Phân Tích Mối Quan Hệ Giữa Tồn Tại & Ý Thức Xã Hội Môn Kinh tế chính trị | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48599919
Câu 5 . Tồn tại xã hội ? Ý thức xã hội ? . Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa tồn
tại xã hội và ý thức xã hội ? Phân tích tính độc lập tương đối và vai trò của ý thức xã hội đối
với tồn tại xã hội ? Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu
- Tồn tại xã hội dùng để chỉ toàn bộ sinh hoạt vật chất và điều kiện sinh hoạt vật chất của
mỗi cộng đồng người trong những điều kiện lịch sử xác định.
- Ý thức xã hội là mặt tinh thần của đời sống xã hội, bao gồm toàn bộ những quan điểm,
tư tưởng cùng những tình cảm, tâm trạng,… của những cộng đồng xã hội, nảy sinh từ tồn
tại xã hội và phản ánh tồn tại xã hội trong những giai đoạn phát triển nhất định.
- Mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội :
- Thứ nhất: Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội
- Thứ hai: Ý thức xã hội thường lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội
- Thứ ba: Ý thức xã hội có thể vượt trước tồn tại xã hội
- Thứ tư: Ý thức xã hội tác động trở lại tồn tại xã hội
- Tính độc lập tương đối và vai trò của ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội :
Ý thức xã hội là sự phản ánh tồn tại xã hội do tồn tại xã hội xã hội quy định nhưng ý thức xã hội
không phụ thuộc vào tồn tại xã hội 1 cách thụ động mà nó có tác động tích cực trở lại tồn tại xã hội khi
đã ra đời ý thức xã hội có quy luật riêng của nó .
1. Ý thức xã hội: Thường lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội.
– Tính lạc hậu của ý thức xã hội biểu hiện rõ nét nhất trong tâm lý xã hội các hiện tượng
ý thức xã hội có nguồn và nảy sinh từ xã hội củ vẫn tồn tại giai dẳng trong xã hội mới
mặc dù xã hội đã mất đi thậm chí mất rất lâu.
– Không chỉ ở cấp độ tâm lý mà ngay cải cấp độ lý luận ý thức xã hội vẫn có thể tồn tại
xã hội bị bỏ xa nếu lý luận đó không chuyển đổi kịp thời so với sự biến đổi của hiện thực.
2. Ý thức xã hội có thể vượt trước tồn tại xã hội
Ý thức xã hội nếu phản ánh đúng quy luật vận động của tồn tại xã hội trong những điều
kiện nhất định tư tưởng của con người đặc biệt là những tư tưởng khoa học tiên tiến có
thể vượt trước tồn tại xã hội chỉ ra chính xác sự vận động của tương lai có tác dụng chỉ
đạo hoạt động thực tiễn của con người. lOMoAR cPSD| 48599919
Phản ánh vượt trước có cơ sở và phản ánh vượt trước không có cơ sở của ý thức xã hội.
– Ý thức xã hội được coi là vượt trước tồn tại xã hội nếu nó phản ánh đúng mối quan hệ
bản chất tất yếu của tồn tại xã hội nghĩa là ý thức xã hội phản ánh đúng quy luật khách
quan của sự vận động phát triển của tồn tại xã hội.
3.Tính kế thừa của ý thức xã hội.
– Kế thừa là 1 trong những tính quy luật của sự phát triển một tư tưởng mới ra đời bao
giờ cũng có sự chọn lọc tiếp thu những tinh hoa của quá khứ, quan hệ kế thừa làm cho sự
phát triển trong lĩnh vực, ý thức xã hội diễn ra như một dòng chảy lịch sử tự nhiên nối
tiếp liên tục của tư duy giữa các thế hệ.
– Do ý thức xã hội có tính kế thừa nên không thể giải thích 1 quan điểm tư tưởng nào đó
nếu chỉ dựa vào quan hệ kinh tế xã hội hiện có mà chú ý đến tính kế thừa của nó.
4. Sự tác động qua lại giữa các hính thái ý thức xã hội trong sự phát triển của quần chúng.
Trong quá trình phản ánh tồn tại xã hội, các hình thái ý thức xã hội như ý thức chính trị,
đạo đức pháp quyền tôn giáo, triết học…. không thể thay thế nhau không thể tách rời
nhau nhưng ảnh hưởng lẫn nhau xâm nhập vào nhau trên cơ sở phản ánh tồn tại xã hội.
Do điều kiện lịch sử cụ thể mà trong mỗi giai đoạn lịch sử hình thái ý thức xã hội nào
đó nổi trội và đóng vai trò chi phối các hình thái ý thức xã hội khác.
5. Sự tác động của ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội.
Ý thức xã hội không chỉ chịu sự phân phối quy định của tồn tại xã hội mà nó còn tác
động trở lại đối với tồn tại xã hội đây là 1 biểu hiện quan trọng của tính độc lập tương đối
của ý thức xã hội, sự tác động này phải thông qua hoạt động của con người và diễn ra
theo 2 khuynh hướng khác nhau.
+ Tác động tích cực.
+ Tác động tiêu cực
Ý nghĩa vấn đề nghiên cứu :
Tồn tại xã hội và ý thức xã hội là hai phương diện thống nhất biện chứng của đời sống xã
hội. Vì vậy, công cuộc cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới phải được tiến hành đồng
thời trên cả hai mặt tồn tại xã hội và ý thức xã hội. lOMoAR cPSD| 48599919
Câu 7 : Dân tộc ? Phân tích các đặc trưng cơ bản của dân tộc Việt Nam ? Ý nghĩa
của vấn đề nghiên cứu .
Dân tộc là hình thái đặc thù của một tập đoàn người, xuất hiện trong quá trình phát triển
của tự nhiên và xã hội, được phân biệt bởi 3 đặc trưng cơ bản là ngôn ngữ, văn hoá và ý
thức tự giác về cộng đồng, mang tính bền vững qua hàng nghìn năm lịch sử .
Thứ nhất, dân tộc là một cộng đồng về ngôn ngữ.
Ngôn, ngữ là công cụ giao tiếp xã hội, trước hết là công cụ giao tiếp trong cộng đồng (thị
tộc, bộ lạc, bộ tộc, dân tộc). Các thành viên của một dân tộc có thể dùng nhiều ngôn ngữ trong giao tiếp với nhau.
Thứ hai, dân tộc là một cộng đồng về lãnh thổ.
Mỗi dân tộc có lãnh thổ riêng thống nhất, không bị chia cắt. Lãnh thổ dân tộc bao gồm cả
vùng đất, vùng trời, vùng biển, hải đảo thuộc chủ quyền của quốc gia dân tộc. Phạm vi lãnh
thổ dân tộc hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài. Cộng đồng lãnh thổ là đặc trưng quan
trọng không thể thiếu được của dân tộc. Lãnh thổ là địa bàn sinh tồn và phát triển của dân
tộc, không có lãnh thổ thì không có khái niệm tổ quốc, quốc gia.
Thứ ba, dân tộc là một cộng đồng về kinh tế.
Đây là nhu cầu hoàn toàn khách quan trong đời sống xã hội. Những mối liên hệ kinh tế làm
tăng tính thống nhất, ổn định, bền vững của cộng đồng người sống trong một lãnh thổ rộng
lớn. Thiếu sự cộng đồng chặt chẽ, bền vững về kinh tế thì cộng đồng người chưa phải là dân tộc.
Thứ tư, dân tộc là một cộng đồng về văn hóa, tâm lý, tính cách…
Văn hóa là yếu tố đặc biệt quan trọng của sự liên kết cộng đồng. Văn hóa dân tộc mang
nhiều sắc thái của các địa phương, các sắc tộc, các tập đoàn người song nó vẫn là một nền
văn hóa thông nhất không bị chia cắt. Văn hóa dân tộc hình thành trong quá trình lâu dài
của lịch sử, hơn bất cứ yếu tố’ nào khác, tạo ra sắc thái riêng đa dạng, phong phú của từng dân tộc. lOMoAR cPSD| 48599919
Ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu :
+ Từ mối quan hệ không thể tách rời của hai mặt khách quan và chủ quan trong các hoạt động
của các chủ thể trong xã hội, chúng ta tiếp cận được đến bản chất của sự vật
hiện tượng, hiểu và áp dụng một cách đúng đắn quy luật vận động và phát
triển của sự vật hiện tượng.