Tác động của Biến Đổi Khí Hậu đến Sức Khỏe Con Người | Thống kê cho khoa học xã hội | Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội

Tác
động của biến đổi khí hậu đến sức khỏe con người
1.Quan hệ giữa biến đổi khí hậu và sức khỏe của con người
Ngày nay con người đang ngày càng thấy rõ hơn mối đe dọa của biến đổi khí hậu đối với mọi
quốc gia nói chung và Việt Nam nói riêng, sự sống trên trái đất, đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực
đến sức khỏe của con người. Cho đến nay, trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng đã có
những cải thiện đáng kể về sức khoẻ của hàng triệu người. Tỷ lệ tử vong của bà mẹ và trẻ em đã
giảm, tuổi thọ trung bình toàn cầu tiếp tục tăng và cuộc chiến chống lại một số bệnh truyền nhiễm
đã có những tiến triển nhất định. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang đe dọa những kết quả đã đạt
được trong giảm gánh nặng bệnh tật và tổn thương toàn cầu.
Trên toàn cầu, Việt Nam là quốc gia xếp thứ sáu chịu ảnh hưởng nặng nề do biến đổi khí hậu.
Mỗi năm, các diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp và không thể dự báo trước được gây ra tỷ lệ
tử vong cũng như là thiệt hại cho cơ sở hạ tầng rất cao
Biến đổi khí hậu đã, đang và sẽ góp phần làm tăng gánh nặng bệnh tật và tử vong sớm. Nguyên
nhân là do con người đang phải tiếp xúc trực tiếp với biến đổi khí hậu thông qua những mô hình
thời tiết thay đổi như: nhiệt độ, lượng mưa, mực nước biển dâng và các hiện tượng thời tiết cực
đoan xảy ra với tần suất ngày một nhiều. Hoặc phải chịu những tác động gián tiếp thông qua
những thay đổi về lưu lượng nước, chất lượng nước, chất lượng không khí, an toàn thực phẩm và
những thay đổi trong hệ sinh thái… do biến đổi khí hậu gây lên.
2.Các tác động cụ thể của bdkh đến sức khỏe con người đối với các quốc gia
nói chung và Việt Nam nói riêng Trên thế giới
Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển, thuỷ quyển, sinh quyển,
thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các nguyên nhân tự nhiên và nhân tạo. Theo nghiên cứu của
các nhà khoa học trên thế giới, biến đổi khí hậu đã xảy ra trên phạm vi toàn cầu, gây tác động ngày càng
mạnh mẽ đến mọi quốc gia và sự sống trên trái đất, đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của con
người.Nó gây ra một số vấn đề cụ thể như :
Các vấn đề về hệ hô hấp
Việc tầng ozone mặt đất ngày càng gia tăng và lượng bụi mịn gia tăng trong không khí do các hoạt động
của con người cũng gây ảnh hưởng tới các chức năng của phổi, đặc biệt là khi một người phải tiếp xúc
với ô nhiễm ngay từ khi còn nhỏ.
Những vấn đề chính của hệ hô hấp do ô nhiễm không khí gây ra gồm: hen suyễn, viêm xoang, bệnh phổi
tắc nghẽn mạn tính, nhiễm trùng đường hô hấp.
Nhiệt độ tăng cao ảnh hưởng đến hệ tim mạch
Nhiệt độ càng cao thì sức ép lên tim mạch càng lớn. Trái tim cần phải hoạt động mạnh hơn, nhanh hơn để
tăng lượng máu tuần hoàn, nhằm hạ nhiệt cho cơ thể. Những người có bệnh tim, hoặc tim yếu thường rất
có nguy cơ bị truỵ tim, sốc nhiệt do các cơ quan nội tạng thường gặp khó khăn khi hoạt động trong trạng
thái áp lực như vậy. Khi các chất ô nhiễm trong không khí đi vào máu qua phổi và vào tim, các mạch máu
dần thu hẹp và trở nên cứng lại, khiến cho nguy cơ các bệnh về tim và tuần hoàn tim cũng tăng lên. Với
sự gia tăng ô nhiễm không khí, bụi mịn sẽ đi vào máu, khiến máu trở nên dính hơn và buộc tim phải làm
việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Kết quả có thể dẫn đến cấu trúc của tim thay đổi với hai ngăn
dưới cùng ngày càng lớn và giãn ra - một thay đổi thường thấy trong giai đoạn đầu của bệnh suy tim. Gây tổn hại cho thận
Thận phụ thuộc vào nước để giúp loại bỏ chất thải ra khỏi máu dưới dạng nước tiểu. Mất nước do tiếp xúc
với nhiệt có thể làm hỏng thận. Khi lượng nước dư thừa bị mất đi do mất nước, nước tiểu chứa nồng độ
khoáng chất và chất thải cao hơn. Điều này có thể dẫn đến sự hình thành các tinh thể có thể trở thành sỏi
thận, ảnh hưởng xấu đến chức năng thận và gây ra các triệu chứng đau đớn khác nhau như buồn nôn, đau
thắt lưng và khó đi tiểu. Ở những người cao tuổi, khi mà chức năng thận đã yếu đi, mất nước thậm chí có thể dẫn đến tử vong Giảm khả năng sinh sản
Một trong những tác động ít được biết đến của ô nhiễm không khí là khả năng sinh sản. Những người
sống với mức độ bụi mịn cao hơn, chất lượng không khí không đảm bảo sẽ có nguy cơ vô sinh cao hơn
khoảng 20%. Ngoài ra, ô nhiễm không khí cũng ảnh hưởng đến sự trưởng thành và chất lượng của trứng
dẫn đến các bệnh lý khi mang thai hoặc các dị tật thai nhi...
Thiếu lương thực dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng gia tăng
Khi nhiệt độ tăng, tình trạng thiếu lương thực cũng tăng theo. Điều này được nhìn thấy rõ ràng nhất ở các
cộng đồng có sinh kế phụ thuộc vào nông nghiệp và đánh bắt cá. Lượng mưa thay đổi, nhiệt độ đại dương
tăng và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt đang góp phần vào tình trạng suy dinh dưỡng trầm trọng ở
các nước đang phát triển Ở Việt Nam
Theo báo cáo của Bộ TN&MT, BĐKH có tác động trực tiếp và gián tiếp đến sức khỏe con người. Tác động trực tiếp:
BĐKH tác động trực tiếp đến sức khỏe con người thông qua mối quan hệ trao đổi vật chất, năng lượng
giữa cơ thể con người với môi trường xung quanh, dẫn đến những biến đổi về sinh lý, tập quán, khả năng
thích nghi và những phản ứng của cơ thể đối với các tác động đó. Nhiệt độ không khí tăng cao, các đợt
nắng nóng bùng phát nhiều, kéo dài cũng như các hiện tượng thời tiết cực đoan có xu thế gia tăng, làm
tăng tác động tiêu cực đối với sức khỏe con người, nhất là với người cao tuổi, người mắc các bệnh như:
Tim mạch, cao huyết áp, thần kinh, cơ xương khớp, hô hấp, dị ứng, hen suyễn, xoang.
Tiếp xúc ngắn hoặc dài hạn với ô nhiễm không khí xung quanh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả trẻ em lẫn người lớn. •
Ở trẻ em, ảnh hưởng của việc hít khí chất lượng kém có thể ức chế tăng trưởng phát triển và giảm
chức năng của phổi, gây nhiễm trùng đường hô hấp và làm bệnh hen suyễn trở nên nặng hơn. •
Đối với người lớn, thiếu máu cơ tim cục bộ và đột quỵ là nguyên nhân phổ biến nhất gây tử vong
sớm do ô nhiễm không khí ngoài trời. Tác động gián tiếp:
BĐKH tác động gián tiếp đến sức khỏe con người thông qua các nguồn gây bệnh truyền nhiễm do các
bệnh lây truyền qua vector có liên quan tới các đặc trưng khí hậu như nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, cường
độ gió. BĐKH tạo thuận lợi cho vector truyền bệnh phát triển làm tăng khả năng bùng phát và lây lan các
bệnh dịch như: Cúm A (H1N1), cúm A (H5N1), cúm A (H7N9), tiêu chảy, dịch tả, lỵ, sốt rét, sốt xuất
huyết, sốt vàng da, thương hàn, viêm não do vi-rút, viêm não Nhật Bản, hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS), dịch hạch, zika.
Kết quả nghiên cứu về các loại dịch bệnh dựa trên các kịch bản về BĐKH cho thấy:
Nhóm bệnh lây truyền qua vector: Các dịch bệnh sốt xuất huyết, sốt rét, viêm não Nhật Bản, zika
sẽ diễn biến phức tạp tại khu vực ĐBSCL và Đông Nam Bộ. Nguy cơ bùng phát dịch bệnh chủ
yếu do nguyên nhân nhiệt độ không khí tăng và lượng mưa thay đổi
Nhóm bệnh lây nhiễm đường tiêu hóa: Mùa nóng là mùa phát triển mạnh của các bệnh truyền
nhiễm đường tiêu hóa. Nhiệt độ không khí và nhiệt độ bề mặt nước biển tăng làm gia tăng các ca mắc bệnh tả, lỵ
Một số nhóm bệnh khác như cao huyết áp, say nắng/say nóng, tâm thần, viêm phổi tắc nghẽn mãn
tính, hen phế quản, bệnh đường hô hấp, đột quỵ, tai biến do sóng nhiệt hoặc rét đậm gia tăng trong thời gian tới.
Tác động gián tiếp của BĐKH đến sức khoẻ con người thông qua những nguồn gây bệnh, làm
tăng khả năng bùng phát và lan truyền các bệnh dịch. BĐKH làm tăng khả năng xảy ra một số
bệnh nhiệt đới như sốt rét, sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản, làm tăng tốc độ sinh trưởng và
phát triển nhiều loại vi khuẩn và côn trùng, vật chủ mang bệnh (ruồi, muỗi, chuột, bọ chét, ve).
3. các giải pháp ứng phó với tác động đó.
Các biện pháp thích ứng và đối phó với biển đổi khí hậu:
Tập trung nguồn lực cho ứng phó với biến đổi khí hậu đặc biệt là nguồn tài chính và nhân lực.
Huy động mọi nguồn lực thực hiện giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu và xây dựng hệ thống
bảo trợ xã hội toàn diện trong đó có chính sách hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương trước tác động
của biến đổi khí hậu.
Tăng cường các hệ thống y tế, bao gồm cả các cơ sở chăm sóc sức khỏe, là một phần quan trọng
trong kế hoạch thích ứng với y tế và nên được đưa vào Kế hoạch Thích ứng Quốc gia về Y tế của
mỗi quốc gia. Đồng thời, hành động giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu là rất cần thiết
để giảm bớt gánh nặng liên quan đến khí hậu đối với các hệ thống y tế.
Tuyên truyền người dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường
Xây dựng hệ thống và nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo của các cơ quan chuyên môn nhằm dự
báo, cảnh báo một cách chính xác và kịp thời các thiên tai, hiểm họa (bão, lụt, hạn hán, rét đậm,
rét hại,...) và dịch bệnh cho người dân. Tiếp tục phổ biến tới các hộ gia đình các biện pháp tự
chăm sóc, bảo vệ sức khỏe, phòng ngừa các bệnh dịch về đường tiêu hóa, đường hô hấp và sốt xuất huyết.
Đồng thời, có chính sách hỗ trợ cho người dân ở những vùng chịu tác động mạnh đến môi trường,
bệnh dịch (đẩy mạnh chương trình nước sạch, chương trình chống bệnh truyền nhiễm, vệ sinh
môi trường) nhằm giúp người dân thích ứng được với tác động do BĐKH trong phòng ngừa, bảo
vệ sức khỏe đặc biệt là nhóm hộ dân nghèo và cận nghèo.
Để bảo vệ bản thân trước tình trạng ô nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng như hiện nay, chúng ta
cần có những hành động kịp thời như: •
Từ bỏ và tránh xa khói thuốc lá; •
Đeo khẩu trang đạt tiêu chuẩn chất lượng cản bụi mịn do cơ quan chức năng chứng nhận, ôm kín
tối ưu gương mặt, có gọng mũi và van thở lọc 1 chiều khi ra đường (không phải khẩu trang y tế thông thường); •
Thường xuyên vệ sinh phòng ở và nhà cửa, dọn dẹp thông thoáng môi trường sống; •
Hạn chế đốt vàng mã, đốt nhang quá nhiều vào các dịp lễ; •
Người dân ngoại thành không nên đốt rơm rạ khiến bầu không khí thêm ngột ngạt và ô nhiễm nặng nề hơn; •
Chuyển sang sử dụng nhiên liệu sạch (bếp điện, bếp từ) để đun nấu, thay thế bếp than tổ ong; •
Tắt máy xe khi dừng đèn đỏ; •
Nhắc nhở các phương tiện giao thông hoặc công trình xây dựng phát thải nhiều khói bụi nhưng không che chắn kỹ; •
Trồng thêm cây xanh góp phần bảo vệ môi trường trong lành;
Vậy mỗi sinh viên chúng ta có thể làm gì để giảm thiểu biến đổi khí hậu?
Hiện nay, có rất nhiều các phong trào của học sinh, sinh viên chung tay ứng phó với biến đổi khí hậu như
khuyến khích sử dụng năng lượng sạch, trồng nhiều cây xanh, tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, không
sử dụng túi nilon, đạp xe, thu gom rác thải biển...
Ngoài các hoạt động thiết thực đó, các bạn có thể tuyên truyền bạn bè, người thân nâng cao ý thức bảo vệ môi
trường, chung tay ứng phó biến đổi khí hậu. Các bạn sinh viên hãy tham gia nhiều các cuộc thi về bảo vệ môi
trường, ứng phó biến đổi khí hậu, tạo cơ hội để giao lưu, học hỏi, nâng cao nhận thức về môi trường
qua đó nâng cao chất lượng sống, cải thiện môi trường sống địa phương, góp phần vào công cuộc ứng phó
biến đổi khí hậu toàn cầu.