Soạn bài Chiều sâu của truyện Lão Hạc | Ngữ văn 8 1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
- Đọc trước văn bản Chiều sâu của truyện “Lão Hạc”, tìm hiểu thêm những bài viết
về tác phẩm Lão Hạc.
- Liên hệ với những hiểu biết của em về truyện Lão Hạc đã học ở Bài 6 để hiểu thêm văn bản nghị luận này. Hướng dẫn trả lời:
- Lão Hạc là một truyện ngắn xuất sắc của Nam Cao viết về người nông dân ở xã
hội phong kiến cũ, đăng báo lần đầu năm 1943.
- Tác phẩm được đánh giá là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của dòng văn
học hiện thực, nội dung truyện đã phần nào phản ánh được hiện trạng xã hội Việt
Nam trong giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám. 2. Đọc hiểu:
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1 (trang 87 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Việc đặt ra những câu hỏi ở đây nhằm mục đích gì? Hướng dẫn trả lời:
- Nhằm mục đích dẫn dắt vấn đề tác giả muốn làm rõ trong bài viết.
Câu 2 (trang 87 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Việc tác giả điểm lại các cuộc trò chuyện trong tác phẩm Lão Hạc nhằm làm sáng tỏ
cho vấn đề nào nêu ở phần (1)? Hướng dẫn trả lời:
- Việc tác giả điểm lại các cuộc trò chuyện trong tác phẩm Lão Hạc nhằm làm sáng
tỏ cho vấn đề mà tác giả nghiệm ra ở tác phẩm "Một, ông đã đưa hoạt động... hệ lụy của chúng"
Câu 3 (trang 87 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Điều mà người viết phát hiện ra phía sau “cách thức trò chuyện” là những gì? Hướng dẫn trả lời:
- Điều mà người viết phát hiện ra sau "cách thức trò chuyện" là:
Các nhân vật cứ dần dần lộ ra mỗi lúc một rõ nét những suy tư nội tâm của mình:
một bên là người già cả đầy âu lo, toan tính một cách tội nghiệp theo tinh thần khắc
kỉ, một bên là người biết lắng nghe, lòng đầy cảm thương, chia sẻ, muốn an ủi, vỗ về...
Câu 4 (trang 88 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Từ những “điểm nhìn tự sự”, người viết khẳng định điều gì? Hướng dẫn trả lời:
- Khẳng định cái nhìn từ tấm lòng tác giả là mạch chủ đạo, chi phối và liên kết các điểm nhìn khác.
Câu 5 (trang 88 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Luận điểm được trình bày ở phần (3) là gì? Hướng dẫn trả lời:
- Luận điểm được trình bày ở phần (3) là: Từ việc miêu tả hoạt động giao tiếp của
các nhân vật, tác giả đã gián tiếp đưa ra một tình thế lựa chọn của lão Hạc mà các
dấu hiệu của nó đã được chuẩn bị ngay từ đầu.
Câu 6 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Có thể xem phần (4) là kết bài không? Vì sao? Hướng dẫn trả lời:
- Có thể xem phần 4 là kết bài vì nó đã tổng hợp lại nội dung bài viết.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Dựa vào nhan đề và bố cục của văn bản, hãy chỉ ra luận đề và những luận điểm
được triển khai trong văn bản.
Hướng dẫn trả lời: Luận đề
Giá trị sâu sắc về tư tưởng và nghệ thuật tiềm ẩn trong tác phẩm Lão Hạc
Luận điểm - Nhà văn đã đưa hoạt động giao tiếp trở thành đối tượng nhận thức
và mô tả trực tiếp tính cách nhân vật
- Thông qua nội dung các cuộc trò chuyện ấy, tác giả đã gián tiếp
thể hiện một tình thế lựa chọn của lão Hạc.
Câu 2 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Đọc kĩ phần (2) của văn bản và trả lời các câu hỏi sau (có thể dùng lời văn, bảng biểu hay sơ đồ tư duy):
a. Luận điểm của phần này có mối quan hệ như thế nào với luận đề?
b. Xác định lí lẽ và bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ luận điểm
c. Nhận xét về cách trích dẫn và phân tích bằng chứng của người viết Hướng dẫn trả lời:
a. Luận điểm gắn bó mật thiết với luận đề, giúp làm sáng tỏ luận đề của văn bản. b. Lí lẽ Bằng chứng
Cách thức trò chuyện đã ẩn tàng nhiều ý nghĩa sâu xa Nêu ra số lần ông giáo
hơn là bản thân những lời trò chuyện. và lão Hạc trò chuyện. Ông giáo là người kể chuyện.
Giấu đến tận cùng số phận nhân vật, thỉnh thoảng hé Phân tích cuộc trò
mở vài cảnh huống gây sự hiểu lầm, rồi cuối cùng giải chuyện giữa các nhân
tỏa sự hiểu lầm ấy là một thành công đặc sắc của nghệ vật
thuật tự sự Nam Cao ở truyện này.
Cái nhìn từ tấm lòng tác giả là mạch chủ đạo, chi phối Phân tích sự thay đổi
và liên kết các điểm nhìn khác. mạch kể chuyện.
c. Cách người viết sử dụng lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ các luận điểm chính
trong văn bản rất thuyết phục, xác thực và được trình bày theo một trình tự hợp lí. Lí
lẽ và bằng chứng được sử dụng ngay sau luận điểm chính mà nhờ đó vấn đề nghị
luận được làm sáng rõ hơn.
Câu 3 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Luận điểm được trình bày trong phần (3) góp phần làm sáng tỏ luận đề như thế
nào? Nhận xét về cách lập luận được sử dụng trong phần này. Hướng dẫn trả lời:
- Góp phần đi sâu phân tích hoạt động giao tiếp của các nhân vật, về tình thế lựa
chọn của lão Hạc trong truyện
- Cách lập luận giúp làm rõ hơn giá trị tư tưởng trong tác phẩm.
Câu 4 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Phần (4) khái quát điều gì? Vấn đề nghị luận được khẳng định như thế nào? Hướng dẫn trả lời:
- Phần 4 khái quát lại nội dung toàn bài. Vấn đề nghị luận được khẳng định: truyện
Nam Cao không phải là loại truyện giản đơn trong cấu tứ, dựng truyện và triển hai mạch truyện
Câu 5 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Văn nghị luận nghiêng về lí lẽ, bằng chứng nhưng cũng giàu tính biểu cảm. Hãy dẫn
ra một đoạn văn trong văn bản thể hiện rõ tình cảm trân trọng, mến phục của người
viết đối với tài năng nghệ thuật của Nam Cao. Hướng dẫn trả lời:
Đoạn văn trong văn bản thể hiện rõ tình cảm trân trọng, mến phục của người viết đối
với tài năng nghệ thuật của Nam Cao:
“Nói chung, truyện của Nam Cao không phải là loại truyện giản đơn trong cấu tử,
dựng truyện và triển khai mạch truyện; thậm chí không phải là dễ hiểu ngay được
các tầng nghĩa nổi chìm trong đó (mặc dù chúng khoác một vẻ ngoài hết sức giản dị,
thậm chí trần trụi – có lẽ nhờ đội quân ngôn ngữ lấm láp, quẫy đạp của ông). Thế
nhưng truyện Lão Hạc thật tự nhiên, dung dị, hấp dẫn và mênh mông buồn. Tài
nghệ và tấm lòng của nhà văn Nam Cao một lần nữa, ở đây, lại được kí thác hết mình.”
Câu 6 (trang 89 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Văn bản này giúp em hiểu sâu sắc hơn điều gì về truyện ngắn Lão Hạc? Hướng dẫn trả lời:
- Văn bản này giúp em hiểu sâu sắc hơn về nội dung, nghệ thuật và thông điệp mà
tác giả Nam Cao muốn truyền tải qua Lão Hạc đồng thời thấy được tinh thần nhân
vật, nhân đạo cao cả của tác phẩm Lão Hạc.
-----------------------------------------------------------------------------------