Ngân hàng câu hỏi ôn tập thi môn Chủ nghĩa khoa học xã hội(p3) | Đại học Bách Khoa, Đại học Đà Nẵng

Câu 1: Trình bày khái niệm cách mạng xã hội chủ nghĩa?
Cách mạng xã hội chủ nghĩa là cuộc cách mạng nhằm thay thế chế độ tư bản chủ nghĩa
lỗi thời bằng chế độ xã hội chủ nghĩa. Trong cuộc cách mạng đó, giai cấp công nhân là
giai cấp lãnh đạo và cùng với quần chúng nhân dân lao động xây dựng một xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh. Nghĩa hẹp: Là cuộc cách mạng chính trị, được kết thúc bằng
việc giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động giành được chính quyền, thiết lập
được nhà nước chuyên chính vô sản- nhà nước của gccn và quần chúng nhân dân
lao động. Nghĩa rộng: cách mạng chủ nghĩa xa hội gồm 2 thời kì: cách mạng về chính trị
với nội dung chính là thiêt lập nhà nước chuyên chính vô sản và tiếp theo là thời ký giai
cấp công nhân và nhân dân lao động sử dụng nhà nước của mình để cải tạo xã hội cũ về
mọi mặt nhằm thực hiện thắng lợi chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
Câu 2: Phân tích nguyên nhân của cách mạng xã hội chủ nghĩa
*Nguyên nhân khách quan của cách mạng xã hội chủ nghĩa
Nguyên nhân sâu xa là do mâu thuẫn gay gắt giữa nhu cầu phát triển của lực lượng xản
xuất và sự kìm hãm của quan hệ sản xuât đã trở nên lỗi thời lực lượng sản xuất
ngày càng phát triền, ngày càng có tính xã hội hóa cao mâu thuẫn gay gắt với quan hệ sản
xuất mang tính chất tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất Biểu hiện mâu thuẫn
trong lĩnh vực kinh tế: tính tổ chức, tính kế hoạch cao trong từng doanh nghiệp ngày càng
tăng với tính vô tổ chức của sản xuất toàn xã hội do sự cạnh tranh của nền sản xuất
hàng hóa tư bản chủ nghĩa tạo ra.
Biểu hiện về mặt xã hội là mâu thuẫn giữa giai câp công nhân với giai cấp tư sản Quy
luật cạnh tranh, tính chất vô chính phủ trong sản xuất dưới chế độ tư bản chủ nghĩa dẫn
tới khủng hoảng thừa, buộc một số doanh nghiệp phải ngừng sản xuất. Trong xã hội này,
giai câp công nhân sống bằng việc bán sức lao dộng cho nhà tư bản, do vậy khi sản xuất
trì trệ thì công nhân không có việc làm, nên họ đã đứng dậy đấu tranh chống lại giai cấp
tư sản. Để khắc phục tình trạng trên, nhà tư sản tổ chức ra các cacten, xanhdica. ... quốc
hữu hóa một số ngành khi gặp khó khăn, tư hữu hóa khi thuận lợi,.. Tuy nhiên không giải
quyết được căn bản vấn đề khủng hoảng trong nền kinh tế tư bản chủ nghĩa
* Nguyên nhân chủ quan của cách mạng xã hội chủ nghĩa Khi giai cấp công nhân phát
triển đủ cả về số lượng và chất lượng thì giai cấp công nhân trên cơ sở tiếp nhận lý luận
chủ nghĩa xã hội khoa học, tự mình tổ chức ra chính đảng cách mạng, tiến hành tuyên
truyền vận động quần chúng nhân dân đứng lên thực hiện lật đổ chế độ xã hội cũ, xây dựng xã hội mới.
Câu 3: Phân tích mục tiêu và động lực của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa
Mục tiêu của cách mạng xã hội chủ nghĩa
Giải phóng xã hội, giải phóng con người là mục tiêu của giai câp công nhân, của cách
mạng xã hội chủ nghĩa. Cho nên có thể nói, chủ nghĩa xã hội mang tính nhân văn sâu sắc.
Chủ nghĩa xã hội không chỉ dừng lại ở ý thức, ở khẩu hiệu giải phóng con người mà phải
từng bước thực hiện hóa qua thực tiễn sự nghiệp giải phóng con người khỏi chế độ áp
bức, bóc lột giữa người với người. Mục tiêu cao cả nhất đó phải được hiện thực hóa qua
từng chặng đường, từng bước đi, thông qua quá trình lao động đầy nhiệt huyết và sáng
tạo của quần chúng nhân. dân lao động, bằng công tác tổ chức xã hội một cách khoa học
trên tất cả các lĩnh vực, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
Mục tiêu giai đoạn thứ nhất của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa là giai cấp công nhân
phải đoàn kết với những người lao động khác thực hiện lật đổ chính quyền của giai cấp
thống trị, áp bức, bóc lột, phải giành lấy chính quyền, phải tự vươn lên thành giai cấp dân tộc.
Mục tiêu giai đoạn thứ hai của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa là giai cấp công nhân
phải tập hợp các tầng lớp nhân dân lao động vào Công cuộc tổ chức một xã hội mới về
mọi mặt, thực hiện xóa bỏ tình trạng người bóc lột người để không còn tình trạng dân tộc
này áp bức, bóc lột dân tộc khác. Đến giai đoạn cao là chủ nghĩa Cộng sản, khi đó không
còn giai cấp, không còn nhà nước, giai cấp vô sản tự xóa bỏ mình với tư cách là giai cấp thống trị.
Động lực của cách mạng xã hội chủ nghĩa
Cách mạng xã hội chủ nghĩa với mục đích giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao
động ra khỏi tình trạng bị áp bức bóc lột, đưa lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho họ, do
vậy thu hút được sự tham gia của quần chúng nhân dân lao động trong suốt quá trình cách mạng. *Giai cấp công nhân
Giai cấp công nhân vừa là giai cấp lãnh đạo, vừa là động lực chủ yếu trong cách mạng xã
hội chủ nghĩa. Giai cấp công nhân là sản phẩm của nền sản xuất đại Công nghiệp, do vậy
ngày càng tăng lên về số lượng, nâng cao về chất lượng trong xã hội hiện đại. Giai cấp
công nhân là lực lượng lao động chủ yếu tạo nên sự giàu có trong xã hội hiện đại, là lực
lượng xã hội đi đầu trong cuộc đấu tranh xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa và trong công
cuộc cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Vì vậy có thể khẳng định: giai cấp công nhân
là lực lượng hàng đầu bảo đảm cho sự thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa.
* Giai cấp nông dân Giai cấp nông dân có nhiều lợi ích cơ bản thống nhất với lợi ích của
giai cấp công nhân, giai cấp này trở thành một động lực to lớn trong cách mạng xã hội
chủ nghĩa.Một xã hội mà nông dân còn là lực lượng đông đảo thì trong cuộc đấu tranh
giành chính quyền, giai cấp công nhân chỉ có thể giành được thắng lợi khi lôi kéo được
giai cấp nông dân đi theo mình.
Câu 4: Trình bày những nội dung cơ bản của cách mạng xã hội chủ nghĩa
*Trên lĩnh vực chính trị:
Nội dung trước tiên của cách mạng xã hội chủ nghĩa là đập tan nhà nước của giai cấp bóc
lột, giành chính quyền về tay giai cấp công nhân, nhân dân lao động đưa những người lao
động từ địa vị nô lệ làm thuê lên địa vị làm chủ xã hội.
Bước tiếp theo là tiếp tục phát triển sâu rộng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Thực chất của
quả trình đó là ngày càng thu hút đông đảo quần chúng nhândân lao động tham gia vào
công việc quản lý xã hội, quản lý nhà nước.
Để nâng cao hiệu quả trong việc tập hợp, tổ chức nhân dân tham gia vào các công việc
của nhà nước xã hội chủ nghĩa, đảng Cộng sản và nhà nước xã hội chủ nghĩa phải
thường xuyên chăm lo nâng cao kiến thức về mọi mặt cho cho dân, đặc biệt là văn hóa
chính trị. Bên cạnh đó,nhà nước xã hội chủ nghĩa còn phải quan tâm tới việc xây dựng hệ
thống pháp luật, hoàn thiện cơ chế, có những biện pháp để nhân dân lao động tham gia
hoạt động quản lý xã hội, quản lý nhà nước.
* Trên lĩnh vực kinh tế:
Những cuộc cách mạng trước đây, về thực chất chỉ là cuộc cách mạng chính trị, bởi vì, về
căn bản, nó được kết thúc bằng việc lật đổ ách thống trị của giai cấp này, thay thế bằng sự
thống trị của giai cấp khác. Cách mạng xã hội chủ nghĩa về thực chất là có tính chất kinh
tế. Việc giành chính quyền về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động mới chỉ là
bước đầu. Nhiệm vụ trọng tâm có ý nghĩa quyết định cho sự thắng lợi của cách mạng xã
hội chủ nghĩa phải là phát triển kinh tế, không ngừng nâng cao năng suất lao động, cải
thiện đời sống nhân dân.
Cách mạng xã hội chủ nghĩa trong lĩnh vực kinh tế, trước hết là phải thay đổi vị trí, vai
trò của người lao động đối với tư liệu sản xuất chủ yếu, thay thế chế độ chiếm hữu tự
nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất bằng sở hữu xã hội chủ nghĩa với những hình
thức thích hợp thực hiện những biện pháp cần thiết gắn người lao động với tư liệu sản xuất.
Cải tạo quan hệ sản xuất cũ, xây dựng quan hệ sản xuất mới xã hội chủ nghĩa, nhà nước
xã hội chủ nghĩa phải tìm mọi cách phát triển lực lượng sản xuất, không ngừng nâng cao
năng suất lao động, trên cơ sở đó, từng bước cải thiện đời sống nhân dân.
Chủ nghĩa xã hội thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động, do vậy, năng suất lao
động, hiệu quả công việc là thước đo đánh giá hiệu quả của mỗi người đóng góp cho xã hội.
*Trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa:
Trong những xã hội áp bức bóc lột trước đây, giai cấp thống trị nắm quyền lực về kinh tế,
cũng đồng thời nắm luôn công cụ thống trị vềmặt tinh thần. Dưới chủ nghĩa xã hội, giai
cấp công nhân cùng quần chúng nhân dân lao động đã trở thành những người làm chủ
những tư liệu sản xuất chủ yếu trong xã trị tinh thần. hội, do vậy, họ cũng là những người
sáng tạo ra những giá trị văn hóa,tinh thần của xã hội Trên cơ sở kế thừa một cách có
chọn lọc và nâng cao có giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tiếp thu các giá trị văn
hóa tiên tiến của thời đại, cách mạng xã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa
thực hiện việc giải phóng những người lao động về mặt tinh thần thông qua xây dựng
từng bước thế giới quan và nhân sinh quan mới cho người lao động, hình thành những
con người mới xã hội chủ nghĩa, giàu lòng yêu nước, có bản lĩnh chính trị, nhân văn,
nhânđạo, có hiểu biết, có khả năng giải quyết một cách đúng đắn mối quan hệ giữa cá
nhân, gia đình và xã hội.
Câu 6: Phân tích xu hướng tất yếu của sự xuất hiện hình thái kinh tế - cộng sản chủ nghĩa.
C.Mác và Ph.Ăngghen đã vận đụng một cách triệt để quan điểm duy vật về lịch sử để
nghiên cứu xã hội loài người, từ đó đã xây dựng nên học thuyết hình thái kinh tế - xã hội,
phân tích một cách khoa học sự chuyển biến từ hình thái kinh tế - xã hội thấp lên hình
thái kinh tế - xã hội cao hơn và coi đó là một quá trình lịch sử - tự nhiên.
Trong nhiều tác phẩm của mình, đặc biệt là trong tác phẩm Tuyên ngôn của Đảng Cộng
sản và tác phẩm Chống Đuyrinh, C.Mác và Ph.Ăngghen đã khẳng định sự ra đời của chủ
nghĩa tư bản là một giai đoạn phát triển mới của nhân loại, các ông viết: "Giai cấp tư sản,
trong quá trình thống trị giai cấp chưa đầy một thế kỷ đã tạo ra những lực lượng sản xuất
nhiều hơn và đồ sộ hơn lực lượng sản xuất của tất cả các thế hệ trước kia gộp lại". Nhưng
mặt khác, C.Mác và Ph.Ăngghen cũng chỉ ra rằng: trong xã hội đối kháng giai cấp đó,
con người càng chinh phục thiên nhiên, cải tạo tự nhiên thì tình trạng người áp bức, bóc
lột người càng được mở rộng.
Lực lượng sản xuất của chủ nghĩa tư bản càng phát triển đến trình độ xã hội hóa cao thì
càng làm cho mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển của lực lượng sản xuất với sự kìm hãm
của quan hệ sản xuất mang tính tư nhân tư bản chủ nghĩa thêm sâu sắc. Trong tác phẩm
Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản. C.Mác và Ph.Ăngghen đã nhận định: "Từ hàng chục
năm nay. lịch sử công nghiệp và thương nghiệp không phải là cái gì khác hơn là lịch sử
cuộc nổi dậy của lực lượng sản xuất hiện đại chống lại quan hệ sản xuất hiện đại".
Tính mâu thuẫn qay gắt trong lĩnh vực kinh tế của chủ nghĩa tư bản biểu hiện trên lĩnh
vực chính trị - xã hội là mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân, nhân dân lao động với giai
cấp tư sản ngày càng trở nên quyết liệt.
Cuộc đấu tranh giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản xuất hiện ngay từ khi chủ
nghĩa tư bản hình thành ngày càng trở nên sâu sắc. Qua thực tiễn cuộc đấu tranh, giai cấp
công nhân đã nhận thức được rằng, muôn giành thắng lợi phải tiếp thu chủ nghĩa xã hội
khoa học, hình thành chính đảng của giai cấp mình. Khi đảng cộng sản ra đời, toàn bộ
hoạt động của nghĩa đều hướng vào lật đổ nhà nước của giai cấp tư sản, xác lập nhà nước
của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Việc thiết lập nhà nước của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động là sự mở đầu của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chũ nghĩa.
Như vậy, sự xuất hiện của hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa phải có những
điều kiện nhất định, đó là sự phát triển của lực lượng sản xuất dưới chủ nghĩa tư bản đạt
đến một mức độ nhất định, lực lượng giai cấp công nhân trở nên đông đảo, mâu thuẫn
gay gắt với giai cấp tư sản. Mặt khác, từ thực tiễn cách mạng, giai cấp công nhân phải
giác ngộ cách mạng, phải xây dựng được chính đảng cách mạng, phải kiên quyết đấu
tranh giành lấy chính quyền từ tay giai cấp tư sản khi có thời cơ cách mạng. Cách mạng
không tự diễn ra, chủ nghĩa tư bản không tự sụp đổ
C.Mác và Ph.Ăngghen dự báo sự ra đời của hình thái kinh tế -xã hội cộng sản chủ nghĩa
từ những nuớc tư bản chủ nghĩa phát triển, sống trong thời đại đế quốc chủ nghĩa, khi mà
giai cấp tư sản đã trở thành lực lượng phản động, đã tiến hành những cuộc chiến tranh
xâm lược các nước lạc hậu, biến các nước đó thành thuộc địa, khi mà lực lượng công
nhân đã phát triển mạnh mẽ, V.I.Lênin đã dự báo sự xuất hiện hình thái kinh tế - xã hội
cộng sản chủ nghĩa ở các nước tư bản chủ nghĩa có trình độ phát triển trung bình và
những nước thuộc địa sau khi được giải phóng do giai cấp công nhân lãnh đạo.
Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, lực
lựơng sản xuất của chủ nghĩa tư bản có tính xã hội hóa cao đã mang tính chất toàn cầu
ngày càng mâu thuẫn với quan hệ sản xuất tư nhân tư bản chủ nghĩa. Ý thức được mâu
thuẫn đó giai cấp tư sản dùng rất nhiều biện pháp như tăng cường sự can thiệp của nhà
nước vào kinh tế, thành lập các tập đoàn tư bản,... với mong muốn làm giảm những mâu
thuẫn giữa tư sản và vô sản. Song, sở hữu nhà nước trong chủ nghĩa tư bản, thực chất chỉ
là giai cấp tư sản lợi dụng nhà nước, nhân danh nhà nước để nắm tư liệu sản xuất. Do
vậy, mâu thuẫn đối kháng trong kinh tế và trong lĩnh vực chính trị - xã hội không hề suy
giảm. Mâu thuẫn đó chỉ có thể giải quyết bằng một cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa,
thiết lập hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa với quan hệ sản xuất xã hội chủ
nghĩa nhằm mở đường cho lực lượng sản xuất phát triển.
"Mác đặt vấn đề chủ nghĩa cộng sản giống như một nhà tự nhiên học đặt chẳng hạn, vấn
đề tiến hóa của một giống sinh vật mới, một khi đã biết nguồn gốc của nó", nhưng cũng
khẳng định hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa ra đời là kết quả hoạt động tự
giác của giai cấp công nhân, bằng hành động đấu tranh cách mạng của giai cấp này, bởi vì
chế độ tư bản chủ nghĩa không tự nó sụp đổ. Ngày nay chủ nghĩa tư bản đã lỗi thời,
nhưng giai cấp tư sản vẫn tìm mọi biện pháp bảo vệ chế độ tư hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa.
Trong khi nhấn mạnh vai trò tích cực của nhân tố chủ quan trong tiến trình cách mạng
xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa xác lập chế độ mới xã hội chủ nghĩa, các nhà sáng lập chủ
nghĩa xã hội khoa học cũng cương quyết đấu tranh chống lại khuynh hướng cách mạng
phiêu lưu, không tính đến trình độ phát triển của hiện thực cách mạng, không xem xét tới
trình độ giác ngộ của nhân dân, thiếu sự chuẩn bị chu đáo.