Phân tích giao tiếp văn hóa - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

Phân tích giao tiếp văn hóa - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen và thông tin bổ ích giúp sinh viên tham khảo, ôn luyện và phục vụ nhu cầu học tập của mình cụ thể là có định hướng, ôn tập, nắm vững kiến thức môn học và làm bài tốt trong những bài kiểm tra, bài tiểu luận, bài tập kết thúc học phần, từ đó học tập tốt và có kết quả cao cũng như có thể vận dụng tốt những kiến thức mình đã học.

26 13 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87



Phân ch giao ti p liên v n

   a

Nguy a*n 

Trng i h c Ngo i ng , i h    c Qu c gia Hà N i,

 ng Ph m V n ng, C u Gi y, Hà N i, Vi t Nam      

Nhn ngày 24 tháng 5 n m 2011 

Tóm t t.  Bài vi t này bàn v cách ti p c n “phân tích giao ti p liên v n hóa - intercultural      

communication analysis (ICA)” trong nghiên c u giao ti p. Sau khi làm rõ khái ni m “phân tích   

giao ti p liên v n hóa” cùng nh ng khái ni m có liên quan khác, bài vi t c p n m t s giá tr           

vn hoá mang tính ph quát và vai trò c a chúng trong giao ti p liên v n hóa.    

T khóa. Phân tích giao ti p liên v n hoá, kho ng cách quy n l c, ng c nh cao/th p, n th i          

gian/a th i gian, nam tính, thiên h ng lâu dài, giao v n hoá, giá tr v n hoá, thiên h ng giá tr ,  ư    ư 

mc ch u tình tr ng không ch c ch n, chuy n di liên v n hoá.       

Tôi bt u bài vit này b ng mt câu

chuyn xy ra vi mình trong chuyn i công tác 

ti M! tháng 3/2011. Tôi và 3 ngưi bn n

thm mt gia ình bác s ", ch#ng là ngưi Nht

ly v$ là ngưi M! s ng t i thành ph   nh%

Rochester, Minnesota. Ngoài chúng tôi ra còn có

bn ngưi khách na n thm. Chúng tôi ư$c

ón tip rt n#ng nhit. Khi chúng tôi ang  ng

trong khu bp n nh & và u ng thì bà v $ mi m'i

ngưi vào phòng khách “Every one into the

sitting room!”. Khi nghe vy, ngưi ch#ng nhìn

tôi và nói: “Are you married? - Anh có v cha”.

Tôi không hiu câu h%i, và c(ng không bit tr

li th nào. Tôi thc s lúng túng, nh ưng sau ó 

anh chàng ngưi Nht này li quay sang bn tôi

và l)p li câu h%i. Bn tôi c(ng không nói gì và

ch* ư c i. Sau ó, anh chàng ngưi Nht cưi và

nói r ng: “We are all Asians -Tt c chúng ta u

là ngi châu Á mà”. +n lúc này thì tôi ã ph n  

nào oán ra  ư$c ý ca anh ch#ng: àn ông châu 

Á ch $c là s v hay u làm theo l$  nh ca v$?.







+T: 84- . 





Tôi thc s ã không giao tip ư$c trong tình

hung này và dưng như không tri nhn ư$c các

giá tr  v n hoá tim n. Nh, ng tình hung giao

tip không thành công tưng t ch c c(ng không

phi là ít.

Chúng ta ang ch ng kin s bùng n trong

các hot ng di c , buôn bán, du lư ch gia các

quc gia, các công ti a qu c gia. Quá trình toàn

cu hoá ang di n ra vi tc  mnh m-. Tt c

các yu t này ã t o ra nhu c u giao ti   p ngày

càng tng gia các cá nhân, t chc n t. các

quc gia, các nn v n hóa khác nhau. Trong m t

bi c nh v n hóa - kinh t như vy,  hi nhp

và giao lưu vi th gi i bên ngoài, s  hiu bit

c(ng như nng lc giao ti p ã tr/ thành nhu cu

ca r t nhi u ngưi trong chúng ta. Giao tip liên

vn hoá x y ra khi ng ưi nói và ngưi nghe xut

phát t. các nn v n hóa khác nhau. V i ý ngh  "a

như vy, giao tip liên vn hoá ã t n t i t xa  #  .

xưa, song trong th * k XXI nó ã là mt vn 

có ý ngh"a toàn cu. Mô hình giao tip liên vn

hóa phi là mô hình tưng tác vi vai trò quan

tr'ng ca tính liên ch th (intersubjectivity), ch

không phi là mô hình kí hiu như F. de.

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





Saussure ã ưa ra.

Tr'ng tâm ca bài vit này là góp phn to li

s cân b ng trong nghiên cu giao tip liên vn

hóa da trên nn tng ngôn ng ' h c. M.A.K.

Halliday ã t.ng phát biu r ng không da trên

nn t ng ngôn ng  ' h c thì nhng nghiên c u c a

chúng ta nhiu khi ch* là các li bình lun tràn

lan mà thôi. Thut ng “Giao tip liên vn hoá”

hin nay ang ư$c ph bi n s 0 d1ng vi hai ni

dung. Mt là, quá trình giao tip gia các cá nhân

t. các nn vn hoá khác nhau. Hai là, vic nghiên

cu quá trình này. Tuy nhiên, theo chúng tôi,

thut ng thích h$p là “Phân tích giao tip liên

vn hoá – intercultural communication

analysis”(ICA). Trong bài vit này, ICA ư$c

nhìn nhn như là mt cách tip cn hn là mt lí

thuyt. Thc t cho thy, ICA phi s0 d1ng các

phưng pháp hay khái nim mang tính a ngành

rt cao ca vn hóa h'c, nhân h'c, ngôn ng h'c,

tâm lí h c, qu' n tr kinh doanh, xã hi h'c, lch

s0 h'c ...Trong ting Anh, còn có mt thut ng

na là “Cross-cultural Communication - giao tip

giao vn hoá”. Hai thut ng này nhiu khi ư$c

s0 d1ng thay th cho nhau. Tuy nhiên, theo nhiu

tác gi, “giao tip giao vn hóa” ư$c s d0 1ng 

ch* vic nghiên cu cách thc giao tip ca các

nhóm vn hoá khác nhau mang tính cht so sánh,

còn thut ng “giao tip liên vn hoá” ư$c dùng

 ch* vic nghiên c u cách th c giao tip ca

các nhóm vn hoá khác nhau trong mi tưng tác

vi nhau, như ngưi Nht giao tip vi ngưi

Vit b ng ting Anh hay ting Nht ch2ng hn.

Như v y, ICA có th  ư$ c thc hin t. hai bình

din trên. Mt gi thit quan tr'ng ca ICA là có

s chuyn di liên vn hoá (intercultural transfers -

IT) trong quá trình giao tip này. IT ư$c hiu là

s áp dng các giá tr vn hoá ca các nhóm vn

hoá khác nhau trong quá trình giao tip liên v n 

hoá. Sau ây là mt ví d1 minh ho ca Levine et

al. (1987), trích trong H. Spencer-Oatey ([1: 115].

Jonathan là giáo viên ngưi M! khen trình 

ting Anh c a m t sinh viên ngưi Vit Nam tên

là Anh ang h'c ti M".

J: Anh, your English is improving. I am

pleased with your work.

A: Oh, no, my English is not very good.

(looking down)

J: Why do you say that, Anh. You’re doing

very well in class.

A: No, I am not a good student.

J: Anh, you’re making progress in this class.

You should be proud of your English.

A: No, it’s not true. You are a good teacher,

but I am not a good student...

Khi nh ư$n c l i khen c a giáo viên, Anh

liên t1c ph nhn vic mình h'c ting Anh gi%i.

Kt qu là ngưi thy i t ng . c nhiên n ch3

lúng túng không hiu ti sao anh sinh viên này li

không chu th.a nhn r ng mình là m t h c sinh '

h'c gi%i. Thc ra ã có s  chuyn di giá tr vn

hoá trong quá trình giao tip này. Ngưi Vit

Nam có xu hưng th hi n s khiêm tn khi tip

nhn l i khen, ng ư$c l i, ng ưi M! thì li coi s 

thành công là mt cái gì áng  ư$c khen và t

hào. Ngưi giáo viên M" ã c g ng kh2ng nh

r ng s tin b ca Anh là hin nhiên, không th

chi cãi. Giao ti /p ây ã không thành công do 

c hai ã áp d1ng giá tr  v n hoá riêng ca mình

trong giao tip. + giao tip thành công, hai cá

nhân trên (t.  v n hoá A và vn hoá B) cn phi

to ra mt cái g'i là v n hoá thích ng C  

(adaptive culture C).

Ngôn ng v.a là mt b ph n c a v  n hoá và

#ng thi là s phn ánh vn hoá sâu sc nht.

Tt c các th c th trên t#n t i trong ti m thc

ca ngưi nói và ư$c bc l / các mc  khác

nhau trong quá trình giao ti p và t ưng tác xã hi.

Mt s nhà nghiên cu gi thit s # t n ti ca

“tim thc vn hoá”; nh  v y m3i xã h i l i có

cách thc nhìn nhn v( tr1 riêng ca mình, và h'

có m t h thng các quy t c riêng th ng nht v

các hành vi, tc là các chu,n vn hoá. Tuy nhiên,

c(ng cn phi nhn mnh r ng ICA không ph i là

nghiên cu v n hoá thu n tuý. T. góc  vn hoá,

nó c n tìm hi u xem c s/  v n hoá hay tim thc

vn hoá ã nh hư/ng n s hot ng c a ngôn 

ng  (t c là din ngôn) như th nào. Clyne [2:

1]ã nhn xét r ng: “ Ngôn ng là s th hin sâu

sc nht mt nn vn hoá, h thng giá tr bao

gm c nhng giá tr tha hng t c ng   ng

và có mt vai trò ln tác ng n cách thc s

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





dng không ch ngôn ng  th nht mà c  nh ng

ngôn ng c tip th sau ó”.

Nhà nhân h'c Hall [3] ư$c xem là tác gi

u tiên ưa ra khái ni m “giao ti p liên vn hoá”

trong công trình “The silent language”. Trong

công trình này, Hall ch yu bàn v giao tip phi

ngôn t. (non-verbal), trong ó ông t p trung bàn  

v ý ngh"a ca không gian và ca thi gian trong

giao tip. Giao tip x y ra gi a các thành viên

trong cùng mt nn vn hoá ư$c g'i là giao tip

ni vn hoá (intracultural communication), còn

giao tip gia các thành viên n t. các nn vn

hoá khác nhau ư$c g'i là giao tip liên vn hoá

(intercultural communication). Giao tip luôn xy

ra trong mt không gian và thi gian nht nh. 

Ni dung giao tip có th  là n i dung mnh , 

danh tính (identity - ta là ai? và làm th nào có

th th hin din mo ca ngưi giao tip), và ni

dung quan h gia các i tác. Ngoài ra, còn có

th có các nh ngh "a khác v giao tip liên vn

hoá như “mt quá trình trao i b ng kí hiu mà

trong ó hai c ng ng v n hoá khác nhau 

thơng lng ngh"a trong tình hung tơng

tác

(1)

”, (Ting-Toomey, [4]), hay “giao tip liên

vn hoá là mt quá trình hot ng nh#n thc,

hành vi, xúc cm có quan h v  m$t v n hoá bao 

gm vic thu và gi các thông ip ngôn t và

phi ngôn ng gia các cá nhân t các phông vn

hoá khác nhau trong mt ng cnh giao tip liên

nhân, nhóm, t ch c hay công cng

(2)

” (Satoshi

Ishii, [5]).

Trong vài thp k* qua, phân tích giao tip liên

vn hoá vi tư cách là mt phân ngành khoa h c '

mi tr/ thành i tư$ng nghiên cu ư$c quan

tâm nhiu, và ngày càng tr/ thành mt ngành h'c

có t m quan tr 'ng. V thc cht, khía c nh liên 







-.. the symbolic echange process whereby individuals

from two (or more) different cultural communities

negotiate shared meaning in an interactive situation.







Intercultural communication is the culturally

interrelated cognitive, affectivel, and behavioral activity

process of interactively sending and receiving verbal and

non-verbal messages between or among persons from

mutually differernt cultural backgrounds in an

interpersonal, group, organizational, or public

communication context.



vn hoá / ây ch y ư$u c bc l qua quan h

liên nhân (interpersonal relations) gi a các cá th ,

các t chc và các nh ch. ó chính là ng+ 

cnh xã hi mà ó ng/  ưi nói và ngưi nghe

tưng tác vi nhau. Quan h liên nhân tác  ng

ti hình thc din ngôn s0 d ng th hi1  n vn hóa

và các giá tr vn hóa như s hài hòa, tính cách,

tính trung thc, lòng khoan dung ca ngưi giao

tip. Như vây, ICA thc cht là phân tích din

ngôn t góc .  liên vn hoá. Nói cách khác, i

tư$ng ca nó là vic s0 d ng các ngu1 #n lc ngôn

ng và phi ngôn ng trong các tình hung giao

tip liên vn hoá.Theo Porter và Samovar [6], có

nhiu yu t v n hoá xã h i có tác ng n giao 

tip liên vn hoá, song có th k  n ba loi c

bn sau:

(a). Tri nhn (perception)

(b). Các quá trình hu ngôn (verbal processes)

(c). Quá trình phi ngôn (non-verbal processes)

Tri nh#n ư$c hiu như là cách thc chúng ta

bin các nng lư$ng vt cht t. môi trưng thành

các kinh nghim có ý ngh"a trong u chúng ta.

Ch2ng hn như cm nh n m t hành vi là l ch s 

hay thô l3. Có th  k ra ba thành t có liên quan 

n vic hình thành tri nhn ca chúng ta là h

thng thái /nim tin/giá tr, th gii quan, và t

chc xã hi. Nim tin ư$c hiu như là xác xut

mang tính ch quan (subjective probabilities)

r ng mt s vt hay thc th nào ó có th x y ra, 

xut hin hay mang mt s )c im nh t nh.

Ch2ng hn chúng ta tin r ng ra cng g)p ph1  n

là không may. Tuy nhiên, trong giao tip liên vn

hoá thì khái nim úng/sai c a nim tin không có

ý ngh"a nhiu lm b/i l- cái ư$c coi là úng cho 

dân tc này thì chưa h2n ã  ư$c ánh giá nh ư

vy n/ n vn hoá khác. Có hai loi giá tr: giá tr

có ni hàm ánh giá (t t, xu, &p) g'i là giá tr

xã h i, và giá tr  chu,n t c có vai trò  iu tit

hành vi ca con ngưi. Ví d , 1 ã là nhà sư thì

không ư$c n tht. Các ni m tin và giá tr   t o

nên ni dung ca thái . Th  gi i quan là mt

thành t quan tr'ng bc nht trong cu trúc cm

nhn ca chúng ta. Nó có liên quan n xu hưng

ca c mt nn vn hoá i vi các ph m trù nh ư

v( tr1, con ngưi, Thn/Pht/Chúa, và các khái

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





nim liên quan n t#n ti. Quan nim c a nhi u

dân tc châu Á ch u nh hư/ng ca Pht giáo v

th gi i bên kia  ã làm cho mt s ng ưi cam

phn vi tình trng hin hành ca h'. Cách nhìn

nhn như v y nh hư/ng n ngôn ng mà h' s0

d1ng. T chc xã hi c ng có tác ( ng n cách

thc các cá nhân c m nh n th gii. Hai loi t

chc xã hi có vai trò quan tr'ng là gia ình và 

nhà trưng. +ây là hai ni mà các giá tr vn hoá

ư$ ư$c c truyn t th.  h này sang th  h khác.

Các quá trình hu ngôn là phưng tin giao tip

và tư duy ch yu ca con ngưi, thưng gn vi

các quá trình phi ngôn.

Các quá trình h u ngôn bao hàm không ch *

ngôn ng và cách thc giao tip s0 d1ng ngôn

ng trong các tình hung xã hi mà c các hot

ng t duy và tư o ngh"a cho h th ng ngôn ng.

Ngôn ng ư$ c s d0 1ng trong các ng  c nh xã

hi chính là din ngôn, và hiu theo ý ngh" a n

gin nht là h  th ng kí hiu ư$c s0 d1ng 

giao tip,  th  hi n ý nim, phn ánh kinh

nghim ca con ngưi. Ngôn ng không nhng

là phưng tin ch y u phát trin, l u trư  và

ph bin vn hoá và các giá tr vn hoá tích t1

trong nhiu th  h mà còn là s th  hi n b n sc

riêng ca c m t cng ng ngôn ng#  hay t ng .

thành ph n c a cng ng ó. Cách th#  c tư duy,

hình thc lp lun, hay cách thc x0 lí vn 

c(ng là nhng y u t ca vn hoá cn xem xét

n trong giao tip liên ngôn.

Theo chúng tôi, ICA cn quan tâm n thc

t là cùng mt giá tr trong hai nn vn hoá có th

ư$c biu hin khác nhau: ngôn ng/  này giá tr

ư$c th hin b ng quá trình h u ngôn song 

trong ngôn ng khác li ư$c th  hi n qua quá

trình phi ngôn. Ví d1, ngưi Vit thay cho vic

nói “xin l3i” có th nhìn vào i tác c ưi. Hin

tư$ng này ư$c chp nhn trong vn hoá Vit

Nam song trong giao tip vi ngưi Anh, iu

này li mang l i hi u ng tiêu c c. +i vi ngưi

thuc v n hoá Anh hay M ", phi nói ư$c câu

“I’m sorry - Tôi xin l3i”. Xin l3i ph ư$i c th

hin b ng ngôn t , y là ch.  ưa k  n vi c l a

ch'n s d0 1ng biu thc nào cho phù h p. Hay, $

cùng mt giá tr  l i ư$c th hin mt cách khác

nhau trong các nn vn hoá khác nhau. Ví d khi 1

nhn ư$ c l i khen, ngưi Vit có xu hưng h

thp (ví d nh1 ư : v i li khen “Áo p th& !” thì

câu tr li có th là “Có gì âu, áo c ( y mà.”,

ho)c ôi khi ch * ư c i m*m  áp li), còn ngưi

Anh li th hin s trân tr 'ng li khen và thưng

dùng hình thc cám n   áp li. Tuy nhiên nu

ch*  d a vào hình thc ngôn ng như  v y mà cho

r ng ngưi Vit khiêm tn thì c(ng chưa hoàn

toàn chính xác.

Tuy nhiên, c(ng cn phi l u ý rư ng các giá

tr vn hoá nhiu khi không hoàn toàn tưng

ưng trong các nn v n hoá khác nhau. Các giá 

tr vn hoá c n ph i )t trong ng  c nh vn hoá

ca chúng và ph ư$i c xem xét mt cách khách

quan. Khi giao tip vi các cá nhân t nh. ng n n 

vn hóa khác, con ngưi d có xu hưng chuyn

di nhng mô hình, cách thc ca vn hóa ca

mình vào quá trình này, và như vy giao tip có

th không thành công. Vn  )t ra trong th

gii thu nh% này không còn ch* là nng l c giao 

tip nói chung (bao g m n# ng lc ngôn ng,

nng l c xã h i và n  ng l c tâm lí), mà ph i là

nng lc giao tip liên vn hóa. Nng lc này òi 

h%i chúng ta phi có hiu bit v các giá tr  v n

hóa c(ng như bi u hi n ca chúng  có th tham

gia vào quá trình giao tip mt cách có hiu qu,

ư$c hiu không ch* là vic thu/phát ni dung

mnh  và còn c các giá tr vn hoá, quan h 

và tình c m n a. Có th nhn thy ba c p c  a

nng lc này là (a). nhn thc (cognitive) bao

g#m tri thc v các thc th tinh thn như giá tr,

các quy tc ng x xã h 0 i, kì v'ng, (b). tình cm

(affective) như ni m tin, thái  , c m giác an toàn, 

thoi mái, và (c). hành vi (behavioral), tc là các

hành ng, cách ng x c 0 1  th . Có như  v y mi

có th  t o nên cái g'i là vn hoá thích ng trong 

giao tip. Tuy nhiên, khó có th nói nng lc giao

tip liên vn hoá bt u t. bình din nào.

Mô hình ICA c n  ư$c )t trên c s / “phn

mm tinh thn - mental software” (Hostede [7])

bao g#m h thng giá tr vn hoá, ni m tin, thái 

, trong ó các giá tr  vn hoá có vai trò c t y u

nht. Chúng tôi cho r ng c n ph i xác nh ư$c

các « phn mm tinh thn» này hot ng trong

giao tip liên vn hoá, và iu quan tr'ng hn là

phi miêu t ư$c hình th c h u ngôn (ho)c c 

phi ngôn) th hin chúng. Có như  v y, phân tích

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





giao tip mi mang tính ngôn ng h'c. Tuy nhiên,

c(ng nên lưu ý r ng các giá tr vn hoá t#n t i  /

bc “vô thc - unconscious” và hot ng như

các yu t m)c nh.

Vn hoá và giao tip không th tách ri nhau

ư$c. Hall (1959) trong tác ph,m ni ting ca

mình “The silent language - Ngôn ng thm

l)ng” [3] ã kh ng  2 nh vn hóa là giao tip, và

giao tip là vn hoá. +ây là hai phm trù )c bit:

ngôn ng v.a là mt b  ph n cu thành vn hoá

và v.a là s th   hi n, lưu tr, và truyn bá vn

hoá. Vn hoá quy nh cái chúng ta nói, nói vi ai

và nói như  th nào, tc là ni dung thông báo,

phưng thc mã hoá thông ip, và iu kin gii

mã thông ip. Có hai câu h%i cn tr li: (a). v 

thc cht mi quan h gia vn hoá và giao tip

là gì? và (b). yu t gì trong vn hoá thc s có 

tác ng n giao tip liên vn hoá?

Như chúng ta ã bit, ngôn ng có m t m i

quan h bin chng ch)t ch- vi vn hoá. Có

hàng trm nh ngh"a khác nhau v vn hoá. Trên

i th, có th nói r ng Vn hoá là li s ng, là 

cách suy ngh", là cách ng x 0, là tri thc kinh

nghim, là ngôn ng chúng ta s0 d1ng, là các vt

th mà chúng ta to ra. Chia s v4 i Robinson

chúng tôi quan nim r ng v n hoá bao g#m ba

yu t:

(a). Các th c th  tinh thn như giá tr vn hoá,

th gii quan, ý nim, thái , nim tin...

(b). Cách thc ng x 0 và t#n ti ca các

thành viên ca mt cng #ng xã hi

(c). Các s n ph ,m vn hoá, nh ch  xã

hi …

Như vy, vn hoá t#n ti thông qua ba ph m 

trù trên, và n lư$t mình các phm trù này ư$c

coi như là s th hin ca vn hoá. Kluckhohn [8]

và Rokeach [9] u cho r ng trong s các yu t 

tinh thn thì các giá tr vn hoá óng vai trò quan 

tr'ng nht, iu tit các hành vi ca con ngưi

trong xã hi. Kluckhohn [8] quan nim r ng:

“Giá tr  v n hoá là mt ý nim tng minh hay

hàm n v nh%  ng iu mong mun có tác ng 





 ! "#$!!%&%$' $!&  ("

)*$+,$ &-".

n s l a chn phơng ti n hay m c ích hành

ng t nhng cách thc s&n có, $c trng ca

mt cá nhân hay ca mt nhóm ngi”. Rokeach

[9], ã nh ngh  "a giá tr vn hoá như là: “(các)

tiêu chu%n d'n dt hành ng  ã c thm

nhun … và mt nim tin lâu b n r ng mt

phơng th c c x hay tình trng tn ti cui

cùng nào ó c xã hi hay cá nhân a thích

hơn các phơng thc c x hay tình trng tn ti

khác”. Hostede [7] g'i giá tr  v n hoá là các

“phn mm tinh thn - mental software”. Tuy

nhiên, khi nói v các giá tr vn hoá ca mt dân

tc c(ng nên lưu ý r ng ây là nhng ni dung

ư$c khái quát cho c mt nn vn hoá, còn các

cá nhân v5n có th có các giá tr khác nhau. Ho)c

trong cùng mt nn vn hoá cá nhân ch2ng hn,

có th có nhng con ngưi s/ hu nhng giá tr

)c trưng ca nn vn hoá tp th.

Hu ht tt c các nghiên cu v mi quan h

gia ngôn ng, giao tip và vn hoá u d a trên 

vic tìm hiu các giá tr vn hoá. Tuy nhiên, mi

quan tâm ch yu là các hành vi giao tip h n là 

s th hin qua ngôn ng. Có th  th y hai xu

hưng nghiên cu chính. Th nht là nghiên cu

ni vn hoá (bên trong mt nn vn hoá) và th

hai là nghiên c u liên v n hoá. Chúng tôi cho

r ng vn hoá bao g#m rt nhiu thành t , song cái 

ct lõi nh t c a v  n hoá có tác ng n giao ti p 

và ư$c th  hi n trong giao tip chính là các giá

tr  v n hóa. Bên trong m t n n vn hoá, các biu

hin như v y th ưng ít ư$c ngưi bn ng nhn

bit mt cách tưng minh, b i vì ó là m/  t phn

ca vn hoá, ca cuc sng, và là máu tht ca h'.

Song khi giao ti p liên v n hoá tr/ thành mt nhu

cu thì so sánh ngôn ng  c a các thành viên t .

các n n v n hoá khác nhau tr/ nên vô cùng quan

tr'ng, và giá tr vn hoá li có c hi ư$c bc l.

Chính vì vy ICA ngày càng có ý ngh"a, và ang 

tr/ thành mt ưng hưng ch o trong vài

ch1c nm qua.

Có th thy r ng các nghiên c u giao tip

liên vn hoá hin nay ch yu da trên truyn

thng phưng Tây quá coi tr'ng nghiên cu kinh

nghim, s0 d1ng các phưng pháp nh l ư$ng, ít

quan tâm n vai trò ca ngôn ng. Các nghiên

cu phn l n ch * dành mt chưng nói s qua v

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





ngôn ng, và nu có nh c n vai trò ca ngôn

ng thì c(ng ch* bàn n gi thuyt Whorf - Sapir.

Suy cho cùng, trong cái mô hình giao tip mà tt

c chúng ta bit n, ngôn ng có vai trò vô cùng

quan tr'ng. Các yu t phi ngôn ng  dù có quan

tr'ng n bao nhiêu i chng na trong giao tip

nói c(ng không bao gi có th thay th vai trò

ca ngôn t. trong vic trình bày, th hin ý ni m, 

tình cm, quan h, bn sc cá nhân hay vn hoá

ca chúng ta. Trong thc t, khi giao tip không

thành công thì nguyên nhân ch yu li bt ngu#n

t. ngôn ng.

+i vi ngưi h'c s0 d1ng ngôn ng thì

chính vic nm vng h th ng ngôn ng  th

hin các giá tr vn hoá mà chúng ta có mi quan

tr'ng. Thc t gi ng dy c ng cho th( y quá trình

nm vng h thng này thc s òi h%i nhiu

thi gian và sc lc. Vic hi u bi t không chính

xác c ng nh( ư  n ng lc ngôn ng kém là mt

trong nhng nguyên nhân khin mt s ngưi

Vit ít thành công trong vic thc hin các hành

ng ngôn ng trong giao ti p v i ngưi Anh hay

Úc b ng ting Anh (Hà C m Tâm, [10]). Vi, c

tìm kim mt c s/ ngôn ng h'c trong phân tích

giao tip liên vn hóa là mt iu cn làm. Ng

pháp chc nng (Systemic Functional Grammar

(3)

- SFG) ca M.A.K. Halliday có th  là m t ng 

viên ư$c s d0 1ng trong vi c nghiên c u liên vn

hoá. SFG coi ngôn ng ư nh là mt h thng kí

hiu xã hi (social semiotic). Ngôn ng theo ó 

ư$ c t chc theo các tng bc theo các quan h

hi n th c hoá và c th1  hoá. Các tng bc l/ p

dưi v.a hin thc hoá tng bc trên và li là mt

trưng h$p c1 th  c a nó. Nói cách khác các t ng 

bc t o ra m t ngu#n l c ngh "a, m t t p h p các $

kh nng la ch'n. Halliday ã hình dung ngôn 

ng như là mt thc th bao g#m bn tng: ng

cnh (các phm trù ca tình hung xã hi), ng

ngh"a h'c (các h th ng t  o ngh"a), ng pháp - t.

vng (các h thng to t. ng), và âm v h'c (các

h thng to âm).

Mô hình c a ng  pháp chc nng cho thy

ngôn ng gn kt ng ngh a v" i cách bi u  t, và







SFG ã c áp d ng trong phân tích di n ngôn phê  ư$ 1 

phán (Critical Discourse Analysis)



ng ngh"a giao din trc tip vi yu t ngoài 

ngôn ng  t c là i sng xã hi. +iu này có

ngh"a là tng ng ngh a bi" u hin ni dung kinh

nghim ca th gii bên ngoài. Còn cách thc

biu t li giao din vi nh ng quá trình v t cht

như  c ch  t o âm trong mt ngôn ng. Tuy tng

ng pháp - t v. ng không giao din trc tip vi

m)t xã hi mà ch* giao din trc tip vi tng

ng ngh"a, song tng b c này l i ư$c hình thành

v m)t lch s0 qua quá trình hình thành, phát trin

và thay i c a m  )t kí hiu ca ngôn ng, và quá

trình này làm cho tng bc này mang tính cht xã

hi. Nói mt cách c1 th h n, t ng b c ng  pháp

- t. vng ư$c hình thành trên cn c ch  c n ng

xã hi mà nó m nh n. Theo Halliday [11] ó 

chính là ba siêu chc nng ca ngôn ng. Th

nht là chc nng ý nim/phn ánh

(ideation/representation) hay dng li th gii

bên ngoài. Chc nng th hai là ch c n ng liên

nhân (interpersonal) th hi n các m i quan h xã 

hi và các vai xã hi gia nhng thành viên ca

cng #ng ngôn ng. Ch c n ng th ba là chc

nng t o v n bn, và ây chính là m t dng c a 

th c ti n sn xut theo ý ngh"a trit h'c c a t .

này. Kh nng ng d 1ng lí thuyt SFG trong

nghiên cu giao tip liên v n hoá là SFG v b  n

cht là ng pháp h hình, nhìn nhn ngôn ng

như là mt ngu#n lc to ngh a, và vi" c s0 1 d ng

ngôn ng là s la ch'n các ngu#n lc. T. góc

 miêu t bình di n th hi n c a các giá tr vn

hoá trong giao tip liên vn hoá, có th  ti n hành

các thao tác như sau:

(a). Miêu t vic s d0 1ng các ngu#n lc ngôn

ng như các t. ng và các hin tư$ng ng pháp,

d1ng h'c th hin giá tr vn hoá và cu trúc t

ch c c a din ngôn. ây chính là vi+ c t ch c

din ngôn theo cu trúc quan yu và các quy ưc

tưng tác vn hoá-xã hi.

(b). Hiu vi c s 0 d1ng các ngu#n lc ngôn

ng ( c ng như  t chc din ngôn nói trên theo h

hình ca ng pháp chc n ng. 

(c). Lí gii vic s0 d1ng chúng trên c n c 

các giá tr vn hoá (MS).

Nhiu nhà nghiên cu th.a nh n s t#n t i 

ca mt s giá tr  vn hoá mang tính ph quát rt

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





cao. Hall, ngưi ư$c coi là tác gi  u tiên nói

v IC như là mt l"nh v c h 'c thut [3] ã trình 

bày v cách thc các n n v n hoá hành ng và

ng x0 trong mi quan h vi thi gian qua s

khác bit gia “n thi gian - monochronism”

và “ a th i gian - polychronism”. Các nn vn

hoá “n thi gian” nhìn nhn th i gian theo 

tuyn tính, có th  c t on. Như  v y, ti m3i thi

im con ngưi ch* thc hin mt hành ng.

“+a thi gian” cho phép thc hin nhiu hành

ng cùng mt lúc. Ví d1 như mt lãnh o có 

th tip nhiu khách cùng mt lúc vi nhng n i 

dung khác nhau.

Hall [12] c ng là ng( ưi có công ưa ra khái

nim “giao tip ng c nh cao  i lp vi giao

tip ng cnh thp - high context vs. high context

communication”. Theo Hall, trong nhng xã h i 

s0 d1ng giao tip ng  c nh cao, nhiu phn c a 

ni dung thông ip ư$c kin t o trong và t .

ng c nh, nói cách khác thông  êp ư$c din t

ít tưng minh hn. Ngư$ c l i, vi nhng cá nhân

giao tip ng  c nh thp, thì ni dung luôn ư$c

din t mt cách rõ ràng, hin ngôn. Vn hóa M"

có th ư$c coi là vn hóa giao tip ng  c nh

thp. Theo Hall và nhiu tác gi khác, trong các

nn vn hóa giao tip ng cnh thp, con ngưi

hay s d ng lô-gíc tuy0 1 n tính, làm vic theo quy

trình hưng n m1c tiêu, có  chu ng  iu

không rõ ràng thp, thích nói th2ng, tìm kim

nhng khía cnh thông tin mang tính cá nhân,

tách bch gia cá nhân và các vn , quan h có

th  b t u nhanh song c (ng kt thúc nhanh, bn

sc cá nhân có ư$c nh thành công ca bn thân.

Các nn vn hóa giao tip ng cnh cao thích nói

gián tip, quan h da trên ch “tín”, bn vng,

tin hành công vic da trên quan h vi các cá

nhân khác và tp th. Bn sc cá nhân có ư$c t.

t chc, gia ình, v n hóa hay công vi  c. Như

vy, có th thy r ng trên phưng din giao tip,

vn hóa ng c nh th p có t ưng minh cao hn,

và giao tip c(ng trc tip ti p h n, còn vn hóa

giao tip ng cnh cao a chuư ng s gián tip, ,n

ý, cho thy vi c hi u thông ip giao tip không

hoàn toàn d ràng do ph1 thuc nhiu vào các

yu t ca tình hung giao tip.

Kluckhohn và Strodtbeck [8] là hai tác gi ã

nghiên cu so sánh nhi u n  n v n hoá, và ưa ra

khái nim “thiên hưng giá tr - value

orientation”. Các thiên hưng giá tr này ư$c

hiu như là “các nguyên tc phc tp mang tính

khuôn m'u to nên nh hng và tr# t t cho

dòng chy liên tc các hành ng và t tng

ca con ngi”. Chúng phn ánh các vn  c

bn mà các n n v n hoá u quan tâm. Theo

Kluckhohn và Strodtbeck [8], tt c các n n vn

hoá u quan tâm n nm vn  là:

(a). Mi quan h ca con ngưi vi thiên

nhiên (kim soát, hoà thun, hay ph1 thuc vào

thiên nhiên. Có th thy ngưi châu Âu có thiên

thưng ch ng thiên nhiên, còn ngưi Vit hay

châu Á li thích sng hoà thun vi thiên nhiên.

Trompenaars (1994) ã làm mt th0 nghim vói

hai phát ngôn sau: (i). “What happens to me is my

own doing - Tôi chu trách nhim vi nhng gì

xy ra v i mình ”, or (ii). “Sometimes I feel that I

do not have enough control over the directions

my life is taking - ôi khi tôi c m thy r ng mình

không kim soát c hng i c a mình". Phn

ln các nhà qun lí ngưi M" (89%) ch'n phưng

án (i) coi ó là trách nhi m ca mình, trong khi

khong 65% nhà qun lí ngưi Trung Quc la

ch'n (ii), cho r ng h' không ki m soát  ư$c các

yu t khách quan. Trên mt phưng di n nào  ó,

h' d b nhìn nhn là không nhn trách nhi m v 

mình và hay “ l3i” cho khách quan.

(b). Mi quan tâm vi thi gian: vi quá kh,

hi n t i hay tưng lai. Ngưi Vit coi tr'ng quá

kh. Ngưi Vit thưng th cúng t i. Trong

khi ngưi M"  l i quan tâm n tưng lai trưc

mt.

(c). Bn cht b,m sinh ca con ngưi (sinh ra,

con ngưi là tt, xu, ho)c trung hoà). Vn hoá

Vit nam có câu “nhân chi s tính bn thin”, cho

r ng con ngưi sinh ra bn cht là thin. Như vy,

ngưi Vit có thiên hưng “c tin”, hay d tin

tư/ng ngưi khác, làm vic ít khi phi thông qua

cam kt hay h p $ #ng.

(d). Thiên hưng hot ng (con ngưi hot

ng thiên v  ng, t"nh, hay t"nh trong quá trình

chuyn hoá). Ngưi M" thiên v hành  ng, và

i vi h' hot ng phi mang l i k t qu.

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





Ngưi Vit thưng có xu hưng tr'ng tình, tr'ng

quan h. (Trn Ng'c Thêm, [13]).

(e). Thiên hưng quan h: vn hoá tp trung

vào quan h cá nhân, bên ngoài (collateral), hay 

dòng h' (lineal). Các n n v n hoá mang tính cá

nhân thưng coi tr'ng s  t do, t ch, còn vn

hoá dòng h' li coi tr'ng vic di truyn ca ci,

chc v, thanh danh gia ình ... t . i này sang

i khác.

Hostede [7] là mt h'c gi nghiên cu vn

hoá t chc. Công trình ni ting ca ông

“Culture’s consequences” ã trình bày k t qu

nghiên cu các giá tr  v n hoá ca nhiu dân tc

trong mt công ty a qu c gia vi chi nhánh trên

50 nưc, phân tích 116000 phi u  iu tra. Công

trình này kho cu h th ng giá tr  c a trên 50

nn vn hoá. Các h thng giá tr này ã tác  ng

n cách thc tư duy, hành x0 ca con ngưi và

cách t ch c. Ngày càng có nhiu b ng chng

cho thy các giá tr này không ch* th hin trong

vn hoá t chc mà còn trong nhiu lãnh vc

ho t ng ca con ngưi nht là giao tip. Tuy

vy, như  ã nhn xét, biu hin trong giao tip

b ng ngôn ng nói chung hay giao tip liên vn

hoá nói riêng chưa ư$c nghiên cu nhi u. Trong 

phn trình bày dưi ây, bài vit ch* nêu biu

hi n c a các giá tr này trên phưng din chu,n

tc xã hi (social norms). Hostede [7]xác nh có 

nm giá tr là khong cách quyn lc, tính cá

nhân/tp th, nam tính/n tính, tránh s không

chc chn, và thiên hưng dài hn/ng n h n.

Trong nm giá tr này, Hostede và nhiu tác gi 

khác như Ting-Toomey [4] u th.a nhn c p giá )

tr  i lp “cá nhân / tp th” là mt phm trù ct

lõi ca các nn vn hoá. C)p giá tr này có m)t

trong nhi u l nh v "  c ho t ng ca con ngưi.

Tính cá nhân có th ư$c hiu là xu hưng coi

tr'ng cá nhân trong mi quan h vi tp th nh ư

tính t ch, t do và trách nhi m cá nhân. Ngư$c

li trong các n n v n hoá mang tính tp th, l$i

ích hay quy $n l i c a cá nh n ư$c xp sau l$i

ích ca t p th . Con ngưi chu trách nhim

chung, chm lo cho cái chung ó. Hostede [7] ã  

tính ch*  s cá nhân ca 53 nn vn hoá mà ông

nghiên c u. Theo b ng ch* s này, các n n v n  

hoá có ch*  s cá nhân cao là M" (91), Úc (90),

Anh (89), Canada (80), còn các nưc có ch*  s

thp là các n n v n hoá châu M -Latin nh/ " ư

Quatemala (6), Ecuado (8), Hàn quc (34), Thái

lan (20). Mc  trung bình là 53. Sau ây là mt

s biu hin chính ca các nn vn hoá có ch*  s

cá nhân cao hay thp trên cn c chu,n tc xã hi

theo Hostede [7] :

Ch s cá nhân th p  

(tính t p th cao)  

Ch s cá nhân cao 

(tính t p th th p)   

V m)t xã hi, con ngưi

sinh ra trong các gia ình 

m/  r ng (extended), h'

ư$c bo v i li cho s

trung thành.

V m)t xã h i, m i  '

ngưi t lo cho chính

bn thân, hay gia ình 

trc tip ca mình

Ý th c v “chúng ta” Ý th c v cái “tôi”    

Tính c ng ng  #

(Gemeinschaft)

Tính xã h i 

(Gesellschaft)

Thiên h ng theo t p th Thiên h ng theo ư   ư

bn thân

Chu,n giá tr áp d ng  1

khác nhau v i nh ng  

thành viên trong và

ngoài nhóm

Chu,n giá tr áp d 1ng

chung cho t t c  

Bn s c d a trên h   

thng xã h i 

Bn sc da trên cá

nhân

Vn hoá “Nh c - shame” V n hoá “t i - guilt” 1  

Giao ti p d a nhi u vào   

ng c nh 

Giao ti p ít d a vào  

ng c nh 

Cá nhân ph thu c v 1  

m)t xúc c m vào t ch c   

và các nh ch 

Cá nhân ít ph thu c 1 

v m t tình c m v i )  

t ch c hay các nh  

ch

Nhn m nh n tính ch t   

là thành viên hay thu c 

v m t t ch c nào ó    

Nhn m nh n sáng  

kin hay thành t u cá 

nhân

+ i sng riêng tư b t

chc can thi p vào 

+i sng riêng tư

ư$c tôn tr'ng

Sng t n t i S ng h ng th  #    ư/ 1

Hot ng do hoàn c nh  

bt bu c 

Ch ng ho t ng  

Trình , tr t t , ngh   "a

v1, trách nhi m, s an  

ninh do t ch c mang l i   

Coi tr ng tính t ch , '  

a dng, khoái cm,

an ninh v m t tài  )

chính c a cá nhân 

Xã h i truy n th ng Xã h i hi n i, hay      

hu hi n i  

Giá tr th hai là “khong cách quyn lc”.

Hostede [7]da trên Mulder phát biu như sau v

giá tr này: “Khong cách quyn lc gi a ông ch 

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





B và mt cp dưi S trong mt t ng b c là mc

 B có th quyt nh hành vi ca S, và mc 

mà S có th quyt nh hành vi c a B”. Nói mt

cách n gin thì ây là m  c các thành viên ít

quyn l c ch p nhn s  b t bình 2ng quyn lc

trong các nh ch hay t chc như công ti, gia

ình. Như vy, theo Hostede [7], có th có các nn

vn hoá vi mc  khong cách quyn lc ln

như Malaysia (104), Philippines (94), Hàn Quc

(64) và thp như Áo (11), Thu6 +in (31), M" (40).

Mc  trung bình là 53. Trên phưng din chu,n

tc xã hi, khong cách quyn lc ư$c Hostede

[7: 98] th hin như sau:

Ch s kho ng cách  

quyn l c th p  

Ch s kho ng cách  

quyn l c cao 

M'i ng i ph thu c ư 1 

l5n nhau

Mt s cá nhân c l p,   

a s  ph1 thu c

Gim t i thi u m c    

bt bình ng 2

Nên có tr t t xã h i,   

và m'i ng i phư i ng#i

úng v  trí c a mình

Tng bc có ngh"a là s 

bt bình 2ng ca các

vai, ư$c to ra ch* vì

s thun ti n mà thôi 

Tng b c có ngh a là s  " 

bt bình ng t n t i 2 # 

Cp d i c ng nh ư ( ư

“tôi”

Cp trên nhìn c p d i  ư

khác

Cp trên c ng nh ( ư

“tôi”

Cp d i nhìn c p trên ư 

khác

Vic s d ng quy n 0 1 

lc ph i c h p  ư$ $

thc, và ph thu c vào 1 

s phán oán gi a t t   

và x u 

Quyn l c là th c t   

ca xã h i t t ho  )c x u, 

tính h p th c c a nó $  

không có ý ngh a "

M'i ng i u có ư 

quyn bình ng 2

Nhng ng i có quy n ư 

lc c h ng c ân ư$ ư/ )

Ngưi có quy n l c

không nên th hin r ng

mình là ngưi có quyn

Ngưi có quy n l c  

cn phi th hi n r ng

mình là ng i có quy n ư 

Nhn m nh n ph n   

thư/ng, quy n l c h p   $

thc và quy n l c c a   

chuyên gia

Nhn m nh n quy n   

lc áp b c, th ng theo  ư/

tui tác, v trí, a v xã   

hi

L3i luôn là l i c a h 3  

thng

L3i luôn là l i c a k 3  4

dưi

Cách th c thay i h   

thng xã h i là tái 

phân ph i quy n l c   

Cách th c thay i h   

thng xã h i là l t   

ngưi c m quy n  

Mi quan h hoà thu n  

,n gia ngưi có

Mâu thu n ti m n gi a 5  , 

ngưi có quy n l c và  

quyn l c và ng i  ư

không có quy n l c  

ngưi không có quy n 

lc

Tui già không c ư$

tr'ng hay n s  $

Tôn tr ng và n s '  $

ngưi có tu i 

Ting - Toomey [4] nhn thy r ng các cá

nhân trong xã h i có ch * s kho ng cách quyn

lc thp thưng không coi tr'ng tính hình thc,

còn trong xã hi có khong cách quyn lc ln

thì m'i ngưi nhn mnh tính hình thc trong

ng x0. Vn hoá Vit Nam không là i t ư$ng

nghiên cu trong công trình ca Hostede, song

da trên các biu hin ca tiêu chí v.a nêu, có th

nói r ng khong cách quyn lc trong xã hi Vit

Nam là cao. Brown và Levinson [14]) trong công

trình nghiên cu v chi n l ư$c lch s c(ng ã 

cp n quyn l c (power) nh ư là mt bin xã hi

tác ng n vic s0 d1ng ngôn ng.

Giá tr th ba là mc  « tránh (hay gim)

tình trng không chc chn ». Giá tr này có th

ư$ c hi u như  m c  các cá nhân cm thy s 

e do . t các tình hung không rõ ràng và mc

 h' tìm cách tránh các tình hung này (Ting-

Toomey, [4]). Mt s quc gia có mc  chu

ng thp là M" (46), Anh (35), +an Mch (23),

Singapore (8), còn mt s quc gia có mc 

chu ng cao là Hy Lp (112), B# +ào Nha (104),

Hàn Quc (85). Ch* s trung bình là 53. Hostede

[7] ưa ra mt s biu hin chính ca giá tr này

trong các tình hung công vic như sau:

Kh n ng 

chu ng th p  

Kh n ng 

chu ng cao 

S trung thành v i ch  

thp, th i gian làm vi c  

ngn

Mc trung thành 

vi ch cao, làm lâu 

vi ch 

Thích làm vi c t  / 

chc nh , nh ng ít t % ư 

làm vi c theo ý c a  

mình

Thích làm vi c t  / 

chc l n, nh ng  ư #ng

thi thích t làm vi c  

theo mình

Nhng ng i sáng t o ít ư 

ph1 thu c vào quy t c  

Nhng ng i sáng t o ư 

cm th y b quy t c   

ràng bu c 

Lãnh o c p cao tham  

gia vào chi n l c  ư$

Lãnh o c p cao  

tham gia vào vi c 

iu hành

Quyn l c c a lãnh o   

ph1 thu c vào v trí và  

quan h 

Quyn lc c a lãnh 

o ph1 thuc vào kh

nng ki m soát tình 

N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87





trng không chc chn

Có thái nghi ng v i   

gii pháp công ngh 

7a thích gii pháp

công ngh . 

Không thích th i gian 

linh ho t 

7a thích thi gian

linh ho t 

Da trên m t s )c im trên, có th thy

Vit Nam n m khu v / c chu ư$c tình trng

không rõ ràng cao.

Giá tr  th tư là “nam tính”và “n tính” ca

vn hoá. Phm trù này thuc v các xã h i có s  

phân bit rõ rt gia các vai ca àn ông và vai 

ca ph1 n +. àn ông thì ph i m nh, coi tr'ng s

nghip, còn ph1 n thì phi nh& nhàng, khiêm tn.

Như vy, có th có xã hi mang tính nam tính

cao như Nht Bn (95), Ý (70), và có xã hi

mang tính nam tính thp như Thu6 + in (5), Na

Uy (8), Phn Lan (26) (Hostede, [7: 286]). Ch* s

trung bình là 53. M t s  biu hin chính ca giá

tr này theo chu,n tc xã hi, theo Hostede, là:

Ch s nam tính th p Ch s nam tính cao    

Thiên v quan h Thiên v b n ngã    

Ch ư$t l ng cu c s ng

và con ngưi là quan

tr'ng

Tin và v t là quan 

tr'ng

Làm vi c s ng S ng làm vi c      

S phân bi t vai xã h i  

và tình c m th p gi a   

các gi i 

S phân bi t vai xã h i  

và tình c m cao gi a  

các gi i 

+àn ông nên mm

m%ng, nh nhàng, quan &

tâm n s công vi c   

và quan h . Ph n  1 

c(ng nh v y. ư 

+àn ông nên mnh,

quan tâm n công 

vic; còn ph n nên 1 

mm m i, và chú tr ng  '

n quan h

+àn ông và ph1 n nên

khiêm t n 

+àn ông nên mnh và

có hoài bão, còn ph 1

n thì có th nh v y  ư 

+#ng cm vi ngưi yu Thích chi vi ngưi

mnh

Nh% và ch m là u  ư

im

To và nhanh là u ư im

Hostede [7] ã b sung thêm m )t c p giá tr

g'i là “Confucian dynamism - có thiên hưng lâu

dài - long term orientation” da trên kt qu

nghiên cu ca M. H. Bond phân tích câu tr li

t. phi u  iu tra ca sinh viên 23 quc gia i

vi công c1 iu tra giá tr vn hoá Trung Quc

(tin hành n m 1985). Theo k t qu  iu tra này,

Trung Quc là nn vn hoá có ch s thiên h*  ưng

lâu dài l n nh t (118), tip sau ó là Hong Kong 

(96). Th p nh t là Pakistan (0), Nigeria (16), M"

ng ch/ *  s 29. Hostede c(ng ã tính toán m c

 tưng liên ca phm trù này vi bn giá tr ã

nêu / trên. Thiên hưng lâu dài ư$c hiu như là

vic nuôi dư8ng nhng giá tr hưng v t ưng lai

như tính kiên trì, chu khó, tit ki m, hi sinh hi n

ti vì tưng lai. Ngư$c li v i thiên h ưng này là

nhng giá tr có liên quan n quá kh hay hi n

ti như tôn tr'ng truyn thng, gi gìn “th di n”,

thc hi n trách nhi m xã hi, hay sng vì hin ti.

(Hostede, [7]). Mt s bi u hin khác ca thiên

hưng lâu dài là kiên trì, gi gìn th din ca

chung, tôn tr'ng trt t xã hi, tit ki m, u t  ư

cho tưng lai. Ngư$c li, các nn vn hoá có ch*

s này th p l i coi tr'ng kt qu nhanh chóng,

bo v th  di n c a riêng mình, chu chi tiêu,

“vay tưng lai” cho hi n t i…

Như vy vic xác nh v n hoá Vi t Nam

da trên n m giá tr  mà Hostede ưa ra và hai

phm trù mà Hall trình bày s- là mt công vic

rt thú v. S  c m nhn ca chúng tôi v vn hoá

Vit Nam có th là hàm s  c a các bin sau. Tuy

nhiên, cn phi tin hành nghiên cu  có nhng

minh chng xác áng cho nh n xét này. 

HALL:

a. Thi gian: A thi gian

b. Ng cnh: trong gii CAO

HOSTEDE

c. Kho ng cách quy n lc: trong gi i  CAO

d. Nam tính: trong gii THP

e. Mc  chu s không chc chn: trong

gii CAO

f. Thiên hưng: trong gii LÂU DÀI.

Tóm li, phân tích giao ti p liên v n hoá

chính là nghiên cu các giá tr vn hoá th hin

trong hot ng ca giao tip hay din ngôn. ây +

là mt l"nh vc nghiên cu quan tr'ng, ngày càng

có nhi u ng ưi quan tâm, th hin mi quan h 

gia ngôn ng - giao tip - vn hoá. Ba phm trù

này có tác ng qua l i v i nhau. Cách thc

chúng ta giao tip, hay giao tip ni dung gì c(ng

như cách tư duy ca chúng ta ch u s tác ng

ca vn hoá, và ngư$ c l i ni dung, cách thc

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/11

| | Tải xuống

Preview text:

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87
Phân ch giao tip liên vn a Nguyn a*
Trng i hc Ngoi ng, i hc Quc gia Hà Ni,
ng Phm Vn ng, Cu Giy, Hà Ni, Vit Nam
Nhn ngày 24 tháng 5 nm 2011
Tóm tt. Bài vit này bàn v cách tip cn “phân tích giao tip liên vn hóa - intercultural
communication analysis (ICA)” trong nghiên cu giao tip. Sau khi làm rõ khái nim “phân tích
giao tip liên vn hóa” cùng nhng khái nim có liên quan khác, bài vit  cp n mt s giá tr
vn hoá mang tính ph quát và vai trò ca chúng trong giao tip liên vn hóa.
T khóa. Phân tích giao tip liên vn hoá, khong cách quyn lc, ng cnh cao/thp, n thi
gian/a thi gian, nam tính, thiên hưng lâu dài, giao vn hoá, giá tr vn hoá, thiên hưng giá tr,
mc  chu tình trng không chc chn, chuyn di liên vn hoá.
*Tôi bt u bài vit này b ng mt câu
Tôi thc s ã không giao tip ư$c trong tình
chuyn xy ra vi mình trong chuyn i công tác
hung này và dưng như không tri nhn ư$c các
ti M! tháng 3/2011. Tôi và 3 ngưi bn n
giá tr vn hoá tim ,n. Nhng tình hung giao
thm mt gia ình bác s", ch#ng là ngưi Nht
tip không thành công tưng t chc c(ng không
ly v$ là ngưi M! sng ti thành ph nh% phi là ít.
Rochester, Minnesota. Ngoài chúng tôi ra còn có
Chúng ta ang chng kin s bùng n trong
bn ngưi khách na n thm. Chúng tôi ư$c
các hot ng di cư, buôn bán, du lch gia các
ón tip rt n#ng nhit. Khi chúng tôi ang ng
quc gia, các công ti a quc gia. Quá trình toàn
trong khu bp n nh& và ung thì bà v$ mi m'i
cu hoá ang din ra vi tc  mnh m-. Tt c
ngưi vào phòng khách “Every one into the
các yu t này ã to ra nhu cu giao tip ngày
sitting room!”. Khi nghe vy, ngưi ch#ng nhìn
càng tng gia các cá nhân, t chc n t. các
tôi và nói: “Are you married? - Anh có v cha”.
quc gia, các nn vn hóa khác nhau. Trong mt
Tôi không hiu câu h%i, và c(ng không bit tr
bi cnh vn hóa - kinh t như vy,  hi nhp
li th nào. Tôi thc s lúng túng, nhưng sau ó
và giao lưu vi th gii bên ngoài, s hiu bit
anh chàng ngưi Nht này li quay sang bn tôi
c(ng như nng lc giao tip ã tr/ thành nhu cu
và l)p li câu h%i. Bn tôi c(ng không nói gì và
ca rt nhiu ngưi trong chúng ta. Giao tip liên
ch* cưi. Sau ó, anh chàng ngưi Nht cưi và
vn hoá xy ra khi ngưi nói và ngưi nghe xut
nói r ng: “We are all Asians -Tt c chúng ta u
phát t. các nn vn hóa khác nhau. Vi ý ngh"a
là ngi châu Á mà”. +n lúc này thì tôi ã phn
như vy, giao tip liên vn hoá ã t#n ti t. xa
nào oán ra ư$c ý ca anh ch#ng: àn ông châu
xưa, song trong th k* XXI nó ã là mt vn 
Á chc là s$ v$ hay u làm theo lnh ca v$?.
có ý ngh"a toàn cu. Mô hình giao tip liên vn
hóa phi là mô hình tưng tác vi vai trò quan 
tr'ng ca tính liên ch th (intersubjectivity), ch +T: 84- . 
không phi là mô hình kí hiu như F. de.
 77 78
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  Saussure ã ưa ra. (looking down)
Tr'ng tâm ca bài vit này là góp phn to li
J: Why do you say that, Anh. You’re doing
s cân b ng trong nghiên cu giao tip liên vn very well in class.
hóa da trên nn tng ngôn ng h'c. M.A.K.
A: No, I am not a good student.
Halliday ã t.ng phát biu r ng không da trên
nn tng ngôn ng h'c thì nhng nghiên cu ca
J: Anh, you’re making progress in this class.
chúng ta nhiu khi ch* là các li bình lun tràn
You should be proud of your English.
lan mà thôi. Thut ng “Giao tip liên vn hoá”
A: No, it’s not true. You are a good teacher,
hin nay ang ư$c ph bin s0 d1ng vi hai ni
but I am not a good student. .
dung. Mt là, quá trình giao tip gia các cá nhân
Khi nhn ư$c li khen ca giáo viên, Anh
t. các nn vn hoá khác nhau. Hai là, vic nghiên
liên t1c ph nhn vic mình h'c ting Anh gi%i.
cu quá trình này. Tuy nhiên, theo chúng tôi,
Kt qu là ngưi thy i t. ngc nhiên n ch3
thut ng thích h$p là “Phân tích giao tip liên
lúng túng không hiu ti sao anh sinh viên này li
vn hoá – intercultural communication
không chu th.a nhn r ng mình là mt h'c sinh
analysis”(ICA). Trong bài vit này, ICA ư$c
h'c gi%i. Thc ra ã có s chuyn di giá tr vn
nhìn nhn như là mt cách tip cn hn là mt lí
hoá trong quá trình giao tip này. Ngưi Vit
thuyt. Thc t cho thy, ICA phi s0 d1ng các
Nam có xu hưng th hin s khiêm tn khi tip
phưng pháp hay khái nim mang tính a ngành
nhn li khen, ngư$c li, ngưi M! thì li coi s
rt cao ca vn hóa h'c, nhân h'c, ngôn ng h'c,
thành công là mt cái gì áng ư$c khen và t
tâm lí h'c, qun tr kinh doanh, xã hi h'c, lch
hào. Ngưi giáo viên M" ã c gng kh2ng nh
s0 h'c . .Trong ting Anh, còn có mt thut ng
na là “Cross-cultural Communication - giao tip
r ng s tin b ca Anh là hin nhiên, không th
giao vn hoá”. Hai thut ng này nhiu khi ư$c
chi cãi. Giao tip / ây ã không thành công do
s0 d1ng thay th cho nhau. Tuy nhiên, theo nhiu
c hai ã áp d1ng giá tr vn hoá riêng ca mình
tác gi, “giao tip giao vn hóa” ư$c s0 d1ng 
trong giao tip. + giao tip thành công, hai cá
ch* vic nghiên cu cách thc giao tip ca các
nhân trên (t. vn hoá A và vn hoá B) cn phi
nhóm vn hoá khác nhau mang tính cht so sánh,
to ra mt cái g'i là vn hoá thích ng C
còn thut ng “giao tip liên vn hoá” ư$c dùng (adaptive culture C).
 ch* vic nghiên cu cách thc giao tip ca
Ngôn ng v.a là mt b phn ca vn hoá và
các nhóm vn hoá khác nhau trong mi tưng tác
#ng thi là s phn ánh vn hoá sâu sc nht.
vi nhau, như ngưi Nht giao tip vi ngưi
Tt c các thc th trên t#n ti trong tim thc
Vit b ng ting Anh hay ting Nht ch2ng hn.
ca ngưi nói và ư$c bc l / các mc  khác
Như vy, ICA có th ư$c thc hin t. hai bình
nhau trong quá trình giao tip và tưng tác xã hi.
din trên. Mt gi thit quan tr'ng ca ICA là có
Mt s nhà nghiên cu gi thit s t#n ti ca
s chuyn di liên vn hoá (intercultural transfers -
“tim thc vn hoá”; nh vy m3i xã hi li có
IT) trong quá trình giao tip này. IT ư$c hiu là
cách thc nhìn nhn v( tr1 riêng ca mình, và h'
s áp dng các giá tr vn hoá ca các nhóm vn
có mt h thng các quy tc riêng thng nht v
hoá khác nhau trong quá trình giao tip liên vn
các hành vi, tc là các chu,n vn hoá. Tuy nhiên,
hoá. Sau ây là mt ví d1 minh ho ca Levine et
c(ng cn phi nhn mnh r ng ICA không phi là
al. (1987), trích trong H. Spencer-Oatey ([1: 115].
nghiên cu vn hoá thun tuý. T. góc  vn hoá,
Jonathan là giáo viên ngưi M! khen trình 
nó cn tìm hiu xem c s/ vn hoá hay tim thc
ting Anh ca mt sinh viên ngưi Vit Nam tên
vn hoá ã nh hư/ng n s hot ng ca ngôn là Anh ang h'c ti M".
ng (tc là din ngôn) như th nào. Clyne [2:
J: Anh, your English is improving. I am
1]ã nhn xét r ng: “Ngôn ng là s th hin sâu pleased with your work.
sc nht mt nn vn hoá, h thng giá tr bao
A: Oh, no, my English is not very good.
gm c nhng giá tr tha hng t cng ng
và có mt vai trò ln tác ng n cách thc s 
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  79
dng không ch ngôn ng th nht mà c nhng
vn hoá / ây ch yu ư$c bc l qua quan h
ngôn ng c tip th sau ó”.
liên nhân (interpersonal relations) gia các cá th,
Nhà nhân h'c Hall [3] ư$c xem là tác gi
các t chc và các nh ch. +ó chính là ng
u tiên ưa ra khái nim “giao tip liên vn hoá”
cnh xã hi mà / ó ngưi nói và ngưi nghe
trong công trình “The silent language”. Trong
tưng tác vi nhau. Quan h liên nhân tác ng
công trình này, Hall ch yu bàn v giao tip phi
ti hình thc din ngôn s0 d1ng th hin vn hóa
ngôn t. (non-verbal), trong ó ông tp trung bàn
và các giá tr vn hóa như s hài hòa, tính cách,
v ý ngh"a ca không gian và ca thi gian trong
tính trung thc, lòng khoan dung ca ngưi giao
giao tip. Giao tip xy ra gia các thành viên
tip. Như vây, ICA thc cht là phân tích din
trong cùng mt nn vn hoá ư$c g'i là giao tip
ngôn t. góc  liên vn hoá. Nói cách khác, i
ni vn hoá (intracultural communication), còn
tư$ng ca nó là vic s0 d1ng các ngu#n lc ngôn
giao tip gia các thành viên n t. các nn vn
ng và phi ngôn ng trong các tình hung giao
hoá khác nhau ư$c g'i là giao tip liên vn hoá
tip liên vn hoá.Theo Porter và Samovar [6], có
(intercultural communication). Giao tip luôn xy
nhiu yu t vn hoá xã hi có tác ng n giao
ra trong mt không gian và thi gian nht nh.
tip liên vn hoá, song có th k n ba loi c
Ni dung giao tip có th là ni dung mnh , bn sau:
danh tính (identity - ta là ai? và làm th nào có (a). Tri nhn (perception)
th th hin din mo ca ngưi giao tip), và ni
(b). Các quá trình hu ngôn (verbal processes)
dung quan h gia các i tác. Ngoài ra, còn có
(c). Quá trình phi ngôn (non-verbal processes)
th có các nh ngh"a khác v giao tip liên vn
hoá như “mt quá trình trao i b ng kí hiu mà
Tri nh#n ư$c hiu như là cách thc chúng ta
trong ó hai cng ng vn hoá khác nhau
bin các nng lư$ng vt cht t. môi trưng thành
thơng lng ngh"a trong tình hung tơng
các kinh nghim có ý ngh"a trong u chúng ta.
tác(1)”, (Ting-Toomey, [4]), hay “giao tip liên
Ch2ng hn như cm nhn mt hành vi là lch s
vn hoá là mt quá trình hot ng nh#n thc,
hay thô l3. Có th k ra ba thành t có liên quan
hành vi, xúc cm có quan h v m$t vn hoá bao
n vic hình thành tri nhn ca chúng ta là h
gm vic thu và gi các thông ip ngôn t và
thng thái /nim tin/giá tr, th gii quan, và t
phi ngôn ng gia các cá nhân t các phông vn
chc xã hi. Nim tin ư$c hiu như là xác xut
hoá khác nhau trong mt ng cnh giao tip liên
mang tính ch quan (subjective probabilities)
nhân, nhóm, t chc hay công cng(2)” (Satoshi
r ng mt s vt hay thc th nào ó có th xy ra, Ishii, [5]).
xut hin hay mang mt s )c im nht nh.
Ch2ng hn chúng ta tin r ng ra cng g)p ph1 n
Trong vài thp k* qua, phân tích giao tip liên
là không may. Tuy nhiên, trong giao tip liên vn
vn hoá vi tư cách là mt phân ngành khoa h'c
hoá thì khái nim úng/sai ca nim tin không có
mi tr/ thành i tư$ng nghiên cu ư$c quan
ý ngh"a nhiu lm b/i l- cái ư$c coi là úng cho
tâm nhiu, và ngày càng tr/ thành mt ngành h'c
dân tc này thì chưa h2n ã ư$c ánh giá như
có tm quan tr'ng. V thc cht, khía cnh liên
vy / nn vn hoá khác. Có hai loi giá tr: giá tr
có ni hàm ánh giá (tt, xu, &p) g'i là giá tr 
xã hi, và giá tr chu,n tc có vai trò iu tit
 -.. the symbolic echange process whereby individuals
from two (or more) different cultural communities
hành vi ca con ngưi. Ví d1, ã là nhà sư thì
negotiate shared meaning in an interactive situation.
không ư$c n tht. Các nim tin và giá tr to
 Intercultural communication is the culturally
nên ni dung ca thái . Th gii quan là mt
interrelated cognitive, affectivel, and behavioral activity
thành t quan tr'ng bc nht trong cu trúc cm
process of interactively sending and receiving verbal and
non-verbal messages between or among persons from
nhn ca chúng ta. Nó có liên quan n xu hưng
mutually differernt cultural backgrounds in an
ca c mt nn vn hoá i vi các phm trù như interpersonal, group, organizational, or public
v( tr1, con ngưi, Thn/Pht/Chúa, và các khái communication context.  80
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87 
nim liên quan n t#n ti. Quan nim ca nhiu
nhn ư$c li khen, ngưi Vit có xu hưng h
dân tc châu Á chu nh hư/ng ca Pht giáo v
thp (ví d1 như: vi li khen “Áo &p th!” thì
th gii bên kia ã làm cho mt s ngưi cam
câu tr li có th là “Có gì âu, áo c( y mà.”,
phn vi tình trng hin hành ca h'. Cách nhìn
ho)c ôi khi ch* cưi m*m  áp li), còn ngưi
nhn như vy nh hư/ng n ngôn ng mà h' s0
Anh li th hin s trân tr'ng li khen và thưng
d1ng. T chc xã hi c(ng có tác ng n cách
dùng hình thc cám n  áp li. Tuy nhiên nu
thc các cá nhân cm nhn th gii. Hai loi t
ch* da vào hình thc ngôn ng như vy mà cho
chc xã hi có vai trò quan tr'ng là gia ình và
r ng ngưi Vit khiêm tn thì c(ng chưa hoàn
nhà trưng. +ây là hai ni mà các giá tr vn hoá toàn chính xác.
ư$c ư$c truyn t. th h này sang th h khác.
Tuy nhiên, c(ng cn phi lưu ý r ng các giá
Các quá trình hu ngôn là phưng tin giao tip
tr vn hoá nhiu khi không hoàn toàn tưng
và tư duy ch yu ca con ngưi, thưng gn vi
ưng trong các nn vn hoá khác nhau. Các giá các quá trình phi ngôn.
tr vn hoá cn phi )t trong ng cnh vn hoá
Các quá trình hu ngôn bao hàm không ch*
ca chúng và phi ư$c xem xét mt cách khách
ngôn ng và cách thc giao tip s0 d1ng ngôn
quan. Khi giao tip vi các cá nhân t. nhng nn
ng trong các tình hung xã hi mà c các hot
vn hóa khác, con ngưi d có xu hưng chuyn
ng tư duy và to ngh"a cho h thng ngôn ng.
di nhng mô hình, cách thc ca vn hóa ca
Ngôn ng ư$c s0 d1ng trong các ng cnh xã
mình vào quá trình này, và như vy giao tip có
hi chính là din ngôn, và hiu theo ý ngh"a n
th không thành công. Vn  )t ra trong th
gin nht là h thng kí hiu ư$c s0 d1ng 
gii thu nh% này không còn ch* là nng lc giao
giao tip,  th hin ý nim, phn ánh kinh
tip nói chung (bao g#m nng lc ngôn ng,
nghim ca con ngưi. Ngôn ng không nhng
nng lc xã hi và nng lc tâm lí), mà phi là
là phưng tin ch yu  phát trin, lưu tr và
nng lc giao tip liên vn hóa. Nng lc này òi
ph bin vn hoá và các giá tr vn hoá tích t1
h%i chúng ta phi có hiu bit v các giá tr vn
trong nhiu th h mà còn là s th hin bn sc
hóa c(ng như biu hin ca chúng  có th tham
riêng ca c mt cng #ng ngôn ng hay t.ng
gia vào quá trình giao tip mt cách có hiu qu,
thành phn ca cng #ng ó. Cách thc tư duy,
ư$c hiu không ch* là vic thu/phát ni dung
mnh  và còn c các giá tr vn hoá, quan h
hình thc lp lun, hay cách thc x0 lí vn 
và tình cm na. Có th nhn thy ba cp  ca
c(ng là nhng yu t ca vn hoá cn xem xét
nng lc này là (a). nhn thc (cognitive) bao
n trong giao tip liên ngôn.
g#m tri thc v các thc th tinh thn như giá tr,
Theo chúng tôi, ICA cn quan tâm n thc
các quy tc ng x0 xã hi, kì v'ng, (b). tình cm
t là cùng mt giá tr trong hai nn vn hoá có th
(affective) như nim tin, thái , cm giác an toàn,
ư$c biu hin khác nhau: / ngôn ng này giá tr
thoi mái, và (c). hành vi (behavioral), tc là các
ư$c th hin b ng quá trình hu ngôn song
hành ng, cách ng x0 c1 th. Có như vy mi
trong ngôn ng khác li ư$c th hin qua quá
có th to nên cái g'i là vn hoá thích ng trong
trình phi ngôn. Ví d1, ngưi Vit thay cho vic
giao tip. Tuy nhiên, khó có th nói nng lc giao
nói “xin l3i” có th nhìn vào i tác cưi. Hin
tip liên vn hoá bt u t. bình din nào.
tư$ng này ư$c chp nhn trong vn hoá Vit
Mô hình ICA cn ư$c )t trên c s/ “phn
Nam song trong giao tip vi ngưi Anh, iu
mm tinh thn - mental software” (Hostede [7])
này li mang li hiu ng tiêu cc. +i vi ngưi
bao g#m h thng giá tr vn hoá, nim tin, thái
thuc vn hoá Anh hay M", phi nói ư$c câu
, trong ó các giá tr vn hoá có vai trò ct yu
“I’m sorry - Tôi xin l3i”. Xin l3i phi ư$c th
nht. Chúng tôi cho r ng cn phi xác nh ư$c
hin b ng ngôn t., y là chưa k n vic la
các « phn mm tinh thn» này hot ng trong
ch'n s0 d1ng biu thc nào cho phù h$p. Hay,
giao tip liên vn hoá, và iu quan tr'ng hn là
cùng mt giá tr li ư$c th hin mt cách khác
phi miêu t ư$c hình thc hu ngôn (ho)c c
nhau trong các nn vn hoá khác nhau. Ví d1 khi
phi ngôn) th hin chúng. Có như vy, phân tích 
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  81
giao tip mi mang tính ngôn ng h'c. Tuy nhiên,
n s la chn phơng tin hay mc ích hành
c(ng nên lưu ý r ng các giá tr vn hoá t#n ti /
ng t nhng cách thc s&n có, $c trng ca
bc “vô thc - unconscious” và hot ng như
mt cá nhân hay ca mt nhóm ngi”. Rokeach các yu t m)c nh.
[9], ã nh ngh"a giá tr vn hoá như là: “(các)
Vn hoá và giao tip không th tách ri nhau
tiêu chu%n d'n dt hành ng ã c thm
ư$c. Hall (1959) trong tác ph,m ni ting ca
nhun … và mt nim tin lâu bn r ng mt
mình “The silent language - Ngôn ng thm
phơng thc c x hay tình trng tn ti cui
l)ng” [3] ã kh2ng nh vn hóa là giao tip, và
cùng nào ó c xã hi hay cá nhân a thích
giao tip là vn hoá. +ây là hai phm trù )c bit:
hơn các phơng thc c x hay tình trng tn ti
ngôn ng v.a là mt b phn cu thành vn hoá
khác”. Hostede [7] g'i giá tr vn hoá là các
và v.a là s th hin, lưu tr, và truyn bá vn
“phn mm tinh thn - mental software”. Tuy
hoá. Vn hoá quy nh cái chúng ta nói, nói vi ai
nhiên, khi nói v các giá tr vn hoá ca mt dân
và nói như th nào, tc là ni dung thông báo,
tc c(ng nên lưu ý r ng ây là nhng ni dung
phưng thc mã hoá thông ip, và iu kin gii
ư$c khái quát cho c mt nn vn hoá, còn các
mã thông ip. Có hai câu h%i cn tr li: (a). v
cá nhân v5n có th có các giá tr khác nhau. Ho)c
thc cht mi quan h gia vn hoá và giao tip
trong cùng mt nn vn hoá cá nhân ch2ng hn,
là gì? và (b). yu t gì trong vn hoá thc s có
có th có nhng con ngưi s/ hu nhng giá tr
tác ng n giao tip liên vn hoá?
)c trưng ca nn vn hoá tp th.
Như chúng ta ã bit, ngôn ng có mt mi
Hu ht tt c các nghiên cu v mi quan h
quan h bin chng ch)t ch- vi vn hoá. Có
gia ngôn ng, giao tip và vn hoá u da trên
hàng trm nh ngh"a khác nhau v vn hoá. Trên
vic tìm hiu các giá tr vn hoá. Tuy nhiên, mi
i th, có th nói r ng Vn hoá là li sng, là
quan tâm ch yu là các hành vi giao tip hn là
cách suy ngh", là cách ng x0, là tri thc kinh
s th hin qua ngôn ng. Có th thy hai xu
nghim, là ngôn ng chúng ta s0 d1ng, là các vt
hưng nghiên cu chính. Th nht là nghiên cu
th mà chúng ta to ra. Chia s4 vi Robinson3,
ni vn hoá (bên trong mt nn vn hoá) và th
chúng tôi quan nim r ng vn hoá bao g#m ba
hai là nghiên cu liên vn hoá. Chúng tôi cho yu t:
r ng vn hoá bao g#m rt nhiu thành t, song cái
(a). Các thc th tinh thn như giá tr vn hoá,
ct lõi nht ca vn hoá có tác ng n giao tip
th gii quan, ý nim, thái , nim tin..
và ư$c th hin trong giao tip chính là các giá
tr vn hóa. Bên trong mt nn vn hoá, các biu
(b). Cách thc ng x0 và t#n ti ca các
hin như vy thưng ít ư$c ngưi bn ng nhn
thành viên ca mt cng #ng xã hi
bit mt cách tưng minh, b/i vì ó là mt phn
(c). Các sn ph,m vn hoá, nh ch xã
ca vn hoá, ca cuc sng, và là máu tht ca h'. hi …
Song khi giao tip liên vn hoá tr/ thành mt nhu
Như vy, vn hoá t#n ti thông qua ba phm
cu thì so sánh ngôn ng ca các thành viên t.
trù trên, và n lư$t mình các phm trù này ư$c
các nn vn hoá khác nhau tr/ nên vô cùng quan
coi như là s th hin ca vn hoá. Kluckhohn [8]
tr'ng, và giá tr vn hoá li có c hi ư$c bc l.
và Rokeach [9] u cho r ng trong s các yu t
Chính vì vy ICA ngày càng có ý ngh"a, và ang
tinh thn thì các giá tr vn hoá óng vai trò quan
tr/ thành mt ưng hưng ch o trong vài
tr'ng nht, iu tit các hành vi ca con ngưi ch1c nm qua.
trong xã hi. Kluckhohn [8] quan nim r ng:
Có th thy r ng các nghiên cu giao tip
“Giá tr vn hoá là mt ý nim tng minh hay
liên vn hoá hin nay ch yu da trên truyn
hàm %n v nhng iu mong mun có tác ng
thng phưng Tây quá coi tr'ng nghiên cu kinh 
nghim, s0 d1ng các phưng pháp nh lư$ng, ít 
quan tâm n vai trò ca ngôn ng. Các nghiên
 ! "#$!!%&%$' $!&  ("
)*$+,$ &-".
cu phn ln ch* dành mt chưng nói s qua v  82
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87 
ngôn ng, và nu có nhc n vai trò ca ngôn
ng ngh"a giao din trc tip vi yu t ngoài
ng thì c(ng ch* bàn n gi thuyt Whorf - Sapir.
ngôn ng tc là i sng xã hi. +iu này có
Suy cho cùng, trong cái mô hình giao tip mà tt
ngh"a là tng ng ngh"a biu hin ni dung kinh
c chúng ta bit n, ngôn ng có vai trò vô cùng
nghim ca th gii bên ngoài. Còn cách thc
quan tr'ng. Các yu t phi ngôn ng dù có quan
biu t li giao din vi nhng quá trình vt cht
tr'ng n bao nhiêu i chng na trong giao tip
như c ch to âm trong mt ngôn ng. Tuy tng
nói c(ng không bao gi có th thay th vai trò
ng pháp - t. vng không giao din trc tip vi
ca ngôn t. trong vic trình bày, th hin ý nim,
m)t xã hi mà ch* giao din trc tip vi tng
tình cm, quan h, bn sc cá nhân hay vn hoá
ng ngh"a, song tng bc này li ư$c hình thành
ca chúng ta. Trong thc t, khi giao tip không
v m)t lch s0 qua quá trình hình thành, phát trin
thành công thì nguyên nhân ch yu li bt ngu#n
và thay i ca m)t kí hiu ca ngôn ng, và quá t. ngôn ng.
trình này làm cho tng bc này mang tính cht xã
+i vi ngưi h'c s0 d1ng ngôn ng thì
hi. Nói mt cách c1 th hn, tng bc ng pháp
chính vic nm vng h thng ngôn ng  th
- t. vng ư$c hình thành trên cn c chc nng
hin các giá tr vn hoá mà chúng ta có mi quan
xã hi mà nó m nhn. Theo Halliday [11] ó
tr'ng. Thc t ging dy c(ng cho thy quá trình
chính là ba siêu chc nng ca ngôn ng. Th
nm vng h thng này thc s òi h%i nhiu
nht là chc nng ý nim/phn ánh
thi gian và sc lc. Vic hiu bit không chính
(ideation/representation) hay dng li th gii
xác c(ng như nng lc ngôn ng kém là mt
bên ngoài. Chc nng th hai là chc nng liên
trong nhng nguyên nhân khin mt s ngưi
nhân (interpersonal) th hin các mi quan h xã
Vit ít thành công trong vic thc hin các hành
hi và các vai xã hi gia nhng thành viên ca
ng ngôn ng trong giao tip vi ngưi Anh hay
cng #ng ngôn ng. Chc nng th ba là chc
Úc b ng ting Anh (Hà C,m Tâm, [10]). Vic
nng to vn bn, và ây chính là mt dng ca
tìm kim mt c s/ ngôn ng h'c trong phân tích
thc tin sn xut theo ý ngh"a trit h'c ca t.
giao tip liên vn hóa là mt iu cn làm. Ng
này. Kh nng ng d1ng lí thuyt SFG trong
pháp chc nng (Systemic Functional Grammar(3)
nghiên cu giao tip liên vn hoá là SFG v bn
- SFG) ca M.A.K. Halliday có th là mt ng
cht là ng pháp h hình, nhìn nhn ngôn ng
viên ư$c s0 d1ng trong vic nghiên cu liên vn
như là mt ngu#n lc to ngh"a, và vic s0 d1ng
hoá. SFG coi ngôn ng như là mt h thng kí
ngôn ng là s la ch'n các ngu#n lc. T. góc
hiu xã hi (social semiotic). Ngôn ng theo ó
 miêu t bình din th hin ca các giá tr vn
ư$c t chc theo các tng bc theo các quan h
hoá trong giao tip liên vn hoá, có th tin hành
hin thc hoá và c1 th hoá. Các tng bc / lp các thao tác như sau:
dưi v.a hin thc hoá tng bc trên và li là mt
(a). Miêu t vic s0 d1ng các ngu#n lc ngôn
trưng h$p c1 th ca nó. Nói cách khác các tng
ng như các t. ng và các hin tư$ng ng pháp,
bc to ra mt ngu#n lc ngh"a, mt tp h$p các
d1ng h'c th hin giá tr vn hoá và cu trúc t
kh nng la ch'n. Halliday ã hình dung ngôn
chc ca din ngôn. +ây chính là vic t chc
ng như là mt thc th bao g#m bn tng: ng
din ngôn theo cu trúc quan yu và các quy ưc
cnh (các phm trù ca tình hung xã hi), ng
tưng tác vn hoá-xã hi.
ngh"a h'c (các h thng to ngh"a), ng pháp - t.
(b). Hiu vic s0 d1ng các ngu#n lc ngôn
vng (các h thng to t. ng), và âm v h'c (các
ng c(ng như t chc din ngôn nói trên theo h h thng to âm).
hình ca ng pháp chc nng.
Mô hình ca ng pháp chc nng cho thy
(c). Lí gii vic s0 d1ng chúng trên cn c
ngôn ng gn kt ng ngh"a vi cách biu t, và
các giá tr vn hoá (MS). 
Nhiu nhà nghiên cu th.a nhn s t#n ti
 SFG ã ư$c áp d ng 1
trong phân tích din ngôn phê
ca mt s giá tr vn hoá mang tính ph quát rt
phán (Critical Discourse Analysis) 
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  83
cao. Hall, ngưi ư$c coi là tác gi u tiên nói
nghiên cu so sánh nhiu nn vn hoá, và ưa ra
v IC như là mt l"nh vc h'c thut [3] ã trình
khái nim “thiên hưng giá tr - value
bày v cách thc các nn vn hoá hành ng và
orientation”. Các thiên hưng giá tr này ư$c
ng x0 trong mi quan h vi thi gian qua s
hiu như là “các nguyên tc phc tp mang tính
khác bit gia “n thi gian - monochronism”
khuôn m'u to nên nh hng và tr#t t cho
và “a thi gian - polychronism”. Các nn vn
dòng chy liên tc các hành ng và t tng
hoá “n thi gian” nhìn nhn thi gian theo
ca con ngi”. Chúng phn ánh các vn  c
tuyn tính, có th ct on. Như vy, ti m3i thi
bn mà các nn vn hoá u quan tâm. Theo
im con ngưi ch* thc hin mt hành ng.
Kluckhohn và Strodtbeck [8], tt c các nn vn
“+a thi gian” cho phép thc hin nhiu hành
hoá u quan tâm n nm vn  là:
ng cùng mt lúc. Ví d1 như mt lãnh o có
(a). Mi quan h ca con ngưi vi thiên
th tip nhiu khách cùng mt lúc vi nhng ni
nhiên (kim soát, hoà thun, hay ph1 thuc vào dung khác nhau.
thiên nhiên. Có th thy ngưi châu Âu có thiên
Hall [12] c(ng là ngưi có công ưa ra khái
thưng ch ng thiên nhiên, còn ngưi Vit hay
nim “giao tip ng cnh cao i lp vi giao
châu Á li thích sng hoà thun vi thiên nhiên.
tip ng cnh thp - high context vs. high context
Trompenaars (1994) ã làm mt th0 nghim vói
communication”. Theo Hall, trong nhng xã hi
hai phát ngôn sau: (i). “What happens to me is my
s0 d1ng giao tip ng cnh cao, nhiu phn ca
own doing - Tôi chu trách nhim vi nhng gì
ni dung thông ip ư$c kin to trong và t.
xy ra vi mình”, or (ii). “Sometimes I feel that I
ng cnh, nói cách khác thông êp ư$c din t
do not have enough control over the directions
ít tưng minh hn. Ngư$c li, vi nhng cá nhân
my life is taking - ôi khi tôi cm thy r ng mình
giao tip ng cnh thp, thì ni dung luôn ư$c
không kim soát c hng i ca mình". Phn
din t mt cách rõ ràng, hin ngôn. Vn hóa M"
ln các nhà qun lí ngưi M" (89%) ch'n phưng
có th ư$c coi là vn hóa giao tip ng cnh
án (i) coi ó là trách nhim ca mình, trong khi
thp. Theo Hall và nhiu tác gi khác, trong các
khong 65% nhà qun lí ngưi Trung Quc la
nn vn hóa giao tip ng cnh thp, con ngưi
ch'n (i ), cho r ng h' không kim soát ư$c các
hay s0 d1ng lô-gíc tuyn tính, làm vic theo quy
yu t khách quan. Trên mt phưng din nào ó,
trình hưng n m1c tiêu, có  chu ng iu
h' d b nhìn nhn là không nhn trách nhim v
không rõ ràng thp, thích nói th2ng, tìm kim
mình và hay “ l3i” cho khách quan.
nhng khía cnh thông tin mang tính cá nhân,
(b). Mi quan tâm vi thi gian: vi quá kh,
tách bch gia cá nhân và các vn , quan h có
hin ti hay tưng lai. Ngưi Vit coi tr'ng quá
th bt u nhanh song c(ng kt thúc nhanh, bn
kh. Ngưi Vit thưng th cúng t i. Trong
sc cá nhân có ư$c nh thành công ca bn thân.
khi ngưi M" li quan tâm n tưng lai trưc
Các nn vn hóa giao tip ng cnh cao thích nói mt.
gián tip, quan h da trên ch “tín”, bn vng,
(c). Bn cht b,m sinh ca con ngưi (sinh ra,
tin hành công vic da trên quan h vi các cá
con ngưi là tt, xu, ho)c trung hoà). Vn hoá
nhân khác và tp th. Bn sc cá nhân có ư$c t.
Vit nam có câu “nhân chi s tính bn thin”, cho
t chc, gia ình, vn hóa hay công vic. Như
r ng con ngưi sinh ra bn cht là thin. Như vy,
vy, có th thy r ng trên phưng din giao tip,
ngưi Vit có thiên hưng “c tin”, hay d tin
vn hóa ng cnh thp có  tưng minh cao hn,
tư/ng ngưi khác, làm vic ít khi phi thông qua
và giao tip c(ng trc tip tip hn, còn vn hóa cam kt hay h$p #ng.
giao tip ng cnh cao ưa chung s gián tip, ,n
ý, cho thy vic hiu thông ip giao tip không
(d). Thiên hưng hot ng (con ngưi hot
hoàn toàn d ràng do ph1 thuc nhiu vào các
ng thiên v ng, t"nh, hay t"nh trong quá trình
yu t ca tình hung giao tip.
chuyn hoá). Ngưi M" thiên v hành ng, và
i vi h' hot ng phi mang li kt qu.
Kluckhohn và Strodtbeck [8] là hai tác gi ã  84
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87 
Ngưi Vit thưng có xu hưng tr'ng tình, tr'ng
Anh (89), Canada (80), còn các nưc có ch* s
quan h. (Trn Ng'c Thêm, [13]).
thp là các nn vn hoá / châu M"-Latin như
(e). Thiên hưng quan h: vn hoá tp trung
Quatemala (6), Ecuado (8), Hàn quc (34), Thái
vào quan h cá nhân, bên ngoài (collateral), hay
lan (20). Mc  trung bình là 53. Sau ây là mt
dòng h' (lineal). Các nn vn hoá mang tính cá
s biu hin chính ca các nn vn hoá có ch* s
nhân thưng coi tr'ng s t do, t ch, còn vn
cá nhân cao hay thp trên cn c chu,n tc xã hi
hoá dòng h' li coi tr'ng vic di truyn ca ci, theo Hostede [7] :
chc v, thanh danh gia ình . . t. i này sang Ch s cá nhân thp Ch s cá nhân cao i khác. (tính tp th cao) (tính tp th thp)
Hostede [7] là mt h'c gi nghiên cu vn
V m)t xã hi, con ngưi V m)t xã hi, m'i
hoá t chc. Công trình ni ting ca ông
sinh ra trong các gia ình ngưi t lo cho chính
“Culture’s consequences” ã trình bày kt qu
m/ rng (extended), h' bn thân, hay gia ình
nghiên cu các giá tr vn hoá ca nhiu dân tc
ư$c bo v i li cho s trc tip ca mình
trong mt công ty a quc gia vi chi nhánh trên trung thành.
Ý thc v “chúng ta”
Ý thc v cái “tôi”
50 nưc, phân tích 116000 phiu iu tra. Công Tính cng #ng Tính xã hi
trình này kho cu h thng giá tr ca trên 50 (Gemeinschaft) (Gesellschaft)
nn vn hoá. Các h thng giá tr này ã tác ng
Thiên hưng theo tp th Thiên hưng theo
n cách thc tư duy, hành x0 ca con ngưi và bn thân
cách t chc. Ngày càng có nhiu b ng chng
Chu,n giá tr áp d1ng Chu,n giá tr áp d1ng
cho thy các giá tr này không ch* th hin trong
khác nhau vi nhng chung cho tt c
vn hoá t chc mà còn trong nhiu lãnh vc thành viên trong và ngoài nhóm
hot ng ca con ngưi nht là giao tip. Tuy
Bn sc da trên h Bn sc da trên cá
vy, như ã nhn xét, biu hin trong giao tip thng xã hi nhân
b ng ngôn ng nói chung hay giao tip liên vn
Vn hoá “Nh1c - shame” Vn hoá “ti - guilt”
hoá nói riêng chưa ư$c nghiên cu nhiu. Trong
Giao tip da nhiu vào Giao tip ít da vào
phn trình bày dưi ây, bài vit ch* nêu biu ng cnh ng cnh
hin ca các giá tr này trên phưng din chu,n
Cá nhân ph1 thuc v Cá nhân ít ph1 thuc
tc xã hi (social norms). Hostede [7]xác nh có
m)t xúc cm vào t chc v m)t tình cm vi
nm giá tr là khong cách quyn lc, tính cá và các nh ch t chc hay các nh ch
nhân/tp th, nam tính/n tính, tránh s không
Nhn mnh n tính cht Nhn mnh n sáng
chc chn, và thiên hưng dài hn/ngn hn.
là thành viên hay thuc kin hay thành tu cá
Trong nm giá tr này, Hostede và nhiu tác gi
v mt t chc nào ó nhân
khác như Ting-Toomey [4] u th.a nhn c)p giá
+i sng riêng tư b t +i sng riêng tư
tr i lp “cá nhân / tp th” là mt phm trù ct chc can thip vào ư$c tôn tr'ng
lõi ca các nn vn hoá. C)p giá tr này có m)t Sng  t#n ti Sng  hư/ng th1
trong nhiu l"nh vc hot ng ca con ngưi.
Hot ng do hoàn cnh Ch ng hot ng
Tính cá nhân có th ư$c hiu là xu hưng coi bt buc
Trình , trt t, ngh"a Coi tr'ng tính t ch,
tr'ng cá nhân trong mi quan h vi tp th như
v1, trách nhim, s an a dng, khoái cm,
tính t ch, t do và trách nhim cá nhân. Ngư$c
ninh do t chc mang li an ninh v m)t tài
li trong các nn vn hoá mang tính tp th, l$i chính ca cá nhân
ích hay quyn l$i ca cá nhn ư$c xp sau l$i Xã hi truyn thng Xã hi hin i, hay
ích ca tp th. Con ngưi chu trách nhim hu hin i
chung, chm lo cho cái chung ó. Hostede [7] ã
tính ch* s cá nhân ca 53 nn vn hoá mà ông
Giá tr th hai là “khong cách quyn lc”.
nghiên cu. Theo bng ch* s này, các nn vn
Hostede [7]da trên Mulder phát biu như sau v
hoá có ch* s cá nhân cao là M" (91), Úc (90),
giá tr này: “Khong cách quyn lc gia ông ch 
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  85
B và mt cp dưi S trong mt tng bc là mc
quyn lc và ngưi ngưi không có quyn
 B có th quyt nh hành vi ca S, và mc  không có quyn lc lc
mà S có th quyt nh hành vi ca B”. Nói mt
Tui già không ư$c Tôn tr'ng và n s$
cách n gin thì ây là mc  các thành viên ít tr'ng hay n s$ ngưi có tui
quyn lc chp nhn s bt bình 2ng quyn lc
Ting - Toomey [4] nhn thy r ng các cá
trong các nh ch hay t chc như công ti, gia
nhân trong xã hi có ch* s khong cách quyn
ình. Như vy, theo Hostede [7], có th có các nn
lc thp thưng không coi tr'ng tính hình thc,
vn hoá vi mc  khong cách quyn lc ln
còn trong xã hi có khong cách quyn lc ln
như Malaysia (104), Philippines (94), Hàn Quc
thì m'i ngưi nhn mnh tính hình thc trong
(64) và thp như Áo (11), Thu6 +in (31), M" (40).
ng x0. Vn hoá Vit Nam không là i tư$ng
Mc  trung bình là 53. Trên phưng din chu,n
nghiên cu trong công trình ca Hostede, song
tc xã hi, khong cách quyn lc ư$c Hostede
da trên các biu hin ca tiêu chí v.a nêu, có th
[7: 98] th hin như sau:
nói r ng khong cách quyn lc trong xã hi Vit
Nam là cao. Brown và Levinson [14]) trong công Ch s khong cách Ch s khong cách
trình nghiên cu v chin lư$c lch s c(ng ã  quyn lc thp quyn lc cao
cp n quyn lc (power) như là mt bin xã hi
M'i ngưi ph1 thuc Mt s cá nhân c lp, l5n nhau a s ph1 thuc
tác ng n vic s0 d1ng ngôn ng.
Gim ti thiu mc  Nên có trt t xã hi,
Giá tr th ba là mc  « tránh (hay gim) bt bình 2ng và m'i ngưi phi ng#i
tình trng không chc chn ». Giá tr này có th úng v trí ca mình
ư$c hiu như mc  các cá nhân cm thy s
Tng bc có ngh"a là s Tng bc có ngh"a là s
e do t. các tình hung không rõ ràng và mc
bt bình 2ng ca các bt bình 2ng t#n ti vai, ư$c to ra ch* vì
 h' tìm cách tránh các tình hung này (Ting- s thun tin mà thôi
Toomey, [4]). Mt s quc gia có mc  chu
Cp dưi c(ng như Cp trên nhìn cp dưi
ng thp là M" (46), Anh (35), +an Mch (23), “tôi” khác
Singapore (8), còn mt s quc gia có mc 
Cp trên c(ng như Cp dưi nhìn cp trên
chu ng cao là Hy Lp (112), B# +ào Nha (104), “tôi” khác
Hàn Quc (85). Ch* s trung bình là 53. Hostede
Vic s0 d1ng quyn Quyn lc là thc t
[7] ưa ra mt s biu hin chính ca giá tr này
lc phi ư$c h$p ca xã hi tt ho)c xu,
trong các tình hung công vic như sau:
thc, và ph1 thuc vào tính h$p thc ca nó
s phán oán gia tt không có ý ngh"a và xu Kh nng Kh nng
M'i ngưi u có Nhng ngưi có quyn chu ng thp chu ng cao quyn bình 2ng
lc ư$c hư/ng )c ân
S trung thành vi ch Mc  trung thành
Ngưi có quyn lc Ngưi có quyn lc
thp, thi gian làm vic vi ch cao, làm lâu
không nên th hin r ng cn phi th hin r ng ngn vi ch
mình là ngưi có quyn mình là ngưi có quyn
Thích làm vic / t Thích làm vic / t
Nhn mnh n phn Nhn mnh n quyn
chc nh%, nhưng ít t chc ln, nhưng #ng
thư/ng, quyn lc h$p lc áp bc, thư/ng theo
làm vic theo ý ca thi thích t làm vic
thc và quyn lc ca tui tác, v trí, a v xã mình theo mình chuyên gia hi
Nhng ngưi sáng to ít Nhng ngưi sáng to
L3i luôn là l3i ca h L3i luôn là l3i ca k4 ph1 thuc vào quy tc cm thy b quy tc thng dưi ràng buc
Cách thc thay i h Cách thc thay i h
Lãnh o cp cao tham Lãnh o cp cao
thng xã hi là tái thng xã hi là lt  gia vào chin lư$c tham gia vào vic phân phi quyn lc ngưi cm quyn iu hành
Mi quan h hoà thun Mâu thu5n tim ,n gia
Quyn lc ca lãnh o Quyn lc ca lãnh
,n gia ngưi có ngưi có quyn lc và
ph1 thuc vào v trí và o ph1 thuc vào kh quan h nng kim soát tình  86
N. a / Tạp chí Khoa học ĐQGN, Ngoại ngữ 27 (2011) 77-87  trng không chc chn
Trung Quc là nn vn hoá có ch* s thiên hưng
Có thái  nghi ng vi 7a thích gii pháp
lâu dài ln nht (118), tip sau ó là Hong Kong gii pháp công ngh công ngh.
(96). Thp nht là Pakistan (0), Nigeria (16), M"
Không thích thi gian 7a thích thi gian
ng / ch* s 29. Hostede c(ng ã tính toán mc linh hot linh hot
 tưng liên ca phm trù này vi bn giá tr ã
Da trên mt s )c im trên, có th thy
nêu / trên. Thiên hưng lâu dài ư$c hiu như là
Vit Nam n m / khu vc chu ư$c tình trng
vic nuôi dư8ng nhng giá tr hưng v tưng lai không rõ ràng cao.
như tính kiên trì, chu khó, tit kim, hi sinh hin
ti vì tưng lai. Ngư$c li vi thiên hưng này là
Giá tr th tư là “nam tính”và “n tính” ca
nhng giá tr có liên quan n quá kh hay hin
vn hoá. Phm trù này thuc v các xã hi có s
ti như tôn tr'ng truyn thng, gi gìn “th din”,
phân bit rõ rt gia các vai ca àn ông và vai
thc hin trách nhim xã hi, hay sng vì hin ti.
ca ph1 n. +àn ông thì phi mnh, coi tr'ng s
(Hostede, [7]). Mt s biu hin khác ca thiên
nghip, còn ph1 n thì phi nh& nhàng, khiêm tn.
hưng lâu dài là kiên trì, gi gìn th din ca
Như vy, có th có xã hi mang tính nam tính
chung, tôn tr'ng trt t xã hi, tit kim, u tư
cao như Nht Bn (95), Ý (70), và có xã hi
cho tưng lai. Ngư$c li, các nn vn hoá có ch*
mang tính nam tính thp như Thu6 +in (5), Na
s này thp li coi tr'ng kt qu nhanh chóng,
Uy (8), Phn Lan (26) (Hostede, [7: 286]). Ch* s
bo v th din ca riêng mình, chu chi tiêu,
trung bình là 53. Mt s biu hin chính ca giá
“vay tưng lai” cho hin ti…
tr này theo chu,n tc xã hi, theo Hostede, là:
Như vy vic xác nh vn hoá Vit Nam Ch s nam tính thp Ch s nam tính cao
da trên nm giá tr mà Hostede ưa ra và hai Thiên v quan h Thiên v bn ngã
phm trù mà Hall trình bày s- là mt công vic
Cht lư$ng cuc sng Tin và vt là quan
rt thú v. S cm nhn ca chúng tôi v vn hoá
và con ngưi là quan tr'ng
Vit Nam có th là hàm s ca các bin sau. Tuy tr'ng
nhiên, cn phi tin hành nghiên cu  có nhng Làm vic  sng Sng  làm vic
minh chng xác áng cho nhn xét này.
S phân bit vai xã hi S phân bit vai xã hi
và tình cm thp gia và tình cm cao gia HALL: các gii các gii
a. Thi gian: A thi gian
+àn ông nên mm +àn ông nên mnh,
b. Ng cnh: trong gii CAO
m%ng, nh& nhàng, quan quan tâm n công
tâm n s công vic vic; còn ph1 n nên HOSTEDE
và quan h. Ph1 n mm mi, và chú tr'ng
c. Khong cách quyn lc: trong gii CAO c(ng như vy. n quan h
+àn ông và ph1 n nên +àn ông nên mnh và
d. Nam tính: trong gii THP khiêm tn có hoài bão, còn ph1
e. Mc  chu s không chc chn: trong
n thì có th như vy gii CAO
+#ng cm vi ngưi yu Thích chi vi ngưi
f. Thiên hưng: trong gii LÂU DÀI. mnh
Nh% và chm là ưu To và nhanh là ưu im
Tóm li, phân tích giao tip liên vn hoá im
chính là nghiên cu các giá tr vn hoá th hin
trong hot ng ca giao tip hay din ngôn. +ây
Hostede [7] ã b sung thêm mt c)p giá tr
là mt l"nh vc nghiên cu quan tr'ng, ngày càng
g'i là “Confucian dynamism - có thiên hưng lâu
có nhiu ngưi quan tâm, th hin mi quan h
dài - long term orientation” da trên kt qu
gia ngôn ng - giao tip - vn hoá. Ba phm trù
nghiên cu ca M. H. Bond phân tích câu tr li
này có tác ng qua li vi nhau. Cách thc
t. phiu iu tra ca sinh viên 23 quc gia i
chúng ta giao tip, hay giao tip ni dung gì c(ng
vi công c1 iu tra giá tr vn hoá Trung Quc
như cách tư duy ca chúng ta chu s tác ng
(tin hành nm 1985). Theo kt qu iu tra này,
ca vn hoá, và ngư$c li ni dung, cách thc 

Phân tích giao tiếp văn hóa - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

Thông tin :

Tài liệu liên quan:

Thời giá của tiền tệ và mô hình chiết khấu dòng tiền ( time value of money ) - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

Class Exercises - Ch 12 - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

CF Solutions Chapter 3 - pra - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

Tiểu luận: phân tích báo cáo tài chinh của tập đoàn Nestle - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen

Bộ đề thi thử trắc nghiệm toán - Tài liệu tham khảo | Đại học Hoa Sen