Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 105 - Cánh diều 10

Soạn văn 10: Thực hành tiếng Việt (trang 105)
Câu 1. Trong các đoạn văn sau đây, tác giả đã sử dụng những từ ngữ nào để
liên kết các câu trong đoạn văn?
a. Nếu muốn thay đổi tính chất của các mối quan hệ với mọi người xung quanh,
bạn phải ý thức rõ tác động của những gì mình nói ra. Có lẽ, chúng ta không cố
tình gây tổn thương người khác bằng nhận xét của mình. Thật ra, chúng ta cứ
nghĩ mình đang cư xử lịch thiệp hay thậm chí là ân cần, nhưng biểu hiện trên
gương mặt của người đối diện mới nói lên sự thật. (Ca-ren Ca-xây)
b. Sự sáng tạo trong văn học nghệ thuật gần giống với sự sáng tạo ra sự sống:
“Dùng hình tượng là để lấy sự sống tác động vào sự sống, lấy sự sống sinh ra
sự sống: Nhưng đây là một sự sống đặc biệt, một sự sống bất diệt. Hình tượng
văn học có giá trị, một khi ra ra đời, tham gia vào sự sinh hoạt xã hội như một
con người thực. Người ta tâm sự với Kiều, thương Kiều, khóc Kiều và mê Kiều.
Từ những nét mực, trang giấy bỗng hiện lên cả một thế giới đã lùi sâu vào dĩ
vãng. Chính cái “phép mầu” kì diệu ấy đã khiến Go-rơ-ki (Gorki) ngồi đọc
truyện ngắn “Trái tim bình dị” của Phlô-be (Flaubert), cảm thấy như trong
quyển sách có một thứ ảo thuật gì khó hiểu; và Go-rơ-ki đã mấy lần giơ tờ giấy
ra trước ánh sáng, nhìn qua các dòng chữ để tìm xem có cái bí mật gì ở trong
ấy không. (Nguyễn Duy Bình). Gợi ý:
a. Các từ liên kết: Có lẽ…; Thật ra…
b. Các từ liên kết: Nhưng…; Từ…
Câu 2. Đọc các đoạn văn dưới đây và thực hiện những nhiệm vụ sau:
- Xác định chủ đề của đoạn văn.
- Nhận xét về tính liên kết trong đoạn văn.
- Nhận xét về tính mạch lạc của đoạn văn.
a. Ngày nay, người ta thường nói nhiều đến sự xung đột giữa chiếc xe Lếch-xớt
và cây ô liu. Chiếc xe Lếch-xớt đại diện cho sự hiện đại và sự toàn cầu hóa.
Cây ô liu đại diện cho bản sắc và cho truyền thống. Có vẻ như toàn cầu hóa
đang áp đặt vô số những chuẩn mực chung cho mọi tộc người. Các chuẩn mực
về kĩ thuật, về công nghệ thông tin và truyền thông, về thương mại, về đầu
tư,...tất cả là chung và tất cả những cái chung đang ngày một nhiều thêm lên.
Cái chúng nhiều thêm lên, thì cái riêng sẽ giảm bớt đi. Đó là một nguy cơ hoàn
toàn có thật. Tuy nhiên, chiếc xe Lếch-xớt và cây ô liu không nhất thiết bao giờ
cũng phải xung đột và triệt tiêu lẫn nhau. Ngược lại, chiếc xe Lếch-xớt vẫn có
thể tạo điều kiện cho việc bảo tồn cây ô liu và cây o liu vẫn có thể trang điểm
cho chiếc xe Lếch-xớt. Việc hội nhập và việc gìn giữ bản sắc cũng vậy. Không
có hội nhập, nghề múa rối nước, nghề thổ cẩm của chúng ta chắc sẽ rất khó
phát triển. Ngược lại, các nhà hàng, khách sạn cao cấp chắc cũng sẽ ít sức hấp
dẫn đối với khách du lịch nước ngoài, nếu thiếu sự hiện diện của hồn văn hóa Việt. (Nguyễn Sĩ Dũng)
b. Cuối cùng, “Thu vịnh” đã kết lại bằng bức họa thật nhanh mà thật đọng:
“Nhân hứng cũng vừa toan cất bút,
Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.”
Nỗi niềm u ẩn không chịu buông tha cho Tam nguyên Yên Đổ. Cái cảm giác
“thẹn với ông Đào” là nét thanh tao, lặng thầm mà khiêm cung của Nguyễn
Khuyến. Nó không chỉ in riêng vào bài thơ này, mà còn đổ bóng xuống cả ba
bài thơ, làm nên một chân dung thật nhất quán của Nguyễn Khuyến: một thi
nhân tao nhã - một nho gia khí tiết. (Chu Văn Sơn).
c. Tại sao chúng ta cư xử thô lỗ? Bởi vì chúng ta bị xao nhãng, đầu óc ta đang
mải mơ màng những việc khác? Đôi khi, lí do này đúng. Nhưng sự thô lỗ
thường là dấu hiệu của cảm giác bất an. Đó là cách chúng ta tránh né người
khác để họ không nhận thấy cảm giác của mình. Làm như vậy có thể hiệu quả
nhưng nó chẳng giúp ích cho ai cả. Nó khiến mọi người xa rời nhau thay vì
đoàn kết vì một mục đích chung. Chúng ta không bao giờ tìm thấy sự bình yên
nếu cứ khăng khăng bảo vệ cái ốc đảo cô đơn của mình. Cố gắng theo đuổi mối
liên kết chung với mọi người là con đường bằng phẳng nhất đưa chúng ta đến hòa bình. (Ca-ren Ca-xây). Gợi ý: a.
- Chủ đề: Sự mâu thuẫn giữa bản sắc văn hóa và sự toàn cầu hóa. - Tính liên kết: ⚫
Về nội dung: Các câu văn đều hướng đến nội dung của đoạn văn. ⚫
Về hình thức: Phép lặp (chiếc xe Lếch-xớt, cây ô liu, toàn cầu hóa, bản sắc),
Phép nối (Tuy nhiên, Ngược lại…)
- Tính mạch lạc của đoạn văn: Các câu văn đều hướng về một chủ đề chung
thống nhất của đoạn văn. b.
- Chủ đề: Nội dung của hai câu kết trong bài Thu vịnh của Nguyễn Khuyến. - Tinh liên kết: ⚫
Về nội dung: Các câu văn đều hướng về nội dung của đoạn văn. ⚫
Về hình thức: Phép lặp (Nguyễn Khuyến)...
- Tính mạch lạc: Các câu văn đều hướng về một chủ đề chung thống nhất của đoạn văn. c.
- Chủ đề: Nguyên nhân của việc cư xử thô lỗ. - Tình liên kết: ⚫
Về nội dung: Các câu văn đều hướng về nội dung của đoạn văn. ⚫
Về hình thức: Phép nối (Bởi vì, Nhưng), Phép thế (Đó là…)
- Tính mạch lạc: Các câu văn đều hướng về một chủ đề chung thống nhất của đoạn văn.
Câu 3. Phát hiện và sửa lỗi trong các đoạn văn sau:
a. Cảnh vật trong bài thơ “Câu cá mùa thu” của Nguyễn Khuyến thật là vắng vẻ.
Ngõ trúc quanh co, sóng nước gợn tí, lá vàng đưa vèo, chiếc thuyền bé tẻo teo.
Cảnh vật dường như ngưng đọng, im lìm. Bởi vậy, nét bút của Nguyễn Khuyến
đã tạo dựng được rất thành công cảnh sắc im ắng ấy. (Dẫn theo Bùi Minh Toán, Nguyễn Quang Ninh).
b. Trong ca dao Việt Nam, những bài về tình yêu nam nữ là những bài nhiều
hơn tất cả. Họ yêu gia đình, yêu cái tổ ấm cùng nhau sinh sống. Những người
nông dân yêu người làng, người nước, yêu từ cảnh ruộng, đến công việc trong
xóm, ngoài làng. Tình yêu trong bài ca dao thật nồng nhiệt, đằm thắm. (Dẫn
theo Bùi Minh Toán, Nguyễn Quang Ninh).
c. Cắm đi một mình trong đêm. Trận địa đại hội 2 ở phía bãi bồi bên một dòng
sông. Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận. Mùa thu hoạch lạc đã vào
chặng cuối. (Dẫn theo Trần Ngọc Thêm). Gợi ý: a. ⚫
Dùng sai từ “Bởi vậy” ⚫
Sửa lỗi: Thay bằng “Quả thật…” b. ⚫
Lỗi liên kết nội dung: Các câu văn không thống nhất cùng một chủ đề. ⚫
Sửa lỗi: Trong ca dao Việt Nam, bên cạnh những bài về tình yêu nam nữ
thì còn có những tình cảm khác… c. ⚫
Lỗi liên kết nội dung: Các câu văn không thống nhất cùng một chủ đề. ⚫
Sửa lại: Cắm bơi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2 của anh ở phía
bãi bồi bên một dòng sông. Anh chợt nhớ hồi đầu mùa lạc hai bố con anh
cùng viết đơn xin ra mặt trận. Bây giờ thì mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối.
Câu 4. Viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) triển khai ý từ câu chủ đề sau
đây: Đừng để người thân bị tổn thương vì sự vô tâm của bạn.