Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng | Môn Dẫn luận ngôn ngữ - Đại học Sư phạm Hà Nội 2

lOMoAR cPSD| 58562220
1. Người nói (người gửi) •
Chủ thể trữ tình: Chính là nhà thơ Quang Dũng, người từng tham gia đoàn quân Tây Tiến. •
Ông vừa là nhân chứng, vừa là người kể lại cảm xúc và kỷ niệm gắn với vùng đất và đồng đội. 
Tác giả thể hiện nỗi nhớ, sự tự hào và tiếc thương sâu sắc. Ví dụ:
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!”
→ Lời gọi tha thiết thể hiện tình cảm sâu nặng, chủ thể giao tiếp bộc lộ rõ.
2. Người nghe (người nhận) • Có thể hiểu là:
o Chính đoàn quân Tây Tiến, những người đồng đội cũ. o Người đọc, đặc biệt là thế
hệ sau – những người đang nghe kể về một thời chiến đấu oanh liệt.
o Một người bạn tri âm, người cùng cảm xúc với tác giả. Ví dụ:
“Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy...”
→ Lời nhắn nhủ, mang tính chất đối thoại gián tiếp với người đọc/người nghe. 3. Nội dung thông điệp •
Là nỗi nhớ da diết về Tây Tiến, về thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, hiểm trở, thơ mộng;  Là
hình ảnh người lính Tây Tiến hào hùng, lãng mạn, sẵn sàng hy sinh. •
Là niềm tự hào, tiếc thương, lý tưởng sống cao đẹp của một thế hệ 4. Hoàn cảnh giao tiếp •
Bài thơ được sáng tác vào năm 1948, khi tác giả đã rời xa đơn vị Tây Tiến. •
Trong hoàn cảnh nhớ lại quá khứ chiến đấu gian khổ nhưng hào hùng. •
Hoàn cảnh đó làm cho giọng thơ mang đầy chất hồi tưởng, cảm xúc dâng trào. 5. Mục đích giao tiếp •
Thể hiện nỗi nhớ, niềm tiếc thương và lý tưởng sống đẹp của người lính. •
Ghi lại một thời chiến đấu oanh liệt, vừa hiện thực, vừa mang vẻ đẹp lãng mạn.  Truyền cảm
hứng, lý tưởng cách mạng cho thế hệ sau.
6. Phương tiện giao tiếp •
Ngôn ngữ thơ trữ tình giàu hình ảnh, cảm xúc, sử dụng các biện pháp tu từ như:
o Hoán dụ: “áo bào thay chiếu” o Ẩn dụ: “mắt trừng gửi mộng”, “hồn lau nẻo bến
bờ” o Điệp từ, câu cảm thán: “Nhớ ôi Tây Tiến...”, “Tây Tiến ơi!” Kết luận:
Trong đoạn thơ "Tây Tiến", nhân tố giao tiếp được thể hiện đầy đủ qua:
✔️ Người nói (Quang Dũng – chủ thể trữ tình), lOMoAR cPSD| 58562220
✔️ Người nghe (đồng đội, người đọc),
✔️ Nội dung truyền tải (nỗi nhớ, hào khí, lý tưởng),
✔️ Hoàn cảnh và mục đích (hồi tưởng, tri ân),
✔️ Phương tiện giao tiếp (ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc).
1. Mục đích giao tiếp là trung tâm điều hướng
Trong đoạn trích Tây Tiến, mục đích giao tiếp nổi bật là:
Thể hiện nỗi nhớ thương sâu sắc, sự tri ân và tự hào về đồng đội, lý tưởng sống anh hùng, lãng mạn của người lính Tây Tiến.
2. Mục đích giao tiếp chi phối các nhân tố khác như thế nào?
a) Người nói (chủ thể trữ tình) •
Vì có mục đích thể hiện cảm xúc và hồi tưởng, người nói trong thơ xuất hiện với tư cách:
o Là người từng trải, gắn bó sâu sắc với Tây Tiến, mới có thể “nhớ chơi
vơi”, “gục lên súng mũ”.
o Là người nghệ sĩ, dùng ngôn ngữ đầy chất thơ để thể hiện vẻ đẹp bi tráng.
Chính mục đích hồi tưởng và tri ân đã lựa chọn người nói phù hợp – một người vừa là chiến sĩ, vừa là thi sĩ.
b) Người nghe (người nhận) •
Vì mục đích là để chia sẻ, khơi gợi cảm xúc và truyền cảm hứng, người nghe trong thơ được mở rộng:
o Có thể là đồng đội xưa (để tri ân), o Là người đọc hôm nay (để truyền
lửa lý tưởng), o Là chính bản thân nhà thơ, như một lời độc thoại nội tâm.
Mục đích chi phối cách lựa chọn và hướng tới đối tượng người nghe một cách đa tầng. c) Nội dung thông điệp •
Mục đích giao tiếp khiến thông điệp của bài thơ tập trung vào:
o Nỗi nhớ da diết, o Vẻ đẹp hào hùng – bi tráng của người lính, o Sự gắn
bó với thiên nhiên, nhân dân vùng cao.
Không có mục đích tri ân và tưởng nhớ, thì bài thơ sẽ không đậm chất xúc cảm và không mang thông
điệp lý tưởng sâu sắc như vậy. d) Hoàn cảnh giao tiếp •
Vì mục đích là để hồi tưởng quá khứ đã xa, nên hoàn cảnh giao tiếp là:
o Sau khi nhà thơ rời đơn vị Tây Tiến, o Khi chiến
tranh vẫn đang tiếp diễn, o Khi cảm xúc nhớ thương dâng trào. lOMoAR cPSD| 58562220
Mục đích làm cho hoàn cảnh giao tiếp mang tính hoài niệm, từ đó tạo ra giọng điệu đặc trưng: trang
trọng, xúc động mà không bi lụy.
e) Phương tiện giao tiếp (ngôn ngữ, hình ảnh) •
Mục đích giàu cảm xúc và tính nghệ thuật cao khiến nhà thơ:
o Dùng nhiều từ gợi hình, gợi cảm, o Sử dụng biện
pháp tu từ đa dạng: ẩn dụ, điệp từ, đối lập, hoán dụ… o
Dùng ngôn ngữ trang trọng, giàu tính thẩm mỹ để nâng tầm người lính. Kết luận:
Trong bài thơ Tây Tiến, mục đích giao tiếp đóng vai trò trung tâm, chi phối toàn bộ quá trình hình thành các nhân tố giao tiếp: •
Chọn người nói phù hợp, •
Hướng tới đối tượng người nghe cụ thể hoặc rộng hơn, •
Tạo ra nội dung trữ tình – bi tráng, 
Đặt trong hoàn cảnh hồi tưởng cảm xúc, •
Sử dụng ngôn ngữ thơ đầy chất nghệ thuật.