáo tổng kÁt
công tác và thông qua nhÿng hình thąc phù hÿp, thông qua mặt trÁn và các đoàn thß đß
phê bình, phê nhân dân và tā bình tr°ãc đề nghị nhÁn đánh nhân dân xét và giá.
2.3.2.
Ti¿p tÿc nÁn cÁi chính hành chính cāa n°ác nhà
Nâng cao hiệu quả hoạt động của Chính phủ:
17
Chính phă và bá máy nhà n°ãc thống nhÃt quÁn lý viãc thāc hiãn các nhiãm vā
chính trị, kinh tÁ, vn hoá, xã hái, quốc phòng, an ninh và đối ngo¿i theo đúng chąc
nng hÿp vãi mãi, đó phù c¢ chÁ là:
QuÁn lý kinh tÁ xã hái theo pháp luÁt, giÿ gìn ổn định chính trị xã hái và trÁt- -
tā kỷ c°¢ng; chm lo xây dāng kÁt cÃu h¿ tÅng và nhÿng ngành kinh tÁ then chốt, bÁo
đÁm môi tr°ång và điều kiãn chung cho nhân dân phát trißn sÁn xuÃt kinh doanh, nâng
cao đåi sống.
Tng c°ång kißm kê, kißm soát sÁn xuÃt và phân bố; quÁn lý, sử dāng có hiãu
quÁ vốn và tài cách nhà sÁn công vãi t° đ¿i diãn chă sç hÿu n°ãc, khắc phāc tình tr¿ng
vô lùi tham chă, đẩy nhũng, lãng phí.
KÁt hÿp chặt phát kinh ch¿ trißn tÁ, vn vãi hoá tng an ninh, phòng và c°ång quốc mç
ráng ho¿t đáng đối ngo¿i, đß các l*nh vāc đáng hß này tác trÿ nhau cùng phát trißn.
Đẩy mạnh phân cấp quản lý:
Phân định trách nhiãm, thẩm quyền giÿa các cÃp chính quyền theo h°ãng phân
cÃp rõ h¢n cho địa ph°¢ng, kÁt hÿp chặt ch¿ quÁn lý ngành và quÁn lý lãnh thổ, thāc
hiãn đúng nguyên tắc tÁp trung dân chă.
Viãc phân định trách nhiãm và thẩm quyền căa các cÃp chính quyền phÁi phù
hÿp vãi tính chÃt và yêu cÅu căa từng ngành và l*nh vāc ho¿t đáng, vãi chąc nng,
nhiãm vā căa từng cÃp chính quyền trên từng địa bàn; phù hÿp vãi điều kiãn và khÁ
nng căa các địa ph°¢ng có quy mô, vị trí khác nhau. Giÿa các cÃp chính quyền địa
ph°¢ng cũng cÅn cā thß hoá phân theo viãc cÃp h°ãng nào do cÃp nào giÁi quyÁt sát vãi
thāc h¢n nhiãm tÁ thì giao vā và cho thẩm quyền cÃp đó.
Đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra:
Tng c°ång tổ chąc và ho¿t đáng thanh tra, kißm tra, coi đó là công cā quan trọng
và hÿu hiãu đß bÁo đÁm hiãu lāc quÁn lý nhà n°ãc, thiÁt lÁp kỷ c°¢ng xã hái
Đổi mãi tổ chąc thanh tra phù hÿp vãi chąc nng quÁn lý nhà trong n°ãc điều kiãn mãi;
phát trißn m¿nh tổ chąc thanh tra viãc thāc hiãn thß chÁ về từng l*nh vāc trong toàn xã
hái nh° tài lao đáng, chính, giáo dāc, vã sinh - y tÁ, xây dāng, cā,... công
Nghiên cąu tng thẩm quyền cho các quan thanh tra trong lý hành c¢ viãc xử
chính t¿i chß các vi ph¿m pháp luÁt; phân định rõ h¢n trách nhiãm căa c¢ quan thanh
tra và toà án hành chính trong viãc giÁi quyÁt khiÁu kiãn đối vãi các các c¢ quan và cán
| 1/26
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:

   
MÔN HàC: CHĀ NGH)A XÃ HÞI KHOA HàC TIÂU LU¾N
LÝ LU¾N CĀA CHĀ NGH)A MÁC LÊ-NIN
VÀ NHÀ N¯àC Xà HÞI CHĀ NGH)A. LIÊN HÞ THĀC TIỄN MþC LþC
Mæ ĐÄU ..................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. C¢ sç lý luÁn ............................................................................................................ 2
3. Māc đích nghiên cąu ............................................................................................... 2
4. Ph°¢ng pháp nghiên cąu .......................................................................................... 2
CH¯¡NG 1: SĀ RA ĐäI, BÀN CHÂT VÀ CHĄC NNG CĂA NHÀ N¯âC XÃ
HàI CHĂ NGH)A ....................................................................................................... 4
1.1 Sā ra đåi căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a ............................................................ 4
1.2 BÁn chÃt ............................................................................................................. 6
1.3 Chąc nng .......................................................................................................... 7
CH¯¡NG 2: LIÊN Hâ THĀC TIàN XÂY DĀNG NHÀ N¯âC Xà HàI CHĂ
NGH)A VIâT NAM .................................................................................................. 12
2.1. Nhÿng thành tāu và h¿n chÁ trong viãc xây dāng Nhà n°ãc pháp quyền ......... 12
2.2. Các yêu cÅu cÅn xây dāng nhà n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a căa dân, do
dân, vì dân trong giai đo¿n mãi. ............................................................................. 14
2.3. Nhÿng ph°¢ng h°ãng c¢ bÁn xây dāng Nhà n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a
căa dân, do dân, vì dân ........................................................................................... 15
KÀT LUÀN ............................................................................................................... 21 DANH MĀ
C TÀI LIâU THAM KHÀO .................................................................... 22 Mä ĐÄU
1. Lý do chán đÁ tài
Nhà n°ãc là mát hiãn t°ÿng có tính chÃt lịch sử. Xã hái Công xã nguyên thăy
ch°a có Nhà n°ãc và xã hái đ°ÿc tổ chąc theo mát thị tác. Quyền lāc công cáng thuác
mọi thành viên trong xã hái, không mang tính chÃt chính trị ,tính chÃt giai cÃp. SÁn xuÃt
và trao đổi phát trißn đÁn chÁ đá t° hÿu v
ề t° liãu sÁn xuÃt và xã hái phân chia thành các giai cÃp đối kháng v ề lÿi ích. Ch
Á đá thị tác bÃt lāc. Giai cÃp chă nô do nắm đ°ÿc quyền
lāc kinh tÁ mà nắm đ°ÿc quyền chính trị, đã tổ chąc ra.
Nhà n°ãc làm công cā đß duy trì sā thống trị và bóc lát đối vãi giai cÃp nô lã.
Lịch sử đã có bốn kißu Nhà n°ãc, đó là: Nhà n°ãc chă nô, Nhà n°ãc phong kiÁn,
Nhà n°ãc T° sÁn, Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a. Nhà n°ãc chă nô, Nhà n°ãc phong kiÁn,
Nhà n°ãc T° sÁn mặc dù mßi kißu Nhà n°ãc có nhÿng đặc đißm riêng, nh°ng chúng l¿ i
có nhÿng đặc đißm chung rÃt c¢ bÁn, đó là: Chúng đều đ°ÿc xây dāng dāa trên chÁ đá
t° hÿu về t° liãu sÁn xuÃt, quyền lāc nhà n°ãc đều thuác giai cÃp thống trị và đều là
công cā b¿o lāc đß thāc hiãn chuyên chính căa mát thißu số đối vãi đa số.
Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a là Nhà n°ãc kißu mãi. Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a ra
đåi dāa trên nhÿng mâu thu¿n về kinh tÁ, chính trị-xã hái trong lòng xã hái t° bÁn chă
ngh*a tā nó không thß khắc phāc đ°ÿc, tÃt yÁu d¿n đÁn cách m¿ng vô sÁn, đÁp tan Nhà
n°ãc t° sÁn, xây dāng Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a.
Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a là công cā sắt bén đß nhân dân lao đáng trÃn áp sā
phÁn kháng căa giai cÃp bóc lá t và tổ chąc xây dāng Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a.
Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a mang bÁn chÃt giai cÃp công nhân. D°ãi chÁ đá xã hái
chă ngh*a, lÿi ích và sā nghiãp căa giai cÃp công nhân cũng là lÿi ích và sā nghiãp căa
nhân dân lao đáng, mà nền tÁng là giai cÃp công nhân liên minh vãi giai cÃp nông dân
và tÅng lãp tri thąc, do giai cÃp công nhân lãnh đ¿o. Do đó, bÁn chÃt giai cÃp công nhân
gắn bó chặt ch¿ vãi tính chÃt nhân dân và tính chÃt dân tác. Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a
thāc sā là nhà n°ãc căa nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do ĐÁng Cáng sÁn lãnh
đ¿o. LÅn đÅu tiên trong lịch sử, nhà n°ãc không nằm trong tay giai cÃp bóc lát, mà nằm
trong tay nhân dân, thāc hiãn dân chă vãi nhân dân, chuyên chính vãi các thÁ lāc thù
địch căa nhân dân. Trong điều kiãn hiãn nay, Nhà n°ãc Xã hái chă ngh*a nói chung và 1
nhà n°ãc Cáng hòa Xã hái chă ngh*a Viãt Nam nói riêng đã trç thành trā cát, là công
cā tổ chąc thāc hiãn ý chí và quyền lāc căa nhân dân, thay mặt nhân dân, chịu trách
nhiãm tr°ãc nhân dân quÁn lí toàn bá ho¿t đáng căa đåi sống xã hái. Đó chính là nhà
n°ãc căa nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Vãi lý do trên nên nhóm chọn đề tài luÁn chă ngh*a Mác Lê nin về nhà n°ãc xã hái chă ngh*a=.
2. C¢ så lý lu¿n
Tißu luÁn đ°ÿc nghiên cąu dāa trên lý luÁn căa chă ngh*a Mác - Lênin, t°
t°çng Hồ Chí Minh về nhà n°ãc xã hái chă ngh*a.
3. Mÿc đích nghiên cău
Giúp ng°åi học nắm đ°ÿc đối t°ÿng nghiên cąu căa chă ngh*a xã hái khoa học,
phân biãt đối t°ÿng căa chă ngh*a xã hái khoa học vãi TriÁt học Mác - Lênin, Kinh tÁ
học chính trị Mác -Lênin, hißu đ°ÿc chąc nng, nhiãm vā và ý ngh*a căa viãc nghiên
cąu chă ngh*a xã hái khoa học trong công cuác xây dāng chă ngh*a xã hái khoa học ç
n°ãc ta hiãn nay. Từ đó, ng°åi học thÃy rõ đ°ÿc mối quan hã gắn bó giÿa chă ngh*a
xã hái khoa học vãi TriÁt học Mác - Lênin và Kinh tÁ học chính trị Mác - Lênin. Giúp
sinh viên nắm đ°ÿc nhÿng kiÁn thąc c¢ bÁn căa chă ngh*a Mác Lê-nin về chă ngh*a xã
hái,thåi kì quá đá lên chă ngh*a xã hái và sā vÁn dāng sáng t¿o căa ĐÁng.
Ngoài ra, thông qua Chă ngh*a Xã hái Khoa học sinh viên có khÁ nng vÁn
dāng nhÿng tri thąc đã học vào phân tích nhÿng vÃn đề c¢ bÁn về chă ngh*a xã hái và
con đ°ång đi lên Xã hái Chă ngh*a căa n°ãc Viãt Nam ta ngày nay.
4. Ph°¢ng pháp nghiên cău
Ph°¢ng pháp luÁn chung căa chă ngh*a xã hái khoa học: Sử dāng ph°¢ng pháp
luÁn chung nhÃt căa chă ngh*a duy vÁt biãn chąng và chă ngh*a duy vÁt lịch sử căa triÁt
học Mác -Lênin. Có ngh*a là nghiên cąu nhÿng vÃn đề chính trị - xã hái trong sā vÁn
đáng và phát trißn, trong mối quan hã vãi nhiều l*nh vāc khác.
Ph°¢ng pháp kÁt hÿp lịch sử - logic o Ph°¢ng pháp lịch sử nghiên cąu mát sā
vÁt, hiãn t°ÿng phÁi đặt trong mát bối cÁnh lịch sử cā thß, phÁi thÃy đ°ÿc sā vÁn đáng
và phát trißn căa lịch sử.
Ph°¢ng pháp logic là biÁt bỏ đi nhÿng cái không c¢ bÁn, nhÿng cái thą yÁu đß đi
vào cái bÁn chÃt, qui luÁt căa sā vÁt, hiãn t°ÿng. 2
Ph°¢ng pháp kÁt hÿp giÿa lịch sử và logic phÁi trên c¢ sç nhÿng t°liãu thāc tián
căa các sā kiãn lịch sử mà phân tích rút ra nhÿng nhÁn định,nhÿng khái quát, nhÿng tính qui luÁt .
Ph°¢ng pháp khÁo sát và phân tích về mặt chính trị - xã hái dāa trênđiều kiãn kinh tÁ - xã hái cā thß.
Các ph°¢ng pháp có tính liên ngành: Ch
ă ngh*a xã hái khoa học là mát môn khoa
học chính trị - xã hái, do vÁy khi nghiên cąu phÁi sử dāng nhiều ph°¢ng pháp có tính
liên ngành, nhiều ngành khoahọc xã hái sử dāng nh°: ph°¢ng pháp phân tích, tổng hÿp,
ph°¢ng pháp so sánh đối chiÁu, ph°¢ng pháp thống kê, điều tra xã hái học, s¢ đồ hoá,
mô hình hoá, .v.v đß nghiên cąu nhÿng khía c¿nh chính trị - xã hái căa các ho¿t đáng
trong quá trình từ Chă Ngh*a T° BÁn lên Chă Ngh*a Xã Hái 3
CH¯¡NG 1: SĀ RA ĐâI, BÀN CHÂT VÀ CHĂC NNG CĀA NHÀ
N¯àC Xà HÞI CHĀ NGH)A
1.1 Sā ra đãi cāa nhà n°ác xã hßi chā ngh*a
Khát vọng về mát xã hái công bằng, dân chă, bình đẳng và bác ái đã xuÃt hiãn từ
lêu trong lịch sử. XuÃt phát từ nguyãn vọng căa nhân dân lao đáng muốn thoát khỏi sā
Ãp bąc, bÃt công và chuyên chÁ, uãc m¢ xây dāng mát xã hái dân chă, công bằng và
nhÿng giá trị căa con ng°åi đ°ÿc tôn trọng, báo vã và có điều kiãn đß phát trißn tā do
tÃt cÁ nng lāc căa minh, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a ra đåi là kÁt quÁ căa cuác cách
m¿ng do giai cÃp vô sÁn và nhân dân lao đáng tiÁn hành d°ãi sā länh đ¿o căa ĐÁng
Cáng sÁn. Tuy nhiên, chỉ đÁn khi xã hái t° bÁn chă ngh*a xuÃt hiãn, khi må nhÿng mâu
thu¿n giÿa quan hã sÁn xuÃt t° bÁn t° nhân về t° liãu sÁn xuÃt vãi tính chÃt xã hái hóa.
ngày cÁng cao căa lāc l°ÿng sÁn xuÃt tr
ç nên ngày càng gay gắt d¿n tãi các cuác khăng
hoÁng về kinh tÁ và mâu thu¿n sâu sắc giÿa giai cÃp t° sÁn và giai cÃp vô sÁn làm xuÃt
hiãn các phong trào đÃu tranh căa giai cÃp vô sÁn, thì trong cuác đÅu tranh căa giai cÃp
vô sân, ĐÁng Cáng sÁn mãi đ°ÿc thành lÁp đß lãnh đ¿o phong trào đÃu tranh cách m¿ng và tr
ç thành nhân tố có ý ngh*a quyÁt định thắng lÿi căa cách m¿ng.
Bên c¿nh đó, giai cÃp vô sÁn đ°ÿc trang bị bçi vũ khí lý luÁn là chă ngh*a Mác -
Lênin vãi t° cách c¢ sç lý luÁn đß tổ chąc, tiÁn hành cách m¿ng và xây dāng nhà n°ãc
căa giai cÃp mình sau chiÁn thắng. Cùng vãi đó, các yÁu tố dân tác và thåi đ¿i cũng tác
đáng m¿nh m¿ đÁn phong trào cách m¿ng căa giai cÃp vô sÁn và nhân dân lao đáng căa
mßi n°ãc. D°ãi tác đáng căa các yÁu tố khác nhau và cùng vãi đó là mâu thu¿n gay gắt
giÿa giai cÃp vô sÁn và nhân dân lao đáng vãi giai cÃp bóc lát ,cách m¿ng vô sÁn có thß
xây ra ç nhÿng n°ãc có chÁ đá t° bÁn chă ngh*a phát trißn cao hoặc trong các n°ãc dân
tác thuác địa. Nhà n°ãc xã hái chă ngh*a ra đåi là kÁt quÁ căa cuác cách m¿ng do giai
cÃp vô sÁn và nhân dân lao đáng tiÁn hành d°ãi sā lãnh đ¿o căa ĐÁng Cáng sÁn. Tuy
nhiên, tùy vào đặc đißm và điều kiãn căa mßi quốc gia, sā ra đåi căa nhà n°ãc xã hái
chă ngh*a cũng nh° viãc tổ chąc chính quyền sau cách m¿ng có nhÿng đặc đißm, hình
thąc và ph°¢ng pháp phù hÿp. Song, đißm chung giÿa các nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là
ç chß, đó là tổ chąc thāc hiãn quyền lāc căa nhân dân, là c
¢ quan đ¿i diãn cho ý chí căa
nhân dân, thāc hiãn viãc tổ chąc quân lý kinh tÁ ,vn hóa, xã hái căa nhân dân, đặt d°ãi 4
sā lãnh đ¿o căa ĐÁng Cáng sÁn. Nh° vÁy, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là mát kißu nhà
n°ãc mà ç đó, sā thống trị chính trị thuác về giai cÃp công nhân, do cách m¿ng xã hái
chă ngh*a sÁn sinh ra và có sử mãnh xây dāng thành công chă ngh*a xã hái, đ°a nhân
dân lao đáng lên địa v ịlàm chă trên tÃt cÁ các mặt căa đåi sống xã hái trong mát xã hái
phát trißn cao – xã hái xã hái chă ngh*a.
1.1.1. TiÁn đÁ kinh t¿
Quan hã sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a ç thåi kỳ đÅu căa sā phát trißn t° bÁn chă
ngh*a đã là nhÿng quan hã sÁn xuÃt tiÁn bá so vãi quan hã sÁn xuÃt phong kiÁn, đã t¿o
ra điều kiãn thuÁn lÿi cho sā phát trißn căa lāc l°ÿng sÁn xuÃt. Nh°ng do quan hã sÁn
xuÃt t° bÁn chă ngh*a đ°ÿc xây dāng trên c¢ sç chÁ đá sç hÿu t° nhân về t° liãu sÁn
xuÃt và bóc lá tgiá trị thặng d° cho nên khi chă ngh*a t° bÁn đã phát trißn đÁn giai đo¿n
chă ngh*a đÁ quốc thì nhÿng quan hã đó đã trç nên mâu thu¿n, không còn phù hÿp vãi
lāc l°ÿng sÁn xuÃt đã phát trißn đÁn mát trình đá xã hái hóa rÃt cao đ°ÿc nÿa. Mâu thu¿n
giÿa quan hã sÁn xuÃt và lāc l°ÿng sÁn xuÃt ngày càng trç nên gay gắt đòi hỏi phÁi có
mát cuác cách m¿ng đß xóa bỏ quan hã sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a, thiÁt lÁp mát kißu
quan hã sÁn xuÃt mãi phù hÿp vãi trình đá phát trißn căa lāc l°ÿng sÁn xuÃt. Đó là kißu
quan hã sÁn xuÃt xã hái chă ngh*a dāa trên chÁ đá công hÿu về t° liãu sÁn xuÃt. Cách
m¿ng về quan hã sÁn xuÃt tà tyÁu s¿ d¿n đÁn sā thay thÁ kißu nhà n°ãc t° sÁn bằng kißu
nhà n°ãc xã hái chă ngh*a.
1.1.2. TiÁn đÁ chính trß- xã hßi
Đặc đißm căa quan hã sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a đã quyÁt định bÁn chÃt và đặc
đißm căa nhà n°ãc t° sÁn. ĐÁn giai đo¿n đÁ quốc chă ngh*a đã xuÃt hiãn chă ngh*a t°
bÁn lũng lo¿n nhà n°ãc. Nhà n°ãc t° sÁn đã trāc tiÁp tham gia vào nhiều ho¿t đáng kinh
tÁ, trç thành công cā trong tay giãi t° bÁn đác quyền, đß căng cố và duy trì nhÿng quan
hã sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a, nhằm phāc vā cho lÿi ích căa giai cÃp t° sÁn mà tr°ãc hÁt
là căa các tÁp đoàn t° bÁn lũng lo¿n nhà n°ãc. Chính vì vÁy, bÁn chÃt căa nhà n°ãc t°
sÁn ngày càng biÁn đổi rõ nét, trong ho¿t đáng căa mình, nhà n°ãc t° sÁn ngày càng sử
dāng nhiều h¢n nhÿng ph°¢ng pháp phÁn dân chă, quan liêu và đác tài nh°ng đ°ÿc che
đÁy d°ãi các hình thąc dân chă. Điều đó càng làm cho nhÿng mâu thu¿n giÿa giai cÃp
t° sÁn và vô sÁn trç nên cng thẳng, t¿o tiền đề cho cách m¿ng vô sÁn nổ ra. 5
Mặt khác, nền sÁn xuÃt t° bÁn chă ngh*a đã t¿o ra nhÿng điều kiãn làm cho giai
cÃp vô sÁn ngày càng phát trißn nhanh về số l°ÿng và cao về tính tổ chąc kỷ luÁt, trç
thành giai cÃp tiÁn bá nhÃt căa xã hái, có są mãnh lịch sử lãnh đ¿o các tÅng lãp nhân
dân lao đáng đąng lên làm cách m¿ng đß lÁt đổ sā thống trị căa giai cÃp t° sÁn, xóa bỏ
nhà n°ãc t° sÁn, xây dāng nhà n°ãc căa giai cÃp mình. Trong cuác đÃu tranh căa giai
cÃp vô sÁn, các ĐÁng cáng sÁn đã đ°ÿc thành lÁp đề lãnh đ¿o phong trào cách m¿ng và
trç thành nhân tố có ý ngh*a quyÁt định sā thắng lÿi căa cách m¿ng. Giai cÃp vô sÁn l¿i
có chă ngh*a Mác-Lênin là vũ khí lý luÁn sắc bén đß nhÁn biÁt đúng đắn nhÿng quy luÁt
vÁn đáng và phát trißn căa xã hái, là c¢ sç lý luÁn đß tổ chąc, tiÁn hành cách m¿ng và
xây dāng nhà n°ãc căa giai cÃp mình sau chiÁn thắn g căa cách m¿ng.
1.2 BÁn chÃt
So vãi các kißu nhà n°ãc khác trong lịch sử, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là kißu
nhà n°ãc mãi, có bÁn chÃt khác vãi bÁn chÃt căa các kißu nhân n°ãc bóc lát trong lịch
sử. Tính ưu việt về mặt bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa được thể hiện trên các
phương diện:
1.2.1 VÁ chính trß:
Nhà n°ãc xã hái chă ngh*a mang bÁn chÃt căa giai cÃp công nhân, giai cÃp có lÿi ích
phù hÿp vãi lÿi ích chung căa quÅn chúng nhân dân lao đáng. Trong xã hái chă ngh*a,
giai cÃp vô sÁn là lāc l°ÿng giÿ địa vị thống trị về chính trị. Tuy nhiên, sā thống trị căa
giai cÃp vô sÁn có sā khác biãt về chÃt so vãi sā thống trị căa giai cÃp bóc lát tr°ãc đây.
Sā thống trị căa giai cÃp bóc lát là sā thống trị căa thißu số đối vãi tÃt cÁ các giai cÃp,
tÅng lãp nhân dân lao đáng trong xã hái nhằm bÁo vã và duy trì địa v ịcăa minh. Còn sā
thống trị về chính trị căa giai cÃp vô sÁn là sā thống trị căa đa số đối vãi thißu số giai
cÃp bóc lát nhằm giÁi phóng giai cÃp minh và giÁi phóng tÃt cÁ các tÅng lãp nhân dân
lao đáng khác trong xã hái. Do đó, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là đ¿i bißu cho ý chỉ chung căa nhân dân lao đáng.
1.2.2 VÁ kinh t¿:
BÁn chÃt căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a chịu sā quy định căa c¢ sç kinh tÁ căa
xã hái xã hái chă ngh*a, đó là chÁ đá só hÿu xã hái về t°r liãu sÁn xuÃt chă yÁu. Do đó, 6
không còn tồn t¿i quan hã sÁn xuÃt bóc lát. NÁu nh° tÃt cÁ các nhà n°ãc bóc lát khác
trong lịch sử đều là nhà n°ãc theo đùng ngh*a căa nó, ngh*a là bá máy căa thiÁu số
nhÿng kẻ bóc lát đß trÃn áp đa số nhân dân lao đáng bị áp bąc, bóc lát, thì nhà n°ãc xã
hái chă ngh*a vừa là mát bá máy chính trị - hành chính, mát c¢ quan c°ång chÁ, vừa là
mát tố chąe quÁn lý kinh tÁ - xã hái căa nhãn dân l¿o đáng nó không còn là nhà n°ãc
theo đúng ngh*a, mà chỉ là Viãc chm lo cho lÿi ích căa đ¿i đa số nhân dân lao đáng trç thành māc tiêu hàng
đÅu căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a. Về vn hóa, xã hái, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a d°ÿc
xây dāng trên nền tÁng tinh thÅn là lý luÁn căa chă ngh*a Mác - Lênin và nhÿng giá trị
vn hóa tiên tiÁn, tiÁn bá căa nhân lo¿i, đồng thåi mang nhÿng bÁn sắc riêng căa dân
tác, Sā phân hóa giÿa các giai cÃp, tÅng lãp từmg b°ãc đ°ÿc thu hẹp, các giai
1.3 Chăc nng
1.3.1 Chăc nng đối nßi
Thứ nhất, Chức năng tổ chức và quản lý kinh tế
Đây là chąc nng c¢ bÁn đặc thù căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a. Trong chă ngh*a
xã hái, nhà n°ãc không nhÿng là tổ chąc căa quyền lāc chính trị, mà còn là chă sç hÿu
các t° liãu sÁn xuÃt chă yÁu; trāc tiÁp tổ chąc và quÁn lý nền kinh tÁ đÃt n°ãc. Viãc tổ
chąc và quÁn lý kinh tÁ căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là mát hình thąc căa cuác đÃu
tranh giai cÃp trong thåi kỳ quá đá, nhằm cÁi t¿o và xóa bỏ quan hã sÁn xuÃt t° bÁn chă
ngh*a (và quan hã sÁn xuÃt bóc lát nói chung) đ°ÿc xây dāng trên c¢ sç căa chÁ đá t°
hÿu về t° liãu sÁn xuÃt và bóc lát ng°åi lao đáng, đß xác lÁp căng cố và phát trißn quan
hã sÁn xuÃt xã hái chă ngh*a, t¿o điều kiãn cho sā phát trißn m¿nh m¿ căa lāc l°ÿng sÁn
xuÃt, tng nng suÃt lao đáng, thỏa mãn nhu cÅu căa ng°åi lao đáng.
Tổ chąc và quÁn lý kinh tÁ là chąc nng có tÅm quan trọng đặc biãt, nh°ng rÃt
khó khn và phąc t¿p, đòi hỏi phÁi có sā nhÁn thąc đúng đắn các vÃn đề có tính quy luÁt
căa nền sÁn xuÃt xã hái chă ngh*a trong thåi kỳ quá đá. Đồng thåi phÁi có nhÿng chính
sách, ph°¢ng pháp và biãn pháp tác đáng phù hÿp đß thúc đẩy sā phát trißn căa nền kinh tÁ xã hái chă ngh*a.
Thứ hai, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, trấn áp sự phản kháng
của giai cấp bóc lột đã bị lật đô và âm mưu phản cách mạng khác: 7
Đây là mát chąc nng hÁt sąc quan trọng, nhÃt là trong giai đo¿n đÅu sau khi
cách m¿ng thành công.Mặc dù sau cách m¿ng các giai cÃp bóc lát đã bị lÁt đổ, chính
quyền đã về tay căa giai cÃp công nhân và nhân dân lao đáng, nh°ng do bÁn chÃt phÁn
đáng và trên thāc tÁ giai cÃp bóc lát đã bị lÁt đổ v¿n còn giÿ đ°ÿc trong mát thåi gian
nhÃt định mát số °u thÁ nh° điều kiãn sinh ho¿t giàu có, học vÃn, kính nghiãm quÁn lý
và nghã thuÁt quân sā. Vì vÁy chúng luôn tìm mọi cách đß "phÁn kháng l¿i mát cách lâu
dài, dai dẳng và liều m¿ng".Đß thāc hiãn chąc nng này nhà n°ãc xã hái chă ngh*a phÁi
không ngừng tng c°ång sąc m¿nh về mọi mặt, phÁi sử dāng sąc m¿nh tổng hÿp căa hã
thống chính trị xã hái chă ngh*a.
Thứ ba, chức năng tổ chức và quản lý văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ
XuÃt phát từ bÁn chÃt căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a, nhà n°ãc căa dân, do dân
và vì dân, chąc nng tổ chąc và quÁn lý vn hóa, giáo dāc, khoÁ học và công nghã là
mát trong nhÿng chąc nng quan trọng, thß hiãn vai trò và trách nhiãm căa nhà n°ãc trên ba l*nh vāc nhằm:
Nâng cao đåi sống vn hóa và tinh thÅn căa nhân dân, xây dāng nền vn hóa mãi,
lối sống mãi, con ng°åi mãi xã hái chă ngh*a. Bồi d°ỡng nhân lāc, nâng cao dân trí,
đào t¿o nhân tài phāc vā cho sā nghiãp xây dāng đÃt n°ãc.
KhuyÁn khích sā phát trißn căa khoa học, công nghã, quÁn lý và sử dāng có hiãu
quÁ nhÿng thành tāu khoa học, kỹ thuÁt phāc vā phát trißn kinh tÁ, vn hóa, xã hái, thỏa
mãn nhÿng nhu cÅu về vÁt chÃt và tinh thÅn căa nhân dân.
Nhà n°ãc xã hái chă ngh*a là chă sç hÿu các t° liãu sÁn xuÃt chă yÁu, phÅn lãn
các c¢ sç vn hóa, giáo dāc, khoa học k ỹ thuÁt đều là s
ç hÿu toàn dân. Vì vÁy, nhà n°ãc
xã hái chă ngh*a không nhÿng đề ra và cÅn phÁi tổ chąc thāc hiãn chąc nng tổ chąc và
quÁn lý vn hóa, giáo dāc và khoa học, mà còn có đă điều kiãn đß thāc hiãn tốt chąc nng đó.
Thứ tư, chức năng bảo vệ trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, bảo vệ các quyền
và lợi ích cơ bản của công dân 8
Đây là chąc nng có ý ngh*a quan trọng căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a. Māc đích
căa chąc nng này là nhằm bÁo đÁm cho pháp luÁt đ°ÿc thi hành mát cách nghiêm chỉnh
và thống nhÃt, thiÁt lÁp, căng cố và điều chỉnh hã thống các quan hã xã hái bÁo đÁm sā
phát trißn đúng h°ãng, phāc vā cho công cuác xây dāng chă ngh*a xã hái và bÁo vã lÿi
ích căa nhân dân lao đáng.
Chąc nng bÁo vã trÁt tā pháp luÁt xã hái chă ngh*a, bÁo vã các quyền và lÿi ích
hÿp pháp căa công dân s¿ đ°ÿc căng cố cùng vãi sā phát trißn căa nhà n°ãc xã hái chă
ngh*a và liên quan chặt ch¿ tãi quá trình dân chă hóa đåi sống xã hái, bçi vì "tng c°ång
hiãu lāc quÁn lý căa Nhà n°ãc và thāc hiãn quyền làm chă căa nhân dân lao đáng trên
thāc tÁ là mát thß thống nhÃt".
1.3.2 Chăc nng đối ngo¿i
Thứ nhất, chức năng bảo vệ T
ổ quốc xã hội chủ nghĩa
BÁo vã Tổ quốc xã hái chă ngh*a là vÃn đề có tính quy luÁt trong suốt thåi kỳ quá
đá từ chă ngh*a t° bÁn lên chă ngh*a cáng sÁn trên ph¿m ví toàn thÁ giãi. Điều đó xuÃt
phát từ sā còn tồn t¿i trong mát thåi gian dài nhÿng lāc l°ÿng chống đối chă ngh*a xã
hái. Chă ngh*a đÁ quốc vãi bÁn chÃt xâm l°ÿc và phÁn đáng, luôn ngoan cố bám giÿ
nhÿng māc tiêu căa chúng. Chúng không từ mát âm m°u và thă đo¿n nào từ khiêu khích,
phá ho¿i đÁn bao vây lÁt đổ và tiÁn hành chiÁn tranh xâm l°ÿc, đß phÁn kích các lāc
l°ÿng cách m¿ng và hòa bình, chống các n°ãc xã hái chă ngh*a. Vì vÁy, các nhà n°ãc
xã hái chă ngh*a đều phÁi chú trọng tãi chąc nng bÁo vã Tổ quốc, coi viãc căng cố
quốc phòng đß bÁo vã đác lÁp dân tác, bÁo vã chă quyền quốc gia, t¿o điều kiãn hòa
bình ổn định cho công cuác xây dāng xã hái chă ngh*a là nhiãm vā quan trọng th°ång
xuyên lâu dài. Nền quốc phòng trong các n°ãc xã hái chă ngh*a là nền quốc phòng vì
māc đích tā vã, nh°ng đòi hỏi phÁi có đÅy đă sąc m¿nh và khÁ nng tác chiÁn cao đß
sẵn sàng đÁp tan mọi âm m°u phá ho¿i và xâm l°ÿc căa các thÁ lāc đÁ quốc.
Thứ hai, chức năng mở rộng quan hệ hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế
và khu vực trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ,
không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi; ủng hộ và
góp phần tích cực vào phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập,
dân chủ vào tiến bộ xã hội. 9
Đây là chąc nng rÃt quan trọng căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a, nó xuÃt phát từ
bÁn chÃt căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a và phù hÿp vãi xu h°ãng phát trißn chung căa
nhân lo¿i. Nái dung căa chąc nng này bao gồm nhÿng đißm c¢ bÁn sau đây:
Căng cố và tng c°ång tình hÿu nghị, đoàn kÁt, hÿp tác, t°¢ng trÿ giúp đỡ l¿n
nhau giÿa các n°ãc xã hái chă ngh*a. Các n°ãc xã hái chă ngh*a có cùng bÁn chÃt và có
nhiều đißm t°¢ng đồng nh° c¢ sç kinh tÁ, chính trị, t° t°çng và có cùng māc đích là
phát huy quyền lāc nhân dân, đÃu tranh xóa bỏ áp bąc, bóc lát, xây đāng chă ngh*a xã
hái. Vì vÁy, căng cố và tng c°ång mối quan hã giÿa các n°ãc xã hái chă ngh*a có ý
ngh*a hÁt sąc quan trọng, nó không nhÿng t¿o ra môi tr°ång và điều kiãn thuÁn lÿi cho
mßi n°ãc trong quá trình xây dāng chă ngh*a xã hái, mà còn góp phÅn vào viãc tng
c°ång thÁ và lāc căa chă ngh*a xã hái nói chung. M
ç ráng quan hã vãi các n°ãc có chê
đá chính trị khác nhau trên c¢ sç tôn trọng đác lÁp, chă quyền, thống nhÃt và toàn vẹn
lãnh thổ, không can thiãp vào công viãc nái bá căa nhau bình đẳng và cùng có lÿi.
Đây là mặt ho¿t đáng có ý ngh*a quan trọng, t¿o ra môi tr°ång hòa bình và điều
kiãn quốc tÁ thuÁn lÿi đß mßi n°ãc đẩy m¿nh phát trißn kinh t
Á - xã hái, phāc vā cho sā
nghiãp xây dāng và bÁo vã chă quyền căa mßi n°ãc, đồng thåi đß các n°ãc xã hái chă
ngh*a góp phÅn tích cāc vào cuác đÃu tranh chung căa nhân lo¿i vì hòa bình, đác lÁp,
dân chă và tiÁn bá xã hái. Trong tình hình hiãn nay mặt ho¿t đáng đối ngo¿i này căa
nhà n°ãc xã hái chă ngh*a rÃt sôi đáng nh°ng cũng rÃt phąc t¿p, đòi hỏi phÁi có sā nh¿y
bén trong viãc xác định tình hình, đề ra chính sách phù hÿp và xử lý các vÃn đề chính
xác đß mát mặt, giÿ vÿng đ°ÿc đ°ång lối đối ngo¿i đác lÁp, tā chă; mặt khác, căng cố
vị trí căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a trên tr°ång quốc tÁ, tranh thă đ°ÿc nhÿng điều kiãn
thuÁn lÿi cho sā nghiãp phát trißn kinh tÁ - xã hái căa mßi n°ãc.
Mç ráng mối quan hã và hÿp tác vãi các tổ chąc quốc tÁ. Trong xã hái hiãn đ¿i,
các tổ chąc quốc tÁ ngày càng phát trißn m¿nh về số l°ÿng và ph¿m vi ho¿t đáng ngày
càng mç ráng. Vì vÁy, bên c¿nh viãc tng c°ång quan hã vãi các nhà n°ãc, nhà n°ãc
xã hái chă ngh*a còn mç ráng quan hã và tham gia tích cāc vào các tổ chąc quốc tÁ. Mặt
ho¿t đáng này có nhÿng đặc thù riêng, nh°ng nhìn chung nó v¿n dāa trên c¢ sç nhÿng
nguyên tắc c¢ bÁn căa viãc thāc hiãn chąc nng đối ngo¿i căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a. 10
Ăng há và góp phÅn tích cāc vào phong trào đÃu tranh căa nhân dân thê giãi vì
hòa bình, đác lÁp ,dân chă và tiÁn bá xã hái. XuÃt phát từ bÁn chÃt căa mình và phù hÿp
vãi quy luÁt phát trißn căa xã hái, nhà n°ãc xã hái chă ngh*a luôn tham gia và góp phÅn
tích cāc vào phong trào đÃu tranh vì hòa bình, đác lÁp ,dân chă và tiÁn bá xã hái.
Có thß nói đây là vÃn đề có tính quy luÁt và viãc thāc hiãn tÁt mặt ho¿t đáng đối
ngo¿i này là trách nhiãm căa nhà n°ãc xã hái chă ngh*a. 11
CH¯¡NG 2: LIÊN HÞ THĀC TIỄN XÂY DĀNG NHÀ N¯àC Xà HÞI
CHĀ NGH)A VIÞT NAM
2.1. Nhÿng thành tāu và h¿n ch¿ trong vißc xây dāng Nhà n°ác pháp quyÁn
2.1.1. Thành tāu
Đ¿i hái đ¿i bißu toàn quốc lÅn thą XI căa ĐÁng Cáng sÁn Viãt Nam đã xác định
nhiãm vā xây dāng nhà n°ãc pháp quyền XHCN d°ãi sā lãnh đ¿o căa ĐÁng là mát
trong nhÿng nhiãm vā có tính chiÁn l°ÿc trong quá trình thāc hiãn các māc tiêu phát trißn kinh t Á - xã hái 2011 - 2020. S
ā xác định māc tiêu xây dāng nhà n°ãc pháp quyền
XHCN trong Báo cáo chính trị căa Đ¿i hái X không chỉ là khẳng định quyÁt tâm chính
trị căa ĐÁng ta trong viãc đẩy m¿nh cÁi cách tổ chąc và ho¿t đáng căa nhà n°ãc, phát
huy dân chă, tng c°ång pháp chÁ mà còn là sā đánh dÃu mát giai đo¿n phát trißn mãi
căa sā nghiãp xây dāng nhà n°ãc kißu mãi - mát nhà n°ãc căa dân, do dân, vì dân
Quá trình xây dāng, tng c°ång nhà n°ãc xã hái chă ngh*a căa dân, do dân, vì
dân ç n°ãc ta trong suốt mÃy chāc nm qua (đặc biãt trong nhÿng nm đổi mãi) đã đ°a
l¿i nhiều kÁt quÁ tích cāc. Nghị quyÁt Hái nghị lÅn thą III khoá VIII căa Ban ChÃp hành
Trung °¢ng ĐÁng và các Vn kiãn Đ¿i hái ĐÁng khoá IX, X đã khẳng định công cuác
xây dāng và hoàn thiãn nhà n°ãc xã hái chă ngh*a Viãt Nam đã có nhÿng tiÁn bá quan trọng:
Đã từng b°ãc phát trißn hã thống quan đißm, nguyên tắc c¢ bÁn về xây dāng nhà
n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a căa dân, do dân, vì dân. HiÁn pháp 1992 và nhiều
Bá luÁt, LuÁt, Pháp lãnh đã đ°ÿc ban hành, t¿o khuôn khổ pháp lý đß nhà n°ãc quÁn lý
bằng pháp luÁt trên các l*nh vāc kinh tÁ, xã hái, an ninh, quốc phòng... Đã có nhiều
quyÁt định cÁi cách có ý ngh*a quan trọng trên l*n
h vāc xây dāng nhà n°ãc và pháp luÁt,
làm c¢ sç cho đổi mãi hã thống chính trị, đổi mãi tổ chąc ho¿t đáng căa bá máy nhà n°ãc
Dân chă xã hái chă ngh*a tiÁp tāc đ°ÿc phát huy trên nhiều l*nh vāc. Dân chă về kinh t
Á ngày càng đ°ÿc mç ráng đã tác đáng tích cāc đÁn viãc giÁi phóng sąc sÁn xuÃt,
là đáng lāc thúc đẩy kinh tÁ phát trißn, nâng cao đåi sống nhân dân. Dân chă về chính
trị có b°ãc tiÁn quan trọng, thß hiãn ç viãc bÅu các c¢ quan dân cử, ç chÃt l°ÿng sinh 12
ho¿t căa Quốc hái, Hái đồng nhân dân các cÃp, t¿i các cuác thÁo luÁn căa nhân dân
tham gia ý kiÁn xây dāng các dā án luÁt ,trong ho¿t đáng căa báo chí...
Tổ chąc bá máy, chąc nng, nhiãm vā căa nhà n°ãc, tr°ãc hÁt là căa c¢ quan
hành chính nhà n°ãc, đã có mát b°ãc điều chỉnh theo yêu cÅu căa quá trình chuyßn từ
c¢ chÁ tÁp trung quan liêu bao cÃp sang quÁn lý nền kinh t
Á nhiều thành phÅn, vÁn hành
theo c¢ chÁ thị tr°ång có sā quÁn lý căa nhà n°ãc theo định h°ãng xã hái chă ngh*a.
Nái dung và ph°¢ng thąc lãnh đ¿o căa ĐÁng đối vãi nhà n°ãc đã có b°ãc đổi
mãi, vừa bÁo đÁm tng c°ång vai trò lãnh đ¿o căa ĐÁng, vừa phát huy trách nhiãm, tính
chă đáng căa các c¢ quan nhà n°ãc.
2.1.2. H¿n ch¿
Bá máy nhà n°ãc ta ch°a thÁt trong s¿ch, vÿng m¿nh; tình tr¿ng tham nhũng,
lãng phí, quan liêu còn nghiêm trọng, ch°a đ°ÿc ngn chặn; hiãu lāc quÁn lý, điều hành
ch°a cao; kỷ c°¢ng xã hái còn bị buông lỏng, làm giÁm sút lòng tin căa nhân dân đối vãi ĐÁng, nhà n°ãc ta.
QuÁn lý nhà n°ãc ch°a ngang tÅm vãi đòi hỏi căa thåi kỳ mãi; ch°a phát huy
đÅy đă mặt tích cāc và h¿n chÁ đ°ÿc tính tā phát, tiêu cāc căa kinh tÁ thị tr°ång. ĐÃt
đai, vốn và tài sÁn nhà n°ãc ch°a đ°ÿc quÁn lý chặt ch¿, sử dāng lãng phí và thÃt thoát nghiêm trọng
Tổ chąc bá máy nhà n°ãc còn nặng nề, sā phân công và phối hÿp giÿa các c¢
quan nhà n°ãc trong viãc thāc hiãn ba quyền lÁp pháp, hành pháp, t° pháp còn có nhÿng
đißm ch°a rõ về chąc nng, nhiãm vā, mối quan hã, phân cÃp trung °¢ng - địa ph°¢ng
còn mát số mặt ch°a cā thß cho tình tr¿ng tÁp trung quan liêu cũng nh° phân tán, cāc
bá chÁm đ°ÿc khắc phāc.
Sā lãnh đ¿o căa ĐÁng đối vãi nhà n°ãc v¿n còn tình tr¿ng buông lỏng và bao
biãn, chống chéo nên ch°a phát huy tốt vai trò lãnh đ¿o căa ĐÁng và hiãu lāc điều hành căa bá máy nhà n°ãc
Có nhiều nguyên nhân gây nên những yếu kém của hệ thống chính trị, của bộ
máy nhà nước, trong đó chủ yếu là:
Viãc xây dāng nhà n°ãc pháp quyền xã hái chă ngh*a trong điều kiãn chuyßn đổi
nền kinh tÁ là nhiãm vā mãi mẻ, hißu biÁt căa chúng ta còn ít, có nhiều viãc phÁi vừa
làm, vừa tìm tòi, rút kinh nghiãm 13
ĐÁng ch°a làm tốt viãc lãnh đ¿o cā thß hoá nghị quyÁt căa ĐÁng về xây dāng
nhà n°ãc đß có chă tr°¢ng kịp thåi xử lý nhÿng vÃn đề phát sinh trong thāc tián đổi
mãi, đặc biãt là nhÿng vÃn đề nổi lên ngày càng bąc xúc nh° tình tr¿ng quan liêu, lãng
phí, tham nhũng, thiÁu trách nhiãm trong bá máy nhà n°ãc; thiÁu nhÿng biãn pháp tổ
chąc thāc hiãn đ°ång lối, chă tr°¢ng kiên quyÁt, hÿp lý và đă m¿nh đß t¿o chuyßn biÁn
tích cāc nhằm khắc phāc nhÿng khuyÁt đißm, yÁu kém.
Ch°a kịp thåi tổng kÁt thāc tián và còn thiÁu c¢ sç khoa học khi quyÁt định mát
số chă tr°¢ng về sắp xÁp điều chỉnh tổ chąc bá máy ç trung °¢ng và địa ph°¢ng nên
khi thāc hiãn có v°ãng mắc, hiãu quÁ và tác dāng còn h¿n chÁ
Các c¢ quan nhà n°ãc ch°a phát huy đÅy đă trách nhiãm trong viãc quán triãt và
tổ chąc thāc hiãn các nghị quyÁt căa ĐÁng; trong viãc tā đổi mãi, tā chỉnh đốn, bÁo
đÁm sā trong s¿ch và nâng cao hiãu quÁ ho¿t đáng ç từng c¢ quan, đ¢n vị
Các đoàn thß quÅn chúng ch°a chú trọng xây dāng các nái dung cā thß, thiÁt thāc
và đổi mãi ph°¢ng thąc ho¿t đáng đß tổ chąc vÁn đáng nhân dân phát huy quyền làm
chă trong viãc tham gia xây dāng chính quyền, giám sát ho¿t đáng căa cán bá, công
chąc nhà n°ãc và thāc hiãn đÅy đă ngh*a vā công dân, sống, làm viãc theo HiÁn Pháp, pháp luÁt .
2.2. Các yêu cÅu cÅn xây dāng nhà n°ác pháp quyÁn xã hßi chā ngh*a
cāa dân, do dân, vì dân trong giai đo¿n mái.
Đß đáp ąng đòi hỏi ngày càng cao đối vãi viãc xây dāng Nhà n°ãc trong thåi kỳ
mãi, trong các vn kiãn căa ĐÁng căa các Đ¿i hái VIII, IX, X, XI đã nhÃn m¿nh mát số
chă tr°¢ng, nhiãm vā vãi các yêu cÅu sau đây:
Một là, tiÁp tāc phát huy tốt h¢n và nhiều h¢n quyền làm chă căa nhân dân qua
các hình thąc dân chă đ¿i diãn và dân chă trāc tiÁp đß nhân dân tham gia xây dāng và
bÁo vã Nhà n°ãc, nhÃt là viãc giám sát, kißm tra căa nhân dân đối vãi ho¿t đáng căa c¢
quan và cán bá, công chąc nhà n°ãc.
Hai là, tiÁp tāc xây dāng và hoàn thiãn Nhà n°ãc Cáng hoà xã hái chă ngh*a
Viãt Nam trong s¿ch, vÿng m¿nh, ho¿t đáng có hiãu lāc, hiãu quÁ; cán bá, công chąc
nhà n°ãc thÁt sā là công bác, tÁn tu ỵ phāc vā nhân dân. 14
Ba là, tng c°ång sā lãnh đ¿o căa đÁng đối vãi Nhà n°ãc; xây dāng và hoàn
thiãn nái dung, ph°¢ng thąc lãnh đ¿o căa ĐÁng phù hÿp vãi đặc đißm, tính chÃt căa các
c¢ quan nhà n°ãc ç từng cÃp, chú trọng sā lãnh đ¿o căa các tổ chąc đÁng đối vãi viãc
kißm kê, kißm soát trong quÁn lý kinh tÁ, tài chính.
2.3. Nhÿng ph°¢ng h°áng c¢ bÁn xây dāng Nhà n°ác pháp quyÁn xã hßi
chā ngh*a cāa dân, do dân, vì dân
2.3.1. Må rßng dân chā xã hßi chā ngh*a, phát huy quyÁn làm chā cāa nhân dân
trong xây dāng và quÁn lý nhà n°ác
Ph°¢ng h°ãng vừa c¢ bÁn vừa cÃp bách hàng đÅu lúc này là giÿ vÿng và phát
huy bÁn chÃt tốt đẹp căa nhà n°ãc ta, ngn chặn và đẩy lùi tình tr¿ng suy thoái đ¿o đąc,
tham nhũng, lãng phí, quan liêu, sách nhiáu nhân dân trong bá máy nhà n°ãc.Đây là
vÃn đề có ý ngh*a sống còn đối vãi chÁ đá ta.Chính quyền có trong s¿ch, đ°ÿc dân tin
yêu, ăng há thì mãi vÿng m¿nh, có hiãu lāc. Chỉ có dāa vào sąc m¿nh căa nhân dân
mãi xây dāng đ°ÿc chính quyền trong s¿ch, giÿ vÿng kỷ c°¢ng, an ninh, quốc phòng,
t¿o đáng lāc to lãn phát trißn kinh tÁ - xã hái
Đß thāc hiãn ph°¢ng h°ãng trên, điều quan trọng hàng đÅu là nâng cao chÃt
l°ÿng chÁ đá dân chă đ¿i diãn, mç ráng và có c¢ chÁ từng b°ãc thāc hiãn chÁ đá dân
chă trāc tiÁp mát cách thiÁt thāc, đúng h°ãng và có hiãu quÁ. Đß thāc hiãn đ°ÿc
ph°¢ng h°ãng nêu trên cÅn trißn khai các nhiãm vā sau:
Thứ nhất, tiÁp tāc cÁi tiÁn chÁ đá bÅu cử các c¢ quan dân cử, bÁo đÁm cho cử tri
tiÁp xúc, đối tho¿i vãi ąng cử viên, có đă thông tin đß trao đổi, nhÁn xét, lāa chọn và
bÅu cử đ¿i bißu căa mình thāc sā dân chă trên c¢ sç có sā lãnh đ¿o, h°ãng d¿n về tiêu
chuẩn, c¢ cÃu. CÁi tiÁn cách thąc đß nhân dân tham gia thÁo luÁn và góp ý kiÁn vào
các dā án luÁt, các dā thÁo nghị quyÁt quan trọng căa ĐÁng và Nhà n°ãc thÁt sā thiÁt
thāc và có hiãu quÁ; tránh làm hình thąc, tràn lan, tố n kém.
Thứ hai, nâng cao chÃt l°ÿng ho¿t đáng căa các c¢ quan dân cử (Quốc hái, Hái
đồng nhân dân) đß các c¢ quan này thāc sā là c¢ quan đ¿i diãn căa nhân dân và là c¢
quan quyền lāc nhà n°ãc trong viãc xem xét và quyÁt định nhÿng vÃn đề quan trọng
căa đÃt n°ãc, căa địa ph°¢ng. 15
Thứ ba, đẩy m¿nh cÁi cách thß chÁ và thă tāc hành chính trong các l*nh vāc trāc
tiÁp liên quan đÁn đåi sống nhân dân. Các nái dung trên đ°ÿc đng trên các ph°¢ng tiãn
thông tin, công báo; niêm yÁt hoặc l°u trÿ ç các phòng thông tin, trā sç, n¢i tiÁp dân
Thứ tư, xác định rõ trách nhiãm căa th
ă tr°çng c¢ quan nhà n°ãc trong viãc giÁi
quyÁt khiÁu n¿i, tố cáo căa nhân dân. Xử lý nghiêm minh các hành vi trì hoãn, chÁm trá,
làm sai lãch, can thiãp trái pháp luÁt hoặc lẩn tránh trách nhiãm đối vãi viãc giÁi quyÁt
khiÁu n¿i, tố cáo. CÅn có quy chÁ t¿o thuÁn lÿi đß ng°åi dân trình bày ý nguyãn, thāc
hiãn quyền khiÁu n¿i, tố cáo căa mình, ngn chặn nhÿng hành vi lÿi dāng quyền khiÁu
n¿i, tố cáo đß xuyên t¿c, vu khống, gây rối.
Thứ năm, các c¢ quan có thẩm quyền lÁp pháp, lÁp quy cÅn rà soát, sửa đổi, bổ
sung và xây dāng mãi các vn bÁn pháp luÁt vãi các định chÁ cā thß, rõ ràng về quyền
giám sát, kißm tra căa nhân dân trong các l*nh vāc sÁn xuÃt, phân phối, thu chi ngân
sách, tài chính, các chÁ đá thu và sử dāng học phí, viãn phí... trong các c¢ quan, đ¢n vị
sÁn xuÃt kinh doanh, tr°ång học, bãnh vãn.
Thứ sáu, nghiên cąu thāc hiãn từng b°ãc chÁ đá dân chă trāc tiÁp, tr°ãc hÁt ç cÃp c¢ sç:
æ các c¢ quan hành chính, đ¢n vị sā nghiãp, kinh doanh cÅn có quy chÁ báo cáo
công khai các công viãc đã làm, vÃn đề sử dāng tài sÁn, thu chi tài chính và quy định
nhÿng viãc phÁi do đ¿i hái đoàn thß cán bá, công nhân trong đ¢n vị xem xét và bißu quyÁt.
Định kỳ 6 tháng và mát nm, Hái đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân xã, ph°ång
phÁi báo cáo công khai vãi dân về các công viãc đã làm, tình hình sử dāng tài sÁn, tài
chính, ngân sách, các khoÁn đóng góp căa dân, quyÁt toán các công trình xây dāng c¢ bÁn.
Hằng nm, Hái đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân các cÃp có báo cáo tổng kÁt
công tác và thông qua nhÿng hình thąc phù hÿp, thông qua mặt trÁn và các đoàn thß đß
phê bình, tā phê bình tr°ãc nhân dân và đề nghị nhân dân nhÁn xét và đánh giá.
2.3.2. Ti¿p tÿc cÁi chính nÁn hành chính cāa nhà n°ác
Nâng cao hiệu quả hoạt động của Chính phủ: 16
Chính phă và bá máy nhà n°ãc thống nhÃt quÁn lý viãc thāc hiãn các nhiãm vā
chính trị, kinh tÁ, vn hoá, xã hái, quốc phòng, an ninh và đối ngo¿i theo đúng chąc
nng phù hÿp vãi c¢ chÁ mãi, đó là:
QuÁn lý kinh tÁ - xã hái theo pháp luÁt, giÿ gìn ổn định chính trị - xã hái và trÁt
tā kỷ c°¢ng; chm lo xây dāng kÁt cÃu h¿ tÅng và nhÿng ngành kinh tÁ then chốt, bÁo
đÁm môi tr°ång và điều kiãn chung cho nhân dân phát trißn sÁn xuÃt kinh doanh, nâng cao đåi sống.
Tng c°ång kißm kê, kißm soát sÁn xuÃt và phân bố; quÁn lý, sử dāng có hiãu
quÁ vốn và tài sÁn công vãi t
° cách đ¿i diãn chă sç hÿu nhà n°ãc, khắc phāc tình tr¿ng
vô chă, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí.
KÁt hÿp chặt ch¿ phát trißn kinh tÁ ,vn hoá vãi tng c°ång an ninh, quốc phòng và mç
ráng ho¿t đáng đối ngo¿i, đß các l*nh vāc này tác đáng hß trÿ nhau cùng phát trißn.
Đẩy mạnh phân cấp quản lý:
Phân định trách nhiãm, thẩm quyền giÿa các cÃp chính quyền theo h°ãng phân
cÃp rõ h¢n cho địa ph°¢ng, kÁt hÿp chặt ch¿ quÁn lý ngành và quÁn lý lãnh thổ, thāc
hiãn đúng nguyên tắc tÁp trung dân chă.
Viãc phân định trách nhiãm và thẩm quyền căa các cÃp chính quyền phÁi phù
hÿp vãi tính chÃt và yêu cÅu căa từng ngành và l*nh vāc ho¿t đáng, vãi chąc nng,
nhiãm vā căa từng cÃp chính quyền trên từng địa bàn; phù hÿp vãi điều kiãn và khÁ
nng căa các địa ph°¢ng có quy mô, vị trí khác nhau. Giÿa các cÃp chính quyền địa
ph°¢ng cũng cÅn cā thß hoá viãc phân cÃp theo h°ãng nào do cÃp nào giÁi quyÁt sát vãi
thāc tÁ h¢n thì giao nhiãm vā và thẩm quyền cho cÃp đó.
Đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra:
Tng c°ång tổ chąc và ho¿t đáng thanh tra, kißm tra, coi đó là công cā quan trọng
và hÿu hiãu đß bÁo đÁm hiãu lāc quÁn lý nhà n°ãc, thiÁt lÁp k ỷ c°¢ng xã hái
Đổi mãi tổ chąc thanh tra phù hÿp vãi chąc nng quÁn lý nhà n°ãc trong điều kiãn mãi;
phát trißn m¿nh tổ chąc thanh tra viãc thāc hiãn thß chÁ về từng l*nh vāc trong toàn xã
hái nh° tài chính, lao đáng, giáo dāc, vã sinh - y tÁ, xây dāng, công cā,...
Nghiên cąu tng thẩm quyền cho các c¢ quan thanh tra trong viãc xử lý hành
chính t¿i chß các vi ph¿m pháp luÁt; phân định rõ h¢n trách nhiãm căa c¢ quan thanh
tra và toà án hành chính trong viãc giÁi quyÁt các khiÁu kiãn đối vãi các c¢ quan và cán 17