Phân tích giao tiếp văn hóa - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

Phân tích giao tiếp văn hóa - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen  và thông tin bổ ích giúp sinh viên tham khảo, ôn luyện và phục vụ nhu cầu học tập của mình cụ thể là có định hướng, ôn tập, nắm vững kiến thức môn học và làm bài tốt trong những bài kiểm tra, bài tiểu luận, bài tập kết thúc học phần, từ đó học tập tốt và có kết quả cao cũng như có thể vận dụng tốt những kiến thức mình đã học.

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
77
Phân ch giao ti p liên v n
 a
Nguy a*n 
Trng i h c Ngo i ng , i h  c Qu c gia Hà N i,
 ng Ph m V n ng, C u Gi y, Hà N i, Vi t Nam 
Nhn ngày 24 tháng 5 n m 2011
Tóm t t. Bài vi t này bàn v cách ti p c n “phân tích giao ti p liên v n hóa - intercultural
communication analysis (ICA)” trong nghiên c u giao ti p. Sau khi m khái ni m “phân tích
giao ti p liên v n hóa” cùng nh ng khái ni m có liên quan khác, bài vi t c p n m t s giá tr  
vn hoá mang tính ph quát và vai trò c a chúng trong giao ti p liên v n hóa.
T khóa. Phân tích giao ti p liên v n hoá, kho ng cách quy n l c, ng c nh cao/th p, n th i 
gian/a th i gian, nam tính, thiên h ng lâu dài, giao v n hoá, giá tr v n hoá, thiên h ng giá tr , ư ư
mc ch u tình tr ng không ch c ch n, chuy n di liên v n hoá. 
*
Tôi bt u i vit này b ng mt u
chuyn xy ra vi mình trong chuyn i công tác
ti M! tháng 3/2011. Tôi 3 ngưi bn n
thm mt gia ình c s ", ch#ng ngưi Nht
ly v$ ngưi M! s ng t i thành ph nh%
Rochester, Minnesota. Ngoài chúng tôi ra còn có
bn ngưi khách na n thm. Chúng tôi ư$c
ón tip rt n#ng nhit. Khi chúng tôi ang ng
trong khu bp n nh & và u ng thì bà v $ mi m'i
ngưi vào phòng khách Every one into the
sitting room!”. Khi nghe vy, ngưi ch#ng nhìn
tôi và nói: “Are you married? - Anh có v cha”.
Tôi không hiu câu h%i, c(ng không bit tr
li th nào. Tôi thc s lúng túng, nh ưng sau ó
anh chàng ngưi Nht này li quay sang bn tôi
và l)p li câu h%i. Bn tôi c(ng không nói gì
ch* ư c i. Sau ó, anh chàng ngưi Nht cưi
nói r ng: “We are all Asians -Tt c chúng ta u
là ngi châu Á mà”. +n lúc này thì tôi ã ph n
nào oán ra ư$c ý ca anh ch#ng: àn ông châu
Á ch $c s v hay u làm theo l$  nh ca v$?.

+T: 84- . 

Tôi thc s ã không giao tip ư$c trong tình
hung này và dưng như không tri nhn ư$c các
giá tr v n hoá tim n. Nh, ng tình hung giao
tip không thành công tưng t ch c c(ng không
phi là ít.
Chúng ta ang ch ng kin s ng n trong
các hot ng di c , buôn bán, du lư ch gia các
quc gia, các công ti a qu c gia. Quá trình toàn
cu hoá ang di n ra vi tc mnh m-. Tt c
các yu t này ã t o ra nhu c u giao ti p ngày
càng tng gia các nhân, t chc n t. các
quc gia, các nn v n hóa khác nhau. Trong m t
bi c nh v n hóa - kinh t như vy,  hi nhp
giao lưu vi th gi i bên ngoài, s hiu bit
c(ng như nng lc giao ti p ã tr/ thành nhu cu
ca r t nhi u ngưi trong chúng ta. Giao tip liên
vn hoá x y ra khi ng ưi nói và ngưi nghe xut
phát t. các nn v n hóa khác nhau. V i ý ngh "a
như vy, giao tip liên vn hoá ã t n t i t xa # .
xưa, song trong th * k XXI ã mt vn 
ý ngh"a toàn cu. hình giao tip liên vn
hóa phi hình tưng tác vi vai trò quan
tr'ng ca tính liên ch th (intersubjectivity), ch
không phi hình hiu như F. de.
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
78
Saussure ã ưa ra.
Tr'ng tâm ca bài vit nàygóp phn to li
s cân b ng trong nghiên cu giao tip liên vn
hóa da trên nn tng ngôn ng ' h c. M.A.K.
Halliday ã t.ng phát biu r ng không da trên
nn t ng ngôn ng ' h c thì nhng nghiên c u c a
chúng ta nhiu khi ch* các li bình lun tràn
lan mà thôi. Thut ng Giao tip liên vn hoá”
hin nay ang ư$c ph bi n s 0 d1ng vi hai ni
dung. Mt là, quá trình giao tip gia các cá nhân
t. các nn vn hoá khác nhau. Hai là, vic nghiên
cu quá trình này. Tuy nhiên, theo chúng tôi,
thut ng thích h$p Phân tích giao tip liên
vn hoá intercultural communication
analysis”(ICA). Trong i vit này, ICA ư$c
nhìn nhn nhưmt cách tip cn hn là mt
thuyt. Thc t cho thy, ICA phi s0 d1ng các
phưng pháp hay khái nim mang tính a ngành
rt cao ca vn hóa h'c, nhân h'c, ngôn ng h'c,
tâm lí h c, qu' n tr kinh doanh, xã hi h'c, lch
s0 h'c ...Trong ting Anh, còn có mt thut ng
na là “Cross-cultural Communication - giao tip
giao vn hoá”. Hai thut ngy nhiu khi ư$c
s0 d1ng thay th cho nhau. Tuy nhiên, theo nhiu
tác gi, “giao tip giao vn hóa” ư$c s d0 1ng 
ch* vic nghiên cu cách thc giao tip ca các
nhóm vn hoá khác nhau mang tính cht so sánh,
còn thut ng “giao tip liên vn hoá” ư$c dùng
 ch* vic nghiên c u cách th c giao tip ca
các nhóm vn hoá khác nhau trong mi tưng tác
vi nhau, như ngưi Nht giao tip vi ngưi
Vit b ng ting Anh hay ting Nht ch2ng hn.
Như v y, ICA có th ư$ c thc hin t. hai bình
din trên. Mt gi thit quan tr'ng ca ICA là có
s chuyn di liên vn hoá (intercultural transfers -
IT) trong quá trình giao tip này. IT ư$c hiu
s áp dng các giá tr vn hoá ca các nhóm vn
hoá khác nhau trong quá trình giao tip liên v n
hoá. Sau ây mt ví d1 minh ho ca Levine et
al. (1987), trích trong H. Spencer-Oatey ([1: 115].
Jonathangiáo viên ngưi M! khen trình
ting Anh c a m t sinh viên ngưi Vit Nam tên
là Anh ang h'c ti M".
J: Anh, your English is improving. I am
pleased with your work.
A: Oh, no, my English is not very good.
(looking down)
J: Why do you say that, Anh. You’re doing
very well in class.
A: No, I am not a good student.
J: Anh, you’re making progress in this class.
You should be proud of your English.
A: No, it’s not true. You are a good teacher,
but I am not a good student...
Khi nh ư$n c l i khen c a giáo viên, Anh
liên t1c ph nhn vic mình h'c ting Anh gi%i.
Kt qu ngưi thy i t ng . c nhiên n ch3
ng túng không hiu ti sao anh sinh viên này li
không chu th.a nhn r ng mình là m t h c sinh '
h'c gi%i. Thc ra ã có s chuyn di giá tr vn
hoá trong quá trình giao tip này. Ngưi Vit
Nam có xu hưng th hi n s khiêm tn khi tip
nhn l i khen, ng ư$c l i, ng ưi M! thì li coi s
thành công mt i áng ư$c khen t
o. Ngưi giáo viên M" ã c g ng kh2ng nh
r ng s tin b ca Anh là hin nhiên, không th
chi cãi. Giao ti /p ây ã không thành công do
c hai ã áp d1ng giá tr v n hoá riêng ca mình
trong giao tip. + giao tip thành công, hai
nhân trên (t. v n hoá A và vn hoá B) cn phi
to ra mt cái g'i v n hoá thích ng C
(adaptive culture C).
Ngôn ng v.a là mt b ph n c a v n hoá và
#ng thi s phn ánh vn hoá sâu sc nht.
Tt c các th c th trên t#n t i trong ti m thc
ca ngưi nói và ư$c bc l / các mc  khác
nhau trong quá trình giao ti p và t ưng tác xã hi.
Mt s nhà nghiên cu gi thit s # t n ti ca
“tim thc vn hoá”; nh v y m3i xã h i l i
ch thc nhìn nhn v( tr1 riêng ca mình, và h'
m t h thng các quy t c riêng th ng nht v
c hành vi, tc là các chu,n vn hoá. Tuy nhiên,
c(ng cn phi nhn mnh r ng ICA không ph i
nghiên cu v n hoá thu n tuý. T.c  vn hoá,
c n tìm hi u xem c s/ v n hoá hay tim thc
vn hoá ã nh hư/ng n s hot ng c a ngôn
ng (t c din ngôn) như th nào. Clyne [2:
1]ã nhn xét r ng: “ Ngôn ng là s th hin sâu
sc nht mt nn vn hoá, h thng giá tr bao
gm c nhng giá tr tha hng t c ng ng
mt vai trò ln tác ng n cách thc s
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
79
dng không ch ngôn ng th nht mà c nh ng
ngôn ng c tip th sau ó”.
Nhà nhân h'c Hall [3] ư$c xem tác gi
u tiên ưa ra khái ni m “giao ti p liên vn hoá”
trong công trình The silent language”. Trong
ng trình này, Hall ch yu bàn v giao tip phi
ngôn t. (non-verbal), trong ó ông t p trung bàn
v ý ngh"a ca không gian và ca thi gian trong
giao tip. Giao tip x y ra gi a các thành viên
trong cùng mt nn vn hoá ư$c g'i là giao tip
ni vn hoá (intracultural communication), còn
giao tip gia các thành viên n t. các nn vn
hoá khác nhau ư$c g'i là giao tip liên vn hoá
(intercultural communication). Giao tip luôn xy
ra trong mt không gian thi gian nht nh. 
Ni dung giao tip th n i dung mnh , 
danh tính (identity - ta ai? và làm th nào
th th hin din mo ca ngưi giao tip), và ni
dung quan h gia các i tác. Ngoài ra, n
th c nh ngh "a khác v giao tip liên vn
hoá nhưmt quá trình trao i b ng kí hiu
trong ó hai c ng ng v n hoá khác nhau
thơng lng ngh"a trong tình hung tơng
c
(1)
”, (Ting-Toomey, [4]), hay giao tip liên
vn hoá mt quá trình hot ng nh#n thc,
nh vi, xúc cm có quan h v m$t v n hoá bao
gm vic thu gi các thông ip ngôn t
phi ngôn ng gia c cá nhân tc phông vn
hoá khác nhau trong mt ng cnh giao tip liên
nhân, nhóm, t ch c hay công cng
(2)
(Satoshi
Ishii, [5]).
Trong vài thp k* qua, phân tích giao tip liên
vn hoá vi tư cách là mt phân ngành khoa h c '
mi tr/ thành i tư$ng nghiên cu ư$c quan
tâm nhiu, và ngày càng tr/ thành mt ngành h'c
t m quan tr 'ng. V thc cht, khía c nh liên


-.. the symbolic echange process whereby individuals
from two (or more) different cultural communities
negotiate shared meaning in an interactive situation.

Intercultural communication is the culturally
interrelated cognitive, affectivel, and behavioral activity
process of interactively sending and receiving verbal and
non-verbal messages between or among persons from
mutually differernt cultural backgrounds in an
interpersonal, group, organizational, or public
communication context.
vn hoá / ây ch y ư$u c bc l qua quan h
liên nhân (interpersonal relations) gi a các cá th ,
c t chc các nh ch. ó chính ng+
cnh hi ó ng/ ưi nói ngưi nghe
tưng tác vi nhau. Quan h liên nhân c ng
ti hình thc din ngôn s0 d ng th hi1 n vn hóa
và các giá tr vn hóa như s hài hòa, tính cách,
tính trung thc, lòng khoan dung ca ngưi giao
tip. Như vây, ICA thc cht phân tích din
ngôn t góc . liên vn hoá. Nói cách khác, i
tư$ng ca nó vic s0 d ng các ngu1 #n lc ngôn
ng phi ngôn ng trong các tình hung giao
tip liên vn hoá.Theo Porter và Samovar [6], có
nhiu yu t v n hoá xã h i có tác ng n giao 
tip liên vn hoá, song th k  n ba loi c
bn sau:
(a). Tri nhn (perception)
(b). Các quá trình hu ngôn (verbal processes)
(c). Quá trình phi ngôn (non-verbal processes)
Tri nh#n ư$c hiu như cách thc chúng ta
bin các nng lư$ng vt cht t. môi trưng thành
c kinh nghim ý ngh"a trong u chúng ta.
Ch2ng hn như cm nh n m t hành vi là l ch s
hay thô l3. Có th k ra ba thành t liên quan
n vic hình thành tri nhn ca chúng ta h
thng thái /nim tin/giá tr, th gii quan, và t
chc xã hi. Nim tin ư$c hiu như là xác xut
mang tính ch quan (subjective probabilities)
r ng mt s vt hay thc tho ó có th x y ra,
xut hin hay mang mt s )c im nh t nh.
Ch2ng hn chúng ta tin r ng ra cng g)p ph1 n
là không may. Tuy nhiên, trong giao tip liên vn
hoá thì khái nim úng/sai c a nim tin không có
ý ngh"a nhiu lm b/i l- cái ư$c coi là úng cho
n tc này thì chưa h2n ã ư$c ánh giá nh ư
vy n/ n vn hoá khác. Có hai loi giá tr: giá tr
ni hàm ánh giá (t t, xu, &p) g'i giá tr
h i, giá tr chu,n t c vai trò iu tit
nh vi ca con ngưi. d , 1 ã nhà sư thì
không ư$c n tht. Các ni m tin và gtr t o
n ni dung ca thái . Th gi i quan mt
thành t quan tr'ng bc nht trong cu trúc cm
nhn ca chúng ta. Nó có liên quan n xu hưng
ca c mt nn vn hi vi các ph m trù nh ư
v( tr1, con ngưi, Thn/Pht/Chúa, c khái
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
80
nim liên quan n t#n ti. Quan nim c a nhi u
n tc châu Á ch u nh hư/ng ca Pht giáo v
th gi i bên kia ã làm cho mt s ng ưi cam
phn vi tình trng hin hành ca h'. Cách nhìn
nhn như v y nh hư/ng n ngôn ng mà h' s0
d1ng. T chc hi c ng có tác ( ng n cách
thc các nhân c m nh n th gii. Hai loi t
chc hi có vai trò quan tr'ng gia ình
nhà trưng. +ây là hai ni mà các giá tr vn hoá
ư$ ư$c c truyn t th. h này sang th h khác.
Các quá trình hu ngôn phưng tin giao tip
và tư duy ch yu ca con ngưi, thưng gn vi
c quá trình phi ngôn.
Các quá trình h u ngôn bao hàm không ch *
ngôn ng cách thc giao tip s0 d1ng ngôn
ng trong các tình hung hi c các hot
ng t duy và tư o ngh"a cho h th ng ngôn ng.
Ngôn ng ư$ c s d0 1ng trong các ng c nh
hi chính là din ngôn, và hiu theo ý ngh" a n
gin nht h th ng hiu ư$c s0 d1ng 
giao tip,  th hi n ý nim, phn ánh kinh
nghim ca con ngưi. Ngôn ng không nhng
phưng tin ch y u phát trin, l u trư
ph bin vn hoá các giá tr vn hoá tích t1
trong nhiu th h mà còn là s th hi n b n sc
riêng ca c m t cng ng ngôn ng# hay t ng .
thành ph n c a cng ng ó. Cách th# c tư duy,
nh thc lp lun, hay cách thc x0 vn
c(ng nhng y u t ca vn hoá cn xem t
n trong giao tip liên ngôn.
Theo chúng tôi, ICA cn quan tâm n thc
t là cùng mt giá tr trong hai nn vn hoá có th
ư$c biu hin khác nhau: ngôn ng/ này giá tr
ư$c th hin b ng quá trình h u ngôn song
trong ngôn ng khác li ư$c th hi n qua quá
trình phi ngôn. d1, ngưi Vit thay cho vic
i “xin l3i” th nhìn vào i tác c ưi. Hin
tư$ng này ư$c chp nhn trong vn hoá Vit
Nam song trong giao tip vi ngưi Anh, iu
y li mang l i hi u ng tiêu c c. +i vi ngưi
thuc v n hoá Anh hay M ", phi nói ư$c câu
“I’m sorry - Tôi xin l3i”. Xin l3i ph ư$i c th
hin b ng ngôn t , y ch.  ưa k  n vi c l a
ch'n s d0 1ng biu thc nào cho phù h p. Hay, $
ng mt giá tr l i ư$c th hin mt cách khác
nhau trong các nn vn hoá khác nhau. Ví d khi 1
nhn ư$ c l i khen, ngưi Vit có xu hưng h
thp (ví d nh1 ư : v i li khen “Áo p th& !” thì
u tr li th “Có gì âu, áo c ( y mà.”,
ho)c ôi khi ch * ư c i m*m  áp li), còn ngưi
Anh li th hin s trân tr 'ng li khen và thưng
ng hình thc cám n  áp li. Tuy nhiên nu
ch* d a vào hình thc ngôn ng như v y mà cho
r ng ngưi Vit khiêm tn thì c(ng chưa hoàn
toàn chính xác.
Tuy nhiên, c(ng cn phi l u ý rư ng các giá
tr vn hoá nhiu khi không hoàn toàn tưng
ưng trong các nn v n hoá khác nhau. Các giá
tr vn hoá c n ph i )t trong ng c nh vn hoá
ca chúng và ph ư$i c xem xét mt cách khách
quan. Khi giao tip vi các cá nhân t nh. ng n n
vn hóa khác, con ngưi d có xu hưng chuyn
di nhng hình, ch thc ca vn hóa ca
mình vào quá trình này, như vy giao tip
th không thành công. Vn  )t ra trong th
gii thu nh% này không còn ch* nng l c giao
tip i chung (bao g m n# ng lc ngôn ng,
nng l c h i n ng l c tâm lí), mà ph i
nng lc giao tip liên vn hóa. Nng lc này òi
h%i chúng ta phi hiu bit v các giá tr v n
a c(ng như bi u hi n ca chúng  th tham
gia vào quá trình giao tip mt cách có hiu qu,
ư$c hiu không ch* vic thu/phát ni dung
mnh  và còn c các giá tr vn hoá, quan h
và tình c m n a. Có th nhn thy ba c p c  a
nng lc này (a). nhn thc (cognitive) bao
g#m tri thc vc thc th tinh thn như giá tr,
c quy tc ng x xã h 0 i, kì v'ng, (b). tình cm
(affective) như ni m tin, thái , c m giác an toàn,
thoi mái, và (c). hành vi (behavioral), tc là các
nh ng, cách ng x c 0 1 th . Có như v y mi
th t o nên cái g'i là vn hoá thích ng trong
giao tip. Tuy nhiên, khó có th nói nng lc giao
tip liên vn hoá bt u t.nh din nào.
hình ICA c n ư$c )t trên c s / “phn
mm tinh thn - mental software” (Hostede [7])
bao g#m h thng giá tr vn hoá, ni m tin, thái
, trong ó các giá tr vn hoá có vai trò c t y u
nht. Chúng tôi cho r ng c n ph i xác nh ư$c
c « phn mm tinh th y hot ng trong
giao tip liên vn hoá, iu quan tr'ng hn
phi miêu t ư$c hình th c h u ngôn (ho)c c
phi ngôn) th hin chúng. Có như v y, phân tích
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
81
giao tip mi mang tính ngôn ng h'c. Tuy nhiên,
c(ng nên lưu ý r ng c giá tr vn hoá t#n t i /
bc “vô thc - unconscious” hot ng như
c yu t m)c nh.
Vn hoá và giao tip không th tách ri nhau
ư$c. Hall (1959) trong tác ph,m ni ting ca
mình “The silent language - Ngôn ng thm
l)ng” [3] ã kh ng 2 nh vn a giao tip, và
giao tip là vn hoá. +ây là hai phm trù )c bit:
ngôn ng v.amt b ph n cu thành vn hoá
v.a s th hi n, lưu tr, truyn vn
hoá. Vn hquy nh cái chúng ta nói, nói vi ai
i như th nào, tc ni dung thông o,
phưng thc mã hthông ip, và iu kin gii
mã thông ip. Có hai câu h%i cn tr li: (a). v
thc cht mi quan h gia vn hoá và giao tip
là gì? (b). yu t trong vn hoá thc s có
tác ng n giao tip liên vn hoá?
Như chúng ta ã bit, ngôn ng m t m i
quan h bin chng ch)t ch- vi vn hoá.
ng trm nh ngh"a khác nhau v vn hoá. Trên
i th, th nói r ng Vn hoá li s ng,
ch suy ngh", ch ng x 0, tri thc kinh
nghim, là ngôn ng chúng ta s0 d1ng, là các vt
th chúng ta to ra. Chia s v4 i Robinson
3
,
chúng i quan nim r ng v n hoá bao g#m ba
yu t:
(a). Các th c th tinh thn như giá tr vn hoá,
th gii quan, ý nim, thái , nim tin...
(b). Cách thc ng x 0 và t#n ti ca c
thành viên ca mt cng #ng xã hi
(c). Các s n ph ,m vn hoá, nh ch
hi …
Như vy, vn hoá t#n ti thông qua ba ph m
trù trên,n lư$t mình các phm trù này ư$c
coi như s th hin ca vn hoá. Kluckhohn [8]
và Rokeach [9] u cho r ng trong sc yu t
tinh thn thì các giá tr vn hoá óng vai trò quan
tr'ng nht, iu tit các hành vi ca con ngưi
trong xã hi. Kluckhohn [8] quan nim r ng:
Gtr v n hoá mt ý nim tng minh hay
m n v nh% ng iu mong mun tác ng 

 ! "#$!!%&%$' $!&  ("
)*$+,$ &-".
n s l a chn phơng ti n hay m c ích hành
ng t nhng ch thc s&n có, $c trng ca
mt cá nhân hay ca mt nhóm ngi”. Rokeach
[9], ã nh ngh  "a gtr vn hnhư : “(các)
tiêu chu%n d'n dt hành ng  ã c thm
nhun mt nim tin u b n r ng mt
phơng th c c x hay tình trng tn ti cui
ng nào ó c hi hay nhân a thích
hơn các phơng thc c x hay tình trng tn ti
khác”. Hostede [7] g'i giá tr v n hoá các
phn mm tinh thn - mental software”. Tuy
nhiên, khi nói v các giá tr vn hoá ca mt dân
tc c(ng nên lưu ý r ng ây nhng ni dung
ư$c khái quát cho c mt nn vn hoá, còn các
nhân v5n có th có các giá tr khác nhau. Ho)c
trong cùng mt nn vn hoá cá nhân ch2ng hn,
th có nhng con ngưi s/ hu nhng giá tr
)c trưng ca nn vn hoá tp th.
Hu ht tt cc nghiên cu v mi quan h
gia ngôn ng, giao tip và vn hoá u d a trên
vic tìm hiu các giá tr vn hoá. Tuy nhiên, mi
quan tâm ch yu là các hành vi giao tip h n
s th hin qua ngôn ng. th th y hai xu
hưng nghiên cu chính. Th nht là nghiên cu
ni vn hoá (bên trong mt nn vn hoá) th
hai nghiên c u liên v n hoá. Chúng tôi cho
r ng vn hoá bao g#m rt nhiu thành t , song cái
ct lõi nh t c a v n hoá có tác ng n giao ti p
ư$c th hi n trong giao tip chính là các g
tr v n hóa. Bên trong m t n n vn hoá, các biu
hin như v y th ưng ít ư$c ngưi bn ng nhn
bit mt cách tưng minh, b i vì ó là m/ t phn
ca vn hoá, ca cuc sng, và là máu tht ca h'.
Song khi giao ti p liên v n hoá tr/ thành mt nhu
cu thì so nh ngôn ng c a c thành viên t .
c n n v n hoá khác nhau tr/n vô cùng quan
tr'ng, và gtr vn hoá li có c hi ư$c bc l.
Chính vì vy ICA ngày càng có ý ngh"a, và ang
tr/ thành mt ưng hưng ch o trong vài
ch1c nm qua.
th thy r ng các nghiên c u giao tip
liên vn hoá hin nay ch yu da trên truyn
thng phưng Tây quá coi tr'ng nghiên cu kinh
nghim, s0 d1ng các phưng pháp nh l ư$ng, ít
quan tâm n vai trò ca ngôn ng. c nghiên
cu phn l n ch * dành mt chưng nói s qua v
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
82
ngôn ng, nu nh c n vai trò ca ngôn
ng thì c(ng ch*n n gi thuyt Whorf - Sapir.
Suy cho cùng, trong cái mô hình giao tip mà tt
c chúng ta bit n, ngôn ng vai trò vô cùng
quan tr'ng. Các yu t phi ngôn ng có quan
tr'ng n bao nhiêu i chng na trong giao tip
i c(ng không bao gi th thay th vai trò
ca ngôn t. trong vic trình bày, th hin ý ni m,
tình cm, quan h, bn sc cá nhân hay vn hoá
ca chúng ta. Trong thc t, khi giao tip không
thành công thì nguyên nhân ch yu li bt ngu#n
t. nn ng.
+i vi ngưi h'c s0 d1ng ngôn ng thì
chính vic nm vng h th ng ngôn ng  th
hin các giá tr vn hoá mà chúng ta có mi quan
tr'ng. Thc t gi ng dy c ng cho th( y quá trình
nm vng h thng này thc s òi h%i nhiu
thi gian và sc lc. Vic hi u bi t không chính
c c ng nh( ư n ng lc ngôn ng kém mt
trong nhng nguyên nhân khin mt s ngưi
Vit ít thành công trong vic thc hin các hành
ng ngôn ng trong giao ti p v i ngưi Anh hay
Úc b ng ting Anh (Hà C m Tâm, [10]). Vi, c
tìm kim mt c s/ ngôn ng h'c trong phânch
giao tip liên vn hóa mt iu cn m. Ng
pháp chc nng (Systemic Functional Grammar
(3)
- SFG) ca M.A.K. Halliday th m t ng
viên ư$c s d0 1ng trong vi c nghiên c u liên vn
hoá. SFG coi ngôn ng ư nh mt h thng
hiu hi (social semiotic). Ngôn ng theo ó
ư$ c t chc theo các tng bc theo các quan h
hi n th c hoá và c th1 hoá. Các tng bc l/ p
dưi v.a hin thc hoá tng bc trên và li là mt
trưng h$p c1 th c a nó. Nói cách kc các t ng
bc t o ra m t ngu#n l c ngh "a, m t t p h p các $
kh nng la ch'n. Halliday ã hình dung ngôn
ng nhưmt thc th bao g#m bn tng: ng
cnh (các phm trù ca tình hung hi), ng
ngh"a h'c (các h th ng t o ngh"a), ng pháp - t.
vng (các h thng to t. ng), và âm v h'c (các
h thng to âm).
hình c a ng pháp chc nng cho thy
ngôn ng gn kt ng ngh a v" i cách bi u t, và


SFG ã c áp d ng trong phân tích di n ngôn phê ư$ 1
phán (Critical Discourse Analysis)
ng ngh"a giao din trc tip vi yu t ngoài
ngôn ng t c i sng hi. +iu này
ngh"a tng ng ngh a bi" u hin ni dung kinh
nghim ca th gii bên ngoài. n cách thc
biu t li giao din vi nh ng quá trình v t cht
như c ch t o âm trong mt ngôn ng. Tuy tng
ng pháp - t v. ng không giao din trc tip vi
m)t hi ch* giao din trc tip vi tng
ng ngh"a, song tng b c này l i ư$c hình thành
v m)t lch s0 qua quá trình hình thành, phát trin
và thay i c a m )t kí hiu ca ngôn ng, và quá
trình này làm cho tng bc này mang tính cht xã
hi. Nói mt cách c1 th h n, t ng b c ng pháp
- t. vng ư$c hình thành trên cn c ch c n ng
hi m nh n. Theo Halliday [11] ó
chính ba siêu chc nng ca ngôn ng. Th
nht chc nng ý nim/phn ánh
(ideation/representation) hay dng li th gii
n ngoài. Chc nng th hai ch c n ng liên
nhân (interpersonal) th hi n các m i quan h
hi các vai xã hi gia nhng thành viên ca
cng #ng ngôn ng. Ch c n ng th ba chc
nng t o v n bn, và ây chính m t dng c a
th c ti n sn xut theo ý ngh"a trit h'c c a t .
y. Kh nng ng d 1ng thuyt SFG trong
nghiên cu giao tip liên v n hoá là SFG v b n
cht ng pháp h hình, nhìn nhn ngôn ng
nhưmt ngu#n lc to ngh a, và vi" c s0 1 d ng
ngôn ng s la ch'n các ngu#n lc. T. góc
 miêu t bình di n th hi n c a các giá tr vn
hoá trong giao tip liên vn hoá, có th ti n hành
c thao tác như sau:
(a). Miêu t vic s d0 1ng các ngu#n lc ngôn
ng như các t. ng và các hin tư$ng ng pháp,
d1ng h'c th hin giá tr vn hoá cu trúc t
ch c c a din ngôn. ây chính vi+ c t ch c
din ngôn theo cu trúc quan yu và các quy ưc
tưng tác vn hoá-xã hi.
(b). Hiu vi c s 0 d1ng c ngu#n lc ngôn
ng ( c ng như t chc din ngôn nói trên theo h
nh ca ng pháp chc n ng.
(c). gii vic s0 d1ng chúng trên c n c
c giá tr vn hoá (MS).
Nhiu nhà nghiên cu th.a nh n s t#n t i
ca mt s giá tr vn hoá mang tính ph quát rt
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
83
cao. Hall, ngưi ư$c coi tác gi  u tiên i
v IC như mt l"nh v c h 'c thut [3] ã trình
y v cách thc các n n v n hoá hành ng
ng x0 trong mi quan h vi thi gian qua s
khác bit gia n thi gian - monochronism
a th i gian - polychronism”. Các nn vn
hoá n thi gian” nhìn nhn th i gian theo
tuyn tính, có th c t on. Như v y, ti m3i thi
im con ngưi ch* thc hin mt hành ng.
+a thi gian” cho phép thc hin nhiu hành
ng cùng mt lúc. d1 như mt lãnh o 
th tip nhiu khách cùng mt lúc vi nhng n i
dung kc nhau.
Hall [12] c ng ng( ưi có công ưa ra khái
nim “giao tip ng c nh cao i lp vi giao
tip ng cnh thp - high context vs. high context
communication”. Theo Hall, trong nhng h i
s0 d1ng giao tip ng c nh cao, nhiu phn c a
ni dung thông ip ư$c kin t o trong t .
ng c nh, nói cách khác thông êp ư$c din t
ít tưng minh hn. Ngư$ c l i, vi nhng cá nhân
giao tip ng c nh thp, thì ni dung luôn ư$c
din t mt cách ràng, hin nn. Vn a M"
th ư$c coi vn hóa giao tip ng c nh
thp. Theo Hall và nhiu tác gi khác, trong các
nn vn a giao tip ng cnh thp, con ngưi
hay s d ng lô-gíc tuy0 1 n tính, làm vic theo quy
trình hưng n m1c tiêu,  chu ng  iu
không ràng thp, thích i th2ng, tìm kim
nhng khía cnh thông tin mang tính nhân,
tách bch gia cá nhân và các vn , quan h
th b t u nhanh song c (ng kt thúc nhanh, bn
sc cá nhânư$c nh thành công ca bn thân.
Các nn vn hóa giao tip ng cnh cao thích nói
gián tip, quan h da trên ch “tín”, bn vng,
tin hành công vic da trên quan h vi c
nhân khác và tp th. Bn sc cá nn có ư$c t.
t chc, gia ình, v n hóa hay công vi c. Như
vy, có th thy r ng trên phưng din giao tip,
vn hóa ng c nh th p có t ưng minh cao hn,
và giao tip c(ng trc tip ti p h n, còn vn hóa
giao tip ng cnh cao a chuư ng s gián tip, ,n
ý, cho thy vi c hi u thông ip giao tip không
hoàn toàn d ràng do ph1 thuc nhiu vào các
yu t ca tình hung giao tip.
Kluckhohn và Strodtbeck [8] là hai tác gi ã
nghiên cu so sánh nhi u n n v n hoá, ưa ra
khái nim “thiên hưng giá tr - value
orientation”. Các thiên hưng giá tr này ư$c
hiu nhưc nguyên tc phc tp mang tính
khuôn m'u to nên nh hng tr# t t cho
ng chy liên tc các hành ng t tng
ca con ngi”. Chúng phn ánh các vn  c
bn các n n v n hoá u quan tâm. Theo
Kluckhohn Strodtbeck [8], tt c các n n vn
hoá u quan tâm n nm vn  là:
(a). Mi quan h ca con ngưi vi thiên
nhiên (kim soát, hoà thun, hay ph1 thuc vào
thiên nhiên. Có th thy ngưi châu Âu có thiên
thưng ch ng thiên nhiên, còn ngưi Vit hay
châu Á li thích sng hoà thun vi thiên nhiên.
Trompenaars (1994) ã làm mt th0 nghim vói
hai phát ngôn sau: (i). “What happens to me is my
own doing - Tôi chu trách nhim vi nhng
xy ra v i nh , or (ii).Sometimes I feel that I
do not have enough control over the directions
my life is taking - ôi khi tôi c m thy r ng mình
không kim soát c hng i c a mình". Phn
ln các nhà qun ngưi M" (89%) ch'n phưng
án (i) coi ó trách nhi m ca mình, trong khi
khong 65% nhà qun ngưi Trung Quc la
ch'n (ii), cho r ng h' không ki m soát ư$c các
yu t khách quan. Trên mt phưng di n nào ó,
h' d b nhìn nhn là không nhn trách nhi m v
mình và hay  l3i” cho khách quan.
(b). Mi quan tâm vi thi gian: vi quá kh,
hi n t i hay tưng lai. Ngưi Vit coi tr'ng q
kh. Ngưi Vit thưng th cúng t i. Trong
khi ngưi M" l i quan tâm n tưng lai trưc
mt.
(c). Bn cht b,m sinh ca con ngưi (sinh ra,
con ngưi tt, xu, ho)c trung hoà). Vn hoá
Vit nam có câu “nhân chi s tính bn thin”, cho
r ng con ngưi sinh ra bn cht là thin. Như vy,
ngưi Vit thiên hưng “c tin”, hay d tin
tư/ng ngưi khác, làm vic ít khi phi thông qua
cam kt hay h p $ #ng.
(d). Thiên hưng hot ng (con ngưi hot
ng thiên v  ng, t"nh, hay t"nh trong quá trình
chuyn hoá). Ngưi M" thiên v hành ng,
i vi h' hot ng phi mang l i k t qu.
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
84
Ngưi Vit thưng có xu hưng tr'ng tình, tr'ng
quan h. (Trn Ng'c Thêm, [13]).
(e). Thiên hưng quan h: vn hoá tp trung
vào quan h nhân, bên ngoài (collateral), hay
ng h' (lineal). Các n n v n hoá mang tính
nhân thưng coi tr'ng s t do, t ch, còn vn
hoá dòng h' li coi tr'ng vic di truyn ca ci,
chc v, thanh danh gia ình ... t . i y sang
i khác.
Hostede [7] mt h'c gi nghiên cu vn
hoá t chc. ng trình ni ting ca ông
“Culture’s consequences” ã trình bày k t qu
nghiên cu các giá tr v n hoá ca nhiu dân tc
trong mt công ty a qu c gia vi chi nhánh trên
50 nưc, phân tích 116000 phi u iu tra. Công
trình này kho cu h th ng giá tr c a trên 50
nn vn hoá.c h thng giá tr này ã tác ng
n cách thc tư duy, hành x0 ca con ngưi
ch t ch c. Ngày càng nhiu b ng chng
cho thy các gtr này không ch* th hin trong
vn hoá t chc mà còn trong nhiu lãnh vc
ho t ng ca con ngưi nht giao tip. Tuy
vy, như ã nhn xét, biu hin trong giao tip
b ng ngôn ng nói chung hay giao tip liên vn
hoá nói riêng chưa ư$c nghiên cu nhi u. Trong
phn trình bày dưi ây, bài vit ch* nêu biu
hi n c a c gtr này trên phưng din chu,n
tc xã hi (social norms). Hostede [7]xác nh có 
nm giá tr khong ch quyn lc, tính
nhân/tp th, nam tính/n tính, tránh s không
chc chn, thiên hưng dài hn/ng n h n.
Trong nm giá tr này, Hostede nhiu tác gi
khác như Ting-Toomey [4] u th.a nhn c p g)
tr  i lp “cá nhân / tp th là mt phm trù ct
i ca các nn vn hoá. C)p gtr này m)t
trong nhi u l nh v " c ho t ng ca con ngưi.
Tính nhân th ư$c hiu xu hưng coi
tr'ng cá nhân trong mi quan h vi tp th nh ư
tính t ch, t do và trách nhi m cá nhân. Ngư$c
li trong các n n v n hoá mang tính tp th, l$i
ích hay quy $n l i c a nh n ư$c xp sau l$i
ích ca t p th . Con ngưi chu trách nhim
chung, chm lo cho cái chung ó. Hostede [7] ã
tính ch* s nhân ca 53 nn vn hoá ông
nghiên c u. Theo b ng ch* s y, c n n v n
hoá ch* s nhân cao M" (91), Úc (90),
Anh (89), Canada (80), còn c nưc ch* s
thp c n n v n hoá châu M -Latin nh/ " ư
Quatemala (6), Ecuado (8), Hàn quc (34), Thái
lan (20). Mc  trung bình là 53. Sau ây mt
s biu hin chính ca các nn vn hoá có ch* s
nhân cao hay thp trên cn c chu,n tc hi
theo Hostede [7] :
Ch s cá nhân th p
(tính t p th cao)
Ch s cá nhân cao
(tính t p th th p)
V m)t hi, con ngưi
sinh ra trong các gia ình
m/ r ng (extended), h'
ư$c bo v i li cho s
trung thành.
V m)t h i, m i '
ngưi t lo cho chính
bn thân, hay gia ình
trc tip ca mình
Ý th c v “chúng ta” Ý th c v cái “tôi”
Tính c ng ng #
(Gemeinschaft)
Tính h i
(Gesellschaft)
Thiên h ng theo t p th Thiên h ng theo ư ư
bn thân
Chu,n giá tr áp d ng 1
khác nhau v i nh ng
thành viên trong
ngoài nhóm
Chu,n giá tr áp d 1ng
chung cho t t c
Bn s c d a trên h
thng xã h i
Bn sc da trên
nhân
Vn hoá “Nh c - shame” V n hoá “t i - guilt” 1
Giao ti p d a nhi u vào
ng c nh
Giao ti p ít d a vào
ng c nh
nhân ph thu c v 1
m)t xúc c m vào t ch c
và các nh ch
nhân ít ph thu c 1
v m t tình c m v i )
t ch c hay các nh 
ch
Nhn m nh n tính ch t 
thành viên hay thu c
v m t t ch c nào ó
Nhn m nh n sáng 
kin hay thành t u
nhân
+ i sng riêng tư b t
chc can thi p vào
+i sng riêng tư
ư$c tôn tr'ng
Sng t n t i S ng h ng th  #  ư/ 1
Hot ng do hoàn c nh 
bt bu c
Ch ng ho t ng 
Trình , tr t t , ngh "a
v1, trách nhi m, s an
ninh do t ch c mang l i
Coi tr ng tính t ch , '
a dng, khoái cm,
an ninh v m t tài )
chính c a cá nhân
Xã h i truy n th ng h i hi n i, hay 
hu hi n i 
Giá tr th hai “khong cách quyn lc”.
Hostede [7]da trên Mulder phát biu như sau v
giá tr này: “Khong cách quyn lc gi a ông ch
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
85
B mt cp dưi S trong mt t ng b c là mc
 B có th quyt nh hành vi ca S, và mc 
mà S có th quyt nh hành vi c a B”. Nói mt
ch n gin t ây là m c các thành viên ít
quyn l c ch p nhn s b t bình 2ng quyn lc
trong các nh ch hay t chc như công ti, gia
ình. Như vy, theo Hostede [7], có thc nn
vn hoá vi mc  khong cách quyn lc ln
như Malaysia (104), Philippines (94), Hàn Quc
(64) thp như Áo (11), Thu6 +in (31), M" (40).
Mc trungnh là 53. Trên phưng din chu,n
tc hi, khong cách quyn lc ư$c Hostede
[7: 98] th hin như sau:
Ch s kho ng cách
quyn l c th p
Ch s kho ng cách
quyn l c cao
M'i ng i ph thu c ư 1
l5n nhau
Mt s cá nhân c l p, 
a s ph1 thu c
Gim t i thi u m c 
bt bình ng 2
Nên tr t t h i,
m'i ng i phư i ng#i
úng v trí c a mình
Tng bc có ngh"a là s
bt nh 2ng ca các
vai, ư$c to ra ch*
s thun ti n mà thôi
Tng b c có ngh a là s "
bt bình ng t n t i 2 #
Cp d i c ng nh ư ( ư
“tôi”
Cp trên nhìn c p d i ư
khác
Cp trên c ng nh ( ư
“tôi”
Cp d i nhìn c p trên ư
khác
Vic s d ng quy n 0 1
lc ph i c h p ư$ $
thc, và ph thu c vào 1
s phán oán gi a t t
và x u
Quyn l c th c t
ca xã h i t t ho )c x u,
tính h p th c c a $
không có ý ngh a "
M'i ng i u ư 
quyn bình ng 2
Nhng ng i có quy n ư
lc c h ng c ân ư$ ư/ )
Ngưi quy n l c
không nên th hin r ng
mình là ngưi có quyn
Ngưi quy n l c
cn phi th hi n r ng
mình là ng i có quy n ư
Nhn m nh n ph n 
thư/ng, quy n l c h p $
thc quy n l c c a
chuyên gia
Nhn m nh n quy n 
lc áp b c, th ng theo ư/
tui tác, v trí, a v 
hi
L3i luôn l i c a h 3
thng
L3i luôn l i c a k 3 4
dưi
Cách th c thay i h 
thng h i tái
phân ph i quy n l c
Cách th c thay i h 
thng h i l t 
ngưi c m quy n
Mi quan h hoà thu n
,n gia ngưi
Mâu thu n ti m n gi a 5 ,
ngưi quy n l c
quyn l c ng i ư
không có quy n l c
ngưi không quy n
lc
Tui già không c ư$
tr'ng hay n s $
Tôn tr ng n s ' $
ngưi có tu i
Ting - Toomey [4] nhn thy r ng các
nhân trong h i ch * s kho ng ch quyn
lc thp thưng không coi tr'ng tính hình thc,
n trong hi khong ch quyn lc ln
thì m'i ngưi nhn mnh tính hình thc trong
ng x0. Vn hoá Vit Nam không i t ư$ng
nghiên cu trong công trình ca Hostede, song
da trên các biu hin ca tiêu chí v.a nêu, có th
i r ng khong cách quyn lc trong xã hi Vit
Nam là cao. Brown và Levinson [14]) trong công
trình nghiên cu v chi n l ư$c lch s c(ng ã 
cp n quyn l c (power) nh ư là mt bin xã hi
tác ng n vic s0 d1ng ngôn ng.
Giá tr th ba mc  « tránh (hay gim)
tình trng không chc chn ». Giá tr này th
ư$ c hi u như m c  các nhân cm thy s
e do . t các tình hung không ràng mc
 h' tìm cách tránh các tình hung này (Ting-
Toomey, [4]). Mt s quc gia mc  chu
ng thp M" (46), Anh (35), +an Mch (23),
Singapore (8), còn mt s quc gia mc 
chu ng cao là Hy Lp (112), B# +ào Nha (104),
n Quc (85). Ch* s trung bình 53. Hostede
[7] ưa ra mt s biu hin chính ca giá tr y
trong cácnh hung công vic như sau:
Kh n ng
chu ng th p 
Kh n ng
chu ng cao 
S trung thành v i ch
thp, th i gian làm vi c
ngn
Mc trung thành 
vi ch cao, làm lâu
vi ch
Thích làm vi c t /
chc nh , nh ng ít t % ư
làm vi c theo ý c a
mình
Thích làm vi c t /
chc l n, nh ng ư #ng
thi thích t m vi c
theo mình
Nhng ng i sáng t o ít ư
ph1 thu c vào quy t c
Nhng ng i sáng t o ư
cm th y b quy t c
ràng bu c
Lãnh o c p cao tham 
gia vào chi n l c ư$
Lãnh o c p cao 
tham gia vào vi c
iu hành
Quyn l c c a lãnh o 
ph1 thu c vào v trí
quan h
Quyn lc c a lãnh
o ph1 thuc vào kh
nng ki m soát tình
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
86
trng không chc chn
thái nghi ng v i 
gii pháp công ngh
7a thích gii pháp
công ngh .
Không thích th i gian
linh ho t
7a thích thi gian
linh ho t
Da trên m t s )c im trên, th thy
Vit Nam n m khu v / c chu ư$c tình trng
không rõ ràng cao.
Giá tr th tư “nam tính”và “n tính” ca
vn hoá. Phm trù này thuc vc xã h i s
phân bit rõ rt gia các vai ca àn ông vai
ca ph1 n +. àn ông thì ph i m nh, coi tr'ng s
nghip, còn ph1 n tphi nh& nhàng, khiêm tn.
Như vy, th hi mang tính nam tính
cao như Nht Bn (95), Ý (70), hi
mang tính nam tính thp như Thu6 + in (5), Na
Uy (8), Phn Lan (26) (Hostede, [7: 286]). Ch* s
trung bình là 53. M t s biu hin chính ca g
tr y theo chu,n tc xã hi, theo Hostede, là:
Ch s nam tính th p Ch s nam tính cao
Thiên v quan h Thiên v b n ngã
Ch ư$t l ng cu c s ng
con ngưi quan
tr'ng
Tin v t quan
tr'ng
Làm vi c s ng S ng làm vi c  
S phân bi t vai xã h i
tình c m th p gi a
các gi i
S phân bi t vai xã h i
tình c m cao gi a
các gi i
+àn ông nên mm
m%ng, nh nhàng, quan &
tâm n s công vi c 
quan h . Ph n 1
c(ng nh v y. ư
+àn ông n mnh,
quan tâm n công 
vic; còn ph n nên 1
mm m i, và chú tr ng '
n quan h
+àn ông và ph1 n nên
khiêm t n
+àn ông nên mnh
hoài bão, còn ph 1
n thì có th nh v y ư
+#ng cm vi ngưi yu Thích chi vi ngưi
mnh
Nh% ch m u ư
im
To và nhanh u ư im
Hostede [7] ã b sung thêm m )t c p giá tr
g'i là “Confucian dynamism - thiên hưng lâu
i - long term orientation” da trên kt qu
nghiên cu ca M. H. Bond phân tích câu tr li
t. phi u iu tra ca sinh viên 23 quc gia i
vi công c1 iu tra giá tr vn hoá Trung Quc
(tin hành n m 1985). Theo k t qu iu tra này,
Trung Quc là nn vn hoá có ch s thiên h* ưng
lâu dài l n nh t (118), tip sau ó là Hong Kong
(96). Th p nh t là Pakistan (0), Nigeria (16), M"
ng ch/ * s 29. Hostede c(ng ã tính toán m c
 tưng liên ca phm trù này vi bn giá tr ã
u / trên. Thiên hưng lâu dài ư$c hiu như
vic nuôi dư8ng nhng giá tr hưng v t ưng lai
như tính kiên trì, chu khó, tit ki m, hi sinh hi n
ti vì tưng lai. Ngư$c li v i thiên h ưng này
nhng giá tr liên quan n quá kh hay hi n
ti như tôn tr'ng truyn thng, gi gìn “th di n”,
thc hi n trách nhi m xã hi, hay sng vì hin ti.
(Hostede, [7]). Mt s bi u hin khác ca thiên
hưng lâu dài kiên trì, gi gìn th din ca
chung, tôn tr'ng trt t hi, tit ki m, u t  ư
cho tưng lai. Ngư$c li, các nn vn hoá có ch*
s này th p l i coi tr'ng kt qu nhanh chóng,
bo v th di n c a riêng mình, chu chi tiêu,
“vay tưng laicho hi n t i…
Như vy vic xác nh v n hoá Vi t Nam
da trên n m giá tr mà Hostede ưa ra hai
phm trù mà Hall trình bày s- mt ng vic
rt thú v. S c m nhn ca chúng tôi v vn hoá
Vit Nam có th hàm s c a các bin sau. Tuy
nhiên, cn phi tin hành nghiên cu nhng
minh chng xác áng cho nh n xét này.
HALL:
a. Thi gian: A thi gian
b. Ng cnh: trong gii CAO
HOSTEDE
c. Kho ng cách quy n lc: trong gi i CAO
d. Nam tính: trong gii THP
e. Mc  chu s không chc chn: trong
gii CAO
f. Thiên hưng: trong gii U DÀI.
Tóm li, phân ch giao ti p liên v n hoá
chính nghiên cu các giá tr vn hoá th hin
trong hot ng ca giao tip hay din ngôn. ây +
là mt l"nh vc nghiên cu quan tr'ng, ngày càng
nhi u ng ưi quan tâm, th hin mi quan h
gia ngôn ng - giao tip - vn hoá. Ba phm trù
y tác ng qua l i v i nhau. Cách thc
chúng ta giao tip, hay giao tip ni dung gì c(ng
như cách tư duy ca chúng ta ch u s tác ng
ca vn hoá, ngư$ c l i ni dung, cách thc
| 1/11

Preview text:

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
Phân ch giao tip liên vn a Nguyn a*
Trng i hc Ngoi ng, i hc Quc gia Hà Ni,
ng Phm Vn ng, Cu Giy, Hà Ni, Vit Nam
Nhn ngày 24 tháng 5 nm 2011
Tóm tt. Bài vit này bàn v cách tip cn “phân tích giao tip liên vn hóa - intercultural
communication analysis (ICA)” trong nghiên cu giao tip. Sau khi làm rõ khái nim “phân tích
giao tip liên vn hóa” cùng nhng khái nim có liên quan khác, bài vit  cp n mt s giá tr
vn hoá mang tính ph quát và vai trò ca chúng trong giao tip liên vn hóa.
T khóa. Phân tích giao tip liên vn hoá, khong cách quyn lc, ng cnh cao/thp, n thi
gian/a thi gian, nam tính, thiên hưng lâu dài, giao vn hoá, giá tr vn hoá, thiên hưng giá tr,
mc  chu tình trng không chc chn, chuyn di liên vn hoá.
*Tôi bt u bài vit này b ng mt câu
Tôi thc s ã không giao tip ư$c trong tình
chuyn xy ra vi mình trong chuyn i công tác
hung này và dưng như không tri nhn ư$c các
ti M! tháng 3/2011. Tôi và 3 ngưi bn n
giá tr vn hoá tim ,n. Nhng tình hung giao
thm mt gia ình bác s", ch#ng là ngưi Nht
tip không thành công tưng t chc c(ng không
ly v$ là ngưi M! sng ti thành ph nh% phi là ít.
Rochester, Minnesota. Ngoài chúng tôi ra còn có
Chúng ta ang chng kin s bùng n trong
bn ngưi khách na n thm. Chúng tôi ư$c
các hot ng di cư, buôn bán, du lch gia các
ón tip rt n#ng nhit. Khi chúng tôi ang ng
quc gia, các công ti a quc gia. Quá trình toàn
trong khu bp n nh& và ung thì bà v$ mi m'i
cu hoá ang din ra vi tc  mnh m-. Tt c
ngưi vào phòng khách “Every one into the
các yu t này ã to ra nhu cu giao tip ngày
sitting room!”. Khi nghe vy, ngưi ch#ng nhìn
càng tng gia các cá nhân, t chc n t. các
tôi và nói: “Are you married? - Anh có v cha”.
quc gia, các nn vn hóa khác nhau. Trong mt
Tôi không hiu câu h%i, và c(ng không bit tr
bi cnh vn hóa - kinh t như vy,  hi nhp
li th nào. Tôi thc s lúng túng, nhưng sau ó
và giao lưu vi th gii bên ngoài, s hiu bit
anh chàng ngưi Nht này li quay sang bn tôi
c(ng như nng lc giao tip ã tr/ thành nhu cu
và l)p li câu h%i. Bn tôi c(ng không nói gì và
ca rt nhiu ngưi trong chúng ta. Giao tip liên
ch* cưi. Sau ó, anh chàng ngưi Nht cưi và
vn hoá xy ra khi ngưi nói và ngưi nghe xut
nói r ng: “We are all Asians -Tt c chúng ta u
phát t. các nn vn hóa khác nhau. Vi ý ngh"a
là ngi châu Á mà”. +n lúc này thì tôi ã phn
như vy, giao tip liên vn hoá ã t#n ti t. xa
nào oán ra ư$c ý ca anh ch#ng: àn ông châu
xưa, song trong th k* XXI nó ã là mt vn 
Á chc là s$ v$ hay u làm theo lnh ca v$?.
có ý ngh"a toàn cu. Mô hình giao tip liên vn
hóa phi là mô hình tưng tác vi vai trò quan 
tr'ng ca tính liên ch th (intersubjectivity), ch +T: 84- . 
không phi là mô hình kí hiu như F. de.
 77 78
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  Saussure ã ưa ra. (looking down)
Tr'ng tâm ca bài vit này là góp phn to li
J: Why do you say that, Anh. You’re doing
s cân b ng trong nghiên cu giao tip liên vn very well in class.
hóa da trên nn tng ngôn ng h'c. M.A.K.
A: No, I am not a good student.
Halliday ã t.ng phát biu r ng không da trên
nn tng ngôn ng h'c thì nhng nghiên cu ca
J: Anh, you’re making progress in this class.
chúng ta nhiu khi ch* là các li bình lun tràn
You should be proud of your English.
lan mà thôi. Thut ng “Giao tip liên vn hoá”
A: No, it’s not true. You are a good teacher,
hin nay ang ư$c ph bin s0 d1ng vi hai ni
but I am not a good student. .
dung. Mt là, quá trình giao tip gia các cá nhân
Khi nhn ư$c li khen ca giáo viên, Anh
t. các nn vn hoá khác nhau. Hai là, vic nghiên
liên t1c ph nhn vic mình h'c ting Anh gi%i.
cu quá trình này. Tuy nhiên, theo chúng tôi,
Kt qu là ngưi thy i t. ngc nhiên n ch3
thut ng thích h$p là “Phân tích giao tip liên
lúng túng không hiu ti sao anh sinh viên này li
vn hoá – intercultural communication
không chu th.a nhn r ng mình là mt h'c sinh
analysis”(ICA). Trong bài vit này, ICA ư$c
h'c gi%i. Thc ra ã có s chuyn di giá tr vn
nhìn nhn như là mt cách tip cn hn là mt lí
hoá trong quá trình giao tip này. Ngưi Vit
thuyt. Thc t cho thy, ICA phi s0 d1ng các
Nam có xu hưng th hin s khiêm tn khi tip
phưng pháp hay khái nim mang tính a ngành
nhn li khen, ngư$c li, ngưi M! thì li coi s
rt cao ca vn hóa h'c, nhân h'c, ngôn ng h'c,
thành công là mt cái gì áng ư$c khen và t
tâm lí h'c, qun tr kinh doanh, xã hi h'c, lch
hào. Ngưi giáo viên M" ã c gng kh2ng nh
s0 h'c . .Trong ting Anh, còn có mt thut ng
na là “Cross-cultural Communication - giao tip
r ng s tin b ca Anh là hin nhiên, không th
giao vn hoá”. Hai thut ng này nhiu khi ư$c
chi cãi. Giao tip / ây ã không thành công do
s0 d1ng thay th cho nhau. Tuy nhiên, theo nhiu
c hai ã áp d1ng giá tr vn hoá riêng ca mình
tác gi, “giao tip giao vn hóa” ư$c s0 d1ng 
trong giao tip. + giao tip thành công, hai cá
ch* vic nghiên cu cách thc giao tip ca các
nhân trên (t. vn hoá A và vn hoá B) cn phi
nhóm vn hoá khác nhau mang tính cht so sánh,
to ra mt cái g'i là vn hoá thích ng C
còn thut ng “giao tip liên vn hoá” ư$c dùng (adaptive culture C).
 ch* vic nghiên cu cách thc giao tip ca
Ngôn ng v.a là mt b phn ca vn hoá và
các nhóm vn hoá khác nhau trong mi tưng tác
#ng thi là s phn ánh vn hoá sâu sc nht.
vi nhau, như ngưi Nht giao tip vi ngưi
Tt c các thc th trên t#n ti trong tim thc
Vit b ng ting Anh hay ting Nht ch2ng hn.
ca ngưi nói và ư$c bc l / các mc  khác
Như vy, ICA có th ư$c thc hin t. hai bình
nhau trong quá trình giao tip và tưng tác xã hi.
din trên. Mt gi thit quan tr'ng ca ICA là có
Mt s nhà nghiên cu gi thit s t#n ti ca
s chuyn di liên vn hoá (intercultural transfers -
“tim thc vn hoá”; nh vy m3i xã hi li có
IT) trong quá trình giao tip này. IT ư$c hiu
cách thc nhìn nhn v( tr1 riêng ca mình, và h'
s áp dng các giá tr vn hoá ca các nhóm vn
có mt h thng các quy tc riêng thng nht v
hoá khác nhau trong quá trình giao tip liên vn
các hành vi, tc là các chu,n vn hoá. Tuy nhiên,
hoá. Sau ây là mt ví d1 minh ho ca Levine et
c(ng cn phi nhn mnh r ng ICA không phi là
al. (1987), trích trong H. Spencer-Oatey ([1: 115].
nghiên cu vn hoá thun tuý. T. góc  vn hoá,
Jonathan là giáo viên ngưi M! khen trình 
nó cn tìm hiu xem c s/ vn hoá hay tim thc
ting Anh ca mt sinh viên ngưi Vit Nam tên
vn hoá ã nh hư/ng n s hot ng ca ngôn là Anh ang h'c ti M".
ng (tc là din ngôn) như th nào. Clyne [2:
J: Anh, your English is improving. I am
1]ã nhn xét r ng: “Ngôn ng là s th hin sâu pleased with your work.
sc nht mt nn vn hoá, h thng giá tr bao
A: Oh, no, my English is not very good.
gm c nhng giá tr tha hng t cng ng
và có m
t vai trò ln tác ng n cách thc s
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  79
dng không ch ngôn ng th nht mà c nhng
vn hoá / ây ch yu ư$c bc l qua quan h
ngôn ng c tip th sau ó”.
liên nhân (interpersonal relations) gia các cá th,
Nhà nhân h'c Hall [3] ư$c xem là tác gi
các t chc và các nh ch. +ó chính là ng
u tiên ưa ra khái nim “giao tip liên vn hoá”
cnh xã hi mà / ó ngưi nói và ngưi nghe
trong công trình “The silent language”. Trong
tưng tác vi nhau. Quan h liên nhân tác ng
công trình này, Hall ch yu bàn v giao tip phi
ti hình thc din ngôn s0 d1ng th hin vn hóa
ngôn t. (non-verbal), trong ó ông tp trung bàn
và các giá tr vn hóa như s hài hòa, tính cách,
v ý ngh"a ca không gian và ca thi gian trong
tính trung thc, lòng khoan dung ca ngưi giao
giao tip. Giao tip xy ra gia các thành viên
tip. Như vây, ICA thc cht là phân tích din
trong cùng mt nn vn hoá ư$c g'i là giao tip
ngôn t. góc  liên vn hoá. Nói cách khác, i
ni vn hoá (intracultural communication), còn
tư$ng ca nó là vic s0 d1ng các ngu#n lc ngôn
giao tip gia các thành viên n t. các nn vn
ng và phi ngôn ng trong các tình hung giao
hoá khác nhau ư$c g'i là giao tip liên vn hoá
tip liên vn hoá.Theo Porter và Samovar [6], có
(intercultural communication). Giao tip luôn xy
nhiu yu t vn hoá xã hi có tác ng n giao
ra trong mt không gian và thi gian nht nh.
tip liên vn hoá, song có th k n ba loi c
Ni dung giao tip có th là ni dung mnh , bn sau:
danh tính (identity - ta là ai? và làm th nào có (a). Tri nhn (perception)
th th hin din mo ca ngưi giao tip), và ni
(b). Các quá trình hu ngôn (verbal processes)
dung quan h gia các i tác. Ngoài ra, còn có
(c). Quá trình phi ngôn (non-verbal processes)
th có các nh ngh"a khác v giao tip liên vn
hoá như “mt quá trình trao i b ng kí hiu mà
Tri nh#n ư$c hiu như là cách thc chúng ta
trong ó hai cng ng vn hoá khác nhau
bin các nng lư$ng vt cht t. môi trưng thành
thơng lng ngh"a trong tình hung tơng
các kinh nghim có ý ngh"a trong u chúng ta.
tác(1)”, (Ting-Toomey, [4]), hay “giao tip liên
Ch2ng hn như cm nhn mt hành vi là lch s
vn hoá là mt quá trình hot ng nh#n thc,
hay thô l3. Có th k ra ba thành t có liên quan
hành vi, xúc cm có quan h v m$t vn hoá bao
n vic hình thành tri nhn ca chúng ta là h
gm vic thu và gi các thông ip ngôn t
thng thái /nim tin/giá tr, th gii quan, và t
phi ngôn ng gia các cá nhân t các phông vn
chc xã hi. Nim tin ư$c hiu như là xác xut
hoá khác nhau trong mt ng cnh giao tip liên
mang tính ch quan (subjective probabilities)
nhân, nhóm, t chc hay công cng(2)” (Satoshi
r ng mt s vt hay thc th nào ó có th xy ra, Ishii, [5]).
xut hin hay mang mt s )c im nht nh.
Ch2ng hn chúng ta tin r ng ra cng g)p ph1 n
Trong vài thp k* qua, phân tích giao tip liên
là không may. Tuy nhiên, trong giao tip liên vn
vn hoá vi tư cách là mt phân ngành khoa h'c
hoá thì khái nim úng/sai ca nim tin không có
mi tr/ thành i tư$ng nghiên cu ư$c quan
ý ngh"a nhiu lm b/i l- cái ư$c coi là úng cho
tâm nhiu, và ngày càng tr/ thành mt ngành h'c
dân tc này thì chưa h2n ã ư$c ánh giá như
có tm quan tr'ng. V thc cht, khía cnh liên
vy / nn vn hoá khác. Có hai loi giá tr: giá tr
có ni hàm ánh giá (tt, xu, &p) g'i là giá tr 
xã hi, và giá tr chu,n tc có vai trò iu tit
 -.. the symbolic echange process whereby individuals
from two (or more) different cultural communities
hành vi ca con ngưi. Ví d1, ã là nhà sư thì
negotiate shared meaning in an interactive situation.
không ư$c n tht. Các nim tin và giá tr to
 Intercultural communication is the culturally
nên ni dung ca thái . Th gii quan là mt
interrelated cognitive, affectivel, and behavioral activity
thành t quan tr'ng bc nht trong cu trúc cm
process of interactively sending and receiving verbal and
non-verbal messages between or among persons from
nhn ca chúng ta. Nó có liên quan n xu hưng
mutually differernt cultural backgrounds in an
ca c mt nn vn hoá i vi các phm trù như interpersonal, group, organizational, or public
v( tr1, con ngưi, Thn/Pht/Chúa, và các khái communication context.  80
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87 
nim liên quan n t#n ti. Quan nim ca nhiu
nhn ư$c li khen, ngưi Vit có xu hưng h
dân tc châu Á chu nh hư/ng ca Pht giáo v
thp (ví d1 như: vi li khen “Áo &p th!” thì
th gii bên kia ã làm cho mt s ngưi cam
câu tr li có th là “Có gì âu, áo c( y mà.”,
phn vi tình trng hin hành ca h'. Cách nhìn
ho)c ôi khi ch* cưi m*m  áp li), còn ngưi
nhn như vy nh hư/ng n ngôn ng mà h' s0
Anh li th hin s trân tr'ng li khen và thưng
d1ng. T chc xã hi c(ng có tác ng n cách
dùng hình thc cám n  áp li. Tuy nhiên nu
thc các cá nhân cm nhn th gii. Hai loi t
ch* da vào hình thc ngôn ng như vy mà cho
chc xã hi có vai trò quan tr'ng là gia ình và
r ng ngưi Vit khiêm tn thì c(ng chưa hoàn
nhà trưng. +ây là hai ni mà các giá tr vn hoá toàn chính xác.
ư$c ư$c truyn t. th h này sang th h khác.
Tuy nhiên, c(ng cn phi lưu ý r ng các giá
Các quá trình hu ngôn là phưng tin giao tip
tr vn hoá nhiu khi không hoàn toàn tưng
và tư duy ch yu ca con ngưi, thưng gn vi
ưng trong các nn vn hoá khác nhau. Các giá các quá trình phi ngôn.
tr vn hoá cn phi )t trong ng cnh vn hoá
Các quá trình hu ngôn bao hàm không ch*
ca chúng và phi ư$c xem xét mt cách khách
ngôn ng và cách thc giao tip s0 d1ng ngôn
quan. Khi giao tip vi các cá nhân t. nhng nn
ng trong các tình hung xã hi mà c các hot
vn hóa khác, con ngưi d có xu hưng chuyn
ng tư duy và to ngh"a cho h thng ngôn ng.
di nhng mô hình, cách thc ca vn hóa ca
Ngôn ng ư$c s0 d1ng trong các ng cnh xã
mình vào quá trình này, và như vy giao tip có
hi chính là din ngôn, và hiu theo ý ngh"a n
th không thành công. Vn  )t ra trong th
gin nht là h thng kí hiu ư$c s0 d1ng 
gii thu nh% này không còn ch* là nng lc giao
giao tip,  th hin ý nim, phn ánh kinh
tip nói chung (bao g#m nng lc ngôn ng,
nghim ca con ngưi. Ngôn ng không nhng
nng lc xã hi và nng lc tâm lí), mà phi là
là phưng tin ch yu  phát trin, lưu tr và
nng lc giao tip liên vn hóa. Nng lc này òi
ph bin vn hoá và các giá tr vn hoá tích t1
h%i chúng ta phi có hiu bit v các giá tr vn
trong nhiu th h mà còn là s th hin bn sc
hóa c(ng như biu hin ca chúng  có th tham
riêng ca c mt cng #ng ngôn ng hay t.ng
gia vào quá trình giao tip mt cách có hiu qu,
thành phn ca cng #ng ó. Cách thc tư duy,
ư$c hiu không ch* là vic thu/phát ni dung
mnh  và còn c các giá tr vn hoá, quan h
hình thc lp lun, hay cách thc x0 lí vn 
và tình cm na. Có th nhn thy ba cp  ca
c(ng là nhng yu t ca vn hoá cn xem xét
nng lc này là (a). nhn thc (cognitive) bao
n trong giao tip liên ngôn.
g#m tri thc v các thc th tinh thn như giá tr,
Theo chúng tôi, ICA cn quan tâm n thc
các quy tc ng x0 xã hi, kì v'ng, (b). tình cm
t là cùng mt giá tr trong hai nn vn hoá có th
(affective) như nim tin, thái , cm giác an toàn,
ư$c biu hin khác nhau: / ngôn ng này giá tr
thoi mái, và (c). hành vi (behavioral), tc là các
ư$c th hin b ng quá trình hu ngôn song
hành ng, cách ng x0 c1 th. Có như vy mi
trong ngôn ng khác li ư$c th hin qua quá
có th to nên cái g'i là vn hoá thích ng trong
trình phi ngôn. Ví d1, ngưi Vit thay cho vic
giao tip. Tuy nhiên, khó có th nói nng lc giao
nói “xin l3i” có th nhìn vào i tác cưi. Hin
tip liên vn hoá bt u t. bình din nào.
tư$ng này ư$c chp nhn trong vn hoá Vit
Mô hình ICA cn ư$c )t trên c s/ “phn
Nam song trong giao tip vi ngưi Anh, iu
mm tinh thn - mental software” (Hostede [7])
này li mang li hiu ng tiêu cc. +i vi ngưi
bao g#m h thng giá tr vn hoá, nim tin, thái
thuc vn hoá Anh hay M", phi nói ư$c câu
, trong ó các giá tr vn hoá có vai trò ct yu
“I’m sorry - Tôi xin l3i”. Xin l3i phi ư$c th
nht. Chúng tôi cho r ng cn phi xác nh ư$c
hin b ng ngôn t., y là chưa k n vic la
các « phn mm tinh thn» này hot ng trong
ch'n s0 d1ng biu thc nào cho phù h$p. Hay,
giao tip liên vn hoá, và iu quan tr'ng hn là
cùng mt giá tr li ư$c th hin mt cách khác
phi miêu t ư$c hình thc hu ngôn (ho)c c
nhau trong các nn vn hoá khác nhau. Ví d1 khi
phi ngôn) th hin chúng. Có như vy, phân tích 
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  81
giao tip mi mang tính ngôn ng h'c. Tuy nhiên,
n s la chn phơng tin hay mc ích hành
c(ng nên lưu ý r ng các giá tr vn hoá t#n ti /
ng t nhng cách thc s&n có, $c trng ca
bc “vô thc - unconscious” và hot ng như
mt cá nhân hay ca mt nhóm ngi”. Rokeach các yu t m)c nh.
[9], ã nh ngh"a giá tr vn hoá như là: “(các)
Vn hoá và giao tip không th tách ri nhau
tiêu chu%n d'n dt hành ng ã c thm
ư$c. Hall (1959) trong tác ph,m ni ting ca
nhun … và mt nim tin lâu bn r ng mt
mình “The silent language - Ngôn ng thm
phơng thc c x hay tình trng tn ti cui
l)ng” [3] ã kh2ng nh vn hóa là giao tip, và
cùng nào ó c xã hi hay cá nhân a thích
giao tip là vn hoá. +ây là hai phm trù )c bit:
hơn các phơng thc c x hay tình trng tn ti
ngôn ng v.a là mt b phn cu thành vn hoá
khác”. Hostede [7] g'i giá tr vn hoá là các
và v.a là s th hin, lưu tr, và truyn bá vn
phn mm tinh thn - mental software”. Tuy
hoá. Vn hoá quy nh cái chúng ta nói, nói vi ai
nhiên, khi nói v các giá tr vn hoá ca mt dân
và nói như th nào, tc là ni dung thông báo,
tc c(ng nên lưu ý r ng ây là nhng ni dung
phưng thc mã hoá thông ip, và iu kin gii
ư$c khái quát cho c mt nn vn hoá, còn các
mã thông ip. Có hai câu h%i cn tr li: (a). v
cá nhân v5n có th có các giá tr khác nhau. Ho)c
thc cht mi quan h gia vn hoá và giao tip
trong cùng mt nn vn hoá cá nhân ch2ng hn,
là gì? và (b). yu t gì trong vn hoá thc s có
có th có nhng con ngưi s/ hu nhng giá tr
tác ng n giao tip liên vn hoá?
)c trưng ca nn vn hoá tp th.
Như chúng ta ã bit, ngôn ng có mt mi
Hu ht tt c các nghiên cu v mi quan h
quan h bin chng ch)t ch- vi vn hoá. Có
gia ngôn ng, giao tip và vn hoá u da trên
hàng trm nh ngh"a khác nhau v vn hoá. Trên
vic tìm hiu các giá tr vn hoá. Tuy nhiên, mi
i th, có th nói r ng Vn hoá là li sng, là
quan tâm ch yu là các hành vi giao tip hn là
cách suy ngh", là cách ng x0, là tri thc kinh
s th hin qua ngôn ng. Có th thy hai xu
nghim, là ngôn ng chúng ta s0 d1ng, là các vt
hưng nghiên cu chính. Th nht là nghiên cu
th mà chúng ta to ra. Chia s4 vi Robinson3,
ni vn hoá (bên trong mt nn vn hoá) và th
chúng tôi quan nim r ng vn hoá bao g#m ba
hai là nghiên cu liên vn hoá. Chúng tôi cho yu t:
r ng vn hoá bao g#m rt nhiu thành t, song cái
(a). Các thc th tinh thn như giá tr vn hoá,
ct lõi nht ca vn hoá có tác ng n giao tip
th gii quan, ý nim, thái , nim tin..
và ư$c th hin trong giao tip chính là các giá
tr vn hóa. Bên trong mt nn vn hoá, các biu
(b). Cách thc ng x0 và t#n ti ca các
hin như vy thưng ít ư$c ngưi bn ng nhn
thành viên ca mt cng #ng xã hi
bit mt cách tưng minh, b/i vì ó là mt phn
(c). Các sn ph,m vn hoá, nh ch xã
ca vn hoá, ca cuc sng, và là máu tht ca h'. hi …
Song khi giao tip liên vn hoá tr/ thành mt nhu
Như vy, vn hoá t#n ti thông qua ba phm
cu thì so sánh ngôn ng ca các thành viên t.
trù trên, và n lư$t mình các phm trù này ư$c
các nn vn hoá khác nhau tr/ nên vô cùng quan
coi như là s th hin ca vn hoá. Kluckhohn [8]
tr'ng, và giá tr vn hoá li có c hi ư$c bc l.
và Rokeach [9] u cho r ng trong s các yu t
Chính vì vy ICA ngày càng có ý ngh"a, và ang
tinh thn thì các giá tr vn hoá óng vai trò quan
tr/ thành mt ưng hưng ch o trong vài
tr'ng nht, iu tit các hành vi ca con ngưi ch1c nm qua.
trong xã hi. Kluckhohn [8] quan nim r ng:
Có th thy r ng các nghiên cu giao tip
Giá tr vn hoá là mt ý nim tng minh hay
liên vn hoá hin nay ch yu da trên truyn
hàm %n v nhng iu mong mun có tác ng
thng phưng Tây quá coi tr'ng nghiên cu kinh 
nghim, s0 d1ng các phưng pháp nh lư$ng, ít 
quan tâm n vai trò ca ngôn ng. Các nghiên
 ! "#$!!%&%$' $!&  ("
)*$+,$ &-".
cu phn ln ch* dành mt chưng nói s qua v  82
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87 
ngôn ng, và nu có nhc n vai trò ca ngôn
ng ngh"a giao din trc tip vi yu t ngoài
ng thì c(ng ch* bàn n gi thuyt Whorf - Sapir.
ngôn ng tc là i sng xã hi. +iu này có
Suy cho cùng, trong cái mô hình giao tip mà tt
ngh"a là tng ng ngh"a biu hin ni dung kinh
c chúng ta bit n, ngôn ng có vai trò vô cùng
nghim ca th gii bên ngoài. Còn cách thc
quan tr'ng. Các yu t phi ngôn ng dù có quan
biu t li giao din vi nhng quá trình vt cht
tr'ng n bao nhiêu i chng na trong giao tip
như c ch to âm trong mt ngôn ng. Tuy tng
nói c(ng không bao gi có th thay th vai trò
ng pháp - t. vng không giao din trc tip vi
ca ngôn t. trong vic trình bày, th hin ý nim,
m)t xã hi mà ch* giao din trc tip vi tng
tình cm, quan h, bn sc cá nhân hay vn hoá
ng ngh"a, song tng bc này li ư$c hình thành
ca chúng ta. Trong thc t, khi giao tip không
v m)t lch s0 qua quá trình hình thành, phát trin
thành công thì nguyên nhân ch yu li bt ngu#n
và thay i ca m)t kí hiu ca ngôn ng, và quá t. ngôn ng.
trình này làm cho tng bc này mang tính cht xã
+i vi ngưi h'c s0 d1ng ngôn ng thì
hi. Nói mt cách c1 th hn, tng bc ng pháp
chính vic nm vng h thng ngôn ng  th
- t. vng ư$c hình thành trên cn c chc nng
hin các giá tr vn hoá mà chúng ta có mi quan
xã hi mà nó m nhn. Theo Halliday [11] ó
tr'ng. Thc t ging dy c(ng cho thy quá trình
chính là ba siêu chc nng ca ngôn ng. Th
nm vng h thng này thc s òi h%i nhiu
nht là chc nng ý nim/phn ánh
thi gian và sc lc. Vic hiu bit không chính
(ideation/representation) hay dng li th gii
xác c(ng như nng lc ngôn ng kém là mt
bên ngoài. Chc nng th hai là chc nng liên
trong nhng nguyên nhân khin mt s ngưi
nhân (interpersonal) th hin các mi quan h xã
Vit ít thành công trong vic thc hin các hành
hi và các vai xã hi gia nhng thành viên ca
ng ngôn ng trong giao tip vi ngưi Anh hay
cng #ng ngôn ng. Chc nng th ba là chc
Úc b ng ting Anh (Hà C,m Tâm, [10]). Vic
nng to vn bn, và ây chính là mt dng ca
tìm kim mt c s/ ngôn ng h'c trong phân tích
thc tin sn xut theo ý ngh"a trit h'c ca t.
giao tip liên vn hóa là mt iu cn làm. Ng
này. Kh nng ng d1ng lí thuyt SFG trong
pháp chc nng (Systemic Functional Grammar(3)
nghiên cu giao tip liên vn hoá là SFG v bn
- SFG) ca M.A.K. Halliday có th là mt ng
cht là ng pháp h hình, nhìn nhn ngôn ng
viên ư$c s0 d1ng trong vic nghiên cu liên vn
như là mt ngu#n lc to ngh"a, và vic s0 d1ng
hoá. SFG coi ngôn ng như là mt h thng kí
ngôn ng là s la ch'n các ngu#n lc. T. góc
hiu xã hi (social semiotic). Ngôn ng theo ó
 miêu t bình din th hin ca các giá tr vn
ư$c t chc theo các tng bc theo các quan h
hoá trong giao tip liên vn hoá, có th tin hành
hin thc hoá và c1 th hoá. Các tng bc / lp các thao tác như sau:
dưi v.a hin thc hoá tng bc trên và li là mt
(a). Miêu t vic s0 d1ng các ngu#n lc ngôn
trưng h$p c1 th ca nó. Nói cách khác các tng
ng như các t. ng và các hin tư$ng ng pháp,
bc to ra mt ngu#n lc ngh"a, mt tp h$p các
d1ng h'c th hin giá tr vn hoá và cu trúc t
kh nng la ch'n. Halliday ã hình dung ngôn
chc ca din ngôn. +ây chính là vic t chc
ng như là mt thc th bao g#m bn tng: ng
din ngôn theo cu trúc quan yu và các quy ưc
cnh (các phm trù ca tình hung xã hi), ng
tưng tác vn hoá-xã hi.
ngh"a h'c (các h thng to ngh"a), ng pháp - t.
(b). Hiu vic s0 d1ng các ngu#n lc ngôn
vng (các h thng to t. ng), và âm v h'c (các
ng c(ng như t chc din ngôn nói trên theo h h thng to âm).
hình ca ng pháp chc nng.
Mô hình ca ng pháp chc nng cho thy
(c). Lí gii vic s0 d1ng chúng trên cn c
ngôn ng gn kt ng ngh"a vi cách biu t, và
các giá tr vn hoá (MS). 
Nhiu nhà nghiên cu th.a nhn s t#n ti
 SFG ã ư$c áp d ng 1
trong phân tích din ngôn phê
ca mt s giá tr vn hoá mang tính ph quát rt
phán (Critical Discourse Analysis) 
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  83
cao. Hall, ngưi ư$c coi là tác gi u tiên nói
nghiên cu so sánh nhiu nn vn hoá, và ưa ra
v IC như là mt l"nh vc h'c thut [3] ã trình
khái nim “thiên hưng giá tr - value
bày v cách thc các nn vn hoá hành ng và
orientation”. Các thiên hưng giá tr này ư$c
ng x0 trong mi quan h vi thi gian qua s
hiu như là “các nguyên tc phc tp mang tính
khác bit gia “n thi gian - monochronism”
khuôn m'u to nên nh hng và tr#t t cho
và “a thi gian - polychronism”. Các nn vn
dòng chy liên tc các hành ng và t tng
hoá “n thi gian” nhìn nhn thi gian theo
ca con ngi”. Chúng phn ánh các vn  c
tuyn tính, có th ct on. Như vy, ti m3i thi
bn mà các nn vn hoá u quan tâm. Theo
im con ngưi ch* thc hin mt hành ng.
Kluckhohn và Strodtbeck [8], tt c các nn vn
“+a thi gian” cho phép thc hin nhiu hành
hoá u quan tâm n nm vn  là:
ng cùng mt lúc. Ví d1 như mt lãnh o có
(a). Mi quan h ca con ngưi vi thiên
th tip nhiu khách cùng mt lúc vi nhng ni
nhiên (kim soát, hoà thun, hay ph1 thuc vào dung khác nhau.
thiên nhiên. Có th thy ngưi châu Âu có thiên
Hall [12] c(ng là ngưi có công ưa ra khái
thưng ch ng thiên nhiên, còn ngưi Vit hay
nim “giao tip ng cnh cao i lp vi giao
châu Á li thích sng hoà thun vi thiên nhiên.
tip ng cnh thp - high context vs. high context
Trompenaars (1994) ã làm mt th0 nghim vói
communication”. Theo Hall, trong nhng xã hi
hai phát ngôn sau: (i). “What happens to me is my
s0 d1ng giao tip ng cnh cao, nhiu phn ca
own doing - Tôi chu trách nhim vi nhng gì
ni dung thông ip ư$c kin to trong và t.
xy ra vi mình”, or (ii). “Sometimes I feel that I
ng cnh, nói cách khác thông êp ư$c din t
do not have enough control over the directions
ít tưng minh hn. Ngư$c li, vi nhng cá nhân
my life is taking - ôi khi tôi cm thy r ng mình
giao tip ng cnh thp, thì ni dung luôn ư$c
không kim soát c hng i ca mình". Phn
din t mt cách rõ ràng, hin ngôn. Vn hóa M"
ln các nhà qun lí ngưi M" (89%) ch'n phưng
có th ư$c coi là vn hóa giao tip ng cnh
án (i) coi ó là trách nhim ca mình, trong khi
thp. Theo Hall và nhiu tác gi khác, trong các
khong 65% nhà qun lí ngưi Trung Quc la
nn vn hóa giao tip ng cnh thp, con ngưi
ch'n (i ), cho r ng h' không kim soát ư$c các
hay s0 d1ng lô-gíc tuyn tính, làm vic theo quy
yu t khách quan. Trên mt phưng din nào ó,
trình hưng n m1c tiêu, có  chu ng iu
h' d b nhìn nhn là không nhn trách nhim v
không rõ ràng thp, thích nói th2ng, tìm kim
mình và hay “ l3i” cho khách quan.
nhng khía cnh thông tin mang tính cá nhân,
(b). Mi quan tâm vi thi gian: vi quá kh,
tách bch gia cá nhân và các vn , quan h có
hin ti hay tưng lai. Ngưi Vit coi tr'ng quá
th bt u nhanh song c(ng kt thúc nhanh, bn
kh. Ngưi Vit thưng th cúng t i. Trong
sc cá nhân có ư$c nh thành công ca bn thân.
khi ngưi M" li quan tâm n tưng lai trưc
Các nn vn hóa giao tip ng cnh cao thích nói mt.
gián tip, quan h da trên ch “tín”, bn vng,
(c). Bn cht b,m sinh ca con ngưi (sinh ra,
tin hành công vic da trên quan h vi các cá
con ngưi là tt, xu, ho)c trung hoà). Vn hoá
nhân khác và tp th. Bn sc cá nhân có ư$c t.
Vit nam có câu “nhân chi s tính bn thin”, cho
t chc, gia ình, vn hóa hay công vic. Như
r ng con ngưi sinh ra bn cht là thin. Như vy,
vy, có th thy r ng trên phưng din giao tip,
ngưi Vit có thiên hưng “c tin”, hay d tin
vn hóa ng cnh thp có  tưng minh cao hn,
tư/ng ngưi khác, làm vic ít khi phi thông qua
và giao tip c(ng trc tip tip hn, còn vn hóa cam kt hay h$p #ng.
giao tip ng cnh cao ưa chung s gián tip, ,n
ý, cho thy vic hiu thông ip giao tip không
(d). Thiên hưng hot ng (con ngưi hot
hoàn toàn d ràng do ph1 thuc nhiu vào các
ng thiên v ng, t"nh, hay t"nh trong quá trình
yu t ca tình hung giao tip.
chuyn hoá). Ngưi M" thiên v hành ng, và
i vi h' hot ng phi mang li kt qu.
Kluckhohn và Strodtbeck [8] là hai tác gi ã  84
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87 
Ngưi Vit thưng có xu hưng tr'ng tình, tr'ng
Anh (89), Canada (80), còn các nưc có ch* s
quan h. (Trn Ng'c Thêm, [13]).
thp là các nn vn hoá / châu M"-Latin như
(e). Thiên hưng quan h: vn hoá tp trung
Quatemala (6), Ecuado (8), Hàn quc (34), Thái
vào quan h cá nhân, bên ngoài (collateral), hay
lan (20). Mc  trung bình là 53. Sau ây là mt
dòng h' (lineal). Các nn vn hoá mang tính cá
s biu hin chính ca các nn vn hoá có ch* s
nhân thưng coi tr'ng s t do, t ch, còn vn
cá nhân cao hay thp trên cn c chu,n tc xã hi
hoá dòng h' li coi tr'ng vic di truyn ca ci, theo Hostede [7] :
chc v, thanh danh gia ình . . t. i này sang Ch s cá nhân thp Ch s cá nhân cao i khác. (tính tp th cao) (tính tp th thp)
Hostede [7] là mt h'c gi nghiên cu vn
V m)t xã hi, con ngưi V m)t xã hi, m'i
hoá t chc. Công trình ni ting ca ông
sinh ra trong các gia ình ngưi t lo cho chính
“Culture’s consequences” ã trình bày kt qu
m/ rng (extended), h' bn thân, hay gia ình
nghiên cu các giá tr vn hoá ca nhiu dân tc
ư$c bo v i li cho s trc tip ca mình
trong mt công ty a quc gia vi chi nhánh trên trung thành.
Ý thc v “chúng ta”
Ý thc v cái “tôi”
50 nưc, phân tích 116000 phiu iu tra. Công Tính cng #ng Tính xã hi
trình này kho cu h thng giá tr ca trên 50 (Gemeinschaft) (Gesellschaft)
nn vn hoá. Các h thng giá tr này ã tác ng
Thiên hưng theo tp th Thiên hưng theo
n cách thc tư duy, hành x0 ca con ngưi và bn thân
cách t chc. Ngày càng có nhiu b ng chng
Chu,n giá tr áp d1ng Chu,n giá tr áp d1ng
cho thy các giá tr này không ch* th hin trong
khác nhau vi nhng chung cho tt c
vn hoá t chc mà còn trong nhiu lãnh vc thành viên trong và ngoài nhóm
hot ng ca con ngưi nht là giao tip. Tuy
Bn sc da trên h Bn sc da trên cá
vy, như ã nhn xét, biu hin trong giao tip thng xã hi nhân
b ng ngôn ng nói chung hay giao tip liên vn
Vn hoá “Nh1c - shame” Vn hoá “ti - guilt”
hoá nói riêng chưa ư$c nghiên cu nhiu. Trong
Giao tip da nhiu vào Giao tip ít da vào
phn trình bày dưi ây, bài vit ch* nêu biu ng cnh ng cnh
hin ca các giá tr này trên phưng din chu,n
Cá nhân ph1 thuc v Cá nhân ít ph1 thuc
tc xã hi (social norms). Hostede [7]xác nh có
m)t xúc cm vào t chc v m)t tình cm vi
nm giá tr là khong cách quyn lc, tính cá và các nh ch t chc hay các nh ch
nhân/tp th, nam tính/n tính, tránh s không
Nhn mnh n tính cht Nhn mnh n sáng
chc chn, và thiên hưng dài hn/ngn hn.
là thành viên hay thuc kin hay thành tu cá
Trong nm giá tr này, Hostede và nhiu tác gi
v mt t chc nào ó nhân
khác như Ting-Toomey [4] u th.a nhn c)p giá
+i sng riêng tư b t +i sng riêng tư
tr i lp “cá nhân / tp th” là mt phm trù ct chc can thip vào ư$c tôn tr'ng
lõi ca các nn vn hoá. C)p giá tr này có m)t Sng  t#n ti Sng  hư/ng th1
trong nhiu l"nh vc hot ng ca con ngưi.
Hot ng do hoàn cnh Ch ng hot ng
Tính cá nhân có th ư$c hiu là xu hưng coi bt buc
Trình , trt t, ngh"a Coi tr'ng tính t ch,
tr'ng cá nhân trong mi quan h vi tp th như
v1, trách nhim, s an a dng, khoái cm,
tính t ch, t do và trách nhim cá nhân. Ngư$c
ninh do t chc mang li an ninh v m)t tài
li trong các nn vn hoá mang tính tp th, l$i chính ca cá nhân
ích hay quyn l$i ca cá nhn ư$c xp sau l$i Xã hi truyn thng Xã hi hin i, hay
ích ca tp th. Con ngưi chu trách nhim hu hin i
chung, chm lo cho cái chung ó. Hostede [7] ã
tính ch* s cá nhân ca 53 nn vn hoá mà ông
Giá tr th hai là “khong cách quyn lc”.
nghiên cu. Theo bng ch* s này, các nn vn
Hostede [7]da trên Mulder phát biu như sau v
hoá có ch* s cá nhân cao là M" (91), Úc (90),
giá tr này: “Khong cách quyn lc gia ông ch 
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  85
B và mt cp dưi S trong mt tng bc là mc
quyn lc và ngưi ngưi không có quyn
 B có th quyt nh hành vi ca S, và mc  không có quyn lc lc
mà S có th quyt nh hành vi ca B”. Nói mt
Tui già không ư$c Tôn tr'ng và n s$
cách n gin thì ây là mc  các thành viên ít tr'ng hay n s$ ngưi có tui
quyn lc chp nhn s bt bình 2ng quyn lc
Ting - Toomey [4] nhn thy r ng các cá
trong các nh ch hay t chc như công ti, gia
nhân trong xã hi có ch* s khong cách quyn
ình. Như vy, theo Hostede [7], có th có các nn
lc thp thưng không coi tr'ng tính hình thc,
vn hoá vi mc  khong cách quyn lc ln
còn trong xã hi có khong cách quyn lc ln
như Malaysia (104), Philippines (94), Hàn Quc
thì m'i ngưi nhn mnh tính hình thc trong
(64) và thp như Áo (11), Thu6 +in (31), M" (40).
ng x0. Vn hoá Vit Nam không là i tư$ng
Mc  trung bình là 53. Trên phưng din chu,n
nghiên cu trong công trình ca Hostede, song
tc xã hi, khong cách quyn lc ư$c Hostede
da trên các biu hin ca tiêu chí v.a nêu, có th
[7: 98] th hin như sau:
nói r ng khong cách quyn lc trong xã hi Vit
Nam là cao. Brown và Levinson [14]) trong công Ch s khong cách Ch s khong cách
trình nghiên cu v chin lư$c lch s c(ng ã  quyn lc thp quyn lc cao
cp n quyn lc (power) như là mt bin xã hi
M'i ngưi ph1 thuc Mt s cá nhân c lp, l5n nhau a s ph1 thuc
tác ng n vic s0 d1ng ngôn ng.
Gim ti thiu mc  Nên có trt t xã hi,
Giá tr th ba là mc  « tránh (hay gim) bt bình 2ng và m'i ngưi phi ng#i
tình trng không chc chn ». Giá tr này có th úng v trí ca mình
ư$c hiu như mc  các cá nhân cm thy s
Tng bc có ngh"a là s Tng bc có ngh"a là s
e do t. các tình hung không rõ ràng và mc
bt bình 2ng ca các bt bình 2ng t#n ti vai, ư$c to ra ch* vì
 h' tìm cách tránh các tình hung này (Ting- s thun tin mà thôi
Toomey, [4]). Mt s quc gia có mc  chu
Cp dưi c(ng như Cp trên nhìn cp dưi
ng thp là M" (46), Anh (35), +an Mch (23), “tôi” khác
Singapore (8), còn mt s quc gia có mc 
Cp trên c(ng như Cp dưi nhìn cp trên
chu ng cao là Hy Lp (112), B# +ào Nha (104), “tôi” khác
Hàn Quc (85). Ch* s trung bình là 53. Hostede
Vic s0 d1ng quyn Quyn lc là thc t
[7] ưa ra mt s biu hin chính ca giá tr này
lc phi ư$c h$p ca xã hi tt ho)c xu,
trong các tình hung công vic như sau:
thc, và ph1 thuc vào tính h$p thc ca nó
s phán oán gia tt không có ý ngh"a và xu Kh nng Kh nng
M'i ngưi u có Nhng ngưi có quyn chu ng thp chu ng cao quyn bình 2ng
lc ư$c hư/ng )c ân
S trung thành vi ch Mc  trung thành
Ngưi có quyn lc Ngưi có quyn lc
thp, thi gian làm vic vi ch cao, làm lâu
không nên th hin r ng cn phi th hin r ng ngn vi ch
mình là ngưi có quyn mình là ngưi có quyn
Thích làm vic / t Thích làm vic / t
Nhn mnh n phn Nhn mnh n quyn
chc nh%, nhưng ít t chc ln, nhưng #ng
thư/ng, quyn lc h$p lc áp bc, thư/ng theo
làm vic theo ý ca thi thích t làm vic
thc và quyn lc ca tui tác, v trí, a v xã mình theo mình chuyên gia hi
Nhng ngưi sáng to ít Nhng ngưi sáng to
L3i luôn là l3i ca h L3i luôn là l3i ca k4 ph1 thuc vào quy tc cm thy b quy tc thng dưi ràng buc
Cách thc thay i h Cách thc thay i h
Lãnh o cp cao tham Lãnh o cp cao
thng xã hi là tái thng xã hi là lt  gia vào chin lư$c tham gia vào vic phân phi quyn lc ngưi cm quyn iu hành
Mi quan h hoà thun Mâu thu5n tim ,n gia
Quyn lc ca lãnh o Quyn lc ca lãnh
,n gia ngưi có ngưi có quyn lc và
ph1 thuc vào v trí và o ph1 thuc vào kh quan h nng kim soát tình  86
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  trng không chc chn
Trung Quc là nn vn hoá có ch* s thiên hưng
Có thái  nghi ng vi 7a thích gii pháp
lâu dài ln nht (118), tip sau ó là Hong Kong gii pháp công ngh công ngh.
(96). Thp nht là Pakistan (0), Nigeria (16), M"
Không thích thi gian 7a thích thi gian
ng / ch* s 29. Hostede c(ng ã tính toán mc linh hot linh hot
 tưng liên ca phm trù này vi bn giá tr ã
Da trên mt s )c im trên, có th thy
nêu / trên. Thiên hưng lâu dài ư$c hiu như là
Vit Nam n m / khu vc chu ư$c tình trng
vic nuôi dư8ng nhng giá tr hưng v tưng lai không rõ ràng cao.
như tính kiên trì, chu khó, tit kim, hi sinh hin
ti vì tưng lai. Ngư$c li vi thiên hưng này là
Giá tr th tư là “nam tính”và “n tính” ca
nhng giá tr có liên quan n quá kh hay hin
vn hoá. Phm trù này thuc v các xã hi có s
ti như tôn tr'ng truyn thng, gi gìn “th din”,
phân bit rõ rt gia các vai ca àn ông và vai
thc hin trách nhim xã hi, hay sng vì hin ti.
ca ph1 n. +àn ông thì phi mnh, coi tr'ng s
(Hostede, [7]). Mt s biu hin khác ca thiên
nghip, còn ph1 n thì phi nh& nhàng, khiêm tn.
hưng lâu dài là kiên trì, gi gìn th din ca
Như vy, có th có xã hi mang tính nam tính
chung, tôn tr'ng trt t xã hi, tit kim, u tư
cao như Nht Bn (95), Ý (70), và có xã hi
cho tưng lai. Ngư$c li, các nn vn hoá có ch*
mang tính nam tính thp như Thu6 +in (5), Na
s này thp li coi tr'ng kt qu nhanh chóng,
Uy (8), Phn Lan (26) (Hostede, [7: 286]). Ch* s
bo v th din ca riêng mình, chu chi tiêu,
trung bình là 53. Mt s biu hin chính ca giá
“vay tưng lai” cho hin ti…
tr này theo chu,n tc xã hi, theo Hostede, là:
Như vy vic xác nh vn hoá Vit Nam Ch s nam tính thp Ch s nam tính cao
da trên nm giá tr mà Hostede ưa ra và hai Thiên v quan h Thiên v bn ngã
phm trù mà Hall trình bày s- là mt công vic
Cht lư$ng cuc sng Tin và vt là quan
rt thú v. S cm nhn ca chúng tôi v vn hoá
và con ngưi là quan tr'ng
Vit Nam có th là hàm s ca các bin sau. Tuy tr'ng
nhiên, cn phi tin hành nghiên cu  có nhng Làm vic  sng Sng  làm vic
minh chng xác áng cho nhn xét này.
S phân bit vai xã hi S phân bit vai xã hi
và tình cm thp gia và tình cm cao gia HALL: các gii các gii
a. Thi gian: A thi gian
+àn ông nên mm +àn ông nên mnh,
b. Ng cnh: trong gii CAO
m%ng, nh& nhàng, quan quan tâm n công
tâm n s công vic vic; còn ph1 n nên HOSTEDE
và quan h. Ph1 n mm mi, và chú tr'ng
c. Khong cách quyn lc: trong gii CAO c(ng như vy. n quan h
+àn ông và ph1 n nên +àn ông nên mnh và
d. Nam tính: trong gii THP khiêm tn có hoài bão, còn ph1
e. Mc  chu s không chc chn: trong
n thì có th như vy gii CAO
+#ng cm vi ngưi yu Thích chi vi ngưi
f. Thiên hưng: trong gii LÂU DÀI. mnh
Nh% và chm là ưu To và nhanh là ưu im
Tóm li, phân tích giao tip liên vn hoá im
chính là nghiên cu các giá tr vn hoá th hin
trong hot ng ca giao tip hay din ngôn. +ây
Hostede [7] ã b sung thêm mt c)p giá tr
là mt l"nh vc nghiên cu quan tr'ng, ngày càng
g'i là “Confucian dynamism - có thiên hưng lâu
có nhiu ngưi quan tâm, th hin mi quan h
dài - long term orientation” da trên kt qu
gia ngôn ng - giao tip - vn hoá. Ba phm trù
nghiên cu ca M. H. Bond phân tích câu tr li
này có tác ng qua li vi nhau. Cách thc
t. phiu iu tra ca sinh viên 23 quc gia i
chúng ta giao tip, hay giao tip ni dung gì c(ng
vi công c1 iu tra giá tr vn hoá Trung Quc
như cách tư duy ca chúng ta chu s tác ng
(tin hành nm 1985). Theo kt qu iu tra này,
ca vn hoá, và ngư$c li ni dung, cách thc 