Phương pháp: Tác động của mạng xã hội đến sinh viên môn Phương pháp nghiên cứu khoa học | Trường Đại Học Nha Trang

lOMoAR cPSD| 58490434
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG KHOA KINH TẾ
---------------------------------------
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KINH TẾ TIỂU LUẬN
TÁC ĐỘNG CỦA MẠNG XÃ HỘI ĐẾN QUÁ TRÌNH
PHÁT TRIỂN BẢN SẮC CÁ NHÂN CỦA SINH VIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
GVHD: TS. Phạm Thành Thái Lớp: 64.KTPT-2
Sinh viên thực hiện: STT HỌ VÀ TÊN MSSV 1 Lê Thiên Thanh 64132166 2
Nguyễn Thị Tuyết Sương 64132067 3 Lê Đình Thiện Mỹ 64131364 4 Nguyễn Võ Quỳnh Như 64131714 5 Phan Minh Tuấn 64132844 6 Nguyễn Như Phụng 64131853 7 Đỗ Thị Yến Nhi 64131619 KHÁNH HÒA 2025
TÓM TẮT....................................................................................................................2 lOMoAR cPSD| 58490434
1. GIỚI THIỆU.........................................................................................................3
1.1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................3
1.2. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................4
1.3. Câu hỏi nghiên cứu.........................................................................................5
1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................5
1.5. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu....................................................................6
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT.........................................6
2.1. Cơ sở lý thuyết về tác động của mạng xã hội đến quá trình phát triển bản sắc cá
nhân................................................................................................................6
2.2. Các yếu tố tác động đến quá trình phát triển bản sắc cá nhân...................8
2.3. Các nghiên cứu trong và ngoài nước.............................................................8
2.3.1. Tình hình nghiên cứu trong nước...........................................................8
2.3.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước...........................................................9
2.4. Khung phân tích nghiên cứu.........................................................................9
2.5. Định nghĩa các biến......................................................................................10
2.6. Các giả thuyết nghiên cứu............................................................................12
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................................12
3.1. Cách tiếp cận nghiên cứu.............................................................................12
3.2. Phương pháp chọn mẫu và cỡ mẫu.............................................................13
3.2.1. Phương pháp chọn mẫu.........................................................................13
3.2.2. Cỡ mẫu...................................................................................................14 3.2.3. Thu thập dữ
liệu.......................................................................................14
3.3. Các phương pháp phân tích........................................................................15
3.4. Công cụ phân tích dữ liệu............................................................................15
3.5. Quy trình nghiên cứu...................................................................................16 lOMoAR cPSD| 58490434
4. TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................17 lOMoAR cPSD| 58490434 TÓM TẮT
Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể
thiếu trong cuộc sống của giới trẻ, đặc biệt là sinh viên. Với sự phổ biến của các nền
tảng như Facebook, Instagram, TikTok, sinh viên có thể dễ dàng kết nối, chia sẻ thông
tin, thể hiện bản thân và tiếp cận với vô vàn kiến thức. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi
ích không thể phủ nhận, mạng xã hội cũng tiềm ẩn những tác động tiêu cực đến quá
trình phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên, đặc biệt là trong giai đoạn hình thành và
định hình nhân cách. Đề tài "Tác động của mạng xã hội đến quá trình phát triển bản sắc
cá nhân của sinh viên Trường Đại học Nha Trang" được thực hiện nhằm mục đích làm
rõ những ảnh hưởng đa chiều của mạng xã hội, từ đó đề xuất các giải pháp giúp sinh
viên sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả và lành mạnh. lOMoAR cPSD| 58490434 1. GIỚI THIỆU 1.1.
Tính cấp thiết của đề tài
Sự phổ biến của mạng xã hội trong đời sống sinh viên (Mở rộng)
Trong bối cảnh công nghệ số phát triển vượt bậc, mạng xã hội đã trở thành một
phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của sinh viên Trường Đại học Nha
Trang. Theo số liệu thống kê, hơn 90% sinh viên của trường sở hữu ít nhất một tài
khoản mạng xã hội, và trung bình mỗi ngày họ dành từ 3 đến 5 giờ để tương tác và kết
nối trên các nền tảng này. Sự phổ biến này không chỉ giới hạn ở việc giải trí, mà còn
mở rộng sang các hoạt động học tập, giao tiếp, cập nhật thông tin và thể hiện bản thân.
Các hội nhóm học tập trực tuyến, các trang thông tin chính thức của trường, và các
kênh chia sẻ kiến thức đều hoạt động sôi nổi trên mạng xã hội, tạo nên một môi trường
học tập và giao lưu đầy năng động và đa chiều. Sự đa dạng của các nền tảng như
Facebook, Instagram, TikTok, Twitter... mang đến cho sinh viên nhiều lựa chọn để kết
nối, chia sẻ và tiếp cận thông tin, phản ánh sự thay đổi nhanh chóng trong xu hướng sử
dụng mạng xã hội của giới trẻ. Tuy nhiên, sự phổ biến này cũng đặt ra những thách
thức không nhỏ về quản lý thời gian, cân bằng giữa cuộc sống thực và ảo, cũng như
ảnh hưởng đến khả năng tập trung và hiệu suất học tập của sinh viên.
Giai đoạn hình thành bản sắc cá nhân của sinh viên (Mở rộng)
Giai đoạn sinh viên là thời kỳ chuyển tiếp quan trọng, đánh dấu sự bắt đầu của
quá trình hình thành và định hình bản sắc cá nhân, một quá trình phức tạp và đầy thách
thức. Trong giai đoạn này, sinh viên phải đối mặt với nhiều quyết định quan trọng về
giá trị, niềm tin và mục tiêu sống, đồng thời phải tự mình khám phá và định hình bản
sắc riêng. Mạng xã hội, với thế giới ảo đầy màu sắc và đa dạng, đã trở thành một yếu
tố ảnh hưởng lớn đến quá trình này. Nó cung cấp cho sinh viên một không gian để tìm
kiếm thông tin, hình mẫu và giá trị, từ đó xây dựng và củng cố bản sắc riêng. Tuy
nhiên, nếu không có sự định hướng đúng đắn và khả năng tự nhận thức cao, sinh viên
có thể dễ dàng lạc lối trong thế giới ảo, dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến bản sắc
cá nhân. Sự khác biệt giữa bản sắc cá nhân trong thế giới thực và trên mạng xã hội,
cùng với áp lực từ các chuẩn mực xã hội ảo, có thể gây ra những mâu thuẫn và khủng lOMoAR cPSD| 58490434
hoảng trong quá trình tự nhận thức của sinh viên, đặc biệt là khi họ cố gắng xây dựng
một hình ảnh hoàn hảo trên mạng xã hội để được công nhận và chấp nhận.
Tác động đa chiều của mạng xã hội (Mở rộng)
Mạng xã hội mang lại nhiều lợi ích không thể phủ nhận cho sinh viên, nhưng
cũng tiềm ẩn không ít nguy cơ và thách thức. Về mặt tích cực, nó tạo điều kiện thuận
lợi cho việc kết nối và giao tiếp, mở rộng mạng lưới quan hệ xã hội, và tạo ra một
không gian để chia sẻ và thể hiện bản thân. Mạng xã hội cũng là một công cụ học tập
và nghiên cứu hiệu quả, cung cấp nguồn tài liệu phong phú và đa dạng, giúp sinh viên
tiếp cận kiến thức một cách nhanh chóng và dễ dàng. Bên cạnh đó, nó còn là một
không gian giải trí và thư giãn, giúp sinh viên giảm căng thẳng sau những giờ học tập
và làm việc căng thẳng. Tuy nhiên, mạng xã hội cũng là nơi lan truyền thông tin sai
lệch, tin giả, và các nội dung độc hại, gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng tiêu cực
đến nhận thức của sinh viên. Tình trạng bắt nạt trực tuyến, so sánh xã hội và nghiện
mạng xã hội cũng là những vấn đề đáng lo ngại, đặc biệt là khi sinh viên dành quá
nhiều thời gian cho thế giới ảo và bỏ qua các hoạt động xã hội thực tế. Đặc biệt, mạng
xã hội có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần của sinh viên,
dẫn đến lo âu, trầm cảm, mất ngủ, và các vấn đề tâm lý khác. Việc sử dụng mạng xã
hội cũng ảnh hưởng đến kỹ năng mềm của sinh viên, như kỹ năng giao tiếp, làm việc
nhóm và giải quyết vấn đề, khi họ dành ít thời gian hơn cho các hoạt động tương tác
trực tiếp và phát triển kỹ năng xã hội.
Nhu cầu nghiên cứu và giải pháp (Mở rộng)
Hiện nay, nghiên cứu chuyên sâu về tác động của mạng xã hội đến quá trình phát
triển bản sắc cá nhân của sinh viên Việt Nam, đặc biệt là sinh viên Trường Đại học
Nha Trang, còn hạn chế và chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Do đó, việc thực hiện
đề tài này là cần thiết để cung cấp cái nhìn toàn diện và sâu sắc về vấn đề này, từ đó đề
xuất các giải pháp thiết thực và hiệu quả. Nghiên cứu này không chỉ có ý nghĩa về mặt
khoa học, mà còn mang tính ứng dụng cao trong việc định hướng và giáo dục sinh
viên, giúp họ sử dụng mạng xã hội một cách thông minh và có trách nhiệm. Để giải
quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và sinh viên. lOMoAR cPSD| 58490434
Nhà trường cần tăng cường giáo dục về kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn và hiệu
quả, tổ chức các hoạt động ngoại khóa để tăng cường giao tiếp trực tiếp và phát triển
kỹ năng xã hội cho sinh viên. Gia đình cần tăng cường sự quan tâm và giám sát việc sử
dụng mạng xã hội của con em, tạo môi trường giao tiếp lành mạnh và khuyến khích
các hoạt động ngoại khóa. Sinh viên cần nâng cao nhận thức về tác động của mạng xã
hội, rèn luyện kỹ năng tự kiểm soát, tham gia các hoạt động xã hội để cân bằng cuộc
sống, và tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và các chuyên gia khi cần thiết. Ngoài
ra, việc xây dựng các chương trình tư vấn tâm lý và hỗ trợ sinh viên trong việc quản lý
thời gian và sử dụng mạng xã hội một cách lành mạnh cũng là một giải pháp quan trọng. 1.2.
Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chung
Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu này là nhấn mạnh tính ứng dụng của các
kết quả thu được, hướng đến việc nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng mạng xã
hội cho sinh viên Trường Đại học Nha Trang. Nghiên cứu không chỉ tập trung vào
việc khám phá các tác động của mạng xã hội, mà còn hướng đến việc tạo ra những
giá trị thực tiễn, mang lại lợi ích cho sinh viên, nhà trường, gia đình và toàn xã hội.
Bằng cách cung cấp những thông tin và giải pháp cụ thể, nghiên cứu mong muốn
góp phần xây dựng một môi trường mạng xã hội lành mạnh và tích cực cho sinh viên. Mục tiêu cụ thể
(1) Xác định các nền tảng mạng xã hội được sinh viên sử dụng phổ biến nhất
(2) Xác định các yếu tố của mạng xã hội có ảnh hưởng đến bản sắc cá nhân của sinh viên.
(3) Phân tích cách sinh viên sử dụng mạng xã hội trong việc định hình bản sắc cá nhân
( bao gồm nhận diện bản thân, thể hiện bản thân và xây dựng hình ảnh cá nhân).
(4) Đề xuất các giải pháp nhằm giúp sinh viên sử dụng mạng xã hội một cách lành
mạnh và hiệu quả trong quá trình phát triển bản sắc cá nhân lOMoAR cPSD| 58490434 1.3.
Câu hỏi nghiên cứu
Đề tài: “ Tác động của mạng xã hội đến quá trình phát triển bản sắc cá nhân
của sinh viên Đại học Nha Trang ” sẽ giải quyết các câu hỏi nghiên cứu sau:
(1) Những nền tảng mạng xã hội nào được sinh viên sử dụng phổ biến nhất?
(2) Mạng xã hội ảnh hưởng như thế nào đến quá trình hình thành bản sắc cá nhân của sinh viên?
(3) Sinh viên sử dụng mạng xã hội để xây dựng và thể hiện bản sắc cá nhân như thế nào?
(4) Những giải pháp nào có thể giúp sinh viên sử dụng mạng xã hội một cách lành
mạnh và hiệu quả trong quá trình phát triển bản sắc cá nhân? 1.4.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là sinh viên đang theo học tại Trường Đại học Nha Trang.
Để đảm bảo tính đa dạng và toàn diện, đối tượng nghiên cứu sẽ được phân loại
theo các tiêu chí như năm học (sinh viên năm nhất, năm hai, v.v.), khoa (các khoa
khác nhau trong trường), giới tính và tình trạng sử dụng mạng xã hội (mức độ sử
dụng, các nền tảng sử dụng). Việc lựa chọn sinh viên Trường Đại học Nha Trang
làm đối tượng nghiên cứu xuất phát từ sự quan tâm đến tác động của mạng xã hội
đối với thế hệ trẻ đang trong giai đoạn hình thành và phát triển bản sắc cá nhân.
Đây là giai đoạn quan trọng, nơi sinh viên phải đối mặt với nhiều thay đổi và áp
lực từ môi trường xung quanh, trong đó mạng xã hội đóng vai trò ngày càng lớn.
Phạm vi nghiên cứu: Về không gian:
Nghiên cứu này được giới hạn trong không gian của Trường Đại học Nha Trang.
Việc lựa chọn địa điểm này xuất phát từ sự đa dạng về ngành nghề và sinh viên đến từ
nhiều vùng miền khác nhau, tạo nên một môi trường nghiên cứu phong phú và đại lOMoAR cPSD| 58490434
diện. Trường Đại học Nha Trang cũng là một môi trường học thuật năng động, nơi
sinh viên có sự tiếp xúc thường xuyên với các nền tảng mạng xã hội. Về thời gian:
Nghiên cứu sẽ tập trung vào việc khảo sát và phân tích tình hình sử dụng mạng
xã hội của sinh viên Trường Đại học Nha Trang trong khoảng thời gian từ ngày
16/03/2025 đến 25/05/2025. Đây là giai đoạn mà mạng xã hội tiếp tục phát triển mạnh
mẽ và có những thay đổi đáng kể về xu hướng sử dụng, do đó, kết quả nghiên cứu sẽ
phản ánh được tình hình hiện tại và những biến động gần đây.
Về nội dung nghiên cứu:
Nội dung nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá tác động của các mạng xã hội
phổ biến như Facebook, Instagram, TikTok và các nền tảng khác mà sinh viên Trường
Đại học Nha Trang sử dụng thường xuyên. Nghiên cứu sẽ đi sâu vào việc phân tích
các yếu tố trên mạng xã hội ảnh hưởng đến quá trình hình thành bản sắc cá nhân của
sinh viên, bao gồm nội dung, hình ảnh, tương tác và các yếu tố khác. Tuy nhiên, do
giới hạn về thời gian và nguồn lực, nghiên cứu sẽ không đi sâu vào tất cả các khía
cạnh của mạng xã hội, mà tập trung vào những yếu tố có tác động lớn nhất đến sinh viên. 1.5.
Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu
- Về mặt khoa học:
Kết quả nghiên cứu của đề tài này góp phần quan trọng vào việc xây dựng và
củng cố cơ sở lý thuyết về tác động của mạng xã hội đối với sự phát triển của giới trẻ,
đặc biệt là sinh viên. Việc phân tích sâu sắc các yếu tố ảnh hưởng và đánh giá mức độ
tác động của chúng sẽ mở ra những hướng nghiên cứu mới, khuyến khích các nhà
khoa học khám phá những khía cạnh chưa được làm rõ trong lĩnh vực này. Nghiên cứu
này không chỉ là một đóng góp vào kho tàng kiến thức khoa học, mà còn là nền tảng
cho các nghiên cứu tiếp theo về tác động của công nghệ đối với sự phát triển của con người.
- Về mặt thực tiễn: lOMoAR cPSD| 58490434
Kết quả nghiên cứu cung cấp những giải pháp cụ thể và thiết thực, có thể áp dụng
ngay vào thực tế, nhằm cải thiện tình hình sử dụng mạng xã hội của sinh viên.
Đối với nhà trường, nghiên cứu đề xuất các chương trình giáo dục về sử dụng
mạng xã hội an toàn và hiệu quả, cũng như các buổi tập huấn và hội thảo để nâng
cao nhận thức cho sinh viên.
Đối với gia đình, nghiên cứu khuyến nghị các biện pháp tăng cường sự quan tâm,
giám sát và hướng dẫn con em sử dụng mạng xã hội một cách lành mạnh.
Đối với sinh viên, nghiên cứu đưa ra những lời khuyên hữu ích, giúp họ tự nhận
thức được những tác động của mạng xã hội và biết cách sử dụng nó một cách có trách nhiệm.
Những giải pháp này không chỉ giúp sinh viên tránh được những tác động tiêu cực
của mạng xã hội, mà còn giúp họ tận dụng tối đa những lợi ích mà nó mang lại.
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1.
Cơ sở lý thuyết về tác động của mạng xã hội đến quá trình phát triển bản sắc cá nhân
- Khái niệm sinh viên
Sinh viên, những cá nhân đang trong giai đoạn chuyển giao quan trọng từ tuổi trẻ
sang trưởng thành, không chỉ chịu ảnh hưởng từ môi trường học đường và gia đình,
mà còn từ một "không gian thứ ba" - mạng xã hội. Nơi đây, họ tìm kiếm thông tin, xây
dựng mối quan hệ, và quan trọng hơn, định hình bản sắc của mình. Giai đoạn này đánh
dấu một bước ngoặt trong cuộc đời mỗi người, khi họ phải đối mặt với những quyết
định quan trọng về sự nghiệp, mối quan hệ và giá trị cá nhân. Mạng xã hội, với tính
tương tác cao và khả năng kết nối không giới hạn, đã trở thành một phần không thể
thiếu trong cuộc sống của sinh viên, ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình hình thành bản sắc của họ.
- Khái niệm mạng xã hội
Trong kỷ nguyên số, thuật ngữ "mạng xã hội" không còn xa lạ. Đó là những
không gian ảo, nơi con người kết nối, chia sẻ và tương tác, tạo nên một thế giới song
song với thực tại. Một số mạng xã hội phổ biến như Facebook, Instagram, TikTok,
Twitter, LinkedIn... Các nền tảng này không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn ảnh lOMoAR cPSD| 58490434
hưởng sâu sắc đến nhận thức, hành vi và bản sắc của cá nhân. Mạng xã hội đã mở ra
một kỷ nguyên mới của giao tiếp và tương tác xã hội, nơi thông tin được lan truyền
nhanh chóng và không gian kết nối được mở rộng đến toàn cầu. Tuy nhiên, sự phát
triển của mạng xã hội cũng đặt ra những thách thức mới về bảo mật thông tin, quyền
riêng tư và tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần.
- Khái niệm bản sắc cá nhân
Bản sắc cá nhân là nhận thức của một cá nhân về chính mình, bao gồm các giá
trị, niềm tin, thái độ và đặc điểm riêng biệt giúp phân biệt họ với những người khác.
Bản sắc cá nhân không cố định mà phát triển theo thời gian qua trải nghiệm và tương
tác xã hội. Bản sắc cá nhân không phải là một thực thể tĩnh tại, mà là một quá trình
liên tục được xây dựng và tái định hình thông qua tương tác xã hội, đặc biệt là trong
môi trường số hóa ngày nay. Trong thời đại số hóa, bản sắc cá nhân không chỉ được
hình thành thông qua các tương tác trực tiếp mà còn thông qua các tương tác trực
tuyến, nơi mỗi cá nhân có thể xây dựng và thể hiện bản sắc của mình theo nhiều cách khác nhau.
- Khái niệm về phát triển bản sắc cá nhân
Phát triển bản sắc cá nhân là quá trình cá nhân xây dựng, củng cố và điều chỉnh
nhận thức về bản thân thông qua học hỏi, trải nghiệm, phản hồi từ xã hội và công
nghệ. Theo lý thuyết của Erik Erikson (1968), quá trình phát triển bản sắc cá nhân đặc
biệt quan trọng trong giai đoạn thanh niên (18-25 tuổi), khi họ đối diện với nhiều sự
lựa chọn và thách thức trong cuộc sống. Erik Erikson từng nhấn mạnh vai trò của giai
đoạn thanh niên trong việc hình thành bản sắc. Trong bối cảnh mạng xã hội, quá trình
này có thể diễn ra phức tạp hơn, khi sinh viên phải đối mặt với vô vàn hình mẫu và áp
lực từ thế giới ảo. Sự phát triển của mạng xã hội đã tạo ra một môi trường phức tạp,
nơi sinh viên phải đối mặt với những thách thức mới trong việc định hình bản sắc cá nhân. 2.2.
Các yếu tố tác động đến quá trình phát triển bản sắc cá nhân
Nghiên cứu này nghiên cứu dựa trên các yếu tố liên quan đến quá trình phát triển
bản sắc cá nhân gồm: cá nhân, xã hội, mạng xã hội để xây dựng mô hình nghiên cứu và kiểm định. lOMoAR cPSD| 58490434
Cá nhân: Nhận thức bản thân không chỉ là việc tự nhìn nhận mình, mà còn là khả
năng phản tư và điều chỉnh bản thân dựa trên những phản hồi từ thế giới ảo và thực.
- Nhận thức bản thân: Cách sinh viên nhìn nhận về chính mình và vai trò của họ trong xã hội.
- Tính cách: Các đặc điểm cá nhân như hướng nội/hướng ngoại, sự tự tin, sự cởi
mở đối với trải nghiệm mới.
- Kỹ năng tự đánh giá: Khả năng phản tư và điều chỉnh bản thân dựa trên trải
nghiệm và phản hồi từ môi trường.
Xã hội: Gia đình, bạn bè, và môi trường học tập vẫn là những yếu tố quan trọng,
nhưng chúng đang tương tác với mạng xã hội theo những cách thức phức tạp.
- Gia đình: Giáo dục từ gia đình ảnh hưởng đến giá trị, niềm tin và cách sinh
viên định hình bản sắc cá nhân.
- Bạn bè: Mối quan hệ bạn bè giúp cá nhân khám phá sở thích, giá trị, định hướng cuộc sống.
- Văn hóa và môi trường học tập: Nền văn hóa và trường đại học cung cấp
những trải nghiệm và cơ hội phát triển bản sắc.
Mạng xã hội: Không chỉ nội dung trên mạng xã hội, mà chính cách sinh viên
tương tác với những nội dung đó (thông qua việc like, share, comment) mới thực
sự tác động đến nhận thức của họ về bản thân.
- Nội dung trên mạng xã hội: Thông tin, hình ảnh, xu hướng, quan điểm mà sinh
viên tiếp xúc trên nền tảng mạng xã hội có thể ảnh hưởng đến tư duy và quan niệm sống của họ.
- Tương tác trên mạng xã hội: Các lượt thích, bình luận, chia sẻ có thể củng cố
hoặc làm lung lay niềm tin, nhận thức của cá nhân về bản thân.
- Nhóm đồng đẳng trên mạng: Các cộng đồng trực tuyến có thể giúp sinh viên
tìm thấy sự đồng cảm hoặc chịu áp lực từ xu hướng xã hội. 2.3.
Các nghiên cứu trong và ngoài nước
2.3.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
Tại Việt Nam, sự quan tâm của giới nghiên cứu đối với tác động của mạng xã hội
trên sinh viên ngày càng gia tăng, tuy nhiên, những công trình đi sâu vào sự tác động lOMoAR cPSD| 58490434
tới việc hình thành bản sắc cá nhân vẫn còn là một khoảng trống cần được lấp đầy, đã
có một số nghiên cứu về tác động của mạng xã hội đến hành vi, nhận thức và sự phát
triển của sinh viên. Các nghiên cứu này tập trung vào ảnh hưởng của mạng xã hội đối
với lối sống, cách xây dựng hình ảnh cá nhân, xu hướng nghề nghiệp và tâm lý của sinh viên.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng mạng xã hội là một không gian quan trọng giúp sinh
viên thể hiện bản thân, tiếp nhận thông tin và xây dựng các mối quan hệ xã hội. Tuy
nhiên, việc sử dụng mạng xã hội cũng có thể dẫn đến áp lực so sánh, ảnh hưởng đến
lòng tự trọng và làm thay đổi nhận thức của sinh viên về bản thân.
Dù có nhiều nghiên cứu liên quan, vẫn chưa có nhiều công trình tập trung cụ thể vào
mối quan hệ giữa mạng xã hội và quá trình phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên,
đặc biệt là trong bối cảnh của các trường đại học tại Việt Nam.
2.3.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước
Trên thế giới, có nhiều nghiên cứu sâu rộng, nhưng liệu những kết quả này có
thể áp dụng hoàn toàn vào bối cảnh Việt Nam, nơi văn hóa và giá trị truyền thống vẫn
có ảnh hưởng mạnh mẽ? Có nhiều nghiên cứu về tác động của mạng xã hội đến sự
phát triển bản sắc cá nhân. Các nghiên cứu này cho thấy mạng xã hội không chỉ là
công cụ giao tiếp mà còn đóng vai trò trong việc hình thành và củng cố bản sắc cá nhân.
Một số nghiên cứu tập trung vào cách mạng xã hội giúp cá nhân thử nghiệm và
khám phá các vai trò xã hội khác nhau, từ đó định hình bản sắc của mình. Các nghiên
cứu khác chỉ ra rằng mạng xã hội có thể tạo ra một "bản sắc số hóa", nơi cá nhân trình
diễn hình ảnh bản thân theo cách mong muốn, đôi khi khác biệt với con người thực tế.
Ngoài ra, một số công trình nghiên cứu nhấn mạnh rằng việc sử dụng mạng xã hội có
thể tác động đến sự tự nhận thức, lòng tự trọng và quá trình xây dựng giá trị cá nhân.
Đặc biệt, các nghiên cứu về tâm lý học xã hội đã chỉ ra rằng những người đang trong
quá trình tìm kiếm bản sắc cá nhân có xu hướng dễ bị ảnh hưởng bởi chuẩn mực và xu
hướng trên mạng xã hội hơn so với những người đã có bản sắc rõ ràng. lOMoAR cPSD| 58490434 2.4.
Khung phân tích nghiên cứu
Nghiên cứu các yếu tố tác động của mạng xã hội đến quá trình phát triển bản sắc
cá nhân, bao gồm 3 nhóm yếu tố chính: Nhóm yếu tố cá nhân, xã hội, mạng xã hội.
Bảng 1. Khung phân tích của nghiên cứu Yếu tố cá nhân: Nhận thức bản - thân - Tính cách (hướng nội/hướng ngoại, tự tin, cởi mở) - Kỹ năng tự đánh giá Yếu tố xã hội:
- Gia đình (giáo dục, giá trị, niềm tin)
- Bạn bè (sở thích, giá trị, định hướng) Phát triển bản - sắc cá nhân của Văn hóa và môi trường học tập sinh viên 2.5.
Định nghĩa các biến
Từ các biến quan sát và dữ liệu thu thập được, tác giả đưa ra mô hình nghiên cứu
các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên như sau:
Y = β + β X + β X + ... + β X + u₀ ₁ ₁ ₂ ₂ ⱼ ⱼ
Trong đó: Y là biến phụ thuộc, đại diện cho "Phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên";
X là các biến độc lập (j = 1 đến n), đại diện cho các yếu tố cá nhân, xã hội và từ mạng ⱼ
xã hội; u là phần dư. Các biến X không có quan hệ tuyến tính (không có hiện tượng đaⱼ cộng tuyến). lOMoAR cPSD| 58490434
Trong nghiên cứu này, các biến độc lập nhằm giải thích các yếu tố tác động đến việc
phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên.
Bảng 2. Định nghĩa tóm tắt các biến sử dụng trong mô hình STT Tên biến Định nghĩa biến Đơn vị tính 1 TUOI Tuổi của sinh viên Biến liên tục 2 GIOITINH
Giới tính (Nam = 1, Nữ = 0) Biến giả 3 NHANTHUC
Mức độ nhận thức bản thân Biến định lượng 4 HUONGNOI Mức độ hướng nội Biến định lượng 5 TUDANHGIA
Mức độ kỹ năng tự đánh giá Biến định lượng 6 GIA_DINH
Mức độ ảnh hưởng của gia đình Biến định lượng 7 BAN_BE
Mức độ ảnh hưởng của bạn bè Biến định lượng 8 HOC_TAP
Mức độ ảnh hưởng của môi trường học Biến định tập lượng 9 THOI_GIAN_MANG
Thời gian sử dụng mạng xã hội Biến liên (giờ/ngày) tục 10 NOI_DUNG_MANG NOI_DUNG_MANG Biến định lượng 11 TUONG_TAC_MANG
Mức độ tương tác trên mạng xã hội Biến định lượng 12
NHOM_DONG_DANG Mức độ ảnh hưởng của nhóm đồng đẳng Biến định lượng 13 PHAT_TRIEN_BSCN
Mức độ phát triển bản sắc cá nhân Biến định lượng lOMoAR cPSD| 58490434 2.6.
Các giả thuyết nghiên cứu
Từ lý thuyết và các nghiên cứu trước, dựa vào khung phân tích và mô hình kinh
tế lượng, tác giả xây dựng các giả thuyết nghiên cứu như sau:
Giả thuyết về yếu tố cá nhân: •
H1: Tuổi tác có ảnh hưởng đến mức độ phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên. •
H2: Giới tính có ảnh hưởng đến mức độ phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên. •
H3: Mức độ nhận thức bản thân có ảnh hưởng tích cực đến mức độ phát triển bản
sắc cá nhân của sinh viên. •
H4: Mức độ hướng nội/hướng ngoại có ảnh hưởng đến cách thức phát triển bản
sắc cá nhân của sinh viên. •
H5: Kỹ năng tự đánh giá có ảnh hưởng tích cực đến mức độ phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên.
Giả thuyết về yếu tố xã hội: •
H6: Mức độ ảnh hưởng của gia đình có ảnh hưởng tích cực đến mức độ phát triển
bản sắc cá nhân của sinh viên. •
H7: Mức độ ảnh hưởng của bạn bè có ảnh hưởng đến mức độ phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên. •
H8: Mức độ ảnh hưởng của môi trường học tập có ảnh hưởng đến mức độ phát
triển bản sắc cá nhân của sinh viên.
Giả thuyết về yếu tố từ mạng xã hội: •
H9: Thời gian sử dụng mạng xã hội có ảnh hưởng đến mức độ phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên. •
H10: Mức độ tiếp xúc với nội dung tích cực trên mạng xã hội có ảnh hưởng tích
cực đến mức độ phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên. •
H11: Mức độ tương tác trên mạng xã hội có ảnh hưởng đến mức độ phát triển bản
sắc cá nhân của sinh viên. •
H12: Mức độ ảnh hưởng của nhóm đồng đẳng trên mạng xã hội có ảnh hưởng đến
mức độ phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên. lOMoAR cPSD| 58490434
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1.
Cách tiếp cận nghiên cứu
Chủ đề này sử dụng cả phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, bao
gồm hai giai đoạn chính: (1) nghiên cứu ban đầu và (2) nghiên cứu chính thức.
Giai đoạn nghiên cứu ban đầu thực hiện nghiên cứu định tính, thu thập dữ liệu từ ba
nguồn chính: (1) tổng hợp các nghiên cứu trước đó, (2) ý kiến của các chuyên gia, và
(3) thảo luận nhóm. Mục đích của giai đoạn này là xác định những yếu tố ảnh hưởng
của mạng xã hội đến sự phát triển bản sắc của sinh viên, cũng như đánh giá tính hợp lý
của thang đo và điều chỉnh mô hình nghiên cứu. Dựa trên thông tin thu thập, nghiên
cứu sẽ điều chỉnh các câu hỏi quan sát để đảm bảo đo lường chính xác các khái niệm được nghiên cứu.
Phỏng vấn chuyên gia: Dựa vào lý thuyết và các nghiên cứu trước liên quan đến
ảnh hưởng của mạng xã hội đối với sự phát triển bản sắc của sinh viên, tác giả tạo
ra một mô hình nghiên cứu ban đầu. Sau đó, tác giả tham khảo ý kiến từ các
chuyên gia trong lĩnh vực truyền thông, giáo dục và tâm lý học để hoàn thiện mô
hình và điều chỉnh nội dung của bảng câu hỏi khảo sát cho phù hợp.
Thảo luận nhóm: Sau khi tiếp nhận ý kiến từ các chuyên gia và xác định các yếu tố
ảnh hưởng, tác giả tổ chức thảo luận nhóm với sinh viên để kiểm tra, bổ sung hoặc
điều chỉnh những yếu tố này. Bảng hỏi cũng được xem xét lại để đảm bảo sự rõ
ràng và phù hợp với đối tượng nghiên cứu.
Trong giai đoạn chính thức của nghiên cứu, nghiên cứu định lượng được thực
hiện thông qua bảng khảo sát trực tuyến bằng Google Form nhằm thu thập thông tin từ
sinh viên. Với các biến độc lập và biến phụ thuộc đã được xác định từ nghiên cứu định
tính, nghiên cứu định lượng sẽ đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự phát
triển bản sắc của sinh viên, cũng như mối liên hệ giữa chúng.
Quá trình thu thập dữ liệu tập trung vào sinh viên của các trường đại học trong
khu vực nghiên cứu. Thời gian trung bình để hoàn tất khảo sát là 10 15 phút. Một số
yếu tố về nhân khẩu học được xem xét bao gồm: giới tính, độ tuổi, năm học, ngành
học, môi trường sống và tần suất sử dụng mạng xã hội.
Sau khi thu thập, dữ liệu từ Google Form sẽ được mã hóa, làm sạch và phân tích
thông qua phần mềm SPSS. Các phương pháp phân tích thống kê như kiểm định độ tin lOMoAR cPSD| 58490434
cậy của Cronbach’s Alpha sẽ được sử dụng để kiểm tra mối quan hệ giữa các yếu tố trong nghiên cứu.
Kết quả của nghiên cứu sẽ là nền tảng cho các cuộc thảo luận và đề xuất những
cách thức giúp sinh viên tận dụng mạng xã hội một cách hợp lý, hỗ trợ cho quá trình
phát triển bản sắc cá nhân. 3.2.
Phương pháp chọn mẫu và cỡ mẫu
3.2.1. Phương pháp chọn mẫu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn
giản từ tổng thể vô hạn. Điều kiện chọn mẫu đảm bảo:
• Mỗi phần tử trong tổng thể có cơ hội được chọn như nhau.
• Việc chọn mẫu được thực hiện độc lập giữa các phần tử 3.2.2. Cỡ mẫu
Để đảm bảo tính khoa học và đại diện, nghiên cứu này sửdụng công thức của Yamane
(1967) để xác định cỡ mẫu cần thiết.
Công thức Yamane (1967) Trong đó:
• n: Cỡ mẫu cần thiết (số lượng sinh viên cần khảo sát).
• N: Kích thước tổng thể (tổng số sinh viên trong phạm vi nghiên cứu).
• e: Sai số cho phép (mức độ chấp nhận sai lệch so với tổng thể). Tính toán cỡ mẫu
• Tổng số sinh viên thuộc phạm vi nghiên cứu là N = 1000.
• Chọn sai số e = 0.08 (tức 8%). • Áp dụng công thức: n= lOMoAR cPSD| 58490434
Kết luận về cỡ mẫu
- Cỡ mẫu tối thiểu cần thiết là 135 sinh viên.
- Để đảm bảo độ chính xác, nghiên cứu quyết định chọn từ 135 đến 150
sinh viên làm mẫu khảo sát.
3.2.3. Thu thập dữ liệu
Dữ liệu cho nghiên cứu được thu thập thông qua một bảng câu hỏi khảo sát. Các
bước để tạo ra bảng câu hỏi diễn ra như sau:
- Đầu tiên, bảng câu hỏi sơ bộ được phát triển dựa trên lý thuyết và các nghiên
cứu liên quan trước đó. Điều này nhằm đảm bảo rằng nội dung của bảng hỏi
phản ánh đầy đủ các yếu tố ảnh hưởng của mạng xã hội đến sự phát triển bản sắc của sinh viên.
- Tiếp theo, các chuyên gia trong các lĩnh vực truyền thông, giáo dục và tâm lý
học được tham vấn để chỉnh sửa và hoàn thiện bảng câu hỏi. Họ sẽ đưa ra ý
kiến giúp cho các câu hỏi trở nên rõ ràng, chính xác và hợp lý. Bên cạnh đó,
nhóm thảo luận với sinh viên để điều chỉnh nội dung sao cho dễ hiểu và gần gũi với thực tế.
- Cuối cùng, một khảo sát thử sẽ được thực hiện trên một nhóm nhỏ sinh viên để
kiểm tra độ tin cậy và tính hợp lý của bảng câu hỏi trước khi thực hiện khảo sát
chính thức. Nghiên cứu sẽ tiếp tục điều chỉnh bảng nếu cần thiết dựa trên các ý
kiến phản hồi nhận được.
- Khảo sát chính thức được thực hiện đối với nhóm đối tượng được lựa chọn theo
tiêu chí của đề tài. Nhóm nghiên cứu sẽ trực tiếp tiếp cận và giới thiệu về
nghiên cứu, đồng thời mời sinh viên tham gia trả lời bảng câu hỏi khảo sát. 3.3.
Các phương pháp phân tích
Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu đề ra, nghiên cứu này sử dụng các phương
pháp phân tích sau đây: - Phân tích thống kê mô tả
- Kiểm định độ tin cậy thang đo - Phân tích hồi quy 3.4.
Công cụ phân tích dữ liệu -
Làm sạch dữ liệu lOMoAR cPSD| 58490434
Trước khi bắt đầu xử lý và phân tích số liệu, các bảng câu hỏi sẽ được xem xét
kỹ lưỡng nhằm loại bỏ những phiếu không hợp lệ (như thiếu nhiều câu hỏi hay
có những câu trả lời không nhất quán…). Sau đó, dữ liệu sẽ được nhập vào
phần mềm SPSS để kiểm tra lỗi nhập và thực hiện điều chỉnh nếu thấy cần thiết. -
Phương pháp thống kê mô tả
Thống kê mô tả sẽ được áp dụng để phân tích các đặc điểm của mẫu khảo sát, bao gồm:
Tỷ lệ giới tính, năm học, ngành học của sinh viên.
Tần suất sử dụng các mạng xã hội với các mức độ khác nhau.
Mức độ ảnh hưởng của mạng xã hội đến các khía cạnh của bản sắc cá nhân
ở những nhóm sinh viên khác nhau. -
Phân tích dữ liệu
Tiến hành kiểm định độ tin cậy của thang đo (Cronbach’s Alpha) để đánh giáđộ
tin cậy của các biến đang được đo lường.
Thực hiện phân tích hồi quy tuyến tính nhằm đánh giá tác động của mạng xã
hội lên quá trình phát triển bản sắc cá nhân của sinh viên. 3.5.
Quy trình nghiên cứu
Dưới đây là sơ đồ quy trình nghiên cứu theo Hair et al. (2010), được thiết
kế lại từ các tài liệu nghiên cứu khoa học:
Xác định vấn đề nghiên cứu - - -
Xây dựng cơ sở lý thuyết & mô hình nghiên cứu - - -
Phát triển giả thuyết nghiên cứu- -
Thiết kế phương pháp nghiên cứu