Ôn thi: Chính sách kiểm soát giá môn Kinh tế vi mô | Học viện Ngân hàng

TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG KIẾN THỨC
“Nâng tầm tri thức – chắp cánh tương lai” OTHK.VN
Bộ Môn : Kinh Tế Vi Mô Bài 3 Website : http://othk.vn
TRẠNG THÁI CÂN BẰNG VÀ SỰ CAN
Ths Nguyễn Ngọc Huy - 0931.731.806
THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ
I. Trạng thái cân bằng. P S A CS P* E S’ PS D B 0 B’ Q* Q
• Điểm E (Equilibrium) là điểm cân bằng của thị trường. P*và Q* là mức giá và sản
lượng cân bằng của thị trường (Qs = Qd = Q*) hoặc là (Pd = Ps = P*)
• Độ co giãn của cầu theo giá tại điểm cân bằng: 𝐸𝑝 𝐷
𝐶ô𝑛𝑔 𝑡ℎứ𝑐 ∶ 𝐸 ′ 𝑥 𝑃∗
𝑝𝐷= (𝑄𝑑)𝑝′ 𝑥 𝑃∗ 𝑄∗ = 1 (𝑃𝑑)𝑄 𝑄∗
Ý nghĩa : Khi giá hàng hóa tăng 1% thì lượng cầu sẽ giảm |𝐸𝑝𝐷| % và ngược lại.
- Nếu |𝐸𝑝 𝐷| > 1 => Cầu co giãn theo giá : Do đó để tăng tổng doanh thu thì doanh nghiệp
cần phải giảm giá bán. Vì khi giảm giá bán thì mức sản lượng sẽ tăng nhiều hơn mức giảm
của giá => ∆𝑇𝑅 > 0 Page | 1
- Nếu |𝐸𝑝 𝐷|< 1 => Cầu kém (ít,không) co giãn theo giá. Do đó để tăng tổng doanh thu
thì doanh nghiệp cần phải tăng giá bán. Vì khi tăng giá bán thì mức sản lượng sẽ giảm
ít hơn mức tăng của giá: => ∆𝑇𝑅 > 0
- Nếu |𝐸𝑝 𝐷|= 1 => Cầu co giãn đơn vị. Tổng doanh thu đạt giá trị lớn nhất. Cho nên
không cần thay đổi giá bán.
• CS (Consumer Surplus): Là thặng dư tiêu dùng (phần phúc lợi mà người tiêu dùng
nhận được khi tham gia thị trường): CS = 𝑆𝐴𝑃∗𝐸
• PS (Producer Surplus): Là thặng dư sản xuất (phần phúc lợi mà người sản xuất nhận
được khi tham gia thị trường) PS = 𝑆𝐵𝑃∗𝐸
• NSB (Net Social Benefit) : Là tổng phúc lợi xã hội ròng : NSB = CS + PS
Ví dụ 1: Cho cung và cầu thị trường sản phẩm X lần lượt là:
P = 100 + 2Q và P = 250 – Q.
Giá tính bằng nghìn đồng/kg . Sản lượng tính bằng tấn.
a, Xác định mức giá và sản lượng cân bằng. Vẽ đồ thị minh họa.
b, Tại điểm cân bằng. Độ co giãn của cầu theo giá bằng bao nhiêu?. Nếu doanh
nghiệp theo đuổi mục tiêu tăng doanh thu thì doanh nghiệp cần phải tăng giá hay giảm giá?
c, Tính thặng dư tiêu dùng, thặng dư sản xuất và phúc lợi xã hội ròng?
d, Nếu lượng cầu giảm 10% thì mức giá và sản lượng cân bằng mới là bao nhiêu?.
Ví dụ 2: Thị trường một loại sản phẩm có biểu cung cầu như sau: P 5 10 15 20 25 QD 60 50 40 30 20 QS 20 30 40 50 60
( P tính bằng ngàn đồng /kg. Q tính bằng tấn)
a, Viết phương trình cung, cầu của thị trường sản phẩm trên. Page | 2
b, Xác định mức giá và sản lượng cân bằng. Vẽ đồ thị minh họa.
c, Tại điểm cân bằng . Độ co giãn của cầu theo giá bằng bao nhiêu?. Nếu doanh
nghiệp theo đuổi mục tiêu tăng doanh thu thì doanh nghiệp cần phải tăng giá hay giảm giá?
d, Tính thặng dư tiêu dùng, thặng dư sản xuất và phúc lợi xã hội ròng ?
II. Chính sách kiểm soát giá: 1. Giá trần: Pc
a. Khái niệm: Khi thị trường đang ở trạng thái cân bằng với một mức giá cân bằng quá
cao so với mong muốn của đại đa số người tiêu dùng và gây những tác động tiêu cực đến
xã hội. Khi đó chính phủ sẽ can thiệp vào thị trường bằng một mức giá tối đa buộc thị
trường phải chấp nhận, mức giá này chỉ thực sự hiệu quả khi thấp hơn mức giá cân bằng
của thị trường. Pc < P*
b. Mục đích của chính phủ: là bảo vệ lợi ích cho người tiêu dùng và làm giảm áp lực tăng giá hàng hóa.
c. Hậu quả : Gây ra tình trạng thiếu hụt hàng hóa và tổn thất phúc lợi xã hội
d. Biện pháp: Chính phủ sẽ trợ cấp giá cho người sản xuất hoặc cung ứng toàn bộ phần
sản lượng thiếu hụt của thị trường bằng chi tiêu chính phủ. 2. Giá sàn: Pf
a. Khái niệm: Khi thị trường đang ở trạng thái cân bằng với một mức giá cân bằng quá
thấp so với mong muốn của đại đa số người sản xuất và gây những tác động tiêu cực đến
xã hội. Khi đó chính phủ sẽ can thiệp vào thị trường bằng một mức giá tối thiểu và buộc
thị trường phải chấp nhận. Để đạt được hiệu quả thì mức giá này cần cao hơn mức giá cân bằng: Pf > P*
b. Mục đích: là bảo vệ lợi ích cho người sản xuất và làm giảm áp lực giảm giá hàng hóa trên thị trường.
c. Hậu quả : Gây ra tình trạng dư thừa hàng hóa và tổn thất phúc lợi xã hội
d. Biện pháp: Chính phủ sẽ trợ cấp giá cho người tiêu dùng hoặc thu mua toàn bộ phần
sản lượng dư thừa của thị trường. Page | 3
Ví dụ 3: Cho cung và cầu thị trường sản phẩm X lần lượt là:
P = 10 + 2Q và P = 50 – 2Q.
Giá tính bằng nghìn đồng/kg. Sản lượng tính bằng tấn.
a. Tính giá và sản lượng cân bằng và vẽ đồ thị minh họa.
b. Giả sử chính phủ quy định mức giá là 20, thị trường xảy ra hiện tượng gì?. Tính CS,PS
và DWL?. Nếu chính phủ cung ứng toàn bộ lượng thiếu hụt thì số tiền chính phủ phải bỏ ra là bao nhiêu?
c. Giả sử chính phủ quy định mức giá là 35, thị trường xảy ra hiện tượng gì?. Tính CS,PS
và DWL? Nếu chính phủ thu mua toàn bộ lượng dư thừa (thiếu hụt) thì số tiền chính phủ
phải bỏ ra là bao nhiêu? 3. Trợ cấp (s)
Trợ cấp là một tác động tích cực đến chủ thể kinh tế. khi chính phủ trợ cấp giá (e) trên
1 đơn vị sản phẩm, điều này sẽ làm cho mức giá mà người tiêu dùng thực trả giảm đi, đồng
thời mức giá mà người sản xuất thực nhận tăng lên so với mức giá cân bằng ban đầu. Cho
dù chính phủ trợ cấp giá cho bên nào thì tác động này là giống nhau.
Giả sử ban đầu ta có phương trình cung, cầu lần lượt là:
𝑷𝑺= 𝒂. 𝑸 + 𝒃 ; 𝑷𝑫= 𝒄. 𝑸 + 𝒅
d. Trợ cấp cho người tiêu dùng.
Ta có phương trình cầu mới là: 𝑷𝒕𝒓 𝑫= 𝑷𝑫+ 𝒔
Lúc này cầu tăng, đường cầu dịch chuyển sang phải. Điểm cân bằng mới thỏa mãn điều kiện: 𝑷𝒕𝒓 𝑫= 𝑷𝑺
Từ đây ta tính được mức giá, sản lượng cân bằng mới là 𝑃𝑠∗ và 𝑄𝑠∗
Trong đó: 𝑃𝑠∗ là mức giá mà người sản xuất thực nhận. 𝑃
𝑠𝐷 = (𝑃𝑠∗− 𝑠) là mức giá mà người tiêu dùng thực trả.
- Phần trợ cấp mà người sản xuất hưởng: 𝑠𝑁𝑆𝑋 = 𝑃 𝑠∗− 𝑃∗
- Phần trợ cấp mà người tiêu dùng hưởng: 𝑠𝑁𝑇𝐷 = 𝑠 – 𝑠𝑁𝑆𝑋 Page | 4
e. Trợ cấp cho người sản xuất.
Ta có phương trình cung mới là: 𝑷𝒕𝑺𝒓= 𝑷𝑺− 𝒔
Lúc này cung tăng, đường cung dịch chuyển sang phải. Điểm cân bằng mới thỏa mãn điều kiện: 𝑃𝑡𝑟𝑆= 𝑃𝐷
Từ đây ta tính được mức giá, sản lượng cân bằng mới là 𝑃𝑠∗ và 𝑄𝑠∗
Trong đó: 𝑃𝑠∗ là mức giá mà người tiêu dùng thực trả. 𝑃
𝑠𝑆= (𝑃 𝑠𝐷+ 𝑠) là mức giá mà người sản xuất thực nhận.
- Phần trợ cấp mà người tiêu dùng hưởng: 𝑠𝑁𝑇𝐷 = 𝑃∗− 𝑃 𝑠𝐷
- Phần trợ cấp mà người sản xuất hưởng: 𝑠𝑁𝑋𝑆 = 𝑠 – 𝑠𝑁𝑇𝐷
Ví dụ 4: Cho Hàm cầu và hàm cung về một loại sản phẩm X như sau: P = 100 - 3Q và P = 2Q - 20
Trong đó : P là giá bán ( USD/sp) . Q là sản lượng (sp) Yêu cầu:
a) Xác định mức giá và sản lượng cân bằng của sản phẩm X và vẽ đồ thị minh họa.
b) Chính phủ trợ cấp cho người sản xuất một lượng là 5 USD/sp. Tính giá và sản lượng
cân bằng mới, xác định giá thực trả, giá thực nhận và phân chia trợ cấp.
c) Chính phủ trợ cấp cho người tiêu dùng một lượng là 5 USD/sp. Tính giá và sản lượng
cân bằng mới, xác định giá thực trả, giá thực nhận và phân chia trợ cấp. 4. Thuế (t)
Thuế là một tác động tiêu cực đến chủ thể kinh tế, khi chính phủ đánh thuế (t) trên một
đơn vị sản phẩm sẽ làm cho mức giá mà người tiêu dùng thực trả tăng lên đồng thời mức
giá mà người sản xuất thực nhận giảm xuống so với mức giá ban đầu. Cho dù chính phủ
đánh thuế vào bên nào thì kết quả này là giống nhau.
Giả sử ban đầu ta có phương trình cung, cầu lần lượt là:
𝑃𝑆= 𝑎. 𝑄 + 𝑏 ; 𝑃𝐷= 𝑐. 𝑄 + 𝑑
a. Thuế đánh người tiêu dùng.
Phương trình cầu sau khi chính phủ đánh thuế là: 𝑷𝒕𝑫= 𝑷𝑫− 𝒕 Page | 5
Lúc này cầu giảm, đường cầu dịch chuyển sang trái. Điểm cân bằng mới thỏa mãn điều kiện: 𝑃𝑡𝐷= 𝑃𝑆
Từ đây ta tính được mức giá, sản lượng cân bằng mới là 𝑃𝑡∗ và 𝑄𝑡∗
Trong đó: 𝑃𝑡∗ là mức giá mà người sản xuất thực nhận. 𝑃𝑡
𝐷= (𝑃𝑡 ∗+ 𝑡) là mức giá mà người tiêu dùng thực trả.
- Phần thuế mà người sản xuất gánh chịu: 𝑡𝑁𝑋𝑆 = 𝑃∗− 𝑃𝑡 ∗
- Phần thuế mà người tiêu dùng phải chịu: 𝑡𝑁𝑇𝐷 = 𝑡 – 𝑡𝑁𝑋𝑆
b. Thuế đánh người sản xuất.
Phương trình cung sau khi chính phủ đánh thuế là: 𝑷𝒕𝑺= 𝑷𝑺+ 𝒕
Lúc này cung giảm, đường cung dịch chuyển sang trái. Điểm cân bằng mới thỏa mãn điều kiện: 𝑃𝑡𝑆= 𝑃𝐷
Từ đây ta tính được mức giá, sản lượng cân bằng mới là 𝑃𝑡∗ và 𝑄𝑡∗
Trong đó: 𝑃𝑡∗ là mức giá mà người tiêu dùng thực trả. 𝑃𝑡
𝑆= (𝑃𝑡 ∗− 𝑡) là mức giá mà người sản xuất thực nhận.
- Phần thuế mà người tiêu dùng gánh chịu: 𝑡𝑁𝑇𝐷 = 𝑃𝑡 ∗− 𝑃∗
- Phần thuế mà người sản xuất phải chịu: 𝑡𝑁𝑆𝑋 = 𝑡 – 𝑡𝑁𝑇𝐷
Từ đây ta cũng tính được sự thay đổi trong thặng dư tiêu dùng, thặng dư sản xuất và tổn
thất phúc lợi xã hội (phần mất không) Page | 6
Ví dụ 5: Cho biểu cung cầu về sản phẩm A: Giá($/sp) 10 15 20 25 30 Lượng cầu 20,2 19,2 18,2 17,2 16,2 Lượng cung 1,8 5,8 9,8 13,8 17,8
a) Viết phương trình cung, cầu của sản phẩm A.
b) Xác định giá và sản lượng cân bằng?
c) Nếu chính phủ đánh thuế t = 1$/sp vào người tiêu dùng thì giá và sản lượng cân
bằng sẽ thay đổi như thế nào?, tính mức giá thực nhận, thực trả, phân bổ thuế cho người
tiêu dùng và người sản xuất và tính tổng thuế chính phủ nhận được.
d) Nếu chính phủ đánh thuế t = 1$/sp vào người sản xuất thì giá và sản lượng cân
bằng sẽ thay đổi như thế nào? tính mức giá thực nhận, thực trả, phân bổ thuế cho người
tiêu dùng và người sản xuất và tính tổng thuế chính phủ nhận được. Page | 7