孔子所生活的春秋时代，正是奴隶制度已经衰落，封建制度正在兴起，中国社会 发生大变动的时期。
孔子竭力主张以Ò礼Ó治国，Ò礼Ó是其思想的核心。他所说的Ò礼Ó，即Ò周礼Ó
，从狭义上讲，包括祭礼、婚礼、丧礼、外交礼、作战礼
周礼的基本原则是Ò君君臣臣父父子子Ó
每个人都能严格遵守，社会就能稳定，天下就会太平。
己欲立而立人，己欲达而达人Ó，自己要想站得住，也得使别人站得住，自己想要
满足的要求，也应使别人满足
Ò己所不欲，勿施于人Ó，自己所不希望、不喜欢的，也不要强加于别人。
不走极端，而取中间，使两端既互相制约，又互相补充，达到令人满意的结合。
他承认有天命，认为Ò死生有命，富贵在天Ó，天命不可知，不可抗拒，能给人带来 幸或不幸。
另一方面，他又认为，命不能决定人的精神道德，人虽不能决定自己在现实生活
中的命运，但在道德生活中，可以通过学习和修养，达到很高的境界。
在教育对象上，他主张Ò有教无类Ó，不分等级、族类，只要向他求学，他都欢迎。
在教学方法上，他主张Ò因材施教Ó，根据学生的不同程度、特点，用不同的方法进行
教学，他提倡启发式教学，让学生Ò举一反三Ó
在学习态度上，他主张谦虚好学，Ò知之为知之，不知为不知Ó。在学习方法上，他
强调要反复温习，Ò温故而知新Ó
Ò学而不思则惘，思而不学则殆。 lOMoAR cPSD| 41487147
道是老子思想体系中的最高概念，是所有规律的总称。= 万事万物的运行变化的所有规律
Ò道Ó是什么呢？没有形状，看不 ，摸不着，也没有声音，没有味道，它是一种混混沌
沌、恍恍惚惚，超时间、空间，永恒不变的东 ，世界万物都是由Ò道Ó产生出来的，同
时，又都遵循着Ò道Ó。
矛盾对立，互相转化。
无为而治，顺其自然。
lˆm mˆ như kh™ng lˆm, vˆ kh™ng lˆm những điều kh™ng n•n lˆm. ïng cũng viết rằng
nước tuy mềm mại uyển chuyển nhưng c— thể chảy đến bất cứ nơi nˆo, vˆ với một khối
lượng lớn th“ c— thể lˆm lở cả đất đ‡. Như vậy v™ vi c— thể v’ von với c‡ch hˆnh xử của
nước. Quan niệm v™ vi của ™ng được đề cập với nhiều lĩnh vực mˆ ta sẽ bắt gặp trong Đạo Đức kinh.
ÒĐộng mˆ kh™ng động, kh™ng động mˆ độngÓ, yếu mềm lˆ c‡i dụng của đạo. ïng cho rằng với
đường lối v™ vi: lo cho d‰n no ấm, mạnh khỏe vˆ dạy cho d‰n sống tự nhi•n hợp với m™i
trường chung quanh, kh™ng suy nghĩ hay th•m thuồng mỹ vật. Một khi d‰n được ấm no, kh™ng
bệnh tật vˆ kh™ng ham chuộng của quý vật lạ cũng như kh™ng c— nhu cầu khoe tˆi hay ganh
đua để được l‹nh tụ y•u mến th“ d‰n đ‹ thấm nhuần tinh thần v™ vi (kh™ng lˆm); vˆ khi đ‹
theo v™ vi rồi th“ dẫu c— kẻ tˆi tr’, tham lam x‡ch động nh‰n d‰n nổi loạn th“ họ cũng kh™ng
lˆm (v™ vi). Như vậy, nếu muốn l˜ng d‰n kh™ng loạn th“ người l‹nh tựu của quốc gia phải biết
lo cho d‰n, kh™ng đặc ra sưu cao thế nặng, kh™ng b—c lột.
C‡i Đạo Òphi thường ĐạoÓ được L‹o Tử n—i đến lˆ thi•n nhi•n, năng lượng sức sống vˆ sự
vận hˆnh của thi•n nhi•n. Cũng c— thể gọi lˆ tự nhi•n hoặc thi•n lý. Vˆ Đức lˆ cứ theo
tự nhi•n mˆ sống, thuận theo thi•n lý mˆ lưu hˆnh.
战国时期宋国蒙地（今山东曹县）人
认为世界上没有是非道理可言。
，Ò道Ó本身没有界限，界限是人为的，差别是捏造的。
谁都想证明自己正确，别人错误，于是就出现了各种各 样的争斗。 lOMoAR cPSD| 41487147
庄子把世界看成是一个人人为的，充满争斗的，难以捉摸的世界，认为人生活在
世，就好像处在一个靶场上，怎样才能不被箭射中呢？只能采取躲避的办法：
一是不要做有用之人，要随波逐流
要Ò无己Ó，即一定要忘掉自己，超脱一切。
五传统思想 - 五传统思想
Ngữ văn Trung Quốc (Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc
gia Thành phố Hồ Chí Minh)