Ôn tập tài liệu - Lịch sử văn minh thế giới | Học viện Ngoại giao Việt Nam

20:51 5/8/24 Lsvmtg
LỊCH SỬ VĂN MINH THẾ GIỚI BUỔI 1 -
Quá khứ không hẳn định đoạn tương lai nhưng qk chính là vật liệu không thể thiếu cho 1 tương kai -
Một thế hệ ngoảnh mặt lại với lịch sử là một thế hệ không có pk – và cx k có tươnbg lai (Robert A Heunkein) BUỔI 2
 Khái niệm lịch sử -
Lịch sử là những gì diễn ra trong qk -
Là tri thức/ nhận thức trải qua quá trình nghiên cứu, tìm tòi, nhận thức, xem xét trên cơ sở
những “tư liệu, bằng chứng, hiện vật…” được tìm thấy
 Khái niệm văn hóa -
Là sự thích nghi của con người với MT tự nhiên or xã hội -
Văn hóa tồn tại khi con người tồn tại -
Chủ thể của văn hóa là con người – đang đối diện với sự tác động của con người -
Tính chất: không có sự phân biệt cao thấp -
Yếu tố quyết định văn hóa + không gian + thời gian + xu hướng lan tỏa
 Khái niệm văn minh -
Văn minh là trạng thái đỉnh cao / tiến bộ về cả văn hóa và tinh thần của xã hội loài người
tức là trạng thái phát triển của văn hóa -
Trái với văn minh là dã man
 Lịch sử văn minh được nhìn theo chiều hướng phát triển của thời gian. Văn minh là
sự thích nghi của con người ( văn hóa ) trong MT tự nhiên, môi trường xã hội và Mt lịch sử
 Khẩu hiệu xây dựng nên văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc 
Hệ tiêu chí để xác định văn minh I.
Các tiêu chí văn minh -
Lịch sử loài người được chia ra làm 3 thời kì
+ thời kì mông muội: 5 tr năm cách ngày nay ( 3 giai đoạn chính ) Vượn phương nam Người đứ thẳng about:blank 1/6 20:51 5/8/24 Lsvmtg Người xáo nhân Người thô minh
/ thành tựu quan trọng / - lửa, cung tên
 Hình thành những yếu tố chinh phục tự nhiên
+ thời kĩ dã man: 40000 năm cách ngày nay ( 3 giai đoạn chính )
/ bước đầu quá trình chinh phụ tự nhiên: đồ gốm ra đời
Hình thành các hoạt động trồng trọt chăn nuôi
+ Cuối thời kì dã man, đầu văn minh -
Sự ra đời của kim khí ( nông nghiệp quy mô lớn, vũ khí chiến tranh, bảo vệ xây dựng)
+ thời kì văn minh: 6000 năm cách ngày nay II.
Thời kì văn minh  Kinh tế -
Lượng lớn sản phẩm dư thừa được sản xuất ra -
Xuất hiện quá trình phân hóa giàu nghèo -
Chênh lệch địa vị xã hội – manh nha phân hóa giai cấp  Chính trị - xh -
Nhà nước ra đời: làm tiền đề cho sự phát triển văn minh -
Tính chất của nhà nước: phương đông, phương tây -
Định hướng pt văn hóa riêng
 Văn tự và chữ viết -
Vai trò: ghi chép lại tri thức, lịch sử, giá trị văn hóa, văn minh -
Khái niệm của các nhà nghiên cứu phương Tây: chưa có chữ viết là chưa có văn minh
tương đương với giai đoạn tiền sơ sử
 Sự xuất hiện của hệ thống thành thị -
Đánh dấu mốc phát triển của Thủ công nghiệp – thương nghiệp -
Lí thuyết xa xỉ phẩm: thành thị ra đời dựa trên nhu cầu của giai cấp thống trị kéo theo
nhu cầu trao đổi hàng hóa tại các khu vực -
Quan điểm Mác – Lenin: thành thị là sản phẩm của TCN – TN và dựa trên sự thỏa mãn
các nhu cầu đó nên thành thị được xd
 Về tâm lí tập thể -
Ý thức cố kết dân tộc, quốc gia chia sẻ cùng nên văn minh, văn hóa chung -
Cơ sở tôn giáo tín ngưỡng
Văn minh là một thực thể mong manh dễ bị tổn thương about:blank 2/6 20:51 5/8/24 Lsvmtg BUỔI 3
 Tiêu chí phân loại các thời đại/ nền văn minh -
Tiêu chí hình thái kinh tế xã hội: loài người đã đang và sẽ trải - qua các hình thái như: Công xã Chiếếm Xã h i pk ộ T b ư ản Cộng s n ả nguyến h u nô l ữ ệ zcn CN thủy
+ coi đấu tranh giai cấp là động lực của sự phát triển xh
+ coi sự phát triển của sx là thước đo trình độ phát triển kt-xh -
Tiêu chí thời đại kĩ thuật
+ công cụ lao động tác động đến năng suất lao động tạo ra động lực để pt
+ nhấn mạnh hơn đến yếu toos tri thức và vai trò sáng tạo của con ng
+ con người sáng tạo -> tác động đến pt xn -> thay đổi các thời đại văn minh -
Tiêu chí thời đại kinh tế TĐKT T ự TĐKT TĐKT TĐKT h u công ậ nhiến nông Công nghiệp nghi p ệ nghi p ệ = HTKTXH = t n ừ a sau TK ử CCNT = HTKTXH = HTKTXH XX tr đi ở & PK
*** dù sử dụng bất kì tiêu chí nào thì trình đồ ptsx luôn là thước đo trình độ pt của xh
 Khi xem xét mỗi HTKTXH ( hay mỗi thời đại kinh tế hoặc thời đại kĩ thuật ) trong mối
quan hệ chặt chẽ giữa nền sx với cấu trúc xh và thiết chế chính trị của nó
*** trong sự hình thành và phát triển của các nền văn minh thì phải đặt trong môi trường của nó;
yếu tố con người là tri thức đóng vai trò quyết định
***môi trường sống tạo năng lượng tích cực about:blank 3/6 20:51 5/8/24 Lsvmtg
*** MT sống khác nhau sẽ tạo ra những cách thích ứng khác nhau = đưa đến những giá trị văn minh khác nhau D Thách Khó Nhân tôế kích Nhân tôế th c và ứ khanw thích c a ủ kích thích ng phó ứ của s ự nh ng vùng ữ thử thách xuâết sắếc đâết b c bẽẽo ạ
Q&A hầu hết các nền văn minh đều hình thành ở lưu vực các dòng song. Vì sao -
Nước là yếu tố quyết định của sự sống, là nguồn gốc của sự sống -
Vai trò đối với sx nông nghiệp ( cung cấp khoáng chất, tưới tiêu ) -
Cung cấp nguồn thực phẩm thủy sản dồi dào - Chức năng giao thông -
Chính quá trình khai phá, chinh phục các dòng song lớn là cơ sở ra đời các thiết chế nhà nước sơ khai đầu tiên -
Yếu tô nước đóng góp vào sự hình thành nhiều giá trị văn minh nhân loại -
Tài nguyên phong phú ( đá là vật liệu xây dựng chủ Cơ sở tự
yếu, cát trên sa mạc Sahara ) -
Sông Nile có vai trò trong việc vận chuyển vật liệu xd nhiên Kim tự tháp -
Tài nguyên gỗ ( đóng bè mảng, thuyền lớn để vận
chuyển đá và VLXD trên songo Nile -
KTT là kết quả của niềm tin tôn giáo Cơ sở Tôn -
Người Ai cập cổ quan niệm linh hồn bất tử dẫn đến giáo
nhu cầu bảo tồn xác ướp -
Niềm tin vào thế giới bên kia – cõi vĩnh hằng chết k phải là kết thúc -
Sự tôn thờ Pharaoh của người AC cổ: Pharaoh là
người có quyền năng tối thượng được coi là thần hiện
thân trên TĐ == việc ướp xác và xd KTT là để chứng
tỏ sự trường tồn và sự bất diện của sức mạnh Pharaoh Cơ sở Kinh -
Khả năng pt KTNN vượt trội của AC tk cổ Vq không tế
chỉ đảm bảo cuộc sống cơ bản của người dân mà còn
đáp ứng được mọi nhu cầu xa xỉ của tầng lớp thống trị C s ơ chính tr ở ị -
Thời kì Trung và Tân CQ quan hệ kt mở rộng hơn/
thương nghiệp. Thủ công nghiệp pt cũng rất mạnh about:blank 4/6 20:51 5/8/24 Lsvmtg
Nền chính trị AC tạo ra nhu cầu khả năng cho các Pharaoh xd kim tự tháp -
Thể chế nhà nước QCCC và TWTQ là điều cần
thiết để huy động và tiến hàng các công trình vĩ đại -
Pharaoh là ng có quyền lực và sức mạnh vô hạn
bởi sự kết hợp giữa Vương Quyền và Thần Quyền -
CHQ TW đứng đầu là Pharaoh khẳng định quyền
sở hữu tối cao đối với mọi tư liệu sx và nguồn lực
của cải của đnc, kể cả nguồn lực con người -
Sự phân hóa xh đã đưa tới sự hình thành các bộ
phận giai cấp và tầng lớp khác nhau để phục vụ
những nhu cầu xa xỉ của giai cấp thống trị -
Sự phân công lao động hợp lí tạo nên sự lành
nghề/ chuyên môn hóa cao của đội ngũ kiến trúc
sưu, thợ thủ công -> để lại dấu ấn trên cách công
trình điêu khắc và kiến trúc -
Cơ sở về tri thức khoa học và kĩ thuật: thiên văn
học, toán học, đóng góp cho việc xd KTT about:blank 5/6 20:51 5/8/24 Lsvmtg
Buổi 4: Văn minh Ấn Độ cổ trung đại I.
Điều kiện tự nhiên -
Vùng đất của sự đa dạng -
Là vùng đất thuận lợi cho sự giao lưu, tương tác bên ngoài. -
Sông Ấn là cái nôi của nền văn minh cổ đại nơi đã sớm xuất hiện những đô thị đầu tiên
trên thế giới. Tên nước Ấn Độ được đặt tên theo con sông này. -
Sông Ấn bắt nguồn từ Tây Tạng, chảy từ dãy núi Himalaya theo hướng Đông Nam lên
Tây Bắc đi qua Kashmir trước khi rẽ về hướng Nam, chếch Tây Nam sau khi vào địa phận Pakistan. -
Sông Hằng là con sông quan trọng nhất của Ấn Độ. Sông Hằng dài 2510km, bắt nguồn từ
dãy Himalaya của Bắc Trung Bộ Ấn Độ, chảy theo hướng Đông Nam qua Bangladesh và chảy vào vịnh Bengal. a. Địa hình -
Lãnh thổ chia thành 2 miền Bắc Nam -
Phía Bắc gồm một phần dãy Himalaya, vùng đồng bằng Ấn-Hằng do phù sa 2 con sông
Ấn và Hằng bồi đắp. Sa mạc Thar ở Tây Bắc -
Phía Nam gồm Cao nguyên cổ Deccan, sườn đón gió Ghats Đông-Tây và những đồng bằng hẹp ven biển. b. Cơ sở kinh tế
c. Dân cư xã hội: Đa dạng về chủng tộc
d. Lịch sử phát triển Vương triều Maurya Văn minh sông Ấn Thời kỳ Veda Nước Cusan Maganda Vương triều Gupta và Hawcsan e. Văn minh sông Ấn - XH Ấn ptr phồn vinh about:blank 6/6